4/2/21

1. Giới thiệu về các sản phẩm tài trợ

thương mại
o Các sản phẩm tài trợ thương mại phân theo chu kì kinh doanh bao gồm:
CHƯƠNG 5: CÁC HÌNH THỨC • Ngắn hạn: thường sẽ có thời hạn dưới 180 ngày hoặc 1 năm
TÀI TRỢ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ •
•
Trung hạn: có thời hạn từ 180 ngày/1 năm tới 5 năm
Dài hạn: có thời hạn trên 5 năm
KHÁC o WTO thống kê trên 80% giao dịch mua bán hàng hoá quốc tế thanh
toán bằng phương thức ghi sổ. Người bán chịu rủi ro tín dụng lớn à
ThS Phan Thị Hương Giang bảo hiểm tín dụng/các công cụ tài trợ ngắn hạn
o Người mua cũng cần được tài trợ vốn trong thời gian từ khi thanh toán
Khoa Tài chính - Ngân hàng tiền hàng cho tới khi nhận được tiền hàng hoá nhập khẩu được quay
vòng thêm.

1. Giới thiệu về các sản phẩm tài trợ 2. Các sản phẩm tài trợ thương mại
thương mại ngắn hạn
o Các sản phẩm tài trợ thương mại phân loại theo thời hạn giao hàng: ´Bao thanh toán (Factoring)
ü Tài trợ trước khi giao hàng (Pre-shipment finance): tài trợ vốn cho người
xuất khẩu để sản xuất hàng hoá/ tài trợ vốn cho người nhập khẩu đặt cọc ´Chiết khấu hoá đơn (Invoice discounting)
cho người xuất khẩu/ngân hàng ´Thấu chi (overdraft)
ü Tài trợ sau khi giao hàng (Post-shipment finance): tài trợ cho người xuất
khẩu trước khi đáo hạn thanh toán/tài trợ cho người nhập khẩu trong trường ´Chiết khấu Hối phiếu (B/E, Draft discounting)
hợp người nhập khẩu đã tài trợ cho người xuất khẩu (trade credit) hoặc ´Tài trợ theo phương thức tín dụng chứng từ, thư
người nhập khẩu bị yêu cầu ghim hàng trong một thời hạn nhất định.
tín dụng dự phòng và bảo lãnh

1

2.1. Bao thanh toán và chiết khấu
hoá đơn
• Cả bao thanh toán và chiết khấu hoá đơn đều là các hình thức tài
trợ thương mại ngắn hạn dành cho các doanh nghiệp được có uy
tín/xếp hạng tín dụng tốt
• Đều chuyển nhượng lại khoản phải thu cho đơn vị bao thanh toán
• Chiết khấu hoá đơn: ĐVBTT chỉ bảo đảm rủi ro tín dụng cho bên
mua và ứng trước cho bên bán; bên bán vẫn theo dõi khoản phải
thu và đòi nợ. Áp dụng khi bên bán không muốn bên mua biết về
giao dịch chiết khấu hoá đơn của bên bán.
2.3. Chiết khấu hối phiếu
§ Hối phiếu có thể đ ược th ương lượng (nego tiate) hoặc chiết khấu (discoun t),
tuy nh iên, việc thương lượng/chiết khấu h ối phiếu chỉ có thể th ực hiện với
hối ph iếu “có bảo đảm” (avalisatio n/aval/pour aval). Ngân hàng của ng ười
mua đứng ra bảo lãnh hối phiếu bên cạnh việc chấp nhận hối phiếu
§ Chiết khấu hối p hiếu trong phương thức nh ờ th u kèm ch ứng từ: thay vì yêu
cầu chỉ thị nhờ thu, người bán sẽ ký một yêu cầu th ươn g lượng /chiết khấu.
Nếu ngân hàng chấp nhận với thoả thuận thươn g lượng, ngân hàng sẽ ghi
có ngay vào tài khoản của khách hàng g iá trị của hối phiếu đ ược chiết k hấu
và sẽ ghi nợ vào tài khoản chiết khấu.
§ Chiết khấu h ối ph iếu theo th ư tín dụng chấp nhận: Hối phiếu đ ược chấp
nhận có thể được chiết khấu tại ngân hàng thông báo /ngân hàng chỉ định
với mức chiết khấu sẽ dựa trên xếp hạng tín nhiệm của doanh nghiệp, và
thời hạn chiết khấu có thể là từ 30 ngày đến 180 ngày.
4/2/21
2.2. Thấu chi (overdraft)
§ Thấu chi là môt hình thức cho vay ngắn hạn của ngân hàng dành cho doanh
nghiệp hoặc cá nhân, cho phép chi tiêu vượt quá một mức nhất định trên tài
khoản của khách hàng, có thể là tài khoản nội tệ hoặc ngoại tệ
§ Thường chỉ ứng trước tối đa 85-95%, thời hạn ngắn
§ Khách hàng thường mua bảo hiểm rủi ro đối tác và rủi ro quốc gia từ một số tổ
chức bảo hiểm tư nhân và chính phủ (Coface, UK Export Finance) và chuyển
nhượng lại cho ngân hàng khi không trả được khoản ứng trước.
§ Có 2 loại:
• thấu chi cam kết (committed overdraft) : ngân hàng cam kết trước với khách
hàng về số tiền thấu chi và thời hạn thấu chi. Khách hàng phải trả phí cam kết
(revolving credit facilities)
• thấu chi không cam kết (uncommitted overdraft): ngân hàng có thể rút lại các
điều khoản thấu chi bất cứ lúc nào, thường thông báo trước 7 ngày.
2.4. Tài trợ theo phương thức tín dụng
chứng từ, thư tín dụng dự phòng và bảo
lãnh
§ Trong phương thức L/C, Ngân hàng sử dụng uy tín và khả năng tín
dụng của mình để thay mặt cho người nhập khẩu đảm bảo thanh
toán cho người xuất khẩu.
§ Tài trợ theo phương thức L/C:
• Tài trợ trước khi giao hàng: L/C điều khoản đỏ (Red clause LC),
L/C điều khoản xanh (green clause LC) ứng trước cho người xuất
khẩu với điều kiện người XK xuất trình Hoá đơn kho (Warehouse
receipt) của hàng hoá theo lệnh của ngân hàng thông báo. L/C
chuyển nhượng.
• Tài trợ sau khi giao hàng: Chiết khấu bộ chứng từ/chiết khấu hối
phiếu theo phương thức L/C (có truy đòi/miễn truy đòi)
2

3. Các sản phẩm tài trợ thương mại
trung và dài hạn
´Bao thanh toán chứng từ tài chính (Forfaiting)
´Tài trợ chuỗi cung ứng (Supply chain finance)
´Cho thuê tài chính (Leasing and hire purchase)
´Buôn bán đối lưu (Counter – trade)
3.1. Bao thanh toán chứng từ tài
chính (Forfaiting)
• Tài sản cơ sở/Chứng từ tài chính cần được bảo lãnh bởi ngân hàng
theo 2 hình thức guarantee hoặc aval/avalised.
• Lợi ích đối với các bên:
• Bên bán: nhận được tiền trước khi đáo hạn, giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm
chi phí hành chính và chi phí vay vốn, nâng cao uy tín đối với khách
hàng
• Bên mua: nhận được điều khoản thanh toán tốt hơn, lên kế hoạch kinh
doanh dễ dàng và chính xác hơn do tính toán được chi phí và lợi nhuận
từ trước
• ĐVBTT: nhận được lợi nhuận từ cung cấp dịch vụ, khai thác được lợi
thế quản trị rủi ro của ngân hàng đối với các khoản nợ của khách hàng
4/2/21
3.1. Bao thanh toán chứng từ tài
chính (Forfaiting)
• Forfaiting là một hình thức tài trợ trong đó đơn vị bao thanh toán (ngân
hàng/công ty tài chính) mua lại các khoản phải thu dưới dạng chứng từ
tài chính (Hối phiếu/Kỳ phiếu) và miễn truy đòi từ người bán.
• ĐVBTT có thể đòi tiền từ người khi chứng từ tài chính đáo hạn hoặc
bán lại chứng từ tài chính trên thị trường thứ cấp trước ngày đáo hạn.
• Khoản tài trợ trong thời hạn 90 ngày lên tới 10 năm, thông dụng nhất 3-
5 năm
• Khoản tài trợ thường không nhỏ hơn $100,000
• Là một hình thức tài trợ thương mại cấu trúc (structured trade finance)
3.1. Bao thanh toán chứng từ tài
chính (Forfaiting)
• Hiệp hội Bao thanh toán và Thương mại quốc tế (International Trade
and Forfaiting Association – ITFA): được thành lập vào năm 1999,
bao gồm các thành viên là các doanh nghiệp, định chế và trung gian
tài chính trên toàn thế giới tham gia trong lĩnh vực thương mại và
bao thanh toán
• Tập quán thống nhất về bao thanh toán của ICC (ICC Uniform Rules
for Forfaiting – URF 800 ICC 2013): được ban hành vào 1/1/2013,
gồm 14 điều khoản.
3
 4/2/21

3.2. Tài trợ chuỗi cung ứng (supply 3.2. Tài trợ chuỗi cung ứng (supply
chain finance) chain finance)
´Bao thanh toán và Bao thanh toán ngược (Factoring,
Tài trợ chuỗi cung ứng (SCF) là các kĩ thuật và tập
forfaiting và reverse-factoring)
quán của các ngân hàng và định chế tài chính để
quản lý nguồn vốn đầu tư vào chuỗi cung ứng và ´ Tài trợ dựa trên hàng lưu kho cho người mua (Produce
loan for importers)
giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia vào chuỗi
cung ứng. ´ Tín dụng người mua và tín dụng người bán
(Supplier/buyer credit)
´Hạn mức tín dụng (Lines of credit)
´Nghĩa vụ Thanh toán Ngân hàng (Bank payment
obligations (BPO)

3.2.1. Bao thanh toán và bao thanh 3.2.1. Bao thanh toán và bao thanh
toán ngược (reverse-factoring) toán ngược (reverse-factoring)
• Bao thanh toán ngược giống như bao thanh toán, nhưng là hình thức tài • Lợi thế:
trợ khoản phải trả của người mua, thông thường là tài trợ ngắn hạn. • Người bán: được hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn lưu động một cách nhanh
• Đại lí bao thanh toán mua lại các khoản phải trả của người mua, cho chóng với chi phí tài chính thấp
phép người bán được nhận tiền bán hàng trước thời hạn thanh toán từ • Người mua: tăng cường mối quan hệ ổn định lâu dài với người bán và
ĐLBTT đối với những khoản phải trả (hóa đơn, v.v.) đã được chấp nhận thiết lập nguồn cung ổn định cho mình.
thanh toán bởi người mua. Người mua có nghĩa vụ thanh toán những • ĐLBTT: có nguồn thu và lợi nhuận ổn định từ việc cung cấp dịch vụ
khoản phải trả này khi đáo hạn. dựa trên lợi thế có sẵn của mình.

4

3.2.1. Bao thanh toán và bao thanh
toán ngược (reverse-factoring)
3.2.2. Quy trình Produce loan
´ Quy trình tài trợ hàng lưu kho khá đa dạng, tuỳ thuộc vào
phương thức thanh toán. VD. người mua nhập khẩu hàng hoá
theo điều kiện D/P à ngân hàng tài trợ cho người nhập khẩu
để bù cho thời gian khi thanh toán trả ngay và tiếp tục quay
vòng hàng hoá.
´Quy trình gồm các bước sau:
1. Ngân hàng đảm bảo người xuất khẩu có uy tín, hàng hoá đạt
tiêu chuẩn chất lượng, sẵn sàng để bán; người mua cuối
cùng có xếp hạng tín dụng tốt. Ngân hàng có thể kiểm tra
xếp hạng tín dụng hoặc đánh giá từ một bên thứ 3 độc lập.
4/2/21
3.2.2. Tài trợ hàng lưu kho (produce
loan/import loan/ warehousing loan)
´ Produce loan là một hình thức tài trợ của ngân hàng
cho người nhập khẩu trong thời hạn ngắn hạn.
´ Sử dụng hàng hoá/hàng tồn kho làm tài sản đảm bảo.
´ Còn được gọi là import loan/warehousing loan
3.2.2. Quy trình Produce loan
2. Ngân hàng thanh toán hối phiếu theo chỉ thị nhờ thu, đổi
lại người mua phải đưa ra cam kết đối ứng sử dụng hàng
trong kho/chứng từ hàng hoá làm tài sản đảm bảo
3. Ngân hàng ghi có tài khoản vãng lai của khách hàng số
tiền đã thoả thuận ứng trước, đồng thời ghi nợ tài khoản tài
trợ tài trợ hàng lưu kho của ngân hàng
4. Ngân hàng sắp xếp thoả thuận với đại lí của ngân hàng lưu
hàng hoá để lưu hàng hoá trong kho theo lệnh của ngân hàng
5. Đại lí sắp xếp bảo hiểm hàng hoá, chi phí do khách hàng
chịu
5

3.2.2. Quy trình Produce loan
6. Hàng hoá lưu trong kho tới khi đáo hạn giao hàng cho người mua cuối cùng.
Vào thời điểm đáo hạn, khách hàng kí một Biên lai tín thác (trust receipt). Ngân
hàng ra lệnh giao hàng (delivery order) giúp khách hàng lấy được hàng và gửi tới
người mua cuối cùng. Biên lai tín thác đảm bảo hàng hoá vẫn là tài sản đảm bảo
của khách hàng tại ngân hàng. Trong Biên lai cần yêu cầu:
• ngân hàng phát hành chứng từ theo tín thác của ngân hàng
• hàng hoá vẫn do ngân hàng nắm giữ định đoạt
• hàng hoá cần có bảo hiểm để đảm bảo cho ngân hàng, mọi chi phí bảo hiểm do
khách hàng chịu
• nếu khách hàng vỡ nợ, biên lai tín thác sẽ vô hiệu, ngân hàng có quyền yêu cầu sở
hữu lại hàng hoá hoặc các chứng từ sở hữu
7. Ngân hàng uỷ quyền cho người mua định đoạt hàng hoá và hàng hoá được luân
chuyển tới người mua cuối cùng
8. Người mua cuối cùng trả tiền trực tiếp cho ngân hàng + chi phí + lãi suất
3.2.4. Hạn mức tín dụng xuất nhập
khẩu (Lines of credit)
• Hạn mức tín dụng XNK là tổng hợp các hình thức tài trợ giúp cho
người xuất khẩu có thể tài trợ cho người nhập khẩu.
• Hình thức tài trợ phổ biến trong tài trợ dự án, người nhập khẩu sẽ nhận
được một khoản vay có bảo lãnh từ ngân hàng của người bán, và chia
nhỏ khoản vay để trả cho các nhà cung cấp trong thời hạn có thể lên
tới 5 năm.
4/2/21
3.2.3. Tín dụng xuất nhập khẩu
(Supplier and buyer credit)
• Tín dụng xuất nhập khẩu là khoản tài trợ của ngân hàng người XK cho người XK
sau khi giao hàng/của ngân hàng người NK cho người NK để trả tiền hàng
• Ngân hàng chịu rủi ro tín dụng và rủi ro quốc gia à các khoản tài trợ trung và dài
hạn cần được bảo hiểm/ bảo lãnh bởi các tổ chức chính phủ (Coface tại Pháp,
Austrade tại Australia, UK Trade & Investment, US Small Business Administration)
• Các chứng từ yêu cầu:
• thoả thuận chi phí (premium agreement): người XK sẽ trả một khoản phí cho cơ
quan chính phủ đứng ra bảo lãnh
• Thoả thuận hỗ trợ (support agreement) giữa chính phủ và ngân hàng cho vay
• thoả thuận cho vay (loan agreement) giữa ngân hàng cho vay và người mua
• Chứng nhận đủ điều kiện, ví dụ chứng nhận hoàn thành nghĩa vụ hợp đồng, v.v.
3.2.5. Nghĩa vụ thanh toán của ngân
hàng - Bank payment obligations
(BPO)
´ Các công cụ và phương thức thanh toán truyền thống (nhờ
thu, tín dụng chứng từ) đã trở nên quá quen thuộc và tin cậy,
không theo kịp sự phát triển của cách mạng công nghệ.
´ Sự phổ biến rộng rãi của phương thức thanh toán ghi sổ là
một hệ quả trực tiếp của sự thay đổi trong dịch vụ cung ứng
toàn cầu (global sourcing) và chuỗi cung ứng (supply chain)
à các ngân hàng tạo ra nhiều giải pháp sáng tạo và hiệu quả
về chi phí để giảm thiểu rủi ro.
6

Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng
Bank payment obligations (BPO)
´Dự báo trong tương lai giá trị thương mại toàn cầu sẽ tăng
nhiều, hầu hết các giao dịch sẽ thanh toán bằng phương
thức ghi sổ.
´Cần quan tâm tới cả quản lý tín dụng và thanh khoản trở
thành một công cụ chiến lược mạnh mẽ, nhằm giảm thiểu
rủi ro, bảo đảm thanh toán, hiệu quả về chi phí, nâng cao
tính hiệu quả về quy trình, thúc đẩy ứng dụng chuỗi cung
ứng, đẩy mạnh sử dụng cơ sở dữ liệu.
Cách thức hoạt động BPO
´BPO là một cam kết độc lập và không thể huỷ ngang của một ngân
hàng có nghĩa vụ (Obligor Bank) sẽ thanh toán ngay hoặc cam kết
thanh toán về sau và trả tiền khi đáo hạn một số tiền nhất định cho
Ngân hàng tiếp nhận (Recipient Bank) sau khi so khớp dữ liệu phù
hợp theo quy định.
´Trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ, bên có nghĩa vụ
thanh toán là ngân hàng phát hành khi chứng từ được xuất trình phù
hợp, thì trong BPO nghĩa vụ thanh toán cũng thuộc về ngân hàng
phát hành (nhưng gọi là “ngân hàng có nghĩa vụ”), có nghĩa vụ
thanh toán khi xuất trình dữ liệu điện tử phù hợp. Các dữ liệu được
so khớp thông qua một Ứng dụng so khớp dữ liệu giao dịch
(Transaction Matching Application – TMA).
4/2/21
Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng
Bank payment obligations (BPO)
´ICC và SWIFT hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia trong ngành
công nghiệp ngân hàng để phát triển phương thức Nghĩa vụ thanh
toán của ngân hàng (BPO), có nền tảng là công nghệ tiên tiến, các
bức điện tiêu chuẩn mới nhất, và các bộ quy tắc quốc tế điều chỉnh.
´BPO không phải là một sản phẩm, mà thực chất là cả một khung
hoạt động hoàn thiện với các quy trình, quy tắc, tiêu chuẩn hướng
tới cung cấp giải pháp trong thương mại và tài trợ chuỗi cung ứng.
´BPO gắn liền với tài trợ chuỗi cung ứng.
Cách thức hoạt động BPO
´Để giao dịch BPO có thể tiến hành thành công, cần có sự tương
tác chặt chẽ giữa ba công cụ sau:
1. Ứng dụng so khớp dữ liệu giao dịch (TMA), cung cấp một nền
tảng trao đổi dữ liệu
2. Bộ tiêu chuẩn ISO 20022 tstm chuẩn hoá các bộ dữ liệu thương
mại, vận tải, bảo hiểm, chứng nhận, v.v. trong ngành công nghiệp tài
chính.
3. Quy tắc thống nhất đối với Nghĩa vụ thanh toán của ngân hàng
URBPO, cung cấp một khung pháp lí điều chỉnh các giao dịch BPO,
(giống như UCP 600 điều chỉnh phương thức thanh toán tín dụng
chứng từ)
7

Cách thức hoạt động BPO
´Một giao dịch BPO được cấu tạo bởi các thành phần dữ liệu sau:
• ngân hàng có nghĩa vụ (obligor bank) là ngân hàng có nghĩa vụ
thanh toán
• ngân hàng tiếp nhận (recipient bank) là ngân hàng nhận thanh
toán
• số tiền thanh toán lớn nhất trong giao dịch
• ngày hết hiệu lực của BPO
• phí ngân hàng có nghĩa vụ phải trả
• luật quốc gia điều chỉnh giao dịch
• điều khoản thanh toán (thanh toán ngay hay thanh toán trả chậm)
Quy trình thanh toán BPO
Từ góc độ khách hàng, giao dịch BPO bao gồm 4 giai đoạn:
Ø 1. Người bán và người mua kí kết hợp đồng trong đó thoả thuận sử dụng
BPO là phương thức thanh toán
Ø 2. Các dữ liệu hợp đồng/mua bán hàng hoá được chuyển tới ngân hàng của
người mua và người bán tạo thành bộ dữ liệu cơ sở
Ø 3. Sau khi giao hàng, người bán sẽ cung cấp dữ liệu giao hàng tới ngân
hàng của người bán
Ø 4. Sau khi các dữ liệu đã được so khớp phù hợp với bộ dữ liệu cơ sở, quy
trình BPO kết thúc và thanh toán theo đúng hạn
4/2/21
Cách thức hoạt động BPO
´ Phương thức BPO cho phép ứng dụng trong nhiều loại giao dịch thương
mại và nhiều hoàn cảnh, bao gồm cả chấp nhận các so khớp dữ liệu sai và
chỉnh sửa lại, nhiều ngân hàng cùng tham gia một giao dịch BPO,
giao hàng từng phần, và rủi ro được chia sẻ giữa các ngân hàng khi
nhiều ngân hàng chia sẻ nghĩa vụ thanh toán theo phương thức BPO
´ Vòng giao dịch BPO bắt đầu với một tin nhắn ISO 20022 được gọi là
“xuất trình dữ liệu cơ sở ban đầu” (initial baseline submission). Ngân
hàng đối tác phải xuất trình trở lại một bản cơ sở dữ liệu giống hệt để bắt
đầu tiến hành giao dịch. Giao dịch không thể được tạo ra và bắt đầu nếu
không có sự đồng thuận của cả 2 bên. Ngay khi hai dữ liệu cơ sở trùng
khớp, BPO trở thành một cam kết thanh toán không thể huỷ ngang với
điều kiện dữ liệu xuất trình trùng khớp.
Quy trình thanh toán BPO
Từ góc độ của ngân hàng, quy trình giao dịch BPO như sau:
´ 1. Ngân hàng của người mua sử dụng dữ liệu hợp đồng để xuất trình dữ
liệu cơ sở, và ngân hàng của người bán cũng sử dụng dữ liệu hợp đồng để
tái xuất trình dữ liêu cơ sở. Khi đó giao dịch được thiết lập
´ 2. Cả hai ngân hàng sẽ nhận được báo cáo so khớp dữ liệu cơ sở, nhằm
khẳng định hai hệ dữ liệu cơ sở là phù hợp
´ 3. Ngay khi hàng hoá được vận chuyển cho người mua, ngân hàng của
người bán xuất trình dữ liệu thương mại và dữ liệu vận tải cho Hệ ứng
dụng so khớp dữ liệu giao dịch (TMA)
´ 4. Báo cáo so khớp dữ liệu giao dịch khẳng định dữ liệu thương mại và
vận tải phù hợp với dữ liệu cơ sở. Giao dịch BPO kết thúc
8

Mẫu tin ISO 20022
´ Tổ chức tiêu chuẩn hoá quốc tế (ISO) là cơ quan thiết lập ra các tiêu chuẩn
quốc tế lớn nhất thế giới, với hệ thống hơn 160 tổ chức tiêu chuẩn quốc gia
thành viên
´ ISO 20022 là một bộ tiêu chuẩn được phát triển bởi ISO trong ngành công
nghiệp tài chính. Các tin nhắn ISO 20022 giúp thiết lập một format đồng nhất
và thống nhất, bắt buộc để trao đổi dữ liệu BPO thông qua hệ ứng dụng TMA.
´ ISO 20022 chuẩn hoá định danh các tin nhắn và dữ liệu trong lĩnh vực thương
mại, vận tải, bảo hiểm và chứng nhận được gửi bởi ngân hàng trong giao dịch
thanh toán sử dụng phương thức BPO.
´ ISO 20022 phân loại các tin nhắn tài chính theo lĩnh vực kinh doanh, mỗi một
lĩnh vực được định danh duy nhất bởi một mã gồm 4 kí tự. Trong quản lí dịch
vụ thương mại, mã định danh là tstm.
Kết hợp BPO với vận đơn đường biển
điện tử (eB/L)
´ Một số các công cụ hỗ trợ BPO: vận đơn đường biển điện tử
´ Cơ chế kết hợp tương đối đơn giản.
1. Bên mua và bên bán kí kết hợp đồng, thoả thuận sử dụng BPO là phương
thức thanh toán.
2. Khi thiết lập dữ liệu thông qua hệ TMA, người bán sẽ tạo ra một vận đơn điện
tử, chờ các chứng từ khác xuất trình sau đó.
3. Khi các dữ liệu được xuất trình và so khớp thành công, giao dịch nghĩa vụ
thanh toán của ngân hàng người mua thành công, vận đơn đường biển điện tử
sẽ được giao trở lại cho người mua.
4/2/21
Mẫu tin ISO 20022
´ Xuất trình dữ liệu cơ sở ban đầu (Initial Baseline Submission) có thể được
xuất trình bởi ngân hàng của người mua hoặc ngân hàng của người bán. Dữ
liệu cơ sở chứa tất cả các điều kiện và điều khoản so khớp dữ liệu chi tiết cần
có để tiến hành phương thức BPO.
´ Để tạo ra được một dữ liệu cơ sở, ngân hàng đối tác cần tái xuất trình dữ liệu
cơ sở tới TMA để khẳng định cả hai bên ngân hàng đã cùng thống nhất về bộ
dữ liệu cơ sở, cũng như các điều khoản và điều kiện so khớp dữ liệu. Ngay
khi cả hai dữ liệu cơ sở so khớp, BPO trở thành một cam kết không thể huỷ
ngang có điều kiện dựa trên việc các dữ liệu được so khớp trùng hợp với
nhau.
´ Tiếp theo, người bán cũng cung cấp cho ngân hàng của người bán các dữ liệu
liên quan được trích xuất từ các chứng từ hàng hoá cơ sở. Ngân hàng của
người bán xuất trình các dữ liệu này tới TMA để tiến hành so khớp.
Tập quán quốc tế thống nhất về BPO
(URBPO 750 ICC 2013)
´Bao gồm 16 điều khoản
9

3.3. Mua bán đối lưu (counter-trade)
´Mua bán đối lưu là phương thức giao dịch trong đó
hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu có mối quan hệ
chặt chẽ với nhau, xuất khẩu vừa là tiền đề vừa là
điều kiện để trao đổi.
Hàng đổi hàng (barter)
´Hình thức này đã xuất hiện từ thời xa xưa trong lịch sử
loài người, là mặt hàng này đổi lấy mặt hàng khác có giá
trị tương đương.
´Ngày nay không phải lúc nào hàng hoá đem trao đổi
cũng có giá trị tương đương với nhau. Hình thức trao đổi
hàng hoá có giá trị không tương đương đã và đang được
thực hiện trong hoạt động thương mại quốc tế và ngày
càng trở nên thông dụng.
´2 hình thức: true barter và value barter
4/2/21
Các hình thức mua bán đối lưu
• Hàng đổi hàng (Barter)
• Mua đối ứng (Counter-purchase).
• Mua lại (Buy-backs)
• Bồi hoàn (Offset).
Một số hình thức mua bán đối lưu phức tạp hơn:
• Chuyển nợ (Switching) và mua bán đối lưu nhiều bên
(multiple-party counter-trade)
• Các hình thức mua bán đối lưu sử dụng trong tài trợ
tài sản (asset financing)
True barter
´Đổi nghĩa vụ giao hàng của một bên lấy nghĩa vụ giao hàng của bên
đối tác, mà không xem xét đến giá trị tiền tệ hàng hoá.
´Bất lợi:
• Khó sử dụng các công cụ thanh toán (thư tín dụng/bảo hiểm tín dụng xuất
khẩu ngắn hạn) trong các hợp đồng xuất khẩu để đảm bảo nghĩa vụ giao
hàng của một bên có thể được thực hiện trước đối tác mà không phải chịu
rủi ro tín dụng. Do đó, giao hàng và đổi hàng phải xảy ra đồng thời à
khó thực hiện.
• Rủi ro tỷ giá hối đoái sau khi hợp đồng được ký kết.
• Thủ tục hải quan và các yêu cầu hành chính khác có thể quy định rằnggiá
trị của một lô hàng phải được thể hiện bằng một đơn vị tiền tệ.
10

Value barter
´Có xem xét đến giá trị của hàng hoá khi trao đổi.
´Thường sử dụng các công cụ như tài khoản bị phong toả
(blocked account)/evidence account/thư tín dụng đối ứng để
ràng buộc nghĩa vụ của hai bên.
´ Tuy nhiên, đối cả cả 2 hình thức barter, rủi ro thanh toán/không
thực hiện hợp đồng của một bên vẫn khó tách biệt với rủi ro của
bên còn lại.
Mua đối ứng (Counter-purchase)
´Các thỏa thuận mua đối ứng đủ linh hoạt để cho phép
đạt được một thỏa thuận giữa các tổ chức đang kinh
doanh bảo lãnh rủi ro thương mại và rủi ro đối tác
´Các rủi ro liên quan có thể dễ dàng định lượng hơn và
các phương pháp bảo đảm rủi ro thương mại có thể
được áp dụng (thư tín dụng,v.v.)
4/2/21
Mua đối ứng (Counter-purchase)
´Giao dịch mua đối ứng bao gồm hai hợp đồng mua bán liên
quan giữa các bên; một Hợp đồng chính theo đó Nhà xuất khẩu
bán hàng hóa cho Nhà nhập khẩu và Hợp đồng phụ (secondary
contract), theo đó Nhà xuất khẩu thực hiện cam kết mua đối
ứng hàng hóa từ Nhà nhập khẩu. Có thể thêm Hợp đồng khung
´Thông thường, hợp đồng chính và hợp đồng khung được ký kết
đồng thời, hợp đồng khung quy định hình thức hợp đồng phụ sẽ
được ký kết sau đó. Ví dụ, Nhà xuất khẩu bị buộc phải cam kết
mua lại với Nhà nhập khẩu vì Nhà nhập khẩu không thể thanh
toán bằng tiền tệ mạnh.
Mua lại (buyback)
´Theo thỏa thuận mua lại, hàng hóa được bán theo hợp đồng
mua lại được kết nối với hàng hóa được bán theo hợp đồng
chính. Ví dụ: nhà xuất khẩu giúp xây dựng cơ sở sản xuất mà
Nhà nhập khẩu sẽ sử dụng để sản xuất hàng hóa đối kháng
(chẳng hạn cung cấp thiết bị khai thác để đổi lấy quặng).
´Nhà xuất khẩu cũng có thể ký hợp đồng cung cấp hỗ trợ kỹ
thuật và dịch vụ quản lý vận hành.
´Hợp đồng chính có thể không phải là hợp đồng mua bán hoặc
hợp đồng cho thuê
11

Mua lại (buyback)
´ Thực chất là một biến thể của mua đối ứng nhưng trong dài hạn. Người
nhập khẩu dựa vào các khoản thanh toán của Nhà xuất khẩu theo hợp đồng
phụ để thực hiện thanh toán theo hợp đồng chính
´ Lợi thế: đối tượng của hợp đồng chính có thể là thiết bị có giá trị sẽ không
được tiêu thụ trong quy trình sản xuất à có thể được sử dụng làm bảo đảm
thực hiện nghĩa vụ của người nhập khẩu, giảm việc xác minh tín dụng người
nhập khẩu
´ biến thể của mua lại là mô hình xây dựng – kinh doanh - chuyển giao
(BOT): Chủ đầu tư (Chính phủ) kêu gọi nhà thầu xây dựng, duy trì và vận
hành sản phẩm trong một khoảng thời gian thỏa thuận sau khi hoàn thành.
Khi nhà thầu đã lấy lại vốn và có lãi thì chuyển giao hoàn toàn dự án cho
Chính phủ.
Bồi hoàn (offset)
´Ví dụ: Nhà xuất khẩu cung cấp công nghệ hoặc bí quyết kỹ thuật
theo thỏa thuận cấp phép hoặc hợp đồng phụ cho nhà nhập khẩu
để sản xuất các bộ phận cấu thành cho máy bay quân sự, ngược lại
Nhà xuất khẩu sẽ lấy máy bay hoàn thiện từ Nhà xuất khẩu để bù
đắp cho chi phí chuyển giao công nghệ-khoa học-kỹ thuật.
´Theo thỏa thuận bù trừ gián tiếp, một cơ quan chính phủ chỉ yêu
cầu nhà xuất khẩu thực hiện mua lại theo các thông số được chỉ
định để đổi lấy phê duyệt mua sắm hàng nhập khẩu từ Nhà xuất
khẩu.
4/2/21
Bồi hoàn (offset)
´Là một thỏa thuận thường được nhà nhập khẩu là cơ quan chính
phủ yêu cầu nhà xuất khẩu cung cấp nguyên liệu hoặc linh kiện
hoặc thực hiện các dịch vụ được chỉ định tại quốc gia nhập khẩu.
´thỏa thuận bồi hoàn thường liên quan đến sản xuất hàng xuất khẩu
công nghệ cao, chuyển giao công nghệ, bí quyết khoa học – kỹ
thuật, v.v. Về phía nhà nhập khẩu, bồi hoàn được sử dụng để kích
thích phát triển công nghiệp và tăng trưởng việc làm.
´Đôi khi lợi ích mà nhà xuất khẩu cung cấp còn là thành lập công
ty con hoặc liên doanh, hoặc ủy thác nghiên cứu và phát triển
(VD. thỏa thuận hàng không vũ trụ Anh - Al Yamani).
Lợi ích của mua bán đối lưu?
´Giải quyết vấn đề thiếu hụt ngoại hối của người nhập khẩu khi
thanh toán hàng hóa xuất khẩu, hoặc thiếu hụt thị trường xuất
khẩu của một số loại hàng hoá đặc thù của các quốc gia
´Giúp phát triển hoặc mở rộng thị trường hiện có cho doanh
nghiệp XNK theo các thỏa thuận đối tác tinh vi hơn, liên quan
đến nhiều hơn hai bên giao dịch
´Khuyến khích chuyển giao và phổ biến công nghệ
12