Modyul Sa Fil.103 Part 2 2

WMSU-ISMP-GU-001.
00
Effective Date: 7-DEC-2016
YUNIT 1
BISYON, MISYON, MITHIIN AT LAYUNIN
__________________________________________________________________
Aralin 1
PANIMULA
Bawat organisasyon, kapisanan maging mga pamantasan ay mayroong bisyon, misyon,

tunguhin at layunin (VMGO) na isinasaisip at isinasapuso. Ito ang nagsisilbing direksyon nais
patutunguhan kaya napakahalagahang maging malinaw ang mga ito sa bawat kasapi upang
magkaroon sila ng iisang landas na tatahakin.
Ang Pampamahalaang Pamanatasan ng Kanlurang Mindanao (WMSU) ay mayroon ding

inilahad na VMGO na nararapat lamang na sa simula pa lang ay maunawaan na ng mga kasapi
nito, lalo na ang mga mag-aaral at guro ng Pamantasang ito. Lahat ng mga kolehiyo ay
mayroong iisang bisyon at misyon na batay din sa Bisyon at Misyon (BM) ng ating pamantasan.
Ngunit bawat kolehiyo ay may mayroong magkakaibang mithiin at layunin na nakaangkla
naman sa BM ng WMSU.
Mga Layunin
Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang:
1. Naipaliliwanag sa sariling pag-unawa ang VMGO ng pamantasan.
2. Nakapagbibigay ng sariling paraan kung paano maisasagawa ang mga bagay na nakalahad
sa VMGO ng pamantasan.
3. Nasasabi ang kahalagahan ng pagkakaroon ng WMSU ng sariling VMGO.
4. Naisasaulo at naisasapuso ang bisyon, misyon ng WMSU, mithiin at layunin ng kolehiyo.
1
WMSU-ISMP-GU-001.00
BALANGKAS NG PAKSA
Aralin 1: Bisyon, Misyon, Mithiin at Layunin (VMGO)
1.1 Bisyon ng WMSU
1.2 Misyon ng WMSU
1.3 Mithiin ng Kolehiyong Kinabibilangan
1.4 Layunin ng Departamentong Kinabibilangan
SUBUKIN NATIN!
Panuto: Batay sa ating naging talakayan sa VMGO, gumawa ng poster na nagpapakita ng estado
ng WMSU 10 taon mula ngayon. Maaaring digital o manual ang inyong gagawing poster.
2
WMSU-ISMP-GU-001.00
Rubrik ng gawain:
Kategory 10 puntos 6 puntos 3 puntos Iskor

a
Kalinawan Napakalinaw ng Malinaw ang mensahe ng Hindi malinaw ang
ng mensaheng nabuong poster ngunit mensaheng
mensahe ipinaparating ng may kulang na elemento ipinaparating ng
nabuong poster nabuong poster
Lay –out Magkakaugnay Magkakaugnay ang mga Walang kaugnayan
at Disenyo ang mga grapikong ginamit ngunit ang mga grapikong
grapikong ginamit hindi masyadong mahusay ginamit at magulo ang
na nagbibigay ng ang pagkakadisenyo mga disenyo
isang kahulugan
PAG-ISIPAN MO!
Upang mas lalong mapahusay ang VMGO ng ating pamantasan, bumuo ng isa pang
bisyon at misyon ng ating pamantasan at mithiin at layunin ng inyong kolehiyo na sa iyong
palagay ay mahalagang makamit para sa lalong pagpapahusay ng kalidad ng edukasyon
tatamasahin ng mga mag-aaral na WMSU.
Bisyon________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
________________________________________________________________
______Misyon_________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__
3
WMSU-ISMP-GU-001.00
______Mithiin_________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__
_layunLayunin_________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4
WMSU-ISMP-GU-001.00
MAGBASA AT MAGNILAY-NILAY
Aralin 1 : Bisyon, Misyon, Mithiin at Layunin
WMSU Bisyon
Ang Pampamahalaang Pamantasan ng Kanlurang Mindanao ay magiging sentro ng

kahusayan at pangunahing institusyon sa paglinang ng mga kakayahang pantao at pananaliksik
sa bansa at sa mga rehiyon ng Timog-Silangang Asya nang may pagkilala ng mga bansa sa
daigdig.
WMSU Misyon
Linangin ang isipan at moral na aspekto ng tao at makapagpabunga ng mga mag-aaral na

mahusay na sinanay, nilantad sa pag-unlad, at tumatanaw sa hinaharap bilang propesyunal na
may kakayahang teknikal para sa sosyo-ekonomiko, pulitikal at teknolohiya na pag-unlad ng
rehiyon at ng bansa. Pagsisiskapan nitong palawakin ang tagapagpauna ng karunungan at ang
mga tulong nito sa lipunan sa pamamagitan ng pananaliksik sa teknolohiya at mga agham
pampisikal at panlipunan.
MGA MITHIIN SA KOLEHIYO NG MALALAYANG SINING
a. Maging sentro sa Pagpapahusay sa larangan ng Sining sa Komunikasyon at Humanidades

gayundin sa mga agham panlipunan ng Kanlurang Mindanao, ng bansa at ng global na
kumunidad.
b. Masanay ang mga mag-aaral na maging produktibong mamamayan at may sapat na kabatiran
sa kanilang tungkulin at pakikilahok sa komunidad, global na nakatutugon sa mga isyung
nakaaapekto sa kanila, sa bayan at sa komunidad.
c. Maiangat ang kakayahang ng mga mag-aaral sa bawat programa upang maihanda sila sa
makabagong mundo ng paggawa para sa mas mabuti at kapaki-pakinabang na kalidad ng
buhay.
d. Makapagbibigay ng oportunidad sa mga mag-aaral na malinang ang kakayahang
pangkomunikasyon at pagkamalikhain.
e. Makalilikha ng mga makabagong panlipunang siyentipiko na may kakayahan at hitik sa
mataas na panlipunang responsibilidad ayon sa kani-kanilang larangan ng espesyalisasyon
upang makatugon sa pangangailangan ng iba’t ibang lokal at global na komunidad.
5
WMSU-ISMP-GU-001.00
f. Mapalakas ang kultura, moral, pisikal at ang kahalagahang ispiritwal ng mga mag-aaral sa
pamamagitan ng tamang pag-akay sa pagbibigay payo, interaksyon at inter-cultural dialogue.
g. Mabigyang gabay ang mga mag-aaral na makagawa ng mga awtput sa pananaliksik at
ekstensyon na may kaugnayan sa kanilang larangan o espesyalisasyon.
h. Maibahagi ang kaalaman tungkol sa “gender sensitivity” at “eco-friendly environment” ng
mga mag-aaral upang magkaroon ng pangkalahatang panlipunang kabatiran sa lahat ng
sitwasyon.
GAWIN NATIN !
GAWAIN
Panuto ; Ipaliwanag ayon sa sariling pag-unawa ang Bisyon at Misyon ng WMSU.
BISYON :
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
____
MISYON
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
____
6
WMSU-ISMP-GU-001.00
YUNIT 2
KORESPONDENSIYA OPISYAL
__________________________________________________________________
Aralin 2
Panimula
Naranasan mo na ba ang sumulat ng isang liham? O kaya’y

korespondensiya na gamit ang Filipino bilang midyum ng opisyal na
komunikasyon? Saan ito madalas na ginagamit? Noon pa man, Ingles ang
midyum na ginagamit sa mga liham korespondensiya at memorandum.
Bagamat, batid nating lahat na Filipino ang wikang pambansa ng Pilipinas,
subalit nararapat pa ring magsagawa ng mga hakbangin ang ating
pamahalaan upang puspusang maitaguyod ang paagamit ng Filipino sa
pagsulat ng korespondensiya .
Sa araling ito ay mapag-aaralan ang tungkol sa mga batas kaugnay sa

Wikang Filipino at korespondensiya Opisyal. Ayon sa isinasaad ng
Konstitusyon ng 1987 ng Republika ng Pilipinas Artikulo XIV seksiyon 7,
ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, Filipino ang wikang
opisyal ng Pilipinas, at hangga’t walang ibang batas na itinadhana, Ingles
ang gagamiting midyum ng komunikasyon.
Napapaloob din sa araling ito ang mga hakbang at tuntunin sa

pagbuo ng iba’t ibang uri at bahagi ng liham, katangian ng liham,
pangkalahatang uri ng liham/ korespodensiya at mga halimbawa nito na
tumutugon sa pormat ng pagsulat.
7
WMSU-ISMP-GU-001.00
Mga Layunin
Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang ;
1. Natutukoy ang pangkalahatang uri ng liham/korespondensya;
2. Naipaliliwanag ang paraan sa paghuhulog at paggawa ng duplikasyon.
3. Naipaliliwanag ang mga bahagi at pormat ng liham pangangalakal at

Liham Pantanggapan;
4. Natatalakay ang Pormat sa mga palugit at pag-eespasyo sa liham
5. Napahahalagahan ang mga batas kaugnay sa wikang Filipino at Liham

Korespondensya.
6. Nakasusulat ng iba’t ibang uri ng liham na sinusunod ang pormat sa

pagsulat.
_____________________________________________________________
Balangkas ng Paksa
I- Yunit 1 – Korespondensya Opisyal
Unang Bahagi : Korespondensya Opisyal
1.1. Atas Tagapagpaganap Bilang 335

1.2. Pangkalahatang Uri ng Liham/ Korespondensiya
1.3. Bahagi ng Liham
1.4. Ang paghuhulog at Paggawa ng Duplikasyon
1.5. Mga Uri ng Liham
1.6. Ang Pambungad na Liham
1.7. Ang Pormat ng Liham Pangangalakal
a.) Istesyuneri
b.) Sobre
1.8. Ang Ulong-Pagkilala/ Letter Head
1.9. Ang Laman ng Liham
1.10. Ang Palugit
1.11. Ang Pormat sa mga Palugit at Pag-eepasyo sa Liham
1.12. Ang Pinid at Malayang Bantas
1.13. Mga Uri ng Pormat ng Pagsulat ng Liham Pangangalakal at Liham
Pantanggapan
1.14. Mga Halimbawa ng Liham sa Iba’t ibang Pormat
8
WMSU-ISMP-GU-001.00
SUBUKIN NATIN !
A. Bahagi ng Liham Pangkaibigan
Panuto : Tukuyin ang bahagi ng Liham Pangkaibigan at ilapat ito sa bawat patlang na nasa ibaba.
Southcom Village, Lot 10

1. ____________________ 1 st Street, Upper Calarian
Zamboanga City
Enero 14, 2019
Mahal kong Jaime, 2.____________________
Una sa lahat, ibig kong ipabatid sa iyo ang aking mataos na pasasalamat sa mabuting
pakikitungo ng iyong pamilya sa akin lalo na noong mga panahon na ako’y naghahanap ng
pansamantalang matitirahan sa inyong bayan. Wala akong kakilala at hindi ko alam kung sino
ang aking malalapitan. Mabuti na lang at ika’y aking nakilala. Hindi man tayo lubos na
magkakakilala subalit nabuo ang aking pagtitiwala dahil sa kabutihang naipamalas mo sa akin at
maging ng iyong pamilya. Walang sandali na ako’y nakaramdam ng lumbay sapagkat sa bawat
araw ng aking pagpapanatili sa inyong tahanan, naipadama mo sa akin ang tunay na diwa ng
kaligayahan, na hindi ko naramdaman sa tanang buhay ko. Kayo ang maituturing kong
pangalawang pamilya ko. Hindi ko lubos maisip na may mga taong mababait na katulad mo at
ng iyong pamilya. Balang araw ay makakabawi rin ako sa inyo. Bagamat malayo man tayo sa
isa’t isa, mananatili ka pa rin sa aking puso’t isipan.
Hanggang sa muli , at nawa’y lagi kayong pagpalain ng Poong Maykapal.
4. _____________________ Nagmamahal,
3, _____________________ 5. _______________________Cheryl
9
WMSU-ISMP-GU-001.00
B. PANUTO : Sumulat ng isang Liham Pangkaibigan gamit ang iyong katutubong wika.
(CMO02 s. 2019)
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
10
WMSU-ISMP-GU-001.00
PAG-ISIPAN MO !
Gawain 1
PANUTO : Basahin nang mabuti ang mga senaryo. Alamin kung anong uri ng liham ang iyong
isusulat.
Ang Tanggapan ng inyong barangay ay nangangailanagn ng mga karagdagang aplikante para sa mga
bakanteng posisyon ng kanilang opisina depende sa kursong natapos. Naniniwala kang ang iyong kaalaman at
karanasan ay akma sa nasabing bakanteng posisyon.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
11
WMSU-ISMP-GU-001.00
Gawain 2
Ipagpalagay na isa kang negosyante ng iba’t ibang produkto gaya ng sabon, cosmetics, lotion at
shampoo. Ang mga produktong ito ay gusto mong iendorso sa mga malalaking Department Stores upang
kumita ka ng mas malaki. Ano’ng liham ang iyong ihahanda?
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
12
WMSU-ISMP-GU-001.00
Gawain 2
Ipagpalagay na ikaw ay mangangalap ng datos para sa iyong gagawing pananaliksik

ukol sa kultura ng isang etnikong pangkat. Upang ikaw
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
13
WMSU-ISMP-GU-001.00
RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, liham, talata at

sanaysay.
Pamantayan Kaukulang Puntos Marka
1.Sistematiko at malinaw na pagkalahad 5
2.Kaangkupan sa nilalaman ng paksa 4
3.kaayusan sa pagkalahad 4
4.Kalinisan sa pagsulat 2
KABUOAN 15
14
WMSU-ISMP-GU-001.00
UNANG BAHAGI – KORESPONDENSYA OPISYAL
1.1. Atas Tagapagpaganap Bilang 335
Si dating Pangulong Corazon C. Aquino ay nag-aatas sa lahat ng kagawaran/ kawanihan/

instrumentaliti ng pamahalaan na magsasagawa ng mga sumusunod na hakbang ;
1. Magsasakatuparan ng mga hakbang para sa paggamit ng Filipino sa opisyal na

komunikasyon, transaksyon, at korespondensya sa kani-kanilang opisina, maging nasyonal
at lokal.
2. Magtala ng isa o igit pang tauhan ayon sa pangangailangan sa bawat tanggapan upang
mangasiwa sa mga komunikasyon at korespondensya na nasusulat sa Filipino.
3. Isalin sa Filipino ang mga pangalan ng opisina, gusali at edipisyong publiko at mga
karatula ng lahat ng opisina at mga dibisyon nito o instrumentaliti ng mga iyon at kung
nanaisin ilagay sa ibaba nito sa maliliit na letra ang tekstong Ingles.
4. Isa-Filipino ang “Panunumpa sa Katungkulan” ng lahat ng mga pinuno at tauhan ng
pamahalaan.
5. Gawing bahagi ng programa ang mga pagsasanay ukol sa pagpapaunlad pantauhan ng
bawat opisina ang kasanayan sa paggamit ng Filipino sa mga komunikasyon at
korespondensya opisyal.
1.2. Pangkalahatang Uri ng Liham / Korespondensya
1. Liham Pantanggapan – ito’y liham na ginagamit sa tanggapang pampamahalaan o

pribado na ang paksa ay tungkol sa anomang transaksyon o mga isyu sa loob at labas ng
mga tanggapang nabanggit.
2. Liham Pangangalakal – ay liham na tumutukoy sa mga ugnayang pasulat sa pagitan ng
mga establisyemento pangkalakalan , publiko man o pribado.
1.3. Bahagi ng Liham
1. Pamuhatan – ito ay ang bahagi na binubuo ng pangalan at tirahan ng nagpapadala ng

liham at kasama rin ang petsa.
2. Patunguhan – ang bahaging ito ay naglalaman ng kumpletong pangalan, katungkulan at
tanggapan ng taong padadalhan ng liham at tirahan ng indibidwal o establisyemento na
padadalhan ng liham.
3. Bating Panimula – ito ay ang pagbati sa liham na nagsasabing, “Kumusta ka” o kaya’y
“magandang umaga”. Ito ang naghuhudyat kung kailangan maging pormal o di pormal
ang bating pangwakas.
4. Katawan ng Liham – ito ay naglalahad o nagsasalaysay tungkol sa paksa ng isang liham
at dito matatagpuan ang aktuwal na mensahe.
5. Bating Pangwakas – ito ay ang tradisyunal na pamamaaalam ng sumulat. Ito ay
isinusulat pagkatapos ng dalawang espasyong agwat mula sa huling linya ng huling
talata.
15
WMSU-ISMP-GU-001.00
6. Lagda – ito ay nagpapakilala ng kung sino ang sumulat
7. Ilang karagdagang bahagi ;
a. Linya ng Panawag-Pansin
May mga pagkakataong, ang isang liham na ipinapadala sa isang kumpanya ay
ipinatuturol lamang sa isang partikular na tao. Sa ganitong pagkakataon ang linya
ng panawag-pansin ay ginagamit.
b. Linya ng paksa
Ginagamit ito upang ang dahilan o paksa ay matukoy sa pagkakasulat.
Nakababawas ang paggamit nito sa tungkuling ipaliwanag sa unang panimulang
talata ang dahilan ng pagkakasulat ng liham.
c. Linya ng Sanggunian -
Dito, may pagkakataong mahalagang gamitin ang mga bilang sa mga tala. Upang
mapadali ang paghahanap ng mga kaso o agarang makatugon sa isang nagsulat ng
liham na humihingi ng sanggunian bilang o rekord ng isang produkto o
pananaliksik.
d. Linya ng Tagapamagitan
Dito isinasaalang-alang ang “tagapamagitan” o tsanel bilang protokol o sunud-
sunod na daluyan ng komunikasyon.
1.4. Ang Paghuhulog at Paggawa ng Duplikasyon
Ginagawa ito kapag ang liham ay ipinadala hindi sa pamamagitan ng koreo at may
mga karagdagang kopya. Ito ay nararapat lamang banggitin sa tulong ng inisyal na ini-encode
sag awing kaliwa ng palugit na may dalawang espasyo pababa mula sa mga inisyal ng nag-
encode at nagdikta.
1.5. Mga Uri ng Liham
a. Liham na humihiling ng Mapapasukan ( Application Letter )

Ito ay ang liham na madalas gamitin ng mga kabataang katatapos lamang ng pag-
aaral na naghahanap ng trabaho.
b. Liham Pagtatanong (Letter of Inquiry)

Ito ay maaaring nagtatanong o humuhingi ng opinyon o mag-aanyaya. Tinatawag
din nito ng pansin ng sinulatan sa mahalagang isyu na nais hingan ng tulong ng
sumulat. Bago man tatapusin ang liham, ay maaaring mag-iwan ng benepisyong
matatamo kung sasagutin agad ang tanong.
c. Liham na humihingi ng Reserbasyon (Reservation Letter)

Ito ay liham na maikling-maikli lamang, kung kaya, kailangan ang mas ibayong
ingat sa pagpili ng salitang gagamitin. Ito ay madalas na humuhingi ng
kumpirmasyon o kaya’y unahan ng kumpirmasyon upang lalong magkaroon ng bisa
ang hinihinging reserbasyon ng sumulat.
16
WMSU-ISMP-GU-001.00
d. Liham ng Pagbibitiw ( Resignation Letter )

Pinakamahalaga sa liham na ito ang sanhi o dahilan ng empleyado kung bakit siya aalis,
petsa ng hindi niya pagpasok sa trabaho at mga salitang nagpapahalaga sa karanasang
natamo sa iiwanang kompanya. Ang liham na ito ay walang itinakdang haba o ikli ng
pagpapahayag sa pagsulat.
e. Liham- Pagtanggap
Ipinahahayag sa liham na ito ang pagsang-ayon, kumpirmasyon o desisyong magsimulang
magtrabaho bilang empleyado sa isang establisyemento. Dito, kailangang nakasaad sa
ganitong liham ang : tiyak na bagay na tinatanggap, petsa sa pagtanggap at petsa sa
pagsisimula ng trabaho , talaan ng mga bagay na dapat isaalang-alang gaya ng suweldo,
posisyon at lugar ng pagtatrabahuhan.
f. Liham Pagtanggi
Dito, kailangan ang higit na pagpili ng angkop at mabisang salita sa pagsulat ng liham na
ito. Isaalang-alang dito ang hindi makasakit ng damdamin ang anumang salitang bibitawan
ng sumulat. Sa halip, ay ang damdamin ng kasiyahan ang dapat iiwan sa sinomang babasa
para mapanatili ang maayos at magandang palagayan sa pagitan ng kawani at kanyang
pinuno.
g. Liham na Nangongolekta / Naniningil

Ang liham na ito ay isang mahalagang hakbang sa pagbuo ng partnership sa isang
indibidwal o kompanya. Ito ay maaaring magsilbing paalala sa nakalimot, nalingat o di
pumapansin ng pagtugon sa kanilang obligasyong pananalapi. Ang mga sumusunod ay
isinasaalang-alang sa pagsulat ng ganitong liham; magalang na pananalita, malinaw at
mabisang salitang humuhikayat ng kagandahang loob, detalyadong tala ng pagkakautang at
paunang pasasalamat.
h. Liham Pagsang-ayon
Sa liham na ito, nararapat na maging tiyak sa bagay na sinang-ayunan. Iwasan ang maligoy
na pananalita at mahahabang pangungusap . Hindi mapapalitan ng anomang pahayag ang
maikli at payak na mga salitang nagbibigay ng isang kahulugan lamang.
i. Liham Rekomendasyon
Dito, kailangan ang lalong pagiging magalang, sapagkat, ito ay kumakatok sa puso ng
hinihingian ng rekomendasyon. Pinahahalagahan dito ang mga sumusunod ; iwasan ang
mga salitang may higit sa isang kahulugan , tiyakin ang mga datos bago isagawa ang liham
– rekomendasyon para di mapahiya sa kinauukulan, maging tiyak sa pangalan, panggitnang
apelyido at apelyido ng susulatan.
j. Liham-Paghirang
Ito ay ang liham na labis ang pagkapormal. Tanging ang mga nasa kapangyarihan lamang
ang maghirang, maaaring magbalangkas ng ganitong sulatin dahil may kalakip itong
benepisyong pananalapi at tungkulin. Isinasaalang-alang dito ang pagtiyak ng pangalan at
kwalipikasyon ng hihirangin, tiyakin ang saklaw na panahon mula sa araw ng simula
hanggang sa pagwawakas nito, at titiyakin ang posisyong itatadhana.
k. Liham Pasasalamat
Naipamamalas sa liham na ito ang katapatan at kagandahang loob ng taong sumulat.
17
WMSU-ISMP-GU-001.00
1.6. Pambungad na Liham
Ang resume ay hindi lamang maaaring mag-isa. Kailangang kalakip nito ang liham
pambungad. Ito ay maikli lamang na may layuning magbigay ng paunang salita tungkol sa resume.
Ang mga sumusunod ay dapat na maisaalang-alang sa liham na ito ;
a.) Ito ay nagpapakilala ng kagalang-galang na pagkatao;
b.) Tinutukoy nito ang mahalagang kakayahan at kahandaan sa gawain ng isang aplikante;
c.) Ito ay nagtutulay sa maaliwalas na pakikipagtalastasan sa kompanyang nais pasukan ng
aplikante.
1.7. Ang Pormat ng Liham Pangangalakal
Sa aspektong ito, kailangan munang bigyan ng pansin ang ilang mga pangangailangan na
nagsisilbing pundasyon upang maingat na mabuo ang balangkas o pormat ng anumang liham,
pantanggapan man o pangangalakal. Sa isang liham, mahihinuha na ang balangkas kung dapat
pag-ukulan ng seryosong atensyon ang nilalaman ng liham o hindi. At isa pa, dapat ding maging
maingat ang susulat sa porma ng balangkas na kanyang gagamitin.
1.8. Ang Istesyuneri
Ito ay kadalasang nagpapatingkad ng magandang impresyon. Ito rin ay nagsisilbing

magandang puhunan sa mga isasagawang transaksyon sa hinaharap. Ang uri ng papel na
gagamitin ay nararapat na magtataglay ng mataas na kalidad sa pagsulat ng liham pangangalakal.
Ang angkop na gagamiting papel ay isang busilak na puti, walang guhit at may tamang kapal na
papel. Kumbaga, hindi kailangang manipis ang papel upang maiwasan ang madaling pagkalukot.
Ang mga neutral na kulay ng papel gaya ng kayumanggi, abo, asul luntian at dilaw ay naghahatid
ng kasiya-siyang damdamin. Ang pangunahing layunin nito ay ang paghahatid nito ng tiyak na
damdamin. Mapapansing, ang ipinapadalang resulta ng pagkuha ng eksamen sa serbisyo sibil at
iba pang eksameng pampropesyunal ay may kulay na papel na nasa loob ng sobreng may bintana.
Samakatuwid, ang karaniwang ginagamit ay ang istesyunering may sukat na 8x11 dali sa
maraming tanggapan. Ang hinating sukat na 8x5 ½ ay akma o angkop pangdokumento kaya ito ay
mainam sa pakikipag-ugnayang pantanggapan o pandepartamento.
1.9. Ang Sobre
Ang kaangkupan ng sobre ay mahalaga rin sa kulay ng papel na gagamitin sa isang

liham. Ang pamantayan sa sukat komersyal na sobre ay 6 ½ x 3 5/8 dali, samantalang ang opisyal na
sukat naman ay 91/2 x4 1/8 dali . Ang bahaging kaliwang dulong itaas ng sobre ay dapat magtaglay
ng parihabang impormasyon hinggil sa tirahan ng sumulat. Subali ang pinakamakabagong
tanggapan, ang pinakatakip ng sobre ay ang nilalagyan ng pamuhatan at ginagawang sanggunian
ng isang kliyente.
May sobre ring may bintana na tinatawag na window envelope. Ito ay karaniwang
ginagamit ng mga ahensiyang pampamahalaan gaya ng Pambansang Sentro ng Pagsusulit
(National Testing Center) at ang Komisyon ng Regulasyon ng Pilipinas ( Philippine Regulation
Comission ) upang maipatalastas ang grado o iskor na natamo sa eksaminasyong pampropesyon
gaya ng medisina, inhinyerya, guro, nars at iba pa. Sa pamamagitan ng ganitong sobre, mas
napadadali ang pagpapadala ng mga resulta sa kinauukulan.
18
WMSU-ISMP-GU-001.00
1.10. Ang Ulong Pagkilala / Letter Head
Ang pangunahing layunin nito ay upang magpatalastas. Kinakailangang ipakilala ng

impormasyong ito ang tanggapan, institusyon o indibidwal. Dagdag pa, kailangan ding ipabatid nito sa
mambabasa ang tiyak na tirahan at lokasyon ng tanggapan. May pagkakataon din naman ana ang logo
at sambitlain (motto) ng kumpanyang ipinatatalastas ay isinasama. Sa ngayon, maliban sa bilang ng
telepono, makikita rin dito ang cellphone number, e-mail add blg. ng fax at iba pa.
Ang ikalawang layunin nito ay bilang palamuti. Ito ay kinakailangan ding magdagdag sa pang-
akit sa balangkas ng liham. Ito ay tumatayo ring anunsyo o adbertisment ng mga produksyon at
paglilingkod ng kumpanya.
Ang mga sumusunod ay isinasaalang-alang sa Ulong-Pagkilala ;
1. Pangalan (indibiduwal), tanggapan, kumpanya

2. Tirahan / lokasyon (kabilang dito ang numero ng kalsada, sona, distrito, bayan at lalawigan,
bansa)
3. Zip code
4. E-mail address
5. Cellphone number
6. Fax Number
7. Tel. No.
8. Sambitlain / islogan
9. Logo
10. Mga hanay ng produkto o mga larawan nito
11. Kalikasan ng establisyemento
12. Disenyo o tatak ng tanggapan
1.11. Ang Laman ng Liham
Ang nilalaman at kabuuang ayos ng liham sa isang pahinang papel ay lumilikha ng paghanga.
Ang aktuwal na inilalahad ng liham ay kumakatawan sa larawan, samantalang ang apat na palugit ay
tumutugon sa kuwadro.
1.12. Ang Palugit
Kapag ang ulong-pagkilala ay wala sa istesyuneri, ang palugit sa itaas at sa ibaba ay dapat
magkatulad. Subalit, kung mayroon man, ang palugit sa itaas sa pagitan ng ulong pagkilala ng unang
encode na aytem ay dapat maging mas malapad kaysa sa palugit sa ibaba. Karaniwan, ang sukat ng
palugit sa ibaba ay 1 dali. Samantalang, 1 1/2 dali naman ang sukat ng palugit na nasa gawing kaliwa ng
liham at 1 dali naman sa kanan.
Ang sumusunod na panukatan ay itinagubilin sa isang liham pangangalakal ;
Haba ng liham Haba ng Linya Espasyo sa pagitan ng petsa

at adres sa liham
Mas kakaunti sa 50 salita 40 10 espasyo
Mula 50 hanggang 100 salita 40 8 espasyo
Mula 100 hanggang 150 na salita 40 6 espasyo
19
WMSU-ISMP-GU-001.00
1.13. Ang Pormat sa mga Palugit at Pag-eespasyo sa Liham
Ulong-pagkilala
___________________
___________________
2-4 espasyo
Petsa
__________________
2-8 espasyo
Patunguhan
_____________________
_____________________
2 espasyo
Bating Panimula
_____________________
2 espasyo
Katawan ng Liham
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
__________________________
2 espasyo
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________
4 espasyo
Bating Pangwakas,
___________________
4 espasyo
Pangalan at Lagda
____________________
4 na espasyo
20
WMSU-ISMP-GU-001.00
1.14. Ang Pinid at Malayang Bantas
Maaaring magtataglay ng pinid o malayang bantas ang patunguhan. Ang mga bantas ay
batay lamang sa kung mayroong kuwit o tuldok sa dulo ng linya at hindi ang anomang bantas sa loob
ng linya. Nararapat na mayroong kuwit sa pagitan ng mga ngalan ng lungsod ng bayan, baryo at
lalawigan at sa pagitan ng mga bilang at ngalan ng buwan at taon. Subalit walang kuwit sa pagitan ng
buwan at araw.
Kapag ginagamit ang anyong pinid, mayroong tuldok sa dulo ng linya ng patunguhan,
petsa at pamuhatan. Samantalang kuwit naman ang ginagamit sa iba pang linya bago ito.
Halimbawa :
Pinid na Bantas
Agosto 19, 2019
J-Johnston Street
Baliwasan,
Zamboanga City
Western Mindanao State University

Baliwasan Normal Road,
Zamboanga City
__________________ :
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
__________________________________ .
________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
___________________________________.
Lubos na gumagalang ,
(Lgd.)
MARCELINA R. SUAREZ, EdD.
Head, Supply Office
21
WMSU-ISMP-GU-001.00
Kapag Malaya naman, walang bantas sa dulo ng huling linya ng patunguhan, pamuhatan at
lagda. Dangan at nananatili ang kuwit sa pagsulat ng petsa at adres at sa dulo ng linya ng bating
pangwakas.
Halimbawa :
Agosto 19, 2019
J-Johnston Street
Baliwasan
Zamboanga City

Baliwasan Normal Road
Zamboanga City
__________________ :
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
__________________________________.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
__________________________________.
Lubos na gumagalang ,
(Lgd.)
MARCELINA R. SUAREZ, EdD.
Head, Supply Office
22
WMSU-ISMP-GU-001.00
1.15. Mga Uri ng Pormat ng Liham Pangangalakal at Liham Pantanggapan
1. Nakapasok ( Indented) - bawat linya sa pamuhatan at patunguhan ay nakapasok ng tatlong

espasyo. Ang simula ng una ng talata ng katawan ng liham ay katapat ng huling linya ng
patunguhan. ANg bating pangwakas ay kalinya ng petsa. Nakapasok ang lagda ng tatlong
espasyo pakanan mula sa unang titik ng bating pangwakas. Laging nakasulat o nakalimbag
ang lagda na malaking titik.
Halimbawa :
Ulong-Pagkilala o Pamuhatan
____________________________
____________________________
Petsa
_____________
Patunguhan
__________________
____________________
____________________
Bating Pambungad
______________________
Katawan ng liham
________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
Bating Pangwakas,
__________________
LAGDA
__________________
Notasyon
23
WMSU-ISMP-GU-001.00
2. Tuwid ( Block ) - mula sa palugit sa kaliwa na 11/2 dali, ang tuwid na anyo ay
magdaragdag pa ng 1 dali. Simula rito, lahat ng bahagi ng liham ay maaari nang i-encode na
magkakatapat maliban sa petsa , bating pangwakas at lagda. Ang petsa at ang bating
pangwakas ay dapat magkalinya. Ang unang titik ng bating pangwakas at unang titik ng lagda
ay magkatapat din. Laging nakasulat o nakalimbag ang lagda na malaking titik.
Halimbawa :
____________________________
____________________________
Petsa
_____________
Patunguhan
__________________
____________________
____________________
Bating Pambungad
______________________
Katawan ng liham
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
Bating Pangwakas,
__________________
LAGDA
__________________
Notasyon
24
WMSU-ISMP-GU-001.00
3. Tahasang Tuwid ( Full Block ) - mula sa palugit sa kaliwa na 1 1/2 dali, ang tahasang
tuwid na anyo ay magdaragdag pa ng 1 dali. Simula rito, lahat ng bahagi ng liham ay maaari
nang i-encode na magkakatapat.
Halimbawa :
____________________________
____________________________
Petsa
___________________
Patunguhan
____________________
____________________
____________________
Bating Pambungad
______________________
Katawan ng liham
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
Bating Pangwakas,
_______________________
LAGDA
_______________________
Notasyon
25
WMSU-ISMP-GU-001.00
4. Bahagyang Tuwid ( Semi Block ) - ang kaibahan lamang nito sa anyong Modified na
tuwid ay iisa- nakapasok ng apat na espasyo ang simula ng bawat talata sa katawan ng liham.
Halimbawa :
____________________________
____________________________
Petsa
___________________
Patunguhan
____________________
____________________
____________________
Bating Pambungad
______________________
Katawan ng liham
________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
Bating Pangwakas,
_______________________
LAGDA
_______________________
Notasyon
26
WMSU-ISMP-GU-001.00
5. Nakabitin- ang anyong ito ay maihahalintulad sa nakapasok o indented maliban sa isamg

aspekto – ang ikalawang linya at mga susunod pang linya ng bawat talata sa katawan ng
liham ay nakapasok ng 5 espasyo. Gayundin ang makikita sa pamuhatan , Patunguhan at
Lagda.
Halimbawa :
____________________________
____________________________
Petsa
___________________
Patunguhan
____________________
____________________
____________________
Bating Pambungad
______________________
Katawan ng liham
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________
Bating Pangwakas,
_______________________
LAGDA
_______________________
Notasyon
27
WMSU-ISMP-GU-001.00
6. Memorandum na Estilo- estilong napakapormal na madalas ginagamit sa mga

transaksyong kailangang bigyan ng agarang pansin. Magkapantay ang linya ng petsa at lagda.
Hindi na kailangan ang Bating Panimula at Bating Pangwakas. Parehong matatagpuan sag
awing kaliwa ang Pamuhatan at Patunguhan.
Halimbawa :
____________________________
____________________________
____________________________
Petsa
___________________
Mula kay : ____________________

Para kay :____________________
PAKSA : ____________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________
LAGDA
_______________________
28
WMSU-ISMP-GU-001.00
1.16. Mga Halimbawa ng Liham sa Iba’t ibang Pormat
1. Nakapasok na Anyo (Indented )
Built-Rite Paint Trade Center

Upper Calarian, National Road, Zamboanga City
Tel. No. ( 062 ) 983 -0769 ; Fax (062) 984 - 5777
Pebrero 14, 2019
Rodrigo E. Sta. Teresa

P.O. Box 3678
Lungsod Zamboanga
Mahal na G. Sta.Teresa:
Kalakip po nito ay ang brochure ng mga pintura na inyo pong hinihiling sa inyong liham
noong Disyembre 20, 2018. Makikita ninyo sa brochure ang presyo ng bawat brand at kulay ng
pintura na maaari niyong pagpipilian.
Kung sakali mang makapagpasya na kayo sa brand at kulay ng pintura na nais ninyo,
mangyari po lamang na imemensahe kami bago dumating buwan ng ika-28 ng Pebrero 2019 upang
maaabutan pa po ninyo an gaming promo period.
Salamat po sa inyong walang humpay na pagtatangkilik sa aming produkto.
Sumasainyo
(Lgd.)
RICARDO S. DALISAY
Punong Pansangay
29
WMSU-ISMP-GU-001.00
2. Tahasang Tuwid ( Full block )

Tel. No. ( 062 ) 983 -0769 ; Fax (062) 984 – 5777
Pebrero 14, 2019

P.O. Box 3678
Lungsod Zamboanga
Kalakip po nito ay ang brochure ng mga pintura na inyo pong hinihiling sa inyong liham noong
Disyembre 20, 2018. Makikita ninyo sa brochure ang presyo ng bawat brand at kulay ng pintura
na maaari niyong pagpipilian.
Kung sakali mang makapagpasya na kayo sa brand at kulay ng pintura na nais ninyo, mangyari po
lamang na imemensahe kami bago dumating buwan ng ika-28 ng Pebrero 2019 upang maaabutan
pa po ninyo an gaming promo period.
Sumasainyo
(Lgd.)
RICARDO S. DALISAY
Punong Pansangay
30
WMSU-ISMP-GU-001.00
3. Bahagyang Tuwid na Anyo ( Semi block )

Tel. No. ( 062 ) 983 -0769 ; Fax (062) 984 – 5777
Pebrero 14, 2019

P.O. Box 3678
Lungsod Zamboanga
Kalakip po nito ay ang brochure ng mga pintura na inyo pong hinihiling sa inyong liham
noong Disyembre 20, 2018. Makikita ninyo sa brochure ang presyo ng bawat brand at kulay
ng pintura na maaari niyong pagpipilian.
Kung sakali mang makapagpasya na kayo sa brand at kulay ng pintura na nais ninyo,
mangyari po lamang na imemensahe kami bago dumating buwan ng ika-28 ng Pebrero 2019
upang maaabutan pa po ninyo an gaming promo period.
Sumasainyo
(Lgd.)
RICARDO S. DALISAY
Punong Pansangay
31
WMSU-ISMP-GU-001.00
4. Nakabiting Anyo ( Hanging Style )

Tel. No. ( 062 ) 983 -0769 ; Fax (062) 984 – 5777
Pebrero 14, 2019

P.O. Box 3678
Lungsod Zamboanga
Disyembre 20, 2018. Makikita ninyo sa brochure ang presyo ng bawat brand at kulay ng
pintura na maaari niyong pagpipilian.
Kung sakali mang makapagpasya na kayo sa brand at kulay ng pintura na nais ninyo, manhyari
po lamang na imemensahe kami bago dumating buwan ng ika-28 ng Pebrero 2019 upang
Sumasainyo
(Lgd.)
RICARDO S. DALISAY
Punong Pansangay
32
WMSU-ISMP-GU-001.00
5. Tuwid na Anyo ( Block )

Tel. No. ( 062 ) 983 -0769 ; Fax (062) 984 – 5777
Pebrero 14, 2019

P.O. Box 3678
Lungsod Zamboanga
Disyembre 20, 2018. Makikita ninyo sa brochure ang presyo ng bawat brand at kulay ng pintura
na maaari niyong pagpipilian.
Kung sakali mang makapagpasya na kayo sa brand at kulay ng pintura na nais ninyo, manhyari
po lamang na imemensahe kami bago dumating buwan ng ika-28 ng Pebrero 2019 upang maabutan
Sumasainyo
(Lgd.)
RICARDO S. DALISAY
Punong Pansangay
33
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWIN NATIN !
GAWAIN 1
A.Panuto : Mag-isip ng angkop na Bating Pambungad na gagamitin sa mga sumusunod ;
Halimbawa : Punong Barangay Hon. Florico F. Fuentez

Punong Barangay
Barangay San Isidro, Metro, Manila
______________________________________
Senador ______________________________________
______________________________________
____________-
______________________________________
______________________________________
Lisensyadong Nars
______________________________________
____________-
______________________________________
______________________________________
Tagamasid Pampurok
______________________________________
____________-
______________________________________
______________________________________
Tagapamuno sa kompanya
______________________________________
____________-
______________________________________
Hepe ng Pulisya ______________________________________
______________________________________
____________-
______________________________________
Propesor ng Pamantasan ______________________________________
______________________________________
____________-
______________________________________
Empleyado sa opisina ______________________________________
______________________________________
____________-
34
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 2
B. Panuto : Intindihing mabuti ang mga ibinigay na entri sa ibaba at gawan ng pagtawag
pansin ng mga kinauukulan na tumutugon sa pormat o pamantayan.
1. Mga Kaginoohan
City Engineers Office
Villaberde St. Valenzuela City
Engr. Joselito . Cuenca
Chief Engineer
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Dr. Ma. Carla A. Ochotorena

Office of the Vice Presiodent for AcademicAffairs
Dr. Adrian P. Semorlan
Dean, College of Liberal Arts
2.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
Engr. Roberto G. Togue

City Engineers Office
4th Floor , Circulado Blg. Valenzuela City
Engr. Luzminda D. Bartolome
3. Asst. Chief Engineer
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
35
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 3
PANUTO : Gawan ng Linya ng Paksa ang mga sumusunod ; .
1.
G. Dominador F. Dominguez
Head Supervisor
Sun Flower Hotel & Restaurant
Columbus St. Taguig City (Ang liham ay tungkol sa reserbasyon ng kwarto)
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________-
Dr. Crispino A. Santiago

Santiago Dental Clinic, Grajo Drive, Quirino City (ang liham ay tungkol sa
appointment para magpabunot ng ngipin)
2.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________-
Prof. Helen R. Managan

Psychology, Department Head
College of Arts and Sciences
St. Lucio University, Makati City (Ang liham ay tungkol sa pagkakaroon ng
pagpupulong sa mga kaguruan ng departamento )
3.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________-
36
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 4
PANUTO : Mag-isip ng angkop o nararapat na pahayag para sa pamitagang pangwakas kung ang
mga sumusunod na pambungad ay ganito ;
1.
Ginang Amorita ( Iniimbita mo siya sa oryentasyon para sa networking business)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2.
Col. Jaime N. Barredo ( Humihingi ng Security Forces para sa gaganaping simposyum
tungkol sa Tomba Droga)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3.
Mahal na Dr. Carmencita F. Solis ( Hihingi ka ng permisyon upang dumalo sa
Pambansang Seminar sa Filipino )
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4.
Atty. Efren F. Reyes ( Inaanyayahan mo siyang magbigay ng lekyur tungkol sa mga
batas at Legal Bases)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
5.
Ginoong Melchor D. Pahumaya (Maninigil ka ng utang sa kanya)
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
37
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 5
PANUTO : Ang sumusunod na pahayag sa ibaba ay mga impormasyong nakapaloob sa liham.

Ang mga ito ay sadyang pinaghalo-halo. Muling buuin ang liham, tukuyin kung ano-ano ang
mga ito at iangkop kung anong estilo ang gagamitin.
1. Ika-25 ng Hulyo 2017 - _________________________

2. Lubos na sumasainyo, - _________________________
3. Western Mindanao State University - _________________________
Kolehiyo ng Malalayang Sining
Departamento ng Filipino
Tel # 983-4567
4. Asst. Prof. NENA C. ABDURAJAK - _________________________
Tagapangulo, Departamento ng Filipino
5. Mahal na Dr. Milabel Enriquez-Ho - __________________________
6. Dr. Adrian P. Semorlan - __________________________
Dekano, Kolehiyo ng Malalayang Sining
7. Malugod po namin kayong inaanyayahang maging Panauhing Tagapagsalita para sa
dadausing Pambungad na Palatuntunan kaugnay sa taunang pagdiriwang ng Buwan ng
Wikang Pambansa 2017 na gaganapin sa ika-5 ng Agosto 2017 sa Bulwagang Sosyal,
CTE, Western Mindanao State University sa ganap na 8:00 nu.
Ang inyong maibabahaging kaalaman patungkol sa kasalukuyang tema ay magsisilbing

inspirasyon at makapagdulot ng kakintalan sa mga guro’t mag-aaral na maisulong at
mapahalagahan ang Wikang Filipino sa ating pamantasan .
Ang inyong maagap at malugod na paunlak ay isang malaking karangalan upang

maisakatuparan at matamo ang magandang layunin ng departamento sa pagdiriwang ng
Buwan ng Wikang Pambansa 2019.
Maraming salamat at inaasahan po namin ang inyong positibong pagtugon sa paanyaya

na ito, at nawa’y patuloy nating tangkilikin at payabungin ang Wikang Filipino.
8. Kalakip nito ay ang paanyaya para po sa inyong kaalaman.
7._______________________________
8._______________________________
9. Anong uri ng Liham ? _____________________________
10. Estilo na ginamit ? _______________________________
38
WMSU-ISMP-GU-001.00
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
_______________________________
39
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 6
PANUTO : Bumuo ng liham ayon sa isinasaad ng bawat sitwasyon. Taglayin ang mga
pamantayang napag-aralan. Gamitin ang angkop na pormat o estilo.
Ikaw ay gradweyt ng BSHRM. Pagkatapos ng 4 na taon sa pinagtapusang kurso, nag-aral ka ng

short-term program sa Culinary Arts upang makapagtamo ng karagdagang kaalaman sa
pagluluto ng iba’t ibang putahe. Napag-alaman mong nangangailangan ang Astoria Hotel ng
isang Cook. Naniniwala kang sapat na ang iyong mga napag-aralan sa larang ng pagluluto .
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_______
40
WMSU-ISMP-GU-001.00
Ikaw ang naitalagang presidente ng inyong organisasyon. Ang isa sa mga napagpasyahang
proyekto ay ang pagtataguyod ng income-generating project. Napagkasunduan ninyo na
magkakaroon ng “ bargain sale” sa darating na Foundation Week ng inyong pamantasan upang
makalikom ng pondo ang inyong organisasyon. Subalit, kailangan niyong tumugon sa protokol.
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
RUBRIKS
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_______
41
WMSU-ISMP-GU-001.00
RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng Liham.
1.Sistematiko at malinaw na pagkalahad ng 5

detalye
2.Paggamit ng angkop na pormat 4
3. Pagsunod sa tuntuning panggramatika 4
4.Kalinisan at kaayusan sa pagsulat 2
KABUUAN 15
42
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 7
PANUTO : Bumuo ng sariling Liham ayon sa iba’t ibang uri nito.
Liham –Pagtatanong ( Bahagyang Tuwid )
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
43
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 8
Liham na Humihingi ng Reserbasyon ( Nakapasok / Indented )
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
44
WMSU-ISMP-GU-001.00
RUBRIKS

detalye
KABUUAN 15
45
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 9
Liham ng Pagbibitiw ( Tahasang Tuwid )
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
46
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 10
Liham – Pagtanggap ( Tuwid )
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
47
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 11
Liham Rekomendasyon ( Bahagyang Tuwid )
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
48
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 12
Liham Paghirang (Tuwid )
Bumuo ng liham na naglalaman ng paghirang kay Karim Masdal, isang Yakan na siyang
maging bagong pinuno ng mga IPs sa lugar na kanilang nasasakupan.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
49
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 13
Liham Pagtanggi ( Tahasang Tuwid )
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
50
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 14
Panuto : Bumuo ng sariling Liham na gamit ang hinihinging pormat.
A. Liham na nagpapabatid na magdadaos ng Taunang Panrehiyong Asamblea

ang mga IPs . Gamitin ang Memorandum na Estilo.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
51
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 15
B. Liham na nagpapabatid na magdadaos ng oryentasyon Para sa mga

Katutubong Pangkat (Indigenous People). Gamitin ang Nakabiting Anyo o
pormat.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
52
WMSU-ISMP-GU-001.00
RUBRIKS

detalye
KABUUAN 15
53
WMSU-ISMP-GU-001.00
PANGYUNIT NA PAGSUSULIT
EEBAALWASYON BALWASYON
Pangalan : ______________________________ Petsa : _____________

Kurso at Taon: ______________________________ Marka : _____________
PANUTO : Hanapin sa loob ng kahon ang tamang sagot at isulat ito sa nakalaang patlang ng
bawat bilang.
1. Sek. 7 11. Ang Lagda

2. Linya ng paksa 12. magalang
3. Pagsulat ng liham 13. Linya ng tagapamagitan
4. Pambungad na liham 14. Makalumang pamuhatan
5. Bating panimula 15. Sek.9
6. Katawan ng liham 16. Liham pagtatanong
7. Linya ng panawag-pansin 17. Resume na kronolohikal
8. Konstitusyon ng 1987 18. Buo ang kaisipan
9. Makabagong pamuhatan 19. mapitagan
10. Kombersasyonal 20. Atas Tagapagpaganap
Blg.335
_________________________ 1. Ito ay nag-aatas sa lahat ng mga Kagawaran/ Kawanihan
/Opisina/ Ahensiya/ instrumentality ng pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang na kailangan
para sa layuning magamit ang Filipino sa opisyal na mga transaksiyon, komunikasyon at
korespondensiya.
__________________________2. Nagtatadhana na ang wikang pambansa ng Pilipinas ay
Filipino.
__________________________3. Sa katangiang ito, hindi dapat mabakas sa sulat ang
pagkabigla, pagkamagalitin, o pagkawala ng kagandahang asal.
__________________________4. Sa katangiang ito, upang maging kasiya-siya ang tugon ng
sinusulatan, dapat nakasisiya o sapat ang isinasaan ng liham ng sumusulat.
__________________________ 5. Sa katangiang ito, sabihin sa natural na pamamaraan ang nais
iparating nang sa gayon ay higit na maging epektibo ang pagkakaunawaan.
__________________________ 6. Dito, maaaring sikaping maging mapagbigay sa lahat ng
pagkakataon nang sa gayon ay maipadama ang pagtitiwala at kabutihang-loob.
__________________________ 7. Ayon sa batas na ito, dapat magtatag ang kongreso ng isang
komisyon ng wikang pambansa na binubuo ng mga kinatawan ng iba’t ibang rehiyon at mga
disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik sa Filipino.
__________________________ 8. Isinasaad sa konstitusyong ito ang mga wikang panrehiyon
ay pantulong na mga wikang panturo at dapat itaguyod nang kusa at opsyonal ang Kastila at
Arabic.
__________________________ 9. Sa aspetong ito, higit itong mainam kaysa ipadala ang liham
sa mismong tao gayong hindi siguradong agad itong matatanggap sanhi ng kanyang pagdesti-
destinong trabaho sa iba’t ibang pook.
___________________________10. Ang paggamit nito ay nakababawas sa tungkuling
ipaliwanag sa unang panimulang talata ang dahilan ng pagkakasulat ng liham.
___________________________11. Isinasaalang-alang dito ang tsanel bilang protokol o sunud-
sunod na daluyan ng komunikasyon.
54
WMSU-ISMP-GU-001.00
___________________________12. Ito ay binubuo ng ulong-pagkilala ng petsa.

___________________________ 13. Ito ay tuloy-tuloy na pagkakaayos ng mga datos sa resume
mula sa pinakabago o kasalukuyan at pabalik sa dati o nakaraan.
___________________________ 14. Ito ay liham na tumutukoy sa mahalagang kakayahan at
kahandaan sa gawain ng isang aplikante.
___________________________15. Tinatawag din nito ang pansin ng sinusulatan sa
mahalagang isyu ng gustong hingan ng tulong ng sumulat.
___________________________16. Ito ay nagsisimula sa 3 o 4 na espasyo mula sa pinakaitaas
ng istesyuneri sag awing kanan.
___________________________17. Ito ay maaaring iniencode sa dalawang espasyo mula sa
huling linya ng patutunguhan.
__________________________ 18. Ito ay nagsisilbing kalatas na ipinahahatid sa sinusulatan.
__________________________ 19. Ito ay isang paraan ng pakikipagtalasalitaan na isinasagawa
sa pamamagitan ng limbag na mga salita.
__________________________ 20. Ito ay naglalayon na magpatunay sa lahat ng pahayag na
napapaloob sa isang liham .
Ikalawang Bahagi
Panuto : Kilalanin ang uri ng Liham.
__________________ 21. Ito ay magsisilbing paalala sa nakalimot o hindi pagtugon sa kanilang

obligasyong pananalapi.
__________________22. Ito ay liham na pinakagamitin lalo na sa mga kabataang katatapos
lamang sa kolehiyo na naghahanap ng trabahong mapapasukan.
__________________23. Ito ay maikli lamang na may layuning magbigay ng paunang salita
hinggil sa resume.
__________________24. Ito ay liham na humihingi ng opinyon o mag-aanyaya. Tinatawag din
nito ang pansin ng sinulatan sa mahalagang isyu na gustong hingan ng tulong sumulat.
__________________25. Ito ay ang liham na naglalahad ng palagiang paghingi ng
kumpirmasyon upang lalong magkaroon ng bisa ang hinihinging reserbasyon ng sumulat.
__________________26. Ipinapahayag dito ang pagsang-ayon, kumpirmasyon o desisyong
magsimulang magtrabaho bilang empleyado sa isang establisyemento.
__________________27. Pinakamahalaga sa liham na ito ang dahilan ng empleyado kung bakit
siya aalis sa pinaglingkurang establisyemento.
__________________28. Sa liham na ito, hindi nararapat makasakit ng damdamin ang anumang
salitang bibitiwan ng sumulat, sa halip, ang damdamin ng kasiyahan ang dapat iwan ng babasa
upang mapanatili ang magandang palagayan sa pagitan ng kawani at ng pinuno.
__________________29. Sa liham na ito, iwasan ang maligoy na pananalita at mahahabang
pangungusap.
__________________30. Labis na pormal ang liham na ito.
55
WMSU-ISMP-GU-001.00
YUNIT 2
ANG FILIPINO SA KOMUNIKASYONG ONLINE
___________________________________________________________________________________________
Aralin 3
Panimula
Sa kasalikuyang panahon, hindi na maipagkaila ang patuloy na pagsibol

ng pagbabago sa ating bansa at maging sa buong mundo. Ang mga imbensiyon o
mga bagong tuklas ng siyensiya ay ang siyang nagdudilot ng malaking
pagbabago sa mundo na atingang
Sinasabing, ginagalawan. Sinasabing, mahalaga para sa mga
tao na matuklasan ang mga bagay-bagay na magagawa nang higit na mabilis,
magaan at epektibo. Nang dahil dito, ang teknolohiya ay kapiling na ng
sibilisasyon nang ito ay simulang natuklasan o naimbento.
Sa modernong kalakaran, teknolohiya ang naging kaagapay ng mga tao sa

anumang gawain. Sa pamamagitan ng teknolohiya, mas naging mabilis ang lahat.
Gaya na lamang ng komunikasyong online. Kung datirati, kailangan pa nating
idaan ang lahat sa manwal, subalit sa ngayon, naging instant ang lahat. Ika nga,
pangunahing nakikinabang ang komunikasyon sa teknolohiya. Ang
komunikasyon ay naging kakambal na ng tao sa kanyang buhay, halos ginugugol
na nito ang malaking bahagi ng kanyang pag-iisip kung paano madadali ang
kanyang pakikipagtalasatasan sa ibang kapwa at sa kinaukulan.
Sa araling ito, matatalakay ang tungkol sa komunikasyong online gamit

ang Internet, Wikang Filipino sa Internet, Uri ng Komunikasyong Online, etika
sa Komunikasyong Online gaya ng Cyber Law sa Pilipinas na ipinaiiral dito. Sa
pamamagitan ng mga paksang ito, ang mga mag-aaral ay maging mulat sa mga
bagay na dapat niyang maisaalang-alang sa anumang transaksiyon o
komunikasyong online.
56
WMSU-ISMP-GU-001.00
Mga Layunin
Pagkatapos ng pagtatalakay, ang mga mag-aaral ay inaasahang ;
1. Nabigyang kahulugan ang mga sumusunod;
a. Internet
b. Komunikasyon
c. Interaksiyon
d. Impormasyon
2. Nabigyang kabatiran ang Internet sa Pilipinas, Wika ng Internet, Katangian ng

eFil at Wikang Filipino sa Internet.
3. Naipaliliwanag ang gamit ng komunikasyong online at ang uri at anyo nito ;
4. Napahahalagahan ang Etika sa komunikasyong online;

a. Cyber Law sa Pilipinas
b. Mga dapat isaalang-alang sa komunikasyong online.
Balangkas ng Paksa
II- Aralin 2 – Ang Filipino sa Komunikasyong Online
2.1. Introduksiyon
2.2 Internet
a. Internet sa Pilipinas
b. Wika ng Internet
c.wikang Filipino sa Internet
2.3 Komunikasyong Online
2.4 Uri / Anyo ng Komunikasyong Online
2.5 Etika sa Komunikasyong Online

b. Mga Dapat Isaalang-alang sa Komunikasyong Online.
57
WMSU-ISMP-GU-001.00
SUBUKIN NATIN !
A. PANUTO : Itala sa nakalaang espasyo ng Graphic Organizer kung ano-ano ang mga pakinabang ng
Internet para sa katulad niyong mag-aaral.
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
____________________________________
____________________________ __________________________
____________________________ __________________________
____________________________ __________________________
____________________________ __________________________
__________________ ________________
INTERNET
___________________________
___________________________ _________________________
___________________________ _________________________
___________________________ _________________________
____________________ _________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
_________
58
WMSU-ISMP-GU-001.00
B. Panuto : Magsagawa ng interbyu sa mga sumusunod kung paano nila ginagamit ang
internet .
1. Kaklase
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
2. IPs (Yakan / Sama)
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
3. Clerk
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
4. Guro
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_
_________________________________________________________
59
WMSU-ISMP-GU-001.00
PAG-ISIPAN MO !
B. PANUTO : Ibigay ang gamit ng mga sumusunod ayon sa sariling karanasan bilang mga
kabataang napabibilang sa panahon ng teknolohiya.
___________________________________________________
___________________________________________________
1. SOCIAL MEDIA - ___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
__________________________________________________
2. KOMPYUTER - __________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
3. GADGETS - __________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
4. INTERNET - ___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___
5. KOMUNIKASYONG ONLINE -
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
__________________________________________________
____
60
WMSU-ISMP-GU-001.00
PAG-ISIPAN MO !
C. PANUTO : Gumawa ng sarbey tungkol sa pinakagamiting wika sa Face book na

dummaan sa iyong time-line sa aaraw na ito.
Itala ang mga wika sa ibaba. Mula sa pinakamadalas hanggang sa pinakabihira na

ginagamit na wika.
1.
2.
3.
4.
5.
61
WMSU-ISMP-GU-001.00
B- PANUTO : Bumuo ng sanaynay tungkol sa bentahe at disbentahe sa paggamit ng Internet.
____________________________
___________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
62
WMSU-ISMP-GU-001.00
RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, talata at sanaysay.

detalye
KABUUAN 15
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .
1.Malinaw ang pagkalahad ng detalye. 5
3. Nasunod nang wasto ang panuto 3
KABUUAN 10
63
WMSU-ISMP-GU-001.00
ARALIN 2 – ANG FILIPINO SA KOMUNIKASYONG ONLINE
2.1 . INTERNET
Ang ARPAnet ay nilikha ng Department of Defence ng US Government noong taong

1969. Ito ay isang sistema ng komunikasyon na ginamit ayon sa kanilang pangangailangan
upang ang palitan ng impormasyon mula sa iba’t ibang lugar ay maging posible.Hindi nagtagal
ito ay ginamit na rin ng mga institusyon sa pagsasagawa ng kanilang pananaliksik. Matapos ang
isinagawang modipikasyon sa sistema, ang internet ay umusbong. Mabilis na lumaganap at
lumago ang teknolohiyang ito (Maciuba 2002).
Naging dinamiko ang naganap na pagbabago nito sa pagtugon sa masalimuot na

pangangailangan ng mga tao sa kanilang pang-araw-araw na buhay. Ang internet ay isang
network ng napakaraming kompyuter. Sa katunayan, nagmula sa pinagsamang salitang
interconnected network ang internet. Ang mga datos o impormasyon ay maaaring isalin mula sa
isang kompyuter sa ibang kompyuter na nabibilang sa isang network. Tinatawag na internet ang
proseso ng pagsasalin-salin ng mga datos sa pamamagitan ng teknolohiya ng kompyuter at
network.
2.2 .INTERNET SA PILIPINAS
Ang Asia ang nangunguna sa mga gumagamit ng internet sa buong mundo ayon sa
pinakabagong sarbey ng www.internet worldstats.com. na may 49.7%, sumunod ay ang Europe
na may 17.0%, Latin America 10.4% Africa 10.0% ,North America 8.2%, Middle East 3.8% at
Aistralia na may 0.7%.
Noong March 29,1994 ang internet ay unang ginamit sa Pilipinas. Isang taon ang
nakalipas, ang Public Telecommunication Act of the Philippines ay naisabatas na naging daan sa
ibang mga organisasyon na makapag-establish ng koneksyon ng internet upang bumuo ng
website at magkaroon ng sariling serbisyong pang-internet o maglaan ng serbisyong pang-
internet sa iba.
Naitalang animnapung milyon o 58% ng kabuuang populasyon sa Pilipinas ang may

access ng internet. Bahagyang nasa itaas mula sa global internet penetration average na 50% ang
bansa at mas mataas sa iba pang mga bansa tulad ng China na may 35%, Vietnam 52% at India
35%. Mas tumaas sa 27% sa lumipas na 12 na buwan ang bilang ng mga gumagamit ng internet
sa Pilipinas.
64
WMSU-ISMP-GU-001.00
a. Wika ng Internet
Sa konseptong ito, binubuo ng online community ang internet (Harasim 1993). Dito, ang
mga taong may pinagsasaluhang paksa gaya ng politika, edukasyon, siyensiya at iba pa ay
birtuwal na nagkikita-kita. Ang sinuman ay nagkakaroon ng pagkakataong
makikipagkomyunikeyt o makikipag-interaksyon sa komunidad na ito sa pamamagitan ng
pagkikita sa internet at pagpapalitan ng mensahe.
Ayon kay Wallace (1999), ang wika ang ikinabubuhay ng komunikasyong pang-internet o
comnet. Ang wika ay maaaring gagamitin sa mga paraang maingat o bulgar.Ang paraan ng
paggamit ng wika ang nagbubunsod ng pagiging dinamiko ng pakikipagtalastasan.
Ang paggamit ng wika sa internet ay mahalagang malaman. Sa puntong ito, nararapat

munang alamin kung ano ba ang pasulat at oral na wika? Ayon sa Language and the internet ni
Crystal, kanyang inilahad ang mga pangunahing katangian ng pasulat at oral na wika.
 Pasulat – Tinukoy ni Crystal ang 5 pangunahing katangian ng pasulat na wika ;

- Graphic Features
- Ortographic o Graphological Features
- Grammatical Features
- Lexical Features
- Discourse Features
 Oral
- Phonetic Features
- Phonological Features
b. Katangiang eFil
Inilalarawan dito ang mga aspekto ng katangian sa oral at pasulat na gamit ng wika sa
tradisyonal na komunikasyon. Kabilang ditto ang Pisikal, Pagkakaltas, akronim o pagdadaglat,
paggamit ng katunog na letra, pagsasama ng dalawa o higit pang salita, at paggamit ng tambilang.
c. Wikang Filipino sa Internet
Maituturing na isang phenomenon ang pagpasok ng panahon ng impormasyon na naging

bahagi ng buhay ng mga tao sa buong mundo. Nang dahil ditto, marami ang nagawa nito sa
buhay ng mga tao. Napabibilis napadadali at nagiging mas epektibo ang paglaganap ng
impormasyon sa ngayon kaysa sa noon. Ang proseso ng pagbabago ng kondisyon ng lipunan,
organisasyon o ibang grupo ay tinatawag na modernisasyon. Ang pagbabagong ito ay tumutugon
sa napapanahong kaalaman o teknolohiya ng komunikasyon. Ang wika ang siyang mahalagang
aspekto na kasangkot ng modernisasyong ito.
Ang mga sumusunod ay ang uri ng wikang Filipino sa internet :
1. Ang Wikang Filipino sa mga website.

2. Ang Wikang Filipino sa mga online magazine.
3. Ang Wikang Filipino sa mga online advertisement.
4. Ang Filipino sa blog
5. Ang Filipino sa porum.
6. Ang Filipino sa chat 65
WMSU-ISMP-GU-001.00
2.3. KOMUNIKASYONG ONLINE
Ang computer-mediated communication (CMC), ay isang pinag-aaralang larang ng mga at

masalimuot ito dahil na rin sa mabilis at dinamikong nagaganap na pagbabago sa komunikasyong
online.
Ayon kay Herring (1996), ang CMC ay ang isa sa mga naunang isisagawa ng mga
pananaliksik. Ito ay komunikasyong nagaganap sa pagitan ng tao at kompyuter. Dito inaalam
kung paanong nagbabago ang pag-uugali ng isang tao sa pakikipagtalastasan gamit ang
kompyuter bilang midyum at internet.
Taglay ng Comnet a ng konsepto ng komunikasyon sa paghahatid at pagtanggap ng

mensahe. Ayon sa dialogue nina Sheizap Rafaeli at Newhagen (1996) sa Journal of CMC na
pinamagatang, “Why Communication Researchers should study the internet: A Dialogue” ng
limang taglay na katangian ng comnet na natatangi sa ibang anyo ng komunikasyon.
Una ay ang packet-switching. Ito ay may kinalaman sa teknikalidad ng pagsasalin ng

mga data (packet) sa network., ang proseso kung paano ang datos mula sa isang kompyuter
naisasalin sa iba pang kompyuter na nakakabit sa internet.
Ikalawa, ay ang multimedia. Napapaloob sa litaw na katangian ng comnet ang
66
WMSU-ISMP-GU-001.00
Narito ang iilan sa mga uri o anyo ng komunikasyong online ;
1. Website
2. Email
3. Chat
4. Video Conference
5. Mailing List
6. Newsletter
7. Instant Messengers
8. Social Networks
2.5. ETIKA SA KOMUNIKASYONG ONLINE
Nakasaad sa artikulo II seksyon 24 ng 1987 konstitusyon na kinikilala ng estado ang

mahalagang papel na ginagampanan ng komunikasyon at impormasyon sa pagkakakilanlan ng
isang bansa. Dahil sa palasak na paggamit ng internet sa taong 2000, ipinagtibay ng
naisabatas na Electronic Commerce Act of 2000 (RA8792) seksyon 2 ang kahalagahan ng
67
WMSU-ISMP-GU-001.00
c. Content-related Offenses :
1. Napatunayang nagkasala ng Child Pornography ay maaaring parusahan na itinakda
ng Republic Act No.9775 o Anti-Child Pornography Act of 2009.
Seksyon 5. Iba pang Cybercrime.

- Cyber-squatting
- Cybersex
- Libel
Ang Magna Carta for Philippine Internet Freedom (MCPIF) ay nabuo sa pamamagitan ng
crowdsourcing na isang sourcing mode na ang organisasyon at indibidwal sa online world gaya ng
blogger, interbet user at iba pa ay nagtutulong-tulong sa pagbubuo at pagpapanday ng nasabing batas.
Ang pagkakaroon ng karapatan sa pagpapahayag nang Malaya sa mundo ng internet ay isa sa

mga mahalagang nakasaad sa MCPIF. Ito ay nakasulat sa Seksyon 8 na pinamagatang Right to Freedom
of Speech and Expression on the Internet. Ang mga sumusunod ay nasa ilalim ng seksyon na ito;
 Nararapat na maprotektahan at maitaguyod ang kalayaan sa pagsasalita at pagpapahayag sa

internet sa estado sa loob ng hurisdiksyon nito.
 Nararapat na maprotektahan ang karapatan ng mga tao na magpetisyon sa pamahalaan gamit
ang internet upang maipaabot ang reklamo.
 Nararapat maprotektahan ang karapatan ng kahit sino man na nagnanais mag-publish ng mga
materyal o mag-upload ng impormasyon sa intenet.
 Hindi dapat hihigpitan ang mga tao sa pag-aaccess ng mga impormasyon sa internet o ang
pagtatanggal ng mga naipublisang materyal.
 Walang sinoman ang maaaring puwersahing magtanggal ng mga published materials o
anomang nauploas na impormasyon sa internet.
 Hindi dapat nagtataguyod ng censorship o pagbabawal sa panonood ng kahit anomang
nilalaman ng internet ang estado.
b. Mga dapat isaalang-alang sa Komunikasyong Online
 Magbigay galang sa opinion ng iba

 Respetuhin ang bawat indibiduwal lalo na ang kanilang personal na impormasyon.
 Maging matapat sa mga impormasyong inilalagay sa social media.
 Isaalang-alang ang wikang gagamitin
 Maging malinaw sa pagpapadala ng mensahe
 Maging maingat sa pagbabahagi ng impormasyon
 Maging responsible sa iyong mga post.
68
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWIN NATIN !
GAWAIN 1
PANUTO : Ipaliwanag ang kabuluhan ng internet sa mga tao sa pamamagitan ng mga
sumusunod na kategorya ;
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Komunikayon
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Interaksyon
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Impormasyon
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
69
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 2
PANUTO : Magsaliksik at gumawa ng Timeline tungkol sa pag-usbong ng internet sa Pilipinas.
PETSA AT TAON KAGANAPAN / PANGYAYARI
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
70
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 3
PANUTO : Ipaliwanag sa sariling opinion ang tungkol sa mahalagang gamit ng wikang Filipino sa
internet.
Wikang Filipino sa Internet
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ ________________________
_
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
__________________________________ _________________________________
_________________________ ________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
71
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 4
PANUTO : Ipaliwanag ang kaugnayan ng Computer –mediated communication sa komunikasyong
online.
Computer-mediated Communication Komunikasyong Online

_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
_______________________________ _______________________________
______________ _______________________________
_______________________________
Pagkakaugnay
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
72
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 5
PANUTO : Ipaliwanag ang bawat uri ng komunikasyong online at magbigay ng halimbawa.
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Website ___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Email ___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Chat ___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Video Conference ___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Video Conference
___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
73
WMSU-ISMP-GU-001.00
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Mailing List ___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Newsletter ___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Instant Messenger ___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
Social Networks ___________________________________________________________
___________________________________________________________
_____________________________________________________
__________________________________________________________
74
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 6
PANUTO : Ipaliwanag ang iba’t ibang Cyber Crime Offences at magbigay ng mga halimbawa nito..
1. Illigal Access
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. Illegal Interception
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
3. Data Interference
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
4. System Interference
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
5. Di tamang paggamit ng mga kagamitan

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
75
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 7
PANUTO : Batay sa sariling karanasan, magbigay ng mga dapat isaalang-alang sa komunikasyong
online.
1. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
2. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
3. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
4. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
5. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
6. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
7. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
8. _________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
76
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 8
PANUTO : Bumuo ng sanaysay tungkol sa papel na ginagampanan ng sa pagtamo komunikasyong
online tungo sa mapayapang lipunan.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
77
WMSU-ISMP-GU-001.00
PANGYUNIT NA PAGSUSULIT
PANUTO : Pagtugmain ang mga sumusunod sa pamamagitan ng pagsulat ng titik ng tamang sagot sa patlang.
A B
_________ 1. Computer-related Fraud A. hindi maingat na pagbabago,pagkasira ng computer data
_________ 2. Cyber Squatting B. pagpapalabas ng impormasyon na nakapipinsala sa reputasyon
_________ 3. System Interference C. di-awtorisadong pagdaragdag at pagbabago ng data o programa
_________ 4. Data interference D. pagkuha ng isang domain name sa internet sa maling paraan
_________ 5. Libel E. intensyonal na pagbabago at panghihimasok sa network ng kompyuter
_________ 6. Computer-related Forgery F. isang larawan na ginagamit sa pangungutya o bilang katatawanan.
_________ 7. Emoji G. intensyunal na pagkuha,paggamit ng impormasyong pagmamay-ari ng iba
_________ 8. Meme H. pagdaragdag o pagtanggal ng computer data na magreresulta sa di otentiko
_________ 9. Cybersex I. representasyon ng ekspresyon
_________ 10. Computer-related identity J. pakikipag-ugnayan,direkta o di-direkta o mahalay na pagpapakita ng
Theft sekswal na bahagi gamit ang Sistema ng kompyuter.
II - - PANUTO : Isulat ang salitang TAMA sa nakalaang patlang kung ang salitang may salungguhit ay
tugon sa ibinigay na pahayag. At kung ito’y mali, ibigay ang tamang sagot
__________________________ 11. Ayon kay Dr. Jaime Caro (2007), ang internet ay isang komunidad,isang sosyo-
teknikal na Sistema ng komunidad na ang miyembro ay pinag-uugnay ng teknolohiya.
__________________________12. Ayon kay December (1996), ang gamit ng internet ay komunikasyon,interaksiyon at
impormasyon.
__________________________13. Ang komunikasyon ay maaaring sa pagitan ng gumagamit ng kompyuter.
__________________________14. Ayon kina Shetzer at Warschauer, ang internet ay isang point-and-click library,
kung saan maaaring makuha ang maraming impormasyon tungkol sa isang bagay o paksa.
__________________________15. Naisabatas ang Republic Act of Communication ang technology na naging daan sa
ibang mga organisasyon na magtatag ng koneksyon ng internet upang bumuo ng website at magkaroon ng sariling
serbisyong pang-internet.
__________________________16. Ipinaliwanag ni Aguila (2006), na may potensyal ang internet na baguhin o
impluwensyahan ang relasyon ng bawat isa at may kakayahang maglapit o maglayo ng damdamin ang computer
mediated communication.
_________________________ 17. Ang bansang Brazil ang nangunguna sa listahan na may 99% ayon sa Digital in 2017
Global Overview Report.
_________________________ 18. Ang Fixed broadband speed dito sa Pilipinas ay isa sa pinakamagal sa Asia Pacific
habang ang mga cellular phones ang pinakamabilis ayon sa Akamai Report.
_________________________ 19. Sa Graphic Features tinutukoy rito ang pagbubuo o pagsasaayos upang ilimbag ang
disenyo ng pahina,agwat ng bawat linya, paggamit ng mga ilustrasyon at kulay.
_________________________ 20. Sa Lexical features, ang sistemang pangwika tulad ng sintaks at morpolohiya ang
tinutukoy nito.
III - PANUTO : Magbigay ng mga patunay kung ano ang papel ng wikang Filipino sa Iternet.
21. _________________________________________________________________________________
22.__________________________________________________________________________________
23.__________________________________________________________________________________
24.__________________________________________________________________________________
25.__________________________________________________________________________________
78
WMSU-ISMP-GU-001.00
IV- Ano-ano ang dapat mong maisaalang-alang sa Komunikasyong Online? Ipaliwanag.

_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
79
WMSU-ISMP-GU-001.00
RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, talata at sanaysay.
1.Sistematiko at malinaw na pagkalahad 5

ng detalye
KABUUAN 15
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .
1.Malinaw ang pagkalahad ng detalye. 5
3. Nasunod nang wasto ang panuto 3
KABUUAN 10
80
WMSU-ISMP-GU-001.00
YUNIT 3
BATAYANG KAALAMAN SA PAGSASALIN

____________________________________________
Aralin 4
Panimula
Ang pagsasalin ay hindi madali at di pabasta-bastang gawain, sapagkat ito ay

may tuntunin at prosesong sinusunod. Bagamat walang perpektong pagsasalin, subalit,
dapat pa ring maisaalang-alang ng isang tagasalin ang batayang kaalaman at simulain sa
pagsasalin.
Sa araling ito, ay mapag-aaralan ang tungkol sa mga batayang kaalaman sa

pagsasalin gaya ng mga sumusunod ; Kaligirang Pangkasaysayan ng Pagsasaling-wika ,
mga bagay na dapat tandaan kapag nagsasalin, kahulugan ng pagsasalin, kahalagahan ng
pagsasalin, ang pagiging agham at sining nito, mga teorya, proseso, ebalwasyon, ang
pagsasalin ng mga tekstong teknikal, mga tayutay, idyoma, at pagsasalin ng dula.
81
WMSU-ISMP-GU-001.00
Mga Layunin
Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang ;
5. Nabibigyang katuturan ang pagsasalingwika. .
6. Natatalakay ang pinagmulan ng pagsasaling-wika sa daigdig at sa Pilipinas.
7. Naipaliliwanag ang antas at kahalagahan ng pagsasalin.
8. Napahahalagahan ang mga katangiang dapat taglayin ng isang tagapagsalin.
9. Nakapagsasalin ng iba’t ibang mga teksto gaya ng mga akdang pampanitikan, idyoma,
tula, at parirala batay sa proseso, teorya at kaalamang istruktural ng wika sa
pagsasalin.
_____________________________________________________________________________
Balangkas ng Paksa
YUNIT 2- MGA BATAYANG KAALAMAN SA PAGSASALIN
3.1. Kaligirang Pangkasaysayan ng Pagsasaling-Wika
3.2. Kasaysayan ng Pagsasalin sa Bibiliya
3.3. Mga Simulain ng Pagsasaling-Wika
3.4. Ilang Bagay na Dapat Tandaan Hinggil sa Wika kapag Nagsasalingwika
3.5. Kahulugan at Pagpapakahulugan ng Pagsasalin
3.6. Antas ng Pagsasaling-wika
3.7. Kahalagahan ng Pagsasalin
3.8. Pagsasalin: Agham o Sining?
3.9. Mga Katangian ng Tagasalin
3.10.Kaalamang Istruktural ng Wika
3.11.Mga Paalala sa Pagbabaybay kapag Nagsasaling-wika
82
WMSU-ISMP-GU-001.00
SUBUKIN NATIN !
Interaktibong Gawain I
Panuto : Piliin mula sa hanay B ang wastong sagot na ipinapahayag sa hanay A. Titik lamang ng
wastong sagot ang isulat sa patlang.
A B
______1. You are generous. a. Sumaiyo ang kaligayahan.
______2. I am pleased to see you. b. Matulog nang mahimbing.
______3. You are beautiful. c. Ikinalulugod kong makita ka!
______4. Till we meet again. d. Mabuting hangarin.
______5. What can i do for you? e. Hanggang sa muling pagkikita.
______6. You’re welcome! f. Sana ay naaalala mo ako.
______7. Good- for- nothing. g. Pumila nang maayos
______8. I’ll be going now. h. Paalam.
______9. I hope you remember me. i. Mapagbigay ka..
______10. Farewell j. Kumusta ka?
______11. Kindly intent. k. Sumaiyo ang kapayapaan.
______12. How are you? l. Maganda ka.
______13. Sleep tight m. Aalis na ako.
______14. Fall in line n. Walang kuwenta
______15. Peace be with you. o. Anong maipaglilingkod ko sa iyo?
p. walang anuman
83
WMSU-ISMP-GU-001.00
Interaktibong Gawain II
Panuto: Isalin sa Filipino ang mga pahayag batay sa sariling kaalaman sa pagsasalingwika.
1. Be back in a minute.
Salin: ___________________________________________
2. A piece of cake
Salin:____________________________________________
3. it was nice seeing you
Salin:____________________________________________
4. Sure, no problem.
Salin:____________________________________________
5. I don’t understand.
Salin:____________________________________________
6. Please call me.
Salin:____________________________________________
7. Bread and butter
Salin:____________________________________________
8. Have we met before?
Salin:____________________________________________
9. Sorry for keeping you waiting.
Salin:____________________________________________
10. Pretty good.
Salin:_____________________________________________
84
WMSU-ISMP-GU-001.00
PAG-ISIPAN MO !
Isalin sa sariling pag-unawa ang mga sumusunod na kataga :
1. "Success is not final; failure is not fatal: It is the courage to continue that counts."
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Comes to those who are too busy to be looking for it. ( Henry David Thoreau )
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
3. Strive not to be a success, but rather to be of value. (Albert Einstein)

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
4. Never give up without a fight.

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
5. Failure is not the opposite of SUCCESS, its part of SUCCESS.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
6. Inorder to succeed, we must first BELIEVE that we can . ( Nikos Kazantzakis )

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
7. The best REVENGE is massive SUCCESS.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
8. Concentration will power self-discipline.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
9. We become more successful when we are happier and more positive.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
10. Don’t work unless you do.

___________________________________________________________________________
85
WMSU-ISMP-GU-001.00
___________________________________________________________________________
IKALAWANG BAHAGI - BATAYANG KAALAMAN SA PAGSASALIN
1.1. Kaligirang pangkasaysayan
Sinasabing kasaintanda na rin halos ng panitikan ang Pagsasaling- wika. Ayon sa mga
aklat, si Andronicus na isang aliping Griyego ang unang tagasaling-wika. Isinalin niya sa
wikang Latin ang Odyssey ni Homer na nasusulat sa wikang Griyego. Ilan pang mga
pangalan ang nakilala sa larangan ng pagsasalingwika tulad nina Naevius at Ennius na
nagsalin sa wikang Latin ng mga dulang Griyego na sinulat ni Euripides.Nabanggit din sina
Cicero at Catulus. Umabot sa Syria at Baghdad ang pagsasaling-wika, isinalin sa Arabiko
ang mga sulat nina Aristotle, Plato, Galen, Hippocrates at marami pang mga manunulat.
Noong 1200 A.D. ay lumabas ang dakilang salin na Liber Gestorum et Josaphat na
nasusulat sa wikang Griyego, nagkaroon ito ng iba’t ibang salin sa Europa na siyang naging
dahilan upang kilalaning santo at santa ang mga tauhan nitong sina Barlaan at Josaphat kahit
ito ay likahang- isip lamang. Ikalabindalawang siglo rin sinasabing nagsimula ang pagsasalin
ng Bibliya. Sina Wycliffe, Tyndale at Coverdale ay ilan lamang sa nagsalin ng Bibliya
ngunit kinikilalang pinakamabuting salin ay ang kay Martin Luther (1483-1646) na nasusulat
sa wikang Aleman. Nakilala rin ang salin ng obispong si Jacques Amyot na binansagang
Prinsipe ng Pagsasaling-wika sa Europa.
Panahon ng una at ikalawang Elizabeth ay maituturing na magandang panahon para sa

pagsasalingwika ngunit ang huli ay itinuring na pinakataluktok nito. Sa panahong iyon ay
kinilalang pinakadakilang tagapagsalin sa Inglatera si Sir Thomas North, nakilala rin sina
George Chapman nagsalin ng sulat ni Homer, John Florio nagsalin ng Essays ni Montaigne
at Don Quixote na isinalin naman ni Thomas Sheldon.
Taong 1792 nalathala ang aklat ni Alexander Tytler na Essay on the Principles of
Translation, inilahad niya rito ang panuntunan sa pagkilatis sa isang salin gaya ng mga
sumusunod:
1. Ang salin ay kailangang katulad na katulad ng orihinal sa diwa.
2. Ang estilo at paraan ng pagsulat ay kailangang katulad ng sa orihinal.
3. Ang isang salin ay kailangang magtaglay ng ‘luwag at dulas’ ng pananalitang tulad ng

sa orihinal upang hangga’t maaari ay magparang orihinal.
86
WMSU-ISMP-GU-001.00
Sa sumunod na mga siglo at panahon ay nakilala sina Thomas Carlyle na nagsalin ng

Wilheim Meister ni Goethex taong 1824 at sinasabing makasaysayan sapagkat sa panahon
ding iyon pinag- ukulan ng pansin ng mga hrnyong Aleman ang kanilang panitikan. Taong
1859 naman isinalin ang Rubaiyat of Omar Khayam ng mga Persyano na kinilalang
pinakadakilang salin sa panahong iyon. 1861 naman ng isulat ni Matthew Arnold ang On
Translating Homer na isang sanaysay na tumatalakay sa simulain na ang isang salin ay
kailangang magtaglay ng bisa na katulad ng sa orihinal, taliwas ito sa paniniwala ni F.W.
Newman na nagsalin din ng Homer. Para sa kanya kailangang madama ng mambabasa na
ang kanyang binabasa ay isang salin at hindi orihinal.
Sa kasalukuyan, marami pa rin ang patuloy na nagsasalin ng mahuhusay na akdang

nasusulat sa iba’t ibang wika na may layuning maipabatid sa mga mambabasa ang
makabagong pananaw sa panitikan. Nagkakroon din ng mga pagsasalin upang makaabot sa
higit na nakararaming mamamayan ang mga bagong kaalaman at karunungan buhat sa ibang
bansa na karaniwan ay higit na maunlad. Tulad na lamang ng Pilipinas, bilang isang bansang
paunlad pa lamang ginagamit nito ang wika ng mas maunlad na mga bansa upang
makalinang at makatuklas ng bagong karunungan. Hindi na mabilang ang mga pagsasaling
nagawa ng mga Pilipinong manunulat ngunit nangangailangan pa rin ng mga pamaraang
makaagham na siyang ginamit ng mga bansang maunlad at nauna na pagsasaling-wika.
1.2 Kasaysayan ng Pagsasalin sa Bibliya
Sa larangan ng pagsasalingwika ay hindi maiiwasang maiugnay sa pagsasalin ng

Bibliya. May dalawang kadahilanan ang binanggit, una ay dahil ang paksa sa Bibliya ay
tumatalakay sa pinagmulan ng tao, kadahilanan ng kanyang pagkabuhay, at kung saan siya
patutungo. Naging sanligan din ito ng katauhan ng tao. Nakasulat sa Bibliya ang mga
doktrinang nagsasaad ng ikasisiya at nakapagpapatibay ng kalooban ng isang Kristyano ng
walang pag- aatubiling pagtanggap dito. Ikalawang dahilan ay ang kataasan ng uri ng
pagkakasulat nito. Sa mga Kristyano, itinuturing pa ring totoo at sagrado ang mga nakasulat
sa Banal na Kasulatan na aniya’y di- mapasusubalian dahil na rin sa tagal na panahong
naging batayan ng sangkatauhan.
Kaya naman nararapat lang na taglayin ng tagapagsalin ang pambihirang kakayahan

sa pagsasalin upang mabigyan ng angkop, tama at tunay na diwa ang mga diwang
napapaloob sa teksto. Ayon sa mga pag- aaral, ang Matandang Tipan ay nasusulat sa wikang
Aramaic ng Ebreo noong unang siglo, A.D. mula raw ito sa wikang Griyego na salin ni
Origen na naging Septuagint noong ikatlong siglo, at isinalin naman ni Jerome sa Latin
noong ikaapat na siglo.Tatlo ang dinadakilang salin ng Bibliya: kay Jerome sa Latin, Luther
sa Aleman at kay Haring James sa Ingles na kinilalang Authorized Version.
87
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWIN NATIN !
GAWAIN 1
A.Panuto: Magsaliksik at gumawa ng timeline ng Kasaysayan ng Pagsasalingwika sa daigdig at

Pilipinas.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________
88
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 2
PANUTO : Maghanap ng maikling berso mula sa inyong banal na kasulatan na nasusulat sa

ingles o ibang wika maliban sa Filipino. Isalin ito sa wikang Filipino batay sa
inyong kaalaman sa pagsasalin.
BERSO 1.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Salin :
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
BERSO 2.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Salin :
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
BERSO 3.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Salin :
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
89
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 3
A. Panuto : Magsaliksik at ibigay ang mga dapat tandan hinggil sa wika kapag
nagsasaling-wika.
1. ___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
2. ___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
3. ___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
4. ___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
5. ___________________________________________________________
___________________________________________________________
___________________________________________________________
B. Panuto : Magsaliksik at ipaliwanag ang kahalagahan ng pagsasalin.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
90
WMSU-ISMP-GU-001.00
C. Panuto : Alamin ang mga katangian ng Tagasalin.
1. ____________________________________________________________
2. ____________________________________________________________
3. ____________________________________________________________
4. ____________________________________________________________
5. ____________________________________________________________
D. Panuto : Ipaliwanag ang pagsasalin bilang Agham.

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
E. Panuto : Ipaliwanag ang pagsasalin bilang Sining.

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
F. Panuto : Ipaliwanag ang pagsasalin bilang Agham at Sining.

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
91
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 4
Ipaliwanag sa sariling opinion ang ipinahihiwatig ng ilustrasyon na nasa ibaba.
Source Receptor
Language Form
Analysis Meaning Restructuring
Paliwanag :
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_______________________________________________________________
92
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 5
PANUTO : Isalin ang mga sumusunod sa Filipino.
Salin :
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
93
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 6
Salin
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
94
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 7
Salin
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
95
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 8
PANUTO : Isalin sa Filipino ang Bisyon at Misyon ng WMSU ayon sa “sarili niyong
bersiyon o pag-unawa.”
Vision
The university of choice for higher learning with strong research orientation that
produduces professionals who are socially responsive to and responsible for human
development; ecological sustainability; peace and security within and beyond the region.
Mission
The Western Mindanao State University, set in a culturally diverse environment, shall
pursue a vibrant socio-economic agenda that include :
 A relevant instruction paradigm in the education and training of competent and

responsive human resource for societal and industry needs :
 A home for intellectual foemation that generates knowledge for people
empowerment, social transformation and sustainable development; and
 A hub where Science, technology and innovation flourish, enriched by the wisdom
of the arts and letters and Philosophy.
Salin
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
96
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 9
PANUTO : Magsaliksik ng iba’t ibang akdang pampanitikan ng inyong sariling pangkat na

kinabibilangan. Gaya ng Visaya, Chabacano, Tausug, Ilonggo at iba pa..,maliban lamang sa
Tagalog. Isalin ito sa Filipino. Pipili ng 5 lamang.
A. Awiting bayan
B. Tula
C. Maikling kuwento
D. Bugtong o palaisipan
E. Kasabihan
F. Alamat
G. Epiko
H. Pabula
I. Parabula
J. Mito
97
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 10
Si Ñor Ambo Y El Oro Pescao

Dr. Cheryl P. Barredo
Na un lubrigo lugar, tiene man maridable alegre na de ila vida. Si Ñor Ambo es un pescador ,
y si Ñora Estrella es un simple esposa, ele bien atendido na casa especialmente el maga necesidades de
Ñor Ambo. Nohay sila tiene anak por eso ya devota ele todo su tiempo con su esposo.
Si Ñor Ambo un pescador. Ele buen gente y trabajador. Por eso, firmi sila ta recivi gracia na
de ila vida. Hende le ta volve se nohay le pescao ya cuji. Ta hace sila pescao seco con el maga pescao y
ta vende na tianggue.
Tiene vez, hende ta evita el selos na desuyo mga uban pescador. Cay quiere tambien sila queda
acenso na de ila vida. Por eso, para puede tambien sila cuji pescao igual de mucho con Ñor Ambo, ya
usa sila denamita . Por causa de este, mucho ya muri maga diutay pescao y ya queda malo el maga
corales pati otro maga animal que ta vivi na mar .
Pasando el maga dia, si Ñor Ambo nohay mas ya pescao que cuji por causa que ta usa desuyo
maga uban denamita. Tapensa si Ñor Ambo dol ya maldici kanila cay nuay mas pescao na mar. Cuantos
meses el ya pasa, nohay pa siempre maga pescao ta abuya na mar. Por eso, bien triste gayod le ta volve
na di ila casa .
Un noche, talla lang siempre si Ñor Ambo na mar ta espera desuyo suerte y ta roga cay hay tiene
pa le puede cuji pescao. Pero, ta queda ya bien de noche y nohay pa siempre le ya cuji masquin un
pescao. Nuay na desuyo pensamiento cay usa le denamita . Con pacencia le ta espera pensando hay
puede pa le siempre pesca na mas ondo del mar.
Para volve ya era ele na de ila casa, tiene le ya mira ta brilla …este gale un rabo del pescao ta
move- move na aplaya. Ya atraca le dayun para hay mira le cosa gayod este ta brilla. Y cuando talla ya
ele, ya espanta le cay ya puede ele mira bien grande oro pescao. Ya arde gayod desuyo dos ojos, ya
tiene le miedo y bien espantao cay ta converza el oro pescao con ele. Hende le ta cre cay ta pensa le este
es un sueῆo .
Dayun ya converza el oro pescao, “ Noma tu tiene miedo conmigo Ñor Ambo. Hende yo
contigo hay come. Conmigo ya dale el mando na de amon reina bisia contigo. Por causa del de tuyo
buen corazon y concierne na mar, hay recivi tu gracia estaba na de amon reina. Habla se cosa tu
quiere, cay dayun este hay sucede. “ Este el maga palabras del pescao con Ambo. “ Quiere iyo mucho
pescao hay volve na casa ahora mismo. “ ya contesta si Ñor Ambo.
Ya pasa el cuanto segundo… enseguidas tiene mucho pescao na mar y ta atraca con ele para
hende ya le hay cansa pa cuji. Ya puede gayod ele grita, “ Dios mio! Gracias! Bien mucho gayod
pescao! Alegre ya tambien mio esposa si hay puede le mira con este maga pescao. ! “ Enseguidas
tambien ele ya pidi gracias con aquel oro pescao .
Siempre, ya puede le volve embuenamente na de ila casa y bien alegre cay bien lleno de
fresco pescao el desuyo pucut . Firmi ya le ta pone na desuyo pensamiento cay si el un gente hace
bueno, mucho gracia hay llega na de aton vida.
98
WMSU-ISMP-GU-001.00
Salin sa Filipino :
______________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
99
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 10
Panuto : Magsaliksik ng halimbawa ng mga akdang pampanitikan ng iba’t

ibang mga katutubong pangkat gaya ng Sama Bajao, Yakan, Subanen, at iba
pang katutubo. Isalin ito sa Filipno.
Awiting bayan
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
100
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 11
Maikling Kuwento
101
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 12
Tula
102
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 13
Mga Kasabihan at Kaisipan
103
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 14
Magsaliksik ng mga resolusyong panlungsod tungkol sa kapayapaan

at isalin sa Filipino at /o katutubong wika.
104
WMSU-ISMP-GU-001.00
YUNIT 4
PAGHAHANDA AT PAGSULAT NG KONSEPTONG PAPEL

____________________________________________
Aralin 5
Panimula
Sa panahon ngayon, hindi maipagkakaila ang dagliang pagbabago na

nagaganap sa ating mundo. May mga pagkakataong, naging palaisipan sa atin ang
tungkol sa pagsibol ng mga gadyet, cellphones, computer , mga networking sites,
internet, social media na naging bida at gamit na gamit sa mga tao sa kasalukuyang
panahon. Ito’y marahil, ang ating mundong ginagalawan ay umaayon na rin sa agos
ng pagbabago…. at ito ay ang mundo ng teknolohiya. Subalit, may mga bagay-
bagay pa ring dapat nating matuklasan gaya ng epekto ng mga makabagong
teknolohiya sa pagkatuto ng mga mag-aaral, tamang paggamit nito, bentahe at
disbentahe nito at iba pa. Sa tulong ng pananaliksik, ang lahat ng mga bagay-bagay
ay mabibigyan ng kaukulang kalutasan at kasagutan.
Ang pagsasagawa ng pananaliksik ay isang malaking tugon sa mga

umiiral na suliranin sa ating kapaligiran. Sa pamamagitan nito ay makapagtamo
tayo ng mga mahalagang kabatiran at paglutas ng mga suliraning pangkapaligiran
na patuloy na umiiral sa ating lipunan at kapaligiran.
Samakatuwid, ang araling ito ay nakatuon sa mga kasanayan sa

akademikong gawain tulad ng pananaliksik. Nakapaloob ang kahalagahan ng
pananaliksik tulad ng konseptong papel na karaniwang sinusulat ng mga mag-aaral
sa kolehiyo. Tatalakayin din ang pag-aayos ng mga datos at ang wastong
pagbabalangkas ng mga paksa. Ang paksang ito ay lubhang makatutulong sa
inyong paghahanda sa pagsulat ng pananaliksik.
105
WMSU-ISMP-GU-001.00
MGA LAYUNIN
Pagkatapos ng pagtatalakay, ang mga mag-aaral ay inaasahang ;
a. Makapagbibigay ng sariling kaisipan o opinion hinggil sa Kahalagahan ng

konseptong papel, ng pag-aayos ng datos at pagbabalangkas tungo sa
kanilang pananaliksik;
b. Maipahahayag ang kabutihang dulot ng kasanayan sa pananaliksik;
c. Matukoy ang iba’t ibang paraan ng pagbabalangkas ng mga paksa;
MGA
d. Makilala ang LAYUNIN ng mga paraan sa pagkuha ng mga datos.
pagkakaiba-iba
_____________________________________________________________________________
BALANGKAS NG PAKSA
4.0 PAGHANDA AT PAGSULAT NG KONSEPTONG PAPEL
4.1. BAHAGI NG KONSEPTONG PAPEL
4.2. PAGGAWA NG BALANGKAS
4.3. PAGSASALIN O TRANSLATION
106
WMSU-ISMP-GU-001.00
SUBUKIN NATIN !
Maraming dahilan kung bakit ang tao ay nagsasaliksik o gumagawa

ng pag-aaral. Gamit ang word association. Magbigay ng mga dahilan kung
bakit gumagawa ng pananaliksik.
____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________
____________________________ ____________________________
____________________________ ___________________________
PANANALIKSIK
______________________________ ______________________________
______________________________ ______________________________
______________________________ ______________________________
______________________________ ______________________________
______________________________ ______________________________
______________________________ ______________________________
______________________________ ______________________________
______________________________ ______________________________
107
WMSU-ISMP-GU-001.00
PAG-ISIPAN MO !
1. Sino-sino ang mga tanyag na

personalidad nakadiskubre ng
mga pag-aaral nila na
tinangkilik at yumaman?
2. Ano-anong mga pag-aaral ang

kanilang nadiskubre?
3. Paano nila ito nadiskubre?
108
WMSU-ISMP-GU-001.00
KONSEPTONG PAPEL
Ano ang konseptong papel? Ito ay nagsisilbing proposal para maihanda

ang isang pananaliksik isang kabuuang ideya na nabuo mula sa isang framework
o balangkas ng paksang bubuang ideya na nabuo mula sa isang framework o
balangkas ng paksang bubuuin. Ito ay isang kabuuan ng ideyang nabuo mula sa
isang gawaing balangkaso framework ng paksang bubuuin.
Bahagi ng konseptong papel
1. Tiyak na paksa
2. Rasyunal
3. Layunin
4. Panimulang haka
5. Serbey ng mga sanggunian
6. Metodolohiya
PAGGAWA NG BALANGKAS
Ang balangkas ay pinagbabatayan ng mga mananaliksik sa pagtalakay sa

mga paksang napili. Ito ay nagbibigay ng direksyon sa manunulat kung paano
tatalakayin ang paksang napili niya.
PAGSASALIN O TRANSLATE
Isang napakahalagang kaalaman sa pagbuo ng pananaliksik. Ang

pagsasalin ay paglilipat mula sa orihinal sa anyo ng wika patungo sa iba pang
wika.
109
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWIN NATIN !
GAWAIN 1
1. Mag-isip at magtala ng 5 paksa na gusto mong pag-aralan na may kinalaman

sa mga napapanahong isyung panteknolohiya.
PAKSA # 1. ______________________________________________________
______________________________________________________
PAKSA # 2. ______________________________________________________
______________________________________________________
PAKSA # 3. ______________________________________________________
______________________________________________________
PAKSA # 4. ______________________________________________________
______________________________________________________
PAKSA # 5. ______________________________________________________
______________________________________________________
110
WMSU-ISMP-GU-001.00
GAWAIN 2
2. Sa 5 paksang, pumili ng isang paksa at bumuo ng 3 layunin sa paggawa ng

konseptong papel.
Mga Layunin:
1. _______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
2. _______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
3. ______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
3. Gamit ang Balangkas romano at arabiko. Balangkasin ang mga datos na

maaring talakayin sa paksang ito. “ Ang mga Mag-aaral sa panahon ng
Teknolohiya ”.
111
WMSU-ISMP-GU-001.00
GLOSARYO
Adhikain - layon, layunin

Alipusta - Nauukol sa sinumang hinahamak
Ambag - kontribusyon, donasyon
Antig - pagpukaw sa natutulog na damdamin, paala-ala, paggunita
Antigo - Anumang gamit o kasangkapang yari noong unang panahon,
sinauna, antik
Balisa - Pagkaligalig ng kalooban. Hindi mapalagay
Bana - asawang lalake
Banaag - aninaw, anag-ag, aninag
Bantog - Kilala sa lahat ng dako dahil sa pangyayari, kalagayan, tanyag,
buntayag
Batayan - basehan
Bekimon - wikang balbal na ginagamit ng mga bakla sa pakikipagtalastasan
Bigkis - pag-isahin, pagsamahin, pagbuklod
binusaklat - binukaka
Bugnot - pagkamayamutin, pagkainip sa paghihintay
Bukambibig - madalas na sinasabi, lagging ipinapahayag
Buktot - masama, di- mabuti
Balintuna - kabaliktaran ng dapat o inaasahang mangyari
Bulyaw - malakas na tila may himig pananakot na sigaw sa kapwa o kaya
sa bata
Bunsod - pagtulak
Burador - pambura, draft
Busilak - lubhang maputi, maputing-maputi
Daluhong - galaw na mabilis, marahas at bigla
Dalurok - panghihina dahil sa gutom
Dayukdok - lubhang gutom, gutom na gutom, hayok sa gutom
Dulog - lumuhog, makiusap tungkol sa isang usapin
Dustain - pagmamalabis, panlalait, pag-alipusta, paghamak, pag-upasala
Estruktura - kaasyusan
Etika - moralidad
Gabundok - napakarami
Gahaman - taong sakim at mapag-imbot
Galaiti - galit, bugnot o yamot, matinding galit
Gayakan - palamutian
Gigiray-giray - di- matatag
Gilalas - pagtataka o pagkamangha
Gugol - paggamit ng kuwarta sa pamimili ng mga bagay-bagay
Gulantang - pagkagulat
Haginghing - mabilis at umaangil na tunog na likha ng isang bagay
Hagulgol - malakas na iyak o pananangis
Hakbot - hablot
112
WMSU-ISMP-GU-001.00
Halili - kapalit
Halubidbid - pagpipilipit, puluputan
Handalapak - tsismosa, walang ingat kung gumawa
Handog - anomang bagay na ibinibigay nang kusang loob sa isang tao
Hapis - damdaming dinaranas ng isang nalulungkot, karaniwang
umiiyak, pighati
Himok - hikayat
Himanglaw - pagdaranas ng lungkot dahil sap ag-iisa
Hinagod - hinaplos
Hinagip - biglang paghawak sa isang bagay
Hinakdalan - sumbungan ng sama ng loob
Hiratihin - sanayin, bihasain
Hubog - ayos o anyo sa kalahatan, hugis, porma, pag-aarko, balantok
Hukom - pinuno ng pamahalaan na may kapangyarihang lumitis.
humaging - sumagi, dumaan nang mabilis
huwarin - gayahin
huyong - gutom
indayog - pataas-pababang galaw na pasulong
inobasyon - pagbabago
kaagapay - kasabay, katabi
Kadahupan - kakulangan, kasalatan
kagyat - kaagad, agad
kahapisan - kalungkutan, kapighatian
kalunus-lunos - kaawa-awa
kalupi - sisidlan ng kuwartang panlukbutan o pambulsa kung maliit
kanti - marahang salang o saling
kapiranggot - napakaliit na piraso
karalitaan - kahirapan, kadukhaan
karaniwan - ordinaryo, simple
katutubo - likas o pansariling katangian ng sinoman o ng anoman na
taglay nito sa pagsilang
kawili-wili - nakaaakit
kintal - tatak o paglalagay ng tanda sa anuman, ukit, marka
komunidad - pamayanan, bayan, purok
Korespondensya - sulat, pagsusulatan, liham
kubli - tago o pagtago sa tanaw
kutya - paghamak sa pamamagitan ng masasakit na salita.
lagalag - layas, libot, gagala
langgayak - mahilig magpalipas ng panahon na walang ginagawa
liblib - dako o pook ng di gaanong batid o nararating ng tao
linggwistika - agham ng wika o pag-aaral tungkol sa wika
lumago - dami, kapal o unlad ng anuman
lupaypay - nanghihina ang katawan at kalooban, laylay ang mga kamay o
pakpak dahil sa panghihina
mabalino - hindi mapalagay
magarbo - marangya, mayabang
magiliw - masintahin, mataos, mapagmahal, maalalahanin
maitala - mailista
makabalikwas - biglang bangon sa higaan dahil sa pagkagulat o pagkakaalaala
sa isang mahigpit na pangangailangan
113
WMSU-ISMP-GU-001.00
makatighaw - makaranas ng ginhawa pagkalipas ng anumang uri ng

karamdaman o damdamin ng hirap o karalitaan
mangayupapa - sumuko, magpatalo
mamangha - manggilalas, magtaka nang labis, magulat, mamaang
manibugho - mainggit, magselos
mapagkamkam - sakim, mapag-angkin na hindi kanya
mapagkandili - mapag-aruga, mapagkupkop, ugaling mapag-asikaso
mapang-uyam - mapanudyo, mapanglibak
mapawi - mapagkutya sa kapwa
mapuksa - lubos ng paglipol, pagsira upang mawala nang lahat, pagtalong
lubos sa kalaban
marangya - labis na kagaraan, magarbo
masadlak - mapariwara ang isang tao dahil sa kapabayaan
masalimuot - magulong ayos
mataos - matapat, mataimtim
matayog - mataas, matarik na mahirap akyatin ang dakong kataasan
matinag - makilos, magalaw sa pagbabago ng posisyon
modernism - pagiging moderno, pagkamakabago
moda - ang pana-panahong kalakaran ng anomang bagay, uso
muni-muni - malalim na pagbubulay-bulay, matagal na pagninilay-nilay
mutawi - paglabas ng anumang tunog o salita sa bibig
nakahahalina - kaakit-akit
namudmod - namamahagi ng anuman sa maraming tao
nanalaytay - umaagos sa sadyang daluyan ang anomang likido
nanlumo - nagdamdam o nagdanas nang biglang panlalata sa katawan at
sa kalooban
pagbuklod-buklod - pagkakaisa, pagbibigkis
Paghirang - pagtalaga, pag-appoint
Paghambing - pagkakatulad, pagkumpara
Pagsanib - pagsasama o pag-iisa
Pagsasaboy - pagtilamsik,pagwisik
Pagsasalin - paglilipat
Pagsang-ayon - pagtalima
Pagtanggi - hindi pagsang-ayon
Palugit - ekstensyon, deadline
Pambungad - panimula
Pangangalakal - pagnenegosyo, pagkokomersyo
pangasiwaan - taong nangangasiwa sa isang institusyon, bahay-kalakal atbp.
Panglaw - lungkot na nararamdaman o damdamin ng isang nangungulila
panunudyo - panunuligsa, pang-uuyam
patda - pagkahinto, pagkatigil
payak - walang halo, puro, simple
pragmatismo - ang katangian ng pagiging praktikal
pumanhik - umakyat
punto de bista - pinakapunto, pinakatuon, pinaktumbok
punyagi - nagsisikap na matamo ang bagay na ibig makamtan sa kabila ng
mga balakid
sahog - paghahalo ng anoman sa isang bagay (hal,pagluluto ng ulam)
Salamuha - pakikihalo , halubilo
Sanggunian - reperensya, batayang-aklat
114
WMSU-ISMP-GU-001.00
Semantika - pag-aaral ng mga kahulugan at ang mga pagbabago nito.

Sosyolohiya - agham o pag-aaral tungkol pinagmulan, kaunlaran, at paggalaw
ng lipunan
susun-suson - patung-patong, sapin-sapin
suya - inis, yamot, asar
tagapamagitan - modereytor, mediator
Tagasalin - transleytor, interpreter
taingang-kawali - nagbibingi-bingihan
talamak - nasa sukdulang kalagayan na karamdaman o anumang
kasamaan o bisyo
tamasa - paglasap sa kasiyahang dulot ng kasaganaan
tanglaw - ilaw, o anumang bagay na nagpapaliwanag sa isang dakong
madilim.
Tapayan - kasangkapang ginagamit na lalagyan ng tubig o suka na yari sa
lupang matigas, malapot ang bibig at may taas na dalawang
talampakan o humigit kumulang.
Tuligsa - panunudyo, pang-uuyam
waglit - pagkawala ng anuman
yabong - kalusugan at kalaguan ng isang halaman o punongkahoy
yamot - inis, suya, bugnot
115
WMSU-ISMP-GU-001.00
MGA SANGGUNIAN
Almario, V. (2015). KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat. Ikalawang Edisyon.

Komisyon sa Wikang Filipino, Quezon City.
Almario, V. (2017). Batayang Pagsasalin: Ilang patnubay at babasahin para sa

Baguhan. Komisyon sa Wikang Filipino, Quezon City.
Ijan, M. et al. (2018). Inobasyon sa Wikang Filipino. Textbook. Mutya Publishing

House. Inc. 2018
Santiago, A (2003). Sining ng Pagsasalingwika sa Filipino mula sa Ingles.

Ikatlong Edisyon . REX Bookstore.
116
WMSU-ISMP-GU-001.00
MGA FAKULTI NG DEPARTAMENTO NG FILIPINO
Asst. Prof. NENA C. ABDURAJAK

Nagtapos ng Bachelor of Science in Education major sa Filipino
sa Zamboanga A.E Colleges at ng Master of Arts in Education major sa
Filipino sa Universidad de Zamboanga. Kasalukuyang kumukuha ng
Doctor of Education major sa Filipino Language Teaching sa Cebu
Normal University. Naging Editor ng mga aklat pangkolehiyo at ng
WMSU Bulletin na isang pahayagang pangkampus. Naging OIC-
Director ng Sentro ng Wika at Kultura sa lungsod Zamboanga .
Kasalukuyan ay nagtuturo sa Graduate School, College Teacher
Education at Tagapangulo ng Departamento ng Filipino sa College of
Liberal Arts, Western Mindanao State University, Zamboanga City.
DR. FELIXBERTO C. LABASTILLA

Si Dr. Felixberto C. Labastilla ay nagtapos ng kanyang BSED
medyor sa Filipino sa Zamboanga AE Colleges (Universidad de
Zamboanga) noong 1990. Natapos din niya ang kanyang MAED
Filipino (2002) at Doctor of Education sa nasabing paaralan noong
taong 2004. Mula 1999 hanggang sa kasalukuyan, siya naglingkod sa
Western Mindanao Stae University na may Academic Rank na
Associate Professor V. Sa loob ng taong 2014-2019, siya ay naglingkod
bilang Direktor ng NSTP, Tagamasid at Tagapagtaguyod ng sa Wika
(PASATAF) bilang Vice President (2012-2018) at P.I.O (2019-
kasalukuyan), Bard of Director Region IX ng CHED Office (2012-
kasalukuyan).
DR. CHERYL P. BARREDO

Si Dr. Cheryl P. Barredo ay nagtapos ng kanyang BEED- Filipino sa
Western Mindanao State University, Lungsod Zamboanga noong ika-26
ng Marso 1996. Noong Mayo 2002 ay nagtapos siya ng kanyang MAED
Filipino sa Zamboanga A.E Colleges (ngayon ay Universidad de
Zamboanga.) at sa pamantasan ding ito siya nagtapos ng kanyang
Doctor of Education major in Educational Management. Labimpitong
taon din siyang naglingkod sa Paaralang Elementarya ng Southern
Support Commannd bilang Public School Teacher na may katungkulang
Master Teacher II. At sa kasalukuyan, siya ay nagtuturo sa Western
Mindanao State University, Kolehiyo ng Malalayang Sining,
Departamento ng Filipino na may Academic Rank na Associate
Professor 1. Siya rin ay nagsisilbing Tagapayo ng Kapisanang Filipino
at ISMP Coordinator ng kanilang kolehiyo.
117
WMSU-ISMP-GU-001.00
DR. AUBREY F. REYES
Ang mananaliksik ay kasalukuyang nagtuturo sa Western

Mindanao State University, lungsod Zamboanga bilang Assistant
Professor IV sa status na Permanent. Natapos niya ang kanyang
Bachelor of Secondary Education sa University of San Jose –Recoletos
Cebu city noong 2001. Ang kanyang Master of Arts in Education major
sa Filipino ay natapos naman niya sa Western Mindanao State
University noong taong 2013 at ang kanyang Doktor ng Pilosopiya sa
Filipino ay natapos niya sa Mindanao State University-Iligan Institute of
Technology noong 2018.
DR. ANALYN D. SAAVEDRA
Nakapagtapos si Dr. Analyn D. Saavedra ng kursong Batsilyer ng Sining sa

Pang-elementaryang Edukasyon (BEEd) sa Pampamahalaang Pamantasan ng
Kanlurang Mindanao (WMSU) sa Lungsod Zamboanga. Sa Pamantasang ito din niya
natapos ang mga digring Master ng Sining sa Pagtuturo ng Wika at Doktor ng
Pilosopiya sa Pagtuturo ng Wika. Siya ay dating Master Teacher I sa Sangay ng
Lungsod Zamboanga bago naging Asst. Professor IV sa WMSU kung saan siya
kasalukuyang nagtuturo ng mga asignaturang Filipino at pananaliksik sa mga
undergraduate at paaralang panggrawado. Bukod sa pagtuturo, nakapagsagawa na rin
siya ng mga pananaliksik sa pakikipagkolaborasyon sa Departamento ng Social
Sciences, DLSU, Manila at U.P, Los Baños. Siya ang kasalukuyang Research
Coordinator ng Kolehiyo ng Malalayang Sining, at bilang mananaliksik at manunulat,
ang kanyang mga pag-aaral nailathala na rin sa mga Internasynonal na Journal
(Scopus-Indexed).
DR. VILMA L. PAHULAYA
Nakapagtapos siya ng kursong Bachelor of Arts major in

Filipino sa Western Mindanao State University noong 1997 at ang
kanyang Master of Education in Filipino sa nasabing pamantasan noong
2012 at ang kanyang Doktor sa Pilosopiya medyor sa Filipino sa
Mindanao State University- Iligan Institute of Technology noong Hunyo
2020. Sa kasalukuyan, siya ay nagtuturo sa Western Mindanao State
University bilang Assistant Professor 3 sa estado na permanent.
118
WMSU-ISMP-GU-001.00
ASST. PROF. RODNEY I. EBROLE
Si G. Rodney Ebrole ay kasalukuyang guro sa department ng Filipino na nagtuturo ng mga medyor sa asignaturang
Filipino at sa master’s. Sa loob ng labinwalong taon ng pagtuturo, siya ay naimbitahan at nakapagbahi na ng mga kaalaman
bilang tagapagsalita sa iba’t ibang paaralan. Naging tagapagrebyu rin siya sa LET at tagapamigay ng College Entrance test
sa loob ng kampus at sa iba’t ibang eksternal yunit ng Western Mindanao State University (WMSU). Reaktor din siya sa
pambansang presentasyon ng mga pag-aaral sa wika na ginanap sa MSU-IIT, Iligan City. Sa Universidad na ito, kanyang
tinatapos ang pag-aaral sa Ph.D sa Language Studies sa Filipino at kasalukyang sinusulat ang kanyang disertasyon na may
kinalaman sap ag-aaral ng paggpaplanong pangwika. Samantala ang kanyang Master’s at ang Batsilyer ng Sining sa Filipino
ay tinapos niya sa WMSU noong taong 2000. Siya ay lisensyadong guro rin na kumuha ng Sertipiko sa Propesyunal
Edukeyson bilang pangangailangan sa LET. Ang kanyang mga ginawang pag-aaral na hindi pa nailathala ay ang code-
switching ng wikang Chabacano. Isa itong paghahambing sa kasidhian ng code-switching sa kanluran at silangang bahagi ng
lungsod Zamboanga. Ang kanyang master’s tesis naman ay patungkol sa kahusayan ng pagsulat ng komposisyon at
gramatika ng mga mag-aaral sa sekondarya. Ang isinulat niyang artikulo tungkol sa pagbabaligtad ng ayos ng aspekto ng
pandiwa na ang nauna ay kontemplatibo, imperpefectibo at perfectibo ay nakaangkla sa prinsipol ng pagtuturo na lahat ng
pagkatutuo ay mahigpit na magkaugnay sa tunay na buhay, mahalagang maging habit ng mga bata na mag-isip muna bago
gawin ang isang bagay. Mayroon din siyang ginawang mga salin mula sa iba’t ibang uri ng dokumento. Sumusulat rin siya
ng mga salaysay sa Filipino at Chabacano. Ang pinakamahalagang bahagi ng kanyang karera ay ang pag-imbento ng mga
laro, bagamat hindi ito kaugnay sa kanyang larang ngunit dahil sa wika, mula sa abstraktong konsepto nagawan niyang
mabuo nang malinaw at tiyak ang mga hakbangin ng isang pang-intelektuwal na laro. Ang ilan rito ay tinawag niyang EOS
na katulad ng Chess, ito ay lisensyado na mula sa IPO at nakadiposito sa nasyunal laybrari ng bansa.
ASST. PROF. JANE O. VILLACIN
Siya’y ipinanganak sa Lungsod Lamitan, Probinsya ng Basilan at

nakatira sa San Ramon, Lungsod Zamboanga. Nakapagtapos siya ng
kanyang Baitsilyer ng Sining sa Pang-elementaryang Edukasyon sa
Pampamahalaang Pamantasan ng Kanlurang Mindanao (WMSU) noong
1991. Kasalukuyang tinatapos ang kanyang pag-aaral sa masters sa
Filipino sa nasabing institusyon.
Sa kasalukuyan, siya ay may ranggong Assistant Professor 1 at

Alumni Coordinator sa Kolehiyo ng Malalayang Sining (College of
Liberal Arts) ng Western Mindanao State University.
ASST. PROF. EDNALYN D. CADAPAN
Isinilang noong ika-22 ng Enero, 1984 sa Lika, Mlang

Cotabato. Nagtapos ng kanyang Bachelor of Education major sa Filipino
sa taong 2004-2005 at Master of Arts major in Language Teaching
(Filipino) sa Western Mindanao State University noong 2013-2014.
Kasalukuyang kasapi at aktibong guro sa Departamento ng Filipino,
Kolehiyo ng Malalayang Sining ng Western Mindanao State University,
Lungsod Zamboanga mula 2006 hanggang sa kasalukuyan. Siya ay isa
sa mga katuwang na mananaliksik sa Etnolinggwistikong Pag-aaral ng
mga Sama ng ZamBaSulta. Kasalukuyang may ranggo na Asst.
Professor 1 sa Western Mindanao State University.
119
WMSU-ISMP-GU-001.00
GIRLIE C. TANGALIN
GIRLIE C. TANGALIN. Ay nakatapos ng Academic

Requirements ng Master of Arts in Education, Major in Filipino sa
Western Mindanao State University. At ng Diploma sa
Edukasyong Kultural, Professional Education Certificate, Bachelor
of Arts Major in Filipino sa Western Mindanao State University.
Kasalukuyang faculty member ng Filipino Department ng
Kolehiyo ng Malalayang Sining, Western Mindanao State
University, at OIC ng National Service Training Program.
HANNAH D. ACKERMANN
Nagtapos ng Batsilyer sa Edukasyong Sekundarya sa Filipino (BSED

Filipino) noong taong 2011 at Digri sa Masters ng Sining sa Pagtuturo ng
Edukasyong Pangwika (Master of Arts in Education Major in Language
Teaching Filipino) noong 2017 sa Western Mindanao State University.
Siya’y naging “Resource Speaker” sa ginanap na Regional Mass
Training of Teachers for Senior High Grade 11 sa Lungsod Pagadian.
Naging tagapagsanay ng Dagliang Talumpati ng Mindanao Association of
State Tertiary Schools Games (MASTS GAMES) noong 2019 at siya’y isa
sa National Research Grantee ng Komisyon sa Wikang Filipino na ang
pag-aaral ay tungkol sa “Etnolingguwistikong Pag-aaral sa Wika, Kultura
at Panitikan ng mga Yakan”
Kasalukuyang guro sa Filipino sa Kolehiyo ng Malalayang Sining
(College of Liberal Arts) ng Western Mindanao State University.
120
WMSU-ISMP-GU-001.00
ROSELYN C. ESPINOSA
Kasalukuyang guro sa Western Mindanao State University,

Lungsod Zamboanga bilang Instructor 1 sa status na Temporary
Plantilla. Nakapagtapos ng Elementarya sa Putik Central School
taong 2009. Nagkapagtapos ng Sekundaraya sa Zamboanga City
High School (Main) taong 2012. Nagkapagtapos ng Tersarya sa
Western Mindanao State University taong 2017 at kumuha ng
Professional Education Course (2019) at kasalukuyang tinatapos
ang kanyang MAED Fil na may 27units sa WMSU.
FERDAUSIA R. SALEM
Siya ay nagtapos sa kursong Bachelor of Arts Major in Filipino raong 2003

sa Pampamahalaang Pamantasan ng Kankurang Mindanao. Naging guro sa
Mabuhay National High School ng isang taon. Kalauna'y naging guro din sa
WMSU-ESU-MABUHAY at nagturo ng asignaturang Filipino sa loob ng anim na
taon. Natigil pansamantala sa pagtututo ng lisanin niya ang Isla ng Mabuhay,
Zamboanga Sibugay.
Dahil na rin sa kanyang dedikasyin sa pagtuturo, taong 2018 ay nag - aral

itong muli ng Professional Education Certificate upang makapagturo sa Dep.Ed.
Sa taon ding iyon ay nabigyan siya ng pagkakataon na makapagturo sa
Pampamahalaang Unibersidad ng Kanlurang Mindanao. Usa siya sa mga
masigasig na guro bg Kolehiyo ng Malalayang Sining sa Departamento ng
Filipino. Kasalukuyan siyang kumukuha ng kursong MAED-FIL sa paaralang-
panggradwado ng Pampamahalaang Unibersidad ng Kanlurang Mindanao.
EDILYN A. JAINAL
Nagtapos ng Bachelor of Science in Education major in Filipino (2009)
at kasalukuyan tinatapos ang kanyang tesis ng Master of Arts in Education
major Filipino sa Western Mindanao State University, Zamboanga City.
Nagsilbi ring tagapagsanay ng Masining na Pagkukuwento at Pagsulat ng
Sanaysay sa mga mag-aaral na kumukuha ng asignaturang Filipino at naging
Hurado ng iba’t ibang patimpalak sa Buwan ng Wika. Myembro sa Academia
del Lenguaje Chabacano Inc., noong Septyembre 22, 2019. Nakapagturo sa
Brent Hospital and Colleges Incorporated, Zamboanga City (2009-2016) at
naging tagapayo ng Kapisanang Filipino.
Board Passer ng Licensure Examination for Teacher. Kasalukuyan ay
nagtuturo ng mga asignatura
121 sa Filipino sa Departamento ng Filipino sa
College of Liberal Arts, Western Mindanao State University, Zamboanga
City.
WMSU-ISMP-GU-001.00
122
WMSU-ISMP-GU-001.00
123
WMSU-ISMP-GU-001.00
124

Modyul Sa Fil.103 Part 2 2

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Modyul Sa Fil.103 Part 2 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

WMSU-ISMP-GU-001.

Bawat organisasyon, kapisanan maging mga pamantasan ay mayroong bisyon, misyon,

Ang Pampamahalaang Pamanatasan ng Kanlurang Mindanao (WMSU) ay mayroon ding

Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang:

1. Naipaliliwanag sa sariling pag-unawa ang VMGO ng pamantasan.

3. Nasasabi ang kahalagahan ng pagkakaroon ng WMSU ng sariling VMGO.

4. Naisasaulo at naisasapuso ang bisyon, misyon ng WMSU, mithiin at layunin ng kolehiyo.

Aralin 1: Bisyon, Misyon, Mithiin at Layunin (VMGO)

1.1 Bisyon ng WMSU

1.2 Misyon ng WMSU

1.3 Mithiin ng Kolehiyong Kinabibilangan

1.4 Layunin ng Departamentong Kinabibilangan

Kategory 10 puntos 6 puntos 3 puntos Iskor

Aralin 1 : Bisyon, Misyon, Mithiin at Layunin

Ang Pampamahalaang Pamantasan ng Kanlurang Mindanao ay magiging sentro ng

Linangin ang isipan at moral na aspekto ng tao at makapagpabunga ng mga mag-aaral na

MGA MITHIIN SA KOLEHIYO NG MALALAYANG SINING

a. Maging sentro sa Pagpapahusay sa larangan ng Sining sa Komunikasyon at Humanidades

Naranasan mo na ba ang sumulat ng isang liham? O kaya’y

Sa araling ito ay mapag-aaralan ang tungkol sa mga batas kaugnay sa

Napapaloob din sa araling ito ang mga hakbang at tuntunin sa

Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang ;

1. Natutukoy ang pangkalahatang uri ng liham/korespondensya;

2. Naipaliliwanag ang paraan sa paghuhulog at paggawa ng duplikasyon.

3. Naipaliliwanag ang mga bahagi at pormat ng liham pangangalakal at

4. Natatalakay ang Pormat sa mga palugit at pag-eespasyo sa liham

5. Napahahalagahan ang mga batas kaugnay sa wikang Filipino at Liham

6. Nakasusulat ng iba’t ibang uri ng liham na sinusunod ang pormat sa

I- Yunit 1 – Korespondensya Opisyal

Unang Bahagi : Korespondensya Opisyal

1.1. Atas Tagapagpaganap Bilang 335

A. Bahagi ng Liham Pangkaibigan

Southcom Village, Lot 10

Mahal kong Jaime, 2.____________________

Hanggang sa muli , at nawa’y lagi kayong pagpalain ng Poong Maykapal.

Ipagpalagay na ikaw ay mangangalap ng datos para sa iyong gagawing pananaliksik

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, liham, talata at

Pamantayan Kaukulang Puntos Marka

1.Sistematiko at malinaw na pagkalahad 5

2.Kaangkupan sa nilalaman ng paksa 4

UNANG BAHAGI – KORESPONDENSYA OPISYAL

1.1. Atas Tagapagpaganap Bilang 335

Si dating Pangulong Corazon C. Aquino ay nag-aatas sa lahat ng kagawaran/ kawanihan/

1. Magsasakatuparan ng mga hakbang para sa paggamit ng Filipino sa opisyal na

1.2. Pangkalahatang Uri ng Liham / Korespondensya

1. Liham Pantanggapan – ito’y liham na ginagamit sa tanggapang pampamahalaan o

1.3. Bahagi ng Liham

1. Pamuhatan – ito ay ang bahagi na binubuo ng pangalan at tirahan ng nagpapadala ng

6. Lagda – ito ay nagpapakilala ng kung sino ang sumulat

7. Ilang karagdagang bahagi ;

1.4. Ang Paghuhulog at Paggawa ng Duplikasyon

1.5. Mga Uri ng Liham

a. Liham na humihiling ng Mapapasukan ( Application Letter )

b. Liham Pagtatanong (Letter of Inquiry)

c. Liham na humihingi ng Reserbasyon (Reservation Letter)

d. Liham ng Pagbibitiw ( Resignation Letter )

g. Liham na Nangongolekta / Naniningil

1.6. Pambungad na Liham

1.7. Ang Pormat ng Liham Pangangalakal

1.8. Ang Istesyuneri

Ito ay kadalasang nagpapatingkad ng magandang impresyon. Ito rin ay nagsisilbing

1.9. Ang Sobre

Ang kaangkupan ng sobre ay mahalaga rin sa kulay ng papel na gagamitin sa isang

1.10. Ang Ulong Pagkilala / Letter Head