‫فصل ‪4‬‬

‫کشش تقاضا و عرضه‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫‪Elasticity‬‬ ‫مفهوم کشش‬

‫واکنش مصرفکننده و یا تولیدکننده در قبال تغییرات قیمت‬

‫کاال مفهوم کشش است‪.‬‬
‫در اقتصاد کشش به معنی درصد تغییر در یک متغیر نسبت به‬
‫درصد تغییر در سایر عوامل مؤثر بر آن متغیر است‪.‬‬
‫معموالً کشش در اقتصاد به کشش قیمتی‪ ،‬کشش درآمدی و‬
‫کشش متقاطع تقسیم میشود‪.‬‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫کشش قیمتی تقاضا )‪(Price elasticity of demand‬‬

‫درصد تغییرات مقدار تقاضا نسبت به تغییر قیمت است که به صورت رابطه زیر نمایش‬
‫داده میشود‪:‬‬

‫اگر افزایش زیاد قیمت باعث کاهش تقاضا به مقدار کمتری شود کاالی مربوطه با کشش کم است‬
‫و برعکس اگر افزایش زیاد قیمت باعث کاهش تقاضا به مقدار بیشتری شود کاالی مربوطه با کشش است‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫تقسیم بندی کاال ها بر اساس مقدار کشش قیمتی‬

‫اگر کشش قیمتی صفر باشد تقاضا کامالً بی کشش است یعنی تقاضا هیچ حساسیتی نسبت به‬
‫تغییرات قیمت ندارد‪.‬‬
‫اگر قدر مطلق کشش قیمتی بین صفر و یک باشد تقاضا کم کشش است به این معنا که اگر یک‬
‫درصد قیمت افزایش یابد تقاضا کمتر از یک درصد کاهش مییابد‪.‬‬
‫اگر قدر مطلق کشش برابر با یک باشد تقاضا با کشش واحد است یعنی اگر قیمت یک درصد‬
‫افزایش یابد تقاضا یک درصد کاهش مییابد‪.‬‬
‫اگر قدر مطلق کشش بزرگتر از یک باشد تقاضا با کشش است یعنی اگر قیمت یک درصد‬
‫افزایش یابد تقاضا بیشتر از یک درصد کاهش مییابد‪.‬‬
‫اگر قدر مطلق کشش بینهایت باشد تقاضا کامالً با کشش است‪.‬‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫دو حالت حدی کشش قیمتی تقاضا‬

‫دارو یک کاالی با کشش تقاضای صفر است‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫مثالی از کشش قیمیت تقاضا‬
‫فرض کنید قیمت گوشت مرغ ‪ 10‬درصد افزایش یابد‪ ،‬یک مصرف کننده ممکن‬
‫است چند نوع واکنش نشان دهد‪.‬‬
‫یک حالت این است که ‪ 10‬درصد تقاضای خود را از گوشت مرغ کاهش دهد‪ .‬در‬
‫این صورت درصد تغییر در قیمت مرغ و تقاضای مرغ برابر است و مقدار کشش‬
‫برابر واحد خواهد بود (کاالی با کشش واحد)‬
‫یک حالت دیگر این است که ‪ 20‬درصد تقاضای خود را از گوشت مرغ کاهش‬
‫دهد‪ .‬در این صورت مقدارکشش برابر ‪ 2‬خواهد بود (کاالی پر کشش)‪.‬‬
‫حالت سوم این است که ‪ 5‬درصد تقاضای خود را از گوشت مرغ کاهش دهد‪ .‬در‬
‫این صورت مقدارکشش برابر ‪ 0/5‬خواهد بود (کاالی کم کشش)‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫عوامل تعیین کننده کشش قیمتی تقاضا‪:‬‬
‫‪ -1‬تعداد و نزدیکی کاالهای جانشین و در دسترس بودن آنها؛ هر چه تعداد و‬
‫نزدیکی کاالهای جانشین بیشتر باشد کاال پرکشش تر می شود‪.‬‬

‫‪ -2‬اهمیت کاال در بودجه مصرف کننده؛ هر چه کاال از اهمیت بیشتری در بودجه‬

‫خانوار برخوردار باشد‪ ،‬کشش قیمتی بزرگتر است‪.‬‬

‫‪ -3‬موارد استفاده از کاال؛ هر چه کاال پر کاربردتر باشد‪ ،‬پرکشش تر است‪.‬‬

‫‪ -4‬طول زمان؛ کشش قیمتی کاال در کوتاه مدت کمتر و در بلند مدت بیشتر می باشد‪.‬‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬
 ‫طبقه بندی کاالها بر اساس کشش درآمدی‪:‬‬

‫بر اساس این طبقه بندی انگل ‪:‬‬

‫کاالهایی که کشش درآمدی مثبت دارند کاالی عادی و کاالهایی که کشش درآمدی منفی دارند‬
‫کاالی پست خوانده می شوند‪.‬‬

‫کاالهایی که کشش درآمدی بین صفر و یک دارند کاالی ضروری و کاالهایی که کشش درآمدی‬
‫بزرگتر از یک دارند‪ ،‬کاالی لوکس یا تجملی گفته می شوند‪.‬‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫کاالی پست گیفن‪:‬‬

‫کاالی پست گیفن نوع دیگری از کاال است که دارای کشش قیمتی مثبت و کشش‬
‫درآمدی منفی باشد‪ .‬به عبارت دیگر کاالی پست گیفن کاالیی است که قانون تقاضا را‬
‫نقض می کند‪ .‬یعنی بر خالف کاالهای عادی‪ ،‬کشش قیمتی مثبت دارد و با افزایش قیمت‬
‫مقدار تقاضای آن کاال افزایش می یابد‪ .‬از طرف دیگر کشش درآمدی برای این کاال منفی‬
‫است‪ ،‬یعنی با افزایش درآمد‪ ،‬مقدار تقاضای آن کاال کاهش می یابد‪.‬‬

‫‪E p  0,‬‬ ‫‪E I0‬‬ ‫بنابراین کاال پست گیفن است اگر‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬
Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬
Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬
Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬
 1 ‫تمرین‬

Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬

 2 ‫تمرین‬

Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬

 3 ‫تمرین‬

Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬

 ‫تمرین ‪4‬‬
‫بخش تحقیقاتی یک شرکت تابع تقاضای محصول خود را به صورت رابطه زیر تخمین زده است‪:‬‬

‫‪Qx  1  2 Px  0.8 Py  1.5 I‬‬

‫‪Px  $2, I  $4, Py  $2.5, PM  $1, A  $2‬‬

‫‪ Qx‬فروش ساالنه کاالی تولیدی ‪ Px ،‬قیمت کاالی تولیدی‪ I ،‬درآمد قابل تصرف ساالنه شخصی و ‪ Py‬قیمت‬
‫کاالی شرکت رقیب است‪.‬‬
‫الف) فروش این شرکت در سال جاری را محاسبه کنید‪.‬‬
‫ب) کشش فروش را نسب به هر یک از متغیرهای تابع تقاضا بدست آورید‪.‬‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫کشش قیمتی عرضه‬
‫کشش قیمتی عرضه میزان حساسیت عرضه محصوالت را در‬
‫مقابله با تغییرات قیمت اندازهگیری میکند‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫دو حالت حدی کشش عرضه‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

 ‫منحنی عرضه با کشش واحد و پرکشش‬

‫‪Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti‬‬ ‫اقتصاد عمومی ‪ -1‬دکتر ایزدخواستی‬

Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬
Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬
Facultymembers.sbu.ac.ir/izadkhasti ‫ دکتر ایزدخواستی‬-1 ‫اقتصاد عمومی‬