ø£esY k˛ºØ

es¡Zb˛sê{≤ìøÏ ‘=*yÓT≥Tº
‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä ¬s’‘ê+>∑ b˛sê≥+
1948 ôdô|º+ãsY 17q ‘Ó\+>±D˝À »]–q b˛©düT ` kÕs¡+|ü*¢ eT˝≤¢¬s&ç¶
j·÷ø£åHé ªªÄ|òüπswüHé b˛˝Àµµ #·s¡´ ô|’ $$<Ûä s¡ø±\ yê´U≤´q\T
nœ\ uÛ≤s¡‘· øÏkÕHé düuÛÑ ñbÕ<Ûä´≈£åî\T
#˚düTÔHêïs¡T. me]øÏ ‘√∫q $X‚¢wüq yês¡T #˚düTÔHêïs¡T.
#·]Á‘·qT eÁø°ø£]+#·&ÜìøÏ ø=ìï sê»ø°j·T bÕغ\T ôd’‘·+ ≥Tqï Ä]úø£, sê»ø°j·T, kÕe÷õø£
Á|üj·T‘êï\T #˚düTÔHêïs¡T. ôdô|º+ãsY 17q HÓ’C≤+ ‘Ó\+>±DdüeTdü´\qT |ü]wüÿ]kÕÔj·Tì >∑‘· #·]Á‘·
uÛ≤s¡‘· j·T÷ìj·THé˝À $©qyÓTÆ+~. $©HêìøÏ eTT+<äT s¡TEe⁄ #˚dæ+~.
¬s’‘·T\T 13 e÷kÕ\T>± kÕj·TT<Ûä uÛÑ÷kÕ«eTT\ ô|’Hê á ÁbÕ+‘·+˝À uÛÑ÷$T eT÷&ÉT $<Ûë\T>±
kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+ kÕ–+#ês¡T. n+‘·es¡≈£î yÓ{Ϻ#êøÏØ ñ+~. 1) ~yê˙ ˝Òø£ U≤˝≤‡, 2) C≤^s¡T, 3) düπsŒ¤U≤dt
ø£ã+<ä Vü≤kÕÔ\˝À q*–b˛‘·Tqï ‘Ó\+>±D ù|<ä ¬s’‘·T\T, 1) ~yê˙ ˝Òø£ U≤˝≤‡ : Ç~ ¬s’‘·TyêØ |ü{≤º Ç∫Ãq
uÛÑ÷kÕ«eT´ øö–* qT+&ç $eTTøÏÔ bı+<ës¡T. eTTdæ¢+\T, ÁbÕ+‘·+ eT÷&ÉT ø√≥¢ mø£sê\≈£î ô|’>± ñ+~.
Væ≤+<äTe⁄\T ø£*dæ kÕ–+∫q á kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+ Á|ü|ü+#· 2) C≤^s¡T : C≤^sê›s¡T¢, dü+kÕúHê~Û|ü‘·T\ ÄBÛq+˝À >∑\
Á|üdæ~Δ >±+∫+~. Ä ø°]Ôì ø=ìï sê»ø°j·T bÕغ\T ‘·eT uÛÑ÷$T. Ç~ 1.5 ø√≥¢ mø£sê\T ñ+~. C≤^s¡¢˝À bÕjYT>±\T,
U≤‘ê˝À y˚düTø√e&ÜìøÏ <äXÊu≤›\ ‘·s¡ã&ç Á|üj·T‘êï\T n˝Ôe÷C≤^s¡T¢, C≤‘YC≤^s¡T¢, ‘·qU≤ C≤^s¡T¢ ñ+&˚$.
>±$düTÔHêïs¡T. b˛sê{≤ ø±\+˝À |ü⁄≥ºì yês¡T ≈£L&Ü b˛sê≥ 3) düπsŒ¤U≤dt : HÓ’C≤+ Á|üuÛÑT‘·« kı+‘· Ädæú>± ñqï
yês¡dü‘·«+ ø=s¡≈£î ‘·|ædüTÔHêïs¡T. ø=ìï bÕغ\T $eTTøÏÔÁbÕ+‘·+. Ç~ 55 \ø£å\ mø£sê\T ñ+~. ¬s’‘·TyêØ |ü{≤º
b˛sê≥eTì, eT] ø=+<äs¡T $©qeTì, $Á<√Vü≤eTì $X‚¢wæ (~yêì) uÛÑ÷$T˝À 40% ñ+~.
düTÔHêïs¡T. n+<äTπø #·]Á‘· yêdüÔyê\T ø=+‘· y˚Ts¡≈£î MT Hê{Ï uÛÑ÷kÕ«$T ◊q $düTq÷s¡T <˚XŸeTTUŸ sê+#·+Á<ë
¬s&ç¶øÏ 45 y˚\ mø£sê\T, dü÷sê´ù|≥ »MT+<ës¡T≈£î 25 y˚\
eTT+<äT≈£î ‘Ó#˚à Á|üj·T‘·ï+ #˚düTÔHêï+. á #·]Á‘·qT n<Ûä´
j·Tq+ #˚dæ BìøÏ @ ìHê<ä+ Çyê«˝À MTπs ìs¡ísTT+#ê*. mø£sê\T, ø£\÷¢s¡T <˚XŸeTTUŸ≈£î \ø£å mø£sê\T, »Hêï¬s&ç¶ Á|ü‘ê|ü
¬s&ç¶øÏ 1.5 \ø£å\ mø£sê\T, <˚es¡ø=+&É, eT˝≤¢|ü⁄s¡+, s¡+>±¬s&ç¶,
|üPs¡« #·]Á‘· : #·+<ä+ ô|*¢, $T]j·÷\>∑÷&É #Ós¡T≈£îô|*¢ q]‡+Vü‰¬s&ç¶,
‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+ Hê{Ï Á|ü»\ Ä]úø£ VüQpsY q>∑sY, uÒ‘·ePs¡T <=s¡\≈£î y˚˝≤~ mø£sê\ uÛÑ÷eTT\T
düeTdü´\H˚ ø±≈£î+&Ü $XÊ\ Á|üC≤˙ø£+ m<äTs=ÿ+≥Tqï yê] nÁø£eT kÕ«BÛq+˝À ñHêïsTT. yêdüÔe+>± ¬s’‘·T\T kÕ>∑T
kÕe÷õø£ düeTdü´\qT ≈£L&Ü |ü]wüÿ]+∫+~. es¡Zb˛sê≥+ #˚dæq ¬s’‘·T\≈£î m˝≤+{Ï Vü≤≈£îÿ\T ˝Òe⁄. á uÛÑ÷kÕ«eTT\T
<ë«sêH˚ düe÷õø£ düeTdü´\T |ü]cÕÿs¡eTe⁄‘êj·Tì á uÛÑ÷$T •düTÔqT u≤>± ô|+#ês¡T. •düTÔ\T #Ó*¢+#·˝Òø£ #ê˝≤
b˛sê≥+ >∑T]Ô+|üCÒdæ+~. H˚&ÉTqï düe÷õø£ <√|æ&û nD∫y˚‘· eT+~ ‘·eT uÛÑ÷eTT\ |ü{≤º\≈£î sêJHêe÷\T ô|{Ϻ
‘·~‘·s¡ düeTdü´\qT ≈£L&Ü es¡Zb˛sê≥+‘√ $T[‘·+ #˚dæ bÕ]b˛j·÷s¡T. HÓ’C≤+ dü+kÕúq+˝À yÓTT‘·Ô+ 1167
|ü]cÕÿs¡+ kÕ~Û+#êsTT. es¡Z b˛sê≥+ Á|ü»\T m<äTs=ÿ+ C≤^s¡T¢HêïsTT. ìC≤+≈£î j·TT<äΔ+˝À düVü‰j·T+ #˚j·T&ÜìøÏ
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 7

ø=+<äs¡T ôd’Hê´ìï ‘·eT kı+‘· Ks¡TÑ√ b˛wæ+#˚yê]øÏ uÛÑ÷
ÁbÕ+‘ê\qT πø{≤sTT+#ês¡T. M]ì ªbÕj˚T>±+&ÉT¢µ nH˚yês¡T.
Ç$ m≈£îÿe eTTdæ¢+\πø Çe«ã&ܶsTT.
e÷wüß<ës¡T\T :`
M]ì <˚XŸeTTUŸ, <˚XŸbÕ+C≤ n+{≤s¡T. Ms¡T |üqTï\T
edü÷\T #˚j·÷*. n+<äT˝À edü÷\T #˚dæq <ëì˝À ø=+‘·
uÛ≤>±ìï e÷Á‘·y˚T Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ #Ó*¢dü÷Ô $T>∑‘ê uÛ≤>±ìï yêπs
ñ+#·T≈£î+{≤s¡T. yÓTT<ä{Ï kÕ˝≤sY»+>¥ ø±\+˝À á |ü<äΔ‹
s¡<äT› #˚j·Tã&ç •düTÔ edü÷\T |ü<äΔ‹ Á|üy˚X¯ô|≥ºã&ç+~.
ô|’ uÛÑ÷eTT\≈£î |üqTï ñ+&É<äT. ByêD° ÁbÕ+‘·+˝À
e÷Á‘·y˚T ¬s’‘·T\ qT+&ç |üqTï\T edü÷\T #˚j·÷*. C≤^s¡T
ÁbÕ+‘·+˝À C≤^s¡T<ës¡T≈£î ‘√∫q $<Ûä+>± |üqTï\T edü÷\T
#˚kÕÔs¡T. á$<Ûä+>± |üqTï\ edü÷fi¯ó¢ ¬s’‘·T\ bÕ*{ XÊ|ü+>±
e÷]+~. ìC≤+ ø±˝≤ìøÏ eTT+<äT ¬s’‘·T |ü+&çq |ü+≥˝À
ø=+‘· uÛ≤>±ìï #Ó*¢+#˚yês¡T. ø±˙, ‘·<äq+‘·s¡+ •düTÔqT &ÉãT“
s¡÷|ü+˝À ìs¡ísTT+#êø£ mø£sê≈£î uÛÑ÷kÕsêìï ã{Ϻ s¡÷bÕsTT,
s¡÷bÕsTTqïs¡, ¬s+&ÉT s¡÷bÕj·T\T •düTÔ ìs¡ísTT+#ês¡T.
1985˝À eTTK´eT+Á‹ m˙ºsêe÷sêe⁄ ªª<˚e⁄&ç∫Ãq uÛÑ÷$TøÏ
•düTÔ @$T{Ï?µµ nì s¡<äT› #˚XÊs¡T. Äj·Tq s¡<äT› #˚ùd Hê&ÉT Ä
|üqTï≈£î ns¡ø£|ü {° ≈£L&Ü sê˝Ò<äT. ø±˙, ìC≤+ |üqTï
ìs¡ísTT+∫q|ü⁄&ÉT mø£s¡+ uÛÑ÷$T˝À |ü+&çq yÓTT‘·Ô+ |ü+≥qT
n$TàHê •düTÔ≈£î &ÉãT“\T e#˚Ã$ ø±e⁄. Hê&ÉT ˇø£ s¡÷bÕsTTøÏ
ãkÕÔ <Ûëq´+ Ç#˚Ãyês¡T. |ü+≥\T 1`3 ãkÕÔ\T e÷Á‘·y˚T
|ü+&˚$. ø£s¡Te⁄ |ü]dæú‘·T\T @s¡Œ&ç‘˚ |ü+≥ |ü+&˚~ ø±<äT.
•düTÔ\T #Ó*¢+#·˝Òø£ #ê˝≤ eT+~ ¬s’‘·T\T uÛÑ÷eTT\T e~*y˚dæ
düHê´düT\T>±, |üø°s¡T¢>± e÷] n&Ée⁄˝À¢øÏ yÓ[¢b˛j·÷s¡T. Ms¡T
dü+|òüT{Ï‘·|ü&ç HÓ’C≤+‘√q÷, Ä+π>¢j·TT\‘√q÷ 50
dü+e‘·‡sê\T kÕj·TT<Ûä b˛sê{≤\T #˚dæq #·]Á‘· ñ+~.
øö\T ¬s’‘·T\ b˛sê{≤\T :
HÓ’C≤+ ÁbÕ+‘·+˝À ÇC≤sê, ã+»s¡¢ s¡÷|ü+˝À 1.40
\ø£å\ mø£sê\ uÛÑ÷$T kÕ>∑T˝ÀøÏ e∫Ã+~. Ç~ 420 Á>±e÷˝À¢
10 y˚\ eT+~ ¬s’‘·T\T kÕ>∑T#˚kÕs¡T. kÕ>∑T#˚düT≈£îH˚
¬s’‘·T\≈£î ã<äT\T uÛÑ÷ kÕ«eTT˝Ò M{ÏøÏ j·T»e÷qT\T
nj·÷´s¡T. <ëì‘√ yês¡T |ü{≤º<ës¡T\T >±qT, kÕ>∑T#˚ùd yês¡T
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 8
øö\T<ës¡T\j·÷´s¡T. Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ, ÇC≤sê<ës¡T≈£î sê‘·
|üPs¡«ø£yÓTÆq ˇ|üŒ+<ä+ ñ+&˚~. ÇC≤sê<ës¡T #Ós¡Te⁄\T
y˚j·T&É+, <ëìøÏ øÏ+<ä e÷>±DÏ kÕ>∑T#˚j·T&É+, n+<äTu≤≥T
˝À ñqï y˚Ts¡≈£î yÓT≥º |ü+≥\T kÕ>∑T #˚j·T&É+, ˇø£ Á>±e÷ìï
Äu≤B>± ì]à+#·&É+ #˚j·÷*. uÛÑ÷kÕ«eTT\T |ü{≤º<ës¡T\T
ø±e&É+‘√, ¬s’‘·T\T øö\T<ës¡T\j·÷´s¡T. Çs¡T|üøå±\ eT<Ûä´
‘·>±<ë\T e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT uÛÑ÷eTT\ô|’ |ü{≤º*yê«\ì ¬s’‘·T\T
ø√sês¡T. ˇ|üŒ+<ä+ Á|üø±s¡+ >∑&ÉTe⁄ |üP]Ôø±>±H˚ kÕ>∑sTTq
uÛÑ÷$T n+‘ê ¬s’‘·T yê] uÛÑ÷$T˝À uÛ≤>∑yÓTÆb˛‘·T+~. <ëìøÏ
•düTÔ ìs¡ísTTkÕÔs¡T. eTTq>±\, ø£s¡¢|ü*¢, ÇC≤sê Á>±e÷˝À¢ >∑\
uÛÑ÷eTT\qT n&Ée⁄˝À¢ ø£\|ü&ÜìøÏ #˚dæq Á|üj·T‘êïìï ¬s’‘·T\T
m~]+#ês¡T. øö\T, •düTÔ s¡÷bÕsTT bÕe˝≤ qT+∫,
s¡÷bÕsTTøÏ s¡÷bÕsTT es¡≈£î ñ+&˚~. •düTÔ≈£î dü]|ü&Ü øö\T
ìs¡ísTT+#·ã&˚~. q\¢>=+&É õ˝≤¢˝Àì ‹s¡TeT\–]˝À ÇC≤sê
<ës¡T\ (uÛÑ÷kÕ«eTT\T) eT<Ûä´ ‘·>±<ë ø±s¡D+>± øö\T
#˚düTÔqï ¬s’‘·T\T Çã“+<äT\bÕ\j·÷´s¡T. Ä ø±\+˝À ÇC≤sê
Vü≤≈£îÿ˝Ò+{Ï? ¬s’‘·T Vü≤≈£îÿ˝Ò+{Ï nH˚~ ˇø£ eTTK´+ düeTdü´>±
eTT+<äTø=∫Ã+~.
uÛÑ÷kÕ«$T øö\T<ës¡T\‘√ #˚düT≈£îqï sê‘· |üPs¡«ø£yÓTÆq
ˇ|üŒ+<ä+ Á|üø±s¡+ ‘·quÛÑ÷$T˝À #Ós¡Te⁄ y˚j·÷*. e÷>±DÏ
kÕ>∑T#˚j·÷*. n+<äTu≤≥T˝À ñqï y˚Ts¡≈£î yÓT≥ºkÕ>∑T
#˚j·÷*. ˇø£ Á>±e÷ìï (Äu≤<äT) ø£{Ϻs#ê*. M≥ìï+{Ï˙
ø±\ ìs¡íj·T+ es¡≈£î #˚j·÷*. #Ós¡Te⁄ øÏ+<ä 50`100
mø£sê\ es¡≈£î ‘·] ñ+&Ü*. ∫qï #Ós¡Te⁄\ øÏ+<ä 5`30
mø£sê\ es¡≈£î ñ+&Ü*. ‘·] uÛÑ÷$Tì ÄqTø=ì yÓT≥ºuÛÑ÷$Tì
kÕ>∑T #˚j·÷*. Á>±e÷ìï @sêŒ≥T #˚dæ ìyêdü jÓ÷>∑´+>±
‘·j·÷s¡T #˚j·÷*. Ç˝≤+{Ï ˇ|üŒ+<ä+ 20`30 dü+e‘·‡sê\T
ñ+≥T+~. Ä ‘·s¡Tyê‘· uÛÑ÷eTT\ πs≥T Á|üø±s¡+ uÛÑ÷$TøÏ •düTÔ
ìs¡ísTTkÕÔs¡T. Ä Á>±e÷ìøÏ e÷©|üfÒ˝Ÿ–] ÇkÕÔs¡T. n‘·qT
•düTÔ edü÷\T #˚kÕÔ&ÉT. @ ø±s¡D+ #˚‘·HÓ’Hê ÇC≤s¡
ã+»s¡T¢<ës¡T¢ (uÛÑ÷kÕ«$T) ìØí‘· >∑&ÉTe⁄˝À á |üqT\T
#˚j·Tì#√ kÕ¬>’q uÛÑ÷eT+‘· ¬s’‘·TyêØ uÛÑ÷$T>± e÷]
b˛‘·T+~. Á|üuÛÑT‘·«+ düπs« ôd{Ï˝ŸyÓT+{Ÿ #˚dæ ¬s’‘·T\≈£î |ü{≤º\T
Çyê«*. HÓ’C≤+˝Àì ã+ãsY ÇC≤sê ìj·Te÷\T ‘Ó\TdüTø=ì
uÛÑ÷kÕ«eTT\T |üì#˚j·÷*. ‘·T+>∑‘·T]Ô q]‡+Vü≤àsêe⁄≈£î
ø£s¡¢u…*¢ ‘ê\÷ø±˝À ÇC≤sê Á>±eT+˝À 3`4 y˚\ mø£sê\T
rdæ n&É$ uÛÑ÷$T˝À ø£\T|ü⁄ø√yê\ì yê<äq »]–+~.
<ëì˝À ¬syÓq÷´ ôd{Ï˝ŸyÓT+{Ÿ ø±–‘ê\T ñqï+<äTq n&É$˝À
ø£\|ü&É+ Ä–b˛sTT+~. Hê&ÉT ìC≤+ |òüsêàD≤\T bı+<ä&É+
ø£wüº+‘√ ø£&ÉT≈£îqï |üì. Á>±e÷\ qT+∫ ôV’≤<äsêu≤<é≈£î
Á|üj·÷D+ #˚dæ Á>±eT+ |òüsêàq (sêE >±] qT+&ç Vü≤≈£îÿ
|üÁ‘·+) nsTT´+<ëø£ ìØøÏå+∫ Á>±eT+ #˚s¡T≈£îì |üì
ÁbÕs¡+_Û+#ê*. n+<äTe\¢ bòÕ¬sdtº Á>±e÷˝À¢ ñC≤sê uÛÑ÷$Tì
bÕ¬sdtº yês¡T ø±bÕ&É&ÜìøÏ ìs¡+‘·s¡+ Á|üj·T‘êï\T #˚ùdyês¡T.
‹s¡TeT\–], u§yÓTàs¡ düMT|ü+q >∑\ Á>±eT+. Çø£ÿ&É
Ç<ä›s¡T nqï<äeTTà\T. yê]<ä›] eT<ä´ ÇC≤sêVü≤≈£îÿ ø=s¡≈£î
‘·>±<ë e∫Ã+~. πødüT\T ô|≥Tº≈£îHêïs¡T. ¬s’‘·T\T •düTÔ\T
#Ó*¢+#ês¡T. ø±˙, ã+»s¡T |üqTï düsêÿØ˝À uÛ≤ø° ñ+&ÉT≥#˚
ô|<ä›yê&ÉT »q>±e÷ ‘·Vü≤d”˝Ÿ Ä|ò”düT˝À <äs¡U≤düTÔ ô|{Ϻ
¬s’‘·T\ |üX¯óe⁄\ìï+{Ï˙ »|ü⁄Ô #˚sTT+#ê&ÉT. ¬s’‘·T\T
q>∑<äT, HêD…eTT\qT n$Tà düsêÿ] •düTÔ #Ó*¢+∫ |üX¯ó
e⁄\qT $&ç|æ+#·T≈£îHêïs¡T. á $<Ûä+>± øö\T ¬s’‘·T\T
nH˚ø£ Çã“+<äT\T |ü&ܶs¡T. |üPs¡«+ øö\T πs≥T •düTÔ
s¡÷bÕsTTøÏ, s¡÷bÕsTT bÕe˝≤ ñ+&˚~. ñ<ëVü≤s¡D≈£î
ˇø£ uÛÑ÷$Tô|’ |ü~ s¡÷bÕj·T\T •düTÔ ñ+fÒ |üHÓï+&ÉTqïs¡
s¡÷bÕj·T\T •düTÔ #Ó*¢+#ê*. Ä$<Ûä+>± •düTÔ #Ó*¢+#·˝Òì
yês¡T |ü+&çq |ü+≥˝À Ks¡TÃ\T b˛q÷ dü>∑+ #Ó*¢+#ê*.
1908 ¬syÓq÷´ #·{≤ºìï nqTdü]+∫ 12 ô|+&ç¢fi¯ó¢, |ü+&É>∑\≈£î |üP]Ô |üqT\T yêfi‚¢ #˚j·÷*. &ÉãT“\T
dü+e‘·‡sê\T es¡Tdü>± ¬s’‘·T ø£u≤® ñ+fÒ n‘·ìøÏ uÛÑ÷$T Çe«≈£î+&Ü #˚sTT+#·T≈£îH˚ á |üìH˚ ªyÓ{Ϻ#êøÏص n+{≤s¡T. á
Vü≤≈£îÿ ñ+≥T+~. ÇC≤sê<ës¡T&˚ |üfÒ˝Ÿ`|ü{≤«Ø˝ |ü\T≈£îã&ç eè‹Ô<ës¡T\≈£î áHê+ uÛÑ÷eTT\T ñ+{≤sTT. n$ |ü+≥\T
ø±e&É+‘√ ¬s’‘·T\T kÕ>∑T#˚düTÔqï≥T¢ ]ø±s¡T¶\T ˝Òe⁄. <ëì‘√ |ü+&˚$ ø±e⁄. yê{ÏøÏ •düTÔ ñ+&É<äT. á ø±\+˝À eTVæ≤fi¯\≈£î
yê]øÏ ©>∑˝Ÿ Vü≤≈£îÿ˝Ò<äT. ø=ìï dü+<äsꓤ˝À¢ øö\T•düTÔ ≈£L&Ü s¡ø£åD ˝Ò<äT. n|òü÷sTT‘ê´\T düs¡«kÕ<Ûës¡D+. $<ë´,
<Ûëq´s¡÷|ü+˝À ñ+&˚~. Ks¡TÃ\T b˛qT dü>∑uÛ≤>∑+ yÓ’<ä´ kÂø£sê´\T ˝Òì s√E\T ˇ+{Ïì+&Ü ã≥º\T+&Ésê<äT.
#Ó*¢+#ês¡T. ‘·s¡Tyê‘· e´ekÕj·T ñ‘·Œ‘·TÔ\ <Ûäs¡\T uÛÑ÷ kÕ«eTT\T m<äTs¡T |ü&ç‘˚ #Ó|ü⁄Œ\T rj·÷*. s¡Te÷\T, ô|’
ô|s¡>∑&É+‘√ øö\T q>∑<äT øö\T>± e÷]+~. á düeTdü´ô|’ ø£+&ÉTyê, n+^ rdæy˚j·÷*. ‘·\e+#·Tø=ì yÓfi≤¢*. ˝Ò<ë
&Ó˝≤º ÁbÕ+‘ê\≈£î, ‘Ó\+>±D≤≈£î Ä ø±\+˝À b˛*ø£ ˝Ò<äT. ø£qã&É≈£î+&Ü |üø£ÿ≈£î ‘·|ü⁄Œø√yê*. n‘·qT yÓfi≤¢ø£ yÓfi≤¢*.
yÓ{Ϻ#êøÏØ : eT+>∑[ ø£åes¡+ #˚ùdÔ ã≥º\T rdæ >=+>∑[ #·T≥Tºø√yê*.
Á>±eT+˝Àì <ä[‘·T\T, yÓqø£ã&çq ‘·s¡>∑‘·T\≈£î #Ó+~q >=+>∑[øÏ n+≥sêì‘·q+ ˝Ò<äT. n+<äs¡÷ uÛÑ÷kÕ«eTT\
yêπs >±ø£ #˚‹eè‘·TÔ\ yês¡+<äs¡÷ uÛÑ÷kÕ«$T uÛÑ÷$T˝À eTT+<äT øÏ+<äH˚ ≈£Ls√Ãyê*. yês¡T yÓfi‚¢ es¡≈£L ñ+&Ü*.
ñ∫‘·+>± ˝Ò<ë HêeTe÷Á‘·|ü⁄ ≈£L©ô|’ |üì#˚j·÷*. nqï+ ô|{Ϻq|ü⁄&ÉT ‹Hê*. ‹qï ‘·sê«‘· Ä ÁbÕ+‘êìï ù|&É‘√
uÛÑ÷kÕ«eTT\ uÛÑ÷eTT˝À¢ |ü+≥\T y˚XÊø£H˚ ‘·eT uÛÑ÷eTT˝À¢ n\ø±*. uÛÑ÷kÕ«eTT\T n+≥sêì‘·q+ bÕ{ÏkÕÔs¡T. <ä[‘·T˝Ò
|ü+≥\T y˚düTø√yê*. uÛÑ÷kÕ«eTT\ Çfi¯fl˝À¢ m˝≤+{Ï ø±sê´\T ø±ø£ eT+>∑[, #êø£*, eTT~sêE ˝≤+{Ïyês¡T ≈£L&Ü Ç+{Ï
»]–Hê Á>±eTdüTÔ\+‘ê yê]øÏ #êøÏ] #˚j·÷*. á |üìøÏ ãj·T≥H˚ ñ+&Ü*.
m˝≤+{Ï ≈£L© Çe«s¡T. ∫e]øÏ yê] ≈£L‘·Tfi¯fl $yêVü‰\T |ü+&ÉT¢, #˚|ü\T, HÓsTT´, ‘˚HÓ, ø√fi¯ó¢ yês¡T ø√]q|ü⁄Œ&ÉT
»]–‘˚ ÄyÓT‘√ bÕ≥T Á>±eT+˝Àì ˇø£s¡T ˝Òø£ Ç<ä›s¡T ñ∫‘·+>± Çyê«*. ìsêø£]ùdÔ Á>±eT ùd‘Ydæ+BÛ\T e∫Ã
ô|+&ç¢ø±ì j·TTe‘·T\qT <ëd”\T>± |ü+bÕ*. ^‘· ø±]à≈£î\T ã\e+‘·+>± |ü≥Tº¬øfi≤Ôs¡T. |üqTï\T $|üØ‘·+>± y˚ùdyês¡T.
|üfÒ˝Ÿ, |ü{≤«Ø\≈£î ñ∫‘·+>± eT+∫ø£\T¢ bÕπs ‘ê{Ï#Ó≥T¢ 15 Hê>∑{ÏøÏ s¡÷.10, Ç+{Ï|üqTï, |üX¯óe⁄\T ˇø£#√≥ eT+<
es¡≈£î Çyê«*. ñ∫‘·+>±H˚ ø£\T¢^dæ bıj·÷´*. >=Á¬s\ äô|{Ϻq+<äT≈£î |üqTï s¡÷.1.50\T, HÓ>∑&ç y˚düT≈£îqï+<äT≈£î
eT+<ä\ qT+&ç Á|ü‹ |ü+&ÉT>∑≈£î |üfÒ˝Ÿ, |ü{≤«Ø\ Ç+&É¢˝À @ (n&É$˝À eT+≥) 50ô|’dü\T, m&É¢qT Á|üuÛÑT‘·« |ü∫Ãø£
ø±s¡´Áø£eT+ »]–Hê >=Á¬s\T, y˚Tø£\T Çyê«*. ãj·Tfi¯fl˝À y˚T|æq+<äT≈£î m<äT›≈£î 75ô|’dü\T ìs¡“¤+<ä>±
#êø£*, eT+>∑[, ≈£îeTà], e÷~>∑\T Á>±eT+ ø±|ü˝≤‘√ edü÷fi¯ófl kÕ>±sTT. Á>±e÷\˝À e&û¶ <√|æ&ç $|üØ‘·+>±
bÕ≥T kÕe&ç˝À á ≈£î˝≤\T e+‘·T\yêØ>± ø±|ü˝≤ ñ+&Ü*. ñ+~. s¡÷.100 n|æŒùdÔ e&û¶ øÏ+<ä ˇø£ |ü+≥ø±\+˝À eTs√
Á>±e÷ìøÏ me¬s’Hê n~Ûø±] eùdÔ n‘·ì kÕe÷qT¢ yÓ÷düT≈£î s¡÷.100 n<äq+>± edü÷\T #˚XÊs¡T. e&û¶\ øÏ+<ä ÄdüTú\T
sêyê*. kÕïHêìøÏ y˚&ç˙fi¯ó¢ ô|{Ϻ yÓqTï ‘√e÷*. yês¡T ø√]q b˛>=≥Tº≈£îqïyês¡T nH˚ø£ eT+~ Á>±e÷\T $&ç∫ yÓ[fl
|ü+&É÷¢, ≈£Ls¡>±j·T\T, ø√fi¯ó¢, >∑T&ÉT¢ ‘˚yê*. #êø£* ˙fi¯ó¢ b˛j·÷s¡T. Á>±eT+˝Àì Á|ü»\≈£î, ∫e]øÏ yê] |æ\¢\ô|’ ≈£L&Ü
ô|{≤º*. eT+>∑[ eT<ä´+ ‘˚yê*. ≈£îeTà] e+≥ #˚j·÷*. m˝≤+{Ï Vü≤≈£îÿ\T ˝Òe⁄. me¬s’Hê |üì#˚j·T&ÜìøÏ e´‹πsøÏùdÔ
M]‘√ bÕ≥T ùd‘Ydæ+B\T ≈£L&Ü ø±|ü˝≤>± sêÁ‹fi¯ó¢ yê]ì Á≈£Ls¡ ∫Á‘·Væ≤+dü\≈£î >∑T] #˚j·T&Éy˚T>±ø£ ∫e]øÏ
kÕe&ç˝ÀH˚ |ü&ÉTø√yê*. M]øÏ >±˙, Ms¡T ‘Ó∫Ãq düs¡T≈£î\≈£î ÁbÕD≤\T rùdyês¡T. ◊Hê yê]ô|’ m˝≤+{Ï #·s¡´\T Á|üuÛÑT‘·«+
>±˙ &ÉãT“\T Çe«s¡T. Á>±eT |üfÒ˝Ÿ |ü{≤«Øì ≈£L&Ü &ÉãT“ rdüT≈£îH˚~ ø±<äT. yÓ{Ϻ#êøÏØ‘√ Á|ü»\˝À rÁe ndü+‘·è|æÔ,
Çe«≈£î+&ÜH˚ Á|ü»\ <ä>∑Z] qT+&ç ã\e+‘·+>± ‘ÓkÕÔs¡T. ø√bÕ–ï s¡–*+~. yÓ{Ϻ qT+&ç ãj·T≥ |ü&É&ÜìøÏ Á>±e÷\
<äTø±D<ës¡T\ <ä>∑Zs¡ kÕe÷qT\T u…~]+∫ ‘ÓkÕÔs¡T. b˛©düT qT+&ç ≈£î≥T+u≤\‘√ düVü‰ bÕ]b˛sTTq |òüT≥q\THêïsTT.
qT+&ç düuŸ ÇHéôdŒø£ºsY es¡≈£î #ÓÁbÕd” qT+&ç ‘·Vü≤d”˝≤›s¡T »MT+<ës¡¢≈£î kı+‘· ôd’Hê´\THêïsTT (>∑÷+&Ü\T). M]øÏ
es¡≈£î, bòÕ¬sdüTº yês¡T, Ç‘·s¡ ¬syÓq÷´ ñ<√´>∑T\T @ XÊK yês¡T ‘√&ÉT Ws¡+>±u≤<é qT+&ç e∫Ãq ø±o+s¡J« Hêj·Tø£‘ê«q
e∫ÃHê á ‘·‘·+>∑+ »s¡T>∑T‘·T+~. sêÁ‹fi¯ó¢ ne÷àsTT\qT s¡C≤ø±s¡¢ <äfi¯+(yê\+{°s¡¢ <äfi¯+) ≈£L&Ü uÛÑ÷kÕ«eTT\≈£î
≈£L&Ü rdüT≈£îsêyê*. Á>±eT+˝À |üfÒ˝Ÿ, |ü{≤«Ø\ Ç+&É¢˝À¢ nqT≈£L\+>± Á|ü»\ô|’ Á≈£Ls¡ ìs¡“+<Ûä+ kÕ–+∫+~. Ç$
|üìyês¡\+<äs¡÷ &ÉãT“\T rdüTø√≈£î+&Ü |üì#˚j·÷*. ¬s+&É÷ >∑÷+&Ü >∑T+|ü⁄\≈£î ‘√&ÉT HÓ’C≤+ b˛©düT\T ≈£L&Ü
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 9

yê]πø e‘êÔdüT>± ñHêïs¡T. uÛÑ÷kÕ«eTT\ nsê#·ø±\≈£î m<äTs¡T
#Óù|Œ <ÛÓ’s¡´+ mø£ÿ&Ü ˝Ò<äT. Ç˝≤+{Ï |ü]dæú‘·T˝À¢ ‘·eT
düeTdü´\ô|’ Á|ü»\T, ¬s’‘·T\T ◊ø£´+>± ô|<ä›ô|<ä› ñ<ä´e÷\T
#˚XÊs¡T.
<˚XŸeTTUŸ\ <Ís¡®Hê´\T, yÓ{Ϻ#êøÏØ, ªª˙ u≤+#·Hé ø±˝Ààø£Ô
<=s¡µµ n+≥÷ ù|<ä\T ã‘·T≈£î‘·Tqï s√E\T. Á|ü‹ ¬s’‘·T HÓ’C≤+
Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ |ü+&çq |ü+≥˝À ªª˝…M>∑˝≤¢µµ>± dü>∑uÛ≤>∑+
ìs¡“¤+<Ûä+>± Çyê«*‡ e#˚Ã~. ˝…M>± rdüT≈£îqï <ÛëHê´ìøÏ
‘·≈£îÿe <Ûäs¡ #Ó*¢+#˚yês¡T. Ä <Ûäs¡ ≈£L&Ü <Ûëq´+ ø=qT>√\T
#˚j·T>±H˚ Çe«≈£î+&Ü HÓ\\ ‘·s¡ã&ç ‘·Vü≤d”˝Ÿ #·T≥÷º
‹s¡>∑e\dæ e#˚Ã~. uÛÑ÷kÕ«eTT\T ø£s¡Te⁄ s√E˝À¢ ù|<ä\≈£î
‹+&ç ø=s¡≈£î <ÛëHê´ìï n|ü⁄Œ>± Ç#˚Ãyês¡T. á n|ü⁄Œ>± Ç∫Ãq
<ÛëHê´ìøÏ e&û¶>± Ç∫Ãq <ë+{À¢ dü>∑+ #Ó*¢+#ê*. Bìì
ªª<˚&éHê>∑Tµµ n+{≤s¡T. Hê>∑T\≈£î <Ûëq´+ ‘Ó#·TÃ≈£îqïyês¡T
#Ó*¢+#·ì rs¡T≈£î yê] uÛÑ÷eTT\qT uÛÑ÷kÕ«eTT\T ø±CÒùd
yês¡T. nH˚ø£ eT+~ ‘·eT≈£îqï ø=~›bÕ{Ï uÛÑ÷eTT\qT,
ÄdüTÔ\qT Hê>∑T\ øÏ+<ä uÛÑ÷kÕ«eTT\ |üs¡+ #˚XÊs¡T. 1917˝À
s¡cÕ´˝À ø£eT÷´ìdüTº $|ü¢e+ »j·TÁ|ü<äyÓTÆ+~. á $|ü¢e+
uÛÑ÷$Tì C≤rj·T+ <ë«sê uÛÑ÷ düeTdü´qT |ü]wüÿ]+∫+~.
<˚X¯+˝Àì ù|<ä\+<ä]øÏ uÛÑ÷$Tô|’ kÕ«Bq|ü⁄ Vü≤≈£îÿ\T
@sêŒ&ܶsTT. n+<ä]ø° uÛÑ÷eTT\T Çe«&É+‘√ bÕ≥T düVü‰ø±s¡
dü+|òü÷\ <ë«sê e´ekÕj·T πøåÁ‘ê\T @sêŒ≥T #˚XÊs¡T.
uÛÑ÷kÕ«eT´ <√|æ&ç q•+∫+~. Á|ü»\˝À #Ó’‘·q´+ ô|]–+~.
á #Ó’‘·q´+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À yê´|æ+#·≈£î+&Ü HÓ’C≤+ qyêãT,
Hê{Ï n+π>¢j·÷ Á|üuÛÑT‘·«+ rÁe Á|üj·T‘·ï+ #˚dæ+~
nsTTq|üŒ{Ïø° ø£eT÷´ìdüTº bÕغì yÓTT<ä≥ eTTdæ¢+\T @sêŒ≥T
#˚XÊs¡T. ìC≤+ Á|üuÛÑT‘·«+ Ä bÕغô|’ ìùw<Ûä+ $~Û+∫+~.
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 10
nsTTq|üŒ{Ïø° dü+|òüT+ ù|s¡T‘√ Á|ü»\˝ÀøÏ $düÔè‘·+>±
yÓ[fl+~. ‘Ó\+>±D≤ kÕj·TT<Ûä b˛sê{≤ìøÏ s¡cÕ´ $|ü¢e+
yÓqTï<äqTï>± |üì#˚dæ+~.
1936 @Á|æ˝Ÿ˝À nœ\uÛ≤s¡‘· øÏkÕHédüuÛÑ @s¡Œ&ç+~.
uÛÑ÷kÕ«eT´ $<Ûëq+ s¡<äT› ø±yê\H˚ Á|ü<Ûëq ìHê<ä+‘√ bÕ≥T
Ä+π>¢j·TT\T uÛ≤s¡‘· <˚X¯+ qT+&ç yÓ[flb˛yê\qï \øå±´ìï
Á|üø£{Ï+#ês¡T. e÷&ÉbÕ{Ï Vü≤qTeT+‘·sêe⁄, ã÷s¡TZ\
sêeTø£ècÕísêe⁄, ø=+&Ü yÓ+ø£≥s¡+>±¬s&ç¶\ Ä<Ûä«s¡´+˝À 1922
|òæÁãe] 14 Ä+Á<Ûä»q dü+|òüT+ @s¡Œ&ç+~. 1930 Hê{ÏøÏ
Ç<=ø£ sê»ø°j·T X¯øÏÔ>± s¡÷bı+~+~. n|üŒ{Ïπø Ä+Á<Ûä
ÁbÕ+‘·+˝À ø£eT÷´ìdüTº bÕغ Á|üuÛ≤e+‘√, ôV’≤<äsêu≤<é˝À
eTT>∑T›+ yÓ÷Væ≤jÓ÷B›Hé Hêj·Tø£‘ê«q ªªø±Áy˚T&é‡
nk˛wæj˚TwüHéµµ 13.12.1939q @s¡Œ&ç+~. Ç+<äT˝À
düj·T´<é n˝+≈£î+<éMT], sêCŸãVüQ<ä÷sY>ösY,
eTTs¡TÔC≤ôV’≤<äsY, düj·T´<é ÇÁãV”≤+\‘√ ø£*dæ @sêŒ≥T
#˚XÊs¡T. á ø£$T{° @sêŒ≥T≈£î ã÷s¡TZ\ sêeTø£ècÕísêe⁄
n_Ûq+<äq\T ‘Ó*bÕs¡T. eTT>∑T›+ yÓ÷Væ≤jÓ÷B›Hé ¬s’˝Ò«
ø±]à≈£î\˝À |üì #˚XÊs¡T.
n|üŒ{Ïπø ‘Ó\T>∑T uÛ≤wü Á|ü#ês¡+ ù|s¡T‘√ Á>∑+<∏ë\j·÷\T
@sêŒ≥T #˚XÊs¡T. yê{ÏøÏ mìïø£\T, eTVü‰düuÛÑ\T, »]bÕs¡T.
Á>∑+<∏ë\j·T ñ<ä´eT+ u≤>± ã\|ü&ç+~. uÛ≤wü ù|s¡ »]π> á
eTVü‰düuÛÑ\˝À ìC≤+ Á|üuÛÑT‘·« $<ÛëHê\≈£î e´‹πsø£+>±
rsêàD≤\T #˚XÊs¡T. Ä dü+<äs¡“¤+>±H˚ @s¡Œ&çq Ä+Á<Ûä
eTVü‰düuÛÑ˝À dü+|òüT düuÛÑT´\T ô|<ä› m‘·TÔq #˚sês¡T. HÓ’C≤+ á
dü+düúô|’ ìùw<ä+ Á|üø£{Ï+#·&É+‘√ nH˚ø£ eT+~ nuÛÑT´<äj·T
yê<äT\T Ä+Á<Ûä »qdü+|òüT+˝À #˚sês¡T. n‹yê<äT\ Á|üuÛ≤e+
ô|s¡>∑&É+‘√ e´ekÕú|ü≈£î\T dü+|òüT+ $&ç∫ yÓfi≤fls¡T. Ä
‘·sê«‘· dü+|òüT+ ù|s¡T‘√ ¬s’‘ê+>∑ düeTdü´\T rdüTø=ì
ñ<ä´e÷\T »]>±sTT. Ä $<Ûä+>± ø£eT÷´ìdüTº bÕغ HÓ’C≤+
ÁbÕ+‘·+˝À ªªdü+|òüT+µµ ù|s¡T‘√ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T ø=qkÕ–+~. Ä
‘·s¡Tyê‘· @s¡Œ&çq ø£eT÷´ìdüTº bÕغ˝À <˚e⁄\|ü*¢
yÓ+ø£fÒX¯«sêe⁄, düs¡«<˚eã≥¢, sêeTHê<∏ä+, sê$
Hêsêj·TD¬s&ç¶, ã<ä›+ m˝≤¢¬s&ç¶, Äs¡T≥¢ \ø°åàqs¡dæ+Vü‰à¬s&ç¶,
Äs¡T≥¢ sêeT#·+Á<ë¬s&ç¶, #·+Á<ä>∑T|üÔ #Í<ä], Vü≤_uÀ~ΔHé,
s¡+>∑kÕì >√bÕ˝Ÿ¬s&ç¶, $&ç <˚XŸbÕ+&˚ (Vü≤Ös¡+>∑u≤<é)‘√
ø£eT÷´ìdüTº bÕغ @s¡Œ&ç+~.
1944˝À Ä+Á<ÛäeTVü‰düuÛÑ uÛÑTeq–]˝À »]–+~.
ø£&ÉyÓ+&ç Á>±eT+ qT+&ç q˝≤¢ q]‡+VüQà\T, <=&ç¶ eT\¢j·T´,
mÁs¡+¬s&ç¶ yÓ÷Vü≤Hé¬s&ç¶, |æ≥º\ qs¡‡j·T´\T dü+|òüT+˝À #˚sês¡T.
1944 nø√ºãsY 3 Á>±eT+˝À <ëeP‘Y ¬s&ç¶ Ç+{À¢ düe÷y˚X¯
eTj·÷´s¡T. BìøÏ Hêj·T≈£î\T Äs¡T≥¢ sê+#Ó+Á<ë¬s&ç¶ e#êÃs¡T.
ø£$T{° n<ä´≈£åî&ÉT>± <ëeP<és¡&ç¶, ø±s¡´<ä]Ù>± q˝≤¢
q]‡+VüQ\T, düuÛÑT´\T>± j·TÁs¡+¬s&ç¶ yÓ÷Vü≤Hé¬s&ç¶, <=&ç¶
eT\¢j·T´, e÷#·s¡¢ ø=+&Éj·T´, eT#·Ã sêeTj·T´\T ‘·˝≤ nD≤
(Äs¡Tô|’dü\T) #Ó*¢+∫ dü+|òüT+ düuÛÑT´\T>± #˚sês¡T. n|üŒ{Ïπø
yês¡+ yês¡+ Á|üC≤X¯øÏÔ yês¡|üÁ‹ø£ edüTÔqï~. $dü÷ïs¡T <=s¡
ñ<ä´e÷ìï nD∫y˚j·÷\ì Hêj·T≈£î*ï n¬sdüTº #˚sTT+#ê&ÉT.
d”‘êsê+|ü⁄s¡+˝À Äj·Tq ‘·*¢ C≤qeTà e<ä› ñqï 80 |ü⁄≥¢

e&É¢qT »|ü⁄Ô #˚XÊs¡T. Bì‘√ ndüVü≤HêìøÏ >∑T¬s’q ‘·©¢,
ø=&ÉT≈£î\T ñ<ä´e÷ìï <Óã“rj·÷\ì ø£ø£åô|+#·T≈£îHêïs¡T. á
dü+<Ûäs¡“+>±H˚ #êø£* ◊\eTà Ädæúì ø±CÒj·T&ÜìøÏ |ü<Ûäø£+
y˚XÊs¡T.
es¡Zb˛sê≥+ ÁbÕs¡+uÛÑ <äX¯ :
$düTq÷s¡T sê+#·+Á<ë¬s&ç¶ <˚XŸeTTUŸ ‘·*¢ C≤qeTà
d”‘êsê+|ü⁄s¡+ Á>±eT+˝À ñ+~. áyÓT Äø£è‘ê´\T e]í+#·
q\$ø±ì$. |üdæ|æ\¢\ ‘·\T¢\T bı˝≤˝À¢øÏ ≈£L©øÏ yÓ[‘˚
yê]ì eT<Ûë´Vü≤ï+ bÕ*e«&É+ ø=s¡≈£î Ç+{ÏøÏ yÓfi≤fl\+fÒ Ä
‘·*¢ #·qTu≤\T |æ‹øÏ #·÷bÕ*‡ e#˚Ã~. ñ<äj·T+ qT+&ç
kÕj·T+Á‘·+ es¡≈£î |üì #˚dæHê ≈£L© s√E≈£î 4ô|’dü\T
e÷Á‘·y˚T Ç#˚Ãyês¡T.
H˚{Ï es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢˝Àì $düTq÷s¡T
Á>±e÷ìøÏ eT÷&ÉT øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À
>∑\ bÕ\≈£î]Ô˝À ∫fÒº{Ï (#êø£*) ◊\eTà
‘·q ≈£î≥T+ã+‘√ ìedædü÷Ô ñ+~. ÄyÓT
bı˝≤ìï ø±CÒj·T&ÜìøÏ $düTq÷s¡T
<˚XŸeTTUŸ sê+ #·+Á<ë¬s&ç¶ >∑÷+&Ü\T
Á|üj·T‹ï+#ês¡T. Ç~ >∑eTì+∫ ;Û+¬s&ç¶
q]‡+Vü‰¬s&ç¶, #·øÏ\+ j·÷<ä–], dü˝≤¢
Á|ü‘ê|ü¬s&ç¶, ¬ø.sê+#·+Á<ë¬s&ç¶, >∑+>∑T\
kÕsTT¬s&ç¶, eTH√Vü≤sYsêe⁄\ Hêj·Tø£‘ê«q
30eT+~ yê\+{°s¡T¢ bı˝≤ìï ø√dæ
◊\eTà Ç+{ÏøÏ #˚sêÃs¡T. Bìì
nee÷q+>± uÛ≤$+∫q <˚XŸeTTUŸ <ÛëHê´ìï rdüT≈£î
sêe&ÜìøÏ ‘·q >∑÷+&Ü\qT |ü+bÕ&ÉT. yê]ì ø£eT÷´ì düTº\T
‹|æŒø={≤ºs¡T. uÛÑ÷kÕ«eT´ #·]Á‘·˝ÀH˚ Ç~ Ms√∫‘·+>± »]–q
‹s¡T>∑Tu≤≥T. á yês¡Ô #·T≥Tº|üø£ÿ\ Á>±e÷\≈£î ‘Ó*dæ
ô|<ä›m‘·TÔq Á|ü»\T <˚XŸeTTUŸ≈£î e´‹πsø£+>± }πs–+|ü⁄\T
#˚XÊs¡T. $düTq÷s¡T≈£î <ä>∑Zs¡˝ÀH˚ ñqï d”‘êsê+|ü⁄s¡+,
ø£&çyÓ+&ç Á>±e÷\ qT+&ç 200 eT+~ }πs–+|ü⁄>±
ãj·T\T<˚sês¡T. 1946 p˝…’ 4q »]–q }πs–+|ü⁄ô|’
‘·TbÕ≈£î\‘√ ø±\TŒ\T »]|æ <=&ç¶ø=eTTs¡j·T´qT #·+bÕs¡T.
n‘·ì nqï <=&ç¶ eT\¢j·T´ Ä ÁbÕ+‘êìøÏ Hêj·T≈£î&ÉT. n‘·ìøÏ
yÓ÷ø±*ô|’q ‘·TbÕøÏ >±j·TyÓTÆ+~. á ø±\TŒ\‘√ ÄÁ>∑Væ≤+∫q
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 11
Á|ü»\T >∑&çô|’ <ë&ç#˚dæ ì|ü⁄Œô|{≤ºs¡T.
<˚XŸeTTUŸ sê+#·+Á<ë ¬s&ç¶ ø=&ÉT≈£î
u≤|ü⁄¬s&ç¶ ôV’≤<äsêu≤<äT
bÕ]b˛‘·T+&É>± »q>±eT
¬s’˝Ò«ùdºwüHé˝À #·+|æy˚XÊs¡T. Á|ü»\
Á|ü‹|òüT≥q 300`400 Á>±e÷\≈£î
yê´|æ+∫+~. q\¢>=+&É, KeTà+,
es¡+>∑˝Ÿ õ˝≤¢\˝À Á|ü<äs¡Ùq\T
»]>±sTT. ø£eT÷´ìdüTº bÕغ |üÁ‹ø£
$düÔè‘· Á|ü#ês¡+ #˚dæ+~. b˛©düT\T
156 πødüT\T qyÓ÷<äT #˚XÊs¡T.
»q>±eT, dü÷sê´ù|≥, <˚es¡T|üŒ\,
VüQpsYq>∑sY \˝À $T\Á{° <ë&ÉT\T
ø=qkÕ>±sTT. õ˝≤¢qT $T\Á{° |üs¡+ #˚XÊs¡T. yêsê\T, HÓ\\
‘·s¡ã&ç á <ë&ÉT\T kÕ>±sTT. sêC≤ø±s¡T¢, b˛©düT\T Ç+&ÉT¢
\÷{°\T #˚XÊs¡T. M] <Ís¡®Hê´\qT ‹|æŒ ø=≥º&ÜìøÏ ¬s’‘·T\T,
Á|ü»\T rÁe+>± Á|ü‹|òüT{Ï+#ês¡T. 11.09.1946e ‘˚Bq
kÕj·TT<Ûä b˛sê{≤ìøÏ |æ\T|ü⁄ Çe«ã&ç+~. es¡Zb˛sê≥+
ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. nìï ≈£î˝≤\ yês¡T, eT‘ê\ yês¡T dü+|òüT+
Hêj·Tø£‘ê«q @ø£yÓTÆ b˛sê&Üs¡T. ‘·eT eT<Ûä´qTqï ≈£î\
$eø£å‘·\T, eT‘· $eø£å‘·\T |üø£ÿqu…{≤ºs¡T. b˛sê≥+˝À
n+≥sêì‘·q+ eTVæ≤fi¯\T, |ü⁄s¡Twüß\÷ nqï uÒ<ÛäuÛ≤e+ ˝Ò<äT.
nìï esêZ\ qT+N u≤\Ts¡÷, u≤*ø£\T bÕ˝§ZHêïs¡T. <ëì‘√
¬>]˝≤¢ <äfi≤\T @s¡Œ&ܶsTT. dü+|òüT+
Hêj·Tø£‘ê«q Á>±e÷\˝À ø£$T{°\T, XÊK\T
@s¡Œ&ܶsTT. mø£ÿ&çø£ø£ÿ&É ‹s¡T>∑Tu≤≥T¢
ÁbÕs¡+uÛÑeTsTTHêsTT. B+‘√ <˚XŸeTTUŸ\T,
uÛÑ÷kÕ«eTT\T |ü≥ºD≤\≈£î bÕ]b˛sTTHês¡T.
ø£Ø+q>∑sY õ˝≤¢˝Àì dæ]dæ˝≤¢ b˛sê{≤ìøÏ
ø°\ø£ πø+Á<ä+>± ‘·j·÷¬s’+~. ø£Ø+q>∑sY˝Àì
uÛÑ÷kÕ«eTT\+‘ê ÁbÕD uÛÑj·T+‘√
ôV’≤<äsêu≤<äT u≤≥ |ü{≤ºs¡T. uÛÑ÷kÕ«eTT\
uÛÑ÷eTT\qT ù|<ä\T ÄÁø£$T+#ês¡T.
Áø£eT+>± á kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+
q\¢>=+&É, KeTà+, es¡+>∑˝Ÿ, ø£Ø+q>∑sY,
Ä~˝≤u≤<é, eTVü≤ã÷uŸq>∑sY õ˝≤¢\≈£î
yê´|æ+∫+~. s¡C≤ø±s¡T¢, ìC≤+ ôd’q´+
ñ<ä´e÷ìï nD#· &ÜìøÏ ô|<ä›m‘·TÔq <ë&ÉT\T kÕ–+∫+~.
¬>]˝≤¢ b˛sê{≤\T ÁbÕs¡+uÛÑ eTsTTHêsTT. Á|ü»\T ¬>]˝≤¢
<äfi≤˝À¢ düuÛÑT´\T>± #˚sês¡T. ¬>]˝≤¢b˛sê≥ m‘·TÔ>∑&É\T
b˛sê≥+ #˚dü÷ÔH˚ H˚s¡TÃ≈£îHêïs¡T. ñ<ä´e÷ìï nD#·&ÜìøÏ
nH˚ø£ Á>±e÷˝À¢ ø±´+|ü⁄\T ô|{≤ºs¡T.
1947˝À <˚XÊìøÏ kÕ«‘·+Á‘·+ e#êÃø£ ôV’≤<äsêu≤<é
ìC≤+>± MTsY ñkÕàHé n©U≤Hé bÕ\q kÕ>∑T‘·Tqï~. Çø£ÿ&É
‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûäb˛sê≥+ ñ#·Ã <äX¯˝À ñ+~.
»MT+<ës¡¢+‘ê ôV’≤<äsêu≤<é u≤≥ |ü{≤ºs¡T. ù|<ä\T yê]
uÛÑ÷eTT\qT ÄÁø£$T+#·T≈£îHêïs¡T. Ä $<Ûä+>± Á>±eT sêC≤´\T
@sêŒ≥T #˚düT≈£îHêïs¡T. 10\ø£å\ mø£sê\ uÛÑ÷$Tô|’ Ku≤®

ô|{≤ºs¡T. 3y˚\ Á>±e÷\˝À Á>±eTsêC≤´\T @s¡Œ&ܶsTT.
<ë<ë|ü⁄>± 15y˚\ eT+~ kÕj·TT<Ûä b˛sê≥ Hêj·T≈£î\qT
HÓ’C≤+ôd’q´+, s¡C≤ø±s¡T¢, uÛÑ÷kÕ«eTT\ >∑÷+&Ü\T ø£*dæ Vü≤‘·´
#˚XÊs¡T. nsTTq|üŒ{Ïø° ñ<ä´eT+ ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+~.
kÕj·TT<Ûä b˛sê{≤ìï nq#·≥+ HÓ’C≤+≈£î kÕ<Ûä´+ ø±<äì
uÛ≤$+∫q Hê{Ï πø+Á<ä HÓÁVüA Á|üuÛÑT‘·«+ Ä|üπswüHéb˛˝À
ù|s¡T‘√ kÂHê´ìï ~+#˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚dæ+~. s¡C≤ø±s¡T¢ U≤d”+
s¡J« Hêj·Tø£‘ê«q #˚j·Tì Væ≤+kÕU≤+&É ˝Ò<äT. ìC≤+
◊ø£´sê»´ dü$T‹ ø£\T>∑#˚düTø√yê\+≥÷ ø√sês¡T. Ä$<Ûä+>±
ñ<ä´e÷ìï nD#ê\ì #·÷XÊs¡T.
Ä+Á<Ûä ø£eT÷´ìdüTº bÕغ Ä]úø£, uÛÖ‹ø£ düVü≤j·T+ ô|<ä›
m‘·TÔq #˚dæ+~. 1934˝À |ü⁄#·Ã\|ü*¢ düT+<äs¡j·T´, eT<äT›]
#·+Á<äX‚KsYsêe⁄, #·+Á&É sêCÒX¯«s¡sêe⁄ Hêj·Tø£‘·«q Ä+Á<Ûä
ø£eT÷´ìdüTº bÕغ kÕú|æ+#ês¡T. ‘Ó\+>±D kÕj·TT<Ûä
b˛sê{≤ìøÏ e´≈£îÔ\T>± ø=+‘· eT+~ Hêj·T≈£î\T |ü‘˚´ø£å+>±
bÕ˝§Zì ÁbÕD≤\]Œ+#ês¡T. düT+<äs¡j·T´>±s¡T Á|ü‘·´ø£å+>±
b˛sê≥ ÁbÕ+‘·+ ¬s+&ÉT kÕs¡T¢ ‹]– ñ<ä´eTø±s¡T\≈£î
dü÷#·q*#êÃs¡T. u≤+uÒ˝À ñqï πø+Á<ä ø£$T{°‘√ dü+Á|ü~+
|ü⁄\T »]|æ m|üŒ{Ïø£|ü⁄Œ&ÉT dü÷#·q\T Çdü÷Ô ñ<ä´e÷ìøÏ Je+
b˛XÊs¡T. ˇø£ $<Ûä+>± Ä+Á<Ûä ÁbÕ+‘·+ qT+&ç e∫Ãq
düVü‰j·T+ ‘Ó\+>±D ñ<ä´eT $»j·T kÕ<Ûäq≈£î ‘√&ÉŒ&ç+~.
πø+Á<ä+ ôd’Hê´\ sêø£ : uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À HÓ’C≤+ $©q+
1948 ôdô|º+ãsY 13q dæøÏ+Á<ëu≤<é`c˛˝≤|üPsY
e÷s¡Z+˝Àì q\¢<äTs¡Z+ ø√≥qT \ø£å´+>± ô|≥Tºø=ì uÛ≤s¡‘·
ã\>±\T e#êÃsTT. ‘Ó\¢yês¡T C≤eTTq Vü≤e˝≤›sY ãNÃ+<äsY
dæ+>¥ ¬s+&ÉT yêVü≤Hê˝À¢ sêe≥+ #·÷XÊs¡T. nø£ÿ&É ø=+‘·
ø±\TŒ\T »]>±sTT. ‘Ó\¢yêπsdü]øÏ ‘·T˝≤®|üPsY ø√≥ kÕ«BÛq
yÓTÆ+~. $»j·Tyê&É qT+&ç ãj·T˝Ò›]q ôd’q´+ ø£s¡ï˝Ÿ nÁ$Tø˘
dæ+>¥ Hêj·Tø£‘ê«q ø√<ë&ÉqT |ü≥Tº≈£îHêïsTT. ôdô|º+ãsY 14
qT+&ç 16 es¡≈£î ôd’Hê´\T ô|<ä›m‘·TÔq HÓ’C≤+˝À
Á|üy˚•+#·&É+‘√ ôdô|º+ãsY 17 ‘Ó\¢yês¡T C≤eTTq ;<äsY≈£î
#˚sêsTT. ôdô|º+ãsY 18 kÕj·T+Á‘·+ 4>∑+.\≈£î »qs¡˝Ÿ
CÒ.j·THé.#Í<ä] Hêj·Tø£‘ê«q dæøÏ+Á<ëu≤<é˝À n&ÉT>∑T
ô|{≤ºsTT. ôV’≤<äsêu≤<é ôd’Hê´~|ü‹ y˚T»sY »qs¡˝Ÿ
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 12
m˝Ÿ.mÁ&É÷dt ˝§+–b˛j·÷&ÉT. #Í<ä]
$T\≥Ø >∑es¡ïsY>± |ü<ä$ d”«ø£]+#ê&ÉT.
19q U≤d”+ s¡J« n¬sdtº nj·÷´&ÉT. qe+ãsY
24q »qs¡˝Ÿ #Í<ä] ôV’≤<äsêu≤<é dü+kÕúq
n~Ûø±s¡ uÛ≤<Ûä´\qT dæ$*j·THé >∑es¡ïsY≈£î
n+<äCÒXÊ&ÉT. á b˛s¡T˝À uÛ≤s¡‘· ôd’q´+
‘·s¡T|ü⁄q 66 eT+~ eTs¡DÏ+#·>±, 97 eT+~
>±j·T|ü&ܶs¡T. ôV’≤<äsêu≤<é ôd’q´+˝À 490
eT+~ eTs¡DÏ+#ês¡T, 122 eT+~
>±j·T|ü&ܶs¡T.
uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ HÓ’C≤+ sêE ùde˝À :
ôdô|º+ãsY 17q HÓ’C≤+ ÁbÕ+‘êìï
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À $©q+ #˚dæq ‘·s¡Tyê‘· Çø£ÿ&ç
qT+&ç ôd’Hê´\qT ñ|üdü+Vü≤]+#ê*. ø±˙ ôd’Hê´\T e∫Ãq
\ø£å´+ ø£eT÷´ìdüTº\qT nDÏ∫y˚j·T&É+ ø=s¡≈£î e÷Á‘·y˚T.
HÓ’C≤+ ‘·q ôd’Hê´\‘√q÷, »MT+<ës¡¢ >∑T+&É Á>∑÷|ü⁄\ ‘√q÷,
U≤d”+ s¡J« H˚‘·è‘ê«q @s¡Œ&çq 30 y˚\ eT+~ s¡C≤ø±s¡¢‘√q÷
ø£eT÷´ìdüTº\qT nDÏ∫y˚j·T&ÜqøÏ kÕ<Ûä´+ ø±ø£b˛e&Üìï
>∑T]Ô+∫q πø+Á<ä+, ø£eT÷´ìdüTº\T m<ä>∑≈£î+&Ü nDÏ∫
y˚j·T&ÜìøÏ ôd’Hê´ìï Çø£ÿ&˚ ñ+#ês¡T. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À
$©qyÓTÆq 17e ‘˚Bq uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ ªªHÓ’C≤+qT sêCŸ
Á|üeTTUŸµµ>± ìs¡ísTT+#ês¡T. (Ç‘·qT 1951 mìïø£\ es¡≈£î
ø=qkÕ>±&ÉT. 1949 &çôd+ãsY 1q yÓ˝À¢&çì eTTK´eT+Á‹>±
ìj·T$T+#ês¡T. 1953 mìïø£\ nq+‘·s¡+ ã÷s¡TZ\
sêeTø£ècÕísêe⁄ yÓTT<ä{Ï ‘Ó\+>±D eTTK´eT+Á‹ nj·÷´&ÉT.)
j·T÷ìj·THé ôd’Hê´\T e∫à HÓ’C≤+qT uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À $©q+
#˚dæq ‘·s¡Tyê‘· bÕغ ˇø£ #·s¡Ã kÕ–+~. uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+
»MT+<ës¡T\ uÛÑ÷eTT\T |ü+|æD° #˚düTÔ+<äì b˛sê≥+
$s¡$T+#·&É+ >∑T]+∫ Ä˝À∫+#ê\qï Á|ü‹bÕ<äq e∫Ã+~.
b˛sê≥+˝À kÕ~Û+∫q uÛÑ÷eTT\ô|’ Vü≤≈£îÿ\T @s¡Œ&˚ es¡≈£î
b˛sê≥+ ø=qkÕ–+#·\ì y˚TC≤غ es¡Z+ n_ÛÁbÕj·T |ü&ç+~.
¬s+&ÉT n_ÛÁbÕj·÷\Tqï ø£*dæ b˛sê≥+ kÕ–+#ês¡T.
j·TTìj·THé ôd’ì≈£î\T ø£eT÷´ìdüTº\ C≤&É #Ó|üŒeTì
2000ô|’>± Á>±e÷˝À¢ 3 \ø£å\ eT+~ì ∫Á‘·Væ≤+dü\≈£î >∑T]
#˚XÊs¡T. düTe÷s¡T 50 y˚\ eT+~ì n¬sdüTº #˚XÊs¡T. 5y˚\
eT+~øÏ ô|’>± dü+e‘·‡sê\ ‘·s¡ã&ç C…’fi¯fl˝À ìs¡“+~Û+#·
ã&ܶs¡T. eTVæ≤fi¯\ô|’ n‘ê´#êsê\T, e÷quÛÑ+>±\T s¡C≤ø±s¡T¢,
HÓ’»+ ôd’ì≈£î\T ø£*dæ ø=qkÕ–+#ês¡T. >∑]“¤D° Ád”Ô\qT,
u≤*ø£\qT Á|üdü$+∫q yê]ì ≈£L&Ü e<ä\˝Ò<äT. nH˚ø£ eT+~
Ád”Ô\qT $eÁdüÔ\qT >±$+#ês¡T. »q>±eT ‘ê\÷ø± u…’sêHé
|ü*¢˝À es¡Tdü>± ì\u…{Ϻ 80 eT+~ ¬s’‘·T\qT ø±*Ã
#·+bÕs¡T. |üs¡ø±\˝À 100≈£îô|’>± eT+~ì ø±*à #·+bÕs¡T.
Ç+‘· ìs¡“+<Ûä+ kÕ–+∫Hê Á|ü»\T ‘·eT+‘·≥ ‘êy˚T
Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+∫ uÛÑ÷kÕ«eTT\≈£î #Ó+~q 10 \ø£å\
mø£sê\qT ÄÁø£$T+∫ kÕ>∑T#˚düT≈£îHêïs¡T. 3y˚\ Á>±e÷\˝À
Á>±eT sêC≤´\T @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. Á|üC≤bÕ\q neT\T˝ÀøÏ
‘Ó#·TÃ≈£îHêïs¡T. 1500 eT+~ Hêj·T≈£î\qT HÓ’C≤+ Á|üuÛÑT‘·«+
ø±*Ãy˚j·T>±, 2500 eT+~ Hêj·T≈£î\qT uÛ≤s¡‘· ôd’Hê´\T ã&ܶs¡T. &ç©¢ yÓ+≈£î\T (14), j·TÁs¡uÀ‘·T sê+¬s&ç¶ (15),
ø±*Ãy˚XÊsTT. |üHêï\ sê+¬s&ç¶ (20), q+<ë´\ lìyêdt¬s&ç¶ (20) q˝≤¢
ø±Hé‡ÁfÒwüHé ø±´+|ü⁄\T (∫Á‘·e<ä πø+Á<ë\T) : q]‡+VüQ\T (22) \T ñ]•ø£å |ü&çq yê]˝À ñHêïs¡T. Bìô|’
HÓ’C≤+ ôd’Hê´\T, s¡C≤ø±s¡T¢, uÛÑ÷kÕ«eT´ >∑÷+&Ü\T, ªªf… Æ + |ü Á ‹ø£ ˝ Àµµ yê´dü + e∫Ã+~. Á|ü | ü + #· yê´|æ ‘ · + >±
uÛ≤s¡‘· ôd’Hê´\T ø£*dæ #˚dæq Äø£è‘ê´\T n+‘ê Ç+‘ê ø±<äT. Ä+<√fi¯ q kÕ–+~. ôV’ ≤ ø√s¡ T º ≈ £ î n|” Œ \T #˚ d ü T ≈£ î H˚ neø±X¯ +
Á|ü‹ Hê\T¬>’<äT yÓTÆfi¯¢≈£î ˇø£{Ï #=|üq $T\≥Ø ø±´+|ü⁄\T ø£ * Œ+#· ≈ £ î +&ÜH˚ yê]ì ñ] rj· ÷ \ì ôd’ ì ø£ Á|ü u Û Ñ T ‘· « +
@sêŒ≥T #˚XÊs¡T. s√E≈£î 23 kÕs¡T¢ ôd’ì≈£î\T <ä]<ë|ü⁄\ |ü < ∏ ä ø £ + |ü ì ï+~. ñ]•ø£ å \ s¡ < ä T › q T &ç e ÷+&é #˚ d ü ÷ Ô
Á>±e÷\ô|’ <ë&ÉT\T #˚dæ Á|ü»\+<ä]ï ˇø£#√≥ eT+<ä y˚dæ »ø√k˛¢ y ˚ ø Ï j · ÷ sê»<Û ë ì Áù|>¥ q>∑ s ¡ + ˝À 10y˚ \ eT+~‘√
bÕ#·$ø£+>± ø={≤ºs¡T. ø£eT÷´ìdüTº\qT yÓ‘·ø£&É+ ø√dü+ ô|<ä › Á|ü < ä s ¡ Ù q »]–+~. sê+¬ s &ç ¶ bò ˛ {ÀqT ô|<ä › > ± ∫Á‹+∫
n&Ée⁄\T, ‘√|ü⁄\T, #Ós¡Te⁄\˝À yÓ‹ø±s¡T. ø±fi¯¢≈£î ‘êfi¯ó¢ ø£{Ϻ eTT+<ä T J|ü ⁄ ô |’ ô|{Ï º }π s –+#ês¡ T . ‘· s ¡ T yê‘· ôV’ ≤ ø√s¡ T º ≈ £ î
‘·\ øÏ+~øÏ y˚˝≤&ÉBdæ –\ø£\ô|’ ô|’ø° øÏ+~øÏ ˝≤>±s¡T. n|” Œ \T #˚ d ü T ≈£ î H˚ + <ä T ≈£ î neø±X¯ + ø£ * Œ+#ês¡ T . ôV’ ≤ ø√s¡ T º ˝ À
eTqTwüß\qT >√HÓ dü+#·T\˝À ô|{Ϻ ôd’ì≈£î\T q÷‹˝À n≥T ñ]•ø£ å ø={Ï º y ˚ j · T ã&ç + ~.
qT+&ç Ç≥T, Ç≥TqT+&ç n≥T ˝≤>±s¡T. eTVæ≤fi¯\ô|’ 1951 mìïø£ \ T ìs¡ « Væ ≤ +#˚ es¡ ≈ £ î HÓ ’ C ≤+H˚ ôV’ ≤ <ä s êu≤<é
Vü≤‘ê´#êsê\T, e÷quÛÑ+>±\T ô|<ä›m‘·TÔq »]bÕs¡T. dü + kÕú H êìøÏ sêCŸ Á |ü e TTUŸ > ± π ø +Á<ä Á|ü u Û Ñ T ‘· « + ìj· T $T+∫+~.
dü÷sê´ù|≥˝À eT÷&ÉT s√E\ ÁøÏ‘·+ Á|üdü$+∫q eTVæ≤fi¯qT 1948 ôdô|º+ãs¡T qT+&ç ø£eT÷´ìdüTº\qT nDÏ∫y˚ùd
#Ó]#ês¡T. uÛÑTeq–]˝À 10 dü+e‘·‡sê\ u≤*ø£qT ôd’‘·+ u≤<Ûä´‘·qT πø+Á<ä ã\>±\T rdüT≈£îHêïsTT. 1946 p˝…’
e~* ô|≥º˝Ò<äT. Ád”Ô\qT $$ÁdüTÔ\>±$+∫, ‘=&É\≈£î qT+&ç 1948 ôdô|º+ãs¡T es¡≈£î 1500 eT+~ ø±s¡´ø£s¡Ô\T,
‘=+&É\qT ø£{Ϻ >±j·÷\≈£î ø±s¡+ sêkÕs¡T. Ç+‘· »]–Hê Hêj·T≈£î\T HÓ’C≤+ ôd’ì≈£î\, s¡C≤ø±s¡¢ ø±\TŒ\≈£î |òü÷‘·Tø±\≈£î
b˛sê{≤\T @e÷Á‘·+ yÓqT≈£îÿ ‘·>∑Z˝Ò<äT. uÛÑ÷ düeTdü´ n‘·´+‘· ã\j·÷´s¡T. 1948 ôdô|º+ãsY ‘·sê«‘· e∫Ãq πø+Á<ä ôd’Hê´\T
ø°\ø£ düeTdü´>± rdüT≈£îHêïs¡T. Á>±e÷\˝À ìs¡“+<Ûä •_sê\T uÛÑ÷ düeTdü´qT |ü]wüÿ]+#·ø£b˛>± uÛÑ÷kÕ«eTT\≈£î, <˚XŸeTTUŸ
@sêŒ≥T #˚dæq, Á>±eT <äVü≤Hê\T ø=qkÕ–q X¯Á‘·Te⁄\qT \≈£î nqT≈£L\+>± ù|<ä\qT uÛÑ÷eTT\ qT+&ç uÒ<ÛäK\T
eTuÛÑ´ô|≥º&É+˝ÀH˚ ñ<ä´e÷\T ø=qkÕ>±sTT. ôd’Hê´ìøÏ ø±s¡´Áø£e÷ìï ø=qkÕ–+#êsTT. á |ü]dæú‘·T\˝À b˛sê{≤ìï
Á|ü»\qT ø±*à #·+|ü&É+ nH˚~ düs¡<ë>± e÷]+~. Áô|’y˚{Ÿ ø=qkÕ–+#ê\ì ø£eT÷´ìdüTº bÕغ ìs¡ísTT+∫+~. uÛÑ÷
e&û¶, yÓ{Ϻ #êøÏØ, n&É$ uÛÑ÷eTT\ô|’ |üqTï\T ‘·~‘·s¡ ìs¡“+<Ûä kÕ«eTT\ qT+&ç kÕ«BÛq+ #˚düT≈£îqï uÛÑ÷eTT\qT s¡øÏå+#·T
edü÷fi¯ófl »]>±sTT. ø√e&ÜìøÏ kÕj·TT<Ûäb˛sê≥+ nìyês¡´yÓTÆ+~. HÓ’C≤+
1949 nø√ºãsY ∫e] Hê{ÏøÏ 50 eT+~øÏ ø£eT÷´ìdüTº b˛©düT\ ø£Hêï πø+Á<ä b˛©düT ã\>±\T n‘·´+‘· Á≈£Ls¡+>±
jÓ÷<ÛäT\≈£î Á{ÏãT´q˝Ÿ ñ]•ø£å $~Û+∫+~. Ms¡+<äs¡÷ ‘·eT Á|ü»\ô|’ ìs¡“+<Ûäø±+&É ø=qkÕ–+#êsTT. ‘Ó\¢yês¡>∑≥¢
‘·s¡T|ü⁄q Hê´j·Tyê<äT\qT ô|≥Tºø√˝Ò<äT. MT Çwüº+ e∫Ãq Á>±e÷\qT eTT≥º&ç+∫ Á>±eT Á|ü»\+<ä]˙ ˇø£ #√≥ #˚]Ã,
•≈£å\T y˚düTø√+&Éì Hê´j·TkÕúq+˝À #ÓbÕŒs¡T. Ä ‘·s¡Tyê‘· yê]ì ~>∑+ãs¡T\T>± e÷]à ˝≤؃\‘√, ‘·TbÕ≈£î\‘√
M]ì »≥T¢ »≥T¢>± q\¢>=+&É, ôV’≤<äsêu≤<é C…’fi¯¢≈£î |ü+|æ+#· Væ ≤ +dæ + #ês¡ T . eTVæ ≤ fi¯ \ T, u≤*ø£ \ T, eTTdü * yês¡ T nqï ‘˚ & Ü
#·÷&É≈£î+&Ü Væ≤+dü ø=qkÕ–+~. $T>∑‘ê~ 22˝À..
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 13

13 ‘·s¡TyêsTT...
ø±HÓ‡+fÒwüHé ø±´+|ü⁄\˝À ô|{Ϻ
#·sêà\T }&˚es¡≈£î Væ≤+dæq|üŒ{Ïø°, ÄdüHê\˝À ø±s¡+
ô|{Ϻq|üŒ{Ïø° ñ<ä´eT s¡Vü≤kÕ´\qT ãj·T≥ô|≥º˝Ò<äT.
ñ<ä´e÷ìï nD#ê\ì #˚dæq Á|üj·T‘êï\T |òü*+#·˝Ò<äT.
∫es¡≈£î πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ uÛÑ÷ dü+düÿs¡D\ #·≥º+ <ë«sê ù|<ä\
kÕ«BÛq+˝À ñqï uÛÑ÷eTT\qT yê]πø Vü≤≈£îÿ ø£*ŒkÕÔeTì, s¡øÏå‘·
øö\T<ëØ #·≥º+ 38(Ç), Á|üø£{Ï+∫+~. á #·≥º Á|üø£≥q‘√
‘Ó\+>±D≤ kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+ 1951 nø√ºãsY 20q
eTT–düTÔqï≥T¢ ø£eT÷´ìdüTº bÕغ Á|üø£{Ï+∫+~. yÓTT‘·Ô+ >±qT
á ñ<ä´eT+˝À 1946 pHé qT+&ç 4000 eT+~ b˛sê≥
jÓ÷<ÛäT\T, ¬s’‘·T\T ÁbÕD≤\]Œ+#ês¡T. Á|ü|ü+#· #·]Á‘·˝ÀH˚
á b˛sê≥+ >∑T]Ô+|ü⁄ bı+~+~. 38(Ç) #·≥º Á|üø±s¡+
Ç|üŒ{Ïø° ø=ìï uÛÑ÷eTT\T ¬s’‘·T\≈£î |ü{≤º\T ø±yê*‡qj˚T
ñqï$. ‘·sê«‘· e∫Ãq Á|üuÛÑT‘ê«\T á #·{≤ºìï ∫‘·ÔX¯ó~Δ‘√
neT\T »s¡|ü˝Ò<äT. á #·{≤ºìï düTÁ|”+ø√s¡Tº˝À ≈£L&Ü düyê\T
#˚ùd Vü≤≈£îÿ ˝Ò<äT.
HÓ’C≤+ ÁbÕ+‘·+˝À Áø°.X¯.1800 dü+e‘·‡s¡+ qT+&ç 1951
es¡≈£î kÕ–q ¬s’‘ê+>∑ b˛sê{≤\T #Ó’‘·q´ |üP]‘·+>±,
$T*f…+{Ÿ>± »]>±sTT. á ñ<ä´e÷\˝À \ø£å˝≤~ eT+~
ÁbÕD≤\]Œ+#ês¡T. |òüP´&É˝Ÿ \ø£åD≤\T ø£*–q ‘Ó\+>±D≤˝À
kÕ«‘·+Á‘·´+ e∫à 72 dü+e‘·‡sê\T >∑&ç∫q|üŒ{Ïø° H˚{Ïø°
|òüP´&É˝Ÿ \ø£åD≤\T Ç+ø± á ÁbÕ+‘êìï e~*ô|≥º˝Ò<äT. á
ÁbÕ+‘· n_Ûeè~ΔøÏ |òüP´&É˝Ÿ \ø£åD≤\T Ä≥ø£+>± ñHêïsTT.
b˛sê≥ ø±\+˝À kÕe÷õø£ <√|æ&ûø±˙, kÕe÷õø£
$eø£å‘·>±˙ mes¡÷ bÕ{Ï+#·˝Ò<äT. ñeTà&ç X¯Á‘·TyÓ’q uÛÑ÷
kÕ«eTT\T, »MT+<ës¡T\T HÓ’C≤+ bÕ\≈£î\ô|’ ø£*dæø£≥Tº>±
b˛sê{≤\T ìs¡«Væ≤+#ês¡T. á b˛sê≥ nqTuÛÑyê\qT
|ü]o*ùdÔ es¡Zb˛sê≥ ø±\+˝À $eø£å‘·\T ñ+&ÉeH˚~
Ä~yês¡+ qe ‘Ó\+>±D k˛|ü‹ 13 ôdô|º+ãsY 2020 22
uÀ<ä|ü&ç+~. b˛sê≥+ nq+‘·s¡+ ≈£L&Ü n<˚ ø£\sTTø£
≈£î˝≤\ eT<Ûä´, esêZ\ eT<Ûä´ ø=qkÕ–+~. ø±˙ |üP´&É˝Ÿ
bÕ\≈£î\T H˚{Ïø° ø=qkÕ>∑&É+‘√ ndæÔ‘·« ñ<ä´e÷\ <ë«sê
‹]– $eø£å‘·\qT, n+≥sêì‘·Hêìï ô|+∫
b˛wædüTÔHêïs¡T. yê] Ä]úø£ <√|æ&ûøÏ Bìì
$ìjÓ÷–düTÔHêïs¡T. kÕj·TT<Ûä b˛sê≥ ø±\+ nqTuÛÑyê\T
>∑eTìùdÔ ≈£î\ eT‘ê\ $#·ø£åD ˝Ò≈£î+&Ü ø£*dæø£≥Tº
uÀ»Hê\T, ≈£î˝≤+‘·s¡, eT‘ê+‘·s¡ $yêVü‰\T ô|<ä›m‘·TÔq
»]>±sTT. kÕj·TT<Ûä b˛sê{≤ìøÏ eTT+<äT »]–q
uÒ‘·y√\T, q\¢>=+&É, |ü]{≤\ C≤^s¡T, ø=\qT bÕø£
C≤^s¡T, eTTq>±\ ¬s’‘ê+>∑+,neTàbÕ˝…+, eTTqT>√\T
¬s’‘·T\ b˛sê{≤˝À¢ ≈£L&Ü á kÕe÷õø£ $eø£å‘·\T, <√|æ&û
ø£qã&Ée⁄. »MT+<ës¡T\≈£î e´‹πsø£+>± ñyÓ«‘·TÔq ø£~*
ø£*dæø£≥Tº b˛sê{≤\T #˚XÊs¡T. @ ≈£î˝≤ìøÏ Ä ≈£î\+, @
eT‘êìøÏ Ä eT‘·+ b˛sê{≤\T kÕ–ùdÔ es¡Z b˛sê{≤\
<ë«sê e∫Ãq |òü*‘·+ <äπøÿ~ ø±<äT. H˚&ÉT ≈£L&Ü nìï
≈£î\, eT‘·, *+>∑ X¯≈£îÔ\T @ø£yÓTÆ b˛sê&ç‘˚ ‘·|üŒ es¡Z
X¯Á‘·Te⁄qT z&ç+#·˝ÒeTT. es¡ZX¯Á‘·Te⁄ z≥y˚T eTq
düeTdü´\≈£î |ü]cÕÿs¡+ #·÷|ü⁄‘·T+~.
á b˛sê≥+ Væ≤+<ä÷ ` eTTdæ¢+ ` Ç‘·s¡ eT‘ê\
yês¡T, nìï |æ&ç‘· esêZ\ yês¡T ø£*dæ kÕ–∫q b˛sê≥+
kÕj·TT<Ûä b˛sê≥+ e\q uÛ≤s¡‘· Á|üuÛÑT‘·«+ nìyês¡´+>±
HÓ’C≤+qT uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À $©q+ #˚XÊs¡T. eTs√yÓ’|ü⁄
uÛÑ÷kÕ«eTT\ ø£ã+<Ûä Vü≤kÕÔ\qT+&ç, yÓ{Ϻ #êøÏØ qT+&ç Á|ü»\T
$eTTøÏÔ bı+<ës¡T. nsTTHê H˚{ÏøÏ ‘Ó\+>±D Á|ü\T ‘êeTT
ø√s¡T≈£îqï ùd«#·Ã¤ ø=s¡≈£î, Á|üC≤kÕ«eT´+ ø=s¡≈£î, $yÓ÷#·q
ø=s¡≈£î, ‘·>∑T b˛sê{≤\T kÕ–dü÷ÔH˚ ñHêïs¡T.
Hê{Ï qT+&ç H˚{ÏøÏ es¡Zb˛sê{≤\˝À e+<ä\eT+~ ÁbÕD
‘ê´>±\T #˚XÊs¡T. b˛sê≥+ eTT–dæq ‘·s¡Tyê‘· n+‘·≈£î
eTT+<äT »MT+<ës¡T\T>± ñqï ≈£î≥T+u≤\T ôwsê«D°\T,
s¡÷MT {À|”\T e~*y˚dæ K<ä›s¡T ˝≤©Ã\T, >±+BÛ {À|ò”‘√
Á>±e÷\˝À Á|ü‘˚´ø£å´yÓTÆ Á|üuÛÑT‘·« j·T+Á‘ê+>∑+ düVü≤ø±s¡+‘√
‹]– ‘·eT uÛÑ÷eTT\qT kÕ«BÛq+ #˚düT≈£îHêïs¡T.
ø£eT÷´ìdüTº\T ã\+>± ñqï #√≥H˚ ù|<ä\≈£î <äø±ÿsTT. ‘·eT
nedüsê\ ø√s¡≈£î sêh+˝À, <˚X¯+˝À ø=‘·Ô>± |ü⁄≥Tºø=∫Ãq nìï
sê»ø°j·T bÕغ˝ÀøÏ Á|üy˚XÊ\T ø£*Œ+#·T≈£îHêïs¡T. <˚X¯+˝À,
sêh+˝À ìs¡T<√´>∑+, <ë]Á<ä´+ u≤>∑ ô|+∫ q÷‘·q ô|≥Tºã&ç
<ë] uÛÑ÷kÕ«eTT\T>± s¡÷bÕ+‘·s¡+ #Ó+<ës¡T. Á|ü»\ ÁX¯eT
<√|æ&çì ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T. H˚&ÉT nìï s¡+>±\˝À ã‘·ø£˝Òø£
Ä‘·àVü≤‘·´\≈£î bÕ\Œ&ÉT‘·THêïs¡T. Á|üdüTÔ‘· <äTdæú‹øÏ bÕ\≈£î˝Ò
ø±s¡D+. nìï eqs¡T\Tqï|üŒ{Ïø° Ä eqs¡T\ìï{Ïì nÁø£eT+
>± ø±CÒdü÷Ô ìs¡“+<Ûä+ Á|üjÓ÷–+∫ Á|üC≤ ñ<ä´e÷\qT nDÏ∫
y˚düTÔHêïs¡T. ãVæ≤s¡+>∑+>± n$˙‹ $X¯è+ø£\ Hê≥´+
#˚düTÔqï~. bÕ\ø£es¡Z+ sêC≤´+>∑ j·T+Á‘·+˝À eTy˚Tø£yÓTÆ ‘·eT
<√|æ&ûì j·T<∏˚#·Ã>± ø=qkÕ–düTÔHêïs¡T. á Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‹ì
n<Ûä´j·Tq+ #˚dæ |”&ç‘·T\+<ä]ì @ø£+ #˚dæ ‘·eT düeTdü´\
|ü]cÕÿsêìøÏ b˛sê&˚ $<Ûä+>± ‘·j·÷s¡T #˚j·÷*‡q u≤<Ûä´‘·
á ‘·s¡+ô|’ ñ+~. ◆◆