Панкреас, Црн дроб, Жолчно ќесе

Цели

• Да се опише хистологијата на панкреатичното ткиво и

да се разликуваат структурите на егзокриниот од
ендокриниот панкреас.
• Да се запознаат основните прекурзори на дигестивните
ензими кои се секретираат од панкреасот.
• Да се опише хистологијата и архитектониката на црниот
дроб и да се знаат неговите основни функции.
• Да се опише хистологијата и функцијата на жолчното
ќесе.
 Лекции

• Вовед
• Панкреас
• Црн дроб (Хепар)
• Жолчно ќесе (Холециста)
 Лекции

• Вовед
Основни функции на помошните (акцесорни)
жлезди

Плунковни жлезди: произведуваат плунка која ја

влажни усната шуплина и храната и ја иницира
дигестијата на храната.

Панкреас: ги создава дигестивните ензими и ги

сецернира во дуоденумот. Панкреасот содржи и
ендокрин дел кој лачи хормони.
Основни функции на помошните (акцесорни)
жлезди
Црн дроб (хепар)
•Учествува во метаболизмот на јаглехидратите,
мастите и протеините
•Создава протеини, како на пример албумин и
создава фактори на коагулација
•Создава жолчка
•Елиминира лекови, отрови и други штетни
суспстанци
Жолчно ќесе (Холециста)
•Ја складира и ја излачува жолчката
Создавањето на ГИТ настанува од латералниот
набор

Надворешната плоча на
мезодермот се дели на два
дела

Едниот дел
останува блиску до
мезодермот

Другиот дел го
следи развивањето
на ендодермот
 Латерален набор кај Ембрионот

Ендодермалниот слој (опкружен со Ектодермалниот слој (опкружен со

мезодерм) се извиткува, краевите се мезодерм), расте напред, го
приближуваат еден кон друг, се опкружуваа цревото и се спојува
спојуваат во фронталната рамнина напред формирајќи го абдоминалниот
формирајќи го цревото. ѕид.
 Латерален набор кај ембрионот

Назад, со ектодерм
кој ја опкружува
неуралната туба

Црево (обложено со
ендодерм, опкружено со
мезодерм

Амнион (и амнионска празнина) го Преден торакален и

опкружува целиот ембрион. абдоминален ѕид
(мезодерм прекриен со
ектодерм)
Day 28 Day 35

Дигестивна цевка
 Foregut

Midgut

Hindgut

Предна, средна и задна цевка

 Фаринкс (ждрело)
Хранопровод

Бели дробови
Желудник

Црн дроб

Панкреас
Дуоденум (½)

Жолчно ќесе

Органи кои се развиваат од предна цевка (предно црево)

 Дуоденум (½)

Тенко црево
Скор половина од
дебелото црево,
некаде до 1/3 од
трансверзен колон
Органи кои се развиваат од средната цевка (црево)
 Остаток од дебелото
црево се до аналниот
канал (со исклучок на
истиот)

Органи на задно црево (цевка)

 Деривати на ectoderm, endoderm и mesoderm

Од Ectoderm се развива:
•Епител на усна шуплина
•Епител на анален канал

Од Endoderm се развиваат:
•Епител на цревото (освен
уста и анус)
•Жлездите на дигестивниот
тракт Од Mesoderm се развиваат:
•Хепатоцитите •Мускулните и сврзно-
•Ацинарни клетки на ткивните компоненти на
панкреас дигестивниот тракт
•Систем на жолчни канали
 Лекции

• Вовед
• Панкреас
 Функција на панкреас

• Панкреасот има двојна – егзокрина (секреција во

канали) и ендокрина (хормони во крвоток) функција
на жлезди.
• Ендокриниот дел (мали островца) секретираат
хормон инсулин кој го регулира нивото на шеќер во
крвта.
• Егзокриниот панкреас (поголем дел од жлездата)
лачи панкреасен сок кој содржи ензими кои
учествуваат во разградбата на јаглехидратите,
мастите и протеините.
 Помошен панкреатичен канал (акцесорен канал на заден панкреас)

Common bile duct

Tail

Body

Neck

Head

Duodenum

Панкреатичен канал (преден панкреас)

Шематски приказ на панкреас

Панкреас и соодноси со останатите органи
Морфолошка структура на панкреас

• Панкреасот има капсула, септи и лобули

• Ендокриниот панкреас се состои од
Langerhans-ови островца
• Егзокриниот панкреас се состои од серозни
ацинуси без присуство на мукозни клетки
• Дренажата е преку систем на канали
(intercalated, intralobular, interlobular), до
големиот изводен канал кој се влива во
дуоденумот.
Помошен панкреатичен
канал

Мала
дуоденална
папила Панкреатичен канал

Главен
жолчен
канал

Голема
дуоденална
папила
 Excretory duct
(simple columnar epithelium)

Main
pancreatic
duct
B.M.
Excretory
duct

Interlobular
duct

Goblet cell

Intercalated duct
Lobule

Intralobular duct

Intercalated duct

Acinus
(serous) Шема на панкреатичен систем
Панкреас: микроскопски
 Капсула

Ендокрин
дел

Егзокрин дел

Панкреас - паренхим и капсула

Панкреас – ендокрин дел (Langerhans-ов остров)
Панкреас – егзокрин дел-серозни ацинарни клетки
 Лумен на ацинус
Секреција на зимогена гранула

Формирана секреторна
везикула (зимогена гранула)
Формирање на секреторна
везикула
Golgi вреќички

Базален дел на панкреатична ацинарна клетка

 Што се секретира од панкреатичните
ацинирани клетки?
• Најважно : trypsinogen
• Присутен во прекурзорна форма (zymogen)
• Со помош на интестиналните ензими се
претвора во трипсин кој учествува во разградба
на протеините и ги активира останатите ензими
• Исто секретираат (во прекурзорна форма):
• Липаза (разградува масти)
• Амилаза (разградува јаглехидрати)
• Нуклеаза (разградува нуклеопротеини)
 Зошто и како панкреасот ги секретира ензимите?
• Secretin и cholecystokinin (CCK) се создаваат и
складираат во дуоденалните клетки. Се ослободуваат
штом во дуоденумот навлезе киселата содржина од
желудникот.
• Secretin го стимулира панкреасот во лачење на
бикарбонати за да се неутрализира киселата желудечна
содржина за да ензимите функционираат соодветно.
• CCK го стимулира панкреасот во лачење на зимогени
ензими.
• CCK го стимулира жолчното ќесе во лачење на жолчни
соли кои формираат емулзија со мастите и ги прават
полесни за разградба на липазите.
 Секој ацинус е обложен со центроацинарни клетки а
секретот од нив се дренира преку интеркалатни дуктуси
Панкреас – интеркалатен дуктус (канал)
Панкреас-интеркалатен дуктус, надолжен пресек
Панкреас – ИНТРАлобуларен канал
Панкреас – ИНТЕРлобуларен канал
 Лекции

• Вовед
• Панкреас
• Црн дроб (Хепар)
 Функции на црниот дроб
• Метаболизам на јаглехидрати, масти и протеини
• Складирање на гликоген
• Продукција на протеини и фактори на коагулација
• Секреција на жолчка која помага во емулзирање на
масти во нивна разградба во дуоденумот
• Ги отстранува старите еритроцити од крвта
• Трансформација и екскреција на лекови и отрови
Морфолошка структура на Црн дроб

• Има 4 лобуси.
• Делот од црниот дроб кој се нарекува porta
hepatis е длабока фисура (жлеб) на долната
страна од црниот дроб. Низ овој жлеб
поминуваат три главни структури:
• Влегува вена Порта
• Влегува артерија Хепатика
• Излегува главниот жолчен канал
 Кои садови влегуваат и излегуваат од хепарот?
Влегуваат
Артерија Hepaticа:
носи оксигенирана
крв во хепарот од
аортата
Вена Portaе: носи
деоксигенирана крв
богата со хранливи
материи од сите
црева.
Излегуваат
Вена Hepaticа: носи
крв од хепарот кон
vena cava inferior
Жолчни канали (се
спојуваат во
заеднички жолчен
канал): дренираат
жолчка од хепарот
кон дуоденумот.
 Vena Hepatica
Vena cava inferior

Arteria Hepatica

Жолчно ќесе Vena Portae

Заеднички жолчен канал
 Паренхим и строма на црн дроб

• Паренхимските клетките на црниот дроб се

нарекуваат хепатоцити. Тие се распоредени во плочи
во форма на цигли на ѕид (“bricks in a wall”)
• Стромата на црниот дроб се состои од сврзно ткиво
кое ги опкружува крвните садови и
интрахепаталните жолчни каналчиња.
• Сврзното ткиво го сепарира хепаталниот паренхим
во лобули. Ретикулинските влакна ги одржуваат
хепатоцитите и ендотелните клетки на синусоидите.
 Хепатоцити

• Големи, полиедрални (многуаголни) клетки со

едно или две јадра
• Содржат големо количество на мазен и рапав
ендоплазматски ретикулум
• Во хепатоцитите често се гледаат гликогени
гранули и масни капки.
 Функција на хепатоцитите

• Продукција на протеин (албумини, фактори на

коагулација)
• Секреција на жолчни киселини (10% се создаваат а 90%
рециркулираат)
• Конјугација на билирубин во екскретабилен, растворлив
во вода bilirubin glucuronide
• Детоксификација на лекови и отрови во мазниот ER
• Складирање на гликоген и триглицериди
• Gluconeogenesis (создавање на шеќери од други материи)
 Синусоид
Disse-ов простор

ХЕПАТОЦИТ

Жолчно каналче
Golgi Golgi-ева секреторна
везикула

SER RER
гликоген
Протеинска синтеза

деградација
синтеза
егзоцитоза
Disse-ов простор

ендотел

аминокиселини
синусоид глукоза Albumin, fibrinogen,
prothrombin, липопротеини
глукоза
Хепатоцит

Tight junction Tight junction

90% рециркулација
10% од жолчни соли
на жолчни соли
Се создаваат de novo

Tight junction Tight junction

Синтеза
на жолчка
SER

Апсорбирана жолчка во црево

 Хепатална лобула

Портална
тријада

Хепарот е организиран во “лобули” сочинети од централна вена во

средината и портални тријади на периферијата (портална вена,
хепатална артерија и жолчен канал)
 Хепатална лобула

Многу важен концепт на организација, од огромно

значење за разбирање на хепаталните болести
Проток на крв и
жолчка
Хепар: (лобулите се бледи во центарот, потемни на рабовите)
Лобула со централна вена и портална тријада на периферијата
Лобула со централна вена, хепатоцити во плочест распоред и синусоидни
простори
Портална
вена
Жолчен
канал

Хепатална
артерија

Портална тријада: жолчен канал, гранка на портална вена и

хепатална артерија
 Крвоток во хепатален лобулус
• Портална вена и хепатална артерија
• Гранки на портална вена и хепатална артерија
• Хепатални синусоиди
• Централни вени
• Сублобуларни вени
• Хепатални вени
• vena cava inferior
 Жолчен канал Терминален жолчен канал или cholangiole (Hering-ов
канал)
Жолчно каналче

Портален канал

Портална вена

Централна
вена

Хепатална плоча
Хепатална артерија

Хеепатални синусоиди

Гранична зона на лобулус

 синусоиди

Жолчни каналчиња

Жолчен канал

ЦЕНТРАЛНА
ВЕНА

Гранка на портална вена

Гранка на хепатална артерија

 Sinusoids

Bile canaliculi

Bile duct

Central
vein

Branch of portal vein

Branch of hepatic artery

 ПРОТОК НА ЖОЛЧКА ВО ХЕПАР
• Жолчните канали се тубули (цевчиња) опкружени со
цитоплазматска мембрана на два соседни
хепатоцити.
• Мебраните на хепатоцитите се поврзани со тесни
мостови (zonula occludens).
• Жолчката се движи од центарот кон периферијата на
лобулусот, а од таму во жолчните канали.
• Понатаму се движи кон терминалните каналчиња
(Hering-ови канали), а потоа во каналите на
порталниот простор.
 Хепатални синусоиди

• Хепаталните синусоиди се големи, разгранети капилари

обложени со еден дисконтинуиран ред на
фенестрирани ендотелни клетки и меѓу нив поединечни
макрофаги наречени Kupffer-ови клетки.
• Синусоидите носат крв од гранките на порталната вена
и хепаталната артерија на периферијата на лобулусот
кон централниот дел на лобулусот каде се наоѓа
централната вена.
• Синусоидите носат мешана крв и артериска и венска.
 Перисинусоидални простори - Disse

• Перисинусоидалните простори на Disse се лоцирани

меѓу хепатоцитите и синусоидите.
• Микровилусите на површината на хепатоцитите се
проектираат во овие простори. Крвта од синусоидите
поминува преку ендотелот и буквално ги потопува
микровилите на хепатоцитите.
• Во овие простори се случува размената на хранливите
материи и на метаболните продукти (менувачница).
Перисинусоидални простори на Disse
 хепатоцит

Ендотелна
клетка

Еритроцит во
синусоидален лумен

Disse-ов простор
 • Kupffer-ови клетки (црно
обоени) се макрофаги
поврзани со ендотелот на
синусоидите.
• Играат улога во
препознавање и
отстранување на стари
еритроцити, дигестија на
бактерии и крвен дебри и
се антиген презентирачки
клетки на лимфоцитите

Kupffer-ови клетки (хепатални макрофаги)

 Лекции

• Вовед
• Панкреас
• Црн дроб
• Жолчно ќесе (Холециста)
Жолчно ќесе & билијарен тракт
 Функција на жолчно ќесе

• Складира жолчка и ја концентрира со

реапсорпција на водата.
• Ако се отстрани, жолчката директно од хепарот
навлегува во дуоденумот или се задржува во
жолчните канали. Ова обично не предизвикува
проблем.
• Cholecystokinin-от ја предизвикува контракцијата
на мазната мускулатура на ѕидот од жолчното
ќесе.
Проток на жолчка во хепарот
 Проток на жолчка
од жолчните канали кои се во порталната тријада...

Десен и лев хепатален дуктус...

Заеднички хепатален канал

Цистичен канал од жолчно ќесе

Заеднички жолчен канал

Дуоденум
Жолчно ќесе – микроскопски изглед
 Епител

Lamina propria

Мускулен слој

сероза

Ѕид на жолчно ќесе

Епител и ламина проприа на жолчно ќесе
Жолчно ќесе - tunica muscularis
Жолчно ќесе - serosa
Панкреас, Хепар и Холециста - Лекции

• Вовед
• Панкреас
• Црн дроб (Хепар)
• Жолчно ќесе (Холециста)