Hocmai.

vn – Học chủ động - Sống tích cực

Khóa học Ngữ văn - Lớp 6 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

BÀI TẬP TỰ LUYỆN

Chuyên đề: Tiếng Việt
Giáo viên: Nguyễn Phi Hùng

1. Cấu tạo từ

- Dạng 1. Nhận diện từ theo cấu tạo

1. Xếp các từ trong dãy sau thành các nhóm: Từ đơn, từ ghép, từ láy: bóng bay, thơm tho,
nhân dân, vui, rì rào, chim chích, học hành, đất nước, tivi, trường lớp, đất đai, đẹp, chuồn
chuồn, phố phường.

2. Xác định từ ghép, từ láy trong đoạn văn sau:

Những đồi tranh vàng óng lao xao trong gió nhẹ. Những đồi đất đỏ như vung nối nhau chạy tít
tắp đến tận chân trời. Đó đây, những cụm rừng xanh thẫm như ốc đảo nổi lên giữa thảo nguyên.

- Dạng 2. Tạo từ mới theo yêu cầu cho sẵn

Cho tiếng : sạch, nhớ, chăm. Tạo các từ ghép, từ láy từ các tiếng đã cho.

- Dạng 3. Tìm từ khác loại

a/ xanh tươi, xanh lơ, xanh ngắt, xanh um, xanh lè

b/ phố phường, phố xá, đường phố, phố cổ
c/ nhanh nhanh, nhanh gọn, nhanh nhảu, nhanh nhẹn
thỏ thẻ, thì thầm, the thé, rầm rầm, thủ thỉ

2. Từ mượn

- Dạng 1. Xác định từ mượn trong văn bản

Bỗng một chàng trai khôi ngô, tuấn tú cùng cô út của phú ông từ phòng cô dâu đi ra.

- Dạng 2. Tìm từ mượn theo yêu cầu

1. Tìm từ mượn chỉ đồ dùng học tập/đồ dùng trong gia đình

2. Tìm từ mượn trong lĩnh vực bóng đá

- Dạng 3. Cách sử dụng từ mượn

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 1 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn - Lớp 6 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

Cách dùng các từ : trẻ con, đàn bà, kinh đô

- Bác Hồ dành rất nhiều tình yêu thương cho các bạn trẻ con.

- Ngày 8/3 là ngày dành cho những người đàn bà trên toàn thế giới.

- Hà Nội xứng đáng là kinh đô hiện đại, văn minh của cả nước.

3. Nghĩa của từ

- Dạng 1. Nhận diện cách giải nghĩa

Các từ sau đây được giải nghĩa theo cách nào:

thiên thần: thần trên trời

thái tử: con trai vua, người được chọn sẵn để sau nối ngôi

sâu sắc: không nông cạn, bồng bột

chăm chỉ: cần cù, chịu khó, siêng năng

Dạng 2. Giải nghĩa các từ

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

"Từ đó, nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng. Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung
hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía. Uy thế của nghĩa quân vang khắp nơi. Họ
không phải trốn tránh như trước mà xông xáo đi tìm giặc. Họ không phải ăn uống khổ cực như
trước nữa, đã có những kho lương mới chiếm được của giặc tiếp tế cho họ. Gươm thần mở
đường cho họ đánh tràn ra mãi, cho đến lúc không còn một tên giặc nào trên đất nước."

Giải thích nghĩa của các từ sau:

- Nhuệ khí: - Tung hoành:

- Nghĩa quân: - Khổ cực

4. Từ nhiều nghĩa

- Dạng 1. Chỉ ra các nghĩa khác nhau của từ nhiều nghĩa và xác định nghĩa gốc - nghĩa chuyển

VD: cánh

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 2 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn - Lớp 6 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

- Dạng 2. Đặt câu để làm rõ các nghĩa khác nhau của từ nghiều nghĩa

"Ngày cưới, trong nhà Sọ Dừa cỗ bàn thật linh đình, gia nhân chạy ra chạy vào tấp nập."

a. Giải thích nghĩa của từ "chạy" trong đoạn văn trên. Đặt năm câu có từ "chạy" được dùng với 5
nghĩa khác nhau.

5. Chữa lỗi dùng từ

Chủ tịch nước gặp mặt 26 tri thức trẻ làm phó chủ tịch các xã nghèo biên giới.

Trong ba ngày (từ 28-30/9), lượng mưa kéo dài đã gây ngập úng nhiều nơi thuộc quận Đống Đa
và thành phố Hà Nội.

Trong thanh niên nói chung và trong bóng đá nói riêng, chúng ta đã đạt được những thành tựu
đáng kể.

Trái lại, lũ quan lại dưới triều đình chỉ biết hợp tác với nhau, dùng mọi âm mưu, thủ đoạn để
bóc lột nhân dân, ăn chơi xa xỉ.

Bài tập tổng hợp

Cho đoạn văn

Mã Lương được nghe rất nhiều điều tàn ác của nhà vua đối với dân nghèo nên em rất căm
ghét vua, không muốn vẽ. Vua bắt em vẽ một con rồng, em liền vẽ một con cóc ghẻ. Vua bắt em
vẽ con phượng, em lại vẽ con gà trụi lông. Hai con vật đó vừa xấu xí vừa bẩn thỉu, nhảy nhót tứ
tung bên cạnh nhà vua. Vua tức giận, cho quân lính đến cướp cây bút thần trong tay Mã Lương
rồi nhốt em vào ngục.

a. Tìm trong đoạn văn trên ba từ láy, bốn từ ghép đẳng lập, bốn từ ghép chính phụ.

b. Giải nghĩa từ "vẽ" trong đoạn văn trên. Trong giao tiếp, người ta cũng dùng từ "vẽ" với nhiều
nghĩa khác nhau. Em hãy chỉ ra hai nghĩa khác của từ "vẽ" và hai câu để làm rõ các nghĩa vừa
tìm được.

c. Tìm từ Hán Việt tương ứng với các từ thuẩn Việt sau:

- Nhà vua:

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 3 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn - Lớp 6 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

- người dân: - con gà:

- tức giận: phẫn nộ - vẽ:

- căm ghét: thù hận - ngay thẳng: chính trực

- nhà tù: ngục thất, ngục tù

6. Từ loại

- Dạng 1. Nhận diện từ loại trong dãy từ, trong đoạn văn

1. Xếp các từ trong dãy sau thành các nhóm theo từ loại: sách vở, nhảy nhót, và, lạnh lẽo, mưa,
nhớ, cay đắng, bọn họ, kia, rối rít, ki-lô-mét, mười lăm, tất cả, chúng tôi, xám xịt, buồn bã, nay,
dám, có, nhưng, mỗi, Hà Nội, hễ

2. Cho đoạn văn:

Từ đó, nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng. Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung hoành
khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía. Uy thế của nghĩa quân vang khắp nơi. Họ không
phải trốn tránh như trước mà xông xáo đi tìm giặc.

Xác định các

danh từ: nhuệ khí, nghĩa quân, tay, Lê Lợi, thanh gươm thần, trận địa, quân Minh, uy thế, trước,
giặc

động từ: tung hoành, làm, bạt vía, vang, trốn tránh, xông xáo, đi tìm

tính từ: tăng

đại từ: họ

chỉ từ: đó

lượng từ: khắp, các

quan hệ từ: từ, của, trong, như, mà

- Dạng 2. Tìm từ khác loại trong hệ thống

a. bầu trời, mặt đất, rộng lớn, biển khơi

b.nỗi buồn, niềm vui, tình thương, xúc động

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 4 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn - Lớp 6 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

c. lo âu, học hành, làm việc, gánh vác

d.lạnh giá, băng tuyết, rét buốt, lạnh cóng
viết, nhớ, ngủ, nỡ

- Dạng 3. Từ nhiều nghĩa và Hiện tượng chuyển loại của từ

a. Chúng tôi ngồi vào bàn (………..) để bàn (………..) kế hoạch chào mừng ngày 26 tháng 3.
b. Anh Sơn (……………..) đi mua hộp sơn (……………..) về sơn (………….…..) cửa.
c. Chị cân (………..) cho em một cân (…………….) gạo nếp.
d. Hai khối trụ được đặt rất cân (………….…..) với nhau.
e. Bố mẹ tôi đang tính (…………….) cho anh Nam đi du học.
f. Tính (…………….) cô ấy hiền lành, tốt bụng lắm.
- Tà áo dài là một trang phục rất Việt Nam.

- Cả thế giới cùng sẻ chia nỗi đau đớn, sự mất mát của nhân dân Pháp sau vụ khủng bố kinh
hoàng vừa qua.

- Tôi muốn đi nhiều nơi để tận hưởng hết những vẻ đẹp của cuộc sống.

7. Cụm từ

- Dạng 1. Nhận diện cụm từ trong câu/đoạn

1. Một ngày, hai ngày, rồi ba ngày, cả bọn thấy mệt mỏi, rã rời.

2. Cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay, bác Tai, lão Miệng từ xưa vẫn sống với nhau rất thân thiết.

3. Đến nơi, họ thấy lão Miệng cũng nhợt nhạt cả hai môi, hai hàm thì khô như rang

- Dạng 2. Tạo lập cụm từ từ các từ đã cho

1. làm, đẹp đẽ, cuốn sách

Bài tập tổng hợp

Câu 1. (4 điểm) Cho đoạn văn

Nửa đêm, Thạch Sanh đang lim dim mắt thì chằn tinh sau miếu hiện ra, nhe nanh, giơ vuốt
định vồ lấy chàng. Thạch Sanh với lấy búa đánh lại. Chằn tinh hoá phép thoắt biến, thoắt hiện.
Thạch Sanh không núng, dùng nhiều võ thuật đánh con quái vật. Chỉ một lúc, lưỡi búa của
chàng đã xả xác nó làm hai. Chằn tinh hiện nguyên hình là một con trăn khổng lồ, nó chết, để lại

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 5 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn - Lớp 6 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

bên mình bộ cung tên bằng vàng. Thạch Sanh chặt đầu quái vật và nhặt bộ cung tên xách về. Mẹ
con Lí Thông đang ngủ bỗng nghe tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ
con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh,
chúng mới hoàn hồn.

(Thạch Sanh – Ngữ Văn 6 tập một)

1. Xác định trong đoạn văn trên

- ba danh từ chỉ đơn vị:

- hai danh từ riêng:

- năm danh từ chung:

2. Tìm trong đoạn văn

- năm động từ chỉ hoạt động:

- năm động từ chỉ trạng thái:

- động từ tình thái:

3. Ghi lại các

- tính từ chỉ mức độ tuyệt đối:

- tính từ chỉ mức độ tương đối:

4. Xác định các cụm động từ trong câu văn sau: Nửa đêm, Thạch Sanh đang lim dim mắt thì chằn
tinh sau miếu hiện ra, nhe nanh, giơ vuốt định vồ lấy chàng.

5. Xác định các cụm danh từ trong câu văn: Chỉ một lúc, lưỡi búa của chàng đã xả xác nó làm
hai

6. Tìm trong đoạn văn trên 4 từ Hán Việt và giải nghĩa các từ đó.

7. Tiếng "lưỡi" trong từ "lưỡi búa" có nghĩa là gì? Tìm các nghĩa khác của từ "lưỡi" và cho biết
nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển.

- Miệng lưỡi

- Lưỡi câu: móc nhỏ, đầu sắc nhọn, thường có ngạnh, dùng để móc mồi câu cá.

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 6 -
Hocmai.vn – Học chủ động - Sống tích cực
Khóa học Ngữ văn - Lớp 6 (Thầy Nguyễn Phi Hùng)

- Lưỡi gà: bộ phận hình thanh mỏng, lắp trong kèn, sáo, khi rung thì phát ra âm thanh.

nắp đậy tự động để làm cho chất lỏng hoặc chất khí chỉ đi qua theo một chiều.

- Lưỡi trai: phần cứng chìa ra ngoài của một số loại mũ

- Lưỡi lê: bộ phận của súng, đầu nhọn thường lắp ở đầu nòng, dùng để đâm

Giáo viên : Nguyễn Phi Hùng

Nguồn : Hocmai

Hệ thống giáo dục HOCMAI Tổng đài tư vấn: 1900 6933 - Trang | 7 -