POINT OF CARE TESTS-

ТЕСТОВИ НА МЕСТОТО
НА ГРИЖАТА
 Што се подразбира под POC Тестирање?

➢ Point-of-care testing (POCT или тестирање покрај креветот на болниот) е

дефинирано како дијагностичко тестирање на или блиску до местото на
грижата на пациентот. Ова е спротивно на историскиот модел во којшто
тестирањето е воглавно поврзано со медицинска лабораторија, што
подразбира праќање на примероци подалеку од местото на грижата и
потоа чекање часови или денови да се дознаат резултатите, за кое време
грижата мора да продолжи без потребната информација.

➢ POC тестирањето може да се направи на различни локации (во аптеки,

клиники, амбуланти, на местото на разни несреќи, место каде се обавува
нега и во домовите).
 Синоними за POC тестирање

 Point-of-care тестирањето опфаќа многу области на

медицината и подобро е дефинирано со местото каде се
изведува- било каде надвор од централизирана
лабораторија– отколку со тестовите кои се прават.
 Познато е под различни имиња (синоними), како што се
тестирање блиску до пациентот, покрај креветот на
пациентот, тестирање на далечина, сателитско тестирање, и
брза дијагностика.
 Зошто POCT е значајно?

 Пазарот на point-of-care тестирањето се проценува дека пораснал за

9,8% меѓу 2016 и 2021. Има повеќе причини за овој тренд. Point-of-care
тестирањето е корисно со оглед дека грижата за јавното здравје го
поместува својот фокус кон превенција, рана детекција, и менаџирање
на хроничните состојби.
 Овие тестови се изведуваат со само една капка полна крв, урина или
плунка, и може да се изведуваат и толкуваат од секој лекар по општа
пракса за неколку минути.
 Позначајни POC тестови

 Одредување на концентрација на глукоза во крв;

 Анализа на електролити и гасови во крв;
 Коагулациони тестови;
 брза дијагностика на срцеви маркери;
 скриниг на дроги кои се злоупотребуваат во урина;
 Тестирање на урината со тест ленти;
 Тестови за детекција на бременост;
 анализа на окултно крвавење во фецес;
 Дијагностика на хемоглобин, маркери на инфективни болести, и скрининг на
холестерол.
 Најчесто употребувани point-of-care тестови се мониторирање на глукоза во
крв и тестови за детекција на бременост во домашни услови.
ПОРТАБЛ (ПРЕНОСЕН) ИНСТРУМЕНТ ЗА МЕРЕЊЕ НА ГЛУКОЗА ВО КРВ
БИОХЕМИСКА АНАЛИЗА НА УРИНАТА СО ТЕСТ ЛЕНТИ
 ПОРТАБЛ (ПРЕНОСЕН) АПАРАТ ЗА
КВАНТИТАТИВНО ОПРЕДЕЛУВАЊЕ НА 4
БИОХЕМИСКИ ПАРАМЕТРИ
(ГЛУКОЗА, ТРИГЛИЦЕРИДИ,
ХОЛЕСТЕРОЛ, ЛАКТАТ).

ПРИМЕРОК ЕДНА КАПКА СВЕЖА КРВ

ПРИНЦИП НА РЕФЛЕКСНА ФОТОМЕТРИЈА

МЕРЕЊЕТО

ДИМЕНЗИИ 154 x 81 x 30 mm
МАСА 140 g
БИОХЕМИСКИ АНАЛИЗАТОР ВО POCT
➢ POCT НАОЃА ГОЛЕМА ПРИМЕНА ВО ПРОВИНЦИЈАЛНИТЕ
БОЛНИЦИ И ВО ЕДИНИЦИТЕ НА ПРИМАРНАТА ЗДРАВСТВЕНА
ЗАШТИТА;
➢ РАЗВОЈОТ ВО ПОГЛЕД НА ТЕХНИЧКИТЕ ПОГОДНОСТИ, НА ПОЛЕТО
НА POCT СЕ ОГЛЕДА ВО ЕДНОСТАВНОСТА НА ОВИЕ АПАРАТИ,
ШТО ОВОЗМОЖУВА НИВНА УПОТРЕБА ОД НЕЛАБОРАТОРИСКИ
ПЕРСОНАЛ;
➢ НЕДОСТАТОК Е ПОВИСОКАТА ЦЕНА НА ЧИНЕЊЕ НА ОВИЕ
ТЕСТОВИ ВО СПОРЕДБА СО МОКРАТА ХЕМИЈА.
 БРЗ АНТИГЕНСКИ ТЕСТ
 БРЗИОТ АНТИГЕНСКИ ТЕСТ (а rapid antigen test-RAT), Е БРЗ ДИЈАГНОСТИЧКИ ТЕСТ, ПОГОДЕН
ЗА point-of-care testing КОЈШТО ДЕТЕКТИРА ПРИСУСТВО НА АНТИГЕН. НА ПРИМЕР
ДЕТЕКЦИЈА НА SARS-CoV-2, ВИРУСОТ КОЈШТО ЈА ПРЕДИЗВИКУВА БОЛЕСТА COVID-19. ОВИЕ
ТЕСТОВИ СЕ РАЗЛИКУВААТ ОД ДРУГИ ТЕСТОВИ КОИ ДЕТЕКТИРААТ АНТИТЕЛА (antibody
tests) ИЛИ НУКЛЕИНСКА КИСЕЛИНА (nucleic acid tests).

 Брзите тестови генерално даваат резултат за 5 до 30 минути, бараат минимален тренинг и

не се многу скапи.

 Со мета-анализа на 17,171 суспектни COVID-19 пациенти е пресметана специфичност и

сензитивност на брзите антигенски тестови од 99.4% (95% CI: 99.1–99.8) и 68.4% (95% CI:
60.8–75.9), соодветно.

 Од февруари 2021, US Department of State донесе одлука дека брзиот антигенски тест за
детекција на SARS-CoV-2 вирусот е погоден за влез во земјата.
 Каде се применуваат POCT?

 Point-of-care тестовите може да се користат на различни места: во домашни

услови, во ординациите по општа пракса, во одделите за итна медицинска
помош, во единици за инфективни болести, во амбуланти, на место на несреќа,
во војска, на големи бродови (крузери), па дури и во вселенските бродови.
Различни луѓе може да ги изведуваат point-of-care тестовите, вклучувајќи
лабораториски лица, доктори, сестри, разни медицински соработници. Но, тие
може да бидат изведувани и од немедицински лица, во домашни услови (“self-
tests” или “home tests”).
 На пример, глукометрите се применуваат од здравствени работници во
болниците за да се следат пациентите во единиците за интензивна нега. Но,
глукометрите може да се користат и од дијабетичарите дома, за да го следат
нивото на глукозата во крвта за да може да го подесат дозирањето на инсулин
ако е потребно.
 Тестови за детекција бременост
Постојат два типа тестови за бременост : првите користат примероци крв, а
другите користат урина. Двата теста го детектираат присуството на бета
субединицата на хормон наречен human chorionic gonadotropin (hCG).
Уринарниот тест за бременост(UPT) е еден едноставен и брз хроматографски
имуноесеј за квалитативна детекција на хуман хорионски гонадотропин (hCG)
во урина за рана детекција на бременост.

Human Chorionic Gonadotropin (hCG)

Хуманиот хорионски гонадотропин (hCG) е гликопротеински хормон којшто се
продуцира од плацентата во развој набрзо по оплодувањето
(фертилизацијата). Кај нормална бременост, hCG може да се детектира во
урината 7 до 10 дена по зачнувањето. Нивоата на hCG растат брзо, често
надминувајќи 100mIU/mL по отсуство на менструалниот циклус, достигнувајќи
до 100,000-200,000 mIU/mL околу 10-12 недела на бременоста. Појавата на
hСG веднаш по зачнувањето и негвиот последователен раст во
концентрацијата во раниот гестациски раст го чини одличен маркер за рана
детекција на бременоста.
First Response Pregnancy Test’s последни варијанти
детектираат бременост шест дена пред отсуство на
менструалниот циклус. Во тој случај најрано кога
може да се направи тестот за бременост е по една
недела од овулацијата.
HCG тест за бременост

Достапен како касети или тест ленти AccuQuik™ дијагностички тест кит за бременост

Тестот може да се направи првиот ден од отсуството на менструалниот циклус. Ако тестот се направи премногу рано
нивоот на hCG во урината може да биде прениско за да се детектира и ќе води до лажно негативен резултат.
Резултатот ќе се добие за 3 до 5 минути.
Некои лекови, како што се лекови за зголемување на плодноста коишто содржат hCG, транквилизери, антиконвулзивни
Лекови или хипнотици, може да влијаат врз резултатот.
Исто така и тумор со абнормален раст внатре во јајниците или матката на жената може да ослободува hCG.
AccuQuik™ тестот за бременост е многу сензитивен со лимит на детекција на hCG од 10 mlU/ml, и гарантира 99%
tочност (accuracy). Овозможува добивање позитивен или негативен резултат. Се разбира во случај на позитивен резултат
треба жената да се консултира со својот доктор околу следните чекори.
 Лимит на детекција на брзиот тест за
детекција бременост
 HCG брз тест за детекција на бременост е брз, во еден чекор
имуноесеј за квалитативна детекција на human chorionic
gonadotropin (hCG) во урината.
 Тестот користи комбинација на антитела вклучувајќи
моноклонални hCG антитела кои селективно може да детектираат
зголемени нивоа на hCG.
 Повеќето тестови за бременост квалитативно детектираат
присуство на hCG примерок урина со сензитивност (лимит на
детекција) од 25 mIU/mL.
 Примерок урина за тестот за бременост

 Урината треба да се собере во чист, сув контејнер. Најдобро е да се користи

прва утринска урина којашто генерално содржи највисока концентрација на
HCG; но како и да е, може да се користат и примероци урина собрани во било
кој период од денот. Примероците треба да се чуваат на температура од 2° до
8°C најмногу до 72 часа, ако тестирањето не е направено веднаш. Ако
примероците се чуваат во фрижидер, тогаш треба да се доведат до собна
температура пред изведување на тестирањето.
 Принцип на брзиот тест за детекција на
бременост
Тестот користи две линии за отчитување на резултатите.
Тест линија (Т) е комбинација од антитела, вклучително и моноклонални hCG антитела
коишто селективно ги детектираат зголемените нивоа на hCG.
Контролната линија (С) е составена од козји поликлонални антитела и колоидални
златни честички.
Есејот се изведува со капнување на неколку капки од примерокот урина во прозорецот
за примерок (sample well) од касетата при што се набљудува формирањето на обоени
линии. Примерокот урина се движи преку капиларно дејство вдолж мембраната и
притоа реагира со обоениот конјугат. Позитивните примероци реагираат со
специфичниот антитело-hCG-обоен конјугат при што се формира обоена линија во тест
регионот на мембраната. Отсуството на обоена линија во тест регионот укажува на
негативен резултат. Во регионот на контролната линија секогаш ќе се појави обоена
линија ако тестот е изведен соодветно.
ТЕСТ ЗА ДЕТЕКЦИЈА НА БРЕМЕНОСТ (ДЕТЕКЦИЈА НА HCG-
HUMAN CHORIONIC GONADOTROPIN)
Изведба на тестот и толкување на резултатот

Резултатот се отчитува по 5 минути. Да не се отчитува по 15 минути.

 Толкување на резултатите

 Позитивен: Се покажуваат две обоени линии. Една линија треба да се појави во

контролниот регион (C) а другата во тест регионот (T). Ова значи дека постои
голема веројатност дека жената е бремена.
 Негативен: Има само една обоена линија во контролната линија (C). Не се
појавува обоена линија во тест регионот (T). Ова значи дека пациентката или не
е бремена или станува збор за лажно негативен резултат, затоа што тестот е
направен прерано.
 Невалиден: Резултатот не е валиден ако не се појави контролната линија (C).
Најчести причини за невалиден резултат е недоволен примерок урина или
неправилно направен тест.
 POC ТЕСТОВИ ЗА ДОКАЖУВАЊЕ НА ДРОГИ КОИ СЕ
ЗЛОУПОТРЕБУВААТ

ТЕСТ ЛЕНТИ ЗА КВАЛИТАТИВНО ИСПИТУВАЊЕ НА НЕКОЛКУ ДРОГИ ВО

УРИНАТА (COCAIN, AMPHETAMIN, METAMPHETAMIN, MARIHUANA, OPIATI,
BARBITURATI)
 Принцип на методот (тест ленти) за докажување на кокаин во урина

Методот е компетативен имуноесеј за квалитативно детектирање на

кокаинот. На тест линијата на мембраната е имобилизиран коњугатот на дрогата
кој се натпреварува со дрогата (од примерокот на урината за ограничениот број
на специфични анти-кокаин антитела обележени со магента боја (пурпурно
црвена). За време на движењето на негативните примероци вдолж (низ)
мембраната антитело-боја коњугатот бива заробен од страна на
имобилизираните коњугати на дрогата резултирајќи со обоена тест линија. Кај
позитивните примероци коњугатот антитело-боја е заситен со слободната дрога
со што го спречува поврзувањето на тест линијата.
Примерок за испитување

➢ Мочка (урина)
➢ Примерокот на мочка треба да се земе во чист и сув
лабораториски сад во било кое време на денот и не бара
некоја специфична подготовка и ракување. Примерокот
што содржи преципитат треба да се центрифугира,
филтрира или пак да се остави да се сталожи со цел
добивање на чист (проѕирен) примерок.
Стабилност

➢ Примерокот треба да се изработи веднаш. До колку не се тестира

веднаш, истиот може да се чува до 48 часа на температура од 2-8 оС или
замрзнат подолго време. Пред работа примерокот мора да се доведе на
собна температура и добро да се промеша.
Постапка

➢ Остави ги тест касетата и примерокот на урина да достигнат собна

температура пред да започнеш со тестирањето.
➢ Отвори го пакувањето и извади ја тест касетата/лентата. Употреби ја тест
касетата/лентата што е можно побрзо.
➢ Стави ја тест касетата/лентата на чиста и рамна површина. Со капалката
земи околу 100 ul урина од примерокот и истисни ја на три пати (3 полни
капки урина) во уринарното бунарче (S) од тест касетата и вклучи го
тајмерот. Внимавај да не дојде до создавање на воздушни меурчиња во
бунарчето со примерокот (S).
Почекај да се појави црвена/црвени линии. Резултатот треба да се
прочита по 5 минути. Да не се читаат резултатите за време од 5 минути.
Контрола на квалитет

➢ Процедуралната контрола е вклучена во тестот. Црвената

линија која се појавува во контролната зона (S) е внатрешна
процедурална контрола. Таа покажува дека има доволно
количество на примерок и дека постапката е правилно
изведена.
➢ Се препорачува употреба на комерцијални контролни урини
кои го содржат аналитот со концентрации од најмалку 20% над
препорачаните cut off вредности (300 ng/ml).
Толкување на резултатите
Негативен резултат
➢ Се појавуваат две линии: Една црвна линија во контролниот регион С и друга црвена или
вилетова линија во тест регионот (Т лента). Овој негативен реултат значи дека концентрацијата
на кокаинот е под детектабилното ниво (300 ng/ml). Дури и појавата на фина едвај
забележлива линија значи дека резултатот е негативен.
➢ Може да се забележат разлики во дензитетот на тест линијата и контролната линија, но тоа не
треба да влијае на резултатот.
Позитивен резултат
➢ Се појавува само една контролна линија ( C ) означувајќи дека тестот е спроведен коректно и
дека концентрацијата на кокаинот го достигнува т.е. е повисока од лимитот на детекција
(300 ng/ml).
Неточен резултат
➢ Не се појавува линија во контролната зона ( C ): Најчести причини за ова се недоволен
волумен на примерокот или неточни процедурални техники. Постапката треба да се
преиспита и да се повтори со нов тест.
Лимит на детекција: 300 ng/ml.
Клиничка интерпретација:
Позитивниот резултат само укажува на присуството на кокаинот и не претставува мера за
степенот на интоксикација и треба да се потврди со независен метод како на пр. GC/MS
(гас хроматографија/масена спектрометрија).
Негативниот резултат не мора да индицира дека нема дрога во урината, тој може да
постои и кога дрогата е присутна, но е во концентрација под границите на лимитот на
детекција.
HOMEOSTAZA NA VODOROD I
ACIDOBAZNA RAMNOTE@A
 pH NA KRVTA 7,35 - 7,45
KISELI METABOLITI:
20 mol H2CO3:
CO2 + H2O
ORGANSKI KISELINI:
MLE^NA KISELINA
KETO TELA
NEORGANSKI KISELINI (40 -80 mmol):
SULFURNA KISELINA
FOSFORNA KISELINA
 ODR@UVAWE NA pH
Dehidrogenacija → NAD, NADP → H2O +
ATP

Razreduvawe na H+ vo vkupniot volumen na

telesna te~nost

Drugi sistemi
 REGULACIJA NA ACIDO-BAZNATA
RAMNOTE@A

PUFERNI SISTEMI 80% - MOMENTALNO

RESPIRATOREN SISTEM 10% - 1 DO 3 MIN.

BUBREZI 10% - 1 DO 2 ^ASA

 PUFERI
Rastvori na slabi kiselini i nivnite kowugirani bazi ili
slabi bazi i nivnite kowugirani kiselini pretstavuvaat
puferi. Vakvite rastvori poka`uvaat svojstvo na
puferirawe - tendencija na eden rastvor posle
dodavawe na jaka kiselina [H+] ili jaka baza [OH-]
efikasno da se sprotivstavuva na promenata na pH
na rastvorot.
Kowugirani kiselinsko-bazni parovi
Kisela komponenta Bazna komponenta

CH3COOH CH3COO-

H2PO4- HPO42-

NH4+ NH3

H2CO3 HCO3-
kapacitetot na eden pufer da se sprostivstavuva na
promenite na pH, nare~en puferski kapacitet
zavisi od apsolutnite koli~ini na komponentite koi
vleguvaat vo negoviot sostav.
najgolem kapacitet vo regionot na pK  edna pH
edinica koj se narekuva puferska zona.
 PUFERNI SISTEMI
PUFERI NA PLAZMATA:
BIKARBONATEN (NaHCO3 / H2CO3);
FOSFATEN (Na2HPO4 / NaH2PO4);
PROTEINSKI - VO KLETKITE

PUFER NA ERITROCITITE:
HEMOGLOBINSKI
 BIKARBONATEN PUFER
NAJVA@EN PUFERSKI SISTEM
CO2 + H2O H2CO3 H+ + HCO3-

Na+ + HCO3- + H+ + OH- NaHCO3 + H2O

[HCO3-]
pH = pKa + log ---------------
[H2CO3]

pK = 6.33 za odnos 1:1

NaHCO3 : H2CO3 : 20:1

[HCO3-]
pH = pKa + log -------------- = 6.33 + log 20 = 7.4
[H2CO3]
MEHANIZAM NA DEJSTVO NA BIKARBONATEN
PUFER

H+A- + NaHCO3 = H2CO3 + Na+A-

H2CO3 CO2 (r) + H2O

CO2 (r) → CO2 (g)

KONCENTRACIJA NA HCO3-, ODNOSNO CO2 VO PLAZMATA

SE NAREKUVA ALKALNA REZERVA (24-32 mmol/L)
 RESPIRATOREN SISTEM
PERIFERNI TKIVA

Tkiva ECT Eritrociti

CO 2 CO 2 CO 2 + H 2 O
Karbon anhidraza
HCO 3 - HCO - + H + HbO -
3 2

Cl- Cl-
O2 O 2 HHb

ECT-ekstracelularna te~nost
 RESPIRATOREN SISTEM
BELI DROBOVI
Alveola

Eritrociti
ECT

HHb + O2 O2

HbO2- + H + + HCO3- HCO-3

H2O + CO2 CO2

Cl - Cl -
Karbon
anhidraza
ECT-ekstracelularna te~nost
 RESPIRATOREN SISTEM

ORGANIZMOT SE SNABDUVA SO KISLOROD

SE OTSTRANUVA METABOLI^KIOT CO2
REGULACIJA-CENTAR VO MEDULA OBLONGATA
HIPERVENTILACIJA
ZGOLEMEN pCO2
NAMALEN pH
HIPOVENTILACIJA
NAMALEN pCO2
ZGOLEMEN pH
 BUBREZI
REAPSORPCIJA NA BIKARBONATITE VO TUBULITE

EKSKRECIJA NA KISELINSKI ANJONI (SULFATI I FOSFATI)

EKSKRECIJA NA H+ JONI

VO ZAMENA NA H+ JONITE SE REAPSORBIRAAT Na+ JONI KOI SE

SVRZUVAAT SO BIKARBONATITE

HPO42- + H+ = H2PO4- (30 mmol/L H+)

SOZDAVAWE NH3 : NH3 + H+ = NH4+ (40 mmol/L H+)

REAPSORPCIJA NA FILTRIRANITE BIKARBONATI

BIKARBONATITE SE REAPSORBIRAAT VO PROKSIMALNITE TUBULI VO

ZAMENA ZA H+

BUBRE@EN PRAG 28 mmol/L

OVOJ MEHANIZAM NE JA KOREGIRA ACIDOZATA, NO JA ZA^UVUVA

RAMNOTE@NATA POLO@BA
SUDBINA NA SEKRETIRANITE H+ JONI

VODORODNITE JONI SE POVRZUVAAT SO PUFERITE NA URINATA:

FOSFATEN PUFER: HPO42- + H+ = H2PO4- (30 mmol/L H+)

AMONIJA^EN : NH3 + H+ = NH4+ (40 mmol/L H+)

MAL DEL NA VODORODNI JONI SE ELIMINIRAAT SO URINATA

 NARU[UVAWA NA ACIDOBAZNATA
RAMNOTE@A

ACIDOZA (pH < 7,35)

METABOLNA (NAMALENA KONCENTRACIJA NA HCO3-)
RESPIRATORNA (ZGOLEMENA KONCENTRACIJA NA H2CO3)

ALKALOZA (pH > 7,45)

METABOLNA ( ZGOLEMENA KONCENTRACIJA NA HCO3-)
RESPIRATORNA (NAMALENA KONCENTRACIJA NA H2CO3)
Respiratornite problemi go menuvaat pH na krvta
preku poremenite vo koncentracijata na CO2, a so
toa se menuva i koncenracijata na H2CO3.
 RESPIRATORNA ACIDOZA
Poka~uvawe na koncentracijata na H2CO3 (PCO2 > 40 mm Hg) vo
krvta poradi namalena eliminacija na CO2 preku belite drobovi
(hipoventilacija), {to rezultira so namaluvawe na pH na krvta

CO2 + H2O → H2CO3 → H+ + HCO3-

Depresija na respiratorniot centar

Bolesti na belite drobovi (pnevmonia, emfizem, pulmonalen
edem, astma)
Namalena cirkulacija - srceva slabost
Vdi{uvawe vozduh so mnogu CO2
 Biohemiski karakteristiki na
respiratornata acidoza
namalen pH na krvta
poka~ena na koncentracija na H2CO3 (PCO2
> 40 mm Hg) vo krvta
namalen odnos HCO3- / H2CO3

Kompenzatoren mehanizam: hiperventilacija,

reapsorpcija na HCO3- i eliminacija na vi{okot H+
vo renalnite tubuli
 RESPIRATORNA ALKALOZA

Namalena kocentracija na H2CO3 (PCO2 < 40 mm Hg) vo

krvta poradi zgolemena eliminacija na CO2 preku belite
drobovi (hiperventilacija), {to rezultira so zgolemuvawe na pH
na krvta

nedostatok na kislorod
visoka temperatura
poremetuvawa na CNS (encefalitis)
histerija, nervoza
lekovi koi go stimuliraat respiratorniot sistem
 Biohemiski karakteristiki na
respiratornata alkaloza
zgolemen pH na krvta
namalena koncentracija na H2CO3 (PCO2 < 40 mm Hg) vo
krvta
zgolemen odnos HCO3- / H2CO3

Kompenzatoren mehanizam: izla~uvawe na HCO3- vo

urinata {to doveduva do disocijacija na H2CO3 vo krvta i
osloboduvawe na H+ joni, a so toa pH na krvta opa|a
H2CO3 → H+ + HCO3-
Metabolniot disbalans go menuva pH na
krvta preku promenite vo koncentracijata na
bikarbonatniot anjon (HCO3-).
 METABOLI^KA ACIDOZA

Deficit na HCO3- (HCO3 − < 24 mEq/L) poradi zgolemena

produkcija na kiseli metaboliti H+

H+ x laktat + Na+ x HCO3- → H2CO3 + Na-laktat

dijabet (acetocetna i b-hidroksibuterna kis.)

bubre`na insuficiencija (organski kis, fosforni i
sulfurni soedinenija)
anoksija, anestezija, krvarewa (mle~na kiselina)
prolivi (gubitok na bazi-duodenalen sok)
 Biohemiski karakteristiki na
metabolnata acidoza
namalen pH na krvta
namalena koncentracija na HCO3- (HCO3 − < 24 mEq/L)
PCO2 < 40 mm Hg vo krvta
namalen odnos HCO3- / H2CO3
raste koncentracijata na Na+ i K+

Kompenzatoren mehanizam: Vi{okot na H2CO3 se namaluva

so zgolemana eliminacija na CO2 preku belite drobovi
(hiperventilacija), zolemena ekskrecija na H+ vo urinata i
reapsorpcija na bikarbonati vo bubrezite
 TERAPIJA NA METABOLNATA ACIDOZA

rastvori:
natrium laktat 6 mol/L
natrium bikarbonat 1 mol/L

se dozira po formulata:

Potrebni mili moli = 0,3 h BE h kg telesna te`ina

 METABOLI^KA ALKALOZA

Zgolemena koncentracija na HCO3- (HCO3 − > 24 mEq/L) i

poka~eno pH na krvta.

H2CO3 <=> HCO3- + H+

direktna ingestija na antacidni medikamenti
bubre`na insuficiencija
gubitok na HCl so `eludo~en sok
Gubitok na K+ (Ku{ing-ov sindrom, terapija so
hormoni)
radijacija
 Biohemiski karakteristiki na
metabolnata alkaloza
Poka~en pH na krvta
zgolemena koncentracija na HCO3- (HCO3 − > 24 mEq/L)
PCO2 > 40 mm Hg vo krvta
zgolemen odnos HCO3- / H2CO3

Kompenzatoren mehanizam: retencija na CO2 so

hipoventilacijata i ravenkata se pomestuva kon sozdavawe
na H2CO3 (CO2 + H2O → H2CO3). Sekrecija na vi{okot
HCO3-, a namalena sekrecija na H+ jonite vo bubrezite.
PARAMETRI NA ACIDOBAZNATA SOSTOJBA NA
KRVTA
pH NA KRVTA : -log [H+], direkten pokazatel za kiselosta na
ekstracelularnata te~nost. ELEKTROMETRISKI METODI, VO POLNA KRV

PARCIJALEN PRITISOK NA CO2 (36-44 mm Hg)

◼ Od pCO2 mo`e da se odredi koncentracijata na H2CO3 po formulata:
H2CO3 mmol/L = pCO2 x 0,23
MANOMETRISKI, GASNA HROMATOGRAFIJA, DA SE
PRESMETA OD NOMOGRAM AKO SE POZNATI pH I VKUPEN CO2
(Siggaard-Andersen – ov nomogram).

VKUPEN CO2 (TCO2) = rastvoreniot CO2, H2CO3 i HCO3-.

(TCO2 = apCO2 + HCO3-). (23-27 mmol/L)
(a -koeficentot na rastvorlivost )

PORADI ZANEMARLIVATA KONCENTRACIJA NA H2CO3

TCO2 = HCO3- . SE ODREDUVA MANOMETRISKI, VOLUMETRISKI,
TITRIMETRISKI, FOTOMETRISKI.
ALKALNA REZERVA - BIKARBONATI (HCO3- mmol/L) se odreduvaat
vo polna krv, zemena pod anaerobni uslovi, t.n. pravi bikarbonati
(PB).
STANDARDNI BIKARBONATI (SB). Ako odreduvaweto se napravi pod
standardni uslovi (t=38 0C, pCO2=5,3 kPa pri 100% zasituvawe na
hemoglobinot so O2)
Kaj zdravi osobi koli~inata na pravi i standardni bikarbonati iznesuva
od 22-26 mmol/L. Odrduvaweto na alkalnata rezerva se vr{i so
pove}e metodi: gasometriski, titrimetriski, so avtomatizirani aparati

BAZEN EKSCES (BE) veli~ina koja ozna~uva vi{ok ili nedostatok na

bazi ili kiselini t.e. mmol/L kiselina ili baza potro{ena za titracija na
potpolno oksigenirana krv do normalno pH=7,4 pri pCO2=40
mmHg , Hb=150 g/L, t=38 OC. Pri ovie standardni uslovi BE=0
Pozitivniot BE uka`uva na vi{ok bazi i nedostatok na neisparlivi
kiselini
Negativniot BE uka`uva na nedostatok na bazi i vi{ok na kiselini.
BE se kalkulira od nomogram. Koristi za da se ispita metabolnata
komponenta na acido-baznoto poremetuvawe.
METODI ZA ISPITUVAWE NA ACIDOBAZNIOT
STATUS
Krvta se zema so {pric vo koj ima heparin
Se stava vo evruveta so parafin
Se zatvora so gumena tapa
Heparinizirana kapilara, se zatvora na dvata kraevi
Arteriska krv od femoralna, brahijalna ili radijalna arterija
Arterijalizirana kapilarna krv
Venskata krv e pomalku zasitena so kislorod {to vlijae na
pCO2 i puferskite bazi
 Odreduvawe na pH

Se presmetuva so Henderson-Heselbahova ravenka ako se

znae HCO3- i pCO2
So staklena elektroda koja se nao|a vo komora i kapilara za
krvta
Elektrodata ima Ag/AgCl `ica vo elektrolit so odredeno pH, i
kalomelova referentna elektorda
Spoena e so pH metar
Mereweto se vr{i na 38 0C
Referentni vrednosti: 7,36-7,44
 meri
pH
pCO2
pO2

presmetuva
HCO3 -
BE.
 Odreduvawe na pCO2 vo krv

Direktno merewe na pCO2 so selektivna elektroda za pCO2 ,

sli~no na mereweto pH
Presmetuvawe na pCO2 od vrednosta za pH i sodr`inata na
vkupniot CO2
Ekvilibraciska tehnika-merewe na pH na krvta koja e
ekvilibrirana so poznat pCO2
Odreduvawe na koncentracija na CO2 vo alveolarniot vozduh i
presmetuvawe na pCO2 od barometriskiot pritisok i pritisokot
na vodena parea, bidej}i pCO2 na alveolarniot vozduh e
ednakov so onoj vo arteriskata krv (pCO2 vo gasovita i
rastvorena faza se vo ekvilibrium)
 Direktno merewe na pCO2 so selektivna
elektroda za pCO2
Sli~no na mereweto pH
Staklenata elektroda se nao|a pozadi teflonska membrana,
propustliva za gasovi, a nepropustliva za naelektrizirani ~estici
(H+)
Vo elektrodata ima rastvor na bikarbonati
CO2 od krvta ja pominuva membranata i so vodata od
bikarbonatniot rstvor stvara H2CO3
Se menuva pH na celiot rastvor i taa promena se meri
Od promenata na pH mo`e da se presmeta pCO2
(linearen odnos me|u pH i log pCO2)
Direktno ot~ituvawe na rezultatot
Odreduvawe na bikarbonati vo serum i plazma

Princip: Na serumot se dodava kiselina vo vi{ok koja go

istisnuva CO2 od bikarbonatite:

NaHCO3 + HCl → CO2 + NaCl + H2O

Vi{okot kiselina se titrira so alkalija, od potro{enoto

koli~estvo se presmetuva koncentracijata na bikarbonati
Odreduvawe na vkupnata sodr`ina na CO2
Opfa}a rastvoren CO2, H2CO3, HCO3- i CO2 vrzan vo oblik na
karbamino hemoglobin
Najprecizno se odreduva gasometriski so merewe na
pritisokot (manometriski) ili volumenot (volumetriski) na
oslobodeniot CO2 posle zakiseluvawe na probata (gasni bireti
po Van Slyke ili Netelson)
So difuzija (difuziski sadovi po Conwayu)
So titracija
Fotometriski so avtomatizirani analizatori: istisnatiot CO2 so
kiselina se apsorbira vo alkalen pufer koj sodr`i indikator
Odreduvawe na vi{ok bazi (BE), standarni bikarbonati i
puferni bazi (BB)

Se ot~ituvaat direktno od nomogrami konstruirani za taa

namena
Sostaveni se na osnova na Henderson-Heselbahova ravenka i
eksperimentalno utvrdenite vrednosti
Gi konstruiral Siggaard Andersen
Se meri pH i od nego se odreduva pCO2, a potoa mo`e da se
ot~itaat BE, BB i standardni bikarbonati
Drug tip na nomogram slu`i za odreduvawe na BE ako se
odredat dva od slednite parametri: pH, pCO2, HCO3- ili vkupen
CO2
 Se meri pH
Se ra~una pCO2
Se ot~ituvaat: BE,
BB SB
 Se meri pH
Se ra~una pCO2
Se ot~ituva BE
 Odreduvawe na pO2 vo krv

Direktno merewe na pO2 so selektivna elektroda za pO2

Se sostoi od platinska `ica postavena vo staklo koja slu`i kako
katoda, Ag/AgCl anoda spoena so puferski rastvor na KCl, i
edna polipropilenska membrana propustliva za kislorod
Difuzija na O2 od krvta niz membranata i redukcija na
platinaskata elektroda
H2O2 → OH-
Protokot na elektroni na merniot aparat se pretvora vo
direktno ot~ituvawe na pO2 vo mmHg.
METABOLIZAM NA KATJONI
 NATRIUM
VKUPNO KOLI^ESTVO VO ORGANIZMOT 100 gr.
GLAVEN KATJON NA ECT:
1/3 VO KOSKITE
PLAZMA 135-145 mmol/L
VO ICT - 14 mmol/L
DNEVNI POTREBI 5-15 gr. NaCl
RESORPCIJA VO TENKO CREVO
ELIMINACIJA 10-15 gr.
95% SO URINATA
5% SO POTTA I FECESOT
 ULOGA VO ORGANIZMOT
ODR@UVAWE I REGULACIJA NA OSMOTSKIOT PRITISOK

ODR@UVAWE NA ACIDOBAZNA RAMNOTE@A

SINTEZA NA HCL VO @ELUDNIKOT (donor na Cl)

ODR@UVAWE NA MEMBRANSKI POTENCIJAL

EKSCITABILNOST NA KLETO^NITE MEMBRANI

 METABOLIZAM I NARU[UVAWA
ALDOSTERON - RESORPCIJA NA Na, IZLA^UVAWE NA K VO BUBREZI

HIPONATREMIJA:
POVRA]AWA
PROLIVI
POTEWE

HIPERNATREMIJA:
RENALNI ZABOLUVAWA (Se isfrla pove}e voda od Na)
METABOLNA ACIDOZA (Na+ se osloboduva od proteinite koi disociraat za da se
vrzat so vi{okot H+ joni, a K+ izleguva od kletkite vo zamena za H+).
 KALIUM
VKUPNO KOLI^ESTVO VO ORGANIZMOT 150 gr.

GLAVEN KATJON NA ICT:

KLETKITE 110-160 mmol/L

VO ECT:
PLAZMA 5 mmol/L (ERITROCITI 30 PATI POVE]E OD SERUM)

DNEVNI POTREBI 3 - 5 gr.

RESORPCIJA VO TENKO CREVO

ELIMINACIJA SO URINATA
 ULOGA I METABOLIZAM
DELUVA VRZ MUSKULNATA AKTIVNOST, OSOBENO SRCETO

ODR@UVAWE NA ACIDOBAZNA RAMNOTE@A

VO SOSTAV NA FOSFATNIOT PUFER

REGULACIJA NA OSMOTSKIOT PRITISOK

NEGOVATA KONCENTRACIJA E KONTROLIRANA OD BUBREZITE

HIPOKALEMIJA - GUBITOK PREKU BUBREZI I GIT, MEDIKAMENTI (DIURETICI,
INSULIN)
HIPERKALEMIJA - Kaliumot pobrgu izleguva od kletkite odo{to se sekretira od
organizmot, TERAPIJA SO K, BUBRE@NI ZABOLUVAWA, TRANSFUZIJA
METABOLIZAM NA ANJONI
 HLOR

VKUPNO KOLI^ESTVO VO ORGANIZMOT 100 gr.

GLAVEN ANJON NA ECT :
PLAZMA 100-106 mmol/L
VO LIKOVOR 15-20 PATI POVE]E
VO ICT - 1 mmol/L (ERITROCITI 45-54 mmol/L)
DNEVNI POTREBI 5-15 gr. NaCl
RESORPCIJA VO TENKO CREVO
ELIMINACIJA 10-15 gr.
95% SO URINATA
5% SO POTTA I FECESOT
 ULOGA I METABOLIZAM
REGULACIJA NA OSMOTSKIOT PRITISOK
ODR@UVAWE NA ACIDO-BAZNA RAMNOTE@A
GI ZAMENUVAAT HCO3- VO ERITROCITITE
SINTEZA NA HCl VO @ELUDNIKOT
AKTIVATORI NA NEKOI ENZIMI

REGULACIJATA NA NEGOVATA KONCENTRACIJA E POVRZANA SO Na+

(aldosteron)
HIPOHLOREMIJA: (hipohloremi~na alkaloza)
PROLIVI
POTEWE
ENDOKRINI NARU[UVAWA
HIPERHLOREMIJA:
DEHIDRATACII
BUBRE@NI ZABOLUVAWA
 BIKARBONATI
GLAVEN ANJON NA ECT
SE SINTETIZIRAAT OD CO2 OSLOBODEN VO ORGANIZMOT

KONCENTRACIJA VO PLAZMA 24-32 mmol/L (ALKALNA REZERVA)

INTRACELULARNO 10 mmol/L

VLEGUVAAT VO SOSTAV NA BIKARBONATNIOT PUFER

REGULACIJA NA KONCENTRACIJA VO ECT SO BUBREZITE:

REAPSORPCIJA NA BIKARBONATI
EKSKRECIJA NA H+
 ODREDUVAWE NA ELEKTROLITI

So jon-selektivna elektroda

Se odreduva razlikata na elktrohemiskiot potencijal

me|u staklena membranska elektroda i referentna
elektroda, koja e proporcionalna na koncenracijata
na elektrolitot vo serumot
ФАКТОРИ КОИ ВЛИЈААТ ВРЗ РЕЗУЛТАТИТЕ ОД ЛАБОРАТОРИСКИТЕ
АНАЛИЗИ СО ОСОБЕН ОСВРТ НА ВЛИЈАНИЕТО НА ЛЕКОВИТЕ ВРЗ
ЛАБОРАТОРИСКИТЕ АНАЛИЗИ

✓ ПРИ ИНТЕРПРЕТАЦИЈА НА ЛАБОРАТОРИСКИТЕ НАОДИ

ТРЕБА СЕКОГАШ ДА СЕ МИСЛИ НА РАЗНИ IN VIVO И IN VITRO
ФАКТОРИ КОИШТО МОЖЕ ДА ВЛИЈААТ ВРЗ НИВ.
✓ ФАКТОРИТЕ КОИ МОЖЕ ДА ВЛИЈААТ ВРЗ РЕЗУЛТАТИТЕ
ОД ЛАБОРАТОРИСКИТЕ АНАЛИЗИ СЕ БРОЈНИ И МОЖЕ ДА
СЕ ПОДЕЛАТ НА:

1. ПРЕДАНАЛИТИЧКИ;
2. АНАЛИТИЧКИ;
3. ПОСТАНАЛИТИЧКИ
ПРЕДАНАЛИТИЧКИ ФАКТОРИ

▪ БИОЛОШКИ ФАКТОРИ:
- НЕПРОМЕНЛИВИ;
- ПРОМЕНЛИВИ

▪ МЕТОДОЛОШКИ ФАКТОРИ;

▪ ИНТЕРФЕРИРАЧКИ ФАКТОРИ
НЕПРОМЕНЛИВИ БИОЛОШКИ ФАКТОРИ

➢ ПОЛ;

➢ ВОЗРАСТ;
➢ РАСА;
➢ МЕНСТРУАЛНИОТ ЦИКЛУС;
➢ БРЕМЕНОСТ;
➢ НАСЛЕДНИ ФАКТОРИ
ПРОМЕНЛИВИ БИОЛОШКИ ФАКТОРИ

➢ ИСХРАНА, ГЛАДУВАЊЕ;
➢ СТРЕС;
➢ ФИЗИЧКА АКТИВНОСТ;
➢ ВИСИНСКА РАЗЛИКА
➢ КОНСУМАЦИЈА НА АЛКОХОЛ, КОФЕИН;
➢ ПУШЕЊЕ;
➢ ТЕЛЕСНА ТЕЖИНА;
➢ ПОЛОЖБА НА ТЕЛОТО;
➢ ДНЕВНО-НОЌНИ РИТМОВИ
➢ ДОЛЖИНА НА ВЕНСКА КОМПРЕСИЈА СО ESMARCH-ОВА ЛЕНТА -
МАКСИМАЛНО РАКАТА ТРЕБА ДА БИДЕ СТЕГНАТА ПОМАЛКУ ОД
ЕДНА МИНУТА.
➢ РАЗНИ ТЕРАПЕВТСКИ ПОСТАПКИ (МАСАЖА, ИНТРАМУСКУЛНА
ИНЕКЦИЈА И СЛ.)
ИНТЕРФЕРИРАЧКИ ФАКТОРИ

➢ ХЕМОЛИЗА;
➢ ХЕМОГЛОБИНЕМИЈАТА;
➢ БИЛИРУБИНЕМИЈА;
➢ ХИПЕРЛИПИДЕМИЈА;
➢ ПРИМЕНЕТИОТ АНТИКОАГУЛАНС И КОНЗЕРВАНС;
➢ ИНФУЗИОНИ РАСТВОРИ;
➢ СУПСТАНЦИИ КОИ СЕ ВНЕСУВААТ ОД НАДВОР КАКО
ДЕТЕРГЕНТИ, БАКТЕРИИ;
➢ ЛЕКОВИ КОИ СЕ ПРИМЕНУВААТ ВО ТЕРАПИЈАТА
 ВЛИЈАНИЕ НА ЛЕКОВИ И НИВНИ МЕТАБОЛИТИ ВРЗ
РЕЗУЛТАТИТЕ ОД ЛАБОРАТОРИСКИТЕ АНАЛИЗИ

ЛЕКОВИТЕ МОЖЕ ДВОЈНО ДА ДЕЛУВААТ НА

РЕЗУЛТАТИТЕ НА ЛАБОРАТОРИСКИТЕ АНАЛИЗИ:
▪ БИОЛОШКИ, IN VIVO (ФАРМАКОЛОШКИ,
ТОКСИКОЛОШКИ И МЕТАБОЛИЧКИ);
▪ ИНТЕРФЕРИРАЧКИ, IN VITRO, ВО САМАТА
АНАЛИТИЧКА ПОСТАПКА
БИОЛОШКИ ВЛИЈАНИЈА НА ЛЕКОВИТЕ

➢ Фармаколошки лековите предизвикуваат вистинска

промена на концентрацијата на некоја супстанца во
организмот. Тоа се промени кои со терапија настојуваме да
ги постигнеме.
Пр. Alopurinol е пурински дериват којшто се применува во
терапија на гихт (ја смалува концентрацијата на уратна
киселина во организмот, па и во крвниот серум).
Инсулинот во терапијата на Diabetes mellitus ја смалува
концентрацијата на глукозата во крвта.
Но, под дејство на лековите се јавуваат и промени во
концентрацијата на некои биохемиски параметри, промени
кои не се цел на терапијата.
БИОЛОШКИ ВЛИЈАНИЈА НА ЛЕКОВИТЕ

➢ Барбитуратите, бензодиазепините, контрацептивите,

рифампицинот, ја индуцираат микрозомалната GGT, па
понекогаш се наоѓа повисока активност на овој ензим од
референтните вредности кај лица кои земаат некој од
наведените лекови. Тоа може да предизвика забуна во
интерпретацијата на наодите со оглед на промените на
активноста на овој ензим кај болестите на црниот дроб.
➢ Aldomet (хипотензив) е по хемиска стуктура metildopa и е
сличен по градба со DOPA, којшто е прекурзор на
адреналин и норадреналин. Aldomet компетитивно ги
инхибира ензимите кои учествуваат во синтеза на тие
хормони.
Заради тоа се смалува гликогенолизата и поспешува
разградбата на аминокиселините, па во серумот се
зголемува концентрацијата на уреа, уратна киселина и
креатининот, и активноста на аминотрансферазите.
БИОЛОШКИ ВЛИЈАНИЈА НА ЛЕКОВИТЕ

Многу лекови имаат и токсични ефекти, предизвикувајќи

оштетување на црниот дроб, бубрезите,
гастроинтестиналниот тракт, хематопоетскиот состав итн.
➢ Хепатотоксично дејство при подолготрајна терапија
исполуваат :
- психотропните лекови (фенотиазини, бутирофенон,
бензодиазепини);
- антиепилептици (fenitoin);
- антипиретици, аналгетици, антиревматици (fenacetin,
салицилати).
Хепатотоксичните лекови предизвикуваат пораст на
активноста на разни ензими (ALT, AST, GGT, алкална
фосфатаза), имуноглобулините, холестеролот.
БИОЛОШКИ ВЛИЈАНИЈА НА ЛЕКОВИТЕ

➢ Нефротоксично дејство имаат некои сулфонамиди,

антиревматици, цитостатици итн. Нефротоксичното дејство
на лекот резултира во зголемување на концентрацијата на
уреата, креатининот, уратната киселина, патолошки наод при
анализа на урината и клиренс тестовите, зголемена
ензимурија и понекогаш промени во концентрацијата на
електролитите.
➢ Познат е фактот дека аспиринот во поголеми дози
предизвикува крварања во желудникот, па се наоѓа крв во
столицата.
➢ Цитостатиците го менуваат хематопоетскиот состав и ја
менуваат крвната слика.
АНАЛИТИЧКИ ИНТЕРФЕРЕНЦИИ НА ЛЕКОВИТЕ

➢ Претставува хемиска интерференција на лекот со

супстанците од реагенсите кои се користат при
изработка на биохемиските анализи;
➢ Може да доведе до лажно високи или лажно ниски
вредности на испитуваните параметри;
➢ Хемиската интерференција на лекот обично е изразена
кога некој лек или неговиот метаболит лесно реагира со
реагенсите употребени во аналитичката постапка, или
со продуктот на реакцијата или ги инхибира ензимите
во ензимските реакции;
➢ Самата интерференција, а особено нејзиниот
интензитет зависат од односот на концентрациите на
лекот и состојките коишто се одредуваат.
ПРИМЕРИ НА АНАЛИТИЧКА ИНТЕРФЕРЕНЦИЈА
НА ЛЕКОВИТЕ

➢ АСКОРБИНСКА КИСЕЛИНА- ЗАРАДИ СВОИТЕ

ОКСИДОРЕДУКЦИСКИ СВОЈСТВА ИНТЕРФЕРИРА ВО
РЕАКЦИИТЕ КАДЕ ШТО ТРЕБА ДА СЕ ОДРЕДИ ОКСИДИРАН
ИЛИ РЕДУЦИРАН ОБЛИК ОД ДОБИЕНОТО ОБОЕНО
СОЕДИНЕНИЕ.
- СО GOD-PAP МЕТОДОТ СЕ ДОБИВААТ ЛАЖНО ПОНИСКИ
ВРЕДНОСТИ ПРИ ОДРЕДУВАЊЕ НА ГЛУКОЗАТА;

- ЛАЖНО ПОНИСКИ ВРЕДНОСТИ НА ТРИАЦИЛГЛИЦЕРОЛИТЕ,

ХОЛЕСТЕРОЛОТ И УРАТНАТА КИСЕЛИНА;

- ЛАЖНО ПОВИСОКИ ВРЕДНОСТИ ЗА НЕОРГАНСКИОТ

ФОСФОР ВО СЕРУМОТ
ПРИМЕРИ НА АНАЛИТИЧКА ИНТЕРФЕРЕНЦИЈА
НА ЛЕКОВИТЕ

➢ ЦЕФАЛОСПОРИНИТЕ- ЛАЖНО ЈА ЗГОЛЕМУВААТ

ВРЕДНОСТА НА КРЕАТИНИНОТ ВО ПРИМЕРОКОТ, БИДЕЈЌИ
РЕАГИРААТ СО ПИКРАТОТ ИСТО КАКО И КРЕАТИНИНОТ.

➢ АСПИРИН- АНАЛИТИЧКИ ВЛИЈАЕ ВРЗ:

ВРЕДНОСТИТЕ НА ALT, ВКУПНИТЕ СЕРУМСКИ
ПРОТЕИНИ (BIURET);
AST, ГЛУКОЗАТА, TG, УРАТНАТА КИСЕЛИНА
➢ АМИНОФЕНАЗОНОТ- ДУРИ И ВО ТЕРАПЕВТСКИ ДОЗИ
ДОВЕДУВА ДО СНИЖЕНИ ВРЕДНОСТИ НА ГЛУКОЗА И
ПРОТЕИНИ ВО СЕРУМОТ;

➢ ДИКЛОФЕНАК – ДОВЕДУВА ДО ЛАЖНО ПОВИСОКИ

ВРЕДНОСТИ НА ГЛУКОЗА И УРАТНА КИСЕЛИНА (urikaza) И
ЛАЖНО ПОНИСКИ ВРЕДНОСТИ НА СЕРУМСКО ЖЕЛЕЗО
(Ramsay).
ИНТЕРФЕРЕНЦИЈА НА ЛЕКОВИТЕ КАЈ ИСПИТУВАЊЕ НА
УРИНАТА

➢ Интерференцијата се отчитува веќе и во самата боја на

урината, која се менува во присуство на поедини лекови и
нивни метаболити:
- антибиотици;
- аминопирин;
- соли на јод;
- фенацетин;
- рибофлавин
ИНТЕРФЕРЕНЦИЈА НА ЛЕКОВИТЕ И НИВНИТЕ
МЕТАБОЛИТИ ПРИ ИСПИТУВАЊЕ НА УРИНАТА

➢ Интерференција на аспиринот, сулфонамидите и

тетрациклините при хемиската анализа на урината

Интерференција
___________________________________________________________

Аспирин лажно позитивен тест на глукоза

лажно позитивен тест на билирубин
лажно зголемени протеини
лажно зголемени катехоламини
лажно зголемена уратна киселина
лажно смалени вредности на естриол
лажно зголемена ацетооцетна киселина
ИНТЕРФЕРЕНЦИЈА НА ЛЕКОВИТЕ И НИВНИТЕ МЕТАБОЛИТИ
ПРИ ИСПИТУВАЊЕ НА УРИНАТА

сулфонамиди лажно позитивен тест на протеини

лажно позитивен тест на глукоза
лажно покачен уробилиноген
промена на бојата на урината

тетрациклини лажно негативен тест на глукоза (Clinistix)

лажно покачени катехоламини
лажно смален хемоглобин
лажно покачени естрогени
лажно покачен уробилиноген
Литература:

1. Група автори. Клиничка биохемија за студенти по

аналитичка биохемија-ПМФ, Скопје 2014; 19-28.
 ЖОЛТИЦА, МЕТОДИ ЗА
ДИЈАГНОЗА НА ЖОЛТИЦА
Проф.д-р. Даница Лабудовиќ

Катедра по биохемија и клиничка биохемија,

Медицински факултет, Скопје
Клиничка манифестација на жолтица
(icterus)
Метаболизам
на билирубин
Билирубин

 Некоњугиран, нерастворлив во вода , се

транспортира со албумин до црн дроб и

 Коњугиран, растворлив во вода, се враќа од црн

дроб во циркулација;

 РВ- билирубин 2-20 mol/L;

 Поделба жолтица врз основа на
патофизиолошкиот механизам

 Хемолитичка жолтица

 Опструктивна жолтица

 Хепатоцелуларна жолтица
 Хемолитичка жолтица

 Некоњугиран билирубин се покачува во крв;

 Се покачува уробилиноген во урина;

 Урината има боја на темно пиво;
Опструктивна жолтица
 Причина- блокада: камче, туморозни формации;

 Коњугиран билирубин во крв се покачува

 Комплетна опструкција – бел фецес ;

 Хепатоцелуларна жолтица
 Вируси: Hepatitis A, B, C, D, E;

 Карактеристика: слична клиничка слика во акутна

фаза

 DD со серолошки тестови;

 Зголемено ниво на AST и ALTдо 100 пати;

 Главен клинички знак: `жолто пребојување на кожа

и слузокожа!!!
Пренос на вирус на хепатитис А и Е
преку уста
Hepatitis A:
 Влегува во организмот преку ГИТ;
 Enterovirus 72 – RNK genom;
 Инкубација: 3-5 недели;
 Најчесто кај деца;
 Умерено заболување; не поминува во хронично;
 Дијагноза: HAV - RNA
 Анти HAV IgM во крв ( акутна фаза)

 Анти HAV IgG.

Hepatitis E (non A non B hepatis):
 Влегува во организмот преку ГИТ;
 RNK genom;

 Инкубација: 40 dena;
 Млади лица: 15 - 40 годиниi;

 Дијагноза 1) наод на Calcivirus во фецес, 2) HEV

специфичен IgM во серум 3) PCR-HEV специфични

секвенци во фецес.
Парентерално преносливи вируси -
Hepatitis B:
Hepatitis B:
 Вирион: DNK геном;
 Антигени: HBsAg, HBcAg, HBeAg
 Инкубација: 2-5 месеци;

 Дијагноза наод на HBsAg, HBeAg, antiHBs

анитела , IgM, IgG во крв.

 Ризик кон хепатоцелуларен карцином (HCC);

Hepatitis B - пренос

 Крв: трансфузија на крв и крвни дервати, споделување на

игли и шприцеви кај наркомани, пирсинг, тетовирање и
акупунктура, бубрежна дијализа, донација на органи;
 Сексуален контакт;
 Хоризонтален пренос: во фамилии - родители деца
(ј.Африка) и деца сместени во домови;
 Вертикален пренос: од мајка на бебе при породување,
најчесто се пренесува во Југоисточна Азија.
Превенција -вакцинација
Hepatitis B - превенција:
 Активна имунизација: HBsAg вакцина;

 Законски на вакцинирање подлегнуваат :

- здравствени работници,
- сексуални партнери на хронични носители на
вирусот ,
- новороденчиња и деца
 Hepatitis C:

RNK геном;
Поблага клиничка слика;

 Пренос: трансфузија на крв и крвни деривати ,

донација на органи, уживатели на дрога (i.v.),
незаштитен секс, пирсинг,тетоважа;

Дијагноза: HCV специфичен IgG, PCR детекција на

RNK -HCV фрагменти .
Пренос на Hepatitis C
Лабораториски наод кај пациенти
со жолтица:
 AST - 50 пати;

 ALT - 100 пати;

 алдолаза, GLDH, LDH, -GT;

 Диференцијална дијагноза :

Опструктивна жолтица: AF,  –GT, LAP,

ceruloplazmin; AST/AF однос 1 или <1;

Хепатоцелуларна жолтица: AST и ALT;

АST/AF однос е помеѓу 25 и 50.
Последици од прележан хепатитис:

 Хепатитис А: не дава последици;

 Хепатитис Б: потполно оздравување, или

смрт од брз фулминантен тек (<1%); цироза

или ХЦЦ кај 5-10%;

 Хепатитис Ц: 50% хроницитет цироза

или ХЦЦ;
Лабораторско докажување на
жолтица:

 Акутна фаза : AST, ALT, AF, -GT, билирубин;

 Докажување на билирубин:

 Референтна метода - HPLC

 Спектрофотометриски метод- 454 нм

 Ензимски метод со билирубин оксидаза


Клиничко значење за одредување на
концентрација на билирубин

 следење на прогрес на заболување- примарна

билијарна цироза;

 Неонатална жолтица (трансфузија);

 Проценка на третман (хируршко ослободување на

билијарна блокада)
Клиничко значење за одредување на
концентрација на билирубин

 Да се детектира хипербилирубинемија која е

суспектна , но не е јасна;

 За препишувања на точна доза на хепатотоксични

лекови.
Метод по Jendrassik –Grof за
одредување на билирубин
Принцип на метод за одредување на
вкупен билирубин
 Билирубинот реагира со кофеин како акцелератор и

диазосулфанилна киселина, при што се создава црвено

азо соединение.

 Бојата на соединението се мери на 546 нм и е

правопорционална со концентрацијата на билирубинот
во примерокот.
Принцип на метод за одредување на
директен и индиректен билирубин

 Растворливиот во вода, коњугиран билирубин-

глукоронид реагира директно со
диазосулфанилната киселина и се добива црвено
обоено соединение.
 Постапка за вкупен билирубин
Слепа проба Примерок
Реагенс за вкупен 1000 l 1000l
билирубин
Натриум нитрит за ----- 1 капка (40 l)
вкупен билирубин
Се меша внимателно и се инкубира 5 мин
Примерок 100l 100l
Се меша, се инкубира на собна температура 10-30мин.
Се мери апсорбанцата на примерокот во однос на слепата
проба (А546)
 Постапка за директен билирубин
Слепа проба Примерок
Реагенс за директен 1000 l 1000l
билирубин
Натриум нитрит за ----- 1 капка (40 l)
директен билирубин

Се меша внимателно и се додава примерокот во рамки на

2 мин.
Примерок 100l 100l

Се меша, се инкубира на собна температура точно 5 мин.

Се мери апсорбанцата на примерокот во однос на слепата
проба (А546)
Пресметување:

 Концентрација на билирубин (mol/L)=

А546 x 222.3

 222.3 - faktor

 Забелешка – ако се добие вредност за вкупен

билирубин над 427,5 mol/L, серумот се разредува 1+4
со физиолошки раствор и се повторува одредувањето.
Добиениот резултат се множи со 5 .
 Референтни вредности
Вкупен билирубин mol/L
При раѓање до 85,5
5-ти ден по раѓање до 205,0
Бебе 1 месец 25,6
Возрасни лица до 18,8
Директен билирубин
Возрасни до 4,3

Забелешка- хемолиза го намалува нивото на билирубин

БЛАГОДАРАМ НА ВНИМАНИЕ
И УБАВ ДЕН

HBV
 Универзитет „ Св. Кирил и Методиј“-Скопје

Медицински факултет-Скопје

Институт за медицинска и експериментална биохемија

Материјал за предметот општа клиничка хемија

за студентите –инженери по медицинска лабораториска
дијагностика при

Медицински факултет, Скопје

Проф.др. Даница Лабудовиќ

Скопје, 2022
1
 ЖОЛТИЦА (ИКТЕРУС) И ЛАБОРАТОРИСКА ДИЈАГНОЗА НА ЖОЛТИЦА
(ИКТЕРУС)

Жолтица (иктерус) е состојба која се карактеризира со покачено ниво на

билирубин и негово депонирање во кожата, мукозните мембрани и белките на очите на
пациентот што резултира со жолто пребојување на истите. Причина е
хипербилирубинемија, кога нивото на билирубинот во крвта ќе се покачи над 50
mol/L. Горна референтна граница за билирубин во крв е до 22 mol/L. Нарушувањата
во метаболизмот на билирубинот, кои резултираат со жолтица, може да се случат на
било која етапа од неговиот метаболен пат. ( слика 1)
Билирубинот се добива со разградба на хемот ослободен од остарените
еритроцити, под дејство на хем оксигеназата. Многу помала количина на билирубин се
добива од хемпротеините, како што се цитохромите, миоглобинот и каталазата.
Прстенот на протопорфирин IX се отвора и се добива билевердин, кој се редуцира во
билирубин. Билирубинот е хидрофобно соединение и низ крвта, од РЕС до црниот
дроб, се транспортира комплетно врзан за албуминот. Во хепатоцитите билирубинот
се коњугира со глукуронската киселина, и се формираат хидросолубилни билирубин
моно- и диглукорониди. Екскрецијата на коњугираниот билирубин во жолчните
канали се врши со активен транспорт. Со жолчката коњугираниот билирубин се
излачува во тенкото црево кадешто се ослободува од глукуронската киселина и со
анаеробните цревни бактерии се редуцира во три безбојни тетрапироли познати како
уробилиногени. Во крајните делови од тенкото
црево, безбојните тетрапироли спонтано се оксиди-
раат во портокалово-кафени соодветни пигменти -
стеркобилин, мезобилин и уробилин, главните
пигменти на фецесот. Околу 20% од дневно
создадениот уробилиноген преку ентерохепатал-
ната циркулација се враќа во црниот дроб и се
реекскретира со жолчката во цревата; мала
фракција (2-5%), поминува во системската
циркулација и се јавува во урина (уробилиногенот
е нормален наод во урината на здраво лице).
Здраво лице создава ~200-300 mg билирубин,
дневно. Во крвта билирубинот се наоѓа во две
форми: некоњугиран (нерастворлив во вода, врзан
за албуминот) и коњугиран (растворлив во вода,
слободен). При блокада на жолчните патишта или
зголемена разградба на еритроцитите (хемолиза)
или при оштетување на хепатоците,
концентрацијата на билирубинот во крвта се
покачува. Во крвта, билирубинот, е покачен и при
одредени наследени заболувања како што се
Gilbert-ов синдром, Crigler-Najјar-ов синдром,
Dubin-Johnson-ов синдром, итн. Овие заболувања
се карактеризираат со зголемени вредности на
коњугиран или некоњугиран билирубин во
отсуство на други нарушени црнодробни тестови.
Слика 1. Метаболен пат на
билирубинот

2
 Секундарно, жолтицата може да биде предизвикана од различни
патофизиолошки механизми, како на пример, нарушувања во самите хепатоцити
(прифаќање, коњугација, екскреција на билирубин,) опструкции во жолчните
каналчиња и/или ductus choledochus. Врз основа на патофизиолошките и анатомските
механизми, доминантни се три типа на жолтица: прехепатална, хепатална и
постхепатална.

Прехепатална жолтица (хемолитичка жолтица)

Зголеменото производство на билирубин како последица на хемолиза, дава

доминатно хипербилирубинемија од некоњугиран тип. Хемолиза се случува или
како резултат на фрагилни еритроцити (вродена сфероцитоза) или автоимун напад врз
еритроцитите. Билирубинот е врзан за албуминот и не се наоѓа во урината. Ако во
ретикулоендотелниот систем се создава трипати повеќе билирубин од нормалното,
црниот дроб, иако е здрав и функционален, не може да го прими и коњугира целото
количество билирубин и се јавува жолтица. Црниот дроб, интензивно го метаболизира
билирубинот кој во форма на коњугат преку жолчката се излачува во тенкото црево.
Во цревото, се конвертира во уробилиноген кој во големи количини се излачува и е
одговорен за темната боја на фецесот. Нивото на билирубин во жолчката се зголемува
и може да се создадат жолчни камчиња. Уробилиногенот со ентерохепаталната
циркулација се враќа во црниот дроб, па преку системската циркулација и бубрезите се
излачува во големо количество во урина. (Слика 2) Ретикулоцитозата, намалено ниво
на хаптоглобинот се дополнителни сигурни знаци за хемолитичката жолтица.

Слика 2. Шематски приказ на прехепатална жолтица со зголемено ниво на

хипербилирубинемија од некоњугиран тип

Овој тип жолтица мора внимателно да се следи кај новороденчињата, бидејќи

може да предизвика мозочно оштетување (керниктерус).

Постхепаталната, опструктивна жолтица

Опструктивната жолтица е резултат на механичка блокада (жолчни камчиња
или малигни формации) на жолчните канали, со што се нарушува протокот на
жолчката низ каналите. Главните знаци и симптоми на билијарната опструкција
произлегуваат од акумулацијата на билирубинот и жолчните киселини/соли во
крвта и неможноста жолчката да стигне до тенкото црево. Блокадата може да биде
делумна или комплетна. При комплетна блокада се покачува коњугираниот

3
билирубин и активноста на алкалната фосфатаза, нема уробилиноген во урината и
фецесот има бела боја. При некомплетна опструкција, нивото на билирубинот е во
граници на референтниот интервал, а активноста на алкалната фосфатаза може да е
зголемена. Интрахепаталната опструкција, која потешко се дијагностицира, може да
биде предизвикана од цироза, воспаление или црнодробен карцином.

Слика 3. Шематски приказ на постхепатална жолтица со зголемено ниво на коњугиран

тип на хипербилирубинемија
Жолчните камчиња се главна причина за екстрахепаталната блокада, но и
малигните заболувања, инфекцијата и билијарната цироза може да предизвикаат
блокада. Малигните заболувања на панкреасот вршат компресија и надворешна
блокада на жолчните канали. Без разлика дали се работи за интра- или екстра-
хепатална блокада, во серумот доминира коњугираниот билирубин. Во урина на
здраво лице нема билирубин, но при опструктивната жолтица, има наод на
коњугиран билирубин кој е одговорен за потемната боја на урината.

При заболувања на хепатобилијарниот тракт, заради оштетување и/или

функционална инсуфициенција на функционалното црнодробно ткиво, и/или
присуство на холестазата, освен алкалната фосфатаза и GT, може да се промени
активноста и на други црнодробни ензими, како што се: AST, ALT, алдолазата, лактат
дехидрогеназата (LDH), сорбитол дехидрогеназата (SDH), глутамат дехидрогеназа
(GLDH), леуцин аминопептидаза (LAP), и др. ( табела 1)
Блокадата се детектира со примена на ЕХО апарат или компјутеризирана
томографија (CT).
Табела 1. Лабораториски наод на опструктивна жолтица

Серумски билирубин
Фекален стеркобилиноген  (некомплетна опструкција)
Отсуство на фекален стеркобилиноген (комплетна опструкција)
Уробилиногенурија е отсутна при комплетна опструкција
Билирубинурија 
Алкална фосфатаза 
Холестерол

4
Паренхиматозно-хепатоцелуларна жолтица

Причинител на овој тип на жолтица може да биде инфекција или токсини.

Најчести причинители на акутна жолтица кај возрасни лица се вирусите на Hepatitis A,
B, C, D и E или труење со парацетамол.
Клинички, воспалението предизвикано од вирусите дава многу слични
симптоми, кои опфаќаат анорексија, гадење, повраќање, болки во горен, десен
абдоминален квадрант. Главен знак е појава на жолто пребојување на склерите и
кожата. Но, може и да не се појави жолто пребојување на кожата, бидејќи чести се
аниктерични (без жолто пребојување) случаеви.
Лабораториски, се карактеризира со зголемено ниво на AST, ALT и билирубин.

Hepatitis A – причинител е вирусот на хепатитис А (HAV), кој се пренесува со

храна и вода контаминирани со фецес од инфициран пациент. Предизвикува минливи
оштетувања на црниот дроб, најчесто кај децата и адолесцентите. Болеста трае околу 3
недели и не остава последици.
Лабораториска дијагноза за присутна акутна инфекција се поставува со наод
на (анти-HAV IgM) кои се појавуваат 1-2 недели по заразувањето. Присуство на анти-
HAV IgG укажува на помината HAV инфекција и/или примена вакцина и остануваат
присутни цел живот. Дополнително, РНК на hepatitis A вирус се детектира со RT-
PCR тест. (Табела 2)

Табела 2. Лабораториски наод кај пациенти со хепатитис А

Состојба Вкупни Anti-HAV (IgG, IgM) ( наод) Anti-HAV IgM наод

Акутен хепатитис A позитивен позитивен

Помината инфекција A позитивен негативен

Имунизација позитивен негативен

Hepatitis B: е црнодробна инфекција потенцијално опасна по животот на

инфицираните лица и претставува глобален здравствен проблем. Причинител е ДНК–
вирусот на хепатитис B (HBV). Се пренесува со крв и крвни деривати и вертикално
од мајка на новороденче при породување. HBV е најчест причинител на акутен
вирусен хепатитис, кој лесно поминува во хроничен форма. Инкубацијата трае од 30
дена до 6 месеци. Симптомите траат неколку месеци. Вирусот има 3 типа протеински
антигени кои потикнуваат одбрамбен одговор кај домаќинот: HbsAg–површински
антиген; HbcAg–внатрешен антиген; HbeAg- антиген. ( слика 4)

Слика 4. Вирус на хепатитис Б, HBV

5
 Вирусот се пренесува парентерално, се реплицира во хепатоцитите од кадешто
вирионите и вирусниот протеински антиген HBsAg, во големи количини, се секрети-
раат во крвта. Виремијата трае долго и крвта на пациентот е многу заразна
(инфективна). Затоа СЗО, препорачува сите дарувања на крв да се проверат за HBV, со
цел да се избегне несаканото и случајно пренесување на вирусот.
Околу 5% од заразените лица, не се во состојба да го елиминираат вирусот од
својот организам и остануваат трајно инфективни. Најризични групи се бебињата,
малите деца, имуносупресираните лица, машките лица повеќе од жените. Лицата
заразени со HBV носат зголемен ризик за развој на хепатоцелуларен карцином (HCC).

Хепатитис B се пренесува преку:

 крв: трансфузија на крв и крвни деривати, споделување на искористени
игли и шприцеви, пирсинг и тетовирање, акупунктура со нестерилни
инструменти, бубрежна дијализа, донација на органи од инфицирано лице;
 незаштитен секс;
 хоризонтален пренос - во фамилии меѓу родители и деца и меѓу самите
деца, или кај деца сместени во детски институции;
 вертикален пренос - од инфицирана мајка при породување вирусот се
пренесува на новороденчето.

Лабораториска дијагноза на акутна HBV инфекција

Наод на HBsAg и анти-HBc-IgM во серумот на пациентот се дијагностички

маркери за присуство на акутна HBV инфекција. Секреторниот антиген опстојува
повеќе од 10 недели и е знак за можно поминување од акутна во хронична форма на
хепатитисот. Појавата на анти-HBs антитела во крвта значи закрепнување од акутната
инфекција и титар над 100 IU/mL, значи траен имунитет. Неколку недели пред појава
на анти-HBs антителата, HbsAg може да се изгуби од крвта на пациентот (период
именуван како дијагностички јаз или прозорец). Во овој период наод на анти-HBc
антитела е единствен серолошки знак за постоење на HBV инфекција.
Лабораториска дијагноза на хроничен хепатитис B (HBV ):
 позитивен HBsAg тест;
 Анти-HBs антитела се присутни трајно кај лицата со историја на прележан
хепатитис B или се знак на успешна HBVвакцинација;
 Присуство на HBeAg е знак на активна репликација на вирусот. Тестот за
HbeAg е негативан кај pre-core хепатитис B вирусните мутанти. Во тој случај,
репликацијата се докажува со HBV DNA PCR тест;
 Преминувањето во хронична форма се карактеризира со присуство на HBsAg >
6 месеци, HBeAg (±) и HBV DNA (±) во серумот на пациентите;
 Појавата на анти-HBe антителата и исчезнувањето на HBeAg се именува како
сероконверзија во HBe системот и значи крај на репликацијата на вирусот.

Превенција од Hepatitis B – активна имунизација со HbsAg вакцина која се

добива од серум на HBV носители; или со рекомбинантен HbsAg, генетски добиен од
квасец. Двете вакцини се ефикасни и се доволни 3 дози за индукција на одбрамбен
систем против овој вирус.

6
 Според нашиот закон за здравствена заштита, на вакцина подлежат,
здравствени работници, сексуални партнери на хронични носители, како и
новороденчињата.

Hepatitis C- причинител е HCV-RNK вирусот, се пренесува парентерално.

Инкубацијата трае 6-8 недели. Има поблага клиничка форма во споредба со
хепатитисот предизвикан од вирусот Б, но кај повеќето од половината инфицирани
лица (80-85%) може да помине во хронична форма - ризик фактор за појава на HCC.

Пренос: трансфузија на крв и крвни деривати, донација на органи, корисници на

интравенски недозволени наркотични средства, незаштитен секс.

Дијагноза - наод на HCV-RNK во серум. Осум до десет недели од инфекцијата

се појавува анти-HCV антитела кои се детектираат со ELISA. Кај овие пациенти често
има наод на криоглобулинемија.

Кај пациентите со инфективен хепатитис зголемена е активноста на

индикаторските ензими заради промени во пропустливоста на клеткината мембрана на
хепатоцитите. Најпрво и најмногу расте активноста на ALT преку 100 пати и на AST
преку 50, во однос на нивниот горен референтен интервал. Активноста на овие два
ензима се покачува три недели пред манифестација на заболувањето (покачување на
билирубинот и промена во елферограмот на протеините). Во помал обем се покачува и
активноста на останатите црнодробни ензими како што се алдолазата, GLDH, LDH, -
GT. За прогноза и оценка на тежината на заболувањето важна е активноста на сорбит
дехидрогеназата и глутамат дехидрогеназата

Збирно, диференцијалната лабораториска дијагноза на трите видови на жолтица

е претставена во Табела 3:

Табела 3. Лабораториска диференцијална дијагноза на трите видови на жолтица

прехепатална, хемолитичка хепатална постхепатална,
опструктивна
некоњугиран билирубин билирубинот се покачува билирубин
< 75 mol/L покасно

нема билирубин во урина Билирубин во урина билирубинот се детектира во

урина

ретикулоцитоза алкална фосфатаза, алкална фосфатаза може 3х да

(нормални вредности до се покачи во однос на
умерено зголемна) референтен интервал
ALT, AST и LDH
Хемоглобин и AST, ALT (референтен интервал до
хаптоглобин умерено покачени)
ALT, AST, ALP и GGT се во
референтен интервал

хаптоглобин вкупен холестерол

7
 Методи за дијагноза на жолтица

Метод по Jendrassik –Grof за одредување на билирубин

Принцип на метод за одредување на вкупен билирубин

Билирубинот реагира со кофеинот како акцелератор и диазосулфанилна
киселина, при што се создава црвено азо соединение чив интензитет на боја
правопорционален со концентрацијата на билирубинот во примерокот.Се мери на 546
нм.

Постапка за одредување на концентрација на вкупен билирубин

Слепа проба Примерок

Реагенс за вкупен билирубин 1000 l 1000l

Натриум нитрит за вкупен билирубин ----- 1 капка (40 l)

Се меша внимателно и се инкубира 5 мин

Примерок 100l 100l

Се меша, се инкубира на собна температура 10-30мин.

Се мери апсорбанцата на примерокот во однос на слепата проба (А546)

Постапка за одредување на концентрација на вкупен билирубин

Слепа проба Примерок

Реагенс за директен билирубин 1000 l 1000l

Натриум нитрит за директен ----- 1 капка (40 l)

билирубин
Се меша внимателно и се додава примерокот во рамки на 2 мин

Примерок 100l 100l

Се меша, се инкубира на собна температура точно 5 мин. Се мери апсорбанцата на

примерокот во однос на слепата проба (А546)

8
Пресметување
Концентрација на билирубин (mol/L)= А546 x 222.3
 222.3 - faktor
Забелешка – ако се добие вредност за вкупен билирубин над 427,5 mol/L. Се
разредува серумот 1+4 со физиолошки раствор и се повторува одредувањето.
Добиениот резултат се множи со 5 .

Референтни вредности:
Вкупен mol/L
билирубин
При раѓање: до 85,5 mol/L

5-ти ден по раѓање: до 205,0 mol/L

Бебе 1 месец: 25,6 mol/L

Возрасни лица: до 18,8 mol/L

Директен билирубин

Возрасни: до 4,3 mol/L

Резиме
 Жолтицата се карактеризира со хипербилирубинемија и депонирање на
жолчниот пигмент во кожата, мукозните мембрани и склерите на пациентот што
резултира со нивно жолто пребојување.
 Во крвта билирубинот се наоѓа во 2 форми: некоњугиран, врзан за албуминот и
коњугиран
 Врз основа на патофизиолошките и анатомските механизми, доминантни се три
типа на жолтица: прехепатална, хепатална и постхепатална.
 Зголеменото производство на билирубин како последица на хемолиза, дава
доминатно хипербилирубинемија од некоњугиран тип кај прехапаталната
жолтица. Овој тип жолтица мора да се следи кај новороденчињата, бидејќи
може да предизвика мозочно оштетување (керниктерус).

9
  Постхепаталната, опструктивна жолтица е резултат на механичка блокада на
жолчните канали, со што се нарушува протокот на жолчката низ каналите. во
Во серумот доминира коњугираниот билирубин. Активноста на AST и ALT
умерено е зголемена, со поголем пораст на активноста на алкалната фосфатаза,
ГТ.
 Најчести причинители на акутна паренхиматозна жолтица кај возрасни лица се
вирусите на Hepatitis A, B, C, D и E. Клинички, воспалението предизвикано од
вирусите дава многу слични симптоми, и главен знак е појава на жолто
пребојување на склерите и кожата. Лабораториски се карактеризира со
зголемено ниво на AST, ALT, и билирубин. Серолошките тестови дават точна
информација кој тип на вирус ја предизвикал инфекцијата
 Според нашиот закон за здравствена заштита, на вакцина против HBV
подлежат, здравственитеe работници, сексуални партнери на хронични
носители, како и новороденчињата.

Приказ на случај

84-годишна жена се јавила на преглед со дводневна историја на жолтица, треска и

абдоминална болка. Физичкиот преглед покажал чувствителност горен десен квадрант
и жолта пребоеност на белките на очите
Лабораториски наод:
 леукоцити: 12,4 × 103 μL,
 C-реактивен протеин: 8,3 mg/dL
 билирубин 5,4 mg/dL
 алкална фосфатаза 893 U/L
 гама-глутамилтрансфераза 1143 U/L),
 аспартат аминотрансфераза 231 U/L,
 аланин аминотрансфераза 178 U/L).

Направен е ултразвук на абдомен и најден е склероатрофичен жолчен меур со

холелитијаза и импактиран голем жолчен камен во заедничкиот жолчен канал со
проширени заеднички и интрахепатални жолчни канали.
Dg.. Опструктивна жолтица

10
Литература
1. Marshall WJ, Bangert SK, editors. Clinical Biochemistry, Metabolic and clinical
aspects.2nd ed. Edinburgh: Churchill Livingstone Elsevier;2008.
2. Čepelak I, Štraus B. Štrausova medicinska biokemija. Čvorišćec D, Čepelak I, editors.
Zagreb: Medicinska naklada; 2009.
3. Majkić-Singh N. Medicinska biohemija.2nd ed. Beograd: DMBS; 2006.
4. Švagera Z, Šigutová R.Clinical biochemistry. Racek J, Rajdl D, editors. Prague:
Charles University Karolinum Press;2016.
5. Ефремова Аарон С, Крстевска М, Топузовска С, Тошеска Трајковска К,
Цековска С, Џекова Стојкова С. КЛИНИЧКА БИОХЕМИЈА (скрипта).
Лабудовиќ Д ,уредник. Скопје: Медицински факултет; 2010.

11

дебело црево
12
 ISPITUVANJE NA URINARNI
PROTEINI VO DIJAGNOSTIKA NA
BUBREŽNI ZABOLUVANJA

prof. Svetlana Cekovska

 ISPITUVANJE NA URINATA-ISTORIJA

▪ DREVNA INDIJA I KINA

(1000-2000 GOD. PRED N. E.);

▪ HIPOKRAT VO V-OT VEK

PRED N.E. ;

▪ GALEN VO II -OT VEK OD

N.E. DOKAZUVA DEKA
URINATA E PROIZVOD NA
BUBREZITE ;

▪ NAPREDOK NA POLETO NA
ISPITUVANJE NA URINATA
VO XVII I XVIII VEK;

▪ PROGRESOT PRODOLZUVA
VO XIX -OT I XX -OT VEK
➢ MNOŠTVOTO RAZLIČNI SUPSTANCII KOI MOZE DA SE SRETNAT VO
URINATA: NEORGANSKI SOLI, DEGRADACIONI PRODUKTI NA
METABOLIZMOT, PROTEINI, ENZIMI, HORMONI, CELULARNI
ELEMENTI I DR. JA CINAT URINATA NESOMNENO BOGAT IZVOR
NA DRAGOCENI INFORMACII KOI DAVAAT UVID NE SAMO VO
RENALNATA FUNKCIJA, TUKU I VO FUNKCIJATA I NA OSTANATITE
ORGANI I SISTEMI.

Испитување урина
➢ OD SITE SUPSTANCII PRISUTNI VO URINATA VO POSLEDNITE 30-TINA GODINI
OSOBEN INTERES NA ISTRAŽUVACITE POBUDUVAAT URINARNITE PROTEINI,
KOI SO OGLED NA NIVNATA STABILNOST I NIVNITE KARAKTERISTIKI SE
POSOČENI KAKO MARKERI KOI NAJDOBRO JA REFLEKTIRAAT BUBREŽNATA
FUNKCIJA;

➢ RAZVIENI SE SOVREMENI IMUNOHEMISKI METODI ZA KVANTIFICIRANJE NA

ODDELNI URINARNI PROTEINI KAKO NOSITELI NA SPEČIFICNI DIJAGNOSTIČKI
INFORMACII;

➢ SO PRIMENA NA SOVREMENITE ELEKTROFORETSKI

TEHNIKI ZA SEPARACIJA NA URINARNITE PROTEINI
PROTEINI I WESTERN IMUNOBLOT TEHNIKATA I
MASENATA SPEKTROSKOPIJA ZA NIVNA IDENTIFIKACIJA,
DOSEGA SE IDENTIFICIRANI POVEKE OD 1500 PROTEINI
VO URINATA NA ZDRAVI LICA;
 FIZIOLOGIJA NA PROTEINSKATA EKSKRECIJA

➢ URINATA NA ZDRAVI LUGJE SODRZI MALO KOLIČESTVO NA PROTEINI KAKO

REZULTAT NA KOMBINIRANOTO DEJSTVO NA RENALNITE GLOMERULI I
TUBULI;

➢ DNEVNO OKOLU 121 Kg PROTEINI PROTEKUVAAT NIZ RENALNITE ARTERII.

OD NIV SAMO 1-2 g DNEVNO PREOGJAAT VO PLAZMA-ULTRAFILTRATOT
FORMIRAN VO GLOMERULOT.
➢ SO DEFINITIVNATA URINA SE EKSKRETIRAAT < 150 mg/ 24 CASA.
➢ ZADRŠKATA NA PROTEINITE ZAPOCNUVA SO FILTRACIJATA KOJA JA
OVOZMOZUVA GLOMERULARNIOT FILTER, RETINIRAJKjI GI PROTEINSKITE
MOLEKULI VRZ BAZA NA NIVNATA GOLEMINA, FORMA I ELEKTRIČEN
POLNEŽ..
NAJGOLEM DEL OD FILTRIRANITE PROTEINI SE REAPSORBIRAAT VO
PROKSIMALNIOT TUBUL.
KAKO REZULTAT NA TOA MNOGU MAL DEL OD PLAZMA PROTEINITE
DOSPEVAAT VO DEFINITIVNATA URINA.

1. FILTRACIJA
2. REABSORPCIJA/KATABOLIZAM

3. SEKRECIJA

4. EKSKRECIJA
KOLIČESTVOTO NA IZLAČENI PROTEINI VARIRA SO
VOZRASTA

145 mg/m2/dnevno

110 mg/m2/dnevno

85 mg/m2/dnevno

150 mg/m2/dnevno

Wingo & Clapp, 2000, Am J Med Sci, 320, 188

 POTEKLO NA PROTEINITE VO
NORMALNATA URINA

✓ PLAZMA PROTEINI (ALBUMIN)

✓ SOZDADENI VO RENALNOTO TKIVO

- ENZIMI
- ANTITELA
- TUBULARNA SEKRECIJA
 PROTEINSKI SOSTAV NA
DEFINITIVNATA URINA

50% 20%

30%

pr ot ei ni so mal a Mr
al bumi n
Tamm-Horsfall
 PROTEINURIJA
✓ PATOLOSKA EKSKRECIJA NA PROTEINI
VO URINATA (> 150 mg/24 CASA KAJ VOZRASNI)

POSTOENJE NA KAJ ASIMTOMATSKI PACIENTI

RENALNO ILI
SISTEMSKO
ZABOLUVANJE
 PATOFIZIOLOGIJA NA
PROTEINSKATA EKSKRECIJA
MARKER PROTEINI-AKUTNO TUBULARNO
OSTETUVANJE
N-ACETYL β-D GLUCOSAMINIDASE (β-NAG/
α1MIKROGLOBULIN

OšTETENI PROKSIMALNI TUBULI
 LABORATORISKI METODI ZA ISPITUVANJE NA
PROTEINSKATA EKSKRECIJA

A) KVALITATIVNA ANALIZA

❖ URINARNI TEST LENTI

“DIP STICK“ METODA

❖ TURBIDOMETRISKI METOD -
REAKCIJA NA PRECIPITACIJA NA
PROTEINITE SO SULFOSALICILNA
KISELINA
 B) KVANTITATIVNA ANALIZA

❖ 24 CASOVNA PROTEINSKA EKSKRECIJA

(mg/24 ČASA)

❖ OPREDELUVANJE NA KONCENTRACIJA NA PROTEINI

VO POEDINEČEN PRIMEROK ODNOSNO
OPREDELUVANJE NA PROTEIN/KREATININ
SOODNOSOT (P/C SOODNOSOT)
 KORELACIJA NA
PROTEIN/KREATININ INDEKS SO
VP/24 h/1.73 m2

Urine P/C soodnos

Proteinurija, g/day/1.73 m2

Adapted from Ginsberg et al., NEJM, 309:1543, 1983.

 SOVREMENI TEHNIKI ZA
EVALUACIJA NA PROTEINURIJATA

1. U P E S (URINAREN PROTEINSKI EKSPERTSKI SISTEM), KOJ KOMBINIRA

POVEKE PROTEINSKI MARKERI-(KREATININ, V.P., Alb, IgG, α1MG, α2MG,
β-NAG), NO BARA IZVONREDNI LABORATORISKI KAPACITETI,
KOMPJUTERIZACIJA, SOODVETEN SOFTVER I ZNATNO POVISOKA CENA
NA ČINENJE;

2. VISOKOREZOLUCIONI ELEKTROFORETSKI TEHNIKI ZA ANALIZA NA

SOSTAVOT I KOLIČESTVOTO NA URINARNITE PROTEINI:
• IZOELEKTRICNO FOKUSIRANJE,
• SDS PAGE,
• DVODIMENZIONALNA (2-DE),
• KAPILARNA ELEKTROFOREZA I DR.

✓ GRADIENTNA SDS –PAG ELEKTROFOREZATA E NAJČESTO

PRIMENUVANA METODA, KOJA OVOZMOZUVA SEPARACIJA NA
PROTEINITE SPREMA NIVNATA MOLEKULARNA MASA, ŠTO
NAJDOBRO GI REFLEKTIRA FUNKCIONALNITE KARAKTERISTIKI NA
BUBREZITE.
✓ EVALUACIJATA NA RENALNATA FUNKCIJA I DETEKCIJATA NA RANITE
RENALNI LEZII NAJDOBRO SE POSTIGNUVA SO SLEDENJE NA
PROMENATA NA KOLIČESTVOTO I SOSTAVOT NA URINARNITE
PROTEINI SO PRIMENA NA SDS-PAGE.
 KLASIFIKACIJA NA PROTEINURIJATA
SPORED KOLIČESTVOTO NA IZLAČENI
PROTEINI

▪ BLAGA (150-500 mg/24 CASA/1,73 m )

2

▪ UMERENA (500-1700 mg/24 CASA/1,73 m )

2

▪ MASIVNA (NAD 1700 mg/24 CASA/1,73 m )

2
 PODELBA NA PROTEINURIITE SPORED
POTEKLOTO NA URINARNITE PROTEINI

PROTEINURIJA

PREDRENALNA RENALNA POSTRENALNA

BENS-JONSON-ova HEMATURIJA
HEMOGLOBINURIJA GLOMERULARNA TUBULARNA
HEMOGLOBINURIJA
MIOGLOBINURIJA

SELEKTIVNA NESELEKTIVNA NEKOMPLETNA

KOMPLETNA

ME[ANA
ПРЕРЕНАЛНА ПРОТЕИНУРИЈА-ПРОТЕИНИ СО МОЛ. МАСА ПОМАЛА
ОД 70 kDa, КОИ СЛОБОДНО ПОМИНУВААТ НИЗ БУБРЕЗИТЕ:

- Bence-Jones протеини (парапротеини) ;

- Миоглобинуријата (при студ или телесни повреди);
- Хемоглобинурија при хемолитичка анемија;
- алфа амилаза при акутен панкреатит;
- Бета2-микроглобулин потекнува од површината на
лимфоцитите и туморските клетки.

ЕКСКРЕЦИЈАТА НА ОВИЕ ПРОТЕИНИ НЕ УКАЖУВА НА БУБРЕЖНИ

ОШТЕТУВАЊА.
ПОСТРЕНАЛНАТА ПРОТЕИНУРИЈА СЕ ЈАВУВА ВО ОКОЛУ
30% ОД СЛУЧАИТЕ.

- ОРТОСТАТСКАТА ПРОТЕИНУРИЈА И
ПРОТЕИНУРИЈА ПОВРЗАНА СО ЗГОЛЕМЕН
ФИЗИЧКИ НАПОР;

- ПОСТРЕНАЛНАТА ПРОТЕИНУРИЈА МОЖЕ ДА

БИДЕ ОД ТИПОТ НА ХЕМАТУРИЈА ИЛИ
ХЕМОГЛОБИНУРИЈА КАКО ПОСЛЕДИЦА НА
ВОСПАЛЕНИЕ ИЛИ ОШТЕТУВАЊЕ НА МОЧНИТЕ
ПАТИШТА (БУБРЕЖНИ КАМЕЊА, ТУМОРИ,
ИНФЕКЦИИ), ПРОСТАТАТА И МОЧНИОТ МЕУР.
 KLASIFIKACIJA NA PROTEINURIJATA
SPORED NEFROGENOTO POTEKLO

▪ GLOMERULARNA PROTEINURIJA:
✓ SELEKTIVNA PROTEINURIJA (ALBUMIN, TRANSFERIN)
✓ NESELEKTIVNA PROTEINURIJA (ALBUMIN, TRANSFERIN I PROTEINI SO
MOLEKULARNA MASA > OD 70 kDa);

▪ TUBULARNA PROTEINURIJA
▪ MESANA PROTEINURIJA ( GLOMERULARNA-TUBULARNA)
 NAJCESTA KLASIFIKACIJA VO NAJNOVATA
LITERATURA

PROTEINURIJA
FUNKCIONALNA
POVRZANA
PROTEINURIJA
SO BOLEST
 FUNKCIONALNA PROTEINURIJA

➢ PROTEINURIJA KOJA E PRISUTNA KAJ ZDRAVI

NOVORODENI (NEONATALEN PERIOD);

➢ ORTOSTATSKA PROTEINURIJA (DECA I ADOLESCENTI);

➢ PROTEINURIJA POVRZANA SO ZGOLEMEN FIZICKI NAPOR

(KAJ SPORTISTI);

➢ PROTEINURIJA VO TEK NA BREMENOST;

➢ PROTEINURIJA POVRZANA SO IZLOZENOST NA STUD,

EMOCIONALEN STRES, ZGOLEMENA TELESNA TEMPERATURA I
DR.
 PROTEINURIJA VO NEONATALNIOT PERIOD

✓ BUBREGOT NA NOVORODENOTO IMA SVOI SPECIFIKI

VO ODNOS NA HISTOLOGIJATA, MORFOLOGIJATA I
FUNKCIONIRANJETO. TIE SPECIFIKI SE DOLŽAT NA
NEGOVATA NEDOVRŠENA MATURACIJA PRI RAGJANJETO.
✓ OSNOVNA FUNKCIONALNA KARAKTERISTIKA E
NEZRELOSTA OD KOJA PROIZLEGUVA NAMALENATA
SPOSOBNOST ZA GLOMERULARNA FILTRACIJA I NAMALENA
SPOSOBNOST ZA VRŠENJE NA TUBULARNI FUNKCII;
✓ OVIE FUNKCIONALNI OGRANIČUVANJA VODAT DO
ZGOLEMENA KONCENTRACIJA NA PROTEINI VO URINATA
NA NOVORODENOTO
 ORTOSTATSKA PROTEINURIJA

✓ SE JAVUVA KAJ DECA I ADOLESCENTI NA VOZRAST OD

8-18 GODINI, KOI VO SOSTOJBA NA MIRUVANJE IZLAČUVAAT
NORMALNI KOLI^ESTVA NA PROTEINI, NO PRI STOENJE,
DVIŽENJE ILI FIZICKO NAPREGANJE IZLAČUVAAT

PROTEINI VO POGOLEMI KOLIČESTVA (1 g DNEVNO I

POVEKJE);
 PROTEINURIJA POVRZANA SO ZGOLEMEN FIZIČKI NAPOR

✓ PO TEŠKA FIZIČKA RABOTA, KOLIČESTVOTO NA

IZLAČENI PROTEINI VO URINATA SE ZGOLEMUVA
10 -15 PATI;
✓ KAJ SPORTISTI PRISUTNI SE ZGOLEMENI
KOLICESTVA NA IZLAČENI PROTEINI NEPOSREDNO
PO INTENZIVEN TRENING ILI PO SPORTSKI
NATPREVARI. MAKSIMALNO KOLIČESTVO NA IZLAČENI
PROTEINI SE ZABELEŽUVA ZA VREME NA PRVITE 20-30
MINUTI PO PRESTANUVANJETO NA VEŽBANJETO.
 FUNKCIONALNA PROTEINURIJA POVRZANA SO
BREMENOST

✓ PRI NORMALNA BREMENOST MOŽE DA DOJDE

DO ZGOLEMENA EKSKRECIJA NA PROTEINI, I TOA OD
200-300 mg DNEVNO, KOJ BLAG PORAST SE RAZLIKUVA
OD PROTEINURIJATA KOJA SE REGISTRIRA
KAJ PREEKLAMPTIČNATA TOKSEMIJA.
PROTEINURIJATA PRISUTNA VO BREMENOSTA SE
POVLEKUVA VO NAJGOLEM BROJ SLUČAI PO
PORODUVANJETO.
 FUNKCIONALNA PROTEINURIJA POVRZANA SO
FEBRILNI SOSTOJBI OD NERENALNO POTEKLO

✓ PROTEINURIJATA POVRZANA SO ZGOLEMENATA TELESNA

TEMPERATURA, KAJ FEBRILNI SOSTOJBI OD NERENALNO POTEKLO.

VO STUDIITE INCIDENCATA NA PROTEINURIJATA VARIRA I SE DVIŽI

OD 5,6-100%.
✓ NEDIJAGNOSTICIRANA FUNKCIONALNA PROTEINURIJA
E PRIČINA ZA ZAGRIZENOST NA RODITELITE NA DECATA
I ADOLESCENTITE, KAKO I KAJ VOZRASNITE LICA I
MOŽE DA DOVEDE DO NEPOTREBNI I SKAPI
LABORATORISKI ISPITUVANJA, KAKO I NEPOTREBNI
INVAZIVNI ISPITUVANJA.
✓ SOGLEDUVANJE NA ZNAČENJETO NA ISPITUVANJETO NA
URINARNITE PROTEINI ZA BRZO DETEKTIRANJE NA
FUNKCIONALNATA PROTEINURIJA I JASNA DISTINKCIJA
OD DRUGITE VIDOVI PROTEINURII SO LOŠA PROGNOZA.
▪ URINARNI TEST TRAKI
(KRV, UROBILINOGEN, BILIRUBIN, PROTEINI, NITRITI, GLIKOZA, pH,
Le);

▪ KONCENTRACIJATA NA VKUPNITE URINARNI PROTEINI СE

OPREDELUVA SO PRIMENA NA TURBIDIMETRISKIOT METOD
SPORED MEULEMANS, SO PRIMENA NA SULFOSALICILNA
KISELINA;

▪ ZA ODREDUVANJE NA KONCENTRACIJATA NA KREATININOT VO

URINATA СE KORISTИ KOLORIMETRISKI METOD SPORED JAFFE;
▪ SEPARACIJATA NA URINARNITE PROTEINI SE IZVEDUVA SO
PRIMENA NA HORIZONTALNATA TENKOSLOJNATA 4-22%
GRADIENTNA NATRIUM DODECILSULFAT-POLIAKRILAMID
GEL ELEKTROFOREZA (SDS-PAGE) NA MULTIPHOR II
SISTEMOT (PHARMACIA LKB) I VO AVTOMATIZIRANIOT
PHAST SYSTEM (AMERSHAM PHARMACIA BIOTECH).
TENKOSLOJNA 4-22% GRADIENTNA SDS-PAGE

4%

22%
 SEPARACIJA NA URINARNITE PROTEINI SO GRADIENTNA (4-
22%) SDS-PAGE

• PODGOTOVKA NA LINEAREN GRADIENTEN GEL SO

DIMENZII 195 X 250 X 0,5 mm ZA MULTIPHOR II SYSTEMOT I SO
DIMENZII 43 X 50 X 0,45 mm za PHAST SYSTEMOT;
• OBRABOTKA NA URINARNITE PRIMEROCI PRED NIVNO APLICIRANJE
NA GELOT;
• ODVIVANJE NA ELEKTROFOREZATA ;
• FIKSACIJA NA GELOT, NEGOVO BOENJE SO BOJATA
COOMASSIE BLUE R -250 ILI SO TEHNIKATA SO SREBRO NITRAT,
OBEZBOJUVANJE I NEGOVA PODGOTOVKA
VO TRAEN PREPARAT;
• OPREDELUVANJE NA MOLEKULARNATA MASA NA SEPARIRANITE
PROTEINSKI FRAKCII VRZ OSNOVA NA STANDARDI SO TOČNO POZNATA
MOLEKULARNA MASA
HORIZONTALNA TENKOSLOJNA GRADIENTNA
(4-22%) SDS-PAGE (MULTIPHOR II SYSTEM)
 TENKOSLOJNA HORIZONTALNA GRADIENTNA
(4-22%) SDS-PAGE (AVTOMATIZIRAN PHAST SYSTEM)

PHAST SYSTEM- AMERSHAM PHARMACIA BIOTECH

➢ STANDARDIZIRANA E POSTAPKATA ZA SOPSTVENO PROIZVODSTVO NA
2,5% AGAROZNI PUFERNI GELOVI ZA PHAST SYSTEM -OT
 ELEKTROFORETSKA SEPARACIJA VO PHAST SYSTEM-OT
(40 min: 10 min na 50 V, 10 mA i 30 min na 150 V, 20 mA i temperatura 15
oC)
BOEWE NA SEPARIRANITE URINARNI PROTEINI VO KOMORATA ZA BOEWE NA
AVTOMATIZIRANIOT PHAST SYSTEM
BOENJE NA SEPARIRANITE URINARNI PROTEINI SO TEHNIKATA NA
BOENJE SO SREBRO NITRAT

➢ BOENJETO E SPORED METODOT RAZVIEN OD STRANA

NA MELZER I SOR. VRZ OSNOVA NA METODOT NA
HEUKESHOVEN I DERNICK;
➢ VREMETRAENJETO I TEMPERATURATA VO SEKOJ ČEKOR SE PRECIZNO
KONTROLIRANI I CELIOT PROCES E AVTOMATIZIRAN;
➢ PRINCIPOT NA METODOT E VO REDUKCIJA NA SREBRENITE JONI
KOMPLEKSIRANI OD PROTEINITE DO ELEMENTARNO SREBRO POD
DEJSTVO NA FORMALDEHIDOT PRI pH MEGJU 10, 5 I 12,5.
➢ RAZVIVANJETO NA BOJATA E MANUELNO I MOZE DA SE PREKINE VO
ODREDEN MOMENT PO STO SO ODREDENA POSTAPKA SE DOBIVA
TRAEN TRANSPARENTEN ELFEROGRAM, PODGOTVEN ZA
DENZITOMETRIRANJE.
 ELEKTROFORETSKI PROFILI NA URINARNITE PROTEINI KAJ
ORTOSTATIZAM PRI POSTOENJE NA SISTEMSKO ILI RENALNO
ZABOLUVANJE

ST 1 2 3 4 5 ST 1 2 3 4 5 ST

Mr Mr
(kDa) (kDa)

94,0
94,0

67,0 67,0
43,0 43,0
30,0 30,0
20,1
20,1
14,4
14,4

V.P. 1,2 1,31 2,82 1,4 1,1 V.P. 2,32 2,41 5,52 2,35 1,41
(g/L) (g/L)
Lupus nefrit Dent- ova bolest
DINAMIKA NA EKSKRECIJA NA URINARNITE PROTEINI KAJ LICA SO
SPORTSKA PROTEINURIJA

URINARNI PRIMEROCI

N 1 2 3 4 5

35 28 50 555 85 30
(10 - 81) (15 - 140) (325-1540) (26 - 360) (10 - 70)
 ELEKTROFORETSKI PROFILI NA URINARNITE
PROTEINI KAJ LICA SO SPORTSKA PROTEINURIJA

ST 1 2 3 4 5 ST ST 1 2 3 4 5 ST
Mr Mr
(kDa) (kDa)

94,0 94,0

67,0
67,0
43,0
43,0
30,0
AI 30,0
20,1 20,1
14,4 14,4
V.P. 20 100 650 110 40
(mg/L)
Примена на SDS-PAGE во клничка
пракса за детекција на: HBI
 Детекција на
парапротеинурија (кај лица
со милтипен миелом)
Мономерни и димерни лесни ланци кај
парапротеинурија
Примена на SDS-PAGE во клничка пракса за
детекција на парапротеинурија

ST UrinaST ST Urina ST
- -
IgG
KD
94
Trf
Alb 67
l
dimer na lesni 43
lanci
30
k
monomer na
lesni lanci 20

UP 14
[mg/l] 780 + 1200 +
 Заклучоци
◼ Хоризонталната градиентна SDS-PAG
електрофореза е извонредна визуелна
скрининг метода за детектирање на
физиолошка и патолошка протеинурија.
◼ Патолошката протеинурија може да е
поврзана со различни бубрежни
заболувања (нефротски синдром,
гломерулонефрит, пиелонефрит и др.).
◼ SDS-PAGЕ е во состојба со сигурност да ја
открие присутната парапротеинурија (при
суспектен миелом) и кога во урината е
присутна мешавина на гломеруларни и
тубуларни протеини.