BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TP.HCM

KHOA TÀI NGUYÊN NƯỚC

ĐỒ ÁN

Chuyên đề: Kỹ Thuật Công Trình Kiểm Soát Nguồn Nước

Thiết Kế Cống Lộ Thiên
Cống B đề số 43

GVHD: ThS. Nguyễn Thị Phương Thảo

SVTH: Văn Phát Tài
MSSV: 0550150077
 BỘ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG TP.HCM
KHOA TÀI NGUYÊN NƯỚC

ĐỒ ÁN

Chuyên đề: Kỹ Thuật Công Trình Kiểm Soát Nguồn Nước

Thiết Kế Cống Lộ Thiên
Cống B đề số 43

GVHD: ThS. Nguyễn Thị Phương Thảo

SVTH: Văn Phát Tài
MSSV: 0550150077
 Mục Lục
Phần I. Tài Liệu................................................................................................................................1
1. Nhiệm vụ công trình.................................................................................................................1
2. Các mực nước và lượng tiêu.....................................................................................................1
3. Tài liệu về kênh.........................................................................................................................1
4. Tài liệu về gió và chiều dài truyền sóng...................................................................................1
5. Tài liệu địa chất.........................................................................................................................1
6. Thời gian thi công.....................................................................................................................2
7.Yêu cầu đồ án............................................................................................................................2
Phần II. Thuyết Minh.......................................................................................................................3
1. Giới thiệu về công trình............................................................................................................3
1.1 Cấp công trình và các chỉ tiêu thiết kế................................................................................3
a) Cấp công trình..................................................................................................................3
b) Các chỉ tiêu thiết kế..........................................................................................................3
2. Tính toán thủy lực cống............................................................................................................3
2.1 Mục đích..............................................................................................................................3
2.2 Tính toán kênh hạ lưu.........................................................................................................3
2.3 Tính toán khẩu diện cống....................................................................................................5
a) Trường hợp tính toán........................................................................................................5
b) Chọn loại và cao trình ngưỡng.........................................................................................5
c) Xác định bề rộng cống......................................................................................................5
2.4 Tính tiêu năng phòng xói....................................................................................................8
a) Trường hợp tính toán........................................................................................................8
b) Lưu lượng tính toán tiêu năng..........................................................................................8
c) Tính toán kích thước thiết bị tiêu năng............................................................................8
3. Bố trí các bộ phận cống..........................................................................................................10
3.1 Thân cống..........................................................................................................................10
a) Cửa van...........................................................................................................................10
b) Tường ngực....................................................................................................................10
c) Cầu công tác...................................................................................................................15
d) Khe phai và cầu thả phai................................................................................................15
e) Cầu giao thông................................................................................................................15
f) Mố cống..........................................................................................................................15
 g) Khe lún...........................................................................................................................15
3.2 Đường viền thấm...............................................................................................................16
a) Sân trước........................................................................................................................16
b) Bản cừ............................................................................................................................17
c) Chân khay.......................................................................................................................17
d) Thoát nước thấm............................................................................................................17
e) Sơ đồ kiểm tra chiều dài, đường viền thấm....................................................................18
3.3 Nối tiếp cống với thượng, hạ lưu......................................................................................18
a) Nối tiếp thượng lưu........................................................................................................18
b) Nối tiếp hạ lưu................................................................................................................19
4. Tính toán thâm dưới đáy cống................................................................................................20
4.1 Những vấn đề chung.........................................................................................................20
a) Mục đích.........................................................................................................................20
b) Trường hợp tính toán.....................................................................................................20
c) Phương pháp tính...........................................................................................................20
4.2 Tính thấm cho trường hợp đã chọn.......................................................................................20
a) Vẽ lưới thấm...................................................................................................................20
b) Dùng lưới thấm xác định các đặc trưng dòng thấm.......................................................21
4.3 Kiểm tra độ bền thấm của nền...........................................................................................22
a) Kiểm tra độ bền thấm chung..........................................................................................22
b) Kiểm tra độ bền thấm cục bộ.........................................................................................24
5. Tính toán ổn định cống...........................................................................................................24
5.1 Mục đích và trường hợp tính toán.....................................................................................24
a) Mục đích và trường hợp tính toán..................................................................................24
b) Trường hợp tính toán.....................................................................................................24
5.2 Tính toán ổn định trượt cho trường hợp đã chọn..............................................................25
a) Xác định các lực tác dụng lên mảng tính toán................................................................25
b) Xác định áp lực đáy móng.............................................................................................28
c) Tính toán trượt phẳng.....................................................................................................30
Phần III. Kết Luận..........................................................................................................................31
 Mục Lục Bảng
Bảng 1 Lưu lượng và mục nước cống B.............................................................................1
Bảng 2 Tài liệu về gió.........................................................................................................1
Bảng 3 Chiều dài truyền sóng.............................................................................................1
Bảng 4 Tài liệu địa chất......................................................................................................1
Bảng 5 Các chỉ tiêu cơ lý của đất nền cống........................................................................2
Bảng 6 Kết Quả Tính Toán các Lực Tác Dụng.................................................................29
 Mục Lục Hình Ảnh
Hình 1 Sơ đồ tính khẩu diện khi ngưỡng đỉnh rộng............................................................5
Hình 2 Mặt bằng của cống với mố trụ giữa hai cửa cống...................................................7
Hình 3 Trạng thái chảy ngập...............................................................................................7
Hình 4 Nước nhảy ở cống tiêu..........................................................................................10
Hình 5 Kích thước chân khay...........................................................................................17
Hình 6 Kích thước đường viền thấm.................................................................................18
Hình 7 Chênh lệch độ cao mực nước ở thượng lưu và hạ lưu...........................................20
Hình 8 Lưới thấm vẽ bằng tay..........................................................................................20
Hình 9 Sơ đồ áp lực thấm đẩy ngược................................................................................21
Hình 10 Biểu đồ Gradien thấm Jr......................................................................................22
Hình 11 Sơ đồ đường viền thấm.......................................................................................23
Hình 12 Kích thước của bản đáy.......................................................................................25
Hình 13 Kích thước của cầu giao thông............................................................................26
Hình 14 Kích thước của cầu công tác...............................................................................26
Hình 15 Kích thước của tường ngực.................................................................................27
 Phần I. Tài Liệu
1. Nhiệm vụ công trình
Cống B xây dựng ven sông Y (vùng chịu ảnh hưởng thuỷ triều) để tiêu nước, ngăn
triều và giữ ngọt. Diện tích tiêu: 30.000 ha.
Cống xây dựng trên tuyến đường giao thông có loại xe 8-10 tấn đi qua.
2. Các mực nước và lượng tiêu

Tiêu Nước Ngăn triều

Q tiêu Z khống chế

max đồng ZTK
sông Z min
sông Z max
sông
Z min
đồng (m)
3
(m /s) (m) (m) (m) (m)

90 3,66 3,49 0,25 6,30 0,92

Bảng 1 Lưu lượng và mục nước cống B

3. Tài liệu về kênh
 Zđáy kênh = - 1,00 m ;  Độ dốc mái m = 1,5 ;
 Độ dốc đáy i = 10 –4 ;  Độ nhám n = 0,025.
4. Tài liệu về gió và chiều dài truyền sóng
Tần suất P% 2 3 5 20 30 50

V (m/s) 28,0 26,0 22,0 18,0 16,0 14,0

Bảng 2 Tài liệu về gió

Trường hợp Z sông bình thường Z sông max

D (m) 200 300

Bảng 3 Chiều dài truyền sóng

5. Tài liệu địa chất

Loại đất Đất thịt Đất cát pha Đất sét

Cao độ +1,00 đến -1,00 -1,00 đến -20,00 -20,00 đến -40,00
 Bảng 4 Tài liệu địa chất

Loại đất

Chỉ tiêu Thịt Cát pha Sét

k (T/m3) 1,47 1,52 1,41

tn (T/m3) 1,70 1,75 1,69

Độ rỗng n 0,40 0,38 0,45

tn (độ) 190 230 120

bh (độ) 160` 180 100

Ctn (T/m2) 1,50 0,50 3,50

Cbh (T/m2) 1,00 0,30 2,50

Kt (m/s) 4 . 10-7 2 . 10-6 1 . 10-8

Hệ số rỗng e 0,67 0,61 0,82

Hệ số nén a (m2/N) 2,2 2,0 2,3

Hệ số không đều  8 9 7

Bảng 5 Các chỉ tiêu cơ lý của đất nền cống

6. Thời gian thi công
Thời gian thi công công trình là 2 năm.
7. Yêu cầu đồ án
 Xác định cấp công trình và các chỉ tiêu thiết kế.
 Tính toán thuỷ lực xác định chiều rộng cống và giải quyết tiêu năng.
 Chọn cấu tạo các bộ phận cống.
 Tính toán thấm và ổn định cống.
 Chuyên đề: tính toán bản đáy cống theo phương pháp dầm trên nền đàn hồi.
 Bản vẽ: 1 - 2 bản khổ A1, thể hiện được cắt dọc, mặt bằng, chính diện
thượng, hạ lưu, mặt cắt ngang cống và các cấu tạo chi tiết.
 Phần II. Thuyết Minh
1. Giới thiệu về công trình
Theo quy hoạch và phát triển của vùng. Cống lộ thiên xây dựng ven sông Y
là vùng chịu ảnh hưởng thuỷ triều có nhiệm vụ tiêu nước cho 30,000 ha, ngăn
triều và giữ ngọt cho ruộng.
1.1 Cấp công trình và các chỉ tiêu thiết kế
a) Cấp công trình
Theo QCVN 04 – 05 : 2012 cấp công trình được xác định theo các tiêu chí sau
 Theo chiều cao công trình và loại nền: Tra theo bảng 1 với đối tượng là đập
bê tông trên nền đất nhóm B. Ta có sơ bộ công trình thuộc công trình cấp II.
 Theo nhiệm vụ công trình, thì cấp công trình là cấp thiết kế công trình là
cấp II.
Vậy chọn cấp công trình là cấp II
b) Các chỉ tiêu thiết kế
Dựa vào cấp công trình (cấp II) xác định được:
 Tần suất lưu lượng,mực nước lớn nhất để tính toán ổn định, kết cấu là P% = 0,5
% (theo bảng P1-3).
 Tần suất mực nước lớn nhất ngoài sông khai thác P% = 10%.
 Hệ số lệch tải n = 1,00.
 Hệ số điều kiện làm việc m = 1,00 (theo bảng P1-5).
 Hệ số tin cậy Kn = 1,20 (theo bảng P1-6).
 Tải trọng động đất = 1,00
2. Tính toán thủy lực cống
2.1 Mục đích
Xác định khẩu diện và tính toán tiêu năng (phần lập quy trình đóng mở cống
không yêu cầu trong đồ án này).
2.2 Tính toán kênh hạ lưu
Bài toán ở đây có i, m, n, Q, h (do khống chế cao trình đáy và mực nước thiết
kế) từ đó có thể tìm được B. Có thể giải bằng phương pháp đối chiếu với mặt cắt
lợi nhất về thuỷ lực. Ta chọn sơ bộ chọn độ dốc kênh i = 10 -4, độ dốc mái m = 1,5,
độ nhám n = 0,025.
Chiều sâu cột nước trong kênh là h = ZTK
Sông – Zđáy kênh = 3,49 – (-1,0) = 4,49
(m).
Lưu lượng tính toán: Q = Q tiêu 3
max = 90(m /s)
 Sử dụng phương pháp đối chiếu với mặt cắt lợi nhất về thủy lực
 m0 = 2√ 1+m2 – m = 2√ 1+1,52 – 1,5 = 2,11.
4 m0 √i 4. 2,11. √ 10−4
 f(Rln) = = = 0,0009
Q 90

Tra bảng phụ lục 8 – 1 ở Các bảng tính thủy lực với n = 0,025, thì giá trị R ln =
3,42 m.
hk 4,49
Lập tỉ số
R ln
= 3,42
= 1,314.

Tra bảng phụ lục 8 – 3 ở Các bảng tính thủy lực với m = 1,5 kèm theo phương
B KH
pháp nội suy một chiều, thì được giá trị R = 4,78.
ln

Từ đó có thể xác định được giá trị b cụ thể : B KH = 3,42 . 4,78 = 16,3 m. Chọn
BKH = 17 m.
 Kiểm tra điều kiện không xói trong kênh
Sơ bộ xác định vận tốc không xói (Vkx) theo công thức (theo 4118:2012): Vkx =
K.Q0,1, trong đó K là hệ số phụ thuộc vào đất lòng trong kênh K = 0,53. Vậy, V kx =
0,53 . 900,1 = 0,831 m/s.
Vì kênh dẫn nước từ đồng nên hàm lượng bùn cát trong nước nhỏ, không cần
kiểm tra điều kiện bồi lắng. Ta chỉ cần kiểm tra điều kiện xói lở, tức cần khống chế
Vmax< Vkx, trong đó Vmax là lưu tốc lớn nhất trong kênh ứng với lưu lượng Q max = 90
m3/s.
Sau đó, cần xác định h max theo phương pháp đối chiếu với mặt cắt lợi nhất về
thủy lợi
Tra bảng phụ lục 8 – 1 ở Các bảng tính thủy lực với n = 0,025, thì giá trị R ln =
3,42 m.
4 m0 √i 4. 1,5. √ 10−4
 f(Rln) = = = 0,000938.
Q 90
B BH 17
Lập tỉ số = = 4,97.
R ln 3,42

Tra bảng phụ lục 8 – 3 ở Các bảng tính thủy lực với m = 1,5 kèm theo phương
h h
pháp nội suy một chiều, thì được giá trị R = 1,318. Từ đó giá trị hmax = Rln . R =
ln ln

3,42 . 1,318 = 4,51 m.

 Vận tốc lớn nhất trên kênh hạ lưu
Qmax Q max 90
Vmax =
ω max
= = ( 17+1,5.4,51 ) .4 .51 = 0,841 m/s.
( b+m . hmax ) . hmax
Vậy Vmax > Vkx nên kênh tiêu sẽ bị xói. Phải có biện pháp tiêu năng phòng xói
cụ thể như làm sân tiêu năng bằng bê tông có lỗ thoát nước thấm.
2.3 Tính toán khẩu diện cống
a) Trường hợp tính toán
Chọn tính toán trong trường hợp chênh lệch mực nước thượng hạ lưu nhỏ, cần
tháo với lưu lượng thiết kế (do ta không mở hết cửa van-vì cống còn làm nhiệm vụ
giữ nước)
 QTK = Q max = 90 m3/s
tiêu

 ZTL = Z đồng = 3,66 m

khống chế

 ZHL = Z sông = 3,49 m

TK

Chênh lệch thượng hạ lưu: ∆ Z = ZTL – ZHL = 3,66 – 3,49 = 0,17 m.

b) Chọn loại và cao trình ngưỡng
 Cao trình ngưỡng
Đối với cống tiêu và cống lấy nước tưới khi chênh lệch mực nước khống chế
nhỏ, ta chọn ngưỡng thấp để tăng khả năng tháo. Trong đồ án này, ta chọn ngưỡng
cống ngang đáy kênh thượng lưu ∇ đk = - 1,00 m.
 Hình thước ngưỡng
Do chọn cao trình ngưỡng là ngưỡng thấp nên chọn hình thức ngưỡng là đập
tràn đỉnh rộng.

Zhp

HTL=4,6 hn
-1,00 h=4,5
6
1

Hình 1 Sơ đồ tính khẩu diện khi ngưỡng đỉnh rộng

c) Xác định bề rộng cống
 Định trang thái chảy
Theo QPTL C8 – 76, đập chảy ngập khi hn > nH0, trong đó
 hn = hh – P1 = Z sông – Zđk = 3,49 – (-1,00) = 4,49 m.
TK

α V 20

khống chế
H0 = H + = Z đồng - Zđk = 3,66 – (-1,00) = 4,66 m.
2g
 n là hệ số, sơ bộ có thể lấy từ 0,75 ≤ n ≤ (0,83 ÷ 0,87), chọn n = 0,8. Từ đó
n.H0 = 0,8 . 4,66 = 3,728 m.
Do hn > nH0, trạng thái chảy trong đập là chảy ngập.
  Tính bề rộng cống ∑ b
Từ công thức của đập tràn đỉnh rộng chảy ngập
Q = φ n φ g ∑ b . h √ 2 g(H 0 −h)
Trong đó
φ n: hệ số lưu tốc, lấy theo trị số của hệ sống lưu lượng m.

Từ hình thức cửa vào của ngưỡng, tra bảng 14-3 (Các bảng tính thủy lực), sơ
bộ chọn hệ số lưu lượng của ngưỡng là m = 0,35. Từ m = 0,35 Tra bảng 14-4 (Các
bảng tính thủy lực), ta chọn được giá trị hệ số lưu tốc φ n = 0,93.
φ g : hệ số co hẹp bên. Ta có: φ g = 0,5ε 0 + 0,5

Sơ bộ có thể chọn ε 0 = 0,96. Hệ số co hẹp bên là: φ g = 0,5 . 0,96 + 0,5 = 0,98.
Khi chênh lệch mực nước thượng hạ lưu nhỏ,thường xảy ra chảy ngập.Độ cao
phục hồi Zhp thường nhỏ,có thể bỏ qua ở đây ta lấy gần đúng h=hn= 4,49 m.
Thay vào công thức tính lưu lượng, ta xác định được bề rộng cống
Q 90
∑ b= φn φ g h √ 2 g (H 0−h) = 0,93.0,98.4,49 . √ 2.9,81(4,66−4,49) = 12,042 m.
Chọn ∑ b = 12 m. Chia cống làm 2 khoang, mỗi khoang rộng b = 6 m. Các
khoang cách nhau bởi các mố trụ dày 1 m. Mố bên dày 0,5 m.
Tiền hành tính lại các giá trị φ n,φ gtheo trị số m và ε 0.

ε0 =
∑b = 12
= 0,857
∑ b+ ∑ d 12+(0,5+1+0,5)
trong đó ∑ d là tổng chiều dài các mố.
φ g = 0,5ε 0 + 0,5 = 0,5 . 0,857 + 0,5 = 0,93

Chọn góc mở rộng θ có cotgθ = 1; ta có tỉ số β =

∑b = 12
= 0,706, m phụ
B BH 17
thuộc vào chiều cao ngưỡng P, độ co hẹp ε 0 và dạng mố, m được tra theo bảng của
Đ.I Cumin (bảng 14 – 9 thuộc Các bảng tính thủy lực) và sử dụng phương pháp nội
suy một chiều thì giá trị m = 0,379. Từ giá trị m đã tra được, tra tiếp tục ở bảng 14
– 4 thì có được giá trí hệ số lưu tốc φ n= 0,998.
Từ đó thay vào công thức tính bề rộng cống
Q 90
∑ b= φn φ g h √ 2 g ( H 0−h) = 0,989.0,93.4,49 . √ 2.9,81( 4,66−4,49) = 11,93 m.
 Ta thấy kết quả chênh lệch nhau không đáng kể nên chọn bề rộng cống ∑ b =
12 m là thoả mãn.

1m

Hình 2 Mặt bằng của cống với mố trụ giữa hai cửa cống

Kiểm tra lại trạng thái dòng chảy của cống
Kiểm tra lại tiêu chuẩn chảy ngập
Q 90
 q= = = 7,5 m3/s.m
∑b 12
2 2 2
 hk = 3 α q = 3 α q = 3 1 . 7,5 = 1,71 m
g
hn 4,49
√ √ √ g
hn
9,81

 = = 2,625 > ( )pg = (1,2 ÷ 1,4)

hk 1,71 hk
-> Thỏa mãn tiêu chuẩn chảy ngập.

Hình 3 Trạng thái chảy ngập

2.4 Tính tiêu năng phòng xói
a) Trường hợp tính toán
Tính toán trong trường hợp tháo lưu lương qua cống với chênh lệch mực nước
hạ lưu lớn. Với loại cống tiêu vùng triều, trường hợp mực nước triều hạ thấp nhất
(chân triều); ở phía đồng là mực nước đã khống chế. Trường hợp này thường tranh
thủ mở hết cửa van để tiêu, lưu lượng tiêu qua sống có thể lớn hơn lưu lượng thiết
kế. Tuy nhiên chế độ đó không duy trì trong một thời gian dài.
 Z đồng = 3,66 m (phía thượng lưu).
khống chế

 Z sông = 0,25 m (phía hạ lưu).

min

b) Lưu lượng tính toán tiêu năng

Vì cống đặt gần sông nên nói chung mực nước hạ lưu cống không phụ thuộc
lưu lượng tháo qua cống. Khi đó Qtt là khả năng tháo lớn nhất ứng với các mực
nước tính toán đã chọn ở trên. Vì vậy, Qtt = Q tiêu 3
max = 90 m /s.

c) Tính toán kích thước thiết bị tiêu năng

 Chọn biện pháp tiêu năng
Có thể tiêu năng theo phương pháp đào bể hoặc xây tường hoặc làm bể tường
kết hợp. Trong đồ án này với cống trên nền đất, tiến hành tiêu năng bằng phương
pháp đào bể là phương pháp hợp lý hơn.
 Tính toán kích thước bể tiêu năng
¿
Chiều sâu đào bể d = σ . h c - (hh + Z2)
Trong đó
σ là hệ số ngập sơ bộ chọn bằng 1,05.
h c¿ là độ sâu liên hiệp sau nước nhảy.
Z2 là chênh lệch đầu nước ở cuối bể vào kênh, tính như đập trà đỉnh rộng chảy
ngập.
q2 q2
Z2 = - (1)
2. g . φ2n . h2h 2. g . ¿ ¿ ¿
¿
Vì h c và Z2 đều phụ thuộc vào d nên phải tính gần đúng theo phương pháp thử
dần.
H = 3,66 – (-1) = 4,66 m
hh = 0,25 – (-1) = 1.25 m
 Bỏ qua lưu tốc đi tới ở thượng lưu, ta có cột nước thượng lưu so với kênh hạ
lưu
E0 =E = H0 = H = 4,66 m
90
q = 12 = 7,5 m2/s

q 7,5
F(τ c) = 3/ 2 = = 0,7848
φ . E0 0,95. 4,663 /2

Trong đó
φ là hệ số lưu tốc xác định theo bảng 15 – 1 ở Các bảng tính thủy lực.

E0 là cột nước toàn phần của thượng lưu so với đáy sân sau tại mặt cắt co
hẹp c – c.
Tra bảng 15 – 1 (Các bảng tính thủy lực), từ giá trị F( τ c) tính được và hệ số lưu
tốc φ .
 τ c = 0,198 => hc = τ c . E0 = 0,198.4,66 = 0,92 m
¿ ¿ ¿
 τ c = 0,6648 => h c = τ c . E0 = 0,6648.4,66 = 3,10 m
¿
 σ . h c = 1,05.3,10 = 3,25 m
¿
Giả thiết lần 1: d0 = σ . h c - hh = 3,25 – 1,25 = 2,00 m
= > E'0 = E0 + d0 = 4,66 + 1,91 = 6,66 m
q 7,5
F(τ c) = 3/ 2 = = 0,4590
φ . E0 0,95.6,66 3/ 2

 τ c¿ = 0,5417 => h c¿ = τ c¿ . E'0 = 0,5417.6,66 = 3,61 m.


¿
σ . h c = 1,05.3,61 = 3,79 m

Thay các giá trị tính được vào biểu thức (1) Z 2 = 1,69 m. Từ đó giá trị d0 = 3,79
– (1,25 +1,69) = 0,85 m.
Giả thiết lần 2: d0 = 0,85 m
= > E'0 = E0 + d0 = 4,66 + 0,85 = 5,51 m
q 7,5
F(τ c) = 3/ 2 = = 0,6101
φ . E0 0,95.5,513 /2

 τ c¿ = 0,6066 => h c¿ = τ c¿ . E'0 = 0,6606.5,51 = 3,34 m.


¿
σ . h c = 1,05.3,34 = 3,51 m

Thay các giá trị tính được vào biểu thức (1) Z 2 = 1,65 m. Từ đó giá trị d0 = 3,79
– (1,25 + 0,19) = 0,61 m.
 Ta thấy d 0 (1) ≈ d tt0 (1) đó ta không phải giả thiết lại giá trị của d. Vậy ta đào bể
¿

tiêu năng với độ sâu là d0 = 0,85 m.

Thượng Lưu (Đồng) Hạ Lưu (Sông)

H E0 E0’
=H0 hh
d0

Hình 4 Nước nhảy ở cống tiêu

Chiều dài bể tiêu năng Lb
Lb = L1 + 0,8Ln
Trong đó
L1 là chiều dài nước rơi từ ngưỡng xuống sân tiêu năng có thể tính theo công thức
Tréc tô-Uxốp
L1 = 2 √ hk ( P+0,35 hk )
L1 = 2 √ 3,11 (0+0,35 .3,11) = 3,68 m
2 2
hk = H0 = . 4,66 = 3,11 m
3 3
¿
ln = 4,5 h c = 4,5 . 3,34 = 15,05 m.
Vậy Lb = 3,68 + 0,8.15,05 = 15,71 m => Lấy Lb = 16 m.
3. Bố trí các bộ phận cống
3.1 Thân cống
Thân cống bao gồm bản đáy, trụ và các bộ phận bố trí trên đó
a) Cửa van
Do lỗ cống tương đối lốn nên chọn bố trí cửa van cung. Chon thân cống dài 15 m.
b) Tường ngực
Tường ngực được bố trí để giảm chiều cao van và lực đóng mở.
 Các giới hạn của tường ngực
 Cao trình đáy tường ngực
Zđt = Ztt + δ
Trong đó
Ztt là Mực nước tính toán khẩu diện cống, ứng với trường hợp khi mở hết cửa van
chế độ chảy qua cống là chảy không áp => Ztt = Z khống chế
đồng = 3,66
δ là độ lưu không có giá trị từ 0,5 ÷ 0,7 m. Lấy δ = 0,5.
Vậy cao trình đáy tường ngực: Zđt = 3,66 + 0,5 = 4,16 m.
 Cao trình đỉnh tường
Cao trình đỉnh thường được lấy bằng cao trình đỉnh cống.
TH1: Zđỉnh = Z sôngbìnhthường (MNDBT) + ∆ h +s + a
TH2: Z'đỉnh = Z sôngmax (MNLTK) + ∆ h’ + ’s + a’
Trong đó:
∆ h và ∆ h’ là độ dềnh do gió ứng với gió tính toán lớn nhất và gió bình quân lớn
nhất.
s và ’s là độ dềnh cao nhất của sóng (có mức bảo đảm 1%) ứng với gió tính tính
toán lớn nhất và gió bình quân lớn nhất.
a và a’ là độ vượt cao an toàn.
Trường hợp 1 Xác định ∆ h và s ứng với gió tính toán lớn nhất.
Xác định ∆ h
v2 . D
∆ h = 2.10-6 . cos β
g. H
Trong đó
v là vận tốc gió tính toán lớn nhất, v = 28 m/s
D là chiều dài truyền sống ứng với Z sôngbìnhthường , D = 200 m.
g là gia tốc trọng trường, g = 9,81 m/s2
H là chiều sâu cột nước dưới cống.
H = ZTK
sông – Zđk = 3,49 – (-1) = 4,49 m

β là góc kẹp giữa trục dọc của hồ và hướng gió, β = 0 o

28 2 .200
∆ h = 2.10-6 . cos 0 o = 0,007 m
9,81.4,49
Xác định s (độ dềnh cao nhất của sóng)
s = ks . hs1%
Trong đó
λ h
ks tra đồ thị P2-3, ks = f( H , λ )

hs1% là chiều cao sóng ứng với mức đảm bảo

λ là chiều dài sóng
Giả thiết rằng trường hợp đang xét là sóng nước sâu (H > 0,5).
Ta có t là thời gian gió thổi liên tục. Do không có tài liệu nên ta lấy t = 6h.
¿ 9,81.6 .3600
v = 28
= 7567,714
gD 9,81.200
= = 2,503
v2 282
¿ gD
Tra hình P2-1 ứng với các giá trị v và 2
v
¿ gh
Ứng với v = 7597,714 ta có 2 = 0,0096
v
(1)
gτ
= 1,06
v
gD gh
Ứng với 2 = 2,503 ta có = 0,0027
v v2 (2)
gτ
= 0,50
v
So sánh (1) và (2) thì chọn cặp giá trị (2). Từ đó tính được các giá trị.
0,0027. v 2 0,0027.28 2
h= = = 0,216 m
9,81 9,81
0,50. v 0,50.28
τ= = 9,81 = 1,427 s
9,81
g . τ 2 9,81.1,427 2
λ= = = 3,181 m
2. π 2.3,14
Vậy ta có : H = 4,49 m > 0,5λ = 1,591 m
Vậy điều kiện giả thiết là đúng.
Chiều cao sóng h ứng với mức đảm bảm bảo 5%: hs5% = k5% . h

gD
Tra đồ thì P2-2 ứng với = 2,503 ta có ks5% = 1,712.
v2

hs5% = 1,712 . 0,216 = 0,369 m

Từ giá trị hs5% và λ tra từ độ thị P2-4 được giá trị ks

λ 3,181
= = 0,709
H 4,49
Từ đó tra được ks = 1,22
h 0,369
= = 0,116
λ 3,181
Từ đós = ks . h = 1,22 . 0,369 = 0,451 m
= > Zđỉnh = 4,49 + 0,007 + 0,451 + 0,5 = 5,448 m.
Trường hợp 2 Xác định ∆ h và s’ ứng với gió bình quân lớn nhất.
Xác định ∆ h
v2 . D
∆ h = 2.10-6 . cos β
g. H
Trong đó
v là vận tốc gió tính toán lớn nhất, v = 14 m/s
D là chiều dài truyền sống ứng với Z sông max , D = 300 m.
g là gia tốc trọng trường, g = 9,81 m/s2
H là chiều sâu cột nước dưới cống.
H = Z max
sông – Zđk = 6,30 – (-1) = 7,30 m

β là góc kẹp giữa trục dọc của hồ và hướng gió, β = 0 o

14 2 .300
∆ h = 2.10-6 . cos 0 o = 0,0016 m
9,81.7,30
Xác định s (độ dềnh cao nhất của sóng)
s = ks . hs1%
Trong đó
λ h
ks tra đồ thị P2-3, ks = f( H , λ )

hs1% là chiều cao sóng ứng với mức đảm bảo

λ là chiều dài sóng
Giả thiết rằng trường hợp đang xét là sóng nước sâu (H > 0,5λ).
Ta có t là thời gian gió thổi liên tục. Do không có tài liệu nên ta lấy t = 6h.
¿ 9,81.6 .3600
v = 14
= 15135,43
gD 9,81.300
= = 15,02
v2 14 2
¿ gD
Tra hình P2-1 ứng với các giá trị v và 2
v
¿ gh
Ứng với v = 15135,43 ta có 2 = 0,
v
(1)
42
 gτ
= 2.72
v

gD gh
Ứng với 2 = 15,02 ta có = 0,0125
v v2 (2)
gτ
= 1,29
v
So sánh (1) và (2) thì chọn cặp giá trị (2). Từ đó tính được các giá trị.
0,0125. v 2 0,0125.14 2
h= = = 0,250 m
9,81 9,81
1,29. v 1,29.14
τ= = 9,81 = 1,841 s
9,81
g . τ 2 9,81.1,8412
λ= = = 5,294 m
2. π 2.3,14
Vậy ta có : H = 4,49 m > 0,5λ = 2,647 m
Vậy điều kiện giả thiết là đúng.
Chiều cao sóng h ứng với mức đảm bảm bảo 5%: hs5% = k5% . h

gD
Tra đồ thì P2-2 ứng với = 15,02 ta có ks5% = 1,917.
v2

hs5% = 1,917 . 0,250 = 0,492 m

Từ giá trị hs5% và λ tra từ độ thị P2-4 được giá trị ks

λ 3,181
= = 0,725
H 4,49
Từ đó tra được ks = 1,205
h 0,369
= = 0,093
λ 3,181

Từ đós = ks . h = 1,205 . 0,492 = 0,593 m

= > Z'đỉnh = 7,30 + 0,0016 + 0,593 + 0,5 = 8,395 m.
Chọn cao trình đỉnh tường ngực ZĐ = max(Zđỉnh, Z'đỉnh). Vậy chọn đỉnh tường ngực có
cao trình là ZĐ = +8,4 đã có cao trình đáy tường ngực là 4,46 m.
 Kết cấu tường
Gồm bản mặt và các dầm đỡ.
Chiều cao tường ngực Htường = Zđỉnh – Zđáytường = 8,4 – 4,46 = 4,24 m.
 Cần bố trí hai dầm đỡ (ở đỉnh và đáy tường). Bản mặt được đổ liền khối với
dầm, sơ bộ chọn chiều dày bản mặt là 0,2m.
 c) Cầu công tác
Cầu công tác là nơi đặt máy đóng mở và thao tác van. Chiều cao cầu công tác
cần tính toán để đảm bảo khi kéo hết cửa van lên vẫn còn khoảng không cần thiết
để đưa van ra khỏi vị trí của cống khi cần. Kết cấu bao gồm bản mặt, dầm đỡ và
các cột chống.
Kích thước các bộ phận của cầu công tác có thể được chọn như sau:
 Chiều cao cầu: 6,5 m
 Bề rộng cầu: 3 m
 Chiều cao lan can: 0,8 m
d) Khe phai và cầu thả phai
Thường bố trí phía đầu và cuối cống để ngăn nước giữ cho khoang cống khô ráo khi
cần sửa chữa. Với các cống lớn, trên cầu thả phai cần bố trí đường ray cho cần cẩu thả
phai.
e) Cầu giao thông
Đặt dầm cầu lên cao trình bằng cao trình đỉnh cống. Dầm cầu cao 50 cm, bề dày của
mặt cầu là 30 cm.
Zmặt cầu = 8,4 + 0,5 + 0 ,3 = 9,2 m
Theo yêu cầu về giao thông, bề rộng mặt cầu là 6m.
Cầu giao thông được đặt ở vị trí sao cho không ảnh hưởng đến việc thao tác van và
phai.
f) Mố cống
Bao gồm mố giữa và các mố bên. trên mố bố trí khe phai và bộ phận đỡ trục quay van
cung (tai van).
Mố bên có chiều dày phải đủ lớn để có thể chịu được áp lực đất nằm ngang, chọn
d’=0,5m. Chiều cao mố bên là: hmố = Zđỉnh – Zđáy= 8,4 – (-1) = 9,4 m
Mố giữa cũng có chiều cao là 9,4 m, chọn mố giữa có chiều dày d =1 m. Hình dạng
đầu mố được lượn tròn để đảm bảo điều kiện thuận dòng.
Chiều cao mố chọn không đổi từ thượng lưu về hạ lưu.
g) Khe lún
Do cống rộng nên cần dùng khe lún để phân cống thành từng mảng độc lập. Bề rộng
mỗi mảng phụ thuộc vào điều kiện địa chất nền, song thường không vượt quá 15 ÷ 20m.
Mỗi mảng có thể gồm 1, 2 hay 3 khoang. Các mảng được bố trí giống nhau để tiện thiết
kế, thi công và quản lý.
Khe lún thường được bố trí ở mố giữa, mố có chứa khe lún là mố kép. Trên khe lún có
bố trí các thiết bị chống rò nước, lỗ để đổ nhựa đường.
 h) Bản đáy
Chiều dài bản đáy cần thoả mãn các điều kiện thủy lực, ổn định của cống và yêu cầu
bố trí bên trên. Ta thường chọn chiều dài bản đáy theo yêu cầu bố trí các kết cấu bên trên,
sau đó kiểm tra lại bằng tính toán ổn định chống và độ bền của nền. Sơ bộ chọn L = 15m.
Chiều dày bản đáy được chọn theo điều kiện chịu lực - nó phụ thuộc vào bề rộng
khoang cống, tải trọng bên trên và tính chất đất nền. Chiều dày bản đáy thường được chọn
theo kinh nghiệm, sau đó được chính xác hoá bằng tính kết cấu bản đáy. Sơ bộ chọn chiều
dày bản đáy δ = 1m
3.2 Đường viền thấm
Bao gồm bản đáy cống, sân trước, các bản cừ, chân khay. Kích thước bản đáy cống có
thể chọn như trên, còn kích thước của các bộ phận khác có thể chọn như dưới đây.
a) Sân trước
Vật liệu làm sân có thể là đất sét, á sét, bê tông, bê tông cốt thép hay bitum.
Chiều dài sân:
Được xác định theo công thức
Ls ≤ (3 ÷ 4)H
Trong đó
H là cột nước tác dụng lên cống, H = Z khống chế
đồng – Z min
sông = 3,66 – 0,25 = 3,41 m.

Vậy chiều dài sân trước phải thỏa mãn: L s ≤ (3 ÷ 4).3,41 = (10,23 ÷ 13,64) m. Chọn
chiều dài sân trước là 12 m.
Chiều dày sân trước
Khi sân bằng đất sét hay á sét thường được làm chiều dày thay đổi từ đầu đến cuối
sân.
 Chiều dày ở đầu sân thường được lấy theo điều kiện cấu tạo: Chọn t 1 =
0,5m.
∆H
 Chiều dày ở cuối sân được xác định theo yêu cầu chống thấm t2 ≥ [J ] .
Trong đó
∆ H là độ chênh lệch cột nước ở 2 mặt sân (trên và dưới).
[ J ] là Gradien thấm cho phép, giá trị [J] = 4 ÷ 6. Từ đó chọn J =4.
3,41
t2 ≥ = 0,85. Vậy có thể chọn sơ bộ t2 = 1 m.
4
 b) Bản cừ
Vị trí đặt
Khi cống chịu tác dụng của đầu nước một chiều, thường đóng cừ ở đầu bản đáy.Khi
cống chịu tác dụng của đầu nước hai chiều thì có thể đóng cừ ở phía đầu nước cao hơn.
Đồ án này thiết kế cống làm nhiệm vụ: tiêu nước,ngăn triều và giữ ngọt tức là cống chịu
tác động của đầu nước 2 chiều ta vì vậy ta cần đóng cừ để đảm bảo an toàn cho cống đóng
cừ ở phía đầu nước cao hơn.Trong trường hợp này ta cần kiểm tra sự ổn định của cống
khi cột nước thay đổi.
Chiều sâu đóng cừ
Tuỳ theo chiều dày tầng them,vật liệu làm cừ và điều kiện thi công.Ở đây ta thấy tầng
thấm dầy do đó ta làm cừ treo.Đóng hai cừ ở đầu và cuối bản đáy cống.
Đầu bản đáy cống được đóng cừ S1 = 4 m.
Cuối bản đáy cống được đóng cừ S2 = 6 m.
c) Chân khay
Hai đầu bản đáy cần làm chân khay cắm sâu vào nền để tăng ổn định và góp phần kéo
dài đường viền thấm. Kích thước chân khay như hình vẽ.

0.5

0.5 0.5
Hình 5 Kích thước chân khay
d) Thoát nước thấm
Các lỗ thoát nước thấm thường bố trí ở sân tiêu năng và phần sau của bể tiêu năng để
giảm áp lực đẩy nổi; dưới sân,bể khi đó phải bố trí tầng lọc ngược. Đường viền thấm
được tính đến vị trí bắt đầu có tầng lọc ngược.
Trường hợp cống làm việc với cột nước 2 chiều, có thể sử dụng một đoạn sân tiêu
năng không đục lỗ (đoạn giáp với bản đáy). Đoạn này đóng vai trò như một sân trướ ngấn
khi cột nước đổi chiều.
 e) Sơ đồ kiểm tra chiều dài, đường viền thấm

0,5

12,0
0,5
4,0
6,0

15,0

Hình 6 Kích thước đường viền thấm

Theo công thức: Ltt ≥ C.H
Trong đó
Ltt là chiều dài tính toán của đường viền thấm tính theo phương pháp của Len.
Ln
Ltt = Lđ +
m
Lđ: Chiều dài tổng cộng của các đoạn thẳng đứng và các đoạn xiên có góc nghiêng
so với phương ngang lớn hơn hoặc bằng 450.
Lđ = 0,5+ 0,5 + 4 + 4 + 0,5 + 0,5 + 6 + 6 = 22 m
Ln: Chiều dài tổng cộng của các đoạn nằm ngang và các doạn xiên góc nhỏ hơn
hoặc bằng 450(bao gồm cả đoạn nằm ngang của bể tiêu năng không đục lỗ thoát nước).
Ln = 12 + 15 = 27 m
Do có hai hàng cừ nên hệ số m = 2. Vậy chiều dài tính toán của đường viền thấm
27
Ltt = 22 + = 35,5 m
2
Cột nước lớn nhất tác dụng lên cống
H = Z max min
sông - Z đồng = 6,30 – 0,92 = 5,38 m.

C: Hệ số phụ thuộc loại đất nền. Tra bảng P3-1 ta có C = 5

Ltt = 35,5 > C.H = 5.5,38 = 26,90 m
= > Thỏa mãn điều kiện về độ dài đường viền thấm.
3.3 Nối tiếp cống với thượng, hạ lưu
a) Nối tiếp thượng lưu
1
Góc mở của tường về phía trước, chọn với tg θ = ; hình thức tường cánh là tường
3
xoắn vỏ đỗ nối tiếp với kênh thượng lưu (do phụ thuộc vào quy mô cống).Đáy đoạn nối
tiếp thượng lưu cần có lớp phủ chống xói (bằng đá xây khan hoặc xây hồ dày 0,3 ÷ 0,5
m). Chiều dày lớp phủ khoảng (3-5)H1, trong đó H1 là chiều sâu nước chảy và cống.
Trường hợp có sân phủ chống thấm thì lớp bảo vệ ít nhất phải dày bằng sân chống thấm.
Phía dưới lớp đá bảo vệ cần có tầng đệm bằng dăm cát dày 10-15 cm.
b) Nối tiếp hạ lưu
Tường cánh: Chọn phương án tường cánh xoắn vỏ đỗ. Chọn góc mở nhỏ hơn so với
1
góc mở tường cánh thượng lưu, chọn tgθ 1 = .
4
Sân tiêu năng: Thường bằng tường bê tông đổ tại chỗ có bố trí các lỗ thoát nước.
Chiều dày sân có thể xác định theo công thức Đômbrốpxki
t = 0,15.V1.√ h1
Trong đó:
h1 là chiều sâu tại chổ đầu đoạn nước nhảy
¿
h1 =σ . h c = 3,51 m.
V1 là lưu tốc tại chổ đầu đoạn nước nhảy
Q 90
V1 = b . h = = 2,14 m/s.
1 12.3,51

Chiều dày sân tiêu năng là

t = 0,15.2,14.√ 3,51 = 0,60 m.
Sân sau: Làm bằng đá xếp hoặc tấm bê tông có đục lỗ thoát nước, phia dưới có tầng
đệm làm theo hình thức lọc ngược.
Chiều dài sân sau được xác định theo kinh nghiệm
Lss = K √ q √ ∆ H
Trong đó
q là Lưu lượng đơn vị ở cuối sân tiêu năng
Q 90
q= B = = 5,29 m2/s.m
BH 17
∆ H: Chênh lệch cột nước thượng hạ lưu,
∆ H = Z kh ống chế
đồng – Z min
sông = 3,66 – 0,25 = 3,41 m.

K: Hệ số phụ thuộc tính chất lòng kênh. Đất lòng kênh là đát cát pha nên K = 10
Vậy cần xây sân sau có chiều dài là
Lss = 10 √ 5,29 √ 3,41 = 31,27 m
4.Tính toán thâm dưới đáy cống
 4.1 Những vấn đề chung
a) Mục đích
Mục đích của tính toán thấm là để xác định lưu lượng thấm q, lực thấm đẩ ngược lên
đáy cống Wt và gradien thấm J. Do đặc điểm của cống nên chỉ cần xác định Wt và J.
b) Trường hợp tính toán
Đồ án này tính thấm với trường hợp khi chênh lệch mực nước thượng hạ lưu lớn nhất.
∆ H = Z max min
sông - Z đồng = 6,30 – 0,92 = 5,38 m.

H=5,38

6,3
0 0,92
-1

Hình 7 Chênh lệch độ cao mực nước ở thượng lưu và hạ lưu

c) Phương pháp tính
Đồ án này tiến hành tính thấm theo phương pháp vẽ lưới thấm bằng tay.
4.2 Tính thấm cho trường hợp đã chọn
a) Vẽ lưới thấm
Đường dòng đầu tiên trùng với bản đáy cống và đi qua các biên của cừ như hình vẽ.
Đường dòng cuối cùng là đường biên của lớp đất sét.
Đường thế đầu tiên trùng với biên của tầng lọc ngược dưới đáy bể hạ lưu.
 Đường thế cuối cùng là mặt đất nằm ngang.
Hình 8 Lưới thấm vẽ bằng tay
Theo hình vẽ ta có:
Số dải đường thế: n = 16
Số ống dòng: m = 9
b) Dùng lưới thấm xác định các đặc trưng dòng thấm
Cột nước thấm tổn thất qua mỗi dải đường thế
∆H 5,38
∆h= = = 0,336
n 16

Tổn thất cột nước tại điểm x cách đường thế cuối cùng i dải
∆H
hx = i.∆ h = i.
n

với iA = 8,5 và iB = 2,5

Điểm A: hA = 8,5.0,336 = 2,858 m
Điểm B: hb = 2,5.0,336 = 0,841 m
Sơ đồ áp lực thấm đẩy ngược tác dụng lên công trình

n hB
n hA

Hình 9 Sơ đồ áp lực thấm đẩy ngược

Áp lực thấm đẩy ngược tác dụng 1m lên bề rộng công trình
h A + hB 2,858+0,841
Wth = n . Lbđ = 1. . 15 = 27,741 T/m
2 2
Áp lực thủy tĩnh đẩy ngược tác dụng 1m lên bề rộng công trình
Wtt = n (h2 + t).L = 1.(1,92 + 1).15 = 43,8 T/m
Vậy tổng áp lực đẩy ngược: W = Wth + Wtt = 27,741 + 43,8 = 71,541 T/m
Gradien thấm tại cửa ra
∆h ∆H 5,38
JTB = = =
∆ S n . ∆ L 16. ∆ L
Tại điểm 1: ∆ L = 0,87 m thì JTB1 = 0,386
Tại điểm 2: ∆ L = 1,354 m thì JTB2 = 0,248
Tại điểm 3: ∆ L = 1,98 m thì JTB3 = 0,170
Tại điểm 4: ∆ L = 2,671 m thì JTB4 = 0,126
Tại điểm 5: ∆ L = 3,82 m thì JTB5 = 0,088
Tại điểm 6: ∆ L = 5,352 m thì JTB6 = 0,063
Tại điểm 7: ∆ L = 7,21 m thì JTB7 = 0,047
0.450

0.400

0.350

0.300

0.250

0.200

0.150

0.100

0.050

0.000
JTB1 JTB2 JTB3 JTB4 JTB5 JTB6 JTB7

Hình 10 Biểu đồ Gradien thấm Jr

Từ biểu đồ xác định được:
J max cho phép
ra = 0,386 < J ra = 0,4
Vậy không có khả năng bị xói ngầm.
4.3 Kiểm tra độ bền thấm của nền
Độ bền thấm của nền được tính toán theo TCVN 4253 – 86.
a) Kiểm tra độ bền thấm chung
J TB
JTB ≤ K
Kn
Trong đó
JTB là gradien cột nước trung bình của vùng thấm tính toán.
J TB
K là gradient cột nước tới hạn trung bình tính toán, lấy theo bảng P 3-2 trong Đồ án

môn học Thủy công J TBK = 0,25.

Kn là hệ số tin cậy, Kn = 1,2.

Trị số JTB được xác định theo phương pháp của viện VNIIG:
H
JTB =
T tt . ∑ ❑i
Trong đó
H là cột nước tác dụng.
Ttt là chiều sâu tính toán của nền.
∑ ❑i là tổng hệ số sức cản của đường viền thấm tính theo P.P Trugaép.
 MNTL

MNHL

ra v
cừ
T0 T1 n2 T2 n1 T3

Hình 11 Sơ đồ đường viền thấm

Theo sơ đồ ta có:
L0 là Hình chiếu ngang của đường viền thấm, L0 = 42,3 m.
S0 là Hình chiếu đứng của đường viền thấm, S0 = 10 m.
L0 42,3
Tỉ lệ S = 10 = 4,23
0

Tra bảng 2-1 (Giáo trình thủy công tập 1), ta được Ttt = 2,5.S0 = 2,5.10 = 25 m.
Ta có: ∑ ❑ = v + n1 + cừ + n2 + ra
S 6
0,5. 0,5.
S T3 6 19
 v = 0,44 + 1,5. T + = 0,44 + 1,5. 19 + 6 = 1,121
3 S
1−0,75. 1−0,75.
T3 19
6+4
 Khoảng cách giữa 2 hàng cừ L = 15 m > = 5. Vậy ta có
2
L−0,5( S1 + S2 ) 15−0,5(6+4 )
n1 = = = 0,556
T2 18
T2
 Ta có T2 = 18 m , T1 = 18,25 (lấy trung bình) nên thỏa đều kiện 0,5 ≤ ≤1
T1
S1
và 0 ≤ ≤ 0,8. Vậy ta có
T1
S1 4
0,5. 0,5.
a S1 T1 0,5 4 18,25
cừ = T + 1,5 + = 18 + 1,5. 18,25 + 4
= 0,488
2 T1 S1
1−0,75. 1−0,75.
T1 18,25
0+4
 Chiều dài sân trước L = 12 m > = 2. Vậy ta có
2
L−0,5( S1 + S2 ) 12−0,5(0+4)
n2 =
T1
= 18,25
= 0,548
  Tại cửa ra ta có
a 0,15
ra = 0,44 + T = ,44 + 19 = 0,466
0

Vậy ∑ ❑ = v + n1 + cừ + n2 + ra = 1,121 + 0,556 + 0,488 + 0,548 + 0,466 = 3,178.
H 5,38
JTB = T . ❑ = = 0,0677
tt ∑ i 25.3,178
J TB
K 0,25
= = 0,2083
Kn 1,2

J TB
K
Vậy JTB = 0,0677 ≤ = 0,2083. Thỏa mãn điều kiện trên.
Kn
b) Kiểm tra độ bền thấm cục bộ
Kiểm tra theo công thức :Jra ≤ Jk
Trong đó
Jra là Trị số gradien cục bộ ở cửa ra, xác định theo kết quả tính ở trên, Jra = 0,386.
d 60
Jk là Trị số gradien tới hạn cục bộ, phụ thuộc vào hệ số không đều hạt = = 9,
d 10
tra phụ lục P3-1, ta có Jk = 0,51.
Vậy Jra< Jk, thỏa mãn điều kiện trên.
5. Tính toán ổn định cống
5.1 Mục đích và trường hợp tính toán
a) Mục đích và trường hợp tính toán
Kiểm ta ổn định của cống về trượt lật, đẩy nổi. Trong đồ án này chỉ giới hạn tính toán
trong việc kiểm tra ổn định trượt.
b) Trường hợp tính toán
Các trường hợp bất lợi có thể xảy ra với cống là
 Mới thi công xong, trong cố chưa có nước.
 Mực nước phía đồng lớn nhất, mực nước phía sông nhỏ nhất.
 Mực nước phía sông lớn nhất, mực nước phía đồng nhỏ nhất.
Trong đồ án này tiến hình tính toán kiểm tra với trường hợp chênh lệch mực nước
thượng hạ lưu lớn nhất.
∆ H = Z max min
sông - Z đồng = 6,30 – 0,92 = 5,38 m.

Trong thực tế, khi công phân thành nhiều mảng bởi các khớp lún thì cần kiểm tra cho
tất cả các khớp lún đó, Trong đồ án này chỉ kiểm tra cho 1 mảng.
 5.2 Tính toán ổn định trượt cho trường hợp đã chọn
a) Xác định các lực tác dụng lên mảng tính toán
 Các lực đứng
Bao gồm trọng lượng cầu giao thông, cầu công tác,cửa van,tường ngực, mố cống, bản
đáy,nước trong cống (nếu có), phần đất giữa 2 chân khay (trong phạm vi khối trượt) và
các lực đẩy ngược (thấm thuỷ tĩnh) .
 Trọng lượng bản đáy
Chiều rộng bản đáy cống B = ∑ b + ∑ d g + ∑ d b = 12 + 1 + 1 = 14 m.
( 1+ 0,5 ) .0,5
Diện tích mặt cắt ngang F = 15.1 + 2. = 15,75 m2
2
15.0

1.5

0.5

0.5 0.5

Hình 12 Kích thước của bản đáy

Thể tích bê tông V = F.B = 15,75.14 = 220,5 m3
Trọng lượng bản đáy G1 = b.V = 2,4.220,5 = 529,2 T
 Trọng lượng trụ giữa
Chiều cao trụ pin H = 8,4 – (-1) = 9,4 m.
Diện tích mặt cắt F = 1.12 + .0,52 = 12,785 m2
Thể tích trụ V = H.F = 9,4.12,785 = 120,179 m3
Trọng lượng trụ giữa G2 = b.V = 2,4.120,179 = 288,430 T
 Trọng lượng trụ bên
Chiều cao trụ bên cũng là chiều cao trụ pin H = 9,4 m
 1
Diện tích mặt cắt F = .0,52 + 12.0,5 = 6,393 m2
2
Trọng lượng trụ bên G3 = b.F.H = 2,4.6,393.9,4 = 144,215 T
 Trọng lượng cầu giao thông
0.05

0.50 6.00 0.80

0.30
0.10
0.50

0.40 5.20 0.40

Hình 13 Kích thước của cầu giao thông
Chiều dài của cầu là L = 17 m.
Diện tích mặt cắt ngang của cầu
F = 6.0,3 + 2.0,4.0,5 +2.0,4.0,55 + 2.0,8.0,05 = 2,72 m2
Thể tích cầu giao thông V = L.F = 17.2,72 = 46,24 m3
Trọng lượng cầu giao thông G4 = b.V = 2,4.46,24 = 110,976 T
 Trọng lượng cầu công tác 3.00

Chiều dài cầu công tác L = 14 m

0.30
Diện tích mặt cắt
F = 3.0,3 + 2.3.0,2 + 2.1,65.0,3 + 2.2,2.0,3+ 2.1,95.0,3 = 1.95

5,58 m2
Thể tích cầu công tác: V= F.L = 14.5,58 = 78,12 m3
Trọng lượng cầu công tác: G5 = 2,4.78,12 = 187,49 T 2.40
0.20

 Trọng lượng cửa van 6.50 2.20

Cửa van làm bằng thép : Gcv = g.H.l0

Trong đó
l0 là chiều rộng cửa van, l0 = bv + 0,3 = 6 + 0,3 = 6,3 m 1.95

H là chiều cao cửa van, H = Zđt + 0,5 = 4,16 + 0,5 = 4,66 m

Hc là cột nước tính toán tại tâm lỗ cống, H0 = 2,08 m
Hình 14
g là trọng lượng phần động của cửa van phẳng tính cho
1m2 lỗ cống. Kích thước của cầu công tác
3
g = 600(√ H c . l 20 – 1) = 600(√3 2,08.6,3 2 – 1) = 2012,559 N/m2
Trọng lượng cửa van Gcv = g.H.l0 = 2012,559.4,66.6,3 = 59084,7 N = 6,025 T
Trọng lượng 2 cửa van G6 = 2Gcv = 2.6,025 = 12,05 T
 Trọng lượng nước trong cống
Trọng lượng nước phía thượng lưu
n = G7 = V. n = 12.2,984.7,30.1 = 261,398 T
G TL
Trọng lượng nước phía hạ lưu
G nHL=¿ G7’ = V. n = 12.10,782.1,92.1 = 248,147 T

 Áp lực thấm đẩy ngược

Gthấm = G8 = Wthấm .(∑ b + ∑ d ) = 27,741.(12 + 2) = 388,369 T
 Áp suất thủy tĩnh
Gthủy tỉnh = G9 = Wtt.(∑ b + ∑ d ) = 43,80.(12 + 2) = 613,2 T
 Trọng lượng phần đất giữa 2 chân khay
13+14 0.20
Thể tích khối đất V = .0,5.14 = 94,5 m3
2

Trọng lượng riêng của đất bão hoà

ε 0,61
bh = k + ε +1 . n = 1,52 + 0,61+1 . 1 = 1,9 T/m
3

Trọng lượng riêng khối đất G10 = 1,9.94,5 = 179,55 T 4.24

 Trọng lượng tường ngực

Chiều cao tường ngực H = 4,24 m

Diện tích mặt cắt F = 4,24.0,2 + 2.0,2,0,2 = 0,928 m2 0.20
3
Thể tích trụ V = ∑ b.F = 0,928.12 = 11,136 m
Trọng lượng tường ngực 0.40

G11 = b.V = 2,4.11,136 = 26,726 T

Hình 15
 Các lực ngang
Kích thước của tường ngực
Áp lực nước thượng, hạ lưu; áp lực đất chủ động ở
chân khay thượng lưu (Ectl), áp lực đất bị động ở chân khay hạ lưu (Ebhl).
 Áp lực nước thượng lưu
Xác định theo áp lực thủy tĩnh
1 1
E12 =
2
. n . H 2tl.b = 2
.1.7,302.12 = 319,14 T
  Áp lực nước hạ lưu
Xác định theo áp lực thủy tĩnh
1 1
E13 =
2
. n . H 2hl .b = 2
.1.1,922.12 = 22,118 T

b) Xác định áp lực đáy móng

Theo sơ đồ nén lệch tâm

=
∑ P + ∑ M0
F W
Trong đó :
∑ P là tổng lực đứng
∑ M 0là tổng momen các lực tác dụng lên mảng lấy đối với tâm mảng
F là diện tích đáy mảng
W là mô đun chống uốn của đáy mảng

Trị Số Momen Với Tâm O

TT Lực Tác Dụng Kí Hiệu (+)P (-)Q CT Đòn Mo
(tấn) (tấn) (m) (m)

1 Bản đáy G1 529,2 0 0

2 Trụ giữa G2 288,430 0 0

3 Trụ bên G3 144,215 0 0

4 Cầu giao thông G4 110,976 -2,421 -268,673

5 Cầu công tác G5 187,488 3,416 640,459

6 Cửa van G6 12,05 3,416 41,163

7 Nước trong cống ở TL G7 361,398 6,0008 1570,482

8 Nước trong cống ở HL G7’ 248,817 -2,109 -523,912

9 Áp lực thấm G8 -388,369 2,5 -970,922

10 Áp lực thuỷ tĩnh G9 -613,2 0 0

11 Đất chân khay G10 179,55 0 0

12 Tường ngực G11 26,726 4,779 127,725

 Trị Số Momen Với Tâm O
TT Lực Tác Dụng Kí Hiệu (+)P (-)Q CT Đòn Mo
(tấn) (tấn) (m) (m)

13 Áp lực nước TL E12 -319,74 2,973 -950,587

14 Áp lực nước HL E13 22,118 1,18 26,1

Tổng 986,882 -297,622 -308,165

Bảng 6 Kết Quả Tính Toán các Lực Tác Dụng
Theo sơ đồ nén lệch tâm,

max =
∑ P + ∑ M o = ∑ P . (1 + 6. e0 )
F W F B

min =
∑ P - ∑ M o = ∑ P . (1 - 6. e0 )
F W F B
Trong đó
∑ P là Tổng các lực đứng
∑ M olà tổng mômen của các lực tác dụng lên mảng lấy đối với tâm đáy mảng O
W là modun chống uốn của đáy mảng
F là diện tích đáy mảng, F = B.L = 14.15 = 210 m2

e0 là độ lệch tâm, e0 =
∑ M o = −308,165 = - 0,312
∑ P 986,882
Vậy
986,882 6.0,312
max = 210
. (1 + 14 ) = 5,328 T/m2
986,882 6.0,312
min = 210
. (1 - 14
) = 4,071 T/m2
σ max + σ min 5,328+4,071
tb = = 2
= 4,699 T/m2
2
Ta có sơ đồ phân bố tải trọng đáy móng

4,071 T/m2
5,328 T/m2
c) Tính toán trượt phẳng
Ổn định của cống về trượt dược đảm bảo khi:
m
nc.Ntt ≤ K n R (*)
Trong đó
nc là hệ số tổ hợp tải trọng, nc = 1
m là hệ số điều kiện làm việc, m = 1
Kn là Hệ số tin cậy = 1,2
CI là lực dính đợn vị của đất nền, CI = 0,3 T/m2
Ntt là giá trị tính toán của lực tổng quát gây trượt
Ntt = TTL – THL = 319,14 – 22,118 = 297,622 T
R là giá trị tính toán của lực chống giới hạn
R = ∑P.tg1 + F.CI = 986,882.tg18 + 210.0,3 = 383,657 T
Thay vào (*) ta được
m
nc.Ntt = 297,622 ≤ K n R = 319,714
Kết luận: Cống không bị trượt hay bản đáy cống ổn định về trượt phẳng.
 Phần III. Kết Luận
Qua đồ án này em đã hiểu rõ công việc thiết kế công trình thuỷ lợi nói chung và quy
trình thiết kế một cống lộ thiên phục vụ yêu cầu tưới tiêu nói riêng. Và những yêu cầu kỹ
thuật trình quá trình thíêt kế.
Trên đây là toàn bộ nội dung đồ án mà em đã được giao. Do trình độ có hạn nên trong
quá trình làm bài không tránh khỏi những sai sót chủ quan, em rất mong có được sự chỉ
bảo của các thầy trong bộ môn để em có điều kiện khắc phục những sai sót đã mắc phải.
Cuối cùng em chân thành cảm ơn cô đã hướng dẫn em hoàn thành đồ án này.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 22 tháng 12 năm 2019