Уринарен систем

Уринарниот систем е изграден од уринарни органи кои се одговорни за создавање урина преку
која од крвотокот се елиминираат и се излачуваат во надворешната средина завршните продукти
од метаболизмот.Органите на уринарниот систем дел се сместени во абдоминалната и дел во
карличната празнина.Парни се :бубрези(ren),бубрежни чашки(calyces renales),мочовод или
мочоводна цевка (ureter),бубрежната карлица(pelvis renalis).Непарни се: мочниот меур(vesica
urinaria),мочниот канал(urethra).

Бубрег(ren)-е парен ретроперитонеален орган за создавање урина се наоѓа во

ретроперитонеалната празнина прилепени за задниот абдоминален ѕид.Во однос на ‘рбетниот
столб едниот горе се граничи со 12 торакален пршлен а долу со 3лумбален пршлен.Другиот се
граничи со горе 11 торакален пршлен а долу со 2 лумбален пршлен.Десниот раб е подолу
поставен бидејќи е потиснат од хепарот.Бубрегот личи на зрно грав,должина-12цм,ширина-
6цм,дебелина 3цм.Тежина-околу 150г.Бубрегот има 2 стр(предна и задна),2раба(медијален и
латерален),2пола(горен и долен)Има 2стр: предна-facies anterior која доаѓа во сооднос со повеќе
абдоминални орг и задна-facies posterior која налегнува на лумбалниот дел од дијафрагма и
мускулите од задниот абдоминален ѕид.Од двете страни има полови:extremitas superior(горен пол
поширок) I extremitas inferior(долен пол).На горна стр од extremitas superior ima бубрежна жлезда
што лачи хормони-glandula suprarenalis.Rabovi:латерален раб(margo lateralis) е конвексен и
медијален раб(margo medialis)кој е конкавен.На влезот од бубрегот има отвор-hilus renalis потоа
продолжува ureter-мочоводни цевки.Капсули: едната капсула ги обвиткува 2та бубрега-capsula
fibrosa,масна капсула ги обвиткува 2та бубрега од задната стр-capsula adiposa,заедничка
фасцијална обвивка која ги обвиткува 2та бубрега-facienalis,перитонеум-мембрана од
абдоменот.Внатрешна макроскопска градба-почетниот дел-sinus renalis таму се наоѓаат бубрежни
чашки(calyces renalis),бубрежна карлица(pelvis renalis)bubrez вена и артериа.Бубрежниот
паренхим е изграден од 2 дела:medulla renalis(срцевина),cortex renalis(кора).Во columnae renales-
столб се наоѓаат меѓу бубрежни пирамиди.Во medulla renalis(срцевина) se наоѓаат -pyramides
renales(околу 12 пирамиди), па имаме lobi renales.Imame papilla renales-врвови,израстоци,папили
на пирамидата.Па calyx renales minor-мали бубрежни чашки,calyx renales major-големи бубрежни
чашки.Микроскопска градба на бубрегот.Нефрон-основна градбена единица на
бубрезите.Вкупниот бр на нефрони во двата бубрега изнесува околу 2 милиони.Medulla renalis е
срцевина,внатрешен дел таму се наоѓаат бубрежните пирамиди.Cortex е кора,надворешен дел од
бубрегот.Урина се создава во бубрезите,во нефроните.Нефронот е составен од 2 дела: малпигиево
телце(corpusculum renis)и ренални цевчиња(tubuli renales).Нефронот е изграден од:гломерулус
потоа бовманова капсула(составена од голем бр капилари во кои се создава примарна
урина),кога ќе се создаде примарна урина се движи по цевчината(проксимални и дистални
тубули)и се влева во малите бубрежни чашки и таму се создава секундарна урина.Урината има
жолтеникава боја и сочинува 95%вода и 5% орган и неорг материи.Од
неоргански(катјони- ,натриум во вид на NaCl,калиум,калциум.анјони-
хлориди,фосфати,бикарбонати).Крвни садови: arteria renalis е гранка на aorta abdominalis I vena
renalis гранка на vena cava inferior.

Мочовод(ureter)-парен цевчест мускулест орган започнува од почетокот на бубрежната карлица и

се движи надолу до vesica urinaria.Должина од 25-30цм,ширина 5цм,урината од бубрезите преку
мочоводите се движи до мочниот меур.
Мочен меур(vesica urinaria)-непарен мускулест орган се наоѓа меѓу уретерите и уретрата.Кај
мажите се наоѓа пред rectum,кај жените пред матка(uterus)и пред горниот дел на вагината.Тој е
резервоар на урина.Формата на мочниот меур зависи од тоа дали е исполнет со урина или не.Ако
нема урина формата муе триаголна а ако има урина има топчеста или крушковидна
форма.Капацитетот муе 350-600цм3 урина.Има преоден епител.Има делови;
corpus(тело),fundus(dno),cervix(grlo,vrat),apex vesicae(vrv).

Moчна цевка,канал(urethra)-непарен орган мочоводна мускулна цевка преку која се исфрла

урината надвор од телото.Мочоводната цевка кај мажите е долга 25цм и се протега од мочен
меур до врвот на пенис поделена е на простатичен дел,мембранозен дел,спонгиозен дел, а кај
жените е пократка se protega од мочен меур до врвот на вагината и затоа се поподложни на
уринарни инфекции.Поделена е на карличен и перинеален дел.

Состав на урина

Урината се создава во нефроните.Бојата на урината зависи од :количина на внесени

течности(внесено помалку течности-потемна боја,внесено повеќе течности-посветла боја),од
внесените хранливи мат,од покачена телесна температура,губење течности(преку
повраќање,дијареа,температура,потење).Бојата на урината треба да биде жолта
бистра.Количеството на урина што се создава за одредено време се нарекува диуреза.Урината не
смее да има крв и да биде заматена.Хематоуриа-присуство на крв во урина.Пиуриа-заматена
урина,присуство на леукоцити.

Генитоуринарен систем(полов систем)

Половите органи(гениталии)го градат репродуктивниот систем на човекот,таму созреваат машките

полови клетки(сперматозоиди) и женските полови клетки(јајце клетки),служат за оплодување на
јајцеклетката и зачеток на нова единка,лачат полови хормони кои влијаат на развојот на половите
карактеристики на човекот.Половите органи се делат на женски и машки и внатрешни и
надворешни.

Женски репродуктивен систем.Внатрешни органи: јајчник(ovarium),jaјцевод(tuba

uterine),matka(uterus),rodnica(vagina).Надворешни:labia majora pudentes,labia minor pudentes(мали
и големи усни).

Ovariumi(јајчник,јајник)-парни органи,форма на бадем,полутопчеста,тежина од 6-7г.Се

локализирани во fossa ovarica.Таму се создава јајцеклетката(ovum) под дејство на
ендокринолошката функција под дејство на женски полови хормони -прогестерон и естроген.За
време на менструалниот циклус овариумите хипертрофираат(го зголемуваат својот тонус,своите
димензии),додека во периодот на менопауза(застој на менструација по 1 год),тој атрофира(ја
намалува должината).До пубертетот површината на овариумот е мазна,а потоа станува нерамна и
избраздена.Имаат две страни:латерална и медијална,два раба:преден и заден,два пола:горен и
долен(superior et inferior).

Tuba uterine(јајцевод)-paren мускулно лигав канал.Се протега од дното на утерусот до

овариумот.ЕДниот дел во сооднос со овариум,др во сооднос со матка.Должина: 10-15цмУлогата
на јајцеводот е при создавање зрели јајцеклетки во овариумот(под дејство на ендокринолошка
функц) преку контракциите на мускулите да ги пренесе до матката,а ги пренесува и
сперматозоидите во обратна насока така што во јајцеводот настанува оплодување.

Uterus(матка)-непарен муск орг сместен во карличната празнина.Матката се наоѓа пред

ректумот,зад мочниот меур,над вагината,внатре и пред јајцеводите.Има форма на круша при што
поширокиот дел е свртен нагоре и напред,а потесниот дел надолу и наназад.Кај uterusot иаме
неколку дела:corpus uteri(тело на матката),snesnuvanje(isthmus uteri),врат(cervix uteri),fudus.Ѕидот
на матката одејќи однадвор кон внатре е изграден од 3
слоеви(обвивки):endometrium,perimetrium,myometrium.Таму има зачнување и развој на
плодот.Мускулатурата во матката со контракциите овозможува исфрлање на плодот од утробата
на мајката преку вагината.

Vagina(роднница)-внатрешен непарен,мускулно-лигав генитален орг.Се наоѓа пред ректум,зад

мочен меур и уретра.За време на раѓањето низ вагината минува плодот,таа го поврзува утерусот
со надворешната средина.Таа со својата еластичност и мускулатура го турка плодот надвор од
телото.Кај возрасна жена должина-8-10цма ширина 3цм.Има две стр:предна и задна,два
раба:десен и лев,dva kraja:goren I dolen,

Големи и мали усни(labia majora pudendes et labia minora pudendes)-nadvoresni genitalii

Машки репродуктивен ситем

Тестис(семеник)-парна жлезда која лачи машки полови клетки(сперматозоиди).Жлезда со

внатрешна секреција-лачи тестостерон,кој ги дава машките карактеристики.Сместен е во
скротумот.Ima две страни:внатрешна и надворешна,два пола:горен и долен,два раба:преден и
заден.Има канали во внатрешноста,поврзан е со простатата.Кај мали деца прво е сместен во
абдоминална праз, а со растењето се спушта во матното кесе.2 обвивики:tunica vaginalis,tunica
albuginea.Тежината на тестисот е 25-30г

Надсеменик(epididymis)-почетен дел на семените патишта.резервоар на сперматозоиди има

форма на запирка.Кај возрасен маж должина 5-6цм.Се разликуваат 3
дела:глава(caput),тело(corpus),опашка(cauda).Преку каналот ductus deferens се поврзува со
простата.

Простата(prostate)-мускулно-лигав орг,машка жлезда.Има форма на костен ,врвот свртен надолу,а

базата нагоре.Тежина-20г.По 50 та год од животот кај 50% таа хипертрофира.Таа лачи секрет кој
влегува во сперматичната течност,прави поквалитетни сперматозоиди.Има жлездест епител.Има
база,врв,страни:предна,задна и бочни.Изградена е од паренхим и мускулна супстанца.

Создавање на урина

3фази:секреција,реапсорбција,екскреција

ФУнкција на бубрези:одржување на хомеостаза,секреција на крајни продукти од

метаболизмот,урина создавање во нефрон,регулација на крвен притисок,одржување на кисело-
базна рамнотежа,одржување на регулација на електролити,вклучува контрола на водата,осмотска
контрола на екстрацелуларна течност.

Физиол на полов систем

Овогенеза-процес на создавање и развој на женски полови клетки.Се врши на ниво на
овариуми.Со овој процес се врши предавање на од поколение на поколение одреден бр
хромозоми.

Сперматогенеза-процес на создавање и созревање на машки полови

клетки(сперматозиди)се .одвива во семените каналчиња во тестисите

Сперматозоидот е изграден од глава,врат и опашка.Во главата има јадро во кое се наоѓа

материјалот за оплодување.Сперматозоиди се создаваат од герминативен епител кој ги обложува
ѕидовите на каналите на тестисите.

Оплодување(fertilizacia)-е процес на спојување на машката и женската полова клетка.

Плацента-пред крај од вториот месец од бременоста од хорионот се создава плацента или

постелка.Нејзина улога е да обезбеди нормална исхрана и развој на плодот.Целосно формирање
на планцента е во 3месец од бременоста.Таа е надворешна обвивка преку која плодот е поврзан
со мајката и преку неа се остварува снабдување со храна,дишна и екскреторна функција.Плодот со
планцентата е поврзан преку папочната врвца низ која поминуваат сите крвни садови.

Доење-(lactacio)Најважна исхрана за бебето-Многу се важни придобивките од млекото кај мало

дете.Што почесто и подолготрајно се дои толку подобри.Се препорачува доење до 6 месец.Здраво
доносено дете-кога ќе се роди од 37-42 гестациска недела,пред 37ма предвремено родено,по 42
поствремено родено.Предности за доење:Состав на млеко:вода,органски мат(протеини кои учес
во раст и развој,масти-даваат енергија,незаситени и масни кис,јагленихидрати(лактоза)-
ресорпција на калциум од црева,сол,олиго елементи(цинк,мг,железо повеќе),витамини(во 1 год
мора да се дава вит Д).Колострум-прво мајчино млеко,погусто,похранливо,богато со антитела и
леукоцити.Слаби но тешки-бебиња хранети со мајчино млеко.Треба да се дава каши од
зеленчук,овошје и после 8ми месец месо.Предности на мајка:психолошко поврзување на мајка со
дете,намалување на ризик од карцином на дојка,остеопороза,автоимуни болести,дијабет.