TiÕt 22 - §äc v¨n

ViÖt B¾c
(T¸c gi¶ Tè H÷u)

A/ Yªu cÇu cÇn ®¹t:

Gióp häc sinh:
N¾m ®­îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, con ®­êng th¬
cña Tè H÷u. HiÓu râ nÐt næi bËt trong phong c¸ch th¬ cña Tè H÷u lµ sù hoµ quyÖn
gi÷a néi dung tr÷ t×nh chÝnh trÞ vµ nghÖ thuËt biÓu hiÖn ®Ëm ®µ tÝnh d©n téc.
B/ Ph­¬ng tiÖn thùc hiÖn:
- SGK, SGV.
- ThiÕt kÕ bµi häc.
- C¸c tµi liÖu tham kh¶o.
C/ C¸ch thøc tiÕn hµnh:
GV gîi më vÊn ®Ò, h­íng dÉn häc sinh tr¶ lêi c©u hái vµ th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u
hái.
D/ TiÕn tr×nh d¹y häc:
- KiÓm tra sÜ sè.
- KiÓm tra bµi cò:
- Vµo bµi míi.
Ho¹t ®éng cña GV- HS Néi dung kiÕn thøc cÇn ®¹t
* GV gäi HS ®äc môc “TiÓu 1/ Vµi nÐt vÒ TiÓu sö.
dÉn” trong SGK. - NguyÔn Kim Thµnh (1920 -2002) t¹i Thõa Thiªn
- Tãm t¾t tiÓu sö TH vµ cho HuÕ.
biÕt yÕu tè nµo ®· ¶nh h­ëng - XuÊt th©n: Gia ®×nh nhµ nho (cha vµ mÑ ®· truyÒn
s©u ®Ëm ®Õn hån th¬ TH? cho Tè H÷u t×nh yªu thiÕt tha ®èi víi v¨n häc- VH
d©n gian)
- TH sím gi¸c ngé CM.
- N¨m 1996, «ng ®­îc tÆng gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh
vÒ v¨n häc nghÖ thuËt.
2/ Con ®­êng c¸ch m¹ng, ®­êng th¬
- Cho biÕt c¸c tËp th¬ cña TH a/ TËp th¬ " Tõ Êy" 1937- 1946.
vµ thêi gian s¸ng t¸c? - Gåm 3 phÇn: "M¸u löa", "XiÒng xÝch", "Gi¶i phãng"
t­¬ng øng 3 chÆng ®­êng trong 10 n¨m ho¹t ®éng
- TËp "Tõ Êy" gåm nh÷ng cña TH.
phÇn nµo? Néi dung t­ t­ëng - Gi¸ trÞ: ChÊt men suy lÝ t­ëng, l·ng m¹n trong trÎo,
tõng phÇn? nh¹y c¶m..
VD: §i ®i em, TiÕng h¸t s«ng H­¬ng, Tõ Êy…
- Cho biÕt néi dung t­ t­ëng b/ TËp th¬ " ViÖt B¾c" 1946- 1954.
cña tËp "ViÖt B¾c"? - Néi dung t­ t­ëng:
+ VB lµ khóc ca hïng tr¸ng, thiÕt tha vÒ cuéc kh¸ng
chiÕn chèng P.
+ ThÓ hiÖn thµnh c«ng h×nh ¶nh, t©m t­ cña nh÷ng
con ng­êi kh¸ng chiÕn.
VD: S¸ng th¸ng N¨m (1951), Hoan h« chiÕn sÜ §iÖn
Biªn, Ta ®i tíi…
 c/ TËp th¬ "Giã léng" 1955 - 1961.
- Néi dung t­ t­ëng cña tËp - Nhµ th¬ h­íng vÒ qu¸ khø ®Ó thÊm thÝa nh÷ng nçi
th¬ "Giã léng"? ®au khæ cña cha «ng, c«ng lao cña thÕ hÖ ®i tr­íc.
- Cuéc sèng míi trªn miÒn B¾c trµn ®Çy søc sèng vµ
niÒm vui.
- T×nh c¶m thiÕt tha, s©u nÆng víi miÒn Nam ruét thÞt
VD: Quª mÑ, MÑ T¬m, Em ¬i.. Balan, Bµi ca xu©n
1961.
d/ TËp "Ra trËn" 1962-1971, "M¸u vµ hoa" 1972-
- Cho biÕt néi dung t­ t­ëng 1977.
cña 2 tËp th¬ trªn? - TËp th¬ “Ra trËn” lµ b¶n anh hïng ca vÒ “miÒn Nam
trong löa ®¹n s¸ng ngêi”.
VD: Cã thÓ nµo yªn, L¸ th­ BÕn Tre, Gi÷a ngµy
xu©n…
- TËp th¬ “M¸u vµ hoa” ghi l¹i mét chÆng ®­êng
c¸ch m¹ng ®Çy gian khæ, hi sinh vµ niÒm tin vµo søc
m¹nh tiÒm tµng cña xø së quª h­¬ng, con ng­êi ViÖt
Nam míi.
3/ Phong c¸ch nhÖ thuËt th¬ Tè H÷u.
- Nªu nh÷ng nÐt c¬ b¶n trong - VÒ néi dung, th¬ Tè H÷u mang tÝnh chÊt tr÷ t×nh
phong c¸ch nghÖ thuËt th¬ chÝnh trÞ s©u s¾c.
TH? - Th¬ Tè H÷u mang ®Ëm tÝnh sö thi.
- Giäng th¬ mang tÝnh chÊt t©m t×nh rÊt tù nhiªn,
®»m th¾m ch©n thµnh mµ ngät ngµo, tha thiÕt.
- NghÖ thuËt biÓu hiÖn trong th¬ Tè H÷u mang tÝnh
d©n téc ®Ëm ®µ.
+ ThÓ th¬: lôc b¸t, thÊt ng«n.
+ Ng«n ng÷: Sö dông nh÷ng õ ng÷ vµ c¸ch nãi quen
thuéc víi d©n téc, ph¸t huy cao ®é tÝnh nh¹c, sö dông
tµi t×nh c¸c tõ l¸y, thanh ®iÖu, vÇn th¬.
IV. KÕt luËn: SGK/ 99
- HS ®äc phÇn kÕt luËn trong Th¬ Tè H÷u lµ tÊm g­¬ng trong s¸ng ph¶n chiÕu
SGK vµ cho biÕt nh÷ng kÕt t©m hån mét ng­êi chiÕn sÜ c¸ch m¹ng suèt ®êi phÊn
luËn chung nhÊt vÒ th¬ Tè ®Êu hi sinh v× t­¬ng lai cña d©n téc.
H÷u? * Ghi nhí : SGK/99
- HS ®äc phÇn “ghi nhí”.
GV gäi HS ®äc môc “TiÓu dÉn” I. Giíi thiÖu chung:
trong SGK vµ yªu cÇu HS: 1/ Hoµn c¶nh s¸ng t¸c.
- Nªu hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi - Th¸ng 10/1954, Trung ¦¬ng §¶ng, ChÝnh phñ
th¬? tõ c¨n cø miÒn nói vÒ miÒn xu«i tiÕp qu¶n thñ ®«
Hµ Néi. Nh©n sù kiÖn cã tÝnh lÞch sö nµy Tè H÷u
®· s¸ng t¸c bµi th¬ “ViÖt B¾c”
- Nªu vÞ trÝ cña ®o¹n trÝch? 2/ VÞ trÝ ®o¹n trÝch.
§o¹n trÝch n»m ë phÇn ®Çu cña bµi th¬ (T¸i hiÖn
nh÷ng kØ niÖm c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn: §ã lµ
GV gäi Hs ®äc ®o¹n trÝch: nh÷ng t×nh c¶m cña anh c¸n bé kh¸ng chiÕn ®èi
(chó ý ®äc diÔn c¶m thÓ hiÖn víi thiªn nhiªn vµ con ng­êi ViÖt B¾c, t×nh c¶m
®­îc sù ©n t×nh, tha thiÕt, ch©n cña ViÖt B¾c ®èi víi c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn).
thµnh).
GV ®äc mÉu mét ®o¹n.
- Nªu c¶m nhËn chung cña em I. §äc – HiÓu v¨n b¶n.
vÒ ®o¹n th¬? 1. Cuéc chia tay
- Bµi th¬ cã c¸ch kÕt cÊu theo lèi ®èi ®¸p cña ca
- NhËn xÐt g× vÒ c¸ch kÕt cÊu dao tr÷ t×nh. Thùc chÊt ®ã lµ lèi ®éc tho¹i, ®¾m
cña bµi th¬? C¸ch kÕt cÊu Êy cã m×nh trong hoµi niÖm ngät ngµo vÒ qu¸ khø. Nã
g× gÇn gòi víi ca dao, d©n ca nªu bËt t×nh nghÜa th¾m thiÕt cña con ng­êi víi
vµ t¸c dông cña nã? c¸ch m¹ng vµ kh¸ng chiÕn. Nã cßn lµ kh¸t väng
vÒ t­¬ng lai víi nhiÒu dù c¶m míi mÎ.
- Nhµ th¬ ®· t¹o ra lêi ®èi ®¸p gi÷a kÎ ë, ng­êi ®i
a. Lêi ng­êi ë l¹i.
- Em nhËn xÐt g× vÒ c¸ch x­ng - X­ng h«: m×nh (trë ®i trë l¹i) - ta: Sö dông tõ
h«? C¸ch sö dông 2 tõ " m×nh " ng÷ diÔn t¶ trong t×nh yªu ®«i løa, t×nh c¶m vî
vµ "ta" trong bµi th¬ nµy ? chång  t×nh c¶m th©n mËt, tha thiÕt.
- §Æc s¾c ë chç Tè H÷u ®· t¹o ra lèi ®èi ®¸p trong
- Trong khæ 1, t¸c gi¶ sö dông t­ëng t­îng, nhµ th¬ ®Ó ViÖt B¾c hái: M×nh ®i, cã
nghÖ thuËt g×? T¸c dông?
nhí? M×nh vÒ, cã nhí? §iÖp ng÷: “m×nh cã nhí”
- ViÖt B¾c trong kh¸ng chiÕn
®­îc t¸i hiÖn qua nh÷ng kØ  kh¾c s©u kØ niÖm cña ng­êi ViÖt B¾c víi c¸n bé
niÖm nµo? kh¸ng chiÕn.
- Nh÷ng kØ niÖm:
+ Gian khæ nh­ng c¨m thï giÆc.
+ Nhí s¶n vËt miÒn rõng.
+ Nhµ nghÌo nh­ng Êm t×nh ng­êi c¸ch m¹ng.
- Trong giê phót chia li, t©m + Nhí ®Þa danh lÞch sö.
tr¹ng ng­êi ra ®i thÓ hiÖn qua VB hiÖn lªn trong hoµi niÖm ®Çy ®¾ng cay, gian
tõ ng÷ nµo? khæ nh­ng t×nh nghÜa thËt mÆn nång.
b. Lêi ng­êi ra ®i.
- T©m tr¹ng: b©ng khu©ng, bån chån... "CÇm tay
nhau........nay"
- NghÖ thuËt l¸y: b©ng khu©ng, bån chån.......
- C¶nh ViÖt B¾c kh¸ng chiÕn - QuyÕn luyÕn , mÕn th­¬ng…
®­îc t¸i hiÖn qua nh÷ng h×nh - "Lßng ta sau ......nhiªu"  T×nh c¶m nhí nhung,
¶nh nµo? thuû chung tr­íc sau nh­ mét.
2. Nçi nhí ViÖt B¾c.

- Nçi nhí Êy ®­îc gîi lªn bëi
nh÷ng tõ ng÷ nµo? H·y ph©n
tÝch?
- Nh÷ng kØ niÖm vÒ cuéc k/c
anh hïng ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ
nµo?
- TÝnh d©n téc ®­îc thÓ hiÖn
nh­ thÕ nµo trong ®o¹n trÝch?
GV gäi HS ®äc “Ghi nhí” SGK
- §¸nh gi¸ vÒ néi dung vµ nghÖ
thuËt bµi th¬?
 Cñng cè- H­íng dÉn
- HS n¾m ®­îc nh÷ng nÐt chÝnh vÒ con ®­êng th¬ Tè H÷u vµ phong c¸ch nghÖ
thuËt trong th¬ «ng.
- Hs chuÈn bÞ bµi: LuËt th¬.
a. Nçi nhí con ng­êi, cuéc sèng ViÖt B¾c.
- H×nh ¶nh: b¶n, bÕp löa, rõng nõa bê tre, ng­êi
mÑ, líp häc, rõng chiÒu...
 Kh¾c s©u kØ niÖm g¾n bã víi cuéc sèng, con
ng­êi ViÖt B¾c.
b. Nçi nhí thiªn nhiªn, nói rõng ViÖt B¾c..
- Mïa ®«ng: hoa chuèi ®á t­¬i.
- Mïa xu©n: m¬ në tr¾ng rõng.
- Mïa hÌ: ve kªu rõng ph¸ch.
- Mïa thu: tr¨ng räi hoµ b×nh.
 ®o¹n th¬ hay vµ tiªu biÓu miªu t¶ bøc tranh
thiªn nhiªn bèn mïa mang vÎ ®Ñp riªng cña ViÖt
B¾c
C. Nçi nhí vÒ cuéc kh¸ng chiÕn anh hïng.
- " Rõng che....................mai lªn"
+ §ã lµ cuéc chiÕn tranh nh©n d©n: toµn d©n ®¸nh
giÆc, ®¸nh b»ng tÊt c¶ nh÷ng g× cã trong tay.
+ §ã lµ cuéc kh¸ng chiÕn toµn d©n toµn diÖn “Ai
vÒ cã nhí ai kh«ng… khu”
- NghÖ thuËt: h×nh ¶nh so s¸nh “®ªm ®ªm… rung”,
nhÞp th¬ s«i næi, giäng th¬ hµo hïng, h×nh ¶nh g©y
Ên t­îng m¹nh mÏ kh¸c h¼n víi ®o¹n trªn ªm ¶,
ngät ngµo
 Kh«ng khÝ s«i næi cña sinh ho¹t c¸ch m¹ng.
- Khæ cuèi: NiÒm tin t­ëng vµ hi väng cña con
ng­êi ViÖt Nam vÒ §¶ng, B¸c Hå.
* §o¹n th¬ gîi nhí l¹i vµ ca ngîi chiÕn c«ng cña
bé ®éi, d©n c«ng, qu©n d©n mét lßng ®¸nh giÆc...
3. TÝnh d©n téc.
- ThÓ lôc b¸t tµi t×nh, thuÇn thôc.
- Sö dông c¸ch nãi d©n gian: x­ng h«, thi liÖu,
®èi ®¸p...
- Giäng ®iÖu quen thuéc, gÇn gòi hÊp dÉn...
- Së tr­êng sö dông c¸c tõ l¸y.
*Ghi nhí: SGK
III. kÕt luËn.
- VB lµ khóc hïng ca vµ còng lµ khóc t×nh ca vÒ
c¸ch m¹ng, vÒ cuéc kh¸ng chiÕn vµ con ng­êi
kh¸ng chiÕn.
-Víi thÓ th¬ lôc b¸t, lèi kÕt cÊu ®éc ®¸o, ng«n ng÷
®Ëm s¾c th¸i d©n gian ®· gãp phÇn t¹o nªn sù
thµnh c«ng cho “ViÖt B¾c”.