МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ

Проф. Д-р Зоран Панов

 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

 Теоретски аспекти на моделот на залихи

 Операциони истражувања
 Количина на залихи
 Набавки
 Редовни набавки
 Итни набавки

 Задача (Пример)

2
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Теоретски аспекти на моделот на залихи

Цел на моделот на залихи:

- утврдување на оптимални залихи на сировини,
материјал, стока во компаниите.
Критериум на оптималност:
- минимални трошоци (максимален профит)
Услови:
- Количината на суровината треба да биде таква за да
во секој момент постои независно одвивање на
производниот процес од условите на снабдување

3
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Што се тоа залихи?

 Залихи се стока, материјал, суровини или друг вид на производи

кои се наоѓа во складиштата или магацините на компаниите.

 Оваа стока обично припаѓа на самата компанија и во најголем број

на случаи после некретнините и производните машини, претставува
нејзина најзначајна сопственост.

 Постојат компании во кои токму залихите се највредниот дел од

нив.

4
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Видови на залихи

 Суровини и материјали кои се користат за

производство
 Резервни делови

 Енергенси

 Полупроизводи

 Готови производи

5
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Систем на управување со залихите

 Множество на правила и процедури со кои во компанијата

се решаваат задачи во врска со обезбедување на
материјали потребни за одвивање на процесот на
производство
 Системот дава одговор на следните три основни прашања
 Што да се држи во складиштето (магацинот)?
 Како да се обноват залихите?

 Како и кога да се направи нова нарачка?

6
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Услови на системот:

 “Вистински“ (погоден) дел

 “Вистинска“ количина
 “Вистински“ услови
 “Вистинско“ место
 “Вистински“ момент
 “Вистинска“ цена

7
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Променливи (варијабли)

 Количина на стока (Q)

 Момент на нарачка (t)

8
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Типови на модели на залихи од аспект на управување

 Систем со непрекинато надгледување

 Систем со два магацина
 Систем со периодично надгледување
 Систем со пополнување по желба

9
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Систем со непрекинато надгледување

R – ниво на обновување на залихите
Q – количина на нарачување
Ниво на Кога нивото на залихи падне на R или
залихи пониско, се нарачува количина Q

Време

10
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Систем со периодично надгледување

Ниво на
залихи

Време

11
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Систем со пополлнување по желба

Ниво на
залихи

Време

12
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Трошоци за залихи

- Трошоци за набавка
- Трошоци за чување и складирање
- Трошоци како резултат на недостаток на залихи во
магацин (опортунистички трошоци)
- Останати трошоци

13
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Трошоци за набавка

Трошоци настанати од моментот на утврдување на

потребата за залихи до нивниот прием во магацинот
на компанијата
- Транспорт
- Плати на вработени во служба за набавка
- Комуникациони услуги (ПТТ, Факс, Интернет)
- Канцелариски прибор

14
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Трошоци за чување на залихи

Настануваат како последица на фактот дека

компанијата веќе поседува залихи
- трошоци на вложен капитал (инвестиција за набавка)
- трошоци за простор (магацин)
- трошоци за одржување, чување и складирање
- трошоци за плата на вработените во складиштата или
магацините

15
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Трошоци за чување на залихи

- Трошоци како резултат на прекин на работењето и

застој во производството

- Трошоци настанати како резултат на вонредни

постапки поради недостаток на залихи

16
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Математичко моделирање

1. Надгледување на залихите – непрекинато или периодично

2. Карактер на потрошувачка – детерминистичка, стохастичка или
непозната
3. Стационарност – дали параметрите на распоределба на веројатноста која ги
опишува случајните големини во моделот, се менуваат во време
4. Период на планирање – еден период, повеќе периоди, бесконечен временски
период
5. Недозволена потрошувачка – дали се зголемува или намалува
6. Трошоци – просечни или дисконтирани
7. Испорака – моментална или постои време на испорака кое може да биде
константно или случајно
8. Трајност на залихите – неограничено или временски
9. Број на артикли – модели за еден артикал или за повеќе

17
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Теоретски аспекти на моделот на залихи

Трошоците можат да бидат:

- редовни
- - итни

- Т = Тr + Ti
- K  min (T)

18
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ

Редовни трошоци – трошоци за складирање, чување и

набавка на суровини, материјали, стоки итн.

Итни трошоци – трошоци за итна набавка на суровини,

материјали, стоки итн.

Итните трошоци се по правило многу поголеми од

редовните трошоци.

Тежината на критериумските функции за итни трошоци е

далеку поголема од онаа за редовни трошоци.

19
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Модели на залихи

- Модел со
константна
потрошувачка

- Модел со
стохастичка
потрошувачка
20
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример

Одредување на оптимална количина на

експлозив во магацинот за експлозив на
една компанија (XY) која продава
експлозиви за стопански цели.

Целта: Да се направи симулација за

донесување на одлука која количина на
експлозив да се чува во магацинот
21
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример

Критериумска функција е трошоци за

чување и залихи.

Карактер на функција – минимизација

Услови – минимална количина на експлозив

да е секогаш во магацинот и да се спазува
рок на траење на експлозивот (3 месеци)

22
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример

Следена е во еден подолг период

потрошувачката на експлозив и утврденот е
дека истата има стохастички карактер со
следниот закон на веројатност
(распределба)

23
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример


X [t] 0 5 10 15 20 25 > 25
P[x] 0.05 0.10 0.25 0.40 0.15 0.05 0.00

Трошоци за складирање во еден месец

C1 = 2000 [den/t]

Трошоци за итни набавки

C2 = 11000 [den/t]

24
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример


u - распплпжива кпличина на експлпзив на ппчетпкпт на месецпт

x - пптребна кпличина на експлпзив вп текпт на месецпт

25
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример


К - кпефициент на пценка Трошоци за складирање во еден месец

C1 = 2000 [den/t]
C2
K  0.846 Трошоци за итни набавки
C1  C2 C2 = 11000 [den/t]

u = 15 [t]
26
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример


u
 x 
u2 
( x  y) 2
T (u )  C1   u   p( x) C1  p ( x )  C2  p( x)  19626 [den]
x 0  2 x u 1 2 x x u 1 2x

27
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример


Услов 1 – Константни трошоци на складирање

C1 = const

F (uopt  1) F (uopt )
C1  C2  C1 7080.59<C2<35914.69
1  F (uopt  1) 1  F (uopt )

28
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример


Услов 2 – Константни трошоци за итни набавки

C2 = const

1  F (uopt ) 1  F (uopt  1)
C2  C1  C2 612.56<C1<3107.09
F (uopt ) F (uopt  1)

29
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Пример

Заклучпк
Оптимална кпличина на експлпзив вп магацинпт е 15
тпни

Верпјатнпста дека нема да биде пптребнп ппвеќе пд

15 тпни експлпзив вп магацинпт е 80 %

Сп иста верпјатнпст, пчекуваните трпшпци за

складираое и итни набавки би биле 19268 ден

30
 СИМУЛАЦИЈА НА ДОНЕСУВАЊЕ НА ОДЛУКИ
МОДЕЛ НА ЗАЛИХИ
Заклучпк

Прашаоа

31