11

Pagbasa at Pagsusuri sa
Iba’t Ibang Teksto Tungo
sa Pananaliksik
Pangalawang Semestre
Ikatlong Markahan

LEARNING ACTIVITY SHEET

i
 TALAAN NG NILALAMAN
Blg Linggo Mga Kasanayang Pampagkatuto Pahina

I. Mga Gawaing Pampagkatuto

1 1 PAGBASA SA TEKSTO 1-16

Natutukoy ang paksang tinalakay sa iba’t ibang
tekstong binasa (F11PB-IIIa-98)

6 4 IBA’T IBANG PARAAN NG PANGANGALAP NG 17-34

DATOS SA PAGSULAT NG TEKSTO
Nakakukuha ng angkop na datos upang mapaunlad
ang sariling tekstong isinulat (F11-EP-IIId-36)

7 4 PAG-UUGNAY NG KAISIPANG NAKAPALOOB SA 35-39

BINASANG TEKSTO
Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa
binasang teksto sa sarili, pamilya, komunidad, bansa
at daigdig ( F11PB-IIId-99)

8 5 MGA KAISIPANG NAKAPALOOB SA TEKSTONG BINASA 40-56

Naipaliliwanag ang mga kaisipang nakapaloob sa
tekstong binasa (F11PS-IIIf-92)

9 6-7 PAGPAPAHAYAG GAMIT ANG REAKSIYONG PAPEL 57-60

Nagagamit ang mabisang paraan ng
pagpapahayag:
a. Kalinawan
b. Kaugnayan
c. Bisa
Sa reaksyong papel na isinulat (F11PU-IIIfg-90)

10 8-10 PAGSULAT NG REAKSIYONG PAPEL 61-69

Nakasusulat ng gma reaksyong papel batay sa
binasang teksto ayon sa katangian at kabuluhan nito
sa
a. Pamilya
b. Komunidad
c. Bansa
d. Daigdig (F11EP-IIIj-37)

ii
 KALIPUNAN NG MGA GAWAING PAGKATUTO SA FILIPINO 11
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO

PANIMULA (SIMULAN NATIN)Basahin ang mga pahayag

Ang pagiging ignorante Sa mga aklat at iba

natin sa maraming ABNKKBS pang babasahin
bagay ay nagbibigay nakukuha ng ideya at
katugunan ng NPL mga salitang iniimbak
maraming aklat at AKO? sa utak.
babasahin

Ang mga pahayag ay nagtataglay ng mga kaisipan upang malinang ang kasanayan
sa pagbasa. Sa pagbasa ay maaaring mapakilos o mapagan ang limang pangunahing
pandama (five senses): paningin, pandama, pandinig, pang-amoy, at panlasa. Lubos na
maisasakatuparan ang mga ito kung mailapat ang sariling pag-unawa sa tekstong binabasa.
Malaking resulta nito kung makilala ang mga kaisipan o saloobin na nais iparanas ng awtor
mula sa kanyang akda binabasa natin.

Kung isasagawa ang pagbabasa nararapat na iayon sa ating interes ang babasahin,
matiyak ang konsepto o mga kaalaman na maaaring mapakinabangan na magamit sa
pang-araw-araw na pamumuhay, at masuri ang mga realidad na kaganapan o sitwasyon sa
tekstong binabasa. Upang maganap ito kailangan na maihanda ang ating pisikal na
katawan tulad sa sistema ng malinaw na paningin at kondisyon ng utak para sa proseso ng
pag-iisip at pag-unawa.

1
 Sa gawaing ito kailangan na may pokus sa mga tekstong babasahin at may maayos
na kondisyon sa proseso ng pagbasa. Ang resulta ng mga gawain ay upang malinang ang
meta-kognitib at kritikal na pagkilala sa mga saloobin, kaisipan, kaalaman, mensahe at
karanasan ng mga manunulat sa akdang binabasa. Magreresulta ito na lalawak at
mapapayaman ang karunungan at makapag-iimbak sa kahon ng kaalaman (stock
knowledge).

Alam kong handa ka na magamit mo ang iyong kasanayan sa pagbasa. Simulan mo

na!
PANUTO

Pokus ng mga inihandang gawain na mapagyaman ang kasanayan sa proseso ng

pagbasa na may kritikal na pag-unawa sa mga teksto at maging pagkilala sa mga paksain
ng bawat uri ng tekstong babasahin.

GAWAIN 1

A. Hanapin mula sa word search puzzle ang mga salitang maaaring nagpapakita o
nagpapahayag ng iba’t ibang pamaraan ng pagbasa, uri ng babasahin,
ginagamit sa pagbasa at pinaghanguan ng nilalaman ng tekstong binabasa.
Gamitin ang mga inilaang gabay na tanong upang masagot ang gawain.

1. Uri ng babasahin na naglalaman ng mga love story o tungkol sa pag-ibig.

2. Sikat na elektronikong babasahin sa website na naglalaman ng iba’t

ibang genre.

3. Kakayahan ng utak na maproseso ang mga bagay na nalaman.

4. Resulta o makukuha sa palagiang pagbabasa

2
5. Nilalaman ng tesktong babasahin batay sa tunay na buhay.

6. Teknik sa pagbasa na matiim, malawak at mapanuri ang pagkilala sa

mensahe o nilalaman ng teksto.

7. Uri ng babasahin na naglalaman ng mga balita, editoriyal, isport at iba

pang impormasyon sa lipunan.

8. Bahagi ng katawan na maaaring magproseso sa iniisip.

9. Ang pokus o pinalulutang sa tuwing nagbabasa mula sa nais iparating ng

awtor.

10. Proseso ng pagkilala, paunawa, aplikasyon at integrasyon ng mga

binasang aklat o teksto.

11. Hanguan ng kaisipan batay lamang sa sariling pag-unawa, saloobin o

guniguni.

12. Babasahing mayroong kasamang mga larawan na may kasamang

diyalogo.

13. Paraan ng pagbasa na ginagamit lamang ang mata.

14. Naglalaman ng mga makabuluhang ideya, pananaw o kaalaman sa

binabasa.

15. Paraan ng pagbasa na ginagamit ang boses.

16. Inaasahang taglay na maunawaan ang binasa o “Read between the

lines.”

17. Ito ang nagsisilbing ilaw o ekstensyon ng utak upang makabasa.

18. Uri ng babasahin may kinalaman sa mga fashion style, estilo sa

pamumuhay, produkto o maging sikat na personalidad.

19. Unang proseso upang mabasa o makilala ang simbolong nakalimbag

sa pagbabasa.

20. Pangunahing kailangan sa kapag nagbabasa upang hindi wala sa

pokus.

3
GAWAIN 2
A. Sa loob ng crossword puzzle kilalanin ang iba’t ibang uri ng teksto na maaaring
binabasa sa mga aklat o iba pang uri ng babasahin. Punan ng tamang letra ang
mga kahon.
PAHALANG
1. Ang tekstong nagpapahayag ng
impresyon o kakintalang likha ng
pandama. Sa pamamagitan ng pang-
amoy, panlasa, pandinig at pansalat,
itinatala ng sumusulat ang
paglalarawan ng mga detalye na
kanyang nararanasan.
3. Tekstong nangangailangang
ipagtanggol ng manunulat ang
posisyon sa isang paksa o usapin gamit
ang mga ebidensya mula sa personal
na karanasan, kaugnay na mga
literatura at pag-aaral, ebidensiyang
kasaysayan at resulta ng empirikal na
pananaliksik.
5. Ito ay isang uri ng babasahing di-
piksyon. Ito ay naglalayong magbigay
ng impormasyon o magpaliwanag
nang malinaw at walang pagkiling
tungkol sa iba’t ibang paksa.
PABABA
2. Layunin ng isang teksto na
manghikayat o mangumbinsi sa
tagapakinig, manonood o
mambabasa. Hinihikayat din nito ang
mambabasa na tanggapin ang
posisyong pinaniniwalaan o ineendoso
ng teksto.
4. Ito ay isang teksto na naglalahad ng
mga tiyak na pinaghanguan ng mga
inilalahad na kaalaman. Ang mga
kaalamang hinango mula sa iba ay
malinaw na tinitiyak at inilalahad.
6. Uri ito ng teksto na isang paraan ng
paglalahad na kadalasang nagbibigay
ng impormasyon at instruksyon kung
paanong isasagawa ang isang tiyak na
bagay.
4
MGA GABAY SA PAGPAPATUPAD NG GENERAL COMMUNITY QUARANTINE (GCQ) SA
PROBINSYA NG ISABELA ALINSUNOD SA ORDINANCE NO. 2020-15-1
NG SANGGUNIANG PANLALAWIGAN

5
 -https://web.facebook.com/isabela.pio143/--Facebook Isabela Pio post last May 20, 202 0

Basahin ang mga sumusunod na pahayag. Piliin ang letra ng tamang kasagutan.

1. Ano ang sitwasyon ang usapan nina Isa at Bella?

a. Kalagayan ng COVID-19
b. Pagsunod sa Alituntunin sa Ordinansa No. 2020-15-01
c. Pagsunod sa General Community Quarantine (GCQ)
d. Paraan ng pagsunod sa Echance Community Quarantine (ECQ)

2. Anong uri ng teksto ang ipinahayag sa pamplet.

a. prosidyural b. persuweysib c. impormatib d. naratibo

3. Sino ang nangangailangan ng tulong para maunawaan ng kalayagan sa kanilang

probinsya ng Isabela?
a. Isa b. Bella c. Isabela d. mamamayan

4. Ang mga sumusunod ay mga kagamitan sa para makapasok sa trabaho ang isang
mangagawa ng gobyerno MALIBAN SA .
a. Travel Pass b. Employee schedule c. Work Pass d. Doctor’s Certification

5. Ang mga sumusunod ay mga pinapayagan na lumabas lamang sa loob ng

ordinansa MALIBAN SA .
a. Buntis b. 22-59 na taong gulang c. empleyado ng gobyerno d. frontliner

6
 6. Ang mga sumusunod ay nararapat na magbigay na kautusan upang maging
General Community Quarantine (GCQ) ang isang lugar MALIBAN SA .
a. Pulis b. DOH c. IAFI d. PGI

7. Sa loob ng GCQ pinapayagan lamang na papasukin ang mga empleyado ng

gobyerno kung mayroong ayon sa rekomendayon ng Civil Service
Commisision.
a. General Working Activity c. Alternative Working Arrangement
b. Social Gathering d. Office scheduling

8. Kung nais ng pumasok sa isang establisyimento bilang isang kliyente, ang sa mga
sumusunod ay nararapat na maibigay ng tanggapan na paunang paglilinis MALIBAN
SA .
a. Alcohol b. Disinfect c. Face mask d. Sanitizer

9. Upang masunod ang isang social distancing isang metro ng layo ang kailangang
masunod.
a. 5 metro b. 4 na metro c. 2 metro d. 1 metro

10. Ang mandatoryong paggamit ng face mask kung mahuhuli ay may karampatang
multa. Alin loob pa ng ordinansa ay mayroong pinapatawan ng multa.
a. No Travel Pass c. Panlalawigang Curfew
b. No Proper Social Distancing d. Social Gathering

Refleksyon: Mamili ng isang gawain bilang pagsuporta sa pinapatupad na ordinansa sa

inyong lugar at makaiwas sa COVID-19

a. Gumawa ng isang slogan at/o poster para sa promosyon ng pag-iwas ng COVID-19

sa iyong lugar. Isagawa ito sa oslo paper. Sundin ang mga pagbuo ayon sa
krayterya.
Tandaan: Pamantayan sa Islogan (8-10 na salita lamang ang gagamitin)

b. Isa-isahin ang mga pamaraan ng pag-iwas sa COVID-19 ng probinsiya ng isabela

ayon sa pagpapatupad ng General Community Quarantine (GCQ) alinsunod sa
ordinance no. 2020-15-1 Magsagawa ng survey ayon sa mga sinusunod at nilalabag
sa inyong lugar.

Uri ng mga alituntunin Sinusunod Nilalabag Pinapataw na parusa

1.
2.
3.
4.
5

7
Interpretasyon

PANGWAKAS

Mahalagang taglayin sa pagbasa ang pagiging mahusay sa pagkilala, reaksiyon,

komprehensiyon at paglalapat ng mga kaalaman o karanasan sa mga uri ng teksto binabasa
ay isang pagkakataon na maging malay sa mga nagiging kalagayan ng buhay, pakikipag-
ugnayan sa katayuan ng awtor sa kanyang akda at higit sa lahat ang impak o bisa ng
napupulot na idea at teknik upang maalam sa bagay-bagay.

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO

PANIMULA (SIMULAN NATIN)

Basahin ang mga nilalaman ng graphic organizer.

PAGSULAT

Uri ng Pagsulat Uri ng Teksto

Mga Bahagi ng Informativ Argumentativ

Teknikal na Pagsulat Persweysiv Narativ
Referensyal na Pagsulat Teksto
Deskriptiv Prosijural
Jornalistik na Pagsulat Nareysyon Ekspositori
Akademikong Pagsulat Introduksiyon
Referensyal Formulaik
Gitna o Nilalaman

Estandard ng Mahusay na Sulatin

Kaisahan
Koherens
Kalinawan
Kasapatan
Empasis/Diin
Kagandahan

Yugto/Hakbang sa Pagsulat
Bago sumulat Pagsulat Pagrebisa (Editing) Muling Pagsulat
 Pagpili ng Paksa  Pagtanggap ng  Pagtingin sa  Pagkopya nang
 Pagtitipon ng Datos Fidbak/pagsangguni kawastuhan (sintaks, maayos at malinis
 Paglista ng mga  Pagbuo ng grammar, bantas, ng sinulat/sulatin
ideang isasama burador/draft format)  Produksiyon ng
 Pagbuo ng sarili o  Pagsasaalang-alang  Pag-aayos final na kopya na
bagong mga idea sa mga patnubay sa ng/Pagpapabuti sa maaari ring
pagsulat bagay na tinitingnan at ipalathala
 Pagsisimula ng paglalagay ng mga
Pagsulat simbolo na ginagamit
 sa pagwasto.

8
 Ang kasanayan sa pagsulat ay kahalintulad ng katawan ng tao kailangan bawat
sistema, bahagi, anggulo at nilalaman nito ay dapat magkakaugnay-ugnay lalo na sa
pagbibigay definisyon o pagkilala sa uri ng teksto at sulatin na bubuoin. Wika naman ang
siyang nagbibigay buhay sa bawat bahagi para sa dalisay at pagdaloy ng dugo. Ang wika
ay animo’y dugo kung wasto, sapat, at angkop ang pagkagamit. Ito ang siyang bubuhay sa
diwa ng manunulat man at mambabasa
ang maayos na paggamit ng wika.

Kasama rin sa pagsulat ay dapat malinang bilang mag-aaral ang mga kasanayan at
kakahayan dito.

Sa pagsulat kailangang dumaan sa tamang yugto o hakbang upang malinang ang

kahusayan ng manunulat at tamang ang sirkulo pagbuo ng mga kaisipan upang masabing
mahusay na sulatin o teksto.

Alam kong handa ka na maipamalas ang iyong kasanayan sa pagsulat. Simulan mo

na!

KASANAYANG PAMPAGKATUTO AT KODA

Nakasusulat ng ilang halimbawa ng iba’t ibang teksto (F11PU-IIIb-89)

PANUTO

Pokus ng mga inihandang gawain na mapagyaman ang kasanayan sa pagsulat ng

iba’t ibang uri ng teksto ayon sa tamang ayos, nilalaman at estruktura kaalinsabay ang mga
perspektibo sa uri ng sulatin, pamaraan, at estilo sa pagsulat.

GAWAIN 1
LINANGIN ANG KONSEPTONG PANGKAISIPAN

P G S U T 1. Isang kasanayan na maging maingat sa

paglalahad ng mga kaisipan sa loob ng papel o
dokumentasyon.
W K 2. Isang kasanayan na maging maingat sa
paglalahad ng mga kaisipan sa loob ng papel o
dokumentasyon.
S N A Y Y 3. Ginagagamit upang maipamalas ang kaisipan sa
pagsulat.
E I O R L 4. bahagi ng pahayagang nagsasaad ng kuru-kuro
ng pahayagan tungkol sa isang isyu. Naglalaman
o naglalahad ng mga reaksyon, pananaw, at
kuro-kuro ng editor o patnugot ng pahayagan
tungkol sa mainit na isyu o mainit na pangyayari
sa bansa
T L A B H Y 5. Isang anyo ng panitikan at uri ng sulatin na
nagsasaad ng kasaysayan ng buhay ng isang
taohango sa tunay na tala, pangyayari o
impormasyon

9
T R V L G 6. Uri ng sulatin na ang may akda ay nagbibigay ng
paglalarawan ng kaniyang mga naranasan,
gabay, o damdamin sa paglalakbay. Ito ay isang
uri ng sanaysay na makakapagbalik tanaw sa
paglalakbay na ginawa ng manunulat.
U L 7. Ito ay isang anyo ng panitikan at uri ng sulatin na
binubuo ng mga taludtod at saknong. Ginagamit
ito upang mabisa at malikhaing
D G L 8. Uri ng kwento na mas maiksi pa sa maikling
kwento. Layunin nitong magkwento nang hindi
naisasakripisyo ang kabuuan ng mga pangyayari
sa pinakakaunting salita.
T A M P T 9. Buod ng kaisipan na isinulat at binibigkas sa
harap ng mga manonood. Naglalayon itong
makahikayat o mangatuwiran sa mga
napapanahong isyu o isang partikular na paksa.
K W E T 10. sang masining na anyo ng panitikan at uri ng
sulatin na naglalaman ng isang maiksing salaysay
tungkol sa isang mahalagang pangyayari na
kinabibilangan ng isa o ilang tauhan. Nag-iiwan
ito ng isang kakintalan sa isip ng mga
mambabasa.
D B T E 11. Ito’y gantihang gamit panananggol ng panig na
pinili upang sila’y paniwalaan o manalo kung sa
kanilang ito’y ginawang kontest na ihaharap sa
madla.
R E I E B O 12. Isang aklat na nagsasabi o naglalahad ng mga
proseso kung paano maghanda at magluto ng
pagkain.
B I N T 13. Isang maikling impormatibong sulatin (Karaniwan
isang talata lamang) na naglalahad ng mga
klasipikasyon ng isang indibwal at ng kaniyang
kredibilidad bilang propesyunal. Taglay nito ang
pinakamaikling buod ng mga tagumpay, pag-
aaral, at pagsasanay ng may akda
P N A A L K S K 14. Uri ng sulatin na nagtataglay ng masistematikong
paghahanap sa mga mahahalagang
impormasyon hinggil sa isangtiyak na paksa o
suliranin.
R E O R 15. Isang ng paraan ng pagpapahayag na
maaaring pasalita o pasuulat ng iba't ibang
kaalaman. Ito ay bunga ng maingat na
pagsasaliksik sa mga aklat o pakikipag- usap sa
mga taong may tanging kaalaman o
pagmamasid sa mga bagay-bagay.
D Y R A 16. Isang arawang tala ng pansariling gawain, mga
repleksyon ng mga nadarama
T L A R W N 17. Uri ng sulatin na itinatala ang mga pangyayari,
mga pakikipagtransaksyon, o mga obserbasyon
na arawan o paminsan- minsang ginagawa.
L H M 18. Uri ng sulatin na isinulat ang mensahe na
naglalaman ng kaalaman, balita, o saloobin na
pinapadala ng isang tao para sa kanyang
kapwa.

10
 R E L K S O 19. Ito ay isang pagsulat na presentasyon ng kritikal
na repleksyon o pagmumuni-muni tungkol sa
isang tiyak na paksa. Ito ay maaaring isulat
hinggil sa isang itinakdang babasahin, sa isang
lektyur o karanasan katulad ng internship,
volunteer experience, retreat and recollection o
educational tour
R E K S O N 20. Uri ng sulatin na inilalahad ng may kritikal na
P P L repleksyon o pagmumuni-muni tungkol sa isang
tiyak na paksa

GAWAIN 2

Sumulat ng sanaysay tungkol sa temang: “Edukasyon New Normal: Handang Isip

Handa Bukas.” Sumulat ng mga kaisipan sa loob lamang ng 200-300 na salita. Bigyang diin
ang mga natutuhan sa pag-aaral sa tahanan, personal na pagdevelop sa sariling abilidad at
kasanayan at iba pang mga nalinang habang nag-aaral kahit mayroong panahon ng
pandemiyang COVID-19.

11
 GAWAIN 3

A. Sumulat ng isang New Normal Distance Learning Strategies Timeline na paraan ng

pag-aaral. Ilahad ang mga kaisapan ng iyong pagsusulat sa paraang prosidyural
ayon sa oras at espesipikong gawain. Isagawa rin ang pansariling ebalwasyon kung
gaano kadalas ito naisasakatuparan o ginagawa.

NEW NORMAL DISTANCE LEARNING STRATEGIES TIMELINE

Refleksyon

Dalas na Naisasakatuparan
Oras Gawain

Madalas

ng
pokus o
panahon
Bigyan
Palagi

Bihira

Hindi

pa
UMAGA
7:30-8:30

8:30-9:30

9:30-9:50

9:50-10:50

10:50-11:50

TANGHALI
1:00-2:00

2:00-3:00

3:00-4:00

4:00-5:00

GABI
7:00-8:00

8:00-9:00

EXTRA-CURRICULAR NA GAWAIN

12
B. Sumulat ng Recipe Book ng Katagumpayan upang mapagtagumpayan ang
Distance Learning Education na iyong isinasagawa sa new normal. Ihalintulad ito
kahalintulad sa sistema ng pagluluto. Ilang oras pag-laanan ng paglinang, sangkap
o kasangkapan na gagamitin, mga timpla ng gawain at salok ng ekstrang mga
gawain ang isasagawa mo. Isagawa ito sa malikhain gawain.

Pamagat ng Recipe Book ng Kaalaman

1.
5.

2.
6.

3.
7.

4.
8.

13
GAWAIN 4

1. Basahin ang pahayag.

2. Magbigay ng repleksyon tungkol sa tula. Pumili ng dalawang bahagi ng tula ang

tumagos o kaugnay sa iyong mga gawain o sitwasyon sa iyong buhay bilang
kabataan. Isagawa sa 35-60 na salita ang pagsulat ng repleksyon.

14
 3. Sumulat ng isang tula na nagpapahayag ng pagpapatawad, pasasalamat at
pagmamahal sa iyong magulang o tagapag-alaga na laging gumagabay sa loob
ng tahanan habang nag-aaral sa new normal learning distance education. Isagawa
ang pagsulat ng tula sa loob may sukat at tugmaan, 3-6 talutod. Basahin sa harap
ng magulang o tagapag-alaga at hayaang magbigay komento at grado.

Hurado Nilalaman Pagkamalikhain Kakintalan Impak sa Kaangkupan

10% 10% 10% Madla ng Salita
10% 10%

Komento:

15
GAWAIN 5

1. Basahin ang artikulo

OPINYON
PISA ANG PINOY SA PISA
Spy on the Job ni Rey Marfil

Nakapanlulumo ang resulta ng ginawang pagsusulit ng mga estudyanteng Pinoy na edad 15 sa

Programme for International Student Assessment (PISA) kung saan kulelat tayo sa 79 bansa pagdating sa pag-
unawa sa binabasa at pangalawa naman sa kulelat sa math at science.
Ginawa mga tsong ang pagsusulit noong nakaraang taon, na unang pagkakataon na sumali ang
bansa pakulo ng Organization for Economic Cooperation and Development (OECD). Tinatayang 600,000
estudyante sa high school mula sa 79 na bansa ang kumuha ng pagsusulit. Ang mga Pinoy, nasa 7,000 mula sa
188 public at private schools.
Hindi biro ang resulta ng pagsusulit dahil mahalaga siyempre sa pang-araw-araw na buhay natin, lalo
na sa pagtatrabaho, na dapat alam mo at nauunawaan mo ang binabasa mo para makagawa ka ng nararapat
na sagot, o tamang aksyon. Kahit kasi nakababasa ka pero hindi mo naman naiintindihan ang binabasa mo, ang
labas mo niyan eh “sabaw.”
Hirit ng isa nating kurimaw na madalas mapagalitan ng guro dahil panay ang “may I got out,” baka
kung tungkol sa k-pop idols, video games o scandal, o mga trending sa online at meme, ang itinanong sa PISA,
tiyak na hindi tayo kulelat. Bakit nga naman hindi hihina o pupurol ang utak ng kabataang Pinoy ngayon, aba’y
walang ginawa kung hindi tumitig sa kanilang smart phone at gadget ng buong araw. Bukod doon, gabi-gabing
nagdadasal na sana eh walang pasok kahit walang bagyo.
Pero kahit ganito ang resulta ng mga estudyanteng Pinoy sa PISA, bibilib ka rin naman sa fighting
spirit ng mga opisyal ng Department of Education.
Mukhang hindi sila nababahala at tiwala silang magbabago ang sitwasyon sa mga darating na taon.
Maganda nga raw na sumali na tayo sa PISA para malaman natin ang mga dapat paghusayin sa sistema ng
edukasyon sa bansa.
Mantakin niyo nga naman, aba’y ilang dekada na nga bang isyu ang mga panawagan na pahusayin
ang kalidad ng edukasyon sa Pilipinas. Hindi ba’t taon-taon na lang eh problema ang kakulangan ng silid-aralan,
kulang sa upuan, kulang sa mga guro, at kung may guro man, sinasabing mahina namang magturo, kulang sa
libro, at kung anu-ano pang kulang. Ang matindi nito, taon-taon ay sinasabing ang edukasyon ang may
pinakamalaking bahagi ng taunang badget alinsunod sa itinatakda ng Konstitusyon; pero lagi pa ring kulang.
Kung 15-anyos ang mga estudyanteng kumuha ng PISA, lumalabas na nasa grade 8 na sila,
alinsunod sa K-12 program. Ibig kayang sabihin nito eh nagkakaroon ng pagkukulang sa pagtuturo sa -
elementarya? Ilan kaya sa mga estudyante sa private at public school na kumuha ng PISA ang nakakuha ng
mas mataas na score? Alam naman kasi natin na kahit papaano eh mas maayos ang turo sa private dahil sa
mas kakaunti lang ang estudyanteng nagsisiksikan sa kuwarto kumpara sa public school.
Bukod doon, mas maginhawa ang pag-aaral sa silid-aralan ng private na kung hindi de-aircon eh mas
maayos ang ventilation kumpara sa private school, na masuwerte na kung may isang matinong electric fan na
gumagana. Ngunit kung lilitaw na mas mataas ang score ng mga estudyante sa public kaysa private, aba’y mas
malaking problema.
Sabi ng DepEd, magandang pangyayari ang pagsali ng Pilipinas sa PISA para mapag-aralan ang mga
reporma na kailangang gawin sa edukasyon sa bansa. Ika nga, parang nanganganay pa ang mga mag-aaral
natin at hindi na rin sila nagulat sa resulta. Pero sa totoo lang, okay lang sigurong mababa tayo sa score pero
hindi naman sana kulelat at pangalawa sa kulelat.
Ang kagandahan lang nito, dahil nga nasa ilalim tayo, may pag-asa pang umangat sa susunod na
pagsusulit. Kumbaga sa eleksyon na kulelat ang isang politiko sa ratings, ang pampalakas ng loob niya eh—
there’s no way but up.
Iyon nga lang, sana naman ay sa lalong madaling panahon para naman hindi maging pulpol
generation ang mga kabataan natin ngayon. Laging tandaan: “Bata mo ‘ko at Ako ang Spy n’yo.”
-https://archive.abante.com.ph/pisa-ang-pinoy-sa-pisa.htm last updated Dec 9, 2019

16
2. Panuto: Sumulat ng tugon sa editorial o opinyon na iyong binasa. Maglahad ng mga
kaisipan sa mga binanggit na sanhi at bunga ng pagkakaroon ng mababang resulta
sa PISA ng mga Pilipino sa pagbasa. Isulat lamang sa 200-300 na salita ang pagbibigay
pananaw at humanap ng mga ebidensiya na magpapatunay sa paninidigan sa mga
isyung binanggit sa artikulo.

17
 RUBRIK SA PAGPUPUNTOS

A. Gawain 2: Rubrik sa Pagsulat ng Sanaysay

BAHAGYANG WALANG
NAKAMIT ANG HINDI NAKAMIT ANG IS-
KATEGORYA HIGIT NA INAASAHAN NAKAMIT ANG NAPATUNA
INAASAHAN INAASAHAN INAASAHAN -YAN KOR
Introduk- Nakapanghihikayat ang Nakalahad sa Nakalahad sa Hindi malinaw ang *Hindi
syon introduksyon. introduksyon ang introduksyon ang introduksyon at ang nakita sa
10% pangunahing pangunahing paksa pangunahing paksa. ginawang
Nakikitaan ng malinaw na paksa gayundin subalit hindi sapat ang Hindi rin nakalahad sanaysay.
paglahad sa pangunahing paksa ang panlahat na pagpapaliwanag ukol ang panlahat na
gayundin ang panlahat na pagtanaw ukol dito. dito. pagpapaliwanag ukol
pagtanaw ukol dito. dito.
Diskusyon Nagpapakita ng makabuluhan ang Bawat talata ay May kakulangan sa Hindi nadebelop ang *
10% bawat talata dahil sa husay na may sapat na detalye mga pangunahing
pagpapaliwanag at pagtalakay detalye ideya
tungkol sa paksa.

Nagtataglay ng mga malinaw na

kahulugan sa mga kaisipan,
nagbibigay diin sa layunin at
pagpaliwanag.
Organisa- Nagpapakita ng lohikal at Naipakita ang Lohikal ang Walang patunay na *
syon ng mahusay ang pagkakasunud- debelopment ng pagkakaayos ng mga organisado ang
mga Ideya sunod ng mga ideya; gumamit din mga talata subalit talata subalit ang mga pagkakalahad ng
10% ng mga transisyunal na pantulong hindi makinis ang ideya ay hindi ganap sanaysay.
tungo sa kalinawan ng mga ideya. pagkakalahad na nadebelop.

Naiisa-isa ang mga pangkaisipan

ayon sa tamang serye sa mga
pangungusap at nilalaman sa
bawat talata.
Konklusyon Nakapanghahamon ang Naipakikita ang Hindi ganap na May kakulangan at *
10% konklusyon at naipapakita ang pangkalahatang naipakita ang walang pokus ang
pangkalahatang palagay o paksa palagay o pasya pangkalahatang konklusyon
batay sa katibayan at mga tungkol sa paksa palagay o pasya
katwirang inisa-isa sa bahaging batay sa mga tungkol sa paksa
gitna. katibayan at mga batay sa mga
katwirang inisa-isa katibayan at mga
Nagpapamalas ng mga tiyakang sa bahaging gitna. katwirang inisa-isa sa
halimbawa o mga kaugnay sa bahaging gitna.
realidad na maaaring
mapanghahawakan.
Mekaniks at Walang pagkakamali sa mga Halos walang Maraming Napakarami at
bantas, kapitalisasyon at pagkakamali sa pagkakamali sa mga nakagugulo ang mga
pagbabaybay. mga bantas, bantas, kapitalisasyon pagkakamali sa mga
kapitalisasyon at at pagbabaybay. bantas, kapitalisasyon
pagbabaybay. at pagbabaybay.

Walang pagkakamali sa estruktura Maraming Napakarami at

Gamit ng mga pangungusap at gamit ng Halos walang pagkakamali sa nakagugulo ang
mga salita. pagkakamali sa estruktura ng mga pagkakamali sa
10% estruktura ng mga pangungusap at gamit estruktura ng mga
pangungusap at ng mga salita. pangungusap at
gamit ng mga gamit ng mga salita.
salita.
KABUUAN

Hango sa: Badayos, P.B. etal.2007.Komunikasyon sa Akademikong Filipino.Valenzuela City: Mutya Publishing House,Inc.

18
B. Gawain 3: New Normal Distance Learning Strategies Timeline
Recipe Book ng Katagumpayan
NILALAMAN PAGKAMALIKHAIN PRESENTASYON KAANGKUPAN NG
10% 10% 10% SALITA
10%
Naipaliwang ang mga gawain Nagpapakita ng sariling estilo Ang pagiging orihinalidad sa Malinaw at sapat ang
at prosesong gagawin sa ng pagiging responsable mga siklo ng mga gawain ay mga ginamit na mga
kanyang timeline at recipe gawain na inilahad sa timeline malinaw na ilantad sa timeline salita.
book at recipe book at recipe book.

Tiyak o ispesipiko ang

Sistematikong ipinakita ang
mga gawain ayon sa tamang
format ng timeline at recipe
book
Nagpapamalas ng pagiging
awtentiko sa organisasyon ng
mga gawaing pinakita sa
timeline at recipe book
Nagpapakita ng dalisay mga salita, diin at
presentasyon ng mga kaisipan kaisipan na ipinahayag.
o malinaw ng mga tunguhin
ng gawaing inilahad.
Walang masiyadong
kamalian gramatika at
estruktura.

C. Gawain 4: Pagtataya sa Refleksyon

KRATIRYA 4 3 2 1
1. Ipinakita ang tunay emosyon sa gawain

2. Nakakitaan pagiging progresibong sa kanyang sitwasyon

3. Naging tapat sa sariling paraan ng pagpapahayag ng pananaw

4. Nagpapakita ng pagpapahalagang pangkaisipan na gagawin

5. Napalutang ang mga pansariling paghubog sa kanyang tungkulin bilang

kabataan.
Katumbas: 4-Napakahusay 3-Mahusay 2-Hindi Mahusay 1-Kailangan pang paunlarin

19
 D. Gawain 5: Rubrik sa Pagsulat ng Editorial o Opinyon
BAHAGYANG HINDI NAKAMIT WALANG
KATE- NAKAMIT ANG IS-
HIGIT NA INAASAHAN NAKAMIT ANG ANG NAPATUN
GORYA INAASAHAN KOR
INAASAHAN INAASAHAN A-YAN
Introduk- Nakapanghihikayat ang Nakalahad sa Nakalahad sa Hindi malinaw ang *Hindi
syon introduksyon. introduksyon ang introduksyon ang introduksyon at nakita sa
10% pangunahing pangunahing paksa ang pangunahing ginawang
Nakikitaan ng malinaw na paksa gayundin subalit hindi sapat paksa. Hindi rin sanaysay.
paglahad sa pangunahing paksa ang panlahat na ang nakalahad ang
gayundin ang panlahat na pagtanaw ukol pagpapaliwanag panlahat na
pagtanaw ukol dito. dito. ukol dito. pagpapaliwanag
ukol dito.
Disku-syon Nagpapakita ng makabuluhan ang Bawat talata ay May kakulangan sa Hindi nadebelop *
10% bawat talata dahil sa husay na may sapat na detalye ang mga
pagpapaliwanag at pagtalakay detalye pangunahing
tungkol sa paksa. ideya
Bahayag sapat ang Hidi nagtataglay
Nagtataglay ng mga malinaw na Sapat ang pagtitindig sa mga ng mga pagtitindig
kahulugan sa mga kaisipan, pagtitindig sa mga kaisipan na sa mga kaisipan
nagbibigay diin sa layunin at kaisipan na mapanghikayat. na
pagpaliwanag. mapanghikayat. mapanghikayat.

Nagtitindig sa mga kaisipan na

mapanghikayat.
Organisa- Nagpapakita ng lohikal at Naipakita ang Lohikal ang Walang patunay *
syon ng mahusay ang pagkakasunud- debelopment ng pagkakaayos ng na organisado ang
mga Ideya sunod ng mga ideya; gumamit din mga talata subalit mga talata subalit pagkakalahad ng
10% ng mga transisyunal na pantulong hindi makinis ang ang mga ideya ay sanaysay.
tungo sa kalinawan ng mga ideya. pagkakalahad hindi ganap na
nadebelop.
Naiisa-isa ang mga pangkaisipan
ayon sa tamang serye sa mga
pangungusap at nilalaman sa
bawat talata.
Konklu- Nakapanghahamon ang Naipakikita ang Hindi ganap na May kakulangan at *
syon konklusyon at naipapakita ang pangkalahatang naipakita ang walang pokus ang
10% pangkalahatang palagay o paksa palagay o pasya pangkalahatang konklusyon
batay sa katibayan at mga tungkol sa paksa palagay o pasya
katwirang inisa-isa sa bahaging batay sa mga tungkol sa paksa
gitna. katibayan at mga batay sa mga
katwirang inisa-isa katibayan at mga
Nagpapamalas ng mga tiyakang sa bahaging gitna. katwirang inisa-isa
halimbawa o mga kaugnay sa sa bahaging gitna.
realidad na maaaring
mapanghahawakan.
Mekaniks Walang pagkakamali sa mga Halos walang Maraming Napakarami at
at bantas, kapitalisasyon at pagkakamali sa pagkakamali sa nakagugulo ang
pagbabaybay. mga bantas, mga bantas, mga pagkakamali
kapitalisasyon at kapitalisasyon at sa mga bantas,
pagbabaybay. pagbabaybay. kapitalisasyon at
pagbabaybay.
Walang pagkakamali sa estruktura
ng mga pangungusap at gamit ng Halos walang Maraming Napakarami at
Gamit mga salita. pagkakamali sa pagkakamali sa nakagugulo ang
estruktura ng mga estruktura ng mga pagkakamali sa
10% pangungusap at pangungusap at estruktura ng mga
gamit ng mga gamit ng mga salita. pangungusap at
salita. gamit ng mga
salita.
KABUUAN
Hango sa: Badayos, P.B. etal.2007.Komunikasyon sa Akademikong Filipino.Valenzuela City: Mutya Publishing House,Inc.

20
PANGWAKAS

Mahalagang taglayin sa pagsulat ay maging tapat at sapat ang mga kaisipan na

ilalahad. Ang wika ang siyang daluyan upang tiyak upang higit na kasiya-siya ang mga
kaalaman, idea at diin nito. Mahalagang mapasubalian ay ang mapanghikayat, paliwanag
at nilalaman ng sinulat na sulatin o akda upang tunay na may benepisyo itong basahin.
Kaalinsabay pa nito ang mga akdang sinulat ay dumaan sa tamang proseso upang maging
matatag ang kanyang paninindigan, walang pagkakamali at hindi ito sayang na ilathala.

Manapa ang pagsulat rin ay nagpapakita ng pangkaisipan kailangan na maging

malawak rin sa mga serye, kondisyon at sitwasyon sa pagsulat upang maging malaman
maisasakatuparan lamang ito kung palagiang nagbabasa. Walang mahirap na pagsusulat
kung may laman ang utak sa pagsisimbolo ng mga prinoproseso ng kaisapan. Maging
taktak rin sa manunulat ang malinaw at maayos na estilo ng pagsulat upang maging
pansariling pagkakakilalan ito.

PANIMULA (SIMULAN NATIN)

Mahirap magsulat kung salat sa datos.

Alam kong mula noong pumasok ka sa paaralan (mula Baitang 1 hanggang Baitang 10) ay
ilang beses ka nang nagsulat ng teksto. At alam kong batid mo rin kung ano-ano ang iba’t
ibang uri ng teksto.

Sa gawaing ito, mararanasan mo ang sumulat ng iba’t ibang teksto na ginagamitan ng iba’t
ibang paraan ng pangangalap ng datos.

KASANAYANG PAMPAGKATUTO AT KODA:

Nakakukuha ng angkop na datos upang mapaunlad ang sariling ( F11-EP-IIId-36)

tekstong isinulat.

GAWAIN 1
Tekstong Impormatibo

Panuto: Pumili ng paksang nakalahad sa ibaba. Pagkatapos ay magsaliksik gamit ang

internet o mobile data ukol sa paksang napili. Isulat ang kanilang mga kasagutan ukol dito.

 Mga paraan ng pagpapanatiling malusog ang katawan

 Paglalakbay sa iba’t ibang lugar sa banda
 Epekto sa katawan ng mga pagkaing na proseso tulas ng de-lata, instant
noodles at iba pa
 Pagsisimula ng isang negosyong puwedeng pagkakitaan
 Mga puwedeng gawin upang makakuha ng mas magagandang marka sa
paaralan

Dahil katotohanan at hindi sariling opinion ang batayan ng tekstong impormatibo,

ikaw ay susulat ng halimbawa ng tekstong impormatibo gamit ang mga nakalap mong datos
mula sa iyong mga kasapi ng pamilya.

Gawing gabay ang rubric sa ibaba para saiyong susulating tesktong impormatibo.

PUNTOS PAMANTAYAN

21
 5 Ang tekstong impormatibo ay siksik sa mga bagong kaalamang
nakabatay sa mga angkop na datos mula sa nakalap na datos

4 Ang tekstong impormatibo ay may taglay na mga bagong kaalamang

nakabatay sa mga angkop na datos mula sa nakalap na datos

3 Ang tekstong impormatibo ay may taglay na ilang mga bagong

kaalamang nakabatay sa mga nagkop na datos mula sa nakalap na
datos.

1 Ang teksto ay hindi maituturing na impormatibo dahil wala itong mga

bagong kaalamang taglay at wala ring mga datos na pinagbatayan
kundi pawing opinion lamang.

GAWAIN 2
Tekstong Deskriptibo

Panuto: Basahing mabuti ang paglalarawan at sagutin ang mga tanong sa ibaba.

Sa unang tingin pa lang ay labis na akong naakit sa kanyang mga matang tila
nangungusap. Di ko mapuknat ang aking paningin sa hindi pangkaraniwang
kagandahan sa aking harapan. Papalayo na sana ako sa kanya subalit alam kong
dalawang nagsusumamong mga mata ang nakatitig sa aking bawat galaw, tila
nang-aakit upang siya’y balikan, yakapin, at ituring na akin. Siya na nga at wala nang
iba ang hinahanap ko. Hindi ako makapapayag na mawala pa siyang muli sa aking
paningin. Halos magkandarapa ako sa pagmamadali upang siya’y mabalikan.
“Manonng, ang asong iyan na ang gusto ko. Siya na nga at wala nang iba.
Babayaran ko at nang maiuwi ko na.”

1. Naging epektibo ba ang ginawang paglalarawan? Bakit oo o bakit hindi?

2. Magtanong sa mga kamag-anak at kapitbahay at pumili ng natatanging tanawin,
produkto o pagkain mayroon ang iyong komunidad at ilarawan ito. Maaari mo ring idikit
ang larawan nito.

GAWAIN 3
Tekstong Naratibo

Panuto: Tanungin sa pamamagitan ng iyong pagtawag gamit ang iyong cellphone ang isa
sa mga matalik mong kaibigan ang mga pagkasunud-sunod na pangyayari sa mga
dinaluhan niyang mga okasyon. Pagkatapos makakuha ng datos ay isulat ito bilang
halimbawa ng tekstong naratibo.

22
Gawing gabay ang rubrics sa ibaba para sa iyong susulating maikling kuwento.

PUNTOS PAMANTAYAN

5 Napakahusay ng pagkakasulat, lubhang nakaaliw, at nakapag-iiwan

din ng mahahalagang aral sa mambabasa.

4 Mahusay ang pagkakasulat,nakaaaliw at nagtataglay ng

mahahalagang aral para sa mambabasa

3 Hindi gaanong mahusay ang pagkakasulat kaya naman hindi naakit

ang mambabasa at hindi malinaw na naipabatid ang taglay na aral.

1 Maraming kakulangan sa pagkakasulat, hindi nakaakit at hindi malinaw

ang taglay na aral.

GAWAIN 4
Tekstong Prosidyural

Sa kasalukuyang panahon ay maaari na tayong makipagkaibigan at

makipagtalastasan sa sinuman, saanmang panig ng mundo bastat may koneksiyon sa
Internet sa pamamagitan ng pagbubukas ng account sa social networking site. Paano ba
ang magbukas ng facebook account?

Gamit ang sariling karanasan, buuin ang mga hakbang sa paggawa ng Facebook
Account. (Kung hindi pa ito nararanasa, maaaring magsaliksik gamit ang internet).

Ganito ang paraan upang makapagbukas ng account sa facebook. Magpunta sa

site. Iclick ang . Itype ang iyong
. Pagkatapos ay umisip ng at i-type sa kinauukulang
kahon. I-type ang araw ng iyong kapanganakan. Ang sumunod ay ang pagpili ng iyong
. Sa huli ay . Hayan, maaari ka nang gumamit ng
.

GAWAIN 5
Tekstong Persweysib

Sa kasalukuyang panahon Ikaw ay tatakbo sa pagiging SK Chairman sa inyong

barangay at nalalapit na ang inyong miting de avance kayat nangangamba ka sa kung ano
ang laman ng iyong talumpati upang mahikayat ang iyong kabarangay na ibigay ang
kanilang boto.

Panuto. Kapanayamin sa pamamagitan ng face-to-face o pasulat na pakikipanayam

ang isa sa mga opisyal ng iyong barangay at tanungin ang mga bagay na maaaring
makatulong upang mahikayat ang mga kabaranggay na ibigay ang boto nila sayo sa

23
halalan. Isulat ang nakalap na datos sa maikling talumpati na hihikayat sa mga botante ng
inyong lugar na ikaw ay karapat-dapat sa posisyon.

GAWAIN 6
Tekstong Argyumentatibo

Panuto. Makinig at manuod sa mga balita sa radio o telebisyon tungkol sa pakikipaglaban sa

krisis na kinakaharap ng ating bansa, ito ay ang pandemyang COVID-19. Isulat ang lahat ng
mga impormasyon tungkol dito. Maaari ring magtanong sa mga opisyal sa barangay, BHW,
at mga kakilalang nagtatrabaho sa mga medical sectors kung paano malalabanan ito.

Bumuo ng editoryal na sulatin mula sa mga nakuhang impormasyon at datos.

Gawing gabay ang rubric sa ibaba para sa iyong isusulat.

PUNTOS PAMANTAYAN

5 Ang isinulat ay malinaw at nakapagpapahayag ng posisyon ng may-

akda.

4 Ang isinulat ay nakapagpahayag ng posisyon ng may-akda.

3 Ang isinulat ay bahagyang nakapagpahayag ng posisyon ng may-

akda.

1 Ang isinulat ay hindi nakapagpahayag ng posisyon ng ay-akda.

GAWAIN 7
Panuto. Mula sa mga ginawang gawain, tukuyin kung ano ang ginamit na pamaraan sa mga
iba’t ibang uri ng tekstong iyong sinulat. Isulat ang sagot sa patlang.

1. Tekstong Impormatibo

2. Tekstong Deskriptibo

3. Tekstong Naratibo

4. Tekstong Prosidyural

5. Tekstong Persweysib

6. Tekstong Argyumentatibo

PANGWAKAS

Napakahalagang maunawaan ang iba’t ibang uri teksto at layunin nito upang
masuri ayon sa kaugnayan nito sa sarili, pamilya, komunidad, bansa at daigdig. Ang pag-
aaral sa proseso ng pagbasa at pagsusuri ng iba’t ibang anyo at uri ng teksto ay
makatutulong sa pagbuo ng sulatin. Kaya’t hindi maikakailang ang pag-aaral sa proseso sa
pagsulat at pag-unawa ng iba;t ibang teksto ay makapagpapalago sa iyong kaisipan at
higit lalo ang pagkuha ng mga datos upang mapaunlad pa ang sulatin.

24
 KALIPUNAN NG MGA GAWAING PAGKATUTO SA FILIPINO 11
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO

PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Mahilig ka bang magbasa ng kwento sa iba`t ibang aklat o sa Watpad na kinahihiligan

ngayon ng mga kabataan? Anong klaseng babasahin ang iyong binabasa? Anumang
babasahin ang iyong nabasa ito ba ay nag iwan sa iyo ng bagong kaalaman? Tumatak ba
sa iyong isipan kung anong mensahe ang nais ipabatid ng iyong binasa? Napakalaking
gampanin kung bakit nagkalat ang iba`t ibang babasahin at kung bakit kinakailangan nating
magbasa.

Ayon kay Baltazar (1977) ang pagbasa ay kasangkapan sa pagkatuto ng mga

kabatiran ukol sa ibat-ibang larangan ng pamumuhay . Sa katunayan , 90% sa napag-aralan
ng tao ay mula sa kanyang karanasan sa pagbasa.

PANUTO

Basahin ang tekstong Pinamagatang “ PROYEKTONG PANGKABUHAYAN,

TANGKILIKIN“ ni John Enrico Comia. Pagkatapos basahin ay pagsamahin ang mga
kaisipang nabasa sa buong grupo. Sa pagsusuri ng teksto ay may nakaatas na gawain ang
bawat grupo.

PROYEKTONG PANGKABUHAYAN, TANGKILIKIN

John Enrico Comia

Anong uri ng lipunan ang inyong ginagalawan kung walang pamahalaang may kakayahang magpanatili ng
kapayapaan at kaayusan? Kung ang lipunan ay punung-puno ng kapangyarihang walang iniisip kundi ang pansariling
interes. Mahalaga ang pamahalaan, sila ang nagbibigay ng proteksyon sa mga karapatan ng tao at nagpapataw ng
parusa sa mga lumalabag sa karapatan ng tao.

Sa kasalukuyan, ang pamahalaang Pilipinas ay patuloy sa pagpapangkat ng kabuhayan ng mga Pilipino at sa

pagpapahalagang moral ng tao maging sino ka man. Iba’t ibang proyekto ang mabisang naisagawa ng pamahalaan. Isa

rito ang naisagawang pambansang rekonsilasyon ang nagbigay sa mga dating komunista at humiwalay sa pamahalaan ng tulong sa mga
proyektong pangkabuhayan. Ang layunin ng proyekto ay maiangat ang kalagayan sa lipunan.

Ang Departamento ng Pamahalaang Panglokal ang pangunahing ahensya ng pamahalaan ang nagtaguyod sa Pambansang
Rehabilitasyon at Programang Pangkalinangan sa pakikipag-ugnayan sa Departamento ng Kalakal at Industriya, Departamento ng
Agrikulttura, Repormang Pang Sakahan, “National Housing Authoriy” at iba pang pangunahing ahensya ng pamahalaan.

Kabilang sa mga proyektong pangkabuhayan ay produksyon ng bigas at mais, pag-aalaga ng baboy, at sari-sari store, manukan at pag-
aalaga ng kambing at “see weeds farming”. Nais ring matulungan ang mga dating rebelde na maging produktibo at magkaroon ng
mapayapang buhay. Ang ayaw na manirahan sa dati nilang lugar ay ipadadala sa iba’t ibang sentro ng bayanihan sa buong kapuluan.

Sa proyektong ito, umasa ang pamahalaan na maraming rebelde ang susubok at maaaring makatutulong sa
paglutas ng problemang “insurgency” upang matamo ang tunay na kapayapaan sa sariling bansa.
Mabisa ang proyektong ito, marami pang ginagawa ang pamahalaan para sa kabutihan ng lahat ng uri ng mamamayan, mahirap man
o mayaman, matalino man o mangmang, bata o matanda, may kapansanan o wala at kahit saan mang sulok ng Pilipinas ay magpapatuloy
ang ating pamahalaan sa kanyang dakilang layunin.

Halina at makiisa tayo sa ikatatagumpay ng lahing Pilipino!

Source: http://filipinocorner.blogspot.com/2010/11/proyektong-pangkabuhayan-tangkilikin.html
25
 GAWAIN 1

1. Gawain para sa mga may internet connection: gamit ang Mentimeter application
ibigay ang mahahalagang nilalaman ng teksto.

2. Gawain para sa mga walang internet connection:Isulat ang mahahalagang

nilalaman ng teksto sa pamamagitan ng paghahabi sa malinis na papel.

PROYEKTONG PANGKABUHAYAN, TANGKILIKIN

Mga Konseptong Nakapaloob sa Teksto

1.

2.

3.

4.

5.

GAWAIN 2

Pagsusuri sa Teksto

Gamit ang Google Classroom para sa may mga internet connection ng bawat
miyembro ng grupo,isusumite ang kanilang gawa at ang lider ang mag-uulat gamit ang
Stream yard. At para naman sa mga walang internet connection irerecord gamit ang video
recording ang kanilang mga nagawa na ilsasave gamit ang USB.

26
 1. Sarili ( unang grupo )
A. Ano-anong mga kaisipan sa teksto na maaaring maiugnay mo sa iyong sarili
bilang isang mag-aaral?
B. .Ipaliwanag sa pamamagitan ng karanasan.

2. Pamilya ( Ikalawang grupo )

A. Ano-anong mga kaisipan sa teksto ang nakikitaan mo na may pagkakahalintulad
sa tunay na buhay ng isang tao?
B. . Mangalap ng mga testimonya ng isang tao na may karanasang may kaugnayan
sa nabasang teksto.

3. Komunidad ( Ikatlong grupo )

A. Ano-anong mga kaisipan sa teksto ang nagpapakita ng mga kaganapang
nangyayari sa buong komunidad na nararapat bigyang pansin.

4. Bansa ( Ikaapat na grupo )

A. Ano-anong kaisipan sa teksto na sa inyong tingin ay tumatak sa lipunang Pilipino
na batid nang nakararami?
B. Gamit ang pass transformation challenge para sa may mga internet connection
bumuo ng isang akrostik mula sa salitang PAMAHALAAN. Bumuo ng kaisipang
naangkop dito na may kaugnayan sa kahalagahan ng pamahalaan sa isang
bansa.
C. At para sa mga walang internet connection bumuo ng isang akrostik mula sa
salitang PAMAHALAAN. Bumuo ng kaisipang naangkop dito na may kaugnayan
sa kahalagahan ng pamahalaan sa isang bansa gamit ang Kartolina.

5. Daigdig ( Ika-5 grupo )

A. Ano-anong mga kaisipan sa teksto ang nagpapakita ng kaugalian ng mga Pilipino
sa buong mundo?

RUBRIK SA PAGMAMARKA

PAMANTAYAN NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA

(4) (3) (2) (1)

1. Salitang
ginamit
2. Kaugnayan ng
pahayag sa
paksa
3. Kawastuhan
ng mga
salitang
ginamit
4. Kalinisan o
kaayusan ng
pagkakagawa
5. Kooperasyon

27
 GAWAIN 4
Pangkatang Gawain

Pagsasama-samahin ang mga may internet connection at mga walang internet connection

1. Gawain para sa mga may internet connection: Sa pamamagitan ng Video

Presentation na teatro isagawa kung anong mga kaisipan ang nabasa na maaaring
iugnay sa sarili, pamilya, komunidad, bansa at daigdig.

RUBRIKS SA PAGTATASA NG VIDEO

PAMANTAYAN 8-7 6-4 3-1
Organisasyon
Orihinalidad
Boses o Tinig
Pagkuha ng Atensiyon
Ekspresyon ng Mukha
Poduksiyon/Production
KABUUAN
Komento ng Guro:

2. Gawain para sa mga walang internet connection: Sumulat ng sanaysay na

nagpapakita ng kaisipang nabasa sa isang teksto na maaaring iugnay sa sarili, pamilya,
komunidad, bansa at daigdig.

PAGTATAYA SA PAGSULAT NG SANAYSAY

Nilalaman 45%
Kaugnayan sa kaisipang nakapaloob sa teksto 30%
Paggamit ng Salita 25%
KABUUAN 100%

GAWAIN 5

Magsaliksik ng isa pang artikulo na nauukol sa binasang teksto at iugnay ito. sa sarili,
pamilya, kominidad, bansa at daigdig at paano makatutulong ang pamahalaan na
magkaroon ng pangkabuhayang kaunlaran ng bawat mamamayan bilang
pinakamahalagang yaman ng bansa?

PANGWAKAS

Mula sa mga isinagawang gawain hindi mapasusubalian ang kahalagahan ng

pagbasa bilang makrong kasanayan ng komunikasyon upang ang nagbabasa ay muling
makabuo ng isang mensahe o kaisipan na hinango sa tekstong binasa upang makapagbigay
ng sariling paghahaka o panghuhula, pagtataya, pagpapatunay, pagrerebisa o kaya`y
ibayo pang pagpapakahulugan.

28
 KALIPUNAN NG MGA GAWAING PAGKATUTO SA FILIPINO 11
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO

I. PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Sa bawat akda o tekstong binabasa natin mayroon tayong mga aral at

impormasyong maaring magagamit o maging gabay sa pang-araw-araw na pamumuhay.
Datapwat minsan, may mga mambabasa na hindi inuunawa kung ano ang kanilang
binabasa basta matapos lang ang kanilang mga binabasa. Kaya naman, bilang isang
mambabasa, napakahalagang magkaroon tayo ng malawak na pang-unawa sa mga
akdang ating binabasa, sabi nga nila walang naganap na pagbasa kung walang
naunawaan sa binasa. Napakalaki ang gampanin ng pagbasa sa ating araw-araw na
pakikibaka sapagkat ito ang nagbibigay sa atin ng kalinawan sa mga bagay- bagay na
minsan hirap nating intindihin

II. KASANAYANG PAMPAGKATUTO AT KODA

GAWAIN 1

PANUTO: Unawaing mabuti ang hinihingi ng mga sumusunod na katanungan. Bilugan ang titik
ng tamang sagot.

1. Layunin ng tekstong ang magbigay ng impormasyon. Isa sa halimbawa nito ay

balita.

a. naratibo b. argumentatibo c. impormatibo d. persuweysib

2. Anong uri ng teksto ang nagsasalaysay o nagkukwento? Ang mga akdang pampanitikan
ang halimbawa nito.

a. argumentatibo b. naratibo c. impormatibo d. deskriptibo

3. Layunin ng tekstong ito ang manghikayat na pumanig sa isyung pinapaburan na ayon sa

opinyon ng manunulat. Anong uri ito ng teksto?

a. impormatibo b. argumentatibo c. deskriptibo d. persuweysib

4. Ito’y uri ng teksto na naglalarawan at maaaring bahagi ng iba pang teksto tulad ng
tekstong naratibo at impormatibo. Anong uri ito ng teksto?

a. impormatibo b. argumentatibo c. deskriptibo d. naratibo

5. Layunin ng tekstong ito ang manghikayat o mangumbinsi gamit ang mga datos at hindi
batay sa opinyon. Anong uri ito ng teksto?

a. argumentatibo b. naratibo c. impormatibo d. persuweysib

PAG-ARALAN
Tekstong Informatibo- ito ay nagpapaliwanag ng mahalagang impormasyon o kaalaman
nang malinaw at walang pagkiling. Isinasaad ang mga kabatiran nang naaayon sa mga
tunay na pangyayari batay sa nasasaklaw na kaalaman ng tao. Isang uri ng teksto na may
layuning magbigay ng impormasyon. Ito ay nagpapaliwanag at nagbibigay linaw tungkol sa
iba’t ibang paksa.

Mga mahahalagang konseptong dapat tandaan sa aralin.

29
 1. Ang tekstong informativ ay naglalayong maglahad ng mga tiyak na impormasyon,
at mahalagang detalye na may lohikal na paghahanay.
2. Isang tiyak na paksa lamang ang tinatalakay nito. Kung magkakaroon ng
kaugnayan sa paksa, dapat na makita ito sa kasunod na talata.
3. Sa pagbasa ng tekstong informative, magkaroon ng focus sa mga impormasyong
ipinahahayag. Isulat ito kung kinakailangan.
4. Sa pagsulat ng tekstong informative, tandaang ihanay nang maayos ang mga
salita, piliing mabuti ang mga tiyak at mahahalagang salita lamang.

Karaniwan sa mga tekstong impormatibo ay makikita sa mga sumusunod:

1. Pahayagan
2. Textbook
3. Ensayklopedia
4. Internet

GAWAIN 2

PANUTO: Pagkatapos mabasa ang teksto, sagutin ang mga katanungan sa ibaba.

“ILOILO, YAMAN NG PILIPINAS”

Ang Lalawigan ng Iloilo ay matatagpuan sa timog-silangang bahagi ng Islang Panay. Ito ay kabilang sa rehiyon
ng Kanlurang Kabisayaan. Napaliligiran ito ng mga lalawigan ng Capiz sa hilaga, ng Antique sa kanluran, ng Dagat
Kabisayaan at Kipot Guimaras sa silangan, at Golpo ng Panay at Kipot ng Iloilo sa timog.Pinaniniwalaang binili ng 10 datu
mula sa Borneo ang isla ng Panay sa pinuno ng mga Negrito na si Marikudo noong 1212. Isang gintong salakot at gintong
kwintas ang ipinambayad ng mga datu. Nagpunta kay Datu Paiburong ang teritoryo ng Irong-irong. Nang dumating ang
mga Espanyol, nagtayo sila ng pamayanan sa Ogtong (Oton ngayon). Itinatag ng mga mananakop na Espanyol ang Fuerza
San Pedro sa Irong-Irong. Ang mga Espanyol rin ang nagbigay ng pangalang Iloilo sa lungsod. Ito na rin ang ipinangalan
sa buong lalawigan. Itinatag noong Marso 10, 1997 ang lalawigan ng Iloilo.

Ang Iloilo ay isa sa mga pangunahing pinagmumulan ng bigas sa Pilipinas. Bukod sa bigas, ang ilan

pa sa mga pangunahing produkto na nagmumula rito ay tubo, niyog, mais, saging, mangga, kape, at iba pang lamang - ugat na halaman. Ang
pangisngisda ay isa ring mahalagang pinagkakakitaan ng mga taga-Iloilo. Ang mga bangus at hipon ay pinagmumulan ng malaking kitang dolyar
ng lalawigan. Kilala naman ang bayan ng La Paz dahil sa masarap na batsoy. Ang ilo-ilo ay isa sa mga yamang ipangmamalaki ng Pilipinas hindi
lamang sa mga yaman ng agrikultura dito kundi sa makasaysayang pook na matatagpuan sa lalawigang ito.

1. Anu-anong impormasyon ang laman ng tekstong iyong binasa?

2. Saan matatagpuan ang Lalawigan ng Iloilo?

3. Anu-ano ang mga paniniwala ukol sa Lalawigan ng Iloilo?

4. Ano ang ipinambayad ng mga datu?

5. Kailan itinatag ang Lalawigan ng Iloilo?

6. Ibigay ang mga produktong nagmumula sa Iloilo.

7. Ano ang pangunahing pinagkikitaan ng mga taga-Iloilo?

30
 PAG-ARALAN

Tekstong Deskriptiv ay nagtataglay ng mga impormasyong may kinalaman sa pisikal na

katangiang taglay ng isang tao, bagay, lugar, at pangyayari. Kalimitang tumutugon ito sa
tanong na Ano.

31
 GAWAIN 3

PANUTO: Pagkatapos mabasa ang teksto, sagutin ang mga katanungan sa ibaba.

“ANG PINASILIP”
NI: ESPAÑOL, STEVE B.

Si Rodrigo Roa Duterte o mas kilala bilang “Digong”, ang kasalukuyang pangulo ng ating bansa. Isa siya sa
pinakahinahangaan, hindi lamang sa ating bayan, kundi maging sa ibayong dagat dahil sa taglay niyang angking galing.
Siya ay tinaguriang “The Punisher” ng Time Magazine dahil sa mahigpit niyang pagpapairal ng batas, lalong lalo na kung
ang usapan ay tungkol sa droga. Simple lang ang pamumuhay ni Digong. ‘Di katulad ng mga ibang pulitiko na paramihan
ng mga pag-aari, siya ay nakatira lamang sa simpleng bahay na kung saan itinuturing niya itong sapat para sa kaniyang
pamilya. Isa siyang matapang, magiting, maprinsipyong tao, at mapagmahal sa bayan. Palagi niyang iniisip ang kapakanan
ng taumbayan.

Ang Davao ay kilala bilang “Durian Capital of the Philippines.” Ang Davao ang pangunahing taga-suplay ng
durian sa ating bansa. Sa ilalim ng pamumuno ni Digong, nagkamit ang Davao ng mga parangal. Kabilang na dito ang
National Literacy Hall of Fame Award at nanalo ng tatlong beses sa Highly Urbanized City category ng Outstanding Local
Government Unit. Bumaba rin ang bilang ng mga krimen sa Davao sa ilalim ng panunungkulan ni Digong. Magmula sa
pagiging isang “crime-infested area”, ito'y naging isang siyudad na may maunlad na komersiyo na may 24/7 emergency
hotline (Central 911). Mahigpit na pinapairal sa Davao ang mga batas. Kaya’t ang mga tao doon ay disiplinado at takot
gumawa ng anumang labag sa batas.

Noong mga panahon ng eleksyon, marami ang humihikayat kay Digong na tumakbo bilang pangulo. Sapagkat
naniniwala sila na tanging kay Digong lamang makakamit ang tunay na pagbabago. Marami ang nangampanya para sa
kaniya, kahit wala pa siyang pasya ukol sa pagtakbo. Subalit nang makita ni Digong na tila walang kwalipikado sa mga
kandidato, siya ay nagpasyang tumakbo. Nagsimula na nga ang walang humpay na pangangampanya ng iba’t -ibang
kandidato. Kampanya dito, kampanya doon. Kampanya kahit saan, upang makakuha ng suporta mula sa mga tao.
Hanggang sa dumating na nga ang araw ng botohan. May bali-balita na nagkaroon ng dayaan. Subalit, gayunpaman,
panalo pa rin si Digong sapagkat anlayo na ng kaniyang lamang kumpara sa ibang kandidato. Inihalal si Digong na bagong
pangulo ng Pilipinas.

Laganap ang droga sa ating bansa. Ang droga ay nakakapinsala ng buhay ng isang tao, lalo na para sa mga
kabataan. Kaya’t buhat nang maupo si Digong sa pagkapangulo, isa sa mga mahigpit niyang ipinatupad ay ang laban
kontra droga. Buhat nang ipatupad niya ito, marami na ang sumuko, nahuli, at nagbagong buhay. Hindi rin natin maikakaila
na mayroong mga namatay dahil nanlaban. Ang iba naman ay pinapatay ng kapwa nila durugista sa takot na ikanta sila
ng mga ito. Hindi man masugpo ng lubos ang droga, nababawasan naman ang mga ito at sinisikap ni Digong na gawin
ang lahat ng kaniyang makakaya.

Sa usaping pambansa naman, talagang napakatalino ni Digong. Nakipag-ugnayan siya sa mga kalapit na bansa
at nakipagpulong sa mga bansa sa Asya. Isa sa mga ibinunga nito ay ang pagresolba ng isyu tungkol sa agawan ng
teritoryo sa West Philippine Sea. Bukod dito, nagpahayag pa ang Tsina na susuporta sila sa mga adhikain ni Digong na
“War on Drugs” at pagtulong sa pagpapaunlad ng ekonomiya ng ating bansa. Marami ring mga negosyante ang
nagpasyang mamuhunan sa ating bansa at ito naman ay isang magandang balita sapagkat magkakaroon ng hanap-buhay
ang mga wala pang hanap-buhay sa ating bansa. Ang pakikipag-ugnayan sa ibang bansa ay isang napakagandang plano,
sapagkat dito tayo nagkakaroon ng magandang ekonomiya.

Isa pa sa magagandang adhikain ni Digong ay ang libreng matrikula sa mga State Universities. Ito ay
makatutulong sa mga estudyanteng nagsusumikap na makapagtapos ng pag-aaral. Pinaka-pangunahing prayoridad ukol
dito ay ang mga kabataan na mahihirap na kwalipikado na may angking mga galing. Isa ito sa magandang adhikain
sapagkat hindi na mahihirapan ang mga magulang kung saan hahanapin ang pera pampaaral sa kanilang mga anak.
Bukod sa libreng matrikula, may matatanggap pang ‘allowance’ ang mga estudyante. Mas gaganahan at pagbubutihin pa
ng mga estudyante ang kanilang pag-aaral upang maging isang produktibong tao. Ito ay magbubunga na rin ng pagtaas
ng antas ng edukasyon sa ating bansa.

Ang uri ng pamumuno ni Digong sa Davao ay gusto niyang gawin sa buong Pilipinas. Katulad na lamang ng
pagpapatupad ng curfew for minor. Bawal na ang mga minor de edad na may gulang na 17 anyos pababa na gumala sa

32
 labas ng bahay mula alas-10 ng gabi hanggang alas-6 ng umaga. Pati na ang liquor ban ay ipapatupad din ng pangulo.
Bukod dito, bawal na rin ang malalakas na kantahan sa kabahayan at hanggang alas 10 lang ng gabi. Sa mga videoke bar
naman ay hanggang ala una lang ng madaling araw. At bawal na rin ang paninigarilyo sa mga pampublikong lugar.

‘Change is Coming’ na nga talaga. Kaya tayo bilang mag-aaral, matuto tayong makiisa sa mga adhikain na
ipinaiiral sa ating bansa, kung hindi naman ito nakalalabag sa batas ng tao at sa batas ng Diyos. Simulan natin sa ating
mga sarili. Tulungan natin si Pangulong Duterte, sapagkat ‘di niya ito kaya nang mag-isa lang. Kaya tara. Bangon. Kilos.
Tara na’t makiisa.

1. Ano ang paksang inilalarawan sa teksto? Paano ito inilarawan?

2. Anong uri ng paglalarawan ang ginamit? Ito ba ay payak o masining na paglalarawan?
3. Kung payak ang paglalarawan, ano - anong salita ang ginamit upang ilarawan ang
katangiang ito? Kung masining na paglalarawan, ano - ano ang tayutay na ginamit sa
paglalarawan? Ipaliwanag.
4. Ano ang kaisipang nais iparating ng may-akda sa teksto? Ipaliwanag.

PAG-ARALAN
Tekstong Persweysiv

- ang tekstong persweysiv ay isang uri ng dipiksyon na pagsulat upang

kumbinsihin ang mga mambabasa na sumang-ayon sa manunulat hinggil sa
isang isyu.
- mga pahayag na makaakit sa damdamin at isipan ng mambabasa.

33
Mga Elemento ng Tekstong Nanghihikayat

Ayon kay Pilosopong Aristotle, may tatlong elemento ang panghihikayat;

 Ethos - ang karakter, imahe, o reputasyon ng manunulat/tagapagsalita.

Hango sa salitang Griyego na nauugnay sa salitang Etika ngunit higit na angkop ngayon
sa salitang Imahe. Ang Ethos ang magpapasaya kung kapani-paniwala o dapat
pagkatiwalaan ng tagapakinig ang nagsasalita, o ng mamnbabasa ang manunulat.

 Logos - ang opinion o lohikal na pagmamatuwid ng manunulat/tagapagsalita.

Ito ay salitang Griyego na Logos ay tumutukoy sa pangangatwiran na
nangangahulugang nanghihikayat gamit ang lohikal na kaalaman o may katwiran ba
ang sinasabi upang mahikayat ang mga tagapakinig kung ito ba ay totoo.

 Pathos - emosyon ng mambabasa/tagapakinig. Ito ay tumatalakay sa emosyon

o damdamin ng mambabasa o tagapakinig.

Ang isang tekstong persweysiv ay naglalaman ng:

1. Malalim na pananaliksik
2. Kaalaman sa mga posibleng paniniwala ng mga mambabasa
3. Malalim na pagkaunawa sa dalawang panig ng isyu.

Iang halimbawa

1. Mga patalastas
2. Talumpati

1. Apelang Etikal- ipinaalam ng may-akda na dapat siyang pagkatiwalaan ng mga

mambabasa dahil sapat ang kaniyang kaalaman sa isyu. Gumagamit siya ng mga
sangguniang awtoritativ o ng mga ideya ng mga eksperto.
2. Apelang Emosyonal - Kinakatok ng mambabasa ang damdamin ng mambabasa.
Gumagamit siya ng mga salita, parirala at pangungusap na nakaaantig sa
damdamin.
3. Apelang Lohikal - Gumagamit ang may-akda ng argumento. Ang argumento ay
binubuo ng batayan (premise) at ng kongklusyon. Ang batayan ay resulta ng
obserbasyon. Ang konglusyon naman ay nagmumula sa obserbasyon.

34
 GAWAIN 4
Paghambingin mo!

Mula sa napanood na patalastas, isa-isahin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga

ito. Kopyahin sa inyong sagutang papel ang graphic organizer.

Patalastas sa Patalastas sa Patalastas sa

sabong sabong Safeguard kagandahan ng
Safeguard at kagandahan ng Pilipinas
Pilipinas

Pagkakatulad

GAWAIN 5
Panuto: Pagkatapos mabasa ang teksto, sagutin ang mga katanungan batay sa talumpating
binasa.

Huling mga Araw

Leah Enriquez

Tawag ng mundo ay pagbabago. Ang mga tao ay ginawa hindi para sa kasamaan kun’di para
sa kabutihan. Ngunit ang nangyayari ngayon ay taliwas sa ating inaasahan. Patayan doon patayan
dito, ito ang kasalukuyang nangyayari sa ating mundo. Ako ay isa ring tao, may mata, may damdamin,
may puso at isipan. Hindi ako bulag, alam kong ikaw din, ngunit sadyang may mga taong nagbubulag-
bulagan sa mga pangyayari sa ating kapaligiran. Mga bagyong nagpapalakasan at bahang
nagpapataasan, normal pa ba ito? O tao sabihin mo, normal pa ba ito? Subukan mong ikumpara ang
mga pangyayari noon at ngayon, hindi ba’t ito’y patuloy na lumalala? Sikat ng araw noon ay pilit mong
nilalapitan, ngunit bakit ngayo’y tila ba nilalayuan? Ang mga pangyayaring ito ay lantad na sa iyong
harapan. Ngunit bakit ika’y nagbubulag-bulagan? Hindi mo ba naririnig ang ang yabag ng papalapit
na malaking kaguluhan? Malapit na, malapit na! Buksan mo ang iyong mga mata.

Mayroon tayong banal na kasulatan, nabasa mo na ba ito? Mga propesiya ay nakapaloob na

rito. Kung hindi mo pa ito nasubukang buklasin, payo ko sa iyo’y simulan mo na itong basahin. O baka
nama’y inaalikabok na ito sa apat na sulok ng iyong kwarto? Hindi mo ba alam na ilan sa mga nakasulat
dito ay natupad na? At sinasabi ko sa’yo na habang unti-unti na itong nangyayari, unti-unti naring
lumalapit sa atin ang katapusan ng mundo. Tawag sa atin ay pagbabago. Ipikit mo ang iyong mga

35
 mata at pagnilay-nilayan mo ang mga sinabi ko. Nawa’y iyong pakinggan ang ihip ng hangin at bugso
ng mga alon. Subalit hindi mo ito makikita kung patuloy kang magbubulag-bulagan sa katotohanan.
Pumunta ka sa isang sulok at pakinggan mo ang pintig nga iyong puso. Naririnig mo ba ang tinig na
kumakatok dito? Papasukin mo Siya at hayaan mong baguhin Niya ang iyong buhay. Nasa huling mga
araw na tayo, nawa’y maunawaan mo ito. Talikuran mo na ang iyong dating buhay at magbalik loob
ka na sa Kanya.

Dalawang libong taon na ang nakalipas nang may tumubas sa ating mga kasalanan. Siya ay
si HESUS. Mahal ka Niya, alam mo ba? Gaano man karami o kalaki ang ating pagkakasala sa Kanya,
hindi sapat iyon upang ikumpara sa mga sakripisyo Niya. Sabi niya sa Krus “tapos na!”. Tayo ay
binigyan pa ng pagkakataon upang magbago. Kaya’t kung ikaw ay namumuhay sa baluktot na
pamamaraan, simulan mo na ang magbago. Huwag na nating hintayin na ibuhos Niya ang Kanyang
galit sa sangkatauhan. Ihihiwalay Niya ang tupa sa mga kambing, ikaw ba, ano ka? Kaya’t yakapin
mo ang pagbabago sa buhay mo. Inuulit ko, nasa huling mga araw na tayo, kaya nama’y ‘wag mo ng
sayangin pa ang nalalabing mga oras mo. Ang mga yabag ng Kanyang mga paa’y palakas nang
palakas. Ito’y nagsasabi lamang ng malapit na katapusan. Tinatawag ka Niya, nawa’y pakinggan mo
Siya. Mahal ka Niya, nawa’y tugunan mo Siya. Malapit na, manalig ka.

1. Anu-ano ang mga kredibilidad na nakita sa nananalumpati?

2.Ano - anong mga impormasyon ang inilahad ng mananalumpati na ginamit nya sa

panghihikayat?
3 Ano ang pinakamabisang pamamaraan upang mahikayat at mapaniwala ang mga tao
sa iyong mga sinasabi? Paano mo ito maisasagawa?
4.Ano ang kaisipang nais ipabatid ng tekstong binasa sa mga mambabasa? Ipaliwanag.

5.Anong damdamin ang pumukaw sayo habang binabasa ang teksto?

1. Ano ang ipinahihiwatig na uri o katangian ng mambabasa sa “kinakausap” ng may-akda
sa teksto?
2. Ikaw ba ang target na mambabasa ay nahikayat, nahimok, kumilos, o napaniwala ng
teksto? Paano?

PAG-ARALAN
Tekstong Argumentatibo

- isang uri ng teksto na nangangailangang ipagtanggol ng manunulat ang

posisyon sa isang tiyak na paksa o usapin gamit ang mga ebidensya mula sa
personal na karanasan, kaugnay na mga literature at pag-aaral,
ebidensyang kasaysayan, at resulta ng empirical na pananaliksik.
- nangangailangan ang pagsulat ng tekstong argumentatibo ng masusing
imbestigayson kabilang na ang pangongolekta at ebalwasyon ng mga
ebidensya.
- naglalahad ng mga oposisyong umiiral na kaugnayan ng mga proposisyon
na nangangailangang pagtalunan o pagpapaliwanagan. Ang ganitong uri
ng teksto ay tumutugon sa tanong na bakit.

36
 Mga Elemento ng Pangangatwiran

1. Proposisyon – ang pahayag na inilalahad upang pagtalunan o pag-usapan

2. Argumento – ito ang paglalatag ng mga dahilan at ebidensya upang maging makatuwiran
ang isang panig. Kinakailangan ang malalim na pananaliksik at talas ng pagsuri sa
proposisyon upang makapagbigay ng mahusay na argumento.

Katangian at nilalaman ng mahusay na tekstong argumentatibo:

1. Mahalaga at napapanahong paksa.

2. Maikli ngunit malaman at malinaw na pagtukoy sa tesis sa unang talata ng teksto.

3. Malinaw at lohikal na transaksyon sa pagitan ng mga bahagi ng teksto.

4. Maayos na pagkasunod-sunod ng talatang naglalaman ng mga ebidensya ng argumento.

5. May matibay na ebidensya para sa argumento.

TANDAAN!

Sa pagsulat ng tekstong ito, hindi dapat magpahayag ng mga personal at walang batayang opinyon ang isang
manunulat. Sa halip ay gumagamit ang manunulat ng mga pagpapatunay mula sa mga siyentipikong pag-aaral
at pagsusuri
1. Maikli ngunit malaman at malinaw na pagtukoy sa tesis sa unang talata ng teksto.

2. Malinaw at lohikal na transaksyon sa pagitan ng mga bahagi ng teksto.

3. Maayos na pagkasunod-sunod ng talatang naglalaman ng mga ebidensya ng argumento.

4. May matibay na ebidensya para sa argumento.

TANDAAN!
Sa pagsulat ng tekstong ito, hindi dapat magpahayag ng mga personal at walang
batayang opinyon ang isang manunulat. Sa halip ay gumagamit ang manunulat ng mga
pagpapatunay mula sa mga siyentipikong pag-aaral at pagsusuri.

37
 BASAHIN AT UNAWAIN
PAKSA: Nakabubuti ba o nakasasama ang pagpapalaganap ng paggamit ng
Facebook?
“Nakabubuti ba o Nakasasama ang Pagpapalaganap ng Paggamit ng FACEBOOK?”
LAKANDIWA:
Ako ay bumabati
Na may malaking ngiti
Sana may umintindi
Sa aking sinasabi
Facebook ating usapan
Laganap sa’ting bayan
Minsa’y Kinagalakan
Minsa’y pinagdudahan
Kaya tayo’y narito
Para na rin i-klaro
Pag-usapan ng husto
Sa paraang pagtalo
NAKABUBUTI
Wala ka bang makausap
Walang sayang malasap
Ay alam na ang dapat
Na ibigin mong sapat
Sa mundo ng pag-Facebook
Hindi ka magsisisi
May makakasalisi
Kaya’t dapat lumahok
Ikaw ba’y nalulumbay?
Lungkot na walang humpay
Kulang sa kaibigan?
Talagang Facebook lang iyan!
by Pangga Gen
Pansin ba ang habol mo?
Talagang matatamo
Pang KSP kasi ‘yan!
Puro “like” dito, “like” dyan
Mabuti ngang KSP
Tulay ‘to sa pagdami
Ng iyong mga koneksyon
Important ‘yan ngayon!
Ang dating kaibigan
Muling madaraanan
Dating pinagsamahan
Muling makakamtan
Pano ang mga kaibigan
Sa States naninirahan
Facebook lang katapat dyan
Libre’t maasahan
NAKASASAMA
Ang Facebook daw ang tulay
Ang tulay ng ‘yong buhay
Na i-a-aabot-kamay
Kahit nga sa kaaway
Ngunit meron din naman
Cellphone’t e-mail para diyan
‘Di naman kailangan
Sa Facebook idadaan
Ito ay iyong dinggin
Hindi kayang talunin
Ng kahit ano pa man
Ang magharap-harapan
Ngunit d’yan tayo talo
Kung ikaw ay nagloko
Isang tag ng photo mo
Huli ka at kabit mo
Facebook agad malaman
Pag ika’y siniraan
May nagpapakamatay
Sirang-sira ang buhay
Tapos imbis maghapunan
Abuso sa pagimbak
Sa pekeng tinataniman
Katamara’y talamak
LAKANDIWA
Ang bibig na matalim
Itago ng malalim
Ng hindi makasakit
At walang hinanakit
Wala ngang absoluto
Hindi rin makaboto
Facebook ba’y nakabuti
Sa gumamit o hindi
Ngunit dapat tandaan
Pag Facebook inabuso
At nawala sa uso
Balik sa dating daan
Kaya’t wag lilimutin
Ang dapat na gawain
Para ‘yong mabalanse
Ng ‘di iresponsable
38
 GAWAIN 6
Panuto: Isulat sa fishbone diagram ang mga sanhi at bunga sa paggamit ng Facebook.

GAWAIN 7
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungang nakalahad sa ibaba.

1. Ano ang kaisipang nais ipabatid ng may-akda sa mambabasa?

2. Ano ang tema ng tekstong binasa?

PAG-ARALAN

Tekstong Naratibo

- ang tekstong naratibo o pagsasalaysay ay tumutukoy sa tekstong

naglalahad ng katotohanan o impormasyon tungkol sa mga pangyayaring
naganap, nagaganap o magaganap pa lamang.
- bagama’t karaniwa’y katotohanan at impormasyon ang nilalaman ng
tekstong naratibo, maari din namang sumulat ng tekstong naratibo o
nagsasalaysay ng mga pangyayaring pawing kathang-isip lamang.

Mga Paksa sa Pagbuo ng Naratibong Komposisyon

1. sariling karanasan
2. nasaksihan o napanood
3. napakinggan o nabalitaan
4. nabasa
5. likhang-isip

Layunin ng tekstong naratibo na makapagbigay impormasyon o makapag-ulat tungkol sa

pangyayari batay sa tamang pagkakasunod-sunod ng mga detalye sa isang maayos,
maliwanag at masining na pamamaraan.

52
Panuto:

A. Sagutan ang mga sumusunod na katanungan base sa tekstong nabasa.

Di Pa Tapos
ni: COYNE, RENA JANE

Malakas ang pagbuhos ng ulan. Malamig ang at madilim ang lugar na aking kinalalagyan. Niyakap ko ang sarili upang
maibsan ang lamig na nararamdaman. di ko man masyadong maaninag ay ramdam na ramdam ko ang mga sugat na
nakalatay sa buo kong katawan. Ngunit ang sakit na dulot ng mga sugat ay walang-wala kumpara sa sakit na
nararamdaman ko sa aking kalooban. Ipinikit ko ang aking mga mata upang balikan ang nakaraan at alalahanin ang
dahilan ng akin ngayo’y kinalalagyan.

Naaalala ko pa noong unang pasok ko dito. Maingay at magulo ngunit natural lamang ang mga iyon sa ganitong uri
ng lugar. Dinala nila ako sa isang seldang puno ng mga kalalakihang malalaki ang katawan, na animo’y konting maling
galaw mo lang ay pipilipitin ang iyong leeg. Kung makatingin pa ay mistulang kakainin ka ng buhay. Kaya ako bilang
mahina at bagong salta ay sunod-sunuran sa kanila. Ngunit di ko alam kung kaya kong tumagal sa ganitong sitwasyon. At
ang sakit lang isipin na sa dinami dami nang pinagdaan at pinaghirapan ko ay mauuwi lang ako sa ganito.

Tama ang iniisip niyo. Isa nga akong bilanggo, sa anong kadahilanan? Ako’y isang banido, rebelde. Sa madaling sabi,
kalaban ako ng Gobyerno. Marahil iyon din ang dahilan kung bakit iba ang trato nila sa akin sa loob. Iba din dahil
pinapaburan ako kundi masahol pa sa hayop kung ako ay saktan at mas masikip pa sa lata ng sardinas ang aming tulugan.
Maghapon kung ibilad sa initan. Pinagtratrabaho araw at gabi. Sadya nga bang malaki ang naging aking kasalanan? Ganito
ba talaga ang kahihinatnan nang pakikibaka para sa iyong prinsipyo. Masama bang maghangad ng kalayaan at
kapayapaan? Yun lang naman ang gusto ko, ang gusto namin.

Nabasag ang katahimikan at nabalik ako sa realidad nang biglang bumukas nang malakas ang pintong bakal. Umaga
na pala. Para akong nalagutan ng hininga nang bigla akong hilain ng isang matabang parak. Habang hila –hila niya ako
ay pinagmasdan ko siya, ang ganda ng kaniyang kasuotan napakadisente, kagalang-galang kung titignan. Ngunit kung
mismong kalooban niya ang iyong makikita, paniguradong sasakit ang iyong mata sa kapangitan at kabulukan nito. Bigla
akong nakaramdam ng lungkot nang matama sa paningin ko ang aking paanan. Naroroon parin ang mga sugat at pasa
na natanggap ko mula sa kanila kahapon. Kaya sa bawat paghakbang ko ay nagdudulot ng sakit sa aking mga paa ngunit
ang isip ko ay lumulutang pa rin sa pag-iisip kung may pag-asa pa. Marahil ay tama na. Dapat na yata akong tumigil. Ayaw
ko mang sumuko ay wala akong magagawa, dahil ang totoo ay matatalo lang ako.

Malapit na ang paglubog ng araw. Kasabay ng bawat paglubog nito ay ang unti-unting pagliit ng pag-asa ko na
makalaya dito. Hanggang dito na lamang ba talaga ako? Hindi ko na ba talaga makakamit ang pangarap ko? Siguro nga’y
ganun na nga. Nakaramdam ako ng antok nang marinig ko ang malumanay na huni ng mga ibon. At tuluyan na nga akong
nakatulog, kung pwede lang kasing matulog ng di nagigising pa ay gagawin ko. Para di ko na maranasan pa ang lahat ng
ito. Ngunit alam naman nating malabong manyari ang ganoong bagay. Lumipas ang ilang oras. Umaga na namang muli.
Inihanda ko ang aking sarili dahil mayroon akong dalaw. Nakakapagtaka man ay tumungo na ako sa lugar kung saan siya
naroroon. Kumaway siya sa akin, senyales na siya ang taong aking hinahanap. Lumapit ako sa kanya. Diko man siya kilala
ay palagay ang loob ko sa kanya.

53
 Natapos naman ng matiwasay ang aming pag-uusap. Isa pala siyang abogado. Inalok niya ako ng kaniyang serbisyo.
Noong una, ay ayaw ko pa sana ngunit sa tinagal ng aming pag-uusap ay napansin kong di siya gaya ng ibang nag-alok
sa akin. Makikita mo sa kanyang mata na may malinis siyang hangarin sa pagtulong sa kapwa. Binigyan rin niya ako ng
inspirasyon, dahil gaya ko siya rin ay bilanggo noon walang direksyon ang buhay ngunit di sya sumuko at nalagpasan niya
ang mga pagsubok na iyon. Sabi nga niya “kung magpapatalo ka ay talagang talo ka”. Ang Katagang yan ay talaga namang
tumatak sa aking isipan upang magpatuloy at huwag sumuko.

Hindi niya ako hiningian ng kahit magkanong salapi ngunit kailangan naming magtulungan. Upang maparusahan ang
mga nang-aapi at isiwalat sa lipunan ang katotohanan sa likod ng mapagkunwaring katauhan. Ang paghahangad nila ng
mataas ang siya naming gagamitin upang sila ay pabagsakin. Di lang ako hanggang dito. May pagbabagong magaganap.
Ang maliit na pag-asang aking natanaw ay napalitan ng mas malaki. Sapagkat di pa tapos ang laban.

Malapit na ang pagdating ng bukang liwayway. Kasabay nito ay ang pag-aasang aking pinanghahawakan na ako ay
magtatagumpay. Gaya ko na isang bilanggo ang ating bansa ay matagal nang naghahangad din ng kalayaan at
kapayapaan. Sa pagdating ng pagbabago: Pilipinas ang paglaya mo ay kasabay din nang paglayo ko.

B. Sagutan ang mga sumusunod na katanungan base sa tekstong nabasa.

1. Tungkol saan ang teksto?
2. Ano ang maaring hangarin ng may-akda sa kanyang pagsulat?
3. Anong damdamin ang pumukaw sayo habang binabasa ang akda?
4. Ano ang kaisipang nais ipahiwatig ng teksto sa mga mambabasa?
5. Ipaliwanag ang linyang “Sa pagdating ng pagbabago: Pilipinas ang paglaya mo ay
kasabay din nang paglayo ko.

PAG-ARALAN
Tekstong Prosidyural

- uri ng paglalahad na kadalasang nagbibigay ng impormasyon at instruksyon

kung paano isinasagawaang isang bagay
- inilalahad nito ang serye o mga hakbang sa pagbuo ng isang gawain upang
matamo ang inaasahan

TANDAAN

Layunin ng tekstong ito na makapagbigay ng sunod-sunod na direksyon at impormasyon sa

mga tao upang matagumpay na maisagawa ang mga gawain nang ligtas, episyente at
angkop sa paraan.

KALIPUNAN NG MGA GAWAING PAGKATUTO SA FILIPINO 11

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO

PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Kapag narinig ang salitang masining, agad na sasaisip ay maganda. Anumang may
sining ay maganda,at kapag sinasabing mabisa ,ang konseptong nabubuo sa isip ay ano
mang bagay na nagtataglay o nagbibigay ng mabuti o magandang resulta o bunga. Hindi
maitatanggi na sa ating pang-araw-araw na karanasan sa pakikipag-usap,pakikinig, at
maging sa pagbabasa ,higit nating ibig na kausapin at pakinggan ang isang taong malinaw
na nakapagpapahayag ng anumang nais niyang sabihin o isulat na reaksyon, sapagkat
madali natin silang maintindihan
54
 GAWAIN 1
Panuto: Basahin ang isyu tungkol sa “Pagtanggal sa Filipino bilang core subject sa kolehiyo at
mandatory ROTC

Pagtanggal sa Filipino bilang core subject sa kolehiyo at mandatory ROTC

Mahigpit na kinondena ng Karapatan ang desisyon ng Korte Suprema na alisin ang Filipino at Panitikan bilang mga
pangunahing asignatura sa kolehiyo. Nakikiisa ang Karapatan sa lahat ng grupong patuloy na naninindigan para igiit ang
ating pambansang pagkakakilanlan dahil ito ay mahalang gulugod ng karapatang pantao ng mamamayan.

“Sa hakbang ng Korte Suprema, inaatake ang karapatan nating maitaguyod ang sariling wika para sa pambansang kultura,
kamalayan at tunay na pag-unlad ng bayan,” ani Roneo Clamor, pangalawang pangkalahatang kalihim ng Karapatan.

Kamakailan, naglabas ng resolusyon ang Korte Suprema upang muling pagtibayin ang nauna nitong hatol noong 2018
pabor sa CHED Memorandum Order (CMO) No. 20 na nagtatanggal sa Filipino at Panitikan bilang mga “core subjects” sa
kolehiyo.

Ayon sa CHED, alinsunod ito sa layuning hubugin ang mga estudyante sa iba pang wika upang maging “globally
competitive”.

Halos kasabay naman nito ang pagpasa sa Mababang Kapulungan ng House Bill 8961 na naglalayong gawing sapilitan
o “mandatory” ang pagpapasailalim sa Reserve Officer Training Corps (ROTC) training ng mga mag-aaral ng senior high
school sa buong bansa.

“Isang napalaking kabalintunaan ang pahayag ng gobyerno na gusto nilang pag-ibayuhin ang nasyunalismo at
ipagtanggol ang bansa kaya nila isinusulong ang mga programang ito. Walang katuturan ang patuloy nitong pagsusulong
ng huwad na patriyotismo sa ilalim ng ROTC, habang tinatanggalan tayo ng sariling pagkakakilanlan, kasaysayan at kultura
sa pamamagitan ng CMO 20,” pahayag ni Clamor.

Aniya, “Mas lalong umaalingasaw ang tunay na baho ng gobyernong ito nang katigan ng Korte Suprema ang pag-alis
ng Filipino at Panitikan. Sa ngalan ng pagiging “globally competitive”, pilit na tinatanggal sa mga kabataan ang pagiging
Pilipino para sa murang lakas-paggawa na syang itinutulak ng malalaking korporasyong dayuhan. Ito ang tunay na legasiya
ni Duterte: ang patuloy na pagyurak sa nasyunalismo at kulturang Pilipino habang bahag ang buntot na nagpapakatuta sa
mga dayuhang kapangyarihan gaya ng Estados Unidos at Tsina.”

Dagdag ni Clamor, "Ang mga panukalang ito ay isang hakbang upang palawakin ang pasismo at tiranya ng rehimeng
Duterte. Sa kahibangan at pagka-adik ni Duterte sa kapangyarihan, gusto pa niyang magrekrut ng mas maraming
mersenaryo sa pamamagitan ng paglinlang sa mga kabataan gamit ang mandatory ROTC sa mga paraalan. Pilit silang
hinuhulma ng gobyerno na magbulag-bulagan at maging sunud-sunuran sa pasistang si Duterte, imbes na hasain ang
kanilang kakayanang mag-isip at maglingkod sa bayan.”

55
 Marami ring naitalang kaso ng paglabag sa karapatang pantao sa ilalim ng programang ROTC. Tampok na rito ang
kaso ng pagpaslang kay Mark Welson Chua noong 2001, pati na rin ang mga naitalang kaso ng harassment, hazing at iba
pang uri ng karahasan. May mga ulat rin na ginagamit ang ROTC sa pagtatag ng mga student intelligence network upang
tugisin ang mga progresibong kabataan sa loob ng mga pamantasan.

GAWAIN 2
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na katanungan,. Isulat ang sagot sa malinis na papel.

1. Sa inyong palagay bakit ipinanukalang alisin ang Filipino sa kolehiyo at imandatory

ang ROTC?
2. Nararapat bang alisin ang asignaturang Filipino at imandatory ang ROTC sa Kolehiyo?
3. Ibigay ang reaksyon hinggil sa isyu.
GAWAIN 3
Panuto: Basahin ng may pang-unawa ang teksto

KABATAANG MILENYO AT MAKABAGONG TEKNOLOHIYA

Sa makabagong teknolohiya ng mga batang milenyo sa panahon ngayon ay napakabilis ng pagsulong

katulad ng pagpapalit palit ng mas modelong cellphone o telepono, and mga kabataan ngayon na sa loob na lang
nga kani kanilang kuwarto lumaki at nagkamalay sapagkat hindi na uso ang larong tumbang preso, luksong tinik,
holen, teks, tagu-taguan, patintero, piko at iba pa, sa mga kabaatan na tumatambay sa labas at nagkukuwentuhan
tungkol sa kanilang mga naging karanasan sa araw-araw, magtawanan at magpalitan ng kuro-kuro ng harapan,
palitan ng opinion o talastasan. Bakit? Dahil nauubos na ang kanilang bakanteng oras sa pagpipindot at pagbabasa
sa pamamagitan ng kanilang mga cellphone, tablet, laptop at iba pang kagabitang teknolohiya. Maaring natutuwa
tayo sa mga bagong tuklas na kagamitan na makapagpapadali sa paggawa ng ating mga karaniwang Gawain,
subalit hindi natin nabibigyan ng kaukulang pansin ang malaki at malawak na implikasyon o epekto nito lalo na sa
ating pang-araw-araw na pamumuhay. Pinadali nga ng makabagong teknolohiya o bagong tuklas na mga kagamitan
ang karaniwang gawain natin sa araw-araw ngunit naging kumplikado naman ang ating buhay. Katulad ng isinasaad
ng kasabihan ngayon “technology makes life easier but complicated.” Nabago ang gawi ng pamumuhay, kawalan ng
pakialam ng ilan sa kanilang kapwa.

Walang masama sa ating makabagong teknolohiya kung ito ay gagamitin natin sa tama at kung saan
ang hangganan nito dapat may limitasyon at wag nating ito gawing mundo natin. Hindi lamang pang social media
gaya Facebook, Instagram, Twitter at iba pa ang gamit ng makabagong teknolohiya gamitin natin itong
kapakipakinabang lalo na sa ating pag aaral.

Ang computer ay nakatulong ng malaki sa ating mga mag-aaral lalung-lalo na sa aspeto ng

pananaliksik at pagtuklas. Hindi mo na kailangang maghalukay pa ng sandamukal na mga aklat para kumuha ng
mga kakarampot na impormasyon sa bawat libro. Hindi mo na kailangang maghalungkat sa maalikabok na mga
silid-aklatan upang maghanap ng mga datos na kinakailangan sa iyong takdang aralin.
Sa aming kapwa kabataang milenyo, gamitin natin ang mga teknolohiyang ito sa edukasyon. Hindi ba’t edukasyon
ang natatanging kayamanan na hindi mananakaw ninuman? Ito ang natatanging pananggalang sa lahat ng
pagsubok ng buhay. Ang isang taong edukado ay isang taong maalam sa buhay.

Masasabi natin na malaking tulong ang teknolohiya sa pag-unlad ng iba’t ibang aspeto ng kaalaman at
ng edukasyon. Subalit kailangan nating tandaan na nararapat nating gamitin ito ng wasto. Huwag natin hayaan ang
ating mga sarili na abusuhin ang teknolohiya. Maaaring makapagdulot ito ng mga masasamang epekto sa atin
kapag ito ay nagamit sa hindi tamang paraan.

56
 GAWAIN 4

A. Para sa mga walang internet connection, sagutin sa malinis na papel ang mga sumusunod
na katanungan.

1. Milenyo bang matatawag ang isang kabataan na hindi nakasusunod sa paggamit

ng teknolohiya?Ipaliwanag.
2. Sa iyong palagay ang teknolohiya ba ang sagot sa mga suliranin ng mga
milenyong kabataan? Ipaliwanag.

B. Para sa may mga internet connection gamit ang mentimeter ilarawan ang mga
kabataang milenyo na sinakop ng makabagong teknolohiya

GAWAIN 6
Indibidwal na Gawain na isusulat sa malinis na papel

A. Gawan ng reaksiyong papel ang napanuod na pelikula

a. ibahagi sa pamamagitan ng Google Meet para sa mga may internet connection
b. Sa malinis na papel para sa mga walang internet connection.
B. Gabay na mga Tanong:
1. Bakit pinamagatang Miracle in Cell No. 7 ang pelikula?
2. Sa inyong palagay paano napaglabanan ng batang babae ang kanyang
pangungulila sa kanyang ama.
3. Ibigay ang aral na nakapaloob sa pelikula
C. Pamantayan sa Pagmamarka ng Reaksyong Papel
25% - Nilalaman
10% - Kalinawan, Kaisahan at Kaugnayan ng mga ideya
10% - Kompleto ang bahagi ng papel (simula, gitna, wakas)
5% - Wasto ang gamit ng mga salita, pagbaybay at pagbabantas

PANGWAKAS

Mula sa mga isinagawang gawain hindi mapasusubalian ang kahalagahan ng

pagbasa bilang makro ng komunikasyon, Mula sa pagkilala sa mga nakalimbag na simbolo
ng isang teksto , pagbibigay ng interpretasyon sa mga kaisipan at mga impormasyong
isinasaad sa akda, patungo sa pagiging mapanuri na hahantong sa pagbibigay ng sariling
reaksiyon sa mga nakapaloob na kasipan sa isang teksto o panoorin hanggang sa pag-
uugnay ng mga sariling karanasan sa kaganapan sa teksotng binasa o pelikulang napanuod.

KALIPUNAN NG MGA GAWAING PAGKATUTO SA FILIPINO 11

KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG FILIPINO
PAGSULAT NG REAKSIYONG PAPEL
PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Sa bawat nakikita natin sa ating kapaligaran, mga napapanood, naririnig, at kung ano
pa man, mayron at mayroon tayong nasasabi, maaring ito ay positibo o negatibo ngunit hindi
natin ito madalas nasasabit. Kaya naman sa bawat obserbasyon natin sa iba’t ibang bagay,
kailangang balansehin ito nang hindi humantong sa hindi pagkakaintindihan. Kaya sa araling
ito, sa paggawa ng reaksyong papel, masusukat ang kakayahan at kakayanang intelektwal
ng bawat mag-aaral sa pagbibigay reaksyon sa bawat halimbawa ng ilang akda o
57
sitwasyong nakapaloob sa araling ito. Sa pagbibigay reaksyon, kailangang maging
makabuluhan nang maintindihan ito ng ating kapwa. Kaya sa pagsulat ng isang reaksyong
papel, malaki ang kahalagahan nito sapagkat dito natin mas nailalabas ang mga nais nating
sabihin o reaksyon hinggil sa isang bagay, mga nabasa, napanood, at iba pa.

Ang Reakyong Papel ay tumutukoy sa sulatin na naglalaman ng reaksyong patungkol

sa isang paksa. Kalimitang ginagawa ito pagkatapos manood ng pelikula. Doon itatala ang
mga napuna sa pinanood. Dito naitatala ang mga opinion at suhestyon batay sa paksang
pinag-aralan. Ito ay naglalayong maibahagi ng manunulat ang saloobin sa masusing pag-
oobserba. Ito rin ay tumutukoy sa paglalahad nang makatarungan, patas o balanseng
paghuhusga sa mga sitwasyong may kinalaman sa mga tao, bagay, pook at mga
pangyayari.

Sumasaklaw rin ito sa matalinong pagtataya sa kalidad, kakayahan, pamamaraan,

katotohanan at kagandahan ng obra maestra. Isang halimbawa ay ang pagbibigay ng
reaksyon ng mga tao sa mga pangyayaring pampolitikal, pang-ekonomikal o pansosyal.

Pwede ring ipahay ang reaksyon o puna sa panonood ng pelikula, dula, konsyerto o
ipinintang disenyo o larawan.
TANDAAN
Anumang sulatin ay kailangang magtaglay ng sumusunod na katangian upang ito
ay maging organisado at puno ng makabuluhang impormasyon.

BAHAGI

a. Simula. Ito ang pupukaw sa interes ng mga nagbabasa. Sa parting ito, kailangang
ilarawan ang papel at may-akda na iyong pinag-aaralan.
b. Gitna. Dito inihahayag ang pananaw o reaksyon sa bawat aspektong may kaugnay
sa sinusuri.
c. Konklusyon. Pangkalahatang reaksyon ukol sa paksa.

PAMAMARAAN SA PAGBUO NG REASKYONG PAPEL

a. Reaksyon sa isang pelikula

1. Ilahad ang mga pangyayari sa pelikula
2. Isalit ang komentaryo o reaksyon sa bawat pangyayari
3. Ilahad ang kabuuang reaksyon sa pelikula

58
 b. Reaksyon sa isang pangyayari, isyu, tao o bagay
1. Ilahad ang pangkahalatang obserbasyon at asesment tungkol sa sinusuri
2. Isa-isang bigyang puna o komentaryo ang bawat aspektong may kaugnayan sa
sinusuri sa pamamagitan ng pagbanggit ng mga detalyeng susuporta sa na unang
inilahad na pangkahalatang obserbasyon
3. Bumuo ng pangkahalatang reaksyon sa sinusuri.
c. Reaksyon sa Isang Nobela o Maikling Kwento
1. Ilahad ang buod o lagom ng nobela
2. Pagsusuri sa mga Elemento.
a. Tagpuan
b. Banghay
c. Tauhan
d. Tema
e. istilo
3. Ibigay ang pangkalahatang puna sa akdang sinuri.

GAWAIN 1
Panuto: Isulat ang iyong reaksyon sa bawat sitwasyong nakalahad sa ibaba.
1. Pagpapasara sa ABS-CBN

2. Paglago ng COVID-19 sa Pilipinas

3. Pagpapatuloy sa pagbubukas ng klase sa kabila ng Pandemya

GAWAIN 2

A. Basahin at unawaing mabuti ang akda at gawan ng reaksyong papel sa bahaging ibaba
ng akda.

Bata Bata, Paano ka ginawa?

ni Lualhati Bautista

Nagsimula ang nobela sa pagmamartsa ng magtatapos sa kinder, isa si Maya, ang anak ni Lea kay Ding ay
gragradwayt ng oras ng iyon. Bago simulan ang pagbibigay ng honors ay may inilatag na isang programa ang paaralan,
yung ay ang Ms. Kinder ’83, kasali si Maya sa mga kalahok. Hindi hinayaan ni Lea na lagyan ng kahit na anong panretoke
sa mukha o kahit lipstick man lang si Maya dahil naniniwala si Lea na ang ganda ng isang bata ay wala sa mayk-up o kung
anong kolorete sa mukha. Tumulo ang luha ni Lea nang tanghaling Ms. Kinder ang anak, dali-dali niya itong pinicturan
ngunit ubos na ang kaniyang film. Ginawaran din si Maya bilang third honors. Nagkaroon ng konting salo-salo sa bahay
ni Lea na kung saan ang karamihan sa kanilang bisita ay mga bata, dumating naman si Pilar sa kanilang bahay at inalok
si Lea na isali si Maya sa contest ng Johnsons Johnsons at iisponsoran nito ang bata ngunit ayaw na itong isali ni Lea sa
kahit na anong contest.

59
 Nasa trabaho si Lea nang mga oras na iyon nang tumawag si Raffy sa kaniya upang sila’y muling magkita at
magka-usap. Humingi si Raffy ng pabor kung maaaring makasama niya si Ojie, pumayag naman si Lea at agad na sinabi
ito kay Ojie, ngunit hindi sang-ayon dito si Ding, nagpumilit namang sumama si Maya, at mahigpit na binilinan ito ni Ding
na alamin ang bawat kilos ni Lea at Raffy.

Nang magkitang muli ang mag-amang Ojie at Raffy ay masayang-masaya ang dalawa, pumunta sila sa isang
karnibal at doon nagkaroon ng pagkakataon na magka-usap muli ng masinsinan sina Raffy at Lea, dito na umiyak nang
umiyak si Lea sa paglalabas ng sama ng loob nito kay Raffy, nalaman ni Lea na mayroon na palang bagong asawa si
Raffy at tatlong buwang buntis na ito. Tumira si Ojie sa kaniyang ama sa loob ng isang buwan at pinayagan naman ito ni
Lea ngunit ayaw itong paalisin ni Ding dahil wala raw makakasama si Maya sa bahay pero wala nang magagawa pa si
Ding. Nang makabalik na si Ojie sa bahay ni Lea ay nagpatuli naman na ito, bagamang onse ayos pa lang ay gusto na
nitong magpatuli. Nagka-usap muli sina Lea at Raffy at sinabi ni Raffy na gusto niyang isama si Ojie sa Amerika. Araw na
nang pasukan at sinamahan na ni Lea si Maya sa silid nito, nalito pa ang guro sapagkat akala nito ay De lara din ang
apelyido ni Maya. Nagkaroon ng isang miting ang lahat ng magulang sa eskuwelahan at nagpakilala ang bawat magulang.
Nainis si Lea at nung siya na ang magsasalita ay sinabi nito na huwag nang sayangin pa ang kanilang oras. Nagbotohan
naman sila ng officers at may isang lalaki doon na laging isinasali ang pangalan ni Lea sa mga kandidato, muli ay nainis
siya at saka nagsalita nang nagsalita. Nang mabasa ni Lea ang balita ay dali-dali itong pumunta ng kaniyang opisina upang
malaman ang nangyaring pagkamatay ni Ninoy Aquino, laman ito ng balita at libo-libong tao ang nagprotesta dahil sa
nangyari.Natapos na ang unang kuwarter ng pasukan at ibinigay na sa mga bata ang kanilang report card at dahil sa
malalim na pag-iisip ni Lea ay nagkapalit nang pirma ito sa report card ng mga bata, kaya naman nagbigay siya ng sulat
sa guro nito na kung maaari ay baguhin na lang at magbabayad na lamang siya, pero ang sabi ng mga guro ng mga bata
ay kanilan siyang kausapin ng principal. Nang magka-usap ang principal at si Lea ay nalaman ng principal ang trabaho ni
Lea at humanga ito sakaniya dahil kaya niyang ipaglaban ang karapatan ng tao. Naging magkaibigan si Lea si Mrs.
Zalamea. Nasa trabaho si Lea nang tumawag ang kaniyang kapitbahay at ibinalita rito na naospital ang kaniyang mga
anak. Pagdating niya sa ospital ay bukol sa ulo ang natamo ni Ojie at gasgas naman ang kay Maya, galit na galit na
dumating sina Ding at Raffy, nanermon nang nanermon ang dalawa na para bang siya lahat ang ay kasalanan sa nangyari,
dahil din sa galit ni Lea ay iniwan niya ang mga bata sa kani-kanilang ama.
Dahil sa inis ay tinawagan ni Lea si Johnny ay niyayang manood ng sine, pagkatapos nito ay inalok ni Lea si
Johnny na makipag-anohan sa kaniya, nung una ay ayaw nito pero kalaunan ay pumayag na rin. Nang makalabas na ng
ospital ang kaniyang mga anak ay naghanda siya ng kaunti upang makabawi sa mga ito dahil sa hindi niya pagdalaw.
Pagkaraan naman ng gabi ay tumawag ang asawa ni Johnny kay Lea at ibinalita rito ang pagkakakulong ni Johnny sa
salang PDA. Sumapit ang pasko at bagong taon, walang Ding na umuwi sa bahay ni Lea ngunit nang umuwi ito ay sinabi
ni Ding na may asawa na siya at nagpakasal sila noong pasko, at gusto nitong isama si Maya. Natapos ang nobela sa
pagpili ng kaniyang mga anak na sumama na lamang sa kaniya kaysa sa kanilang mga ama at ang paggradwayt ni Ojie
ng elementarya.

B. Isulat ang iyong reaksyon batay sa pormat na inilahad sa taas. (reaksyon sa isang
nobela)

60
 GAWAIN 3

A. Basahin at unawaing mabuti ang mga akda at gawan ng reaksyong papel sa bahaging
ibaba bawat akda.

Maskara
ni Edna R. Paraiso

Naranasan mo na bang nagmahal? Naranasan mo na din bang nasaktan? naranasan mo na bang naging
masaya? Sabi nila masarap magmahal, nakararamdam ka ng kilig at ligayang hindi mo maipaliwanag bastat andyan at
okay kayo ng mahal mo dahil ito’y nagsisilbingiyong inspirasyon araw-araw. Hooh! oo tama sila masarap at masayang
magmahal para sa mga taong nakaranas na.

Minsan nagpapanggap ka na lang ding masaya ngunit sa katotohanan parang sasabog na ang dibdib mo sa
sakit. Minsan din may mga taong nagpapakatanga sa pag-ibig, ngunit katangahan bang mahalin mo ang isang taong hindi
ka na mahal, katangahan bang hinahabol mo pa siya kahit tinakbuhan ka na? katangahan bang nagiging mahina ka na
kahit malakas ka pa, katangahan bang wala kang pakialam sa sasabihin ng ibang tao maipaglaban mo lang pagmamahal
mo sa kanya. O mas siya ang tanga dahil hindi niya pianahahalagahan ang taong lubos na nagpapahalaga at nagmamahal
sa kanya.

Sa pag-ibig, kailangan mo ding maging matalino, kaya nga marahil inilagay ng Diyos ang utak sa ulo para
ipaalalang gamitin ito at hindi puro puso ang pinapairal pag nagmamahal. Ang sarap kasing magmamahal nang walang
hinihinging kapalit. At sabi pa nila kung sino pa yung mga taong nagmamahal nang tapat at totoo, sila pa ang madalas na
naloloko at iniiwan. Minsan pinagsasabihan tayo ng mga kaibigan nating “ang talino mo pero ang tanga mo sa taong
iyan, pwede ba gamitin mo yang talino mo, wag mong sayangin ang luha mo sa taong iyon, marami pang iba diyan
na mas matino kaysa sa kanya” yan ang mga linyang sinasabi sa atin hindi ba?
Oo nga’t sa pagmamahal kapag tayo’y iniwan, sobrang napakalungkot natin, normal lang na umiyak ka dahil
ikaw ay nasaktan, hindi tayo nagkakaroon ng konsentrasyon sa ibang bagay dahil siya pa rin ang iniisip mo. At kapag ikaw
ay umiyak, ibig sabihin ay matibay ka. Minsan kasi nanghihinayang tayo sa mga oras, buwan, o ilang taong pinagsamahan
nating mga bagay na nagbibigay saya. Naaala mo yung mga tawanan, tampuhan, at mga pangako sa isa’t isa. Na patuloy
kang umaasa na sana balang araw bumalik siya. Ngunit ang lahat ng ito’y pawang alaala na lang na uniti -unting
maglalahong parang bula. Sobrang lungkot hindi ba?

Ikaw naman na nagmamahal, huwag mo ng sayangin ang oras at panahon mo sa taong iniwan ka na. Tiyak
marami pa diyan, hindi mo lang nararamdaman o napapansin kasi mahal mo pa siya kaya kalimutan mo na, burahin mo
na ang kanyang numero at iblock sa facebook. Sabi nga nila kailangang tanggapin natin ang katotohan, katotohanang
wala ng KAYO, TAPOS NA KAYO. Hayaan mo ng maging masaya siya sa piling ng iba at tiyak ibibigay din ng Panginoon
sa tamang oras ang taong para talaga sayo. Mas mainam ng sa maagang panahon, ay nalaman mong niloloko ka na pala
at hindi ka na mahal. At sa kabila nito, kailangan mong magpatawad.

Patawarin mo ang mga nagawa niyang kamalian sayo, wag tayong magtanim ng sama ng loob kasi masarap
magmahal nang walang galit o poot sa ating kapwa dahil kung ang Diyos nga nagpapatawad, tayo pa kaya? At kapag ikaw
ay muling magmamahal, mahalin mo muna ang sarili para alam mo ang takbo ng tamang pagmamahal. Magmamahal tayo
ng magmahal at wag magpaasa sa ating kapwa. Sapagkat ang pagmamahal ay hindi isang laruan bagkus ito’y seryosong
bagay dahil puso ang nakataya dito.

B. Isulat ang iyong reaksyon batay sa pormat na inilahad sa taas. (reaksyun sa isang
pangyayari o isyu)

61
 GAWAIN 4

A. Basahin at unawaing mabuti ang mga akda at gawan ng reaksyong papel sa

bahaging ibaba bawat akda.

MABUHAY KA, ANAK KO

Ni Pin Yathay

Layunin ng akda na iparating sa mga mambabasa ang kahulugan ng pagiging makabayan ng isang tao
lalo na kung ang kanyang bayan ay nahaharap sa isang malaking suliranin gaya ng isang madugong digmaan.
Ipinararating niya sa akdang “Mabuhay Ka, Anak Ko” ang pagiging makabayan o ang pagmamahal ng lubos ng
mga Cambodian sa kanilang bayan sa likod ng mga pagsubok na kanilang sinagupa makamit lamang muli ang
ninakaw sa kanilang kalayaan.

Sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig sumibol ang pagiging makabayan ng mga Cambodian kung saan
sinakop ng Hapon ang Cambodia. Sa halip na pinabayaan nila na sila ay matalian ng mga Hapones sa leeg ay
mas lalo pa nilang hinigpitan ang paghawak sa kanilang karapatan kahit pa ang kapalit nito’y ang pagbubuwis
ng kanilang buhay kung saan naipakita nilang lubusan ang pagmamahal sa kanilang bayan.

Sa madaling salita, layunin ng akda na mabigyan ng isang malawak at makatotohanang kahulugan ang
salitang pagiging makabayan sa pamamagitan ng pagsulat ng isang nobela na malapit sa realidad ng buhay.

Si Thay ay nagbuhat sa Oudong, mataas ang pangarap ng kanyang mga magulang para sa kanya kaya
siya’y ipinadala da Phnom Penh. Siya’y pumunta sa France at doon nag-aral ng inhinyeriya. Doon niya din nakilala
ang kanyang unang asawang si Thary. Nagkasakit si Thary noong ipinagbubuntis nya si Sudath at ng di lumaon
lumalala ito at siya’y namatay maging si Sudath. Nang lumaon ay nagpakasal sila ni Any na kapatid ni Thary at
nagbunga ng dalawang anak na si Nawath at Staud.

Noong mga unang taon ng dekada sitenta ay nataas sa pwesto si Thary at naging director ng Department
of New Works and Equipment sa ministry. Ang posisyong ito ang nagbigay sa kanya at sa kanyang pamilya ng
proteksyon laban sa kahirapang pampulitika at pangkabuhayan na bunga ng lumalaganap na digmaang-bayan.

Nawala ang nyutralidad sa pamumuno ni Sihanouk. Dumami ang mga Vietnamese sa bansa at dahil dito
ay pinabomba ni President Nixon ang mga Vietnamese. Pinalayas ni Lon Nol sa pwesto si Sihanouk. Lumayas si
Sihanouk putungong Peking at nakapagtatakang sumapi sa gerilyang Khmer rouge na dati niyang kalaban. Sa
simula’y naging maayos ang pamumuno ni Lon Nol. Ngunit nang maglaon ay naging pabaya din siya sa
katungkulang ipinataw sa sarili.
Sinugod siya at naparalisa ang kalahati ng kanyang katawan. Hindi nasugpo ang mga Vietnamese at ang
gerilyang Khmer Rouge.

Lalong lumaki ang inflation at ang palitan sa pagitan ng riel at dolyar. Si Thary ay sumama rin sa oposisyon
kay Lon Nol. Gumawa siya ng organisasyon na tinatawag na Bees Club – mga propesyonal na may pantay-pantay na
kaisipan. Ninais nilang magkaroon ng bansang nagkakaisa at kung maaari kasama ng mga Khmer Rouge. Pinatalsik
sa puwesto si Lon Nol ng gerilya at naiwan sa gobyernong mamuno si Long Boret.

Isang araw ay nagising si Thay dulot ng ingay ng digmaan; ngalngal ng mga kotseng nagliligid, ingit ng mga
karetang hila ng baka, mga manaka-nakang sigaw. Ginising niya si Any. Nagmadali silang mag-asawa sa pag-aayos
sapagkat ilang oras na lang ay maaari na dumating ang mga sundalo. Ginising na din nila ang kanilang mga anak na
sina Sudath, siyam na taong gulang at si Nawath na limang taong gulang. Pagkalipas ng ilang mga minuto ay nagising
na din ang kanilang beybi na si Staud. Isang lingo na nilang alam, mula nang mag-alisan ang mg amerikano noong
Abril 12, na halos tapos na ang limang taong lumalaganap na labanan sa pagitan ng mga rebeldeng Khmer Rouge ng
Cambodia at ang Gobyernong Republikano na si Marshal Lon Nol. Naghihintay na lamang sila ng tamang panahon
upang makalipat kung sakali mang tamaan ang kanilang bahay. Nakipag kasundo na si Thay sa kanyang mga
magulang na magkikita sila sa bahay ng kanyang pinsang si Oan na nakatira malapit sa bayan. Pinuno na nila nang
gas ang kotse. Wala na silang ibang dapat gawin kundi ang mag-impake ng mga gamit, pera at ilang mga bagay na
magagamit sa propesyon. Gayundin ang diksyunaryong French- English. Biglang dumating ang nakatatandang kapatid
62
ni Any na si Anyung na nagsasabing handa na ang kanyang mga magulang para sa pagalis. Habang binibihisan ni
Anyung si Staud, nagbalot si Any ng mga pwedeng makakain ng mga bata. Pinagmasdan ni Thay ang kanyang paligid
at naisip na mas mabuting pinaalis na niya ng bansa ang kanyang pamilya, sapagkat ayaw niya ang bulok na rehimen
ni Lon Nol at wala siyang dapat ikatakot sa Khmer Rouge.

Pinilit ni Thay na sumama ang kanilang mga anak sa mga magulang ni Any. At inilagay niya ang kanilang mga
bagahe sa kanyang sasakyan habang naghahabilin sa kabila ng mga kaguluhan ng syudad.

Balisa ang mga taong naglalakad sa kalye at mababasa mo sa kanilang mga mukha na hindi nila alam kung
anong dapat gawin. May isandaang yarda na ang kanilang nalalakad ng biglang ang mga tao’y nagtakbuhan ng makadinig
ng pagsabog. Sa bandang kanan nama’y may usok na pumalibot at nagsidatingan ang mga ambulansya at bumbero.
Naramdaman ni Thay na maaari pang bumalik ang digmaan, ngunit umaasa siya na babalik din ang dating Cambodia
bago pa dumating ang digmaan.

Makalipas ang higit dalawang oras na paglalakad ay nakarating na sila sa Psar Silep, ang pinakamagandang
lugar sa Cambodia. Doon nakatira ang pinsan niyang si Oan. Magandang tagpuan ang kanilang bahay sapagkat ito’y may
mataas na bakod at may pintuang bakal. Si Oan ay mag-isa lamang na nakatira doon sa ngayon sapagkat ang kanyang
asawa, anak at biyenan ay nakaalis na ng bansa. Nang sila’y pumasok na sa bahay ay nagulat sila sa dami ng kanil ang
kamag-anak na naroon. Naghanda ng makakain ang mga kababaihan maliban kay Vouch na nakikipaghuntahan sa mga
lalaki. Siya’ y magiliw siya gaya ng kanyang ateng si Keng at aktibo pagdating sa usapang pulitika. Lumapit ang kapatid ni
Thay sa kanya at nagtanong tungkol sa nangyayari sa bansa. Dalawang taon ang kabataan sa kanya ni Theng, may asawa
at tatlong anak, guro sa primarya at higit na interesado sa basketbol kaysa pulitika.

Biglang dumating si Sim ang pinsan nilang disiotso anyos na walang inatupag kundi ang maglakwatsa kasama
ang barkada. Nagusap-usap ang kanilang pamilya tungkol sa nangyayari sa kanilang bansa habang kumakain ng mga
inihahanda ni Any. Sa pagdedebate ng kanyang mga kamag-anak, naalala ni Thay ang panahon ng pakikipagusap niya
sa kanyang mga magulang.

Pilit nilang sinasabi na komunista at masama ang Khmer Rouge. Ngunit ayaw niyang maniwala sapagkat
kampante siya sa mga kaalaman niyang nalalaman at naniniwala siya ang mga Cambodian ay relihiyosong tao. Pagkaraan
ng ilang oras ay may narinig silang pamilyar na boses na nagsasalita sa radio at agad nilang pinalapit ang kanilang mga
kamag-anak. Iyon pala’y Patriarkong Budhista na si Huot Tat. Sinabi nitong huwag na silang matakot sapagkat tapos na
ang digmaan. Pagkaraa’y isang boses pa ang nadinig kay Heneral Mey Sichan na nagsasabing sumuko na ang mga
rebelde upang hindi dumanak ng dugo. Pagkatapos ay may biglang umagaw ng mikropono na nagsasabing tapos na ang
laban, sumuko na ang gobyerno. May isang trak ng militar ang dumaan sa harap ng bahay. Tumatakas ang isang sundalo
ngunit nahabol ito na isang Khmer Rouge na may hawak na riple. Naging maluwag na ang lahat sa kanila, sila’y nagbiruan
na at nagsimulang magsiuwian na ang iba.

Ngunit isang tagapamahala mula sa bahay ng biyenan ni Oan ang nagsabing pinalayas sila ni Khmer Rouge.
Hindi nila alam ang dapat gawin kaya nanghingi sila ng mga impormasyon at gabay ni Patriarkang Huot Tat. Dali-dali silang
umalis papunta sa pagoda kung nasaan ang patriarka ng kanilang mga sasakyan ngunit sadyang maraming tao ang
naglalakad kaya napakabagal ng usad. Dumating na sila sa pagoda at agad nilang nakilala ang ilang mga heneral na
kasapi ng gobyerno. Sinabi ng patriarka na hindi makatwiran ang ebakwasyon. Nag-utos ang isang monghe na tawagan
ang Cambodian Red Cross at Opposition Democratic Country. Nais sanang makapagbigay ang mga ito ng impormasyon
tungkol sa Hotel Le Phnom at French Embassy. Umalis ang heneral kasama ang isang monghe. Gulung-gulo sina Thay
at ang kanyang mga kasama sa mga pangyayari kaya’t pinili muna nilang maglakad-lakad at magkwentuhan.

Patuloy na naging kainip-inip habang humahapon. Mag-aalasais na nang dumating ang kinatawan ng patriarka.
Sinabi niya na maraming opisyales ang nasa miting kasama ang Prime Minister na si Loleng Boret. Tumabi ang isang
monghe sa opisyal ng isang Khmer Rouge nakiharap ito ng buong galang. Pinuri ng opisyal ang mga kabutihan ng Khem
rouge at sinabing maisasagawa na ang muling pagtatag ng bansa. Napag-usapang walang kabuluhan ang utos tungkol
sa ebakwasyon at naging panatag na ang lahat. Kinagabihan ay natulog sila sa nakalatag na banig sa sahig ng pagoda.
Mag aalsa-nwebe na ng gabi nang may isang opisyal ng Khmer Rouge ang pumasok sa pagoda na may dala-dalang pisto,
nakita niya ang mga bisekleta at talong motorsiklo. Tinanong niya kung kanino iyon ngunit walang sumagot, itinutok niya
ang baril at muling nagtanong ngunit wala pa ring sumasagot. Isunuksok niya ang baril at pinuntahan ang isang motorsiklo,
pinutok niya ng dalawang beses ang baril upang matanggal ang kadena nito.

Dali-dali siyang umalis at pagkalipas ng ilang minuto dumating pa ang dalawang kalalakihan at kinuha ang
dalawa pang motorsiklo. Napagtanto ni Thay na yoon na ang unang babala na mawawasak na ang mabubuting kaugaliang
63
taglay nila sa loob ng maraming daangtaon. Nang itinanong ng panganay na anak nila Thay at Any kung kalian sila uuwi
ay hindi nakaimik si Thay at sinabi na lamang ni Any na bukas na sila uuwi upang maging panatag na ang kalooban nito

Ang nobelang “Mabuhay Ka, Anak Ko” ay tumatalakay sa pagiging makabayan o pagiging nasyonalismo kung
saan ito’y nangangahulugan ng pagpapangkat ng mga taong may iisang lahi na mas mataas kaysa pamilya ngunit mas
maliit kaysa sambayanan na nagkaroon ng magkakatulad na katangian dahil sa palagian nilang interaksyon sa isa't isa.

Ito rin ay itinuturing na pananaw ng isang indibidwal bilang kasapi ng isang bansa o kaya ay pagnanasa ng isang
indibidwal na paunlarin at palakasin ang isang bansa. Ito rin ay tumatalakay sa kagustuhan ng isang tao na maging malaya
kahit ibuwis niya ang kanyang buhay. Ito ay tumutukoy sa isang panghahawakang may karapatan. Ang nobelang ito ay
tumatalakay sa Pagmamahal sa bayan lalo na sa oras ng kahirapan.

B. Isulat ang iyong reaksyon batay sa pormat na inilahad sa taas. (reaksyun sa isang
pangyayari o isyu)

64
65