Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

M« t¶ M« t¶
HÖ thèng truyÒn lùc truyÒn c«ng suÊt cña ®éng
c¬ ®Õn c¸c b¸nh xe.
Ng­êi ta th­êng chia nã thµnh c¸c lo¹i sau ®©y:
1. FF (§éng c¬ ë phÝa tr­íc – Xe dÉn ®éng
b¸nh tr­íc)
Lùc dÉn ®éng tõ ®éng c¬ truyÒn qua bé vi
sai cña hép sè ngang ®Õn c¸c b¸n trôc, c¸c
b¸nh xe vµ c¸c lèp ë bªn tr¸i vµ bªn ph¶i.
2. FR (§éng c¬ ë phÝa tr­íc – Xe dÉn ®éng
b¸nh sau)
Lùc dÉn ®éng tõ ®éng c¬ truyÒn tõ hép sè
råi qua trôc c¸c ®¨ng vµ bé vi sai ®Õn b¸n
trôc (hoÆc cÇu xe), cÇu xe, c¸c b¸nh xe vµ
c¸c lèp ë bªn tr¸i vµ bªn ph¶i.
Gîi ý:
Tæ hîp b¸n trôc vµ cÇu xe còng ®­îc gäi lµ
b¸n trôc dÉn ®éng
(1/1)

Bé vi sai CÊu t¹o

Bé vi sai tiÕp tôc t¨ng m«men quay ®· truyÒn
qua hép sè däc vµ ph©n phèi lùc dÉn ®éng tíi
c¸c b¸n trôc bªn tr¸i vµ bªn ph¶i.
Ngoµi ra, chÝnh truyÒn lùc vi sai t¹o ra sù chªnh
lÖch vÒ tèc ®é quay gi÷a b¸nh xe phÝa trong vµ
b¸nh xe phÝa ngoµi khi xe quay vßng vµ lµm
cho xe ch¹y ªm trªn nh÷ng ®­êng cong.
1. TruyÒn lùc cuèi cïng
TruyÒn lùc cuèi cïng gi¶m sè vßng quay tõ
hép sè ngang (däc) ®Ó t¨ng m«men quay.
TruyÒn lùc cuèi cïng cña xe FR t¨ng
m«men quay khi xe chuyÓn h­íng.
2. TruyÒn lùc vi sai
TruyÒn lùc vi sai t¹o ra tèc ®é quay chªnh
lÖch gi÷a hai b¸nh xe khi xe ch¹y trªn c¸c
®­êng vßng.
(1/5)

-1-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

1. Bé vi sai cña lo¹i xe FF

Bé vi sai dïng trong c¸c xe FF cã ®éng c¬
l¾p ngang ®­îc g¾n liÒn víi hép truyÒn lùc.
Ng­êi ta l¾p côm vi sai ë gi÷a vá hép sè
ngang vµ vá hép truyÒn lùc.
B¸nh r¨ng lín lµ lo¹i b¸nh r¨ng xo¾n. B¸nh
r¨ng nµy ®­îc kÕt hîp víi hép vi sai vµ l¾p
trªn vá hép sè ngang qua hai vßng bi b¸n
trôc. B¸n trôc ¨n khíp víi then hoa trong
cña b¸nh r¨ng b¸n trôc.
Th­êng cã hai b¸nh r¨ng vi sai ®Ó dÉn
®éng, nh­ng ë c¸c bé vi dïng cho c¸c ®éng
c¬ cã c«ng suÊt cao th­êng dïng bèn b¸nh
r¨ng vi sai ®Ó dÉn ®éng.

(2/5)

2. Bé vi sai cña lo¹i xe FR

TruyÒn lùc cuèi cïng vµ bé vi sai trong thùc
tÕ ®­îc l¾p liÒn thµnh mét côm, nh­ ®­îc
thÓ hiÖn ë h×nh bªn tr¸i, vµ ®­îc l¾p ®Æt trùc
tiÕp trong vá hép vi sai vµ ®­îc tiÕp tôc l¾p
vµo hép cÇu sau, th©n xe hoÆc khung xe.
Khíp nèi c¸c ®¨ng cña trôc c¸c ®¨ng ®­îc
l¾p cè ®Þnh vµo mÆt bÝch nèi lµm quay b¸nh
r¨ng qu¶ døa ®­îc nèi víi bÝch nµy.
B¸nh r¨ng qu¶ døa ®­îc l¾p trong vá hép vi
sai trªn 2 æ l¨n c«n. Ng­êi ta l¾p b¸nh r¨ng
vµnh chËu liÒn víi vá hép vi sai vµo gi¸ ®ì vi
sai qua hai vßng bi b¸n trôc.
B¸nh r¨ng qu¶ døa vµ b¸nh r¨ng vµnh chËu
lµ c¸c b¸nh r¨ng c«n xo¾n cã ®­êng t©m
cña trôc lÖch nhau, v× vËy ph¶i dïng lo¹i dÇu
b¸nh r¨ng hypoit ®Æc biÖt ®Ó b«i tr¬n cho
chóng.
Ng­êi ta l¾p c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc vµo c¸c
b¸n trôc sau b»ng r·nh then.
(3/5)

-2-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

3. §iÒu chØnh
(1) §iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu cña vßng bi
b¸n trôc
Ng­êi ta dïng æ l¨n c«n trong vßng bi b¸n
trôc, nªn cÇn ph¶i ®iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu
cña c¸c vßng bi b¸n trôc nµy.
(2) §iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu cña b¸nh
r¨ng qu¶ døa
Ng­êi ta th­êng ®iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu
cña c¸c vßng bi b¸nh r¨ng qu¶ døa b»ng c¸ch
thay ®æi kho¶ng c¸ch c¸c vßng l¨n trong cña æ
®ì tr­íc vµ sau, trong khi cè ®Þnh c¸c vßng l¨n
ngoµi vµo hép vi sai. Còng cã thÓ thùc hiÖn
viÖc nµy b»ng c¸ch thay ®æi tæng ®é dµy cña
c¸c vßng ®Öm ®­îc sö dông, hoÆc ®Æt ¸p lùc
vµo vßng c¸ch co gi·n (b»ng c¸ch vÆn chÆt
®ai èc) ®Ó lµm thay ®æi chiÒu dµi cña nã.
(3) §iÒu chØnh khe hë ¨n khíp b¸nh r¨ng
vµnh chËu
§iÒu chØnh khe hë ¨n khíp lµ ®iÒu chØnh khe
hë cña bÒ mÆt tiÕp xóc gi÷a b¸nh r¨ng qu¶
døa vµ b¸nh r¨ng vµnh chËu.
Khi khe hë ¨n khíp lín, ®iÒu chØnh hép vi sai
vÒ phÝa b¸nh r¨ng qu¶ døa, cßn khi he hë ¨n
khíp nhá, ®iÒu chØnh theo h­íng ra xa b¸nh
r¨ng qu¶ døa. Sö dông ®ai èc ®iÒu chØnh ®Ó
thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh nµy.
(4) §iÒu chØnh vÕt tiÕp xóc r¨ng cña b¸nh
r¨ng vµnh chËu
§iÒu chØnh vÕt tiÕp xóc r¨ng cña b¸nh r¨ng
vµnh chËu b»ng c¸ch sö dông vßng ®Öm ®iÒu
chØnh ®Ó dÞch chuyÓn ®é lÖch gi÷a b¸nh r¨ng
qu¶ døa vµ b¸nh r¨ng vµnh chËu.
(4/5)

Gîi ý khi söa ch÷a:

1. T¶i träng ban ®Çu cña vßng bi b¸n trôc
B¸nh r¨ng vµnh chËu ph¸t sinh ra lùc ®Èy däc trôc, v× vËy nÕu ®iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu kh«ng ®óng, æ
l¨n c«n bªn sÏ mßn lµm cho tèc ®é quay kh«ng æn ®Þnh.
§Ó tr¸nh hiÖn t­îng nµy, cÇn ph¶i ®iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu b»ng ®Öm ®iÒu chØnh hoÆc ®ai èc ®iÒu
chØnh.
2. T¶i träng ban ®Çu cña b¸nh r¨ng qu¶ døa (FR)
B¸nh r¨ng vµnh chËu ph¸t sinh ra lùc ®Èy däc trôc, v× vËy nÕu ®iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu kh«ng ®óng, c¸c
æ l¨n c«n ë c¶ hai ®Çu cña b¸nh r¨ng qu¶ døa sÏ bÞ mßn lµm cho tèc ®é quay kh«ng æn ®Þnh.
§Ó tr¸nh hiÖn t­îng nµy cÇn ph¶i ®iÒu chØnh t¶i träng ban ®Çu b»ng ®Öm ®iÒu chØnh hoÆc vßng c¸ch co
gi·n.
3. Khe hë ¨n khíp cña b¸nh r¨ng vµnh chËu hypoit (FR)
B¸nh r¨ng vµnh chËu t¹o ra mét lùc ®Èy t¸c ®éng vµo b¸nh r¨ng qu¶ døa, v× vËy nÕu ®iÒu chØnh khe hë ¨n
khíp kh«ng chÝnh x¸c, lùc t¸c ®éng sÏ qu¸ lín lµm cho r¨ng cña c¶ hai b¸nh r¨ng nµy bÞ h­ háng vµ bÞ kÑt.
CÇn ph¶i dïng ®ai èc ®iÒu chØnh hoÆc ®Öm ®iÒu chØnh ®Ó ®iÒu chØnh khe hë r¨ng nµy.
4. VÕt ¨n khíp cña b¸nh r¨ng vµnh chËu (FR)
B¸nh r¨ng vµnh chËu t¹o ra mét lùc ®Èy t¸c ®éng vµo b¸nh r¨ng qu¶ døa, v× vËy nÕu kh«ng ®iÒu chØnh tèt
vÕt ¨n khíp nµy, lùc t¸c ®éng sÏ qu¸ møc lµm cho r¨ng cña c¶ hai b¸nh r¨ng nµy bÞ h­ háng vµ bÞ kÑt hoÆc
sinh ra tiÕng ån.
Ph¶i ®iÒu chØnh kh«ng chØ khe ¨n khíp, mµ ph¶i ®iÒu chØnh c¶ vÕt ¨n khíp cña b¸nh r¨ng b»ng vßng ®Öm
®iÒu chØnh.
(5/5)
-3-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

Ho¹t ®éng
1. Khi xe ch¹y th¼ng
Khi xe ch¹y th¼ng, mét lùc c¶n ®Òu nhau t¸c
®éng lªn c¶ b¸nh xe bªn ph¶i vµ b¸nh xe
bªn tr¸i, v× vËy b¸nh r¨ng vµnh chËu, b¸nh
r¨ng vi sai vµ b¸nh r¨ng b¸n trôc ®Òu quay
nh­ mét khèi liÒn ®Ó truyÒn lùc dÉn ®éng
®Õn c¶ hai b¸nh xe.
2. Khi xe ch¹y trªn ®­êng vßng
Khi xe ch¹y trªn ®­êng vßng, tèc ®é quay
cña lèp ngoµi vµ lèp trong sÏ kh¸c nhau.
Nãi kh¸c ®i, bªn trong bé vi sai, b¸nh r¨ng
b¸n trôc B phÝa trong quay chËm vµ b¸nh
r¨ng vi sai ph¶i quay sao cho b¸nh r¨ng b¸n
trôc A phÝa ngoµi quay nhanh h¬n.
§ã lµ c¸ch mµ bé vi sai lµm cho xe ch¹y ªm
qua c¸c ®­êng vßng.
Gîi ý:
Bé vi sai ho¹t ®éng ®Ó t¸c ®éng cïng mét
m«men quay vµo c¶ b¸nh xe bªn ph¶i vµ
b¸nh xe bªn tr¸i.
V× vËy, trong khi ®iÒu nµy cã ­u ®iÓm lµ lµm
cho xe ch¹y ®­îc ªm qua c¸c ®­êng vßng,
th× l¹i cã nh­îc ®iÓm lµ lµm gi¶m lùc dÉn
®éng ®Õn c¶ hai b¸nh xe khi lùc dÉn ®éng
cña mét b¸nh xe bÞ gi¶m.
(1/1)

Bé vi sai h¹n chÕ tr­ît LSD (Bé vi sai h¹n chÕ tr­ît)
LSD lµ mét c¬ cÊu h¹n chÕ bé vi sai khi mét
trong c¸c b¸nh xe b¾t ®Çu tr­ît ®Ó t¹o ra mét
lùc dÉn ®éng phï hîp ë b¸nh xe kia lµm cho xe
ch¹y ªm.
Cã c¸c lo¹i LSD kh¸c nhau.
1. LSD nèi khíp thuû lùc
Khíp nèi thuû lùc lµ mét lo¹i khíp (ly hîp)
thuû lùc truyÒn m«men quay b»ng søc c¶n
nhít cña dÇu. Nã sö dông søc c¶n nhít nµy
®Ó h¹n chÕ sù tr­ît vi sai.
LSD nèi khíp thuû lùc ®­îc sö dông nh­
mét c¬ cÊu h¹n chÕ vi sai ë bé vi sai trung
t©m cña c¸c xe 4WD vµ mét sè LSD nèi
khíp thuû lùc ®­îc sö dông ë c¸c bé vi sai
cña c¸c xe kiÓu FF vµ FR.
(1/4)

-4-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

2. LSD c¶m biÕn m«men kiÓu b¸nh r¨ng

xo¾n
§é h¹n chÕ tr­ît ®­îc thùc hiÖn chñ yÕu
nhê lùc ma s¸t ®­îc t¹o ra gi÷a c¸c ®Ønh
r¨ng cña b¸nh r¨ng hµnh tinh vµ v¸ch trong
cña hép vi sai, vµ ma s¸t ®­îc t¹o ra gi÷a
mÆt ®Çu cña b¸nh r¨ng b¸n trôc vµ vßng
®Öm chÆn.
Nguyªn t¾c cña bé h¹n chÕ tr­ît lµ lµm cho
ph¶n lùc F1 (®­îc hîp thµnh tõ ph¶n lùc ¨n
khíp cña b¸nh r¨ng hµnh tinh vµ b¸nh r¨ng
b¸n trôc, vµ ph¶n lùc ¨n khíp cña b¶n th©n
c¸c b¸nh r¨ng hµnh tinh) cã thÓ ®Èy b¸nh
r¨ng hµnh tinh theo chiÒu cña hép vi sai
theo tû lÖ víi m«men ®Çu vµo.
Do ph¶n lùc F1 lùc ma s¸t m F1 (®­îc t¹o ra
gi÷a ®Ønh r¨ng cña b¸nh r¨ng hµnh tinh vµ
v¸ch trong cña hép vi sai) sÏ t¸c ®éng theo
h­íng lµm b¸nh r¨ng hµnh tinh ngõng
quay.
(2/4)

3. LSD c¶m nhËn m«men quay

Lùc h¹n chÕ vi sai ®­îc t¹o ra tõ ma s¸t
c¹nh r¨ng gi÷a c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc vµ
c¸c trôc vÝt, vµ ma s¸t gi÷a vá hép vi sai, c¸c
vßng ®Öm chÆn vµ c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc.
Trong lo¹i LSD c¶m nhËn m«men quay nµy,
lùc h¹n chÕ vi sai thay ®æi m¹nh vµ nhanh
theo m«men quay t¸c ®éng vµo nã.
Do ®ã, nÕu nh¶ bµn ®¹p ga trong khi xe
®ang quay vßng, bé vi sai sÏ lµm viÖc ªm
dÞu nh­ mét bé vi sai b×nh th­êng.
Tuy nhiªn, trong tr­êng hîp cã m«men lín
h¬n t¸c ®éng, th× lùc h¹n chÕ vi sai lín h¬n
sÏ ®­îc t¹o ra.
(3/4)

-5-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

4. Lo¹i nhiÒu ®Üa

Lß xo nÐn h×nh èng ®­îc l¾p gi÷a c¸c b¸nh r¨ng b¸n trôc
tr¸i vµ ph¶i ®Ó gi÷ c¸c vßng ®Öm chÆn lu«n Ðp vµo c¸c
tÊm ly hîp qua c¸c vßng c¸ch vµ c¸c b¸nh r¨ng b¸n
trôc.
Do ®ã, ma s¸t ®­îc t¹o ra gi÷a gi÷a tÊm ly hîp vµ vßng
®Öm chÆn sÏ h¹n chÕ bé vi sai.
Gîi ý:
Dïng dÇu LSD ®Æc biÖt cho c¸c LSD kiÓu nhiÒu ®Üa

(4/4)

B¸n trôc/cÇu xe M« t¶
B¸n trôc/cÇu xe truyÒn lùc dÉn ®éng ®Õn b¸nh
xe.
1. B¸n trôc (lo¹i hÖ thèng treo ®éc lËp)
Chóng ph¶i cã mét c¬ cÊu ®Ó triÖt tiªu
nh÷ng thay ®æi vÒ chiÒu dµi cña c¸c b¸n
trôc g©y ra do c¸c chuyÓn ®éng lªn xuèng
cña c¸c b¸nh xe.
Trong tr­êng hîp c¸c xe FF, v× c¸c b¸nh xe
®­îc sö dông võa ®Ó l¸i võa ®Ó dÉn ®éng,
chóng ph¶i duy tr× ®­îc cïng mét gãc lµm
viÖc trong khi c¸c b¸nh tr­íc ®ang ®­îc l¸i,
vµ ph¶i quay c¸c b¸nh xe víi tèc ®é ®ång
®Òu.
2. CÇu xe (lo¹i hÖ thèng treo phô thuéc)
C¸c b¸nh xe bªn tr¸i vµ bªn ph¶i ®­îc nèi
th¼ng víi cÇu xe.
Hép cÇu xe võa ph¶i ®ì träng l­îng cña xe
võa ph¶i chøa bé vi sai ë t©m cña nã.
(1/1)

-6-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng

1. C¸c khíp nèi cã tèc ®é kh«ng ®æi
C¸c khíp nèi cã tèc ®é kh«ng ®æi dïng ®Ó tr¸nh x¶y ra
tèc ®é quay kh¸c nhau gi÷a b¸n trôc vµ trôc bÞ dÉn, bÊt
kÓ gãc cña khíp nèi nh­ thÕ nµo. C¸c khíp nèi nµy chñ
yÕu ®­îc sö dông ë c¸c b¸n trôc cña xe víi c¸c hÖ thèng
treo ®éc lËp.
Cã nhiÒu lo¹i khíp nèi tèc ®é kh«ng ®æi kh¸c nhau.
(1) Khíp nèi Rzeppa (Birfield)
Vßng l¨n trong lång vµo vßng l¨n ngoµi h×nh b¸t, víi s¸u
viªn bi thÐp ®­îc vßng c¸ch bi gi÷ c¸ch nhau.
CÊu t¹o cña hÖ thèng nµy ®¬n gi¶n vµ cã kh¶ n¨ng
truyÒn lùc lín.
Ng­êi ta sö dông lo¹i khíp nèi nµy ë phÝa b¸nh xe cña
b¸n trôc.
(2) Nguyªn lý cña khíp nèi cã tèc ®é kh«ng ®æi (khíp
Rzeppa)
MÆt tùa cña c¸c viªn bi cã mét ®é cong ®Æc biÖt sao cho
®iÓm giao nhau (0) cña c¸c ®­êng t©m cña c¸c trôc chñ
®éng vµ bÞ ®éng lu«n lu«n n»m ë trªn ®­êng nèi t©m (P)
cña c¸c viªn bi thÐp. Do ®ã, tèc ®é gãc (tèc ®é quay theo
mét gãc) cña b¸n trôc lu«n lu«n b»ng tèc ®é cña trôc bÞ
®éng.
(1/3)

2. Khíp ch¹c ba
Trong khíp nèi nµy, cã mét ch¹c ba víi ba trôc xoay trªn
cïng mét mÆt ph¼ng. Ba con l¨n ®­îc l¾p vµo c¸c trôc
xoay nµy, vµ ba vá h×nh khum cã c¸c r·nh song song
®­îc l¾p víi mçi con l¨n. CÊu t¹o cña hÖ thèng nµy ®¬n
gi¶n vµ kh«ng ®¾t tiÒn. Nãi chung, lo¹i khíp nèi nµy cã
thÓ dÞch chuyÓn theo chiÒu trôc.
Ng­êi ta sö dông lo¹i khíp nèi nµy ë phÝa bé vi sai cña
b¸n trôc.

3. Tèc ®é kh«ng thay ®æi cã ®é lÖch kÐp

CÊu t¹o cña lo¹i khíp nèi nµy gÇn gièng nh­ lo¹i khíp
Rzeppa (Birfield), nh­ng nã cã thÓ tr­ît theo chiÒu trôc.
C¸c bÒ mÆt trong vµ ngoµi cña vßng c¸ch bÞ lÖch trôc víi
nhau.

(2/3)

-7-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

4. Khíp tèc ®é kh«ng ®æi kiÓu r·nh chÐo

§©y lµ lo¹i khíp nèi nhá vµ nhÑ, trong ®ã c¸c r·nh ®Æt bi
cña vßng l¨n ngoµi vµ c¸c r·nh cña vßng l¨n trong t¹o
thµnh c¸c gãc.
Cã hai lo¹i, mét lo¹i tr­ît däc trôc, vµ lo¹i kia kh«ng
tr­ît.
gîi ý khi söa ch÷a:
· NÕu cã vÕt nøt ë c¸c cao su ch¾n bôi cña khíp nèi tèc ®é
kh«ng ®æi, mì b«i tr¬n sÏ bÞ gi¶m chÊt l­îng vµ ch¶y ra
ngoµi, g©y ra tiÕng kªu bÊt th­êng vµ lµm cho khíp
kh«ng thÓ chuyÓn ®éng ®­îc.
· V× cã nhiÒu lo¹i vßng kÑp ®Ó gi÷ cao su ch¾n bôi b¸n
trôc, h·y tham kh¶o s¸ch h­íng dÉn söa ch÷a ®Ó xö lý
chóng chÝnh x¸c.
· Lo¹i vµ l­îng mì b«i tr¬n dïng ë bªn trong cao su ch¾n
bôi b¸n trôc thay ®æi theo kiÓu xe, h·y tham kh¶o s¸ch
h­íng dÉn söa ch÷a.

(3/3)

B¸n trôc/CÇu xe ChiÒu dµi cña b¸n trôc

ë c¸c xe FF, sù chªnh lÖch vÒ chiÒu dµi cña
c¸c b¸n trôc bªn tr¸i vµ bªn ph¶i còng cã thÓ
lµm cho v« l¨ng l¸i bÞ ngoÆt ®ét ngét vÒ mét
bªn, hoÆc xe ®æi h­íng khi khëi hµnh nhanh
hoÆc khi t¨ng tèc ®é ®ét ngét. Ng­êi ta gäi hiÖn
t­îng nµy lµ “l¸i cã m«men c¶n”.
V× lÏ nµy, mét sè kiÓu xe sö dông mét trôc trung
gian kÕt hîp víi c¸c b¸n trôc bªn tr¸i vµ bªn
ph¶i cã cïng chiÒu dµi ®Ó tr¸nh x¶y ra hiÖn
t­îng l¸i cã m«men c¶n.

(1/1)

-8-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

Trôc c¸c ®¨ng M« t¶

Trôc c¸c ®¨ng (ë c¸c xe FR vµ c¸c xe 4WD)
truyÒn c«ng suÊt tõ hép sè ngang/däc ®Õn bé vi
sai.
Trôc c¸c ®¨ng cã thÓ dÞch chuyÓn lªn xuèng
t­¬ng øng víi c¸c ®iÒu kiÖn ®­êng x¸ vµ triÖt
tiªu sù thay ®æi vÒ chiÒu dµi b»ng r·nh then.
Ng­êi ta l¾p ®Æt trôc cac ®¨ng ë vÞ trÝ sao cho
bé vi sai thÊp h¬n hép sè, do ®ã trôc bÞ nghiªng
®i.
V× nh÷ng lý do nµy, ng­êi ta thiÕt kÕ trôc c¸c
®¨ng sao cho nã truyÒn c«ng suÊt tõ hép sè
®Õn bé vi sai ®­îc ªm dÞu kh«ng bÞ ¶nh h­ëng
cña c¸c thay ®æi nãi trªn.

(1/1)

CÊu t¹o vµ ho¹t ®éng

1. Trôc c¸c ®¨ng
Trôc c¸c ®¨ng lµ mét èng thÐp nhÑ b»ng
thÐp c¸c bon, ®ñ khoÎ ®Ó chèng xo¾n vµ
cong.
B×nh th­êng trôc c¸c ®¨ng lµ mét èng liÒn cã
hai khíp nèi ë hai ®Çu h×nh thµnh c¸c khíp
c¸c ®¨ng.
V× cã ®«i chót rung ®éng ë tèc ®é cao, nªn
ngµy nay ng­êi ta th­êng sö dông trôc c¸c
®¨ng lo¹i cã 3 khíp nèi.
(1) Lo¹i cã hai khíp nèi
Tæng chiÒu dµi cña mçi ®o¹n cña trôc c¸c
®¨ng lo¹i hai khíp nèi t­¬ng ®èi lín. §iÒu
nµy cã nghÜa lµ khi trôc c¸c ®¨ng quay ë tèc
®é cao, nã cã xu h­íng cong ®i mét chót vµ
rung ®éng h¬n do ®é mÊt c©n b»ng d­.
(2) Lo¹i cã 3 khíp nèi
ChiÒu dµi cña mçi ®o¹n trôc cña trôc c¸c
®¨ng lo¹i 2 ®o¹n, 3 khíp ng¾n h¬n vµ do ®ã
®é cong do kh«ng c©n b»ng ng¾n h¬n. §é
rung ë tèc ®é cao còng gi¶m.
(1/5)

-9-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

(3) æ ®ì gi÷a
æ ®ì gi÷a ®ì hai phÇn cña trôc c¸c ®¨ng ë
gi÷a, vµ ®­îc l¾p qua mÆt bÝch vµo c¸c r·nh
then hoa ë ®Çu trôc trung gian. B¶n th©n æ
®ì gi÷a gåm cã èng lãt cao su che ch¾n æ
®ì, vµ æ ®ì nµy l¹i ®ì c¸c trôc c¸c ®¨ng vµ
®­îc l¾p vµo th©n xe b»ng mét gi¸ ®ì.
V× ng­êi ta t¸ch trôc cac ®¨ng lµm hai ®o¹n,
èng lãt cao su sÏ khö ®é rung trong trôc c¸c
®¨ng ®Ó ng¨n ®é rung nµy lan ®Õn khung
xe. Do ®ã, ®é rung vµ tiÕng ån tõ trôc c¸c
®¨ng ë tèc ®é cao ®­îc gi¶m tíi møc tèi
thiÓu.
Gîi ý:
Tr­íc khi th¸o æ ®ì gi÷a, ph¶i ®¸nh dÊu ghi
nhí ë ®o¹n ch¹c mÆt bÝch vµ trôc trung gian
®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c khi l¾p ®o¹n ch¹c
mÆt bÝch nµy sau khi b¶o d­ìng.
NÕu kh«ng l¾p c¸c bé phËn theo dÊu ®èi
chiÕu, khi xe ch¹y cã thÓ sinh ra rung ®éng
vµ tiÕng ån.
(2/5)

2. Khíp c¸c ®¨ng

Môc ®Ých cña khíp c¸c ®¨ng lµ ®Ó khö
nh÷ng biÕn ®æi vÒ gãc ph¸t sinh tõ nh÷ng
thay ®æi vÞ trÝ t­¬ng ®èi gi÷a bé vi sai vµ hép
sè, vµ nhê vËy viÖc truyÒn c«ng suÊt tõ hép
sè ®Õn bé vi sai ®­îc ªm dÞu.
(1) Khíp c¸c ®¨ng kiÓu ch÷ thËp
Khíp cac ®¨ng kiÓu ch÷ thËp ®­îc sö dông
phæ biÕn v× cÊu t¹o cña chóng ®¬n gi¶n vµ
lµm viÖc chÝnh x¸c. Mét trong hai ch¹c ®Çu
trôc ®­îc hµn vµo trôc c¸c ®¨ng, cßn ch¹c
kia ®­îc g¾n liÒn vµ mét bÝch nèi hoÆc mét
®o¹n trôc rçng (khíp tr­ît).
§Ó tr¸nh cho n¾p vßng bi kh«ng bÞ v¨ng ra khi
trôc c¸c ®¨ng quay ë tèc ®é cao, ng­êi ta dïng
mét phanh h·m hoÆc mét tÊm chÆn ®Ó gi÷ chÆt
n¾p vßng bi trong lo¹i vßng bi mÒm nµy.
Lo¹i n¾p vßng bi cøng kh«ng thÓ th¸o ®­îc.
(3/5)

-10-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

<1> Sù thay ®æi vÒ tèc ®é gãc cña khíp

c¸c ®¨ng
H×nh bªn tr¸i minh ho¹ sù thay ®æi vÒ tèc ®é
cña trôc bÞ dÉn B, hîp thµnh mét gãc 300 víi
trôc dÉn ®éng A khi b¸n trôc A quay ë tèc ®é
kh«ng ®æi.
Khi b¸n trôc A (trôc thø cÊp cña hép sè) cña
khíp c¸c ®¨ng quay mét vßng, trôc bÞ dÉn B
(trôc c¸c ®¨ng) còng quay mét vßng.
B¸n kÝnh quay cña khíp nµy lín nhÊt (r2)
khi trôc ch÷ thËp vu«ng gãc víi trôc dÉn
®éng (c¸c gãc quay lµ 900, 2700). Nã h¬i
nhá h¬n mét chót (r1) khi trôc ch÷ thËp
kh«ng vu«ng gãc víi trôc dÉn ®éng (00, 1800
hoÆc 3600).
V× tèc ®é biªn cña ch¹c nèi ë trôc bÞ dÉn
thay ®æi mçi lÇn quay ®i 900, t¹o ra sù thay
®æi vÒ vËn tèc gãc ®èi víi trôc dÉn ®éng. Sù
thay ®æi vËn tèc gãc nµy trë nªn lín h¬n khi
gãc (a) gi÷a trôc dÉn ®éng A vµ trôc bÞ dÉn B
lín h¬n.
C¸c khíp cac ®¨ng ë ®Çu dÉn ®éng (phÝa
hép sè) cña khíp kiÓu Hook sÏ triÖt tiªu c¸c
biÕn thiªn vÒ vËn tèc gãc nµy. H¬n n÷a c¸c
trôc dÉn ®éng vµ trôc bÞ dÉn ®­îc ®Æt song
song víi nhau ®Ó tr¸nh nh÷ng biÕn ®éng vÒ
tèc ®é quay vµ m«men quay.
(4/5)

-11-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

(2) Khíp nèi mÒm

§­êng t©m nèi hép sè, trôc c¸c ®¨ng vµ bé vi sai cµng
th¼ng th× ®é rung vµ tiÕng ån sÏ cµng Ýt. Do ®ã, ë mét sè
xe chë kh¸ch kiÓu FR míi nhÊt, ng­êi ta sö dông trôc
cac ®¨ng cã gãc b»ng kh«ng. Trôc c¸c ®¨ng nµy còng
cã c¸c khíp nèi mÒm ®Ó ®¶m b¶o Ýt ®é rung vµ tiÕng ån.
HINT:
Khi th¸o vµ l¾p trôc c¸c ®¨ng:
· V× cã bé phËn ®iÒu chØnh chiÒu dµi trôc, ®Çu tiªn cÇn
ph¶i níi láng ®ai èc ®iÒu chØnh tr­íc khi th¸o trôc c¸c
®¨ng.
· Kh«ng cÇn th¸o c¸c bul«ng (A) gµi trong bÝch nèi cña
trôc c¸c ®¨ng.
· Ph¶i cÈn thËn, kh«ng ®­îc t¸c ®éng mét lùc qu¸ m¹nh
vµo c¸c khíp nèi mÒm khi th¸o trôc cac ®¨ng, vµ ph¶i
b¶o ®¶m r»ng hép sè, trôc cac ®¨ng vµ bé vi sai lu«n
lu«n th¼ng khi th¸o l¾p trôc c¸c ®¨ng.
· Sau khi l¾p, ph¶i kiÓm tra c¸c gãc cña khíp nèi.
(3) Khíp nèi cã tèc ®é kh«ng ®æi
C¸c khíp nèi cã tèc ®é kh«ng ®æi truyÒn m«men quay
ªm dÞu h¬n, nh­ng ®¾t tiÒn h¬n.
(5/5)

CÇu xe M« t¶
CÇu xe ®ì c¸c b¸nh xe. Do ®ã, thiÕt kÕ cÇu xe
cã thÓ thay ®æi theo lo¹i hÖ thèng treo vµ hÖ
thèng truyÒn lùc (FF, FR, 4WD, v.v...)
Trôc cÇu xe ®ì b¸nh xe vµ truyÒn m«men dÉn
®éng tõ b¸n trôc.
Gîi ý:
Tæ hîp b¸n trôc vµ trôc cÇu xe còng gäi lµ
b¸n trôc dÉn ®éng.
(1/1)

-12-
Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

1. Lo¹i sö dông c¸c vßng bi chÆn

(1) CÇu tr­íc cã b¸n trôc
C¸c b¸n trôc cã thÓ dÞch chuyÓn lªn xuèng
vµ sang ph¶i sang tr¸i theo chuyÓn ®éng
cña xe trong khi ®ång thêi truyÒn c«ng suÊt
tõ bé vi sai trùc tiÕp ®Õn c¸c b¸nh xe.
HÇu hÕt c¸c xe hiÖn ®¹i sö dông c¸c vßng bi
chÆn hoÆc c¸c vßng bi ®òa c«n hai d·y lµm
c¸c vßng bi ®òa c«n cho cÇu xe.
(2) CÇu sau kh«ng cã b¸n trôc
CÇu sau cña c¸c xe kiÓu FF chØ dïng ®Ó
chÞu t¶i. HÇu hÕt c¸c xe hiÖn ®¹i còng sö
dông c¸c vßng bi chÆn lµm æ ®ì cÇu xe, nh­
ë cÇu tr­íc.
(3) CÇu tr­íc kh«ng cã b¸n trôc
C¸c cÇu tr­íc cña c¸c xe kiÓu FR chØ dïng
®Ó ®ì träng l­îng cña xe, vµ lµ mét bé phËn
cña hÖ thèng l¸i.
Ng­êi ta sö dông c¸c vßng bi chÆn ë c¸c xe
chë kh¸ch míi nhÊt.
(4) CÇu sau cã b¸n trôc
Trong hÖ thèng treo ®éc lËp, kh«ng cã hép
b¸n trôc sau, vµ bé vi sai ®­îc l¾p trùc tiÕp
vµo th©n xe. B¸n trôc truyÒn c«ng suÊt tõ bé
vi sai ®Õn c¸c b¸nh xe.
Gîi ý
Khi l¾p vßng bi chÆn, ph¶i siÕt chÆt ®Õn lùc
vÆn qui ®Þnh. Kh«ng cÇn ®iÒu chØnh ®é t¶i
träng ban ®Çu.
(1/2)

2. Lo¹i sö dông c¸c vßng bi ®òa c«n

(1) CÇu tr­íc kh«ng cã b¸n trôc
Víi cam quay ®­îc dïng nh­ mét trôc t©m,
t¶i träng ë c¸c b¸nh xe tr­íc ®­îc truyÒn
vµo hÖ thèng treo.
Ng­êi ta l¾p mçi b¸nh xe vµo cam quay cña
nã qua c¸c vßng bi ®òa c«n.
(2) CÇu sau kh«ng cã b¸n trôc
Ng­êi ta l¾p vßng bi ®òa c«n vµo trôc cÇu xe
qua trèng phanh, vµ vßng bi ®òa c«n nµy ®ì
trôc cÇu xe.
Gîi ý:
Ph¶i thùc hiÖn viÖc ®iÒu chØnh t¶i träng ban
®Çu cho vßng bi ®òa c«n.
3. Lo¹i sö dông c¸c vßng bi cÇu h­íng
kÝnh
(1) CÇu sau (xe FR)
CÇu sau cña xe FR kh«ng chØ ®ì t¶i träng
trªn c¸c b¸nh sau, mµ cßn truyÒn c«ng suÊt
tõ ®éng c¬ ®Õn c¸c b¸nh xe.
(2/2)

-13-
 Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc

Bµi tËp

H·y sö dông c¸c bµi tËp nµy ®Ó kiÓm tra møc hiÓu biÕt cña b¹n vÒ c¸c tµi liÖu trong ch­¬ng nµy. Sau khi tr¶ lêi
mçi bµi tËp, b¹n cã thÓ dïng nót tham kh¶o ®Ó kiÓm tra c¸c trang liªn quan ®Õn c©u hái vÒ c©u hái hiÖn t¹i. Khi
c¸c b¹n cã c©u tr¶ lêi ®óng, h·y trë vÒ v¨n b¶n ®Ó duyÖt l¹i tµi liÖu vµ t×m c©u tr¶ lêi ®óng. Khi ®· tr¶ lêi ®óng mäi
c©u hái, b¹n cã thÓ chuyÓn sang ch­¬ng tiÕp theo.

-14-
 Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc
C©u hái-1
Những câu trình bày sau đây liên quan đến các bộ phận của hệ thống truyền lực. Hãy đánh dấu Đúng hoặc Sai cho mỗi câu sau
đây.

No. Câu hỏi Đúng hoặc Sai Các câu trả lời đúng
Bộ vi sai vận hành sao cho tốc độ của các bánh xe dẫn động bên trái và bên
1.
phải đều như nhau khi xe quay vòng. Đúng Sai
Bán trục có cơ cấu để triệt tiêu sự thay đổi chiều dài của trục khi bánh xe dịch
2.
chuyển lên và xuống. Đúng Sai
Trong loại xe FR hoặc 4WD, trục các đăng truyền công suất từ hộp số
3.
ngang/dọc đến bộ vi sai. Đúng Sai
Trục cầu xe đỡ bộ vi sai.
4.
Đúng Sai

C©u hái-2
Hình minh hoạ dưới đây thể hiện các bộ phận của bộ vi sai. Từ những cụm từ sau đây, hãy chọn các từ tương ứng với 1 đến 4.

a) Bánh răng quả dứa b) Bánh răng lớn (vành chậu) c) Bánh răng vi sai d) Hộp vi sai e) Bánh răng bán trục
f) Vòng đệm điều chỉnh

Trả lời: 1. 2. 3. 4.

-15-
 Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc
C©u hái-3
Những câu trình bày sau đây liên quan đến các việc chỉnh bộ vi sai của xe FR hoặc 4WD. Hãy chọn câu trình bày nào là Đúng.

Vì người ta chọn các vòng bi đỡ chặn thường dùng cho các vòng bi bán trục, nên không cần điều chỉnh tải trọng ban
1.
đầu.
Bánh răng dẫn động (quả dứa) cần điều chỉnh độ tải trọng ban đầu bằng các vòng đệm điều chỉnh hoặc các vòng
2.
cách co giãn.
Khi khe hở ăn khớp của bánh răng vành chậu là lớn, điều chỉnh bằng cách dịch chuyển hộp vi sai rời xa bánh răng dẫn
3.
động (quả dứa).
Nếu vết ăn khớp của bánh răng vành chậu không đúng, hãy điều chỉnh bằng cách làm lệch vị trí của bánh răng bán
4.
trục và bánh răng vi sai.

C©u hái-4
Những hình minh hoạ sau đây thể hiện các loại khớp nối có tốc độ không đổi. Từ những cụm từ dưới đây, hãy chọn các từ tương
ứng với 1 đến 4.

1. 2.

3. 4.

a) Khớp nối Rzeppa (Birfield) b) Khớp nối chạc ba c) Khớp nối tốc độ không đổi lệch 2 lần d) Khớp nối tốc
độ không đổi có rãnh chéo

Trả lời: 1. 2. 3. 4.

-16-
 Kü thuËt viªn chÈn ®o¸n – Hép sè th­êng HÖ thèng truyÒn lùc
C©u hái-5
Các hình minh hoạ sau đây thể hiện các loại vòng bi dùng trong các cầu trục. Từ các cụm từ sau đây, chọn vòng bi thích hợp với
1 đến 4.

1. 2.

3. 4.

a) Vòng bi đỡ chặn b) Vòng bi đũa côn c) Vòng bi cầu d) Vòng bi đũa

Trả lời: 1. 2. 3. 4.

-17-