Pangalan:_______________________________________Section:__________ nakatatandang babae ng mga pagkaing mayaman sa calcium para tumulong sa

pagpapalakas ng buto.
HEALTH 5- Activity Sheet -3
Mga Isyu Tungkol sa Pagbibinata at Pagdadalaga Batay sa Agham Pagtutuli o Circumcision
Ang pagtutuli o circumcision ay ang pagtanggal ng balat sa dulo ng ari
ng isang lalaki. Dahil ito’y bahagi ng tradisyon sa Pilipinas, halos lahat ng
Buwanang Dalaw o Regla
kalalakihan ay nagpapatuli, karamihan habang bata pa, mula edad 9-12. Dahil
Palatandaan ang regla na puwede nang magbuntis ang katawan mo.
walang pasok sa iskwela, karaniwang ginagawa ang pagtutulin habang tagaraw
Walang makakatiyak kung kailan siya eksaktong magsisimula ng pagregla.
o summer vacation. May iba naman na pinapatuli na kaagad ang kanilang mga
Madalas mangyari ito pagkatapos lumaki ang suso at magsimulang tumubo ang
anak pagkapanganak pa lamang – ito’y tinatawag na newborn circumcision. Sa
mga buhok sa katawan. Ilang buwan bago ang unang regla, maaaring may
Pilipinas, ang tradisyonal ng paraan ng pagtutuli ay tinatawag na “de pukpok”
mapansing pamamasa mula sa puwerta, at mamantsahan ang panloob na saplot.
kung saan ang balat ay hinihila lagpas sa ulo tapos ay hinihiwa ng malinis na
Normal lang ito.
itak. Pagkatapos ng pagtutuli, ang paggaling ng sugat ay mula 47 na araw. Sa
Natutuwa ang iba sa pagsisimula ng kanilang regla, laluna kung alam
panahong ito ng paggaling, may mga tradisyon gaya ng pagsuot ng palda o
na nila ang mangyayari. Pero yung hindi nasabihan tungkol dito ay madalas
malaking shorts ng lalaki upang hindi matamaan o mairita ang sugat at
nagaalala sa pagsisimula ng pagdugo. Ang pagregla ay nangyayari sa lahat ng
paggamit ng nilagang para “pang-langas”. Ang gawaing ito ay may basihan
babae. Huwag kang maniwala sa magsasabing madumi o dapat ikahiya ito. ayon sa modernong medisina sapagkat ang bayabas, gaya ng Betadine, ay may
kakayanang magsupil ng mga mikrobio. Sa panahon ring ito maaaring mamaga
Pag-alaga sa sarili habang may regla ang ari, lalo na ang balat na tinahi – ang tawag dito ang “nangangamatis” dahil
Pananatiling malinis. Mabuti sa katawan ang maligo kapag may regla. parang balat ng kamatis ang itsura ng ari. Ang pangangamatis ay maaring
Mas gusto ng maraming babae ang napkin, pad, o sapin na gawa sa tiniklop na mangyari sa tradisyonal o modernong paraan ng pagtutuli.
tela, bulak o materyal na sumisipsip sa dugo. Dapat palitan ito ng ilang beses May mga pangkalusugang at iba pang dahilan rin na pabor sa pagtutuli.
bawat araw, at kung gagamitin muli, labhan nang mabuti sa sabon at tubig. Ayon sa ilang pag-aaral, mas maliit ang probabilidad na mahawa o makahawa ng
Araw-araw, hugasan ng tubig ang labas ng ari para matanggal ang naiwan na HIV/AIDS at iba pang mga STD ang mga tuli. Mas nakakabubuti rin daw sa
dugo. Gumamit ng banayad na sabon kung kaya. kalinisan ng ari ng lalaki ang pagtutuli.
Aktibidad. Puwedeng ipagpatuloy ang lahat ng regular na ginagawa. Maaaring
makatulong ang pag-ehersisyo para mabawasan ang sakit na nararamdaman ng
ilang babae habang may regla. Pagyamanin Natin
A. Sagutin ang mga tanong. Isulat ang iyong sagot sa papel.
Pagkain para lumaki nang malusog
Isa sa pinakamahalagang magagawa ng batang babae para manatiling 1. Ano-ano ang dapat gawin kungang babae ay may buwanang regla?
malusog ang kumain nang mabuti. Kailangan niya ng sapat na protina,
bitamina at mineral sa panahon ng paglaki. Kailangan ng batang babae ng 2. Ano ang mabuting maidududlot ng pagtutuli sa mga kalalakihan?
kasingdami ng pagkain ng batang lalaki.
Kapag nagsimula nang magregla, mababawasan siya ng dugo bawat
3. Bakit kinakailangang kumain ng wasto at tama sa panahon ng pagbibinata at
buwan. Para maiwasan ang anemia, kailangan mapalitan ang nawalang dugo sa
pagdadalaga?
pamamagitan ng mga pagkaing may iron. Kailangan din ng bata at
B. Panuto: Ibigay ang sagot ayon sa hinihingi. Kumuha ng sagot sa loob ng
kahon.
ARTS
pagtutuli regla “de pukpok” nangangamatis
Paglikha ng Landscape Painting
betadine summer anesthesia sanitary napkin
Landscape painting- tawag sa mga likhang sining na nagpapakita ng likas na
________________1. Ito ay ang tradisyon na pagtutuli sa Pilipinas. tanawin.
________________2. Pagtatanggal ng balat sa dulo ng ari ng isang lalaki.
________________3. Pagdurugo ng isang babae o buwanang dalaw. I. Basahin ang Aralin 6: ang Kagandahan ng Batanes sa pahina 124-126
________________4. Pamamaga ng ari matapos tuliin. ng batayang aklat sa MAPEH. ( Halinang Umawit at Gumuhit )
________________5. Gamot pampamanhid na ginagamit sa medisina bago II.
tuliin.
________________6. Gamot panghugas at panglinis sa tinuli.
________________7. Panahon kung kailan ginagawa ng pagtutuli.
________________8. Ito ay ginagamit sa panahon ng may regla.

Isagawa Natin
Panuto: Lagyan ng masayang mukha ☺ ang patlang kung nagpapakita ng

agham na pamamaraan at malungkot na mukha  naman kung walang

agham na basehan.

__________1. Huwag maligo kapag may regla.

__________2. Iwasan ang pagbubuhat ng mabigat kung may regla
__________3. Maghugas gamit ang banayad na sabon kung may regla.
__________4. Gumamit ng sanitary napkin.
__________5. Kumain ng masusustansyang pagkain.
__________6. Iwasan ang maaasim at maalat na pagkain.
__________7. Mas maliit ang probabilidad na mahawa o makahawa ng
HIV/AIDS at iba pang mga STD ang mga tuli.
__________8. Mag-ehersisyo para mabawasan ang sakit na nararamdaman
habang may regla.
__________9. Hindi maaaring tuliin ang mga sanggol pa lamang.
__________10. Ang taong hindi tinuli ay hindi makabuntis.