Chöông 6

Caùc Vöôøn Quoác gia vaø

Khu Baûo toàn thieân nhieân
 Noäi dung
1. Ñònh nghóa veà caùc vuøng
ng ñöôïc baûo veä
2. Cô sôû phaùp lyù cho vieäc baûo toàn thieân
nhieân vaø taøi nguyeân di truyeàn ôû Vieät
Nam
3. Ñònh nghóa veà caùc khu baûo veä ôû Vieät
Nam
1. Ñònh nghóa veà caùc vuøng
ng
ñöôïc baûo veä
Phân loại các Khu bảo tồn theo IUCN

Hiệp hội Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) đã xây dựng một hệ
thống phân loại các khu bảo tồn, trong đó định rõ các mức độ sử
dụng tài nguyên như sau:
I. Khu bảo tồn thiên nhiên là những khu được bảo vệ nghiêm
ngặt, chỉ dành cho các hoạt động nghiên cứu khoa học, đào tạo
và quan trắc môi trường. Các khu bảo tồn thiên nhiên này cho
phép gìn giữ các quần thể của các loài cũng như các quá trình
của hệ sinh thái không hoặc ít bị nhiễu loạn.
II. Vườn quốc gia là những khu vực rộng lớn có vẻ đẹp thiên nhiên
(ở biển hay ở đất liền) được gìn giữ để bảo vệ một hoặc vài hệ
sinh thái trong đó, đồng thời được dùng cho các mục đích giáo
dục, nghiên cứu khoa học, nghỉ ngơi giải trí và tham quan du lịch.
Tài nguyên ở đây thường không được phép khai thác cho mục
đích thương mại.
III. Khu dự trữ thiên nhiên là những công trình quốc gia, có diện
tích hẹp hơn được thiết lập nhằm bảo tồn những đặc trưng về
sinh học, địa lý, địa chất hay văn hoá của một địa phương nào
đó.
IV. Khu quản lý nơi cư trú của sinh vật hoang dã có những điểm
tương tự với các khu bảo tồn nghiêm ngặt nhưng cho phép duy trì
một số hoạt động để đảm bảo nhu cầu đặc thù của cộng đồng.
V. Khu bảo tồn cảnh quan trên đất liền và trên biển được thành
lập nhằm bảo tồn các cảnh quan. Ở đây cho phép khai thác, sử
dụng tài nguyên theo cách cổ truyền, không có tính phá hủy, đặc
biệt tại những nơi mà việc khai thác, sử dụng tài nguyên đã hình
thành nên những đặc tính văn hóa, thẩm mỹ và sinh thái học đặc
sắc. Những nơi này tạo nhiều cơ hội phát triển cho ngành du lịch
và nghỉ ngơi giải trí.
VI. Khu bảo vệ nguồn lợi được thành lập để bảo vệ tài nguyên thiên
nhiên cho tương lai. Ở đây việc khai thác, sử dụng tài nguyên
được kiểm soát phù hợp với các chính sách quốc gia.
VII. Các khu bảo tồn sinh quyển và các khu dự trữ nhân chủng
học được thành lập để bảo tồn nhưng vẫn cho phép các cộng
đồng truyền thống được quyền duy trì cuộc sống của họ mà không
có sự can thiệp từ bên ngoài. Thông thường, cộng đồng trong một
chừng mực nhất định vẫn được phép khai thác các tài nguyên để
đảm bảo cuộc sống của chính họ. Các phương thức canh tác
truyền thống thường vẫn được áp dụng để sản xuất nông nghiệp.
VIII. Các khu quản lý đa dụng cho phép sử dụng bền vững các nguồn
tài nguyên thiên nhiên, trong đó có tài nguyên nước, động vật
hoang dã, chăn nuôi gia súc, gỗ, du lịch và đánh bắt cá. Hoạt động
bảo tồn các quần xã sinh học thường được thực hiện cùng với các
hoạt động khai thác một cách hợp lý.
Ñònh nghóa caùc khu baûo veä
ƒ Khu baûo toàn thieân nhieân
ƒ Vöôøn quoác gia
ƒ Khu baûo veä caûnh
nh quan
ƒ Coâng vieân thieân nhieân nhieân
ƒ Di tích thieân nhieân
ƒ Boä phaän caûnh
nh quan ñöôïc baûo veä
ƒ Khu döï tröõ sinh quyeån
 Khu baûo toàn thieân nhieân
ƒ Khu ñöôïc luaät phaùp quy ñònh ñeå baûo veä
nghieâm ngaët toaøn theå hay töøng
ng phaàn
thieân nhieân vaø caûnh
nh quan do:
ƒ Duy trì nhöõng quaàn laïc sinh vaät vaø biotop
cuûa nhöõng loaøi ñoäng
ng thöïc vaät nhaát ñònh
ƒ Muïc ñích khoa hoïc,c, lòch söû thieân nhieân
hoaëc ñòa lyù
ƒ Hieám,
m, ñoäc ñaùo vaø ñeïp
 Vöôøn quoác gia
ƒ VQG laø vuøngng ñöôïc luaät phaùp quy ñònh
baûo veä coù nhöõng tính chaát vaø chöùc
naêng ñaëc bieät nhö:
ƒ Dieän tích roäng,
ng, ñoäc ñaùo
ƒ Ñaùp öùng
ng nhöõng ñieàu kieän cuûa moät khu
BTTN
ƒ Vuøng
ng ít bò aûnh
nh höôûng
ng do con ngöôøi
ƒ Baûo veä ña daïngng sinh thaùi,i, loaøi ñoäng
ng thöïc
vaät baûn ñòa
 Khu baûo veä caûnh
nh quan
ƒ Laø vuøng
ng ñöôïc luaät phaùp quy ñònh ñeå
baûo veä thieân nhieân vaø caûnh
nh quan
ƒ Ñeå duy trì vaø taùi laäp laïi naêng suaát cuûa
caûnh
nh quan vvì caàn giuõ nhöõng chöùc naêng
quan troïng
ng cuûa noù
ƒ Do coù tính ña daïng,ng, ñaëc tröng vaø thaåm myõ
cuûa caûnh
nh quan
ƒ Giaù trò ñaëc bieät cho söï giaûi trí, nghó döôõng
 Coâng vieân thieân nhieân
ƒ Laø khu ñöôïc chaêm soùc vaø phaùt trieån moät
caùch
ch thoáng
ng nhaát do khu naøy ñaït caùc ñieàu
kieän sau:
ƒ Coù dieän tích lôùn
ƒ Dieän tích khu baûo veä caûnh
nh quan vaø baûo toàn thieân
nhieân chieám ña soá
ƒ Tieâu chuaån thaåm myõ caûnh
nh quan ñeå nghó ngôi vaø
giaûi trí
ƒ Laø khu ñöôïc quy hoaïchch laø khu du lòch phuø vôùi quy
hoaïch
ch toång
ng theå.
 Di tích thieân nhieân
ƒ Laø caù theå thieân nhieân ñöôïc baûo veä ñaëc
bieät vaø hôïp phaùp
ƒ Vì lyù do khoa hoïc,
c, lòch söû thöï nhieân hoaëc
lòch söû ñòa lyù
ƒ Söï hy höõu, ñaëc bieät vaø thaåm myõ rieâng
Boä phaän caûnh
nh quan ñöôïc baûo veä

ƒ Laø nhöõng boä phaàn cuûa caûnh

nh quan vaø
boä phaän thieân nhieân ñöôïc quy ñònh baûo
veä moät caùch
ch hôïp phaùp ñeå:
ƒ Baûo ñaûm caân baèng ng sinh thaùi
ƒ Linh ñoäng,
ng, boá trí vaø chaêm soùc chaân dung
cuûa caûnh
nh quan vaø tính caùchch ñoäc ñaùo cuûa
ñòa phöông
ƒ Choáng
ng laïi caùc taùc ñoäng
ng phaù hoaïi
 Khu döï döï tröõ sinh quyeån
(Biosphere reserve)
ƒ Laø caûnh
nh quan coù khoâng gian roängng raõi vôùi
nhöõng heä sinh thaùi ñaëc tröng vaø nhöõng ví duï
ñieån hình cuûa söï söû duïng
ng ñaát ñai hoaø hôïp vôùi
moâi tröôøng
ng (thuoäc UNESCO trong chöông
trình con ngöôøi vaø sinh quyeån –Man And
Biosphere
ƒ Muïc ñích cuûa khu DTSQ
ƒ Baûo veä chaêm soùc vaø phaùt trieån caûnh nh quan nhaân
vaên ñöôïc hình thaønhnh qua quùa trình lòch söû.
ƒ Ñeà cao söï xöû lyù cuûa con ngöôøi vôùi thieân nhieân
moät caùch
ch göông maãu vaø haøi hoaø vôùi moâi tröôøng ng
ƒ Nghieân cöùu vaø toái öu hoaù caùc taùc ñoäng ng töông hoå
giöõa caùc yeáu toá sinh thaùi,i, kinh teá, xaõ hoäi vaø vaên
hoaù trong caûnh
nh quan nhaân vaên.
ƒ 368 khu DTSQ ôû 91 Quoác gia (tính ñeán 4/2000)
 Caùc vuøng
ng trong khu DTSQ

ƒ Khu quan saùt moâi tröôøngng sinh thaùi

ƒ Vuøng
ng nghó ngôi vaø du lòch
ƒ Traïm nghieân cöùu
ƒ Ñieåm giaùo duïc veà moâi tröôøng
ng
ƒ Khu daân cö
ƒ Trung taâm thoâng tin vaø cô sôû giaùo duïc
MT
 Phaân vuøng
ng khu DTSQ

Nghieân cöùu

Theo doõi
Du lòch, giaûi trí Nghieân cöùu
VUØNG
NG
LOÕI
Giaùo duïc
VUØNG
NG ÑEÄM

Du lòch, giaûi trí

VUØNG
NG CHUYEÅN
TIEÁP
Caùc CQ ng/cöuù CQ quaûn lyù Luaät phaùp

Baûo toàn

Nghieân cöùu Phaùt trieån ñòa

& giaùm saùt phöông

VUØNG
NG LOÕI VUØNG
NG ÑEÄM VUØNG
NG CHUYEÅN TIEÁP
 2. Cô sôû phaùp lyù cho vieäc
baûo toàn thieân nhieân vaø taøi nguyeân
di truyeàn ôû Vieät Nam
2. Caùc vaên baûn cuûa vieät nam coù lieân quan
ñeán baûo toàn ÑDSH
ƒ VN ñaõ chuù troïng
ng coâng taùc naøy töø naêm 1962
khi xaây döïng
ng Vöôøn QG Cuùc Phöông laø khu
BTTN ñaàu tieân cuûa VN.
ƒ Coù 2 boä luaät quan troïng
ng coù lieân quan laø:
ƒ Luaät baûo veä vaø phaùt trieån röøng
ng (2004)
ƒ Nghò ñònh 17-HÑBT ngaøy 17/01/1992 cuûa Hoäi ñoàng ng Boä
tröôûng
ng veà vieäc thi haønh
nh Luaät baûo veä vaø phaùt trieån röøng
ng
ƒ Nghò ñònh 18-HÑBT ngaøy 17/01/1992 cuûa Hoäi ñoàng ng Boä
tröôûng
ng quy ñònh danh muïc thöïc vaät röøng, ng, ñoäng
ng vaät röøng
ng
y, hieám vaø cheá ñoä quaûn lyù, baûo veä.
quùy,
ƒ Coâng vaên soá 687/KGVX ngaøy 31/12/1993 thoâng baùo cuûa
Chính phuû ta chính thöùc gia nhaäp CITES.
ƒ Luaät baûo veä moâi tröôøng
ng (27/12/1993)
ƒ Quyeát ñònh 845/TTg ban haønh nh ngaøy 22/12/1995 cuûa Thuû
töôùng
ng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät keá hoaïch
ch haønh
nh ñoäng
ng
baûo veä ÑDSH cuûa VN
ƒ Quyeát ñònh soá 08/2001/QÑ-TTg ngaøy 11/01/2001 cuûa Thuû
töôùng
ng Chính phuû veà vieäc ban haønh nh quy cheá quaûn lyù röøngng
ñaëc duïng,
ng, röøng
ng phoøng
ng hoä vaø röøng
ng saûn xuaát laø röøng
ng töï nhieân
ƒ QuyÕt ®Þnh sè 58/2001/Q§-BNN ngµy 23 th¸ng 05 n¨m 2001
cña Bé truëng Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n V/v
Ban hµnh Danh môc gièng c©y trång, gièng vËt nu«i quý hiÕm
cÊm xuÊt khÈu, Danh môc gièng c©y trång, gièng vËt nu«i
®uîc nhËp khÈu.
ƒ Quyeát ñònh soá 192/2003/QÑ-TTg ngaøy 17/9/2003 cuûa Thuû
töôùng
ng Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät chieán löôïc quaûn lyù heä
thoáng
ng Khu baûo toàn thieân nhieân Vieät Nam ñeán naêm 2010
ƒ Nghị định của Chính phủ số 109/2003/NĐ-CP ngày 23 tháng
9 năm 2003 về bảo tồn và khai thác bền vững các vùng đất
ngập nước.
ƒ Phaùp leänh
nh gioáng
ng caây troàng
ng soùâ5/2004/PL-UBTVQH11 ngaøy
24/3/2004 cuûa UB Thöôøng ng vuï Quoác hoäi
 Quyeát ñònh soá 192/2003/QÑ-TTg ngaøy 17/9/2003 cuûa Thuû töôùng ng
Chính phuû veà vieäc pheâ duyeät chieán löôïc quaûn lyù heä thoáng
ng Khu baûo
toàn thieân nhieân Vieät Nam ñeán naêm 2010

Caùc haønhnh ñoäng

ng cuûa chieán löôïc
1. Quy hoaïchch heä thoáng
ng khu baûo toàn thieân nhieân
ng khung phaùp lyù veà quaûn lyù heä thoáng
2. Xaây döïng ng khu baûo toàn thieân
nhieân
3. Taêng cöôøng
ng quaûn lyù taøi nguyeân thieân nhieân vaø baûo toàn ña daïng
ng
sinh hoïc
4. Ñoåi môùi toå chöùc quaûn lyù caùc khu baûo toà thieân nhieân
5. Ñoåi môùi cô cheá thieát laäp,
p, ñaàu tö vaø cung caáp taøi chaùnh
nh cho caùc khu
BTTN
c, naâng cao kieán thöùc vaø kyõ naêng
6. Ñaøo taïo phaùt trieån nguoàn nhaân löïc,
baûo toàn
7. Ñaåy maïnh
nh coâng taùc Thoâng tin – Giaùo duïc – Tuyeân truyeàn vaø thu
huùt coäng
ng ñoàng
ng tham gia vaøo coâng taùc baûo toàn ña daïng ng sinh hoïc
8. Taêng cöôøng
ng hôïp taùc quoác teá
9. Caùc öu tieân cuûa chieáùn löôïc ( XD môùi luaät Baûo toàn thieân thieân …)
 3. Ñònh nghóa veà caùc
khu baûo veä ôû Vieät Nam
Phân chia các loại rừng để quản lý của VN

+ Rừng sản xuất : chủ yếu để kinh doanh gỗ, mây

tre và các lâm sản khác, nuôi các loài động vật .
+ Rừng phòng hộ : sử dụng chủ yếu bảo vệ nguồn
nước, bảo vệ đất, chống xói mòn, góp phần bảo
vệ môi trường .
+ Rừng đặc dụng : chủ yếu để bảo tồn thiên nhiên,
các hệ sinh thái quan trọng của quốc gia, bảo vệ
nguồn gen sinh vật quý hiếm, nghiên cứu khoa
học, du lịch, bảo vệ di tích lịch sử, văn hóa và
danh thắng. Ðược chia ra : vườn quốc gia, khu
bảo tồn thiên nhiên, khu rừng văn hóa - xã hội,
khu nghiên cứu thí nghiệm .
 C¸c v−ên quèc gia vµ khu BTTN
Quyeát ñònh soá 08/2001/QÑ-TTg ngaøy 11/01/2001 cuûa Thuû töôùng Chính phuû
veà vieäc ban haønh quy cheá quaûn lyù röøng ñaëc duïng, röøng phoøng hoä vaø röøng
saûn xuaát laø röøng töï nhieân

• Rõng ®Æc dông ®−îc x¸c ®Þnh nh»m môc ®Ých b¶o tån
thiªn nhiªn, mÉu chuÈn hÖ sinh th¸i rõng cña quèc gia,
nguån gen thùc vËt vµ ®éng vËt rõng, nghiªn cøu khoa
häc, b¶o vÖ di tÝch lÞ ch sö, v¨n hãa vµ danh lam th¾ng
c¶nh, phôc vô nghØ ng¬i, du lÞ ch.

• Rõng ®Æc dông ®−îc chia thµnh 3 lo¹i nh− sau:

1. V−ên quèc gia

2. Khu b¶o tån thiªn nhiªn
3. Khu rõng v¨n hãa - lÞch sö - m«i tr−êng
 1. V−ên quèc gia

V−ên quèc gia lµ vïng ®Êt tù nhiªn ®−îc thµnh lËp ®Ó

b¶o vÖ l©u dµi mét hay nhiÒu hÖ sinh th¸i, b¶o ®¶m
c¸c yªu cÇu c¬ b¶n sau:
a) Vïng ®Êt tù nhiªn bao gåm mÉu chuÈn cña c¸c hÖ
sinh th¸i c¬ b¶n (cßn nguyªn vÑn hoÆc Ýt bÞ t¸c ®éng
cña con ng−êi); c¸c nÐt ®Æc tr−ng vÒ sinh c¶nh cña
c¸c loµi ®éng, thùc vËt; c¸c khu rõng cã gi¸ trÞ cao vÒ
mÆt khoa häc, gi¸o dôc vµ du lÞch.
b) Vïng ®Êt tù nhiªn ®ñ réng ®Ó chøa ®ùng ®−îc mét
hay nhiÒu hÖ sinh th¸i vµ kh«ng bÞ thay ®æi bëi nh÷ng
t¸c ®éng xÊu cña con ngêi; tû lÖ diÖn tÝch hÖ sinh th¸i
tù nhiªn cÇn b¶o tån ph¶i ®¹t tõ 70% trë lªn.
c) §iÒu kiÖn vÒ giao th«ng t−¬ng ®èi thuËn lîi.
 2. Khu b¶o tån thiªn nhiªn

Khu b¶o tån thiªn nhiªn lµ vïng ®Êt tù nhiªn ®−îc thµnh lËp nh»m
®¶m b¶o diÔn thÕ tù nhiªn vµ chia thµnh hai lo¹i sau:
a) Khu dù tr÷ thiªn nhiªn lµ vïng ®Êt tù nhiªn, cã dù tr÷ tµi nguyªn
thiªn nhiªn vµ tÝnh ®a d¹ng sinh häc cao, ®−îc thµnh lËp, qu¶n lý,
b¶o vÖ nh»m b¶o ®¶m diÔn thÕ tù nhiªn, phôc vô cho b¶o tån,
nghiªn cøu khoa häc vµ lµ vïng ®Êt tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
- Cã hÖ sinh th¸i tù nhiªn tiªu biÓu, cßn gi÷ ®ùîc c¸c ®Æc tr−ng c¬
b¶n cña tù nhiªn, Ýt bÞ t¸c ®éng cã h¹i cña con ng−êi; cã hÖ ®éng,
thùc vËt ®a d¹ng;
- Cã c¸c ®Æc tÝnh ®Þa sinh häc, ®Þa chÊt häc vµ sinh th¸i häc quan
träng hay c¸c ®Æc tÝnh kh¸c cã gi¸ trÞ khoa häc, gi¸o dôc, c¶nh quan
vµ du lÞch;
- Cã c¸c loµi ®éng, thùc vËt ®Æc h÷u ®ang sinh sèng hoÆc c¸c loµi
®ang cã nguy c¬ bÞ tiªu diÖt;
- Ph¶i ®ñ réng nh»m ®¶m b¶o sù nguyªn vÑn cña hÖ sinh th¸i, tû lÖ
diÖn tÝch hÖ sinh th¸i tù nhiªn cÇn b¶o tån ®¹t tõ 70% trë lªn;
- §¶m b¶o tr¸nh ®−îc sù t¸c ®éng trùc tiÕp cã h¹i cña con ngưêi;
b) Khu b¶o tån loµi hoÆc sinh c¶nh lµ vïng ®Êt tù nhiªn
®−îc qu¶n lý, b¶o vÖ nh»m ®¶m b¶o sinh c¶nh (vïng
sèng) cho mét hoÆc nhiÒu loµi ®éng, thùc vËt ®Æc h÷u
hoÆc loµi quý hiÕm vµ lµ vïng ®Êt ph¶i tho¶ m·n c¸c
®iÒu kiÖn sau;
- §ãng vai trß quan träng trong viÖc b¶o tån thiªn
nhiªn, duy tr× cuéc sèng vµ ph¸t triÓn cña c¸c loµi, lµ
vïng sinh s¶n, n¬i kiÕm ¨n, vïng ho¹t ®éng hoÆc n¬i
nghØ, Èn n¸u cña ®éng vËt;
- Cã c¸c loµi thùc vËt quý hiÕm, hay lµ n¬i c− tró hoÆc
di tró cña c¸c loµi ®éng vËt hoang d· quý hiÕm;
- Cã kh¶ n¨ng b¶o tån nh÷ng sinh c¶nh vµ c¸c loµi dùa
vµo sù b¶o vÖ cña con ng−êi, khi cÇn thiÕt th× th«ng
qua sù t¸c ®éng cña con ng−êi vµo sinh c¶nh;
- DiÖn tÝch cña khu vùc tïy thuéc vµo nhu cÇu vÒ sinh
c¶nh cña c¸c loµi cÇn b¶o vÖ;
3. Khu rõng v¨n hãa - lÞch sö - m«i tr−êng
Khu rõng v¨n hãa - lÞch sö - m«i tr−êng (khu rõng b¶o vÖ
c¶nh quan)
quan lµ khu vùc bao gåm mét hay nhiÒu c¶nh
quan cã gi¸ trÞ thÈm mü tiªu biÓu vµ cã gi¸ trÞ v¨n hãa,
lÞch sö, nh»m phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, du
lÞch hoÆc ®Ó nghiªn cøu thÝ nghiÖm, bao gåm :
a) Khu vùc cã c¸c th¾ng c¶nh trªn ®Êt liÒn, ven biÓn hay
h¶i ®¶o;
b) Khu vùc cã c¸c di tÝch lÞch sö - v¨n hãa ®· ®−îc xÕp
h¹ng hoÆc cã c¸c c¶nh quan nh− th¸c n−íc, hang ®éng,
nham th¹ch, c¶nh quan biÓn, c¸c di chØ kh¶o cæ hoÆc
khu vùc riªng mang tÝnh lÞch sö truyÒn thèng cña d©n ®Þa
ph−¬ng;
c) Khu vùc dµnh cho nghiªn cøu thÝ nghiÖm; §èi víi c¸c
khu rõng ®Æc dông lµ vïng h¶i ®¶o cã thÓ bao gåm c¶ hÖ
sinh th¸i rõng vµ hÖ sinh th¸i biÓn; §èi víi V−ên quèc gia
hoÆc Khu b¶o tån thiªn nhiªn lµ vïng ®Êt ngËp n−íc,
bao gåm toµn bé tµi nguyªn tù nhiªn cña hÖ sinh th¸i ®Êt
ngËp n−íc vµ c¶ sinh vËt thuû sinh.
Ph©n khu chøc n¨ng cña V−ên quèc gia vµ Khu
b¶o tån thiªn nhiªn

- Ph©n khu b¶o vÖ nghiªm ngÆt: lµ khu vùc ®−îc b¶o toµn
nguyªn vÑn, ®−îc qu¶n lý b¶o vÖ chÆt chÏ ®Ó theo dâi
diÔn biÕn tù nhiªn; nghiªm cÊm mäi hµnh vi lµm thay ®æi
c¶nh quan tù nhiªn cña khu rõng;
- Ph©n khu phôc håi sinh th¸i : Lµ khu vùc ®−îc qu¶n lý,
b¶o vÖ chÆt chÏ ®Ó rõng phôc håi, t¸i sinh tù nhiªn;
nghiªm cÊm viÖc du nhËp nh÷ng loµi ®éng vËt, thùc vËt
kh«ng cã nguån gèc t¹i khu rõng.
- Ph©n khu dÞch vô - hµnh chÝnh : Lµ khu vùc ®Ó x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh lµm viÖc vµ sinh ho¹t cña Ban qu¶n lý, c¸c
c¬ së nghiªn cøu – thÝ nghiÖm, dÞch vô du lÞch, vui ch¬i
gi¶i trÝ .
Trong V−ên quèc gia, Khu b¶o tån thiªn nhiªn cã thÓ x©y
dùng nhiÒu ®iÓm, tuyÕn du lÞch dÞch vô, nhng ph¶i ®−îc
x¸c ®Þnh trong dù ¸n kh¶ thi ®−îc cÊp cã thÈm quyÒn phª
duyÖt.
 Vïng ®Öm ®èi víi V−ên
quèc gia vµ Khu b¶o tån thiªn nhiªn

§Ó ng¨n chÆn nh÷ng t¸c ®éng cã h¹i ®èi víi V−ên quèc
gia vµ Khu b¶o tån thiªn nhiªn ph¶i cã c¸c vïng ®Öm.
1. Vïng ®Öm lµ vïng rõng, vïng ®Êt hoÆc vïng ®Êt cã
mÆt n−íc n»m s¸t ranh giíi víi c¸c V−ên quèc gia vµ
Khu b¶o tån thiªn nhiªn; cã t¸c ®éng ng¨n chÆn hoÆc
gi¶m nhÑ sù x©m ph¹m khu rõng ®Æc dông. Mäi ho¹t
®éng trong vïng ®Öm ph¶i nh»m môc ®Ých hç trî cho
c«ng t¸c b¶o tån, qu¶n lý vµ b¶o vÖ khu rõng ®Æc dông;
h¹n chÕ di d©n tõ bªn ngoµi vµo vïng ®Öm; cÊm s¨n
b¾n, bÉy b¾t c¸c loµi ®éng vËt vµ chÆt ph¸ c¸c loµi thùc
vËt hoang d· lµ ®èi t−îng b¶o vÖ.
2. DiÖn tÝch cña vïng ®Öm kh«ng tÝnh vµo diÖn tÝch cña
khu rõng ®Æc dông; Dù ¸n ®Çu t− x©y dùng vµ ph¸t triÓn
vïng ®Öm ®−îc phª duyÖt cïng víi dù ¸n ®Çu t− cña khu
rõng ®Æc dông.
Vì sao cần xây dựng những khu bảo vệ
tự nhiên?
• Hiện nay trên thế giới hầu như nước nào cũng quy hoạch xây dựng
các khu bảo vệ tự nhiên bao gồm các phong cảnh thiên nhiên độc
đáo, các hệ thống sinh thái điển hình, rừng nguyên thủy, khu bảo
tồn các sinh vật quí hiếm,... Các khu vực bảo vệ tự nhiên vừa là nơi
bảo vệ hệ thống sinh thái tự nhiên vừa là thư viện sống về các loài
sinh vật hoang dã.
• Mục đích xây dựng các khu bảo vệ tự nhiên là nhằm bảo vệ một số
hệ sinh thái tự nhiên tiêu biểu, động thực vật quí hiếm, cảnh quan tự
nhiên kỳ thú và các di tích lịch sử nổi tiếng, tránh sự phá hoại của
con người, giúp các nhà khoa học có điều kiện nghiên cứu khoa học
và là nơi dạy học, thực tập lý tưởng cho các nhà khoa học trẻ tuổi.
• Các khu bảo vệ tự nhiên còn là nơi tham quan giải trí cho dân
chúng và khách du lịch, đồng thời trên cơ sở không ảnh hưởng tới
mục đích bảo vệ, con người có thể khai thác từng phần nguồn tài
nguyên quí báu của thiên nhiên để phát triển sản xuất. Qua đó
chúng ta có thể thấy việc xây dựng các khu bảo vệ tự nhiên có ý
nghĩa rất quan trọng đối với việc phát triển khoa học, văn hoá, bảo
vệ môi trường và thúc đẩy sản xuất.
Bảo tồn các quần xã sinh vật

ƒ Bảo tồn các quần xã sinh vật nguyên vẹn là

cách bảo tồn có hiệu quả nhất toàn bộ tính đa
dạng sinh học. Có ba cách bảo tồn:
ƒ Xây dựng các khu bảo tồn;
ƒ Thực hiện các biện pháp bảo tồn bên ngoài
các khu bảo tồn;
ƒ Phục hồi các quần xã sinh vật tại các nơi cư
trú bị suy thoái.
ƒ Khi một khu bảo tồn được thành lập cần
phải có sự hòa hợp giữa việc bảo tồn đa
dạng sinh học và chức năng của các hệ
sinh thái với việc thỏa mãn các nhu cầu
trước mắt cũng như lâu dài của cộng
đồng dân cư địa phương và của Chính
phủ đối với các nguồn tài nguyên đó.
 Taøi lieäu tham khaûo
- Andrew Young, David Boshier, Timothy Boyle (2000),
Forest Conservation Genetics, Principles and Practice,
CSIRO PUBLISHING, 366 pages.
- Daniel Plat (2004), Taøi lieäu taäp huaán veà söû duïng
ng nguoàn gen
caây röøng
ng (Choïn gioáng
ng caây röøng),
ng), 18-23/10/2004 taïi Xuyeân
Moäc,
c, Khoa Sinh – Ñaïi hoïc Khoa hoïc Töï nhieân TP HCM vaø
AUNP.
- FAO, IPGRR (1994), Genbank Standards, Food and
Agriculture Organization of the United Nations, Rome,
International Plant Genetic Resource Institute, Rome, 14
pp.
- G.V. Gulyaev, V.V. Mal Chenco (1975), Töø ñieån di truyeàn
hoïc,
c, teá baøo hoïc,
c, choïn gioáng,
ng, nhaân gioáng
ng vaø gioáng
ng caây troàng
ng
do Trònh baù Höõu, Leâ Ñình Löông, Leâ Duy Thaønh nh vaø Taï Toaøn
dòch, Nhaø Xuaát baûn KH vaø KT, Haø Noäi 1981, 379 tr.
- Lars Graudal, Erik Kjaer, Agnete Thomsen and Allan
Breum Larsen (1997), Planning national programmes for
conservation of forest genetic resources, Technical Note No.
48 - December 1997, Danida Forest Seed Centre, 53 pp.
- Michael J. Benton, (2003), Patterns and rates of species
evolution, Encyclopedia of Life Support Systems, Eolss
Publishers.
- Nguyeãn Hoaøng ng Nghóa (1997), Baûo toàn nguoàn gen caây
röøng
ng (1988 – 1995, Nhaø xuaát baûn Noâng nghieäp, p, 104 tr.
- Phaùp leänh
nh gioáng
ng caây troàng
ng (2004), Nhaø Xuaáât baûn Chính
trò Quoác gia, 48 tr.
- Peter J. Bryant, (2002), Biodiversity and Conservation: A
Hypertext Book by School of Biological Sciences,
University of California, Irvine, CA 92697, USA. A Project
of the Interdisciplinary Minor in Global Sustainability
- Richard B. Primack (1999), Cô sôû sinh hoïc baûo toàn, Nhaø
xuaát baûn Sinauer Associates Inc vaø Nhaø xuaát baûn Khoa
hoïc vaø Kyõ thuaät,
t, 365 tr.
- Rick Hershberger trong www.bioactivesite.com
- WCMC (1994). The Socialist Republic of Viet Nam, trong
http:// www.wcmc.org.uk
/infoserv/countryp/vietnam/chapter1.html
- http://www.direct.gov.uk
- http://www.forestresearch.gov.uk/
C
h
ö
ô
n
g
t
r
ì
n
h
C
a
o
H
oï
c
L
aâ
m
n
g
h
i
eä
p