ДНЕВНИК

КОМПЈУЕТРСКА ЕТИКА
Содржина:

1. Етика.............................................................................................................................................4
1.1. Етички размислувања за клиничко истражување за ремисија на ХИВ во кое се
вклучени учесници дијагностицирани за време на акутна ХИВ инфекција...............................4
1.2. Кога попреченоста е дефинирана со однесување, мерките за исходот не треба да
промовираат „полагање“.................................................................................................................4
1.3. Етиката на дигиталната технологија во прехранбениот сектор – иднината на
споделувањето податоци.................................................................................................................4
1.4. Приватност и дигитална етика по пандемијата.................................................................5
2. Приватност...................................................................................................................................5
2.1. Приватен израелски шпионски софтвер се користи за хакирање на мобилни телефони
на новинари, активисти ширум светот...........................................................................................5
2.2. Владите користат шпионски софтвер за граѓаните. Дали може да се запрат?................6
2.3. Еве како Инстаграм не успева да ги заштити луѓето изложени на ризик од
нарушувања во исхраната од пораки за про-анорексија...............................................................6
2.4. Бахреин, Кувајт и Норвешка контактираат апликации за следење меѓу најопасните за
приватноста......................................................................................................................................7
3. Доверба.........................................................................................................................................8
3.1. Младите се потпираат на социјалните мрежи, но не им веруваат...................................8
3.2. Пар обвинет дека лажел за здравјето на синот за да добие донации...............................8
3.3. Две компании од Канзас осудени за употреба на нелегален софтвер..............................9
3.4. Откриена фарма за канабис со повеќе од 300 нелегални растенија во Алдершот..........9
3.5. Кумановец со лажни дипломи станал универзитетски професор..................................10
4. Безбедност..................................................................................................................................11

Факултет: Финки
Професор: Катерина Здравкова
Скопје 2022

Студент: Митрикеска Марија

2
 4.1. Хакери ширум светот се насочени кон службите за итни случаи на Тасманија...........11
4.2. На интернет протекоа телефонски броеви и лични податоци на 533 милиони
корисници на Facebook.................................................................................................................11
4.3. Корпоративните кодоши користат мониторинг на екранот за да ги пронајдат и
отпуштат мрзливите......................................................................................................................12
4.4. 6 вообичаени проблеми со комерцијалните безбедносни системи................................12
5. Пристап.......................................................................................................................................13
5.1. Индексот за пристап до лекови: Како рангирањето на фармацевтските компании го
поттикнува полицентричното управување со здравјето.............................................................13
5.2. Google ја исклучува својата мобилна апликација Android Auto во корист на Google
Assistant..........................................................................................................................................13
5.3. Единствен пазар: Комисијата усвојува нови упатства за да го олесни слободното
движење на стоки..........................................................................................................................14
5.4. Политичка рамка за овозможување пристап до Интернет..............................................14
5.5. Онлајн услуги за рана интервенција за деца со попреченост и доцнење во развојот...15
6. Сопственост...............................................................................................................................15
6.1. Apple и неговите патенти во 2021 година: Еве што би можел да ви донесе
технолошкиот гигант во иднина...................................................................................................15
6.2. Проверка на факти-Samsung не му плати на Apple казна од 1 милијарда долари во
монети.............................................................................................................................................16
6.3. Нето вредноста на Сундар Пичаи: Поглед на платата на извршниот директор на
Google, инвестициите во недвижнини, филантропската работа................................................16
6.4. Отпуштениот извршен директор на Мекдоналдс враќа 105 милиони долари по
недолично однесување..................................................................................................................17
6.5. Инстаграм вреди над 100 милијарди долари...................................................................17
7. Општествени влијанија.............................................................................................................18
7.1. Топ технологии во 2021 година без кои не можеме да живееме....................................18
7.2. Зависност од телефон: предупредувачки знаци и третман.............................................18
7.3. Употребата на дрога и алкохол кај тинејџерите драстично опадна за време на
пандемијата....................................................................................................................................19
7.4. Тинејџерска зависност од мобилни телефони: Дали сте загрижени за вашето дете?...19
8. Професионално однесување.....................................................................................................20
8.1. Марк Закерберг остави смешна посвета во граматичка книга што му ја подари на
пријател..........................................................................................................................................20
8.2. Мараја Кери за време на празниците подарува бесплатен Мекдоналдс........................21
8.3. Подароци за благодарност на вработените во Apple.......................................................21
8.4. SAMSUNG ја презема одговорноста и се согласува да ги обештети работниците од
неговите јужнокорејски фабрики кои имаат сериозни болести поврзани со работата............21

3
 1. Етика
1.1. Етички размислувања за клиничко истражување за ремисија на ХИВ во
кое се вклучени учесници дијагностицирани за време на акутна ХИВ
инфекција
Клиничките истражувачи за ремисија на ХИВ сè повеќе бараат учесници во
студијата на кои им се дијагностицира и лекуваат за време на акутна ХИВ инфекција -
краткиот период помеѓу инфекцијата и моментот кога телото создава детектирачки
ХИВ антитела. Оваа најрана фаза на инфекција често е обележана со болест слична на
грип и може да биде особено бурен период на конфузија, вина, лутина и неизвесност.
Датум: 28 Декември 2021
Извори:
https://bmcmedethics.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12910-021-00716-1
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2055664020311481
https://jme.bmj.com/content/44/4/270

1.2. Кога попреченоста е дефинирана со однесување, мерките за исходот не

треба да промовираат „полагање“.
Кога попреченоста е дефинирана со однесување, истражувачите и лекарите се
борат да идентификуваат соодветни мерки за да го проценат клиничкиот напредок.
Некои избираат намалување или елиминирање на дијагностички карактеристики,
имплицитно дефинирајќи го типичниот изглед како цел на обезбедувањето услуги.
Датум: Октомври 2021
Извори:
https://journalofethics.ama-assn.org/article/when-disability-defined-behavior-outcome-
measures-should-not-promote-passing/2021-07
https://therapistndc.org/therapy/applied-behavior-analysis-aba/

4
https://libguides.ecu.edu/Neurodiversity
https://listserv.uhd.edu/scripts/wa-UHDEDU.exe?A2=2008&L=TBA-L&D=0&P=17590104

1.3. Етиката на дигиталната технологија во прехранбениот сектор – иднината

на споделувањето податоци.
Замислете свет во кој паметното пакување за готови оброци од супермаркет се
ажурира во реално време за да ви каже за јаглеродните состојби, дава предупредувања
во живо за отповикување производи и инстант безбедносни предупредувања бидејќи
алергени биле откриени неочекувано во фабриката. Но, колку дополнителна енергија
би се искористила за напојување на таков систем? А што ако случајно предупредување
значело дека ви било кажано да ја фрлите храната без причина?
Датум: 12 Ноември 2021
Извори
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/11/211112121508.htm
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2666389921001835
https://agrifoodtech.blogs.lincoln.ac.uk/2021/11/12/the-ethics-of-digital-technology/
https://theconversation.com/smart-labels-and-allergy-sensors-how-to-make-sure-the-future-
of-food-is-ethical-171707

1.4. Приватност и дигитална етика по пандемијата

Сè позначајната - и неизбежна - улога на дигиталните технологии за време на
пандемијата на коронавирус е придружена со загрижени трендови во приватноста и
дигиталната етика. Но, во иднина е можна поцврста заштита на нашите права во
дигиталната област.
Датум: 25 октомври 2021
Извори:
https://www.nature.com/articles/s41928-020-00536-y
https://philpapers.org/rec/VLIPAD-2
https://www.paconsulting.com/newsroom/expert-opinion/computer-weekly-security-think-
tank-data-privacy-and-ethics-in-a-post-covid-world-18-august-2021/

5
 2. Приватност
2.1. Приватен израелски шпионски софтвер се користи за хакирање на
мобилни телефони на новинари, активисти ширум светот
Шпионски софтвер од воена класа, лиценциран од израелска фирма на владите
за следење терористи и криминалци, бил користен во обиди и успешни хакирање на 37
паметни телефони кои им припаѓале на новинари, активисти за човекови права,
деловни директори и две жени блиски до убиениот саудиски новинар Џамал Кашоги,
истрага од Вашингтон пост и 16 медиумски партнери.
Датум: 18 Октомври 2021
Извори:
https://www.washingtonpost.com/investigations/interactive/2021/nso-spyware-pegasus-
cellphones/
https://www.npr.org/2021/07/19/1017774097/private-spyware-was-used-to-hack-
cellphones-of-journalists-activists-worldwide
https://www.cnbc.com/2021/07/18/israeli-spyware-used-to-target-phones-of-journalists-
and-activists-investigation-finds.html
https://www.france24.com/en/live-news/20210718-private-israeli-malware-used-to-spy-
on-journalists-activists-report

2.2. Владите користат шпионски софтвер за граѓаните. Дали може да се

запрат?
„Вашингтон пост“ започна да води истражувачка серија, наречена „Проект
Пегазус“, која ја опишува проширената употреба на дигитален надзор од владите
ширум светот. Извештаите откриваат како моќниот софтвер обезбеден од израелската
фирма NSO Group бил користен од државите за хакирање на паметните телефони на
граѓаните, следење на нивните комуникации и стекнување инкриминирачки
информации, понекогаш како увертира за атентат.
Датум: 21 Ноември 2021
Извори:
https://carnegieendowment.org/2021/07/21/governments-are-using-spyware-on-citizens.-can-
they-be-stopped-pub-85019
https://www.wbur.org/onpoint/2021/12/10/why-the-u-s-is-cracking-down-on-international-
spyware

6
https://www.newscientist.com/article/2284433-pegasus-spyware-scandal-can-silicon-valley-
stop-government-snooping/

2.3. Еве како Инстаграм не успева да ги заштити луѓето изложени на ризик од

нарушувања во исхраната од пораки за про-анорексија
Кога една млада жена следела сметка за „транспирација“ на Инстаграм и
користела термини поврзани со нарушено јадење, моторот за препораки на Инстаграм
брзо ѝ предложил да следи други сметки на „тенок стаграм“, кои често прикажувале
слики од тела со недоволна тежина.

Наскоро, жената добила непосакувани директни пораки од „тренер“ за

слабеење, покана да се приклучи на групен разговор „про-анорексија“ („про-ана“) и
барања од други корисници кои бараат „пријатели“ за да ги повикаат на одговорност.
до опасните цели за слабеење.
https://www.buzzfeednews.com/article/emilybakerwhite/instagram-pro-anorexia-content-
teens
https://answers.childrenshospital.org/news/buzzfeed-news-heres-how-instagram-fails-to-
protect-people-at-risk-for-eating-disorders-from-pro-anorexia-messaging/
https://sports.yahoo.com/instagram-fails-protect-people-risk-130102202.html
https://flipboard.com/@buzzfeed/health-8rhvtl1sz/here-s-how-instagram-fails-to-protect-
people-at-risk-for-eating-disorders-from-p/a-py2R8lrhRSGs-h9Qi_vEIg%3Aa
%3A80294823-50bb3ef30b%2Fbuzzfeednews.com?format=amp

2.4. Бахреин, Кувајт и Норвешка контактираат апликации за следење меѓу

најопасните за приватноста
Бахреин, Кувајт и Норвешка објавија некои од најинвазивните апликации за
следење контакти COVID-19 ширум светот, ставајќи ги во опасност приватноста и
безбедноста на стотици илјади луѓе, открива истрагата на Амнести интернешнл.
https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/06/bahrain-kuwait-norway-contact-tracing-
apps-danger-for-privacy/
https://www.securitymagazine.com/articles/92634-bahrain-kuwait-and-norway-contact-
tracing-apps-among-most-dangerous-for-privacy

7
https://www.aljazeera.com/news/2020/6/16/privacy-fears-over-covid-apps-by-bahrain-
kuwait-norway

Како да се заштитите од зголемените закани на социјалните мрежи

Според некои проценки, бројот на корисници на социјалните медиуми во светот
достигна 4,2 милијарди на почетокот на 2021 година, а оваа бројка продолжува да
расте. Дополнително, 91,9% од американските маркетери во компании поголеми од 100
вработени ги користат социјалните медиуми за маркетинг цели. Тоа е многу компании
кои се поврзуваат со многу луѓе, што ги прави социјалните мрежи најголемиот базен
на потенцијални жртви на дофат на измамниците. И тоа ги остава повеќето
американски бизниси отворени за фишинг измами од лоши актери.
Датум:
Извори:
https://www.securitymagazine.com/articles/96853-how-to-protect-against-rising-social-
media-threats
https://www.trendmicro.com/vinfo/pl/security/news/cybercrime-and-digital-threats/9-social-
media-threats-you-need-to-be-aware-of
https://www.techtarget.com/searchsecurity/answer/What-are-the-risks-of-social-networking-
sites

3. Доверба
3.1. Младите се потпираат на социјалните мрежи, но не им веруваат
Денешните 15-24-годишници сметаат на социјалните медиуми и другите
дигитални извори за да останат информирани, но тоа не значи дека им веруваат на
информациите што ги добиваат од нив, сугерира новата студија на УНИЦЕФ-Галуп.
Низ мешавината од 21 земја со низок, среден и висок приход, анкетирани во
2021 година за Проектот на УНИЦЕФ за промена на детството, младите луѓе
известуваат дека најчесто користат социјални медиуми или интернет страници за вести
за да останат информирани за тековните настани. Просечна вредност од 45% од
младите на возраст од 15 до 24 години велат дека најчесто користат социјални
медиуми, а други 14% најмногу се потпираат на веб-страниците за вести на интернет.

8
 Датум: 18 Ноември 2021
Извори:
https://news.gallup.com/opinion/gallup/357446/young-people-rely-social-media-don-
trust.aspx
https://www.diplomaticourier.com/posts/young-people-rely-on-social-media-but-dont-trust-it

3.2. Пар обвинет дека лажел за здравјето на синот за да добие донации

Момче од Арканзас добило непотребни медицински процедури и лекови врз
основа на лаги што неговите родители им ги кажале на лекарите и добротворните
организации за неговото здравје за да добие донации.
Датум: 28 Ноември 2021
Извори:
https://abcnews.go.com/US/wireStory/couple-accused-lying-sons-health-donations-79124387
https://www.kait8.com/2021/07/28/couple-accused-lying-about-sons-health-get-donations/
https://katv.com/news/local/arkansas-ag-sues-couple-for-fraud-in-alleged-munchausen-by-
proxy-case
https://twitter.com/7News/status/1420723635116027909

3.3. Две компании од Канзас осудени за употреба на нелегален софтвер

Dassault Systèmes ги поседува авторските права на софтверот наречен Computer
Aided Tri-dimensional Interactive Application или CATIA. Според судските документи,
Lightning Aerospace и Fly Manufacturing признале дека намерно набавиле
нелиценцирани верзии на CATIA и користеле нелегален софтвер со години. За тоа
време Lightning Aerospace и Fly Manufacturing не купуваа софтвер од Dassault Systèmes
ниту плаќаа за лиценцирање.
Датум: 30 Септември 2021
Извори:
https://www.justice.gov/usao-ks/pr/two-kansas-companies-sentenced-using-illegal-software
https://www.kwch.com/2021/07/31/2-kansas-aircraft-companies-sentenced-illegal-software-
use/
https://www.plantservices.com/industrynews/2021/2-kansas-companies-charged-with-using-
pirated-software/

9
https://apnews.com/article/technology-business-software-kansas-
dfa7bc9e57bfec0b3c1c1922216e3d67
https://www.usnews.com/news/best-states/kansas/articles/2021-07-31/2-kansas-aircraft-
companies-fined-for-using-illegal-software

3.4. Откриена фарма за канабис со повеќе од 300 нелегални растенија во

Алдершот
Полицајците затворија фарма со канабис во која се наоѓаат стотици нелегални
растенија пронајдени во Алдершот.

Полицајците од полицискиот тим на соседството на Хемпшир и тимот за

управување со престапници ја пронајдоа фармата на адреса на Вудленд Вок и извршија
налог за внесување на адресата во петок (19 ноември).
Датум: 19 Ноември 2021
Извори:
https://www.hampshirelive.news/news/hampshire-news/cannabis-farm-300-plant-aldershot-
6243543
https://www.pressreader.com/uk/aldershot-news-mail/20211124/281586653861930

3.5. Кумановец со лажни дипломи станал универзитетски професор

Полицијата поднесе кривична пријава против лице од Куманово за сторено
продолжено кривично дело „употреба на исправа со невистинита содржина“, кој е
осомничен дека противправно се стекнал со факултетска, магистерска и докторска
диплома и со нив стасал до ангажман како професор на Факултетот за правни науки во
Свети Николе и аплицирал за полагање оравосуден испит.
Датум: 25 Октомври 2021
Извори:
https://kanal5.com.mk/kumanovec-so-lazhni-diplomi-stanal-univerzitetski-profesor/a313455
https://daily.mk/what/7689720/kumanovec-so-lazhni-diplomi-stanal-univerzitetski-profesor
https://glas.mk/2019/09/%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%BE
%D0%B2%D0%B5%D1%86-%D1%81%D0%BE-%D0%BB%D0%B0%D0%B6%D0%BD
%D0%B0-%D0%B4%D0%B8%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0-
%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB-%D0%BF%D1%80%D0%BE/

10
 4. Безбедност
4.1. Хакери ширум светот се насочени кон службите за итни случаи на
Тасманија
Услугите за итни случаи - под кои потпаѓаат полициските, пожарникарите и
службите за итна медицинска помош - е инфраструктура од витално значење за секоја
земја или држава. Но, кога тие услуги се под закана од физички или од сајбер ентитети,
тоа е исто толку добро како да се изложуваат на ризик и животите на граѓаните.
За жал, не секое место има средства и работна сила како САД да изврши
притисок врз сајбер-криминалците кои се осмелуваат да ги таргетираат нивните
витални инфраструктури. И ова е веројатно причината зошто некои актери за закана
попрво би ги искористиле своите шанси да таргетираат други земји за профит.
Датум: 29 Ноември 2021
Извори:
https://blog.malwarebytes.com/hacking-2/2021/11/hack-tasmania/
https://www.itsecuritynews.info/hackers-all-over-the-world-are-targeting-tasmanias-
emergency-services/
https://www.dailyadvent.com/news/d9491972d0cc9fee7790bb0b99581861-Hackers-all-over-
the-world-are-targeting-Tasmanias-emergency-services
https://www.reddit.com/r/RedPacketSecurity/comments/r6q5iy/
hackers_all_over_the_world_are_targeting/

4.2. На интернет протекоа телефонски броеви и лични податоци на 533

милиони корисници на Facebook
Изложените податоци вклучуваат лични информации на над 533 милиони
корисници на Фејсбук од 106 земји, вклучувајќи над 32 милиони записи за корисници

11
во САД, 11 милиони за корисници во ОК и 6 милиони за корисници во Индија. Ги
вклучува нивните телефонски броеви, Фејсбук ID, целосни имиња, локации, датуми на
раѓање, биографии и, во некои случаи, адреси на е-пошта.
Датум: 03 Септември 2021
Извори:
https://www.businessinsider.com/stolen-data-of-533-million-facebook-users-leaked-online-
2021-4
https://www.theverge.com/2021/4/4/22366822/facebook-personal-data-533-million-leaks-
online-email-phone-numbers#:~:text=Personal%20data%20from%20533%20million,several
%20of%20the%20leaked%20records.&text=%E2%80%9CIt%20includes%20their%20phone
%20numbers,some%20cases%20%E2%80%94%20email%20addresses.%E2%80%9D
https://www.forbes.com/sites/ajdellinger/2021/04/03/personal-date-of-533-million-facebook-
users-leaks-online/?sh=17c9c8f1717c
https://www.washingtonpost.com/business/2021/04/03/facebook-data-leak-insider/
https://thehackernews.com/2021/04/533-million-facebook-users-phone.html

4.3. Корпоративните кодоши користат мониторинг на екранот за да ги

пронајдат и отпуштат мрзливите
Роберт* работи во средна технолошка фирма во САД. За време на пандемијата,
тој има задача да ги кодоши вработените кои погрешно се служат преку технологијата
за следење. „Ние само го користиме за да се увериме дека луѓето ја вршат својата
работа. Во еден случај, откривме вработен кој додека „работеше од дома“, се најави во
9 часот наутро, напиша една е-пошта, а потоа друга во 17 часот и не направи ништо
помеѓу нив“. Тој објаснува дека му била доделена задача да ги „ревидира“ најавите на
вработениот. „Исто толку се сомневавме, но софтверот ни дозволи да обезбедиме
докази за отпуштањето на тоа лице“.
Датум: 8 Ноември 2021
Извори:
https://www.wired.co.uk/article/productivity-tracking-office-surveillance
https://datasociety.net/announcements/2020/09/21/corporate-snitches-are-using-screen-
monitoring-to-find-and-fire-slackers/
https://mynewsdata.com/news/549119545994725

12
 4.4. 6 вообичаени проблеми со комерцијалните безбедносни системи
Кога имате бизнис, сакате да ги заштитите инвестициите што сте ги направиле
во вашиот имот, а истовремено да го чувате вашиот персонал безбеден. Оваа заштита
често доаѓа во форма на безбедносен систем, но ако сте како многу сопственици на
бизниси, сте доживеале проблеми со вашиот тековен систем или сте претпазливи само
со помислата дека имате таков.
Датум:15 Септември 2021
Извори:
https://www.getlivewire.com/6-common-problems-security-systems-businesses/

5. Пристап
5.1. Индексот за пристап до лекови: Како рангирањето на фармацевтските
компании го поттикнува полицентричното управување со здравјето
Областа на пристап до лекови станува сложен систем на управување. Заедно со
формалните меѓународни организации, недржавните актери создадоа различни нови
институционални аранжмани, како што се фондови, иницијативи, програми и
партнерства.
Датум: 11 Ноември 2021
Извори:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0168851021002256
https://accesstomedicinefoundation.org/access-to-medicine-index
https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-law-medicine-and-ethics/article/abs/
pharmaceutical-companies-and-global-lack-of-access-to-medicines-strengthening-
accountability-under-the-right-to-health/4942DDFF582B84D1D9B6EC168F956C70

5.2. Google ја исклучува својата мобилна апликација Android Auto во корист

на Google Assistant
Google потврди дека ја исклучува самостојната апликација „Android Auto за
телефонски екрани“ со Android 12. Наместо тоа, секој што сака интерфејс погоден за
возење за нивниот телефон Андроид треба да го користи режимот на возење на Google

13
Assistant, кој е достапен во Google Maps, или матичниот интерфејс Android Auto
достапен во одредени автомобили.
Датум:
Извори:
https://www.theverge.com/2021/8/20/22633755/google-android-auto-for-phone-screens-
shutting-down-android-12-google-assistant-driving-mode
https://www.engadget.com/android-auto-phone-app-shutting-down-130020711.html
https://appleinsider.com/articles/21/08/20/android-auto-for-phones-is-shutting-down-in-
favor-of-google-assistant-feature-in-android-12
https://www.siasat.com/google-is-shutting-down-its-android-auto-mobile-app-2181206/

5.3. Единствен пазар: Комисијата усвојува нови упатства за да го олесни

слободното движење на стоки
Слободното движење на стоки е суштински камен-темелник на единствениот
пазар од кој имаат корист европските граѓани и бизниси. Обезбедувањето и
олеснувањето на неговото непречено функционирање е од огромно значење, особено
во моменталната пандемија и за економското закрепнување на Европа.
Датум:
Извори:
https://ec.europa.eu/growth/news/single-market-commission-adopts-new-guidance-
documents-facilitate-free-movement-goods-2021-03-05_en
https://uk.practicallaw.thomsonreuters.com/w-030-0281?
transitionType=Default&contextData=(sc.Default)
https://products.cooley.com/2021/03/31/eu-adopts-triple-whammy-of-single-market-
guidance/

5.4. Политичка рамка за овозможување пристап до Интернет

Целта на Интернет општеството е да го направи Интернетот за секого, секаде.
Ова поддржува една од целите на Целите за одржлив развој на Обединетите нации; да
се постигне универзален и достапен пристап до Интернет. Веќе интернетот достигна
над 3 милијарди корисници. Сепак, и покрај зголемената достапност на Интернет низ

14
целиот свет, сепак само 43% од глобалното население има пристап до Интернет. Уште
поголема загриженост е тоа што стапката на раст на пристапот до Интернет забавува.
Датум: 14 Септември 2021
Извори:
https://www.internetsociety.org/resources/doc/2016/a-policy-framework-for-enabling-
internet-access/
http://pbg.cs.illinois.edu/courses/cs598fa09/readings/snwmns09.pdf
5.5. Онлајн услуги за рана интервенција за деца со попреченост и доцнење во
развојот
Промовирана е нова веб-платформа Рана интервенција за родители и старатели
на деца со доцнење во развојот и деца со попреченост од 0 до 6 години за да им
понудат на семејствата пристап до услуги за рана интервенција и онлајн психо-
социјална поддршка.
Датум: 18 Декември 2021
Извори:
https://www.unicef.org/northmacedonia/press-releases/online-early-intervention-services-
children-disabilities-and-developmental-delays
https://academic.oup.com/inthealth/article/13/3/222/5891235
https://online.utpb.edu/about-us/articles/education/the-importance-of-early-intervention-in-
education/

6. Сопственост
6.1. Apple и неговите патенти во 2021 година: Еве што би можел да ви донесе
технолошкиот гигант во иднина
Американската канцеларија за патенти и трговски марки (USPTO) објави
извештај со кој се доделуваат повеќе патенти на Apple оваа година. Иако патентите не
ги откриваат точно уредите или технологијата што Apple ќе ги лансира во иднина, тие
даваат навестување за тоа на што компанијата би можела да работи или на што
планира да работи.
Датум:
Извори:

15
https://www.businessinsider.in/tech/enterprise/news/apple-and-its-patents-in-2021-heres-
what-the-tech-giant-could-bring-to-you-in-the-future/articleshow/88426551.cms
https://daystech.org/apple-and-its-patents-in-2021-heres-what-the-tech-giant-could-bring-to-
you-in-the-future/
https://thedigitalhacker.com/apples-patents-in-2021-heres-what-the-tech-behemoth-might-
have-in-store-for-you/

6.2. Проверка на факти-Samsung не му плати на Apple казна од 1 милијарда

долари во монети
Технолошката компанија Самсунг не му плати на конкурентот Епл 1 милијарда
долари во монети. Измамата кружи на социјалните мрежи речиси една деценија.
Објавите покажуваат човек кој носи очила додека монетите се слеваат во контејнер,
покрај текстот кој гласи: „Самсунг му плаќа на Apple 1 милијарда долари казна со
испраќање 42 камиони полни монети“.
Датум: 28 Октомври 2021
Извори:
https://www.reuters.com/article/factcheck-samsung-apple-idUSL1N2RP1ZO
https://www.usatoday.com/story/news/factcheck/2021/10/29/fact-check-false-claim-apple-
paid-1-billion-judgment-pennies/6196524001/
https://www.theguardian.com/technology/blog/2012/aug/29/apple-samsung-trucks-nickels-
fake
https://checkyourfact.com/2021/10/28/fact-check-samsung-pay-apple-billion-in-pennies/

6.3. Нето вредноста на Сундар Пичаи: Поглед на платата на извршниот

директор на Google, инвестициите во недвижнини, филантропската работа
Сундар Пичаи, главен извршен директор (извршен директор) на мајката на
Google, Alphabet Inc, бил заинтересиран за технологија уште од времето кога бил дете
во Индија. Токму оваа страст му помогна не само да има кариера во еден од светските
технолошки гиганти, туку и да заработи милиони долари правејќи го тоа, што го
направи мултимилионер.
За оние кои не се свесни, според Celebrity Net Worth, нето вредноста на Сундар
Пичаи е 600 милиони долари.

16
 Датум: 18 Ноември 2021
Извори:
https://www.dnaindia.com/world/report-sundar-pichai-net-worth-a-look-at-google-ceo-
salary-real-estate-investments-philanthropy-work-2902162
https://worldakkam.com/view-google-ceo-salaries-real-estate-investments-and-
philanthropy/179232/
https://editorialge.com/sundar-pichai-net-worth/

6.4. Отпуштениот извршен директор на Мекдоналдс враќа 105 милиони

долари по недолично однесување
Поранешниот извршен директор на Мекдоналдс, Стив Истербрук, врати повеќе
од 105 милиони долари во капитални награди и готовина на гигантот за бургери,
откако дозна дека лажел за обемот на своето недолично однесување додека бил негов
главен извршен директор.
Датум: 16 Декември 2021
Извори:
https://www.npr.org/2021/12/16/1064943356/mcdonalds-ceo-settlement
https://www.usnews.com/news/business/articles/2021-12-16/ousted-mcdonalds-ceo-returns-
105m-after-misconduct#:~:text=AP%20Business%20Writer-,Former%20McDonald's
%20CEO%20Steve%20Easterbrook%20has%20paid%20back%20more%20than,he%20was
%20its%20top%20executive.&text=The%20company%20said%20Easterbrook%20had,those
%20relationships%20from%20his%20phone.
https://abcnews.go.com/Business/wireStory/ousted-mcdonalds-ceo-returns-105m-
misconduct-81788151
https://www.marketwatch.com/story/former-mcdonalds-ceo-returns-105-million-after-lying-
about-misconduct-11639667598

6.5. Инстаграм вреди над 100 милијарди долари

Инстаграм започна во 2010 година и беше купен од Фејсбук во февруари 2012
година за тогаш неверојатна милијарда долари. Од купувањето, Инстаграм растеше со
неверојатно темпо и е на пат да им се придружи на неколкуте избрани платформи за
социјални медиуми со над една милијарда корисници.

17
 Во 2012 година, Инстаграм имаше 30 милиони корисници. Денес, апликацијата
може да се пофали со 800 милиони месечни активни корисници и расте со темпо од
653.595 корисници секој ден. Апликацијата за споделување фотографии измина долг
пат откако Facebook ја купи, поставувајќи го прашањето: Што всушност вреди
Instagram? Користејќи го Snapchat како компанија за споредба, нашиот истражувачки
тим проценува дека вредноста на Instagram е над 100 милијарди долари.
Датум: 18 Декември 2021
Извори:
https://mediakix.com/blog/how-much-is-instagram-worth-market-cap/
https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-06-25/value-of-facebook-s-instagram-
estimated-to-top-100-billion
https://www.cnet.com/tech/services-and-software/instagram-estimated-to-be-worth-more-
than-100-billion/
https://www.businessinsider.com/instagram-valuation-100-billion-2018-6

7. Општествени влијанија
7.1. Топ технологии во 2021 година без кои не можеме да живееме
21 век на човечката цивилизација се заснова на технологија; тие станаа
неизбежен дел од нашиот живот. Таква човечка активност не остана, претпоставувам,
освен внатрешните функции на нашето тело, таа технологија не може да ја направи за
нас. И овие технологии исто така постојано се надградуваат. Како на пример, за
готвење, ја добивме технологијата на микробранова печка, индукциски шпорет,
фрижидер итн., за да нè поддржи во готвењето, но сега има гаџети кои сами се готват, а
исто така се измислени и автомати кои ќе го зготват целото jaдење за нас.
Датум: 17 Октомври 2021
Извори:
https://blog.eduminatti.com/lifestyle/top-technologies-in-2021-we-cant-live-without/
https://www.mercurynews.com/2021/12/23/the-tech-we-couldnt-live-without-in-2021/
https://www.weforum.org/agenda/2021/11/these-are-the-top-10-emerging-technologies-of-
2021/

18
 7.2. Зависност од телефон: предупредувачки знаци и третман
Зависноста од телефон е опсесивно користење на паметен телефон. Зависноста
од однесувањето често се нарекува „номофобија“ или страв да се остане без мобилен
уред. Во светот има над 3,8 милијарди корисници на паметни телефони.
Истражувањето објавено од Virgin Mobile откри дека тие милијарди корисници на
паметни телефони добиваат 427% повеќе пораки и известувања отколку пред една
деценија. Испраќаат и 278% повеќе пораки. Зголемувањето на употребата на телефонот
изгледа како природна потреба за модерниот живот, но може да предизвика и
загриженост и негативни последици.
Датум: 12 Октомври 2021
Извори:
https://www.addictioncenter.com/drugs/phone-addiction/
https://www.helpguide.org/articles/addictions/smartphone-addiction.htm
https://www.psycom.net/cell-phone-internet-addiction

7.3. Употребата на дрога и алкохол кај тинејџерите драстично опадна за време

на пандемијата
Употребата на дрога, алкохол и никотин кај тинејџерите драстично се намали од
2020 до 2021 година, според годишното истражување на Националниот институт за
злоупотреба на дроги (NIDA) на САД за следење на иднината (MTF). Севкупно, падот
на употребата на недозволени дроги беше најзначајниот што NIDA го забележа во една
година откако започна MTF во 1975 година.
Датум:
Извори:
https://time.com/6128816/teen-drug-alcohol-use-pandemic/
https://thehill.com/changing-america/well-being/585963-teen-drug-use-fell-significantly-in-
2021-as-pandemic-raged-on
http://chicagoheadacheclinic.com/teen-drug-and-alcohol-use-have-fallen-dramatically-
during-the-pandemic/

7.4. Тинејџерска зависност од мобилни телефони: Дали сте загрижени за

вашето дете?

19
 Не е голема тајна дека тинејџерите имаат сложена врска со технологијата. Од
нив се очекува да користат технологија и во и надвор од училницата за да ја добијат
оценката, тие управуваат со својот социјален живот преку различни апликации и
платформи за социјални медиуми и ја користат технологијата за да останат
организирани и на врвот на нивните многу, многу активности. Денешните тинејџери се
соочуваат со силен притисок. Понекогаш нивната употреба на телефонот е поврзана со
рекреативни активности и може да им помогне да се ослободат од стресот, но други
времиња ги користат телефоните за да бидат во тек со нивните зафатени животи.
Обезбедувањето дека користењето на технологијата кај децата не резултира со поголем
стрес за нив не е лесна задача; не постои чист начин да се избрише стресната
технолошка активност. Па, како можат родителите, а камоли самите деца, да се движат
во често стресниот свет на технологијата?
Датум: 10 Ноември 2021
Извори:
https://www.psycom.net/cell-phone-internet-addiction
https://www.newportacademy.com/resources/mental-health/teen-cell-phone-addiction/
https://www.raptijd.nl/2021/09/22/teenagers-cell-phone-addiction-are-you-worried-about-
your-child/

8. Професионално однесување
8.1. Марк Закерберг остави смешна посвета во граматичка книга што му ја
подари на пријател
Извршните директори понекогаш користат литература за да им пренесат
мудрост на вработените. Извршниот директор на Square, Џек Дорси, на пример, на
секое лице што ќе го вработи, му дава копија од „Манифестот на списокот за проверка:
Како да се исправат работите“ на Атул Гаванде. Тоа е книга за тоа како едноставна
листа за проверка може да им помогне на луѓето да управуваат со сложени ситуации.
Датум:
Извори:
https://www.businessinsider.com/mark-zuckerberg-gift-2014-8
https://finance.yahoo.com/news/mark-zuckerberg-left-funny-dedication-202811890.html

20
 8.2. Мараја Кери за време на празниците подарува бесплатен Мекдоналдс
Њујорк (Си-Ен-Ен Бизнис) Марија Кери, кралицата на Божиќ, соработува со
Мекдоналдс и им дава на своите фанови еден од најдобрите подароци од сите нив:
бесплатна храна.
Мекдоналдс го дебитира „Менито Марија“ следниот месец, во кое синџирот за
брза храна подарува различна бесплатна ставка од менито секој ден во периодот од 13
декември до 24 декември. апликацијата Мекдоналдс.
Датум: 10 Ноември 2021
Извори:
https://edition.cnn.com/2021/11/10/business/mcdonalds-mariah-carey-december-menu/
index.html
https://www.kwav.com/news/mariah-carey-is-giving-away-free-mcdonalds-during-the-
holidays/
https://www.yahoo.com/news/mcdonald-mariah-carey-giving-away-200000405.html
https://www.today.com/food/mariah-carey-launches-mcdonald-s-menu-holidays-t238478

8.3. Подароци за благодарност на вработените во Apple

Добивме барање за прилагоден подарок од жена која работи за Apple. (Таа е
моја пријателка, всушност.) Подароците беа за посебен работен тим во Apple кој
работеше на специјален проект за капа за тастатура овде во Силиконската долина.
(велат од страната на buzzgifts.com)
Датум: 27 Октомври 2021
Извори:
https://allthebuzzgifts.com/employee-appreciation-gifts-for-employees-at-apple/
https://www.cdw.com/content/cdw/en/landing-pages/corporate-gifts-and-promotions-
apple.html

21
 8.4. SAMSUNG ја презема одговорноста и се согласува да ги обештети
работниците од неговите јужнокорејски фабрики кои имаат сериозни
болести поврзани со работата
Како што беше покрената судска истрага во Франција, Samsung препозна дека
ги изложува своите работници на токсични хемикалии без соодветно да ги заштити и
информира за токсичноста на производите со кои се ракува во неговите корејски
фабрики. Оваа вест може да влијае на идната судска истрага.
Датум: 1 Ноември 2021
Извори:
https://www.business-humanrights.org/en/latest-news/samsung-takes-responsibility-and-
agrees-to-compensate-workers-of-its-south-korean-factories-who-have-serious-work-related-
illnesses/
https://goodelectronics.org/samsung-compensates-sick-electronics-workers/
#:~:text=Electronics%20company%20Samsung%20accepted%20the,was%20signed%20on
%20July%2024.
https://www.asso-sherpa.org/opening-of-a-judicial-investigation-in-paris-in-the-samsung-
case

22