Bạo Hành Trẻ Em

1. Thực trạng

Trong những năm gần đây tình trạng bạo lực trẻ em trong gia đình ngày một gia tăng
cả về số lượng lẫn mức độ. Đây không còn là một vấn đề của riêng gia đình mà là vấn
nạn của xã hội. Trẻ em non nớt cả về thể chất lẫn tinh thần rất cần được chăm sóc,
yêu thương và bảo vệ song thực tế không như vậy.

Điều khiến chúng ta sửng sốt, đau buồn hơn cả chính là nhiều vụ bạo hành dã man trẻ
em lại do chính những người làm cha làm mẹ, những người thân thích ruột thịt trong
gia đình gây ra. Nó chính là hổ dữ ăn thịt con, khi mà nhẹ thì mắng chửi nặng thì
dùng lời lẽ để đay nghiến, xúc phạm các em. Nặng nề hơn là dùng vũ lực đòn roi,
thậm chí là các biện pháp dã man, tra tấn tựa thời trung cổ với các vật dụng nguy
hiểm như: Nước sôi, roi sắt, xích cùm…

Theo con số thống kê của Bộ Lao động – Thương binh xã hội, đến nay, cả nước có
hơn 25 triệu trẻ em, chiếm 29% tổng dân số, trong đó có hơn 1,4 triệu em có hoàn
cảnh đặc biệt, hơn 1,2 triệu em bị khuyết tật… Tuy nhiên, điều đáng lo ngại hiện nay
là tình trạng ngược đãi, xâm hại, bạo lực, bóc lột trẻ em vẫn diễn biến phức tạp và trở
thành vấn đề bức xúc cho xã hội  Năm 2019 là 3000 vụ đến năm 2021 đã tăng lên
7000 vụ. Đó là con số thống kê các vụ việc bị phát hiện đưa ra ánh sáng, bị xử lí còn
con số thực tế có thể lớn hơn rất nhiều. 

Có những hình thức bạo hành trẻ em như sau:

– Bạo hành thể xác: Những hành vi bạo lực như đánh, đấm, tát… tác động trực tiếp
đến sức khỏe nạn nhân. Kiểu hành vi này hay xảy ra khi hai bên chênh lệch về sức
mạnh thể chất như giữa chồng và vợ, bố mẹ và con cái hoặc con cái và bố mẹ già.

– Bạo hành tình dục: Ép quan hệ tình dục khi bạn đời không muốn. Hành vi loạn luân
giữa cha và con gái hoặc mẹ và con trai, giữa anh chị em… cũng được xếp vào loại
này.

– Bạo hành tinh thần: Chửi bới, mắng nhiếc, im lặng không nói chuyện trong thời
gian dài…

2. Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bạo lực trẻ em trong gia đình, trước hết
phải kể đến nhận thức của các gia đình, cộng đồng về vấn đề bảo vệ trẻ em chưa đầy
đủ và phần nào đó còn bị xem nhẹ, nhiều thói quen, phong tục, tập quán như  văn hoá
″Thương cho roi cho vọt, ghét cho ngọt cho bùi” ″ bấy lâu nay khiến cho người ta coi
chuyện đánh con là “bình thường” đó là quyền của cha mẹ phải dạy cho con nên
người.

Do thiếu hiểu biết về pháp luật nói chung và pháp luật về quyền trẻ em nói riêng,
chưa được các cấp, các ngành quan tâm, đấu tranh loại bỏ, tuyên truyền nâng cao
hiểu biết cho các bậc cha mẹ về quyền trẻ em. Từ việc gia đình không có được một
chức năng bình thường, cho đến sự thiếu thông đạt, sự khiêu khích của người phối
ngẫu, hay sự dồn nén tâm lý của một người, hoặc vì các chất kích thích như rượu,
thuốc, hoặc vì thiếu một cuộc sống tâm linh, cho đến những sự khó khăn về kinh tế,
vv đều dẫn đến bạo hành trẻ em.

Kết quả của những sự nghiên cứu về bạo hành đã chứng minh rằng những người có
hành vi bạo lực thường muốn chế ngự người khác. Một người có hành vi bạo lực
chẳng những có thể dùng vị trí thượng phong về thể lý, nhưng còn có thể dùng những
khả năng trỗi vượt về tinh thần, tâm lý, về kiến thức, uy quyền, sự thông đạt, và ngay
cả về phương diện mầu da, hay tiếng nói …vv.

Việc ngược đãi, xâm hại, bạo lực, bóc lột đối với trẻ em chưa được cộng đồng chủ
động phát hiện sớm và báo cho các cơ quan chức năng xử lý, can thiệp kịp thời vì họ
không muốn có sự “rắc rối”  liên quan đến họ.

Nhận thức về sự nguy hại nhiều mặt và hậu quả lâu dài, nghiêm trọng của các hành vi
xâm hại tình dục, bạo lực đối với trẻ em chưa được cảnh báo đúng mức, đa phần
những trẻ em bị ngược đãi, xâm hại và bị bóc lột có tâm lý mặc cảm, tự ty hoặc tâm
lý thù hận đối với xã hội và sau này khi trưởng thành nhiều em trong số đó cũng ứng
xử tương tự đối với người khác.

Trong khi đó, vai trò bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em của gia đình, cộng đồng
chưa được coi trọng, kiến thức và kỹ năng bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em của
cha mẹ, người chăm sóc trẻ và của chính bản thân trẻ chưa đầy đủ dẫn đến năng lực
bảo vệ trẻ em của gia đình, cộng đồng còn hạn chế, trẻ em dễ trở thành nạn nhân của
các hành vi bạo lực, xâm hại tình dục và dễ bị lôi kéo vào con đường phạm tội.

Tình trạng nhiều gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn; cha mẹ ly hôn, ly thân; cha
mẹ mắc các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật…cũng là nguyên nhân dẫn đến việc trẻ
bị bạo lực

Nhận thức về bảo vệ trẻ em còn hạn chế thể hiện ở khía cạnh thiếu hiểu biết về luật
pháp, về các hành vi vi phạm quyền trẻ em, dẫn đến tình trạng người thân trong gia
đình xâm hại tình dục, bạo lực trẻ em (khoảng 50% tổng số vụ vi phạm) và các thành
viên khác trong xã hội phạm tội nghiêm trọng đối với trẻ em đến mức phải xử lý hình
sự. 

 Pháp luật chưa đủ mạnh, chưa đủ răn đe những người có hành vi bạo lực, như  Điều
110 Bộ luật hình sự Việt Nam quy định: ″…Người nào đối xử tàn ác với đối tượng là
trẻ em lệ thuộc mình thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ từ 1 năm đến 3
năm…″. Mức án như vậy là quá nhẹ.

Pháp luật về bảo vệ trẻ em còn nhiều khoảng trống, chưa có quy định cụ thể về bảo
vệ trẻ em là nạn nhân, nhân chứng; chưa có quy định đặc biệt trong trường hợp nhận
tố giác từ trẻ em. 

Môi trường xã hội còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ dẫn đến bạo lực trẻ em như: cha mẹ bị
cuốn vào tệ nạn xã hội, nghiện hút, cờ bạc, rượu chè; cha mẹ mâu thuẫn hoặc ly hôn,
lối sống ích kỷ, thiếu trách nhiệm với con cái.

Bất bình đẳng giới cũng là nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự loại bỏ thai nhi khi biết là
gái, vứt bỏ trẻ sơ sinh là gái và bạo lực với trẻ em gái.

3. Hậu quả

Hậu quả của bạo hành trẻ em không chỉ về mặt thể xác mà còn về tinh thân; hậu quả
của bạo hành trẻ em sẽ gắn liền; theo sao mỗi cá nhân đến suốt cuộc đời.

 Bạo hành ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất của trẻ
Bạo hành làm trẻ không thể phát triển về thể chất một cách bình thường; như trẻ còi
cọc; chậm lớn; đau bụng; rối loạn tiêu hóa; nước da tái; môi nhợt nhạt; ánh mắt đờ
đẫn bạc nhược hoặc hung dữ.

 Ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ

Việc bạo hành trẻ em không chỉ gây ra những hậu quả nặng nề về sức khỏe thể chất;
mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần của trẻ kéo theo nhiều hệ lụy
tâm lý. Tất cả những hành động như đánh đập; vùi dập; khủng bố; làm nhục; … đều
khiến đứa trẻ thiếu tự tin, rụt rè; luôn trong trạng thái thảng thốt. Khi bị bạo hành
thường xuyên sẽ khiến trẻ có những rối loạn hành vi; và ứng xử.  Nhiều trường hợp
vì bị bạo hành quá nhiều nên kéo theo sự thay đổi về tâm tính; khả năng nhìn nhận
những mặt tốt – xấu trong xã hội bị ảnh hưởng; thậm chí trở nên vô cảm, lãnh đạm
với mọi thứ xung quanh.

 Rối loạn hành vi ứng xử

Khi bị bạo hành nhiều; trẻ rất có thể thay đổi hành vi ứng xử. Có trẻ đang hiền lành,
hòa nhã; lễ phép bỗng trở nên thô lỗ; nóng nảy, cục cằn; và hung bạo; thậm chí sẽ học
theo hành vi bạo hành đối với người khác, nhìn ai cũng thấy đáng ghét; và ra tay đánh
đập; ngay cả với các loài động vật.

Ngược lại, có nhiều trẻ khi bị bạo hành sẽ thu mình lại; sống khép kín, cô lập; hay
buồn phiền suy nghĩ, luôn thấy tự ti; ngại giao tiếp, không dám đưa ra suy nghĩ của
bản thân; và rất dễ lâm vào tình trạng trầm cảm. Nặng hơn, trẻ có thể bị hoang tưởng,
ảo giác; tâm trí bất ổn; và xa lánh mọi người; phó mặc cuộc sống, không có ước mơ;
hoài bão và mục đích, lý tưởng sống.

 Trẻ bị bạo hành có thể thành người dễ bạo lực

Điều đặc biệt lưu ý là việc bạo hành sẽ gây hậu quả trầm trọng đến việc hình thành;
và phát triển nhân cách của trẻ. Bị bạo hành; trẻ dần dần hình thành một nhân cách
nhút nhát; tự ti, thiếu sự khẳng định mình.

Trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc thích nghi chấp nhận; và vượt qua các thử thách
biến cố hay thất bại trong cuộc sống sau này. Vì thế, trẻ dễ mắc phải các rối loạn
stress; lo âu và trầm cảm kéo dài. Có những trẻ biểu hiện lúc nhỏ có thể đơn giản là
hung bạo; hay cáu gắt, khó tính; nhưng khi lớn lên, trẻ có thể trở thành một con người
cục cằn; lỗ mãng và độc ác. Sống trong môi trường không lành mạnh; bị bạo hành;
hoặc chứng kiến sự bạo hành, trẻ sẽ có quan niệm sống lệch lạc; không biết tôn trọng
người khác; và cũng không biết tôn trọng chính bản thân mình. Thậm chí trẻ trở nên
vô cảm; không biết lên án những hành vi phi đạo đức của người khác.

4. Giải Pháp

Xã hội càng phát triển thì mặt trái của nó càng nhiều, tuy nhiên nhận thức của xã hội
cũng sẽ cao hơn, do đó càng cần phải nhận thức rõ hơn nữa tầm quan trọng của trẻ
em – mầm non tương lai của đất nước, và phải đề ra và thực hiện các biện pháp để
dần dần làm giảm đi tình trạng bạo hành trẻ em

 Nâng cao nhận thức của xã hội, tăng cường trách nhiệm và năng lực của
gia đình, nhà trường, cộng đồng:

 Trong việc chủ động phòng ngừa có hiệu quả các hành vi bạo lực, xâm hại đối với
trẻ em. Thực hiện các hoạt động truyền thông, giáo dục, phổ biến kiến thức, pháp
luật, kỹ năng bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em cho cha mẹ, người chăm sóc trẻ,
giáo viên, cộng đồng và bản thân trẻ em

 Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật vệ bảo vệ trẻ em:

Sửa đổi, bổ sung Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em 2004, trong đó xác định
rõ quyền hạn, trách nhiệm và vai trò của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội,
nhà trường, gia đình và các cá nhân trong việc bảo vệ chăm sóc trẻ em, đáp ứng các
nhu cầu chăm sóc và bảo vệ an toàn cho mọi trẻ em; bổ sung một chương riêng về
bảo vệ trẻ em nhằm tăng khả năng phòng ngừa, ngăn chặn các nguy cơ xâm hại, bạo
lực trẻ em; bổ sung những quy định, chế tài cụ thể về các hành vi xâm hại, bạo lực
đối với trẻ em; quy định rõ các thủ tục và quy trình phòng ngừa, trợ giúp và giải
quyết các trường hợp trẻ em bị xâm hại, bạo lực, trách nhiệm của các cơ quan nhà
nước, các tổ chức xã hội, nhà trường, gia đình và các cá nhân phòng ngừa các hành vi
xâm hại, bạo lực đối với trẻ em.

Nghiên cứu xây dựng và ban hành Luật Internet, trong đó có những quy định cụ thể
về việc quản lý các trang web, các trò chơi game online trực tuyến nhằm tiếp thu
những tiến bộ vượt bậc của công nghệ thông tin, phát huy khả năng tư duy, sáng tạo
của giới trẻ, đồng thời hạn chế tối đa những tiêu cực mà loại hình giải trí này gây ra.

 Tăng cường sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường – gia đình – xã hội. Nhà
trường trong việc quản lý giáo dục trẻ em:

Cần phải thực hiện tốt công tác tư vấn, tham vấn học đường và phát huy vai trò của
công tác Đoàn, Đội. Môi trường gia đình có tác động tích cực đến việc hình thành
nhân cách, do đó cha mẹ phải là tấm gương tốt để con cái noi theo. Chính quyền địa
phương phải quan tâm, chăm lo cho trẻ em. Cộng đồng không vô cảm trước những
nguy cơ trẻ em bị xâm hại, bạo lực.

 Xây dựng môi trường sống an toàn, thân thiện cho mọi trẻ em:

Nhằm phòng ngừa có hiệu quả các hành vi xâm hại bạo lực đối với trẻ em; ngăn ngừa
trẻ em vi phạm pháp luật, trên cơ sở thực hiện có hiệu quả việc xây dựng xã phường
phù hợp với trẻ em theo Quyết định số 37/2010/QĐ-TT ngày 22/4/2010 của Thủ
tướng Chính phủ ban hành Quy định tiêu chuẩn xã, phường phù hợp với trẻ em. Đẩy
mạnh thực hiện Cuộc vận động “ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”
do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động.

 Tiếp tục củng cố và kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về bảo vệ, chăm sóc
trẻ em từ trung ương đến cơ sở; xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành trong đó xác
định rõ trách nhiệm của các ngành, các tổ chức trong việc thực hiện công tác bảo vệ,
chăm sóc trẻ em. Phát triển đội ngũ cán bộ xã hội, cộng tác viên, tình nguyện viên
đến tận thôn, bản, khu, ấp…

Tăng cường năng lực và nâng cao chất lượng hệ thống dịch vụ bảo vệ trẻ em, bao
gồm: (i) Dịch vụ bảo vệ trẻ em trong gia đình (dịch vụ tư vấn, tham vấn gia đình và
trẻ em; các trung tâm, điểm công tác xã hội trẻ em …); (ii) Dịch vụ bảo vệ trẻ em
ngoài môi trường gia đình (cơ sở bảo trợ xã hội, cơ sở trợ giúp trẻ em, trường giáo
dưỡng..); (iii) Dịch vụ hỗ trợ khẩn cấp dành cho trẻ em bị xâm hại, bạo lực.