‫اقتصاد گردشگری‬

‫نیمسال اول ‪1399-400‬‬

 ‫ویژگی های اقتصاد گردشگری‬

‫‪ )1‬آیا مفهومی به نام صنعت گردشگری وجود دارد؟‬

‫صنعت‪ :‬صنعت دربردارند بنگاه هایی است که کاال و خدمات یکسان یا گروه خاصی از کاال‪/‬خدمات را تولید می کنند‪.‬‬
‫یا برمبنای استفاده از مواد اولیه یکسان وجه اشتراک دارند‪.‬‬
‫در نظام حساب های ملی صنعت به صورت گروهی از بنگاه ها تعریف می شود که در نوع خاصی از فعالیت های مولد درگیر‬
‫هستند‪.‬‬
 ‫ویژگی های اقتصاد گردشگری‬
‫‪ )2‬گردشگری به عنوان یک محصول ترکیبی‬

‫کاالی گردشگری‪ :‬ترکیبی از تمامی فعالیت هایی که در مقصد انجام می گیرد و خدماتی که در راستای دستیابی به تجربه‬
‫سفر مورد استفاده قرار می گیرد‪.‬‬

‫‪ )3‬گردشگری دارای ماهیت خدماتی است‪.‬‬

‫ویژگی خدمات گردشگری‪:‬‬
‫‪ -‬غیرملموس بودن‬
‫‪ -‬تغییرپذیری‬
‫‪ -‬تفکیک ناپذیری‬
‫‪ -‬زوال پذیری‬
 ‫ویژگی های اقتصاد گردشگری‬
‫‪ )4‬ماهیت فصلی تقاضای گردشگری‬

‫مشخصه تقاضای محصوالت گردشگری یرخورداری از شکل توزیعی نابرابر و موقتی است‪.‬‬

‫عواملی که منجر به فصلی بودن تقاضای گردشگری می شوند‪:‬‬

‫‪‬اقلیم‬

‫‪‬نحوه سازماندهی تعطیالت مدارس‪ ،‬سازمان ها و ادارات‪.‬‬

‫‪‬عامل خودتقویت کنندگی‬

‫‪ )5‬وابستگی متقابل محصوالت گردشگری‬

 ‫ویژگی های اقتصاد گردشگری‬

‫‪ )6‬هزینه های سرمایه گذاری نسبتا کم در برابر هزینه های ثابت زیاد‬

‫‪ )7‬کشش درآمدی باال‬

‫‪ )8‬تسلط موسسات کوچک و متوسط‬

 ‫طبقه بندی کسب و کارها‬

‫میزان دارایی‬ ‫تعداد کارکنان‬

‫کمتر از ‪ 100‬هزار دالر‬ ‫کمتر از ‪ 10‬نفر‬ ‫کسب و کارهای خرد‬

‫‪ 100‬هزار تا ‪ 3‬میلیون دالر‬ ‫‪ 10-50‬نفر‬ ‫کسب و کارهای کوچک‬

‫‪ 3‬تا ‪ 15‬میلیون دالر‬ ‫‪ 50-300‬نفر‬ ‫کسب و کارهای متوسط‬

‫بیش از ‪ 15‬میلیون دالر‬ ‫بیش از ‪ 300‬نفر‬ ‫کسب و کارهای بزرگ‬

‫مزایا و معایب تسلط کسب و کارهای کوچک و متوسط در گردشگر ی‬

‫‪ )1‬گردش پول در اقتصاد محلی‬

‫‪ )2‬ایجاد اشتغال در مناطق روستایی و کمتر توسعه یافته‬
‫‪ )3‬منطق تجاری حاکم بر شرکت های بزرگ در این کسب و کارها کاربرد ندارد‪.‬‬
‫‪ )4‬عدم امکان استانداردسازی کسب و کارهای کوچک و متوسط‬
‫عرضه و تقاضای گردشگری‬
 ‫قانون تقاضا‬
‫طبق قانون تقاضا‪ ،‬رابطه معکوسی میان قیمت کاالها و خدمات و مقدار کاال یا خدماتی که خریداران مطالبه می کنند وجود‬
‫دارد (به شرط ثابت بودن سایر عوامل)‬

‫طبق این قانون‪ ،‬تغییر در قیمت به تغییر در مقدار تقاضا خواهد انجامید‬
 ‫جابجایی منحنی تقاضا‬
‫اگر قیمت کاال تغییر نماید‪ ،‬منحنی تقاضا جابجا نمی شود‪ ،‬بلکه از یک نقطه واقع بر منحنی تقاضا به نقطه دیگر روی همان‬
‫منحنی جابجا می شود‪.‬‬
‫هر گونه تغییر در تقاضا به واسطه متغیری غیر از قیمت خود کاال یا خدمت‪ ،‬موجب انتقال منحنی تقاضا می شود‬
 ‫عوامل موثر بر تقاضا‬

‫کاهش قیمت‬
‫افزایش درآمد مصرف کننده‬
‫افزایش قیمت سایر کاالها‬
‫افزایش تقاضا‬
‫تغییر در سلیقه ها‬
‫انتظارات افراد‬

‫افزایش قیمت‬
‫کاهش درآمد مصرف کننده‬
‫کاهش تقاضا‬ ‫کاهش قیمت سایر کاالها‬
‫تغییر در سلیقه ها‬
‫انتظارات افراد‬
 ‫قانون عرضه‬
‫طبق قانون عرضه‪ ،‬رابطه مستقیمی میان قیمت کاالها یا خدمات و مقدار کاال یا خدماتی که تولیدکنندگان عرضه می کنند‬
‫وجود دارد (به شرط ثابت بودن سایر عوامل)‬
 ‫جابجایی منحنی عرضه‬
‫اگر قیمت کاال تغییر نماید‪ ،‬عرضه از یک نقطه واقع بر منحنی عرضه به نقطه دیگر روی همان منحنی جابجا می شود‪.‬‬
‫عوامل غیر از قیمت خود کاال یا خدمت منجر به انتقال منحنی عرضه می شود‪.‬‬
‫عوامل موثر بر عرضه‬

‫‪‬قیمت‬

‫‪‬تغییر تکنولوژی‬

‫‪‬قیمت عوامل تولید‬

‫‪‬قیمت کاالهای مرتبط‬

‫‪‬انتظارات تولیدکنندگان‬
 ‫نقطه تعادلی‬

‫جایی که منحنی عرضه و تقاضا همدیگر را قطع می کنند نقطه تعادلی شکل می گیرد‪.‬‬

‫در قیمت تعادلی مقدار کاالیی که خریداران مایل و قادر به خریدنش هستند دقیقاً با مقدار کاالیی که فروشندگان مایل و قادر‬
‫به فروش آن هستند‪ ،‬برابر است‪.‬‬
 ‫در حالت تعادل ‪:‬‬

‫‪ )1‬وقتی تقاضا افزایش می یابد و عرضه ثابت است‪ :‬هم قیمت و هم مقدار افزایش می یابد‪.‬‬

‫‪ )2‬وقتی تقاضا کاهش می یابد و عرضه ثابت است‪ :‬هم قیمت و هم مقدار کاهش می یابد‪.‬‬

‫‪ )3‬وقتی که عرضه افزایش می یابد و تقاضا ثابت است» قیمت کاهش و مقدار افزایش می یابد‪.‬‬

‫‪ )4‬وقتی که عرضه کاهش می یابد و تقاضا ثابت است» قیمت افزایش و مقدار کاهش می یابد‪.‬‬

‫‪ )5‬وقتی که تقاضا و عرضه هر دو افزایش می یابند‪ :‬مقدار افزایش می یابد اما قیمت هم می تواند افزایش و هم کاهش یابد‪.‬‬

‫‪ )6‬وقتی که تقاضا و عرضه هر دو کاهش می یابند‪ :‬مقدار کاهش می یابد اما قیمت هم می تواند افزایش و هم کاهش یابد‪.‬‬

‫‪ )7‬وقتی که عرضه و تقاضا در جهات مختلفی انتقال یابند‪ :‬تغییر در مقدار نامعین است اما قیمت همیشه در همان جهتی تغییر‬
‫می کند که منحنی تقاضا انتقال می یابد‪.‬‬
 ‫عرضه و تقاضای محصوالت گردشگری‬

‫برای بسیاری از محصوالت گردشگری امکان عرضه اضافی در مدت زمان کوتاه وجود ندارد‪ ،‬بنابراین در کوتاه مدت اگر عرضه‬
‫پاسخگوی میزان افزایش تقاضا نباشد‪ ،‬قیمت افزایش می یابد‪.‬‬

‫این امر در مورد هتل ها‪ ،‬شرکت های هواپیمایی‪ ،‬رویدادها‪ ،‬کشتی های تفریحی و ‪ ...‬صادق است‪.‬‬

‫رستوران ها‪ ،‬آژانس های مسافرتی‪ ،‬خودروهای کرایه ای و کسب و کارهای خرد گردشگری قابلیت تطبیق با تغییر تقاضا را‬
‫دارند‪.‬‬
 ‫مصرف تجملی ( اثر وبلن )‬

‫اثر وبلن عبارت است از خرید کاالها یا خدمات به دلیل موقعیت اجتماعی که برای خریدار به ارمغان می آورد‪.‬‬

‫در اثر وبلن به جای آنکه عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت یک محصول باشد‪ ،‬منحنی های تقاضای جدیدی مطرح می شوند‬
‫که مبتنی بر پرستیژ اجتماعی و استفاده انحصاری از برخی کاالها هستند‪.‬‬

‫هر چه قیمت محصوالتی مانند استفاده از کشتی مجلل‪ ،‬خرید ویال‪ ،‬مکان تاالر‪ ،‬طول مسافرت‪ ،‬اتومبیل گران قیمت و ‪ ...‬بیشتر‬
‫باشد‪ ،‬خرید آن مطلوب تر خواهد بود‪.‬‬
 ‫مصرف تجملی ( اثر وبلن )‬

‫اثر وبلن عبارت است از خرید کاالها یا خدمات به دلیل موقعیت اجتماعی که برای خریدار به ارمغان می آورد‪.‬‬

‫در اثر وبلن به جای آنکه عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت یک محصول باشد‪ ،‬منحنی های تقاضای جدیدی مطرح می شوند‬
‫که مبتنی بر پرستیژ اجتماعی و استفاده انحصاری از برخی کاالها هستند‪.‬‬

‫هر چه قیمت محصوالتی مانند استفاده از کشتی مجلل‪ ،‬خرید ویال‪ ،‬مکان تاالر‪ ،‬طول مسافرت‪ ،‬اتومبیل گران قیمت و ‪ ...‬بیشتر‬
‫باشد‪ ،‬خرید آن مطلوب تر خواهد بود‪.‬‬
‫اثر وبلن‬
‫متغیرهای موثر بر تابع تقاضای بین المللی‬

‫درآمد (مهمترین عامل)‬ ‫‪(1‬‬

‫قیمت های گردشگری در مقصد‬ ‫‪(2‬‬

‫هزینه حمل و نقل‬ ‫‪(3‬‬

‫بازاریابی و ترفیع‬ ‫‪(4‬‬

‫ذخیره مهاجرت‬ ‫‪(5‬‬

‫عوامل کیفی‬ ‫‪(6‬‬

 ‫گرایش های تقاضای گردشگران‬

‫‪ )1‬جهانی سازی تقاضای گردشگری‬

‫‪ )2‬تمرکززدایی از تعطیالت ساالنه‬

‫‪ )3‬توجه بیشتر به محیط زیست و افزایش اهمیت اکوتوریسم‬

‫‪ )4‬ارزش های تغییریافته (تالش برای کسب تجربه های جدید‬

‫‪ )5‬شیوه های در حال تغییر زندگی‬

 ‫سیستم گردشگری‬

‫سیستم گردشگری چارچوبی است که از طریق آن چگونگی تعامل میان عرضه گ ردشگری در مقصد‪ ،‬حلقه های واسط و ت قاضا‬
‫مشخص می گردد ‪.‬‬
‫در سیستم گردشگری به لحاظ جغرافیایی‪ ،‬عرضه و تقاضای گردشگری جدا از هم هستند اما تولید و مصرف در یک نق طه صورت‬
‫می گیرد‬

‫حلقه های واسط‬

‫• عوامل تعیین کننده‬ ‫• جاذبه ها‬
‫• انگیزه ها‬ ‫• حمل و نقل‬ ‫• خدمات‪/‬تسهیالت‬
‫• رفتار گردشگران‬ ‫• واسطه های سفر‬ ‫• زیرساخت ها‬
‫• واسطه های بازاریابی‬
‫تقاضا‬ ‫عرضه‬
 ‫عرضه‬

‫عرضه کنندگان مسئول تامین اجزای محصول گردشگری هستند و از مجموع عرضه آنها تجربه سفر بازدید کننده رقم می‬
‫خورد‪.‬‬

‫‪ -‬عنصر اصلی سیستم گردشگری در بخش عرضه‪ ،‬جاذبه ها هستند که امکان جذب مردم به سمت مقاصد را فرام می آورند‬

‫‪ -‬جزء دوم عرضه‪ ،‬خدمات‪ /‬تسهیالت است که منظور از آن خدمت رسانی کافی به بازدیدکنندگان در فضایی خارج از محیط‬
‫زندگی ایشان است‪ .‬شامل اقامت‪ ،‬واحدهای ارائه دهنده خوراک و نوشیدنی‪ ،‬فروشگاه ها‪ ،‬بهداری‪ ،‬بانک‪ ،‬تئاتر‪ ،‬تعمیرگاه‪ ،‬باشگاه‪،‬‬
‫مراکز تفریحی و ‪ ...‬می باشد‪.‬‬

‫‪ -‬جزء سوم زیرساخت هاست که شامل زیرساخت های حمل و نقل‪ ،‬آب‪ ،‬برق‪ ،‬خدمات بهداشتی‪ ،‬شبکه های ارتباطی‪ ،‬سیستم‬
‫دفع زباله و ‪ ....‬است‪ .‬این امکانات به ندرت این امکانات صرفا برای بخش گردشگری ایجاد می شود‪.‬‬
 ‫انواع بازارهای اقتصادی‬

‫انحصار‬ ‫رقابت‬
‫انحصار کامل‬ ‫رقابت کامل‬
‫چندجانبه‬ ‫انحصاری‬
 ‫بازار رقابت کامل‬

‫وجود تعداد زیادی بنگاه کوچک در ساختار بازار‬

‫بی تاثیر بودن ورود و خروج بنگاه های اقتصادی بر قیمت‬
‫همگونی تولید کاالها و خدمات‬
‫آزادی ورود به ساختار بازار و انجام فعالیت‬
‫تصمیم گیری ها در این ساختار بازار مستقل انجام می شود و تبانی در آن دیده نمی شود‬
‫تولیدکنندگان قادر به تغییر قیمت ها به صورت فوری نیستند ولی مصرف کنندگان در مقابل این امر سریعا واکنش نشان می دهند‪.‬‬
‫کشش تقاضا بسیار باال و بی نهایت است‪.‬‬
 ‫بازار انحصار کامل‬

‫وجود نداشتن جایگزین‬

‫منحصر به فرد بودن بنگاه تولیدی‬
‫وجود محدودیت در ورود و خروج بنگاه به بازار‬
‫وجود نداشتن امکان رقابت سایرین در تولید‬
‫وفاداری مصرف کنندگان به کاالهای موجود انحصاری به علت برتری و مزیت‬
‫در این بازار بنگاه هر چه سهم بیشتری در بازار داشته باشد سود بیشتری خواهد داشت‪.‬‬
‫مزیت بنگاه نسبت به رقبا در دسترسی به نهاده ارزان تر‪ ،‬مزیت های مبتنی بر تحقیق و توسعه‪ ،‬دسترسی به مجوزهای دولتی است‪.‬‬
 ‫بازار رقابت انحصاری‬

‫شباهت داشتن به بازار رقابتی‪ ،‬به جز در حالت همگونی فرآورده ها (محصوالت یک محصول هستند و برای یک نیاز مشتری تولید‬
‫شده اند ولی با مارک های متفاوت و اشکال مختلف)‬

‫تنوع فرآورده‪ :‬متفاوت بودن فرآورده ها با سایر فرآورده ها بر اثر ماهیت ‪ ،‬بسته بندی ‪ ،‬محل ارائه ‪ ،‬شرایط فروش مناسب تر مانند‬
‫خدمات پس از فروش یا اهدای جوایز به خریداران‬

‫تعداد بسیار بنگاه های اقتصادی که هر یک فروشنده کاالیی هستند و با یکدیگر تفاوت می کنند‪.‬‬

‫در کوتاه مدت بنگاه به واسطه تمایز سود کسب می کند اما در بلندمدت سود کاهش می یابد‪.‬‬

‫در این بازار انواع گوناگون محصوالت با انتخاب های بیشتر در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهد‪.‬‬

‫بسیاری از بنگاه های فعال در گردشگری در این بازار رفعالیت می کنند‪.‬‬

 ‫بازار رقابت انحصاری‬

‫عرضه کنندگان در این بازار با روش هایی قدرت خرید خود را افزایش می دهند‪:‬‬

‫‪ -‬تنوع بخشی محصوالت‬

‫‪ -‬ادغام و تصاحب سهام سایر شرکت ها‬

‫‪ -‬رهبری هزینه و قیمت‬

‫با روش های ادغام و رهبری هزینه بنگاه به سمت ایجاد ساختار انحصار چندجانبه حرکت می کند‪.‬‬
 ‫بازار انحصار چند جانبه‬

‫تولید فرآورده های متنوع صنعت با تعداد محدودی بنگاه تجاری بزرگ‬

‫تعداد کمی از بنگاه ها عرضه قابل توجهی دارند‪.‬‬

‫تمایز محصوالت افزایش می یابد‪.‬‬

‫بنگاه های فعال در این بازار در اتخاذ تصمیم در خصوص قیمت و میزان محصول دارای وابستگی متقابل هستند‪.‬‬
 ‫تقاضای شکسته‬

‫اگر یک تولید کننده تصمیم به افزایش قیمت کند رقبا وی را همراهی نمی کنند و بنابراین از حجم معامالت و سهم بازار وی کاسته‬
‫می شود‪ .‬اما اگر قیمت را کاهش دهد رقبا نیز این کار را انجام می دهند و سهم بازار وی تغییر نمی کند‬
 ‫انحصار کامل‬ ‫انحصار چندجانبه‬ ‫رقابت انحصاری‬ ‫رقابت کامل‬ ‫ساختارهای بازار گردشگری‬

‫یک بنگاه‬ ‫تعداد کمی بنگاه های‬ ‫تعداد زیادی بنگاه های‬ ‫تعداد زیادی بنگاه کوچک‬ ‫تعداد و اندازه بنگاه‬
‫نسبتا بزرگ‬ ‫کوچک و متوسط‬
‫محصوالت واحد‬ ‫محصوالت همگن یا‬ ‫محصوالت مشابه با تفاوت‬ ‫محصوالت یکسان‬ ‫درجه جانشینی محصوالت‬
‫متفاوت‬ ‫اندک بین آنها‬
‫کنترل زیاد بنگاه بر‬ ‫کنترل زیاد بنگاه بر‬ ‫کنترل محدود بنگاه بر‬ ‫تعیین قیمت به وسیله‬ ‫روش تعیین قیمت محصول‬
‫قیمت گذاری‬ ‫قیمت گذاری‬ ‫قیمت گذاری‬ ‫بازار‬
‫موانع زیاد‬ ‫برخی موانع بسیار محدود ورود ممکن است آسان‬ ‫هیچ مانعی وجود ندارد‬ ‫موانع ورود‬
‫باشد ولی با توجه به‬ ‫وجود دارد‬
‫میانگین هزینه‪ ،‬تعداد‬
‫کمی بنگاه باقی می مانند‬
‫اطالعات ناقص‬ ‫اطالعات ناقص‬ ‫اطالعات کامل‬ ‫اطالعات کامل‬ ‫اطالعات مصرف کننده در مورد بازار‬

‫جاذبه های منحصربفرد‪،‬‬ ‫شرکت های هواپیمایی‪،‬‬ ‫بخش هتلداری‪ ،‬خرده‬ ‫تاکسیها‪ ،‬سفره خانههای‬ ‫مثال ها‬
‫رویدادها‪ ،‬راه آهن‪ ،‬اداره‬ ‫هتل های لوکس‪،‬‬ ‫فروشی ها‪ ،‬شرکت های‬ ‫کوچک‪ ،‬غرفههای کنار‬
‫پست‪ ،‬مخابرات‬ ‫اپراتورهای تلفن همراه‬ ‫برگزار کننده تور‬ ‫خیابان‪ ،‬آژانسهای‬
‫مسافرتی‬
 ‫تراکم و تناوب سفرهای تعطیالتی‬

‫تراکم خالص سفرهای تعطیالتی‪/‬خالص مشارکت در تعطیالت‬

‫ناخالص مشارکت در تعطیالت‪/‬تراکم ناخالص سفرهای تعطیالتی‬

‫نرخ تناوب تعطیالت‬

‫مشارکت شبانه‬

‫شاخص ایجاد ظرفیت در کشور‬

 ‫تراکم خالص سفرهای تعطیالتی‪/‬خالص مشارکت در تعطیالت‬

‫درصدی از افراد یک کشور که حداقل یک بار در سال به تعطیالت می روند‪ .‬این شاخص معیاری برای سنجش درصد نفوذ سفرهای‬
‫تعطیالتی میان افراد یک جامعه است‬

‫براساس مدت اقامت‪ ،‬تراکم خالص کوتاه مدت (کمتر از ‪ 4‬روز اقامت) و تراکم خالص بلند مدت (‪ 4‬روز و بیشتر) تعریف می گردد‪.‬‬

‫در کشورهای توسعه یافته خالص تراکم سفرهای تعطیالتی بین ‪ 40‬تا ‪ 80‬درصد در نوسان است‪.‬‬

‫استرالیا‪ 48 :‬؛ بلژیک‪ 59 :‬؛ فرانسه‪ 66 :‬؛ آلمان‪ 77 :‬؛ هلند‪ 75 :‬؛ نروژ‪ 78 :‬؛ بریتانیا‪ 57 :‬درصد‬
 ‫تراکم ناخالص سفرهای تعطیالتی‪/‬ناخالص مشارکت در تعطیالت‬

‫اشاره به کل سفرهای تعطیالتی دارد که در قالب درصدی از کل جمعیت در یک دوره زمانی یک ساله انجام می شود‪.‬‬

‫در بسیاری از کشورهای توسعه یافته رقم تراکم خالص از مرز ‪ 100‬درصد عبور می کند‪.‬‬

‫اتریش‪ 76 :‬؛ بلژیک‪ 95 :‬؛ فرانسه‪ 159 :‬؛ آلمان‪ 103 :‬؛ هلند‪ 144 :‬؛ نروژ‪ 166 :‬؛ بریتانیا‪ 123 :‬درصد‬
 ‫نرخ تناوب تعطیالت‬

‫با تقسیم نرخ تراکم ناخالص بر نرخ خالص‪ ،‬نرخ تناوب تعطیالت بدست می آید‪.‬‬

‫نرخ تراکم ناخالص‬

‫= نرخ تناوب تعطیالت‬
‫نرخ تراکم خالص‬

‫بلژیک‪ 1/6 :‬؛ فرانسه‪ 2/3 :‬؛ آلمان‪ 1/3 :‬؛ هلند‪ 2 :‬؛ بریتانیا‪2/2 :‬‬
 ‫مشارکت شبانه‬

‫تعداد شب های اقامت در سفر در مدت یک سال‪.‬‬

‫بلژیک‪ 11/9 :‬؛ فرانسه‪ 15/9 :‬؛ هلند‪17 :‬‬

 ‫شاخص ایجاد ظرفیت در کشور (‪:)CPGI‬‬

‫𝒊𝒄𝑵‬
‫𝒘𝑵‬
‫= 𝑰𝑮𝑷𝑪‬ ‫𝒊𝒄𝒑‪൘‬‬
‫𝒘𝑷‬

‫‪ Nci‬تعداد سفرهای تعطیالتی در کشور‬

‫‪ Nw‬تعداد سفرهای تعطیالتی در جهان‬

‫‪ Pci‬تعداد جمعیت کشور ‪I‬‬

‫‪ Pw‬تعداد جمعیت کل جهان‬

 ‫فعالیت های پایه ای و غیرپایه ای‬

‫فعالیت های پایه ای آن دسته از فعالیت هایی هستند که با وجود آنکه در محدوده مشخصی انجام می گیرند‪ ،‬نیازی نیست که در‬
‫همان محدوده مکانی جایابی شوند‪.‬‬

‫فعالیت های غیرپایه ای‪ :‬فعالیت هایی که به دالیل اقتصادی باید در محدوده مکانی خاصی صورت پذیرند‪.‬‬

‫فعالیت های پایه ای همان کاالها و خدماتی که به خارج از منطقه صادر می شوند‪ .‬فعالیت های غیرپایه‪ ،‬محصوالتی هستند که‬
‫امکان ارسال به خارج از منطقه را ندارند‪.‬‬
 ‫فعالیت های پایه ای و غیرپایه ای‬

‫برای فعالیت های غیرپایه ای هیچ گونه تجارت بین منطقه ای در رابطه با کاال و خدمات آنها وجود ندارد‪.‬‬

‫یک صنعت پایه ای واردات را کاهش می دهد و به افزایش صادرات منجر می شود‪.‬‬

‫اگر صنایع پایه ای خریدار برخی کاالها یا خدمات باشد‪ ،‬این فعالیت ها غیرپایه ای هستند‪.‬‬

‫در علم اقتصاد‪ ،‬عموما کشاورزی و صنعت در زمره فعالیت های پایه ای هستند‪.‬‬
 ‫فعالیت های پایه ای و غیرپایه ای‬

‫فعالیت های گردشگری به منزله صادرات به سایر مناطق هستند بنابراین گردشگری از نوع فعالیت های پایه ای است‪.‬‬

‫اثرات ثانویه گردشگری و صنایع پشتیبان گردشگری که کاالها و خدمات گردشگری را فراهم می سازد از نوع فعالیت های غیرپایهای‬
‫است‪.‬‬
 ‫فعالیت های پایه ای و غیرپایه ای‬
‫برای شناسایی پایه بودن یا غیرپایه بودن یک فعالیت اقتصادی از ضریب مکانی استفاده می شود‪:‬‬

‫𝑖𝑒‬
‫𝑡𝑒‬
‫= 𝑄𝐿‬ ‫𝑖𝐸‬
‫𝑡𝐸‬

‫𝑖𝑒 اشتغال منطقه در بخش ‪i‬‬

‫𝑡𝑒 اشتغال کل منطقه‬

‫فعالیت پایه → ‪𝐿𝑄 > 1‬‬
‫𝑖𝐸 اشتغال کل کشور در بخش ‪i‬‬
‫فعالیت غیرپایه → ‪𝐿𝑄 < 1‬‬
‫𝑡𝐸 اشتغال کل کشور‬
‫تولید منطقه دقیقا پاسخگوی نیاز منطقه است → فعالیت خودکفا است → ‪𝐿𝑄 = 1‬‬