Canlıları "daha fazla evr mleşm ş", "daha lkel" ya da "en az evr mleşm... http://evr magac .

org/makale/55

Canlıları "daha fazla evr mleşm ş", "daha lkel" ya da

"en az evr mleşm ş" olarak sınıflandırmak mümkün
müdür?
28 N s, 19:44 (Perşembe, 28 N san 2011, 19:44:19) – Yazdır

Tweet (https://tw tter.com/share)

Sayfamız üyeler nden Sayın Bers s İnan b ze şöyle b r soru yöneltt :

"İy akşamlar. Canlı türler evr m ağacında her b r ayrı kolda değ ş m geç r rlerken her
tür farklı hızda mı evr l r? Şu an dünyamızda var olan canlı türler nden b r ç n
canlıların en lkel , ya da en az evr m geç rm ş olanı d ye b r tanımlamaya
g d leb l r m ? Ayrıca bütün canlılar ç n evr m n yönü aynı mıdır?"

Evr m Ağacı olarak b z bu b rden fazla soru çeren sorular bütününü parçalayarak, ayrı ayrı cevaplamak
st yoruz. Çünkü her b r n n öneml sorular olduğunu düşünüyoruz. İlk olarak, yukarıda kalın olarak
şaretled ğ m z soruya cevap vereceğ z:

Sayın Bers s İnan,

Öncel kle sorunuz ç n teşekkür eder z. Kurallarımızın tümüne uyacak şek lde, güzel b r formda sormuşsunuz.
S zden tek r camız, tek b r soru çer s nde burada olduğu g b b rb r nden bu kadar bağımsız veya ayrı konuların
sorularını sormak yer ne, tek tek toparlamanız ve ayrı sorular hal nde sunmanızdır. Böylece konularımız daha ayrışık
olab lecekt r. Y ne de teşekkür eder z. El m zden geld ğ nce cevap vermeye çalışalım:

İlk olarak, sorunuzda çok c dd b r b lg yanlışı var, bundan bahsetmek st yorum: Aslında b r yanlış olmaktan çok
s z n sorunuzun temel n oluşturan; ancak soru yer ne düz b r cümle olarak kullanılırsa c dd b r yanlış olab lecek
olan, "daha fazla" ya da "daha az" evr m geç rmek kavramı. Bu gerçekten çok c dd b r yanlış, z ra günümüzdek
bütün canlılar, b l msel ve dolayısıyla b yoloj k açıdan modern canlılar olarak b l nmekted r. Yan en bas t
bakter lerden, en karmaşık hayvanlara kadar günümüzde var olab len her canlı, modernd r. Çünkü bu canlılarda var
olan "özell k" her ne se, ona hayatta kalma ve üreme şansını sağlamıştır k Doğal Seç l m tarafından elenmem şt r.
Bu da onları b r nev "kal f ye canlı" olarak kılmaktadır. Ancak şu nokta unutulmamalıdır: Bu özell kler , yalnızca ve
yalnızca günümüz şartları ç n geçerl d r. 65 m lyon yıl önce olduğu g b meydana gelecek b r göktaşı çarpması,
bütün doğal dengeler alt üst edeceğ g b , canlıların doğal adaptasyonlarıyla lg l c dd b r "doğa sınavı"
başlatacaktır. Ve bu, Evr m' n çok c dd b r tet kley c s olacak, günümüzün görecel standartlarına adapte olmuş
m lyonlarca canlı yok olacakken, zor koşullarda varlığını sürdüreb len arkebakter ler g b canlılar ve çarpma sonucu
değ şecek dengelere şans eser uyumlu olan canlılar hayatta kalab lecekt r. Ancak çarpmanın tam etk ler
b l nemeyeceğ ç n, hang canlının böyle b r durumda avantaj sağlayacağını öngörmek mümkün değ ld r.

1 -> 4 12.7.2014 15:42

Canlıları "daha fazla evr mleşm ş", "daha lkel" ya da "en az evr mleşm... http://evr magac .org/makale/55

Dolayısıyla, asla ama asla b r canlının d ğer nden "daha üstün", "daha çok evr mleşm ş" ya da "daha lkel" olduğunu
düşünmemem z gerek r. Bu kıyaslamayı ancak ve ancak soyu tükenen canlılar ç n yapab l r z. Z ra onların soylarının
tükenmes n n doğal b r sebeb vardır ve bu, en n hayet nde onların doğaya adapte olamamasına ya da değ şen doğa
koşullarına ayak uyduramamalarına bağlanacaktır. Fakat bu konuda b le sıkıntılar vardır: D nozorlar, günümüz
kuşları ya da nsanlarından "daha çok" mu evr mleşm şt r? Bunu neye göre kıyaslayacaksınız? D nozorlar
günümüzde var olab lseyd , kuşlardan "daha avantajlı" olurlar mıydı? Pek ya nsanlardan? İnsanlar, 60 derecen n
üzer ndek sıcaklıklarda dayanamaz ve ölürler; ancak lk bakışta nsana göre son derece " lkel" olarak
addedeceğ m z arkeabakter ler, 120 hatta 140 sant grat derecede hayatta kalab lmekted rler. Burada, "daha fazla"
evr mleşm ş olan hang m zd r? Bu soruları cevaplamak olanaksız veya çok güçtür.

Başka b r örneğ ele alalım: Oldukça gel şm ş b r canlı olan ç ta, yaklaşık 8 san yede 120 km/h hıza çıkab lmekte ve
bu hızını 12 san ye kadar koruyab lmekted r. Bütün f z ksel mekan zmaları bu özell ğ n çerçeves nde evr mleşm şt r:
İskelet, kaslar, pençeler, d şler ve daha n celer . Pek b r ç ta mı daha çok evr mleşm şt r, yoksa b r nsan mı? Pek ya
b r aslan? Bu soruya da cevap veremey z. Çünkü bu sayılan hayvanlar, kend ortamlarına en uygun özell kler
evr mleşt rm şlerd r. B r canlıyı d ğer nden lkel ya da gel şm ş sayab lmen n b r yolu yoktur.

B r ht mal, bu kıyaslamayı türleşmen n başladığı koşullarda yapab l r z. Örneğ n b r neh rdek balık popülasyonu,
neh rde meydana gelen k rl l kten ötürü oluşan çevresel baskı dah l nde, k rl l ğe karşı koyacak yönde evr mleşmeye
başlamış; ancak türleşme tamamlanacak ve b r türden b rden fazla türün oluşmasına elverecek kadar süre
geçmem ş olab l r. Bu durumda, popülasyon dah l nde "k rl l ğe daha çok adapte olab lm ş" ve "k rl l ğe bazıları kadar
adapte olamamış" canlılar b r arada bulunab lecekt r. Bu durumda da, hang s n n daha lkel, hang s n n daha çok
evr mleşm ş olacağına y ne zaman ve doğa koşulları karar verecekt r. Örneğ n k rl l ğ n tem zlenmes durumunda,
evr m geç rmeye başlamış olanlar yok olacak veya kazandıkları özell kler kaybedeb leceklerd r (ger evr m). Veya
k rl l k sürerse, yeter nce nes l geçt kten sonra, bu neh rde, k rl l k önces ndek popülasyonda bulunan türler görmek
mümkün olmayab lecekt r. İşte bu, evr md r ve belk de ancak bu durumda böyle b r "gel şm şl k skalasından"
bahsed leb lecekt r. Ancak karşımıza y ne b r sorun çıkmaktadır: Bu sefer de, Evr m'e b r yön tay n ederek sıralama
yapma hatasına düşmektey z. Şöyle k , "K rl l k varlığını koruyacağı ç n canlılar k rl l ğe adapte olacak yönde evr m
geç receklerd r." demektey z. Ancak k rl l ğ n, ekos stemde ve hayvanlar üzer nde ne t p değ ş kl k zorlamalarına, yan
çevresel baskılara, sebep olab leceğ n b lem yoruz. Evr m' n sözde "yönünün" k rl l ğe daha dayanıklı b reyler
üretmek yönünde olacağını kest rmem z pek de mümkün değ ld r. Çünkü belk de, böyle b r evr m gerçekleşt rmek
yer ne, o soyu yok etmek; daha b l msel tab r yle evr m n gerçekleşmes ndense türün yok olması (soyunun
tükenmes ) daha önce açıkladığımız "trade-off" kavramı dah l nde daha kolay olab lecekt r. Ve doğa, "düşünen b r
varlık" olmadığı ç n, türü "korumaya çalışmayacak", doğanın katı ve acımasız kanunlarını "yer ne get rerek" nesl
tüketecekt r. Kısacası, bu durumda da b r "evr mleşm şl k kıyaslaması" yapmak doğru değ ld r.

Bu sebeple b z Evr m Ağacı olarak, h çb r zaman b r canlının d ğer ne üstün olduğunu ya da fazla/az evr mleşm ş
olduğunu dd a etmemekten yanayız.

Ve Darw n' n şu sözler n hatırlatmakta fayda görüyoruz: "B r hayvanın, d ğer nden üstün olduğunu görmek,
absürttür."

Saygılarımızla.

2 -> 4 12.7.2014 15:42

Canlıları "daha fazla evr mleşm ş", "daha lkel" ya da "en az evr mleşm... http://evr magac .org/makale/55

ÇMB (Evr m Ağacı)

---

Konuyla lg l olarak Sn. Atıl Kaan Kalaycı şöyle b r soru sordu:

İnsanların ortaya çıktığında s yah tenl olduğu söylenm şt . O zaman koyu ten ve saçtan açığa doğru g dersek tekn k
olarak sarışınlar daha fazla evr m geç rm ş olmuyormu ? Daha çok evr m geç rmek daha çok gel şm ş olmak demek
değ ld r ama haklısınız öyle b r görüntüsü var :) s yah lerden daha uzun süre evr mleşm ş oluyorlar ama.

Evr m Ağacı olarak kend s ne şöyle b r açıklama yaptık:

İşte, "daha uzun süre" evr m geç rm ş olamazlar, çünkü s yah ler de var günümüzde, sarışınlar da, esmerler de,
heps aynı atadan gel yorlarlar ve tekn k olarak hep m z n atası s yah ler olsa da, bugünkü s yah ler hep m z n atası
değ l, bu farkı görmem z gerek yor. Bugün s yah ler, atalarımız olan s yah lerden ber evr m geç r yorlar; ancak
sarışınlarınk s z n gözünüze daha fazla battığı ç n sank onlar daha fazla evr m geç rm ş g b gel yor s ze.

Ancak 200.000 yıl önces ndek ortak noktadan başladığınızda, günümüze kadar s yah ler de, sarışınlar da,
günümüzde var olan başka herhang b r nsan t p de 200.000 yıllık b r evr m geç rm şt r. H çb r ne daha fazla, ne
daha eks k zamandır evr m geç rmekted r. Ancak sarışınların geç rd ğ adaptasyonlar ve dolayısıyla evr m n fenot p
üzer ndek etk s daha fazladır deneb l r; ancak bu, m ktarla kıyaslanamaz çünkü evr m n çoğu gözle görünmes güç
faktörler n toplamıdır ve bu yargıya varab lmek ç n tek tek k grubun da geç rd ğ bütün evr msel basamakları
sıralamak ve ancak ondan sonra karar vermek gerek r -k böyle b r araştırma yapılmadığı g b , yapılması gereks zd r
de. Demek sted ğ m z şu: sarışınların evet, belk dış görünüşler nde renkle alakalı c dd b r değ ş m olmuştur ama
s yah ler n 200.000 yıldır tüm ç organlarının yapı ve let ş m ve bunların bey nler yle bağlantıları o kadar değ ş k
şek llerde evr mleşm şt r k , dış görünüşler değ şmese de, ç görünüşler çok farklılaşmıştır. Bu b r örnek tab ,
s yah ler ve sarışınlar arasında f zyoloj açısından çok fark olmadığı b l n yor; ancak örnekleme yapmak sted k.

Bu sebeple, güvenl olması açısından h çb r zaman evr m "fazla" ya da "az", modern canlıları " ler " ya da " lkel"
olarak s mlend rmemek gerekmekted r. Bakter ler son 4 m lyar yıla yakın zamandır vardırlar; nsanlar se sadece
200.000 yıldır vardır. S zce hang s daha "fazla" evr m geç rm şt r ve hang s daha " ler "d r? Uzaya g tt ğ ç n kend n
b r şey sanan ama en bas t bakter yel hastalıklarda ölen nsan mı; yoksa Dünya'nın st snasız dört b r yanına var
olmuş ve olan tüm canlılardan daha y adapte olan ama sadece 200.000 yıldır var olan b r türün cadı olan laçlara
yen k düşeb len bakter ler m ?

Her tür, var olduğuna göre, onu " y " kılan özell klere sah pt r ve bunları ed nmek ç n uzun yıllardır evr mleşmekted r.
N tel olarak da, n cel olarak da bunların kıyasını yapmak, hataya sevk edecekt r ve aslında b ze h çb r şey
kazandırmaz da. Sonuçta s yah ler n daha "az" evr m geç rmeler , b ze ne g b b r b lg vereb l r? Tek verd ğ b lg ,
atalarından ber üzerler nde olan evr msel baskıların (stresler n) az olduğudur (t msahlar ve köpekbalıkları g b ), bu

3 -> 4 12.7.2014 15:42

Canlıları "daha fazla evr mleşm ş", "daha lkel" ya da "en az evr mleşm... http://evr magac .org/makale/55

da nsanın halen bes n z nc r n n en tepes nde olmasıyla ve s yah ler n atalarının topraklarından ayrılmamasıyla ve
burada kalanların beyazlarla karışmamasıyla zaten açıklanmaktadır.

Umarız açıklayıcı olmuştur.

Sevg ler m zle.

ÇMB (Evr m Ağacı)

Et ketler:

Paylaş & yorum yap

Tweet (https://tw tter.com/share)

4 -> 4 12.7.2014 15:42