Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino

Modyul 4
:
The Great Plebeian College
Alaminos City, Pangasinan
A.Y. 2021-2022

Modyul 4
Sa

FIL 106
Panulaang
Filipino
1:00 – 2:30
TTH
(BSE. III - FILIPINO)

Associate College Instructor:

JOSEPH R. RAFANAN, LPT
FB Account: https://www.facebook.com/joseph.rafanan.2
Email: josephrrafanangpc@gmail.com

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 1
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
LAGOM PANANAW

Sa modyul na ito, matatalakay ang naging kaligirang pangkasaysayan ng Tula, saan o

paano nga ba ito nagsimula. Nakapaloob din mula sa modyul na ito ang mga panahon na siyang
naging bahagi ng kasaysayan ng Panulaang Filipino. Ang lahat ng Panitikan sa ating bansa ay may
pinanggalingan, mapag-aaralan, masisiyasat at matatalakay ang mga ito sa mga magaganap na
mga talakayan sa asignaturang ito upang sa ganoon ay mas mapalawak pa ang mga kaalamang
naitanim na ng mga nakaraang pag-aaral.

MGA LAYUNIN

 Naipadarama ang pagpapahalaga sa pamamagitan ng masining na pagbasa at malikhaing

 pagbigkas ng tula.
 Nailalahad ang naging ebolusyon ng tula.
 Nakabibigkas ng tula nang may angkop na damdamin.

MGA NILALAMAN
YUNIT III - Ang Panitikang Patula sa Panahon ng Liberasyon o Panahon ng
Pagpapalaya
•Panitikan Sa Panahon Ikalawang Digmaang Pandaigdig
•Ang Mga Tula At Makata Ng Panahon
•Ang Panitikang Patula Sa Panahon Ng Aktibismo
•Ang Panitikang Patula Sa Panahon Ng Batas Militar At Bagong Lipunan
•Ang Panitikang Patula Sa Panahon Ng Lakas Ng Bayan Hanggang Sa Kasalukuyan

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 2
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
TALAKAYAN/ DELIBERASYON

Ang Panahon ng Hapon (1942-1945)

Umusbong ang panitikang Pilipino sa panahong ito sapagkat sariling wika ang ipinagamit
ng mga Hapon sa mga Pilipino. Naging paksa ng panitikan ang pag-ibig at pagkamakabayan.
Natutuhan na rin sa panahong ito ang haiku ngmga Hapon. Ito ay maiikling tuia na may
lalabimpituhing pantig at binubuo ng tatlong taludtod. Ang unang taludtod ay lima, ang gitna ay
pito, at ang huli ay lima rin.

Ipinagbabawal ng mga namumunong Hapon ang paggamit ng wikang Ingles at tinaguyod

ang pagpapayaman sa panitikan gamit ang mga katutubong wika ng bansa. Pinasunog din ang
mga aklat na nasusulat sa Ingles upang masigurong hindi mababahiran ng kanluraning ideya ang
Panitikang nililikha.

Sa madaling salita, sumibol nang lubos ang panitikan ng bansa sa panahon ng Hapon
dahil higit na Malaya ang mga Pilipino sa pagsulat ng panitikan at pagsanib ng kultura,
kaugalian at paniniwalang Pilipino. Kaya’t tinaguriang ―Gintong Panahon ng Panitikang
Pilipino‖ ang panahon na ito.

Mga Paksa:
-buhay lalawigan o nayon
-pag-ibig
-kalikasan
-pananampalataya
-sining
-pagkamakabayan
Tatlong uri ng tula na lumaganap:
1. Haiku (5-7-5)
-17 pantig, 3 taludtod
-matalinghaga at masining ang pagpapahayag

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 3
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
Mga halimbawa ng Haiku ni Gonzalo K. Flores:
Pag-ibig Tutubi
Hatid ay saya Hila mo’y tabak,
Sa pusong sumisinta Ang bulaklak nanginig
Irog, halika. Sa paglapit mo.

Kalikasan Anyaya
Biyaya’y taglay Ulilang damo
Kaloob ng Maykapal Sa tahimik na ilog
Anyaya’y buhay. Halika, sinta

2. Tanaga (7-7-7-7)
-7 pantig bawat taludtod
-may sukat at tugma

Mga halimbawa ng Tanaga ni Idelfonso Santos (Liwayway, Oktubre 10, 1943):

Palay
Palay siyang matino
Nang humangi’y yumuko
Ngunit muling tumayo,
Nagkabunga ng ginto.

Kabibi
Kabibi ano ka ba?
May perlas maganda ka
Kung idiit sa tainga
Nagbubuntunghininga.

Tag-init
Alipatong lumapag
Sa lupa—nagkabitak,
Sa kahoy nalugayak,
Sa puso—naglagablab!

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 4
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
3. Karaniwang anyo
-may sukat (wawaluhin o lalabindalawahin) at tugma
Halimbawa ay ang tulang ―Pag-ibig‖ ni Teodoro Gener
Pag-ibig
Umiibig ako at ang iniibig
Ay hindi dilag na kaakit-akit
Pagkat kung talagang ganda lang ang nais
Hindi ba nariyan ang nunungong langit?

Lumiliyag ako at ang nililiyag

Ay hindi ang yamang pagkarilag-rilag
Pagkat kung totoong perlas lang ang hangad
Di ba’t masisisid ang pusod ng dagat?

Umiibig ako’t sumisintang tunay

Di sa ganda’t hindi sa ginto ni yaman
Ako’y umiibig sapagkat may buhay
Na di nagtitikim ng kaligayahan.

Ang kaligayahan ay wala sa langit

Wala rin sa dagat ng hiwang tubig
Ang kaligayaha’y nasa iyong dibdib
Na inaawitan ng aking pag-ibig.

Tula ang isa sa mga anyo ng panitikan na nagkaroon ng higit na pagbabago o impluwensiya
noong panahon ng Hapon. Namayani rin ang tulang may malayang taludturan. Isa sa mga
manunulat ng tulang tulad nito ay si Alejandro Abadilla (AGA), na siyang sumulat ng tulang
―Ako Ang Daigdig‖. Ito’y walang sukat at tugma na di tulad sa karaniwang anyo ng tula.

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 5
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
Ang Panahon ng Republika (1946-Kasalukuyan)
Masalimoot na pangyayari ang mga naganap sa panahong ito. Sa simula’y pagtatayong
muli ng nawasak na moog. Ang mga salantang nilikha ng digmaan, ang alaala ng mga nasawing
mahal sa buhay, ay mga pangitaing nagpapabuntung-hininga. At para mabuhaya, ang piyer ay
naging mapangako. Ang mga kabiguan ng pangarap, ang kalupitan ng nagdaang sigwa, at iba
pang masasaklap na karanasan, ang namalasak sa katha.

Ang dekad 50 ay nangako ng kasiglahan sa panulaan. Nagkaroon ng mga patimpalak sa

pagsulat ng tula at iba pang anyo ng panitikan. Tumaas ang panlasa sa pagsulat ng mga
mangangatha. Kabuntot nito ang pagtaas din ng uri ng panitik. Ito’y dahil din sa pag-g-.uukol ng
masusing pag-aaral at panuuri ng mga kritiko. Nagging maingat ang paglalahad, nagging lalong
makasining. Ang lahat ng ito ay utang sa mga alagad ng wika na walang puknat sa pagpapaunlad
ng Wiakng Filipino. Ito’y ang KADIPAN(Kapisanang Akalt, Diwa at Panitik) at ang Gawad
Palanca na itinatag ni Don Carlos Palanca, may-ari ng La Tondeña Inkorporada.

Kailanman, ang paksa tungkol sa pag-ibig ay hindi maglalaho sa anumang panulat.

Kaakibat nito ang temang pangkaranasan na naglalahad ng matinding damdamintulad ng labis na
kalungkutan, pagkapoot na dulot ng buhsy, tao at kalikasan.

Ang dekada 60 naman ay panahon ng pagkabagabag at pagbibinhi ng aktibismo. Ang

lipunan ay nagiging marumi at ito’y lantaran nang napapansin ng tao. Magulo ang kapaligiran.
Naghahanap ang tao ng kanyang identidadat ito’y makikita sa pagsulpot sa tinatawag na
―Hippie,‖ isang uri ng pagrirebelde ng tao sa kinalakhan niyang kombensyon. Samantala,
patuloy ang katiwalian ng gobiyerno na pinaghaharian ng mga ―Satanas ng Lupa‖ na
nagpaluklok sa Kongreso at Senado. Maging ang simbahan at relihiyon ay kinapapansinan na rin
ng bula. Ang mga tahananay nagkakaroon na rin ng gatla.

Ang dekada 70 naman ay dumating ng tigmak sa dugo. Maraming braso ang nagkawing-
kawing. Maraming kamay ang humawak sa pulang plakard. Nauso ang mga barikada. Maraming
bumulagtang buhay sa kalsada. Bumaha ang sigaw ng Mendiola. Ang lahat ay dala ng pulitika.

Nang nasa ―Mga Kuko ng Liwanag‖ ang Maynila, ibinaba ang Batas- Militar. Hinablot sa
tao ang kanyang karapatan sa ―Habeas Corpus’ para iparinig ang mga hinaing sa buhay.
Maraming nasilid sa bartolina. Marami ang basta na lamang nawala. At ang pananahimik kunwa
ng madla, sa sapilitang pagpaptikom ng bibig ay tinatawag ng Bagong Lipunan, ang Green

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 6
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
Revolution na ang kahulugan ay nanghanggan lamang sa harap ng telon sa sinehan ng PICC
(Philippine International Convention Center). Hurrah! Sa pelikulang Virgin People ni Celso ad.
Castillo.
At lumuha ang mga buwaya…sa din a mapigil na panginginain, sa kahayukan ng
dugo…nakuhang pumalag ng masa…at sa Edsa…nagkaisa anglakas ng sambayanan para
paalisin ang mga ito sa kati…isang buwan ng Pebrero taong 1986.

Noong dekada 50, muling sumigla ang larangan ng panitikan, nagkaroon ng mga
patimpalak sa paglikha ng tula at iba pang anyo ng panitikan. Tumaas ang uri ng panitikan dahil
sa mga mapanuring kritiko kaya naman naging maingat ang manunulat sa pagsulat. Masining
lalo ang mga panitikan sa mga panahong ito. May mga alagad ng wika na patuloy sa pagtulong
sa pagpapaunlad ng wikang Filipino.

Kabilang dito ang KADIPAN (Kapisanang Aklat, Diwa at Panitik) at ang Gawad Palanca
na itinatag sa alaala ni Don Carlos Palanca. Ang naging paksa ng tula ay pagibig, kalungkutan,
pagkapoot, tao at kalikasan. Sinasabing panahon ng pagkabagabag at pagbibinhi ng aktibismo
ang dekada 60. Sa kasalukuyan ay patuloy pa rin ang paglaganap ng tula. Marami pa ring
manunulat ang umusbong upang maipakita ang pagmamahal sa bayan at sa wika.

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 7
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
Yunit III : Ang Panitikang Patula sa Panahon ng
Liberasyon o Panahon ng Pagpapalaya
Ang panahon matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig nang magbalik ang mga
Amerikano dito sa Pilipinas ay tulad ng ipinangako ni MacArthur ang maituturing na panahon ng
Leberalismo o Pagpapalaya. Sa panahong ito, ang sambayanang Pilipino ay nakadama ng
kalayaan nang alisin sa pagkakawagayway ang bandilang Amerikano at iwagaywaynaman ang
bandilang Pilipino noong ika-4 ng Hulyo, 1949. Sa nadamang kagalakan ay nakaligtaan ang mga
gawaing dapat pagtuunan ng pansin tulad ng pagsasaka, pag-aalaga ng mga hayop, pangingisda,
at ang pagtatayo ng mga paggawaan na siyang nagging daan tungo sa pagbangon ng bansa sa
kahirapan

Isa sa nakapapabagal ng pag-ahon sa kahirapan ng kabuhayan ng isang bansa ay ang

pagsulpot sa Gitnang Luzon noong taong 1950 ng tagong pamahalaan ng HUKBALAHAP
(Hukbong Bayan laban sa Hapon) na binuo ng mga gerilyang nakakiling sa Komunismo. Ang
tagong pamahalaan ng HUK ay naningil ng buws, nagtakda ng kanilang mga kauutusan at
nagpataw ng mga parusa na kinakatakutan at nagging sagabal sa pagpapaunlad at pagbangon ng
bansa dahil sa maraming lugar sa kanayunan ay pinanahanan ng mga HUK.

Nagkaroon ng bisa ang kalagayan ng bansa sa panitikang nasulat sa panahong ito. Ang
mga kabataang manunulat na sumandaling napatigil sa kanilang pagsusulat sa wikang Ingles ay
muling nagsisulat taglay ang kanilang masidhing pangarap na matularan ang kanilang iniidolong
manunulat sa Ingles. Dumami ang mga babasahing naglathala ng mga akdang isinulat sa Ingles.
Ang mga pahayagang pampaaralan ng mga kolehiyo at pamantasan ay naglaan ng pitak
pampanitikan na naglathala ng kanilang mga kuwento, tula, dula at maikling katha sa wikang
Ingles.

Kalagayan ng Panitikan Nabuhay at nalathala muli sa panahong ito ang magasing Free
Press at naisabay ring naglabasan ang mga pahayagang Ingles na Morning Sun ni Sergio
Osmeña, Sr., Daily News ni Manuel A. Roxas, Manila Times at Daily Mirror ni Joaquin Roces at
Philippine Heral at Bulletin. Ang mga kabataang manunulat sa wikang Tagalog noong panahon
ng mga Hapon ay nagsisulat na muli sa wikang Ingles. Sa kabila ng ganitong pangayayari ay
nadagdagan din ang mga magasing nasulat sa wikang Tagalog. Bukod sa Liwayway ay lumas
din ang Kayumanggi ni Alejandro Abadilla, Singtala ni Clodualdo del Mundo, Ilang-Ilang ni
Iñigo Ed Regalado, Bulaklak ng mga Cuballa at Malaya ni Teodoro Agoncillo.

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 8
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:

Ang ilan sa mga manunulat na nagsulat na muli sa wikang Ingles ay sina:

• Jorge Bocobo, kilalang mananalumpati at mananalaysay. Sinulat niya ang mga akdang
―College Un-education,‖ ―Filipino Contact with America,‖ at ―A vision of Beauty‖.

• Jose Garcia Villa, kilala siya sa sagisag na ―Dovegelion‖. Kinilala rin siya bilang
pinakapopular na manunulat na Filipino sa Ingles sa larangan ng tula at maikling kwento. NVM
Gonzales, siya ay may akda ng ―Children of the Ash Covered Loam‖ na nagkaroon ng salin sa
iba’t ibang wika sa India.

• Zoilo Galang, Awtor ng ―A Child of Sorrow‖, kauna-unahang nobelang Filipino nanasulat sa

Ingles.

• Angela Manalang Garcia, may-akda ng ―April Morning‖. Lalo siyang kilala sa pagsulat ng
tulang liriko noong panahon ng mga Amerikano.

• Zulueta de Costa, mula sa panulat niya ang tulang ―Like the Molave‖ na nagkamit ng Unang
Gantimpala sa Commonwealth Literary Contest.

Malaki ang nagawa ng mga pangkat na nagkaloob ng mga Gantimpala sa mga manunulat
ng panahon ng Liberasyon o pagpapalaya tulad ng Palanca Memorial Awards in Filipino and in
English Literature, Gawad ni Balagtas Award, Republic Cultural Heritage Award at taunang
Gawad Surian ng Wikang Pambansa.

Ang mga Tula at Makata ng Panahon

Nang magtamo tayo ng pansamantalang kalayaan pagkatapos ng Ikalawang Digmaang
Pandaigdig nadama ng mga makata na maihayag nila ang kanilang mga damdamin sa
pamamagitan ng kanilang mga tula. Naging paksa ng mga tulang kanilang sinulat ang pag-ibig sa
bayan at pagpupri sa baying tinubuan, kalayaan, at mga bayani ng lahi. Ang isa sa mga makatang
nakilala sa panahong ito ay si Jose Villa Panganiban. Ang kanyang tulang ―Ang Bayan Ko’y Ito‖
ay binigkas niya sa radio nang ipinagdiwang ang unang taon ng ating pagsasarili. Sa panahong
ito ay nagkaroon ng dalawang pangkat ng mga makata: ang makatang makaluma o konserbatibo
at pangkat ng mga makabagong makata o mga kabataang makata.

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 9
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
Mga Makalumang Makata
Ang makalumang makata ay pinangungunahan nina :
• Lope K. Santos,
• Ildefonso Santos
• Rufino Alejandro
• Teodoro Gener
• Iñigo ed Regalado
• Pedro Gatmaitan
• Jose Villa Panganiban
• at iba pa.

Makabago o kabataang makata ay napabilang sina:

• Jose Corazon De Jesus
• Cirio H. Panganiban
• Florentino Collantes
• Emilio Mar Antinio
• Fernando Monleon
• Ancieto Silvestre
• Amado V. Hernandez
• Alejandro Abadilla
• Clodualdo del Mundo

Mga Kinikilalang Makata ng Panahon

Ancieto Silvestre
Kinikilalang pambansang makata si Ancieto F. Silvestre nang maipanalo niya ang
dalawang tula na ―Ako’y Lahing Kayumanggi‖ at ―Mutya ng Silangan‖.

Alejandro Abadilla
Si Alejandro Abadilla ay kinilala bilang isa sa mga makata ng makabagong panahon.
Tinalikuran daw ni Abadilla ang sukat at tugma ng matandang panulaan at pinalaganap ang
malayang taludturan at diwang mapanghimagsik ng kaniyang tula. Pinakamagandang tula niya
―Ako ang Daigdig‖. Nagsulat din siya ng tanaga, isang uri ng katutubong maikling tula ng ating
mga ninuno na umiral noong panahong bago pa dumating sa kapuluan ang mga Kastila.

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 10
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:

Amado V. Hernandez
Ka Amando kung siya ay tawagin. Binigyan siya ng taguring ―Makata ng mga
Manggagawa‖ dahil sa ang kaniyang mga panulat ay nagbigay pansin sa kalagayan ng mga
maliliit na manggagawa. Ang kaniyang puso at damdamin ay tunay na nasa mga anak pawis.
Ang Panday ay isa sa mga tulang sinulat ni Ka Amando na nangpapakita ng kahalagahan ng
isang manggagawa. Mapapansin rin ang pagkapartikular ng mga tulang romantiko-
rebolusyonaryo. Ang katangiang ito'y dulot ng pagpapairal sa isip sa pagbubuo ng tula, isang
pamamaraang humahalungkat sa karanasang pinapaksa upang mabigyang-katibayan ang
mensahe ng makata.

Teodoro Gener
Bilang isang makata ang mga nakilalang tula ni Teodoro Gener ay ―Ang Guro‖, ang
―Masamang Damo‖, ―Ang Buhay‖, at ―Pag-ibig‖. Nagtamo siya ng sampung gantimpala sa
pagsusulat ng mga tula. Mula sa panulat ni Teodoro Gener ang aklat na ginamit sa pag-aaral ng
Panulaang Tagalog noong taong 1958, ―Ang Sining ng Tula.

Fernando Monleon
Si Fernando Monleon ay isa sa mga itinuturing na makabagong makata. Noong
magkaroon ng Timpalak Palanca noong 1958, ang kaniyang tulang ―Alamat ng Pasig‖ ang unang
nagkamit ng gantimala.

Cirio H. Panganiban
Kasama siya nina Teodoro Gener, Deogracias Rosario, Jose Corazon De Jesus sa
samahang ―Ilaw at Panitik.‖. ―Ang Salamisim‖ ay kalipunan ng mga tula ni Cirio Panganiban na
ipinalathla ni Teodoro Gener. Tradisyunal na manunulat daw ng tula si Panganiban sapagkat
tagasunod siya ni Balagtas sa pagtula subalit sa pagbabago ng panahon ay nagbago rin ang anyo
ng kanyang mga tula. Sinubok din niya ang malayang taludturan. Nakita ito sa kaniyang mga
tulang ―Three O’Clock in the Morninh‖ at sa tulang ―Habang Buhay‖.

Ildefonso Santos
Itinuturing na isa siya sa mga makatang nagbigay pansin sa kalikasan sa kanyang mga
tula. Simple ang kaniyang istilo sa pagsulat ng tula subalit puno ng diwa at damdamin ang
kaniyang mga tula.

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 11
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
Ang Panitikang Patula sa Panahon ng Aktibismo
Si Amado V. Hernandez, ang maituturing na pangunahin sa mga makatang may
kamalayang panlipunan.ito raw ay sa dahilang si Ka Amado ay naging kalahok sa mga
nagaganap sa kanyang kapaligiran. Dinakip siya at ibinilanggo sa isang seldang ang luwang ay
ga-isang dipa lamang na sapat upang matanaw niya ang kapirasong langit.

Sinulat niya ng kanyang tulang "Isang Dipang Langit" samantalang siya ay nasa loob ng
bilangguan

Mapapansin rin ang pagkapartikular ng mga tulang romantiko-rebolusyonaryo. Ang katangiang

ito'y dulot ng pagpapairal sa isip sa pagbubuo ng tula, isang pamamaraang humahalungkat sa
karanasang pinapaksa upang mabigyang-katibayan ang mensahe ng makata ng wika, nagsusuri
sa kalagayan ng bayan, nagsisiwalat ng mga katiwalian sa tula, tahasang lumalabag sa
kagandahang asal (panunungayaw at may karahasan sa pananalita), nagsusuri sa kalagayan ng
bayan, nagsisiwalat ng mga katiwalian sa tula, tahasang lumalabag sa kagandahang asal
(panunungayaw at may karahasan sa pananalita), hindi naging kasing-apoy at kasintalim ng mga
tula sa panahon ng aktibismo.

Ang Panitikang Patula sa Panahon ng Batas Militar at Bagong

Lipunan
Hindi naging kasing-apoy at kasintalim ng mga tula sa panahon ng aktibismo. Ang mga
makata sa panahong ito ay pumaksa sa mga paksang gaya ng pag-ibig, buhay, kalikasan - mga
paksang ligtas talakayin sapagkat noon ay naghigpit ang sensura.

Hindi lahat ng sinusulat ay pinapayagang mailathala. Naging maingat ang mga makata.
Nagsulat sila sa paraang may kalaliman ang paglalahad ng mga mensahe kung kaya't sila ay
gumamit ng simbolismo. Iniwan nila sa mababasa ang pagpapakahulugan at pag-unawa. Kung
bagamat may sariling pamamaraan ang paghabi ng tula ang mga makata sa panahong ito, hindi
rin nawala ang mga tulang nagtataglay ng sukat at tugma.

Dahil sa sabayang bigkasan na nakaakit sa kawilihan ng mga nakikinig at manonood, ang

lumang paraan ng pagbigkas ng tula ay unti-unting bumaba. Sa mga piyesang ginamit sa
sabayang bigkasan ay nanguna ang "Pilipino: Isang Depinisyon" ni Ponciano B.P. Pineda.

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 12
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
Sa panahon ding ito nauso ang mga tugmang tulad ng mga sumusunod na siyang mga
islogan na ginamit upang maktulong sa paghubog ng kaasalang Pilipino:
"Sa ikauunlad ng bayan
Disiplina ang kailangan"
"Ang pagsunod sa magulang
Tanda ng anak na magalang"

Tumigil sa pagsusulat ng mga tulang mapanuligsa at nakiramdam na lamang sa mga

nagaganap sa kanilang paligid, naghihintay sa mga pagbabagong maidudulot ng mga bagong
proyektong inilulunsad ng pamahalaan.
Ang mga nagsisulat ng tula sa panahong ito ay nagkaroon ng tumigil sa pagsusulat ng
mga tulang mapanuligsa at nakiramdam na lamang sa mga nagaganap sa kanilang paligid,
naghihintay sa mga pagbabagong maidudulot ng mga bagong proyektong inilulunsad ng
pamahalaan.

Ang Panitikang Patula sa Panahon ng Lakas ng Bayan Hanggang sa

Kasalukuyan
Pinaksa ng mga tula sa panahong ito ang mga nagaganap sa kapaligiran at sariling mga
damdamin ng mga makatang nagsisisulat ng tula. May mga tula ng pagpupuri at panunuligsa sa
mga nanunungkulan sa pamahalaan at mga katiwaliang nagaganap sa lipunan.

Sa istilo ng pagsulat ng tula ay nanatili pa rin ang dalawang paraan - may nagsisulat ng
mga tulang may sukat at tugma at may nagsisulat sa malayang taludturan.

Bibihira ang mga tula ng pag-ibig ngunit unti-unting nabubuhay na paksa sa panulaan
ang tungkol sa kalikasan lalo pa't may mga kampanyang inilulunsad ang pamahalaan sa
pangangalaga ng kalikasan.

Ang pagtula sa ibabaw ng tanghalan ay bihira nang mangyari maliban na lamang kung ito
ay hinihingi ng isang pangyayari sa isang palatuntunang idinaraos. Ang indayog ng tula sa
panahon nina Balagtas, Jose Corazon de Jesus, at Florentino Collantes ay wala na sa tanghalan.

Ang Balagtasan ay bibihira na ring marinig. Ang pagbigkas ng tula sa tanghalan ay

pinalitan ng pag-awit. Sa kasalukuyan, ang mga awitin ay pumapaksa hindi lamang sa pag-ibig,
kundi sa lahat ng mga nangyayari, nakikita at nararanasan ng tao sa kanyang pang-araw-araw na

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 13
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:
buhay. Katulad din ng mga karaniwang tula, ito ay maaaring pumupuri at nanunuligsa sa mga
gawain at kaugalian ng tao. May mga awiting gumigising sa damdamin at nangangaral sa mga
kabataan. Ang isang uri ng awitin na palasak sa kasalukuyan ay ipinalalagay na epektibo sa
paghahatid ng mensahe sa mga mamamayan ay ang "rap" nina Francis Magalona at Andrew E.

May mga awitin din na naririnig at nakikita sa telebisyon na habang inaawit ay

ipinakikita naman ang mga tagpong may kaugnayan sa isinasaad ng awit. Ang Pambansang Awit
ng Pilipinas ay inaawit sa telebisyon sa ganitong paraan. Ang "Magkaisa", isang awiting inawit
sa Edsa noong naganap ang "People's Power."

MGA GAWAIN

GAWAIN 1:
Gawaing Pangkasanayan
Sumulat ng mga tulang HAIKU (tungkol sa pagsubok sa Covid) at TANAGA (tungkol naman
sa pagbangon ng bansa sa pagsubok na ito) (tig-isang halimbawa lamang) gawing malikhain
ang inyong awtput. Iwasan ang kumuha sa google dahil madali ko itong malalaman.

Mamarkahan ang inyong awtput batay sa mga sumusunod na pamantayan:

Tumugon sa tamang sukat ang mga ito – 35 bahagdan
Madaling natutukoy ang tema ng mga tula – 35 bahagdan
Akma ang mensahe nito larawan bilang bakgrawn – 30 bahagdan
Halimbawa:

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 14
Associate College Instructor
Gabay ng Pagkatuto sa: LIT 106 Panulaang Filipino
Modyul 4
:

Gawain 2:
Magsaliksik ng mga tulang (3) akda na nalikha mula sa panahong ito. Bigyan ng malawak na
pagpapaliwanag ano ang nilalaman ng tula, mensaheng nais iparating, ano ang damdaming
nakapaloob dito at kung sino ang sumulat nito.

Gawain 3:
1. Magsaliksik ng mga tula ayon sa mga sumusunod na panahon. Gumawa ng isang malikhaing
Timeline tungkol dito
• Ang Panitikang Patula sa Panahon ng Aktibismo
• Ang Panitikang Patula sa Panahon ng Batas Militar at Bagong Lipunan
• Ang Panitikang Patula sa Panahon ng Lakas ng Bayan Hanggang sa Kasalukuyan

2. Mga tulang akda ng dalawang pangkat ng mga manunulat sa panahon matapos ang ikawalang
digmaang pandaigdig

Gawain 4:

Panoorin sa youtube.com
https://www.youtube.com/watch?v=XLwrXErbbPM

SANGGUNIAN

 https://www.coursehero.com/u/file/85499970/MODULE-PANULAANG-FILIPINOpdf

Inihanda ni: JOSEPH R. RAFANAN

THE GREAT PLEBEIAN COLLEGE 15
Associate College Instructor