TOMO 2 BLG.
1 MAYO 2017 - OKTOBRE 2017
Sinagtala
Ang Opisyal na Newsletter ng
Palarong Pandistrito, inilunsad
Sa layuning maka-
pili ng magagaling na mga
atleta, ang distrito ng Kan-
lurang Socorro ay naglun-
sad ng palaro na ginanap
sa Mababang Paaralan
ng Pamosaingan noong
Setyembre 15 – 16, 2017.
Ang naturang palaro
ay sinalihan sa siyam na del-
egasyon na nagmula sa ibat
ibang paaralan ng distrito:
Yunit I – Nueva
Estrella Central Elementary
School
Yunit II – Del Pilar
Community School
Yunit III – Songkoy
Elementary School
Yunit IV – Pamo-
saingan Elementary School
Yunit V – Sta. Cruz
CS at Sabang PS (Clustered
Schools)
Yunit VI – Salog
Elementary School
Yunit VII – San
Roque CS at P. Dela Pena
MPS (Clustered Schools)
Yunit VIII – Honra-
do CS at Lawigan PS (Clus-
tered Schools)
Yunit IX – Sudlon
Elementary School)
Sinimulan ang na-
turang palaro sa isang parada
libot sa barangay ng Pamo-
saingan at sinundan kaagad ito
Mababang Paaralan ng Pamosaingan
sa pambungad na programa
kung saan ideniklara ni Gng.
Eliza E. Tamayo, Tagamasid
ng Distrito ang pormal na
pagbubukas ng palaro 2017.
Itinanghal na
kampeon ang Yunit I – ang
Nueva Estrella Central Ele-
mentary School. Pumanga-
lawa ang Yunit III – Song-
koy Elementary School at
pumangatlo ang Yunit IV
– Pamosaingan Elemen-
tary School. Iginawad ni
Gng. Tamayo ang tropeo
sa mga nagwagi sa panap-
os na programa ng palaro.
ipagpatuloy sa pahina 4
PES, itinaguyod
mabuting kalusugan
Isinulong ng Mababang
Paaralan ng Pamosaingan ang
kahalagahan ng pagkakaroon
ng mabuting kalusugan sa pam-
amagitan ng pagdaos ng mga
programa alinsunod sa pag-
diriwang ng Buwan ng Nutri-
syon noong Hulyo 31, 2017.
Sinimulan ang mga kagana-
pan sa isang parada libot ng ba-
rangay kung saan ang mga mag-
aaral ay naglagay sa kanilang mga
ulo ng larawan ng gulay o prutas.
Nagkaroon ng maikling
panapos na palatuntunan pag-
katapos ng parada na ginanap
sa entablado ng paaralan upang
maiparating sa mga mag-aaral
ang kahalagahan ng pagkaka-
roon ng mabuting kalusugan.
Sinundan ito ng patimpalak
sa pagluto ng mga Lutong Pilipi-
no gaya ng Ginataang Kalabasa,
Ginisang Sari-saring Gulay at
Nilagang Manok na sinalihan
ng mga mag-aaral ng ikalima at
ika-anim na baitang.Ang pinaka-
sukdulan ng selebrasyon ay ang
Tabo sa Paaralan kung saan
bawat grado ay may kani-kanil-
ang paninda ng ibat-ibang klase
ng gulay at prutas at mga kakanin.
“Masaya, marami akong na-
tutunan ukol sa kahalagahan ng
pagkakaroon ng mabuting kalu-
sugan at nakatulong pa ako kay
nanay na maibenta ang aming mga
gulay at prutas”, turan ni Daisy
ng tanungin ukol sa selebrasyon.
 2 Sinagtala EDITORYAL MAYO 2017 - OKTOBRE 2017

Basura mo,
Responsibilidad
Sa pagdami ng tao sa
mundo, dadami din ang basura na
malilikom. Ang pagdami ng ba-
sura at ang wastong pagligpit nito
ay isang matinding suliraning ta-
lagang pinagtutuonan ng pansin
ng lahat ng sector ng pamahalaan.
Sa paaralan, ang pag-
papakalat ng impormasyon tung-
kol sa pagiging responsable sa
pagligpit ng basura ay isa na sa
mga kasanayan sa pagkatuto. Ti-
natalakay ang kasanayan sa ha-
los lahat na mga asignatura kaya
tiyak na ang mga kabataan sa
paaralan ay alam na kung paano
ililigpit ang kani-kanilang basura.
Ang Paaralang Elemen- Hamon ng Wika
tarya ng Pamosaingan ay isa sa Napapanahon na mong saloobin, pakikipag- sa tungo sa kaunlaran at
mga naging recipient ng School
upang magsanay sa pag- palitang-kuro, maghatid sa kapayapaan n gating bansa.
to School Program (SSP) ng De-
gamit ng Pambansang Wika iba ng mga kaalaman tung- Ayon kay Dr. Jose
partamento ng Edukasyon. Nag-
– Ang Filipino. Mahalag- kol sa mga pangyayaring Rizal, “Ang taong hindi
ing partner school nito ng Mataas
na Paaralan ng Pamosaingan. Isa
ang maunawan ang kasang- naganap sa paligid at mag- marunong magmahal sa sa-
sa mga naging batayan sa imple- kapan sa pakikipag-ug- pabatid ng maririkit na kai- riling wika ay higit pa ang
mentasyon ay ang Waste Man- nayan sa kapwa Pilipino at sipan sa anyo ng kuwento, amoy sa malansang isda”.
agement Program ng paaralan ang sagot ay ang paggamit dula, tula o sanaysay man. Datapwa’t marami pang mga
kaya ang dating programa sa ng wikang pambansa. Ayon kay Padre Pilipinong nakikibaka na
wastong pagliligpit ng basura ay Tuwing taon ay Cherino, isang paring ma- ayaw nilang Filipino ang ma-
lalong pinaigting. Dinagdagan ating ipinagdiriwang ang nanalaysay na ang pinag- giging Pambansang Wika sa
ang Material Recovery Facility “Linggo ng Wika” mula batayan ng Wikang Fili- halip ay gusto nilang ang sa-
(MRF) ng paaralan. Ang dating Agosto 13 hanggang 19 upa- pino ang kanyang labis na riling katutubong wika o hin-
MRF sa bawat silid-aralan ay na- ng ang Pilipino’y patuloy sa hinahangaan sapagkat na- di kaya’y Ingles ang siyang
dagdagan ng dalawa pang com- paglaki at pag-unlad ng isi- tagpuan niya rito ang ka- maging Pambansang Wika.
munal MRF kaya wala ng dahilan pan, kaalaman at lumawak tangian ng apat na pinaka- Bakit di-hayaang
na may mga kalat pang makikita ang pakikipagtalastasan. dakilang wika sa daigdig. matutunan ng mga kabataan
sa paligid. Dahil sa mabisang Sa pagsulong ng panahon, Ito ay ang mga Hebreo, ngayon o maging sinuman
implementasyon ng programa, ang iyong mga kabatiran Griyego, Latin at Kastila. sa ating taong-bayan na ma-
itinanghal na Regional Best Im- sa komunikasyon ay ma- Bilang hamon sa la- halin ang wikang ating kina-
plementer ng SSP ang Mababang
giging higit na mayaman. hat na Pilipino, higit nating sanayang pambansang wika
Paaralan ng Pamosaingan at ang
Ang dahilan nito ay madarama ang kahalagah- upang ang puso’t diwa ng
partner school nitong Mataas
ang pakikipag-ugnayan sa an nito at ang pagka-Pili- bawat Pilipino ay magkabuk-
na Paaralan ng Pamosaingan.
Ang kailangan ng mundo natin
kapwa-tao ang ginagalawan pino kung sa malawak na lod-buklod at magkakaun-
ngayon ay ang pagkakaisa ng na higit na magiging ma- karanasan sa araw ng pa- awaan upang ang katatagan
mga tao at ibayong pag-iingat paghamon kaya ang bawat kikipagtalastasan ay gami- at kaluwalhatian na ating
na mapigilan ang kababalaghang tao ay maaaring gumanap tin ang sariling wika upang pinakaasam-asam ay ating
ito. Kailangan ng naghihinga- ng iba’t-ibang papel katulad tayong Pilipino ay magka- matatamasa. Huwag maging
long mundo natin ang malinis ng pagpapahayag ng sarili kaunawaan at magkakai- maramot…. Pilipino ka rin….
na kapaligiran upang patuloy
ito sa paghinga. At lahat ng tao
ay responsible sa pagtamo nito.
Ang wastong pagligpit
ng basura sa paaralan o maging
sa pamayanan man ay matata-
mo kung ang mga bata at mga
tao ay may wastong kaalaman
sa kahalagahan at epekto nito.
MAYO 2017 - OKTOBRE 2017
Pag-aabuso ng Droga:
Hadlangan at Iwasan
Ang droga ay nasa
paligid lang natin tulad
ng kape, tabako, alak, as-
pirin, damo at iba’t ibang
ipinagbabawal na gamut.
Maaaring ang iba nito ay
mga pangangailangan na
nakatulong sa paggawa ng
tuklas sa teknolohiya sub-
alit nanatiling droga pa rin.
Sa masamang pal-
ad, maraming mga tao lalo
na sa kabataan sa ngayon
ang patuloy na tumatan-
gkilik nitong mga droga
sa hindi wastong paggamit
kaya’t sila’y nagugumon
at naging sugapa sa droga
na siyang kikitil ng buhay
sa sinumang gumamit nito.
Ang pag-iwas sa
pag-aabuso ng droga ay na-
sisimulan sa tahanan sa pag-
kakaroon ng isang maayos,
matiwasay at maligayang
pamilya. Isa na rito ang bukas
na komunikasyon na kung
saan ang bawat miyembro
ay malayang makapagpa-
hayag sa suporta at pag-un-
awa ng mga kasamahan.
Para sa atin na ka-
bataan, kailangang manati-
li tayong abala sa gawaing
nakabubuti sa ating kalu-
sugan katulad ng mga larong
OPINYON
pang-isport, kaisipan at pan-
gangatawan. Dapat nating
isipin na ang lahat na bagay
na sobra ang paggamit ay
bisyong masama kaya paa-
lala lang sa ating mga kapa-
tid na maaaring gumamit ng
piniling droga kung ito’y
“sabi ng doktor” at habang
maaga takas an din ang
masamang barkada na si-
yang malakas na impluwen-
siya sa gawaing masama.
Dapat isaalang-alang ang
kasabihang “Kabataan ay
Pag-asa ng Kinabukasan”.
Sa ating mga guro
na instrument ring nakatutu-
long sa pagsusi at pag-alam
sa mga pangangailangan at
problema, sana’y taos-puso
ang pagtanggap sa tunay na
pagkatao ng mga mag-aaral
bilang pangalawang ma-
gulang. Lalong matulungan
ang mga kabataan sa palag-
ing pagtuklas ng kanilang
kakayahan at interes upang
kung may kakayahan man
ay maaaring itaguyod sa na-
katataas kung kinakailangan.
Hangga’t mara-
mi pang bukas tayong ma-
susulyapan, alam nating
hindi pa huli ang lahat.
Kahalagahan ng Pagkakaisa
Palagi nating maririnig ang
kasabihang ang isang bug-
kos ng walis ay mabisang
makapaglinis kaysa sa
isang piraso lamang nito.
Ang ganitong kasabi-
han ay mahihalintulad natin
sa isang samahan, maging sa
paaralan man o sa komunidad.
Mapapansin ang pagkakaisa
nito sa pamamagitan ng pagka-
kasundo ng mga ideya ng bawat
kasapi at ang pag-usbong nito
na makikita sa matagumpay na
pagpapatupad sa mga pinaiiral
na mga kasunduan at programa.
Kunin nating halim-
bawa ang Samahan ng mga
Magulang at Guro sa paaralan.
Sandalan ng mga guro ang
mga magulang sa lahat ng mga
programa nito. Maging sa pa-
ghubog sa kaisipan ng mga
mag-aaral, katuwang ng mga
guro ang mga magulang. In-
aasahan na gagabayan nila ang
kanilang mga anak sa mga lek-
siyon nito para sa dagliang pag-
katoto. Maging sa mga ipapa-
tupad na proyekto ng paaralan,
umaasa palagi ang mga guro
sa tulong ng mga magulang.
Ang Mababang
Paaralan ng Pamosaingan ay
masasabing may matatag na
ugnayan sa mga magulang nito.
Katunayan, nakapagpatayo ang
paaralan ng isang kongkretong
stage sa pamamagitan ng
pinansyal na suporta mula sa
mga magulang at guro. Ang na-
turang stage ay napakahalaga sa
pagdaraos ng mga programang
pampaaralan o pangdistrito.
Sa kasalukuyan, ang naturang
stage ay ginagamit na sa halos
lahat ng programa ng paaralan.
Isa pang kongkretong
katunayan na ang Mababang
Sinagtala 3
Paaralan ng Pamosaingan ay
may matatag na ugnayan sa
mga magulang nito ay ang paki-
kiisa nila sa buwanang paglilin-
is sa malawak na palaruan nito.
Mahirap para sa mga kabataan
ang pagpapanatili sa kalinisan
nito kaya boluntaryo itong nili-
linis ng mga magulang. Nanini-
wala kasi sila na maiparating
sa mga mag-aaral ang kalidad
na edukasyon sa loob ng isang
ligtas at malinis na paaralan.
Sa pagsisimula ng
klase sa Hunyo, kung saan na-
katiwangwang ang paaralan ng
dalawang buwan, mapapansin
talaga ang diwa ng bayanihan,
isang tradisyon ng mga Pilipi-
no na sana patuloy pa nating
maipasa sa susunod pang mga
henerasyon. Tulong-tulong ang
mga magulang sa pagkakataong
ito upang ihanda ang paaralan
sa pagsisimula ng klase.
Ang pakikiisa ng
mga magulang sa paaralan ay
makikita rin sa suporta nito
sa kanilang mga anak sa mga
usaping akademiko at di-ak-
ademiko. Walang alintanang
gagasto sila kung ang pag-uu-
sapan ay tungkol sa kapa-
kanan ng kanilang mga anak.
Sa kasalukuyan, ang
Mababang Paaralan ng Pamo-
saingan ay isa sa mga nangun-
gunang paaralan ng distrito ng
Kanlurang Socorro. Ang ka-
rangalang ito ay napagtagump-
ayan dahil sa pagkakaisa ng
mga magulang at mga guro.
 4 Sinagtala
Palarong
Pandistrito...
mula sa pahina 1
Ang mga atleta ng
distrito ng Kanlurang Socor-
ro ay hindi lamang magaling
sa palakasan, sila ay namituin
din sa sayaw at kantahan. Na-
nguna sa dancesport at moder-
nong sayaw ang mga kalahok
ng Yunit III-Songkoy Elemen-
tary School at namituin naman
ang kalahok ng Yunit VII-San
Roque Community School at
P. Dela Pena Memorial Pri-
mary School sa isahang awit.
Lahat ng mga nag-
wagi ay sasabak sa isang
matinding pagsasanay bilang
paghahanda sa Palarong Pan-
sangay ng Siargao na gaga-
napin sa Oktubre 4 – 6, 2017.
Mag-aaral, isinu-
long Wikang Fili-
pino
Itinaguyod ng mga mag-
aaral ng Mababang Paaralan ng
Pamosaingan ang Wikang Filipi-
no sa pamamagitan ng pagdaos ng
patimpalak bilang bahagi ng pag-
diriwang ng Buwan ng Wika na
ginanap sa entablado ng paaralan
noong ika-31 ng Agosto, 2017.
Ang nasabing patim-
palak ay may dalawang katego-
rya: Kategorya A-mula Kinder-
garten - Grade III at kategorya
B- mula Grade IV – Grade VI.
Sa kategorya A, ang
mga patimpalak ay Pagbigkas
ng Tula at Dalawang Awit at sa
kategorya B, ang mga patimpal-
ak naman ay Katutubong Sayaw,
Balagtasan at Paggawa ng Poster.
Ginawang patimpa-
lak ang lahat ng pagtatanghal
upang mahikayat ang mga mag-
aaral na ipakita ang kanilang
husay at maisulong ang pag-
gamit ng Filipino sa pakikipag-
talastasan at mga pagtatanghal.
BALITA
Mag-aaral, Guro lumahok
131st Araw ng Pamosaingan
Idinaos ng Baran-
gay Pamosaingan ang ika-
136 na taon nito bilang ba-
ranagay kung saan sinalihan
ang naturang selebrasyon ng
mga guro at mag-aaral ng
Mababang Paaralan ng Pamo-
saingan noong Hulyo 5, 2017.
Sinimulan ang pag-
diriwang sa isang parada na
nilahokan ng ibat ibang sec-
tor ng barangay kasama na
ang sector ng edukasyon.
Mahomoc, Bautista, namituin sa pan-
distritong
Ipinakita nina Kate O.
Mahomoc at Krysha Claire O.
Bautista, mag-aaral ng ikaapat
at ikalimang baitang ang kanil-
ang galing nang sila ay magwa-
gi sa larong chess sa ginanap
na pandistritong larong pam-
palakasan ng Distrito ng Kan-
lurang Socorro noong Setyem-
bre 15-16, 2017 sa Paaralang
Elementarya ng Pamosaingan.
Tinalo ni Mahomoc
ang apat na katunggali sa board
1 na nagmula sa Unit I - Nue-
va Estrella Central Elementa-
ry School; Unit II – Del Pilar
Community School; Unit III –
Songkoy Elementary School at
Unit V – Sta. Cruz Communi-
MAYO 2017 - OKTOBRE 2017
Sa programa nito,
binasa ni Gng. Arsulita Tic-
mon, kalihim ng barangay ang
mga naging kapitan simula
ng maging ganap na barangay
ang naturang lugar hanggang
sa kasalukuyan. Sa kabuuan,
ang barangay Pamosaingan ay
nagkaroon na ng 29 na kapitan
simula ng maging barangay
ito noong 1886. Sa kasalu-
kuyan, pinamumunuan ito ni
Kapitan Felipa M. Liquido.
ty at Sabang Primary Schools.
Pinataob naman ni
Bautista ang apat na kalaban sa
board 2 na nagmula sa Unit VI –
Salog Elementary School; Unit
VII – San Roque Community at
P. Dela Pena Memorial Primary
Schools; Unit VIII – Honrado
Community School at Law-
Nagkaroon ng
mga palaro tulad ng bas-
ketbol, balibol at paligsah-
an sa pagsagwan ng baroto.
Ang pinakarurok ng
selebrasyon ay ang “Benig-
nit Festival”. Ang binignit ay
isang kakanin na yari sa kinud-
kod na kamoteng kahoy, taro o
kulo na niluto sa gata at asukal.
Bawat sector ng barangay ay
inatasang maghanda ng binig-
nit na ipapakain sa lahat ng tao.
Bilang pagsunod sa
mandato ng barangay, ang mga
mag-aaral at guro ng Paaralang
Elementarya ng Pamosain-
gan ay nagluto ng dalawang
malalaking kaldero ng binig-
nit na ipinamahagi sa mga tao.
Ipinagpatuloy ang
pagdiriwang kinagabihan
ng isa na namang programa.
Umaatikabong sayawan ang
naganap at dito rin iginawad
ang premyo ng mga nagwa-
gi sa ibat-ibang patimplalak.
“Ang selebrasyong
ito ay isang mabisang paraaan
upang magkaisa ang mga tao at
maipabatid ng pamunuan ang
walang humpay nitong pakiki-
baka tungo sa isang progresibo-
ng barangay”, wika ni Kapitan
Liquido sa kanyang mensahe.
igan Primary School at Unit IX
– Sudlon Elementary School.
Lalaban sina Maho-
moc at Bautista sa gaganaping
pansangay na larong pampal-
akasan ng Siargao Division
ngayong Oktubre 4-6, 2017
sa Dapa, Surigao del Norte.
MAYO 2017 - OKTOBRE 2017 BALITA Sinagtala 5

Pakikibahagi ng pamayanan, nagpapakita ng

tunay na diwa ng bayanihan
“Ang pakikibaha-
gi ng pamayanan ang diwa
ng tunay na bayanihan”
Ito ang mariing
sinabi ni Hon. Felipa M.
Liquido, Kapitan ng Ba-
rangay sa mga nagbobol-
untaryong mga magulang
at mga opisyales ng ba-
rangay upang ihanda ang
Mababang Paaralan ng Pa-
mosaingan sa muling pag-
bubukas ng klase sa taong
panunuruan 2017 – 2018.
Ang nasabing gawain ay ba-
hagi ng inilunsad na Brigada
Eskwela o National Schools
Maintenance Week noong
Mayo 23 – 28, 2017 na
taunang ipinapatupad ng De-
partamento ng Edukasyon.
Iba’t ibang ga-
wain ang isinakatuparan ng
Mababang Paaralan ng Pa-
mosaingan sa pangunguna
ng punong-guro, mga guro
at opisyales ng baran-
gay sa loob ng anim na araw.
Kabilang sa mga gawain ang
pagkumpuni ng mga sirang
silya, mesa at pinto ng mga
sild-aralan, pagpipintura
ng mga bubong, dingding
at cabinets, pagsasaayos
ng “landscaping” at garden
area at ang paglilinis ng loob
at labas ng mga silid-aralan.
Ipinaalala ni Kapi-
tan Liquido na ang paghubog
sa kaisipan ng mga kabataan
ay hindi lamang solong re-
sponsibilidad ng mga guro,
kundi ito ay tungkulin din
ng mga magulang at mga
opisyales ng barangay sa
pamamagitan ng pagbibigay
nito ng suporta sa lahat ng
programa ng departamento.
“Sana hindi la-
mang sa mga situwasyong
katulad nito makikita ko
ang inyong mainit na su-
porta sa ating paaralan,
maging sa anumang sim-
pleng adhikain nila, aasa-
han ko ang inyong pakiki-
isa,” dagdag pa ng kapitan.

PES, nanguna sa pandistritong

paligsahan sa agham
Nagpakitang gilas
ang Mababang Paaralan ng
Pamosaingan sa ginanap na
pandistritong paligsahan sa
agham nang ito ay itanghal
na kampeon noong Setyem-
bre 27, 2017.
Ang naturang palig-
sahan ay ginanap upang
makapili ang distrito ng
kakatawan para sa nalalapit
na pansangay na paligsa-
han at upang magkaroon
ng intensibo at patuloy na
pagsasanay sa mga batang
mapipili.
Nagkaroon ng
tunggalian sa Science Quiz
Individual Grade III hang-
gang Grade VI; Science
Quiz Bowl na binubuo ng
tig-iisang mag-aaral sa
Grade III – VI at Science
Process Skills na may apat
kalahok sa bawat pangkat.
Nanguna sa pwesto
sa Individual Quiz si Kurt
Liquido, mag-aaral ng ikat-
long baitang at namituin din
sa Science Process Skills
sina Luigi J. Faron, Grade
VI; Christine B. Ceniza,
Grade V; Geralie Reambo-
nanza, Grade IV at Leslie
Iligan, Grade III.
Ang naturang mga
bata kasama ng iba pang
nagwagi ang kakatawan
sa Distrito ng Kanlurang
Socorro sa gaganaping Di-
vision Science Fair ngayong
Oktubre 26, 2017 sa Lung-
sod ng Heneral Luna.
 6 Sinagtala LATHALAIN MAYO 2017 - OKTOBRE 2017

Programa ng DepEd, biyaya sa akin

Napukaw ang aking batang damdamin nang malaman kong isa ako sa mga maswerteng recipients ng
feeding program ng paaralan. Sa isipan ko, makakatikim na uli ako ng fried chicken at fried egg, Magmula kasi
nang lumipat ako ng tirahan, malimit ko ng matikman ang ganitong mga pagkain.
Maliit pa ako, hiwalay na ang aking mga magulang. Ni hindi ko man lamang nasilayan ang wangis ng
aking ina. Sabi ni Papa, marami silang hindi pagkakasundo at hindi ko na rin inalam kung ano iyon. Normal
ang takbo ng aming buhay. Dalawa kaming magkakapatid, puro babae. Si Ate at ako, 12 taong gulang at nasa
ikalimang baitang.
Ngunit nang si Papa ay magkasakit, doon nagsimulang maging komplikado ang lahat. Sa kagustuhang
makapagtapos ng pag-aaral ni Ate, naghanap siya ng mapapasukang trabaho. Maswerte naman siyang naka-
pagtrabaho bilang kasambahay at nagging bonus pa ang pagpapaaral sa kanya ng kanyang amo. Naiwan ako
kay Papa sa Marihatag, Surigao del Sur.
Mahirap ang buhay. Papasok ako sa eskwela minsan na hindi kumakain, walang baon. Nang malaman
ni Ate ang situwasyon ko, nakikiusap siya sa kanyang amo na kukunin ako. Pumayag siya dahil ang ina raw
niya sa brobinsya ay nangangailangan ng makakasama. Kaya heto ako ngayon sa Pamosaingan, maswerte pa
rin, dahil nakapagpapatuloy sa pag-aaral.
Ang Mababang Paaralan ng Pamosaingan ay isa sa mga maswerteng nakatanggap ng 60-day feeding
program ng DepEd. Ang programang ito ay inilaan para sa mga kabataang kulang sa timbang. Masakit mang
isipin na kulang ako sa timbang, ang puso ko naman ay nagagalak sa paniniwalang makakatikim uli ako nang
masasarap na pagkain.
Nagsimula ang feeding program ng paaralan noong Mayo, 2017. Anim napong recipients ang na-
turang feeding program at kasama ako sa maswerteng bilang na iyon. Dalawang beses kaming kumain araw-
araw sa loob ng dalawang linggo sa buwan ng Mayo at Hunyo. At tulad ng inaasahan ko, masasarap talaga
ang mga pagkaing inihain sa amin na inihanda ng mga guro at mga magulang. Kung hindi man karne at gulay,
escabeche at gulay na may kasama pang prutas ang bubungad sa hapag ng H.E. Room tuwing feeding day. At
iyong inaasam kong fried chicken ay natikman kong muli.
Sa ngayon, hindi ko man madalas matikman ang fried chicken, ang mahalaga, balanse at tatlong beses
sa isang araw pa rin akong nakakakain at ramdam ko ang pagmamahal ng mga umampon sa akin.

MAYO 2017 - OKTOBRE 2017 LATHALAIN Sinagtala 7

Entablado: Sagot sa Matagal nang

Suliranin ng Paaralan
“Saan natin idadaos ang programa, sa paaralan o sa bulwagang
barangay?” Ito ang kalimitan kung maririrnig mula sa masisigasig na
mga guro ng aking paaralan tuwing may gaganaping programa. Di ba
naman kasi, walang entablado ang paaralan.
Ang Mababang Paaralan ng Pamosaingan ay isang establisa-
dong paaralan na naitatag noon pang 1945. Ito ay may land area na
1.6 ektarya at may malawak na palaruan na angkop pagdaosan ng
mga palaro at scouting activities. Mayroon din itong sapat na dami ng
classrooms na matitirahan ng mga delegado at higit sa lahat may per-
manenteng supply ng tubig. Kaya hindi kataka-taka na sa paaralang ito
idinadaos ang mga nabanggit na kaganapan.
Sa tinagal-tagal na panahon, walang entablado ang naturang
paaralan. Kaya madalas sa bulwagan ng barangay itinanghal ang mga
programa tulad ng pagdaraos ng buwan ng wika, Christmas programs,
closing programs at marami pang iba. O kung sa paaralan man gaga-
napin, magsisilbi ng entablado ang corridor ng Marcos Type Building.
Ganito ang situwasyon hanggang sa unang mga buwan ng taong 2016.
Hindi naman sa minamaliit ko ang mga naunang tagapamahala
ng aking paaralan. Marahil ang pagtatayo ng entablado ay hindi naging
priority ng kanilang school improvement program. Marami din naman
kasing problema ang paaralan na kailangan ding pagtuonan nang pan-
sin. Ngunit sa pagdating ng kasalukuyang principal na si G. Gensen
Geson E. Quiban, ang pagpapatayo ng entablado ang isa sa kanyang
priority projects.
May kasabihan sa English na nagsasabing “If there’s a will,
there’s a way”, “No guts, no glory”. Ganyan ko mailalarawan ang
paraan ng pagpapatayo ng aming bagong entablado. Ang pinagmulan
ng pondo ay nanggaling sa ambag-ambag na donasyon mula sa PTA,
supportive na Barangay Officials, matagumpay na Alumni ng paaralan,
concerned stakeholders at sa MOOE ng paaralan.
Sa kasalukuyan, ang naturang entablado ay nasa 95% comple-
tion pa. Pero ginagamit na ito sa lahat ng mga pagtatanghal ng paaralan
kahit na sa mga mahalagang programa nito. Sa katunayan, ginanap
doon ang 56th Closing Exercises ng paaralan sa nakaraang taong pa-
nunuruan.
“Lakas ng loob talaga ang kailangan sa pagpapatupad nang
maayos sa mga proyekto ng paaralan”, wika pa ni G. Quiban sa
kanyang talumpati sa nakaraang recognition and moving-up ceremo-
nies.
8 Sinagtala AGHAM at TEKNOLOHIYA
Mas Mabuti na Ang Handa!
Ang mga kalamidad tulad ng lindol,
bagyo at baha ay mga natural na kaganapan kasa-
bay sa pag-ikot ng mundo sa kanyang axis at or-
bit. At dahil natural na pangyayari, walang ma-
gagawa ang tao upang mapigilan ang nakasisindak
at makapanindig-balahibong kaganapang ito.
Ang lindol ay isa sa mga natural na kalamidad
na lubhang kinakatakutan ng tao. Ang pagyanig ng
lupa ay maaaring dulot ng pagputok ng bulkan (volca-
nic earthquake) o maaari ding sanhi ng paggalaw ng
“plates” na nasa ilalim ng lupa o karagatan (tectonic
earthquake). Ang naturang lindol na ito ay maaaring
makapagbuo ng mala-heganteng alon sa dagat o mas
tanyag sa tawag na tsunami na magdulot ng pagka-
sira ng mga ari-arian at pagkawala ng buhay ng tao.
Marami ng lindol ang nangyari sa Pilipinas
at sa iba pang panig ng mundo na naging batayan sa
pagbuo ng komite na mangangasiwa sa pagpaplano
ng mga paraan upang mabawasan ang nakasisindak
na epekto nito. Ang nangyaring lindol sa Phuket,
Thailand, kung saan libu-libong tao ang namatay
dahil sa tsunami, ang lindol na naganap sa Japan na
nagdulot rin ng pagkamatay ng maraming tao dahil
sa pagguho ng mga estruktura at ang lindol sa Bohol
at Surigao ay talagang nakababahala at nakakatakot.
MAYO 2017 - OKTOBRE 2017
Maririnig natin mula sa mga eksperto ang
posibilidad ng pagyanig nang malakas ng lupa sa Metro
Manila. Ito ay pinangangambahang maganap anumang
araw ayon sa balita kaya doble ang ginawa ng Disas-
ter Risk Committee sa pagbibigay-alam sa mga tao sa
mga gagawin habang lumilindol at pagkatapos nito.
Kaisa ang Mababang Paaralan ng Pamosain-
gan sa pagsasagawa ng mga hakbang upang mabawaan
ang epekto ng lindol. Sa taong ito, dalawang beses ng
nagsagawa ng “earthquake drill” ang paaralan upang
maturuan ang mga bata sa mga dapat na gawin habang
lumilindol at pagkatapos ng lindol sa gabay ng mga guro.
Bago ang mock drill, ipinaalam muna sa mga mag-aaral
ang mga sulok o bahagi ng silid-aralan na maaaring pag-
taguan o silungan sakaling magkalindol. Ito ay ginawa
upang wala ng lituhan kung saan kukubli ang mga bata.
Sa dalawang earthquake drill, at iyong mga gina-
wa pa noong mga nakaraang taon, ang mga mag-aaral ng
Mababang Paaralan ng Pamosaingan ay may sapat ng kaa-
laman sakali mang mangyari ang kinatatakutan ng lahat.
Hindi man tayo naghahangad na maga-
nap iyong sinasabing “the big one”, mas mabu-
ti na ang handa sa anumang dagok na magaganap.
MAYO 2017 - OKTOBRE 2017 AGHAM at TEKNOLOHIYA Sinagtala 9

Sinasabing ang taong may malusog na pangangatawan ay mayroon ding

malusog na isipan. Samakatuwid, ang taong may malusog na panganga-
tawan at pag-iisip ay makakagawa ng mga makabuluhang bagay para sa
kanyang sarili, pamilya at komunidad.
Marami ng mga pag-aaral ang nagpapatunay na ang taong sakitin o
malnourished ay walang sigasig sa kanyang trabaho o pag-aaral at dahil dito
hindi siya gaanong produktibo.
Batay sa survey, ang Mababang Paaralan ng Pamosaingan ay may-
roong 60 malnourished pupils sa nakaraang taong panunuruan, kaya nga ito
ay nabiyayaang maging recipient ng feeding program ng DepEd. At batay
din sa scholastic records ng 60 nasabing malnourished pupils, 95% sa kanila
ay may GPA na mas mababa sa 80%.
Ang malnourishment ng isang tao ay sanhi ng ibat ibang dahilan.
Isa nito ang kakulangan sa pagkain, kawalan ng sustansya sa kinain, sakit
na dumapo sa tao at ang mahinang immune system dulot ng kakulangan sa
kaalaman ukol sa pagbabakuna.
Ang Departament ng Edukasyon ay patuloy na naglalayong magka-
roon ng malulusog na mga kabataan sa paaralan na kayang makipagsabayan
sa iba pang mga kabataan sa buong Asya kung ang pag-uusapan ay academ-

ic excellence. Dahil dito, pinalakas nito ang ugnayan sa Departamento ng

Kalusugan sa paghahatid ng serbisyong pangkalusugan sa mga kabataan sa
paaralan. Iilan lamang sa mga serbisyong pangkalusugan ito ang deworm-
ing, pagpapainom ng bitamina at ang kinatatakutan ng mga kabataan , ang

MALUSOG, pagbabakuna. Ito ang paglalagay ng anti-bodies sa katawan upang mapalak-

as ang immune system at malabanan ang anumang sakit.

MAAYOS, Nagsagawa ng pagbabakuna ang health personnel ng Rural Health

Unit ng Socorro sa koordinasyon ng Departamento ng Edukasyon sa mga
mag-aaral ng unang baitang. Sa mura nilang isipan at inosenteng mga
mukha, makikita mo at madarama ang tindi ng takot na dinaranas nila sa

pag-iisip pa lamang na tutusukan ng karayom ang kanilang mga bisig. May

iba pa ngang mga bata na umiyak sa tindi ng takot. Ngunit maagap naman
ang tagapayo na si Gng. Rosalinda Quisto sa pagpapatahan sa mga bata.
Matagumpay na nabakunahan ang 22 kabataan ng unang baitang noong
Setyembre 15, 2017.
Ang mga hakbanging ito ng Departamento ng Edukasyon at De-
partamento ng Kalusugan ay seruradong hahatak at bubuo ng kalipunan ng
mga mag-aaral na makakasabay sa at maituturing na 21st century learners.
Ang mga kalamidad tulad ng lindol, bagyo at baha ay mga natu-

ral na kaganapan kasabay sa pag-ikot ng mundo sa kanyang axis at

orbit. At dahil natural na pangyayari, walang magagawa ang tao upang
mapigilan ang nakasisindak at makapanindig-balahibong kaganapang
ito.
Ang lindol ay isa sa mga natural na kalamidad na lubhang
kinakatakutan ng tao. Ang pagyanig ng lupa ay maaaring dulot ng
pagputok ng bulkan (volcanic earthquake) o maaari ding sanhi ng pag-
galaw ng “plates” na nasa ilalim ng lupa o karagatan (tectonic earth-
quake). Marami ng lindol na nangyari sa Pilipinas at sa iba pang panig
ng mundo na siyang dahilan bakit masindak talaga ang tao.
 10 Sinagtala ISPORTS MAYO 2017 - OKTOBRE 2017

Grade VI Red Pirates pinaluhod ang Grade V Yellow

Sa nagbabagang
spikes at matitinik na serves
nina Janrys Jovero at Roge-
lio Rojas ng Red Pirates lu-
muhod ang naghihingalong
Yellow Wolverine sa kanil-
ang pangkampeonatong laro
ng volleyball hinggil sa In-
tramural Games na ginanap
sa palaruan ng Paaralang El-
ementarya ng Pamosaingan.
Buong lakas na
nagpasiklaban ang Pirates
at Wolverine sa kaagahan
ng unang set. Umarang-
kada nang husto ang tropa
ng Pirates nang ipalasap ni
Janrys Jovero ang kanyang
makatibag-pader na spike na
work ng Yellow Wolverine init ng araw habang ballot tambalang Jovero-Rojas na
nagsilbing pamukaw-dugo
pagsapit ng ikalawang set. Sa ng kaba’t tension ang buong nagsanib-pwersang ibinan-
sa kanyang mga kasamahan
gilas at liksi ni Daniel Lad- paligid na siyang yumanig gon ang kanilang kuponan
upang kumilos.Hindi naman
anan bahagyang lumuhod at nagpaigting nang hus- sa nagbabagang spikes at
nagpaawat at bumawi rin
ang Pirates nang itinudo ni to sa pagpapatuloy ng laro. matitinik na serves tungo
ang katunggaling Wolver-
Ladanan ang kanyang lum- Humataw at dik- sa mabunying paghablot
ine at sinagot ni Luigi Faron
alagablab na wallop dahilan dikan nang husto ang eksena ng kampeonato, 25-17.
ng pamatay na chinese
kaya nila naasungkit ang sa pagbukas ng decision set. “Sa amin lang talaga
kill ang kampo ng Pirates
ikalawang set ng laro 19-25. Mistulang rally ang bawat pumapanig ang swerte”, bu-
ngunit hindi pa rin ito sapat
Dumadagundong eksena nang walang humpay lalas ng playing coach ng Red
para mangibabaw, 25-19.
ang ingay ng mga taga-han- na patutsada ng hampas at Pirates na si Janrys Jovero.
Gumulantang na la-
ga sa buong palaruan kasa- palitan ng tira ang bumida.
mang ang mahusay na team-
bay ang buhos ng galit na Muling nagbalik-eksena ang
Yunit IV pinaluhod Yunit IX, 2-0
Sa matitinik na serves kanyang mga katunggali upa- yumanig at nagpaigting nang
nina Christian Lyod Juanite ng panghinaan ng loob. Hindi husto sa pagpapatuloy ng laro .
at Daniel James Ladanan ng naman nagpasindak at nag- Humataw at dikdikan
Yunit IV (Pamosaingan El- paawat at bumawi rin ang Yunit nang husto ang eksena sa do or
ementary School), lumuhod IX at sinagot ng pamatay die set para sa Yunit IX. Mis-
ang naghihingalong Yunit na chinese kill ang kampo ng tulang rally ang bawat eksena
IX (Sudlon Elementary ) sa Yunit IV ngunit hindi pa rin ito nang walang humpay na pa-
kanilang pangkampeonatong sapat para mangibabaw, 15-10. tutsada ng hampas at palitan
laro ng volleyball panglala- Gumulantang na la- ng tira ang bumida. Muling
ki sa Pandistritong Palarong mang ang mahusay na team- nagbalik-eksena ang tambalang
Pampalakasan na ginanap sa work ng Yunit IV pagsapit ng Juanite-Ladanan na nagsan-
palaruan ng Paaralang Ele- ikalawang set. Sa gilas at liksi ib-pwersang palakasin pa nang
mentarya ng Pamosaingan ni Daniel James tuluyang lu- todo ang kanilang kuponan
noong Setyembre 16, 2017. muhod ang Yunit IX nang itinu- sa matitinik nilang serves.
Buong lakas na nagpa- do ni Ladanan ang kanyang Pinaluhod na nang
siklaban ang Yunit IV at Yunit lumalagablab na wallop. tuluyan ng Yunit IV ang Yunit
IX sa kaagahan ng unang set. Dumadagundong ang IX at hindi na pinaporma pa sa
Umarangkada nang husto ang ingay ng mga taga-hanga sa ikalawang set ng laro 15-11.
tropa ng Yunit IV nang ipalasap buong palaruan kasabay ang “Sa amin lang talaga
ni Christian Lyod ang kanyang buhos ng galit na init ng araw pumapanig ang swerte”, bulalas
makatibag-pader na serve na habang balot ng kaba’t tensyon ng team captain ng Yunit IV na
nagsilbing panggulantang sa ang buong paligid na siyang si Christian Lyod Juanite. #
MAYO 2017 - OKTOBRE 2017
Grade VI Red Pirates nilampaso
ng Grade V Yellow Wolverine
Nilampaso at pinahiga ng
nagliliyab na Yellow Wol-
verine ang naghihikahos
na Red Pirates sa kanil-
ang larong basketball na
ginanap sa parihabang kurto
ISPORTS
ng Pamosaingan Gymna-
sium kasabay ng Intramu-
rals ng Paaralang Elemen-
tarya ng Pamosaingan.
Pinakawalan agad
ng bawat kuponan ang kanil-
Calanas, kumidlat sa Socorro West selection
Namayagpag ang 12-taong
gulang na si Arjean Cala-
nas ng Yunit IV-Pamosain-
gan Elementary School nang
sunkitin niya ang gintong
medalya sa 100-metrong tak-
buhan sa isinagawang Pan-
distritong Larong Pampal-
akasan, Setyembre 16, 2017.
Buong pagmamal-
aking ngumisi siya pagkarat-
ing sa finish line at nang
malaman ang nakuha ni-
yang oras. Pumoste iyon sa
15.18 segundo, .09 segun-
dong bawas sa nakasanayang
oras ng kanyang pagsasanay
“Excited na ako sa
darating na Pansangay na
Palaro at alam kong mababa-
wasan pa ang naiukit kong
oras sa patuloy kong pagsa-
sanay”, sabi pa ni Calanas.
Pumangalawa kay
ang napakalakas na opensa
at depensa, ngunit, mas na-
mayagpag ang Red Pirates
sa unang quarter ng laro,
15-8 ng dahil sa mabibilis
na pasa ni Harold patungo
kay Miko upang maipa-
sok sa ring ang sunud-su-
nod niyang perimeter shot.
Hindi nagpadaig
ang Yellow Wolverine at
umarangkada sa 2nd quar-
ter ng laro nang ipinamalas
na nila Harry at Louie
Mar ang kanilang mabi-
bilis at maliliksing galaw
para maipasok ang kanil-
ang field goal dahilan kaya
sila nangibabaw, 35-28.
Muling namayag-
pag sa 3rd quarter ang na-
gliliyab na Red Pirates nang
pinaulanan nila ng higante
at sunud-sunod na lay-up
shots at field goal ang Yel-
low Wolverine, dahilan kaya
nila naungusan ito, 42-41.
Pinatumba nan g
Calanas si Alona Adlao ng
Yunit III-Songkoy Elementa-
ry School na malayo ang ag-
wat sa kanya ng .50 segundo.
Mula sa starting line,
isa-isa niyang nilamon ang la-
hat na humarang sa kanyang
daanan at pinakawalan na
Sinagtala 11
Yellow Wolverine ang Red
Pirates at di na hinayaang
makabangon pa sa paraan
na pinatikim ni Harry ng
kanyang bumubulusok na
perimeter shots kasama ng
kanilang mala-pader na de-
pensa. Ngunit hindi nagpa-
padaig ang Red Pirates at
gumaganti sa bawat pana-
hon na sila ang makaha-
wak ng bola. Sa huling 18
segundong natitira sa 4th
quarter, sinubok ni Jerams
na makadagdag ng 2 pun-
tos para makaungos sa is-
kor ang Red Pirates ngunit
sinupalpal ni Harry ang
field goal niya dahilan kaya
nasungkit ng nagniningning
na Yellow Wolverine ang tu-
gatog ng tagumpay, 64-63.
Magaling din sila,
hindi dapat maliitin ang
kanilang kakayahan”, sam-
bat ni Harry, ang team cap-
tain ng Yellow Wolverine.
niya ang malakidlat na bilis.
“Talagang nagbun-
ga ang aking pagpupursige at
ang patuloy kong pagsasanay.
Hindi biro ang gumising nang
maaga upang magjogging
at ang patuloy na pagtatak-
bo,” dagdag pa ni Calanas.
 iSPORTS
Yunit IX, tiklop sa Yunit IV, 2-0
Lakas, determinasyon at
liksi. Ito ang ipinakitang
diskarte ng Yunit IV– Pamo-
saingan Elementary School
matapos nilang itiklop ang
tuhod ng agrisibong Yunit IX
– Sudlon Elementary School
at daan para kamkamin nila
ang korona ng tagumpay,
15–12, 15–13 sa isinaga-
wang kagila-gilalas at
makapigil-hiningang Wom-
en’s Volleyball, Setyem-
bre 16, 2017 sa Pandistri-
tong Larong Pampalakasan
ng Kanlurang Socorro.
Nabilaukan at hin-
di makahinga ang Yunit
IX nang tinunaw ng main-
it na rumaragasang serves
at mapanlinlang na pleys-
ing ng nag-iinit na grade
6 player, Arjean Calanas,
ng Yunit IV para tuluy-
ang tapusin ang ngipin sa
ngiping labanan sa loob
ng isang oras at 30 minuto.
Umarangkada
ng solidong limang pun-
tos si Calanas sa unang
set para iharap sa Yunit
IX ang unang dalawang
puntos na kalamangan.
Ngunit nagpas-
abog rin ng mga inihaing
bomming serves si Angelie
Paitan ng Yunit IX upang
pukawin ang diwa ng mga
kasamahan at itabla ang
labanan sa 10 – 10 . Kaya
nag-init ang mga kalamnan
ng Yunit IV, pinaulanan nila
ng mga pamatay na serves
ang Yunit IX para tapu-
sin ang unang set, 15-12.
“Ano ba! Gusto
niyo bang manalo? Magla-
ro naman kasi kayo ng ma-
ganda,” ayon kay G. Alberto
Makinano, coach ng Yunit
IX. “Akala ko maangkin
natin ang unang set, higpi-
MAYO 2017 - OKTOBRE 2017
tan niyo kasi ang depensa
at ‘wag niyong asahang ang
bola ang lalapit sa inyo”.
Napukaw ni coach
Makinano ang diwa ng
kanyang manlalaro sa ika-
lawang set. Pumalo sila
ng 4 na attacks upang ian-
gat ang iskor sa 3 puntos
na kalamangan sa kala-
gitnaan ng ikalawang set.
Ngunit parang to-
rong nanibasib si calanas
nang nagpaulan siya ng
mga matitibay at malalakas
na serves na nagpatunaw sa
diskarte ng Yunit IX at ikan-
dado ang labanan sa 15 – 13.
“Depensa, hindi so-
lido ang depensa naming”,
sabi ni Paitan. “Kulang ta-
laga kami sa depensa”. #
Sinagtala
Savandal, pasok sa
Larong Pansangay
Isang 6th grader na high
jumper, Lhojie Hemparo
ng Yunit IV-Pamosaingan
Elementary School ang
dumaan sa butas ng karay-
om upang makapasok sa
2017 Siargao Palarong
Pansangay na gaganapin
sa Oktubre 4-6, 2017 sa
Dapa, Surigao del Norte.
Si Hemparo ay nagwagi
ng unang pwesto sa pang-
mataasang paglundag mata-
pos niyang padapain ang 16
na katunggali na nagmula
sa ibat-ibang paaralan sa
ginanap na Pandistritong
Palaro noong Setyembre
15, 2017 sa Paaralang Ele-
mentarya ng Pamosaingan.
Sa mga unang rounds,
nagsukatan muna ng tatag
ang magkakatunggali.
Matagumpay nilang nalag-
pasan ang bawat rounds
hanggang sa pataas na ng
pataas ang kanilang nilu-
lukso. Ngunit unti-unting
nababawasan ang mga
atleta sa bawat round ng
paglukso kasama na si
Mary Gold Campilan na
nagmula din sa Yunit IV.
Ang 12 taong gulang na
high jumper ay umakyat sa
tugatog matapos niyang pag-
tagumpayang luksuhin ang
1.5 metrong taas sa finals.