Republic of the Philippines

DEPARTMENT OF EDUCATION
Region I
Division of Ilocos Sur

SARILING LINANGAN KIT

ARALING PANLIPUNAN 9
9
EKONOMIKS

Pamagat ng Aralin: “ Implasyon”

Pamanahunan Blg: 3 MELC Blg: 3

Kasanayang Pampagkatuto sa MELC

 NATATALAKAY ANG KONSEPTO, DAHILAN, EPEKTO AT PAGTUGON SA

IMPLASYON (AP9MAK-IIId-9)

Pangalan ng Guro: MELODY B. MANLANGIT

Paaralan: RANCHO NATIONAL HIGH SCHOOL

1
 3

PAUNANG SALITA

Pangunahing isyu sa lahat ng tao ang suliranin sa patuloy na pagtaas ng

presyo. Maraming mamamayan, noon at ngayon ang nahaharap sa hamon ng
walang tigil na pagbabago sa mga presyo ng mga pangunahing produkto at
serbisyo. Kagaya na lamang ng kinakaharap ng buong mundo ngayon na krisis-
dulot ng COVID-19. Dahil dito, ang bawat isa ay napipilitang humanap ng mas
matatag na hanapbuhay upang matugunan ang kanilang pang-araw-araw na
pangangailangan.

Sa iyong pagtahak sa landas ng Self Learning Kit (SLK) na ito, ikaw ay

haharap sa mga tekstong magbibigay-kabatiran at mga mapanghamong gawain na
sadyang pupukaw ng iyong interes at magbibigay sa iyo ng kaalaman tungkol sa
patuloy na pagtaas ng mga presyo ng mga pangunahing pangangailangan.

May malaking gampanin ang ating pamahalaan upang masiguro na hindi

lubusan ang pagtaas ng presyo ng mga bilihin. Bilang paniguro, tinutulungan nila
ang mga mamamayan na maitawid ang kanilang mga pangangailangan upang
mabuhay ng sapat.

Ang pagbabago sa presyo ng mga produkto at serbisyo sa iba’t ibang

panahon ay pangkaraniwang nagaganap. Subalit, kung ang pagbabago ay dulot ng
pangkalahatang pagtaas ng presyo, pagbaba sa halaga ng salapi at may negatibong
epekto sa tao, ang kalagayang ito ay bunga ng implasyon.

Grade 9 Most Essential Learning Competency

(MELC):
Natatalakay ang konsepto, dahilan, epekto at pagtugon sa
implasyon

Sa pagtatapos ng araling ito, inaaasahang ikaw ay:

1. 1. Nakapagsusuri ng konsepto at palantandaan ng implasyon.

2. 2. Natutukoy ang dahilan at epekto ng pagkakaroon ng implasyon.
3. 3. Nakapagbibigay ng maparaang solusyon sa paglutas ng implasyon.

2
 ARALIN

PAGGANYAK/PAGBABALIK-ARAL

THREE PIC: ONE WORD

Panuto: Suriin ang bawat larawan at kompletuhin ang word puzzle ng bawat
bilang. Matapos nito ay pag-ugnayin ang inilalahad ng bawat larawan upang mabuo
ang hinihinging konsepto. Pumili lamang ng mga letra upang mabuo ang salita o
konsepto sa ibaba.

1. B A __ K __ T O __ G O __ __ S

2. S __ O R __ A G __ 3. M A __ __ B A __ G P __ S A __ O D

(KONSEPTO)

I O P A M A
Y M L N S N

3
 MAIKLING TALAKAYAN

Matapos mong maorganisa ang iyong mga paunang kaalaman

tungkol sa implasyon, ihanda moa ng iyong sarili sa susunod na
bahagi ng aralin upang higit mong maunawaan ang konspeto ng
implasyon.

Ang Implasyon

Konsepto ng Implasyon
Kahulugan
- Tumutukoy sa pagtaas ng pangkalahatang presyo ng mga piling produkto na nakapaloob sa
basket of goods ayon sa The Economics Glossary.
- Ayon sa aklat na Economics nina Parkin at Bade (2010), ang implasyon ay patas na
paggalaw ng presyo at ang deplasyon naman ay ang pagbaba sa halaga ng presyo. Kaya
naaapektuhan ang dami ng produktong maaaring bilhin ng mga mamimili dahil sa pagtaas
sa pangkalahatang presyo ng mga bilihin.
Mayroon ding tinatawag na hyperinflation na kung saan ang presyo ay patuloy na
tumataas bawat oras, araw at linggo katulad ng naganap sa bansang Germany noong 1920.
Sa kasalukuyang panahon, ang implasyon ay isang suliraning hindi mapigilan. Dahil
sa pagkalat ng nakakamatay na virus, ang COVID-19, maraming mga pangangailangan ang
itinaas ang presyo. Ang mga pangunahing produkto tulad ng bigas, asukal, manok,
karne, isda at iba pa ay hindi nakaligtas sa pagtaas ng presyo.
Ginagamit ang Consumer Price Index (CPI) upang mapag-aralan ang pagbabago
sa presyo ng mga produkto. Ang pamahalaa ang siyang nagtatalaga ng mga piling
produktong nakapaloob sa basket of goods. Ang mga nasa basket of goods ay mga
produktong kumakatawan sa mga pangunahing pangangailangan at pinagkakagastusan ng
mamamayan.
Mga Uri ng Panukat sa Pagbabago ng Presyo
1. GNP Deflator o GNP Explicit Price Index- Ito ang average price index na ginagamit upang
mapababa ang halaga ng kasalukuyang GNP at masukat ang totoong GNP. Ito ang
sumusukat sa pangkalahatang antas ng presyo ng mga produkto at serbisyong nagawa ng
ekonomiya sa loob ng isang taon.
2. Wholesale or Producer Price Index- Index ng mga presyong binabayaran ng mga
tindahang nagtitingi para sa mga produktong muli nilang ibebenta sa mga mamimili.
3. Consumer Price Index (CPI)- ang nagiging batayan sa pagkompyut ng CPI ang presyo at
dami ng produktong kadalasang kinokonsumo ng bawat pamilya na nasa loob ng tinatawag
na market basket. Ang market basket ay ginagamit din upang masukat ang antas ng
pamumuhay ng mga consumer.

4
 Pagkwenta ng CPI

1. Pagkuha ng Tinimbang na Presyo (Weighted Price)

WP= Timbang X Presyo

2. Pagkuha ng Kabuuang Tinimbang na Presyo (Total Weighted Price)

TWP= Ʃ WP
3. Pagkuha ng CPI

Total Weighted Price ng Kasalukuyang Taon (Present Year)

CPI = Total Weighted Price ng Basehang Taon (Base Year) X 100

Kahalagahan ng CPI
 Ang CPI ay mahalagang instrumento upang mabatid ang kalagayang pang-ekonomiya ng
bansa.
 Mababatid ang cost of living o halagang kailangan upang mabuhay at makabili ng mga
produkto na mahalaga sa pamumuhay.
 Dito nakabatay ang inflation rate
 Ginagamit upang mabatid ang Purchasing Power of Peso o ang kakayahan ng Piso na
makabili ng produkto at serbisyo.

Timbang Weighted Weighted

Presyo Presyo
Mga Bibilhin Yunit Price Price
(2018) (2019)
(2018) (2019)
Bigas Kilo 25 32 34 800 850
Asukal (puti) Kilo 10 48 50 480 500
Isda (galunggong) Kilo 5 120 130 600 650
Karne ng manok Kilo 2 145 150 290 300
Mantika Litro 5 60 70 300 350
Total Weighted Price 2, 470 2, 650

Sundan ang paraan ng 25 X 32 = 800

pagkuha ng Weighted Price 800+480+600+290+300= 2, 470
ng basehang taon (2018)
upang makuha ang 850+500+650+300+350= 2, 650
Weighted Price ng
kasalukuyang taon (2019).

Total Weighted Price ng Kasalukuyang Taon (2, 650)

CPI = X 100 = 107.28 %
Total Weighted Price ng Basehang Taon (2, 470)

5
 Dahilan ng Implasyon

1.Demand-pull – nagaganap ito kapag nagkakaroon ng paglaki sa paggasta ang

sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan at panlabas na sector ngunit ang pagtaas ng
aggregate demand ay hindi katumbas ng paglaki ng kabuuang produksiyon. Dahil dito,
nagkakaroon ng shortage sa pamilihan kaya ang presyo ng bilihin ay tumataas. Ayon sa
pananaw ng mga monetarist () sa pangunguna ni Milton Friedman, isang ekonomista na
ginawaran ng Gawad Nobel noong 1976, ang pagkakaroon ng labis na dami ng salapi sa
sirkulasyon ang isang dahilan kung bakit tumataas ang demand.
2.Cost-push – ang pagtaas ng mga gastusing pamproduksiyon ang siyang sanhi ng
pagtaas sa presyo ng mga bilihin. Kung ang isang salik sa produksiyon, halimbawa ay lakas
paggawa, ay magkakaroon ng pagtaas sa sahod, maaari itong makaapekto sa kabuuang
presyo ng mga produktong ginagawa. Maipapasa ng mga prodyuser ang pagtaas sa halaga
ng lakas paggawa sa mga mamimili. Gayundin, kung tataas ang presyo ng mga inputs o
hilaw na materyales o sangkap sa produsiyon. Ang karagdagang gastos sa mga ito ay
makapagpapataas sa kabuuang presyo ng mga produkto

Bunga o Epekto ng Implasyon

1. Tataas ang demand o ang paggasta kaya mahahatak ang presyo pataas.
2. Kapag tumaas ang palitan ng piso sa dolyar o kaya tumaas ang presyo ng materyales na
inaangkat ang mga produktong umaasa sa importasyon para sa mga hilaw na sangkap ay
nagiging sanhi rin ng pagtaas ng presyo
3. Dahil sa kakulangan ng pumapasok na dolyar, bumababa ang hlaga ng piso. Nagbubunga
ito ng pagtaas ng presyo ng mga produkto
4. Kapag kulang ang supply sa local na pamilihan dahilang produkto ay iniluluwas, magiging
dahilan ito upang tumataas ang presyo ng produkto. Kapag mas mataas ang demand kaysa
sa produkto, ito ay magdudulot ng pagtaas sa presyo.
5. Nakapagkokontrol ng presyo ang sistemang ito. Kapag nakontrol ang presyo at dami ng
produkto, Malaki ang posibilidad na maging mataas ang presyo.
6. Sa halip na magamit sa produksiyon ang bahagi ng pambansang badyet, ito ay napupunta
lamang pagbabayad ng utang.

Mga Mabuting Epekto ng Implasyon

 Kapag ang dahilan ng implasyon ay ang pagtaas ng demand, ang mga negosyante ay
nahihikayat na pataasin at pagbutihin ang produksiyon bunga ng pagkakaroon ng mataas na
presyo ng mga produkto. Dahil ang mataas na presyo ay isang insentibo sa mga
negosyante.

6
 Tignan natin ang paikot na daloy na nagpapakita ng epekto ng implasyon.

MATAAS NA
PRESYO
MATAAS NA MARAMING
PASAHOD NEGOSYO
MARAMING
MANGGAGAWA

 Ang pagkakaroon ng mataas na presyo ng mga produkto ay nakagaganyak sa mga

negosyante na magtayo ng maraming negosyo. Ang pagtatayo ng maraming negosyo ay
isang palatandaan na mangangailangan ng maraming manggawa lalo na kung ang
negosyong itatayo ay nakasentro sa labor intensive industries.
 Nakikinabang sa implasyon ang mga karaniwang negosyante na nasa real estate business
at buy-and-sell, ang mga mahilig bumili ng mga produkyong mabilis tumaas ang presyo.
Bibilhin nila ito sa mababang presyo at ibebenta ng mas mahal para tumubo.
 Nakikinabang rin ang mga mangungutang kapag ang interes ay mas mababa kaysa sa
antas ng implasyon sa loob ng isang takdang panahon. Nabibili ang gusting produkto sa
mas mababang presyo at magbabayad ng utang sa mababang halaga.
 Nakikinabang rin ang mga taong hindi tiyak ang kita sapagkat may pagkakataon na mabilis
magbago ang kanilang kita tulad ng pagbabago ng presyo. Madalas na mas madali ang
paglaki ng kanilang kita kaysa sa antas ng implasyon.
Pagtugon o Solusyon sa Implasyon
“Bawat problema ay may solusyon”. Ito ang madalas na pahayag sa tuwing tayo ay
nahaharap sa mga suliranin. Ang mga sumusunod ay mabuting solusyon sa Implasyon:
1. Ang pamahalaan ay maaaring magtatag ng Easy Money Policy na isinasagawa ng Bangko
Sentral ng Pilipinas (BSP) kapag ang presyo ng mga produkto ay istabilisado at kapag ang
reserba ng dolyar ay sapat dahil kayang tustusan ang anumang pangangailangan ng
reserba.
2. Maaari ring gawin ng BSP ay ang pagtatatag ng Tight Monetary Policy. Magpapairal ng
isang mahigpit na patakaran sa pagpapahiram ng pondo sa mga bangko komerysal.
3. Bigyang prayoridad ang mga local na pamilihan.

7
 PAGSASANAY/GAWAIN

Sa puntong ito, sasagutan mo ang unang gawain upang

masukat ang iyong kaalaman tungkol sa unang bahagi ng
aralin.

Gawain I. Panuto: Basahin ang sumusunod na pahayag. Bilugan ang nakangiting mukha
kung TAMA ang pahayag o konsepto. Kung hindi naman, bilugan ang hindi nakangiting
mukha

1. Nararanasan ang deplasyon kapag ang presyo ng bigas sa pamilihan ay

bumabagsak o bumababa.

2. Hyperinflation ang tawag kung ang presyo ng mga piling produkto ay tumataas
bawat oras, araw o linggo.

3. Ang implasyon ay nagaganap kapag ang lahat ng mga produkto sa pamilihan

ay nagkakaroon ng pangkalahatang pagtaas ng presyo.

4. Ang mga mamamayan ang nagtatalaga ng mga piling produktong nakapaloob

sa basket of goods.

5. Nagaganap ang demand-pull kapag nakaroon ng pagtaas ng mga gastusing

pamproduksiyon.

8
 Gawain II. PAGKOMPYUT. Panuto: Ikompyut ang consumer price index ng mga
sumusunod:
Weighted Weighted
Presyo Presyo
Mga Bibilhin Yunit Timbang Price Price
(2015) (2016)
(2015) (2016)
Bigas Kilo 50 28 31
Gulay (Repolyo) Kilo 5 25 30
Isda (Bangus) Kilo 3 100 110
Karne ng Baka Kilo 4 120 140
Total Weighted Price

Gawain III. Panuto: Punan ang hinihinging datos ang talahanayan:

Mabuting Epekto ng Di-Mabuting Epekto ng Mga Paraan para
Implasyon Implasyon Masolusyonan ang
Implasyon

PAGLALAHAT/PAGLALAGOM

 Kompletuhin ang pangungusap upang mabuo ang konsepto ng aralin

Naunawaan ko na ang implasyon ay:

9
 PAGSASABUHAY SA ARALIN

Gumawa ng isang komitment bilang isang mag-aaral kung paano ka

makapag-aambag na mapamahalaan ang pagtaas ng presyo ng mga
bilihin. Maging malikhain sa paggawa ng komitment gamit ang card
bord na may sukat na 10x4 inches. Gawing basehan ang rubriks na
naitala sa ibaba.

Rubrik ng Pagmamarka sa Komitment

Krayterya Napakagaling (15) Magaling (10) May kakulangan (5)
Impormatibo Ang nabuong komitment Ang nabuong Ang nabuong
ay nakapagbibigay ng komitment ay poster ay kulang ng
kompleto, wasto at nakapagbibigay ng impormason
mahalagang impormasyon wastong impormasyon tungkol sa kung
tungkol sa kung paano tungkol sa kung paano paano makakapag-
makakapag-ambag sa makakapag-ambag sa ambag sa tamang
tamang pamamahala sa tamang pamamahala pamamahala sa
implasyon sa implasyon implasyon
Malikhain Nagpapakita ng Malikhain at magaling May kakulangang
pagkamalikhain at ang elemento ng ang elemnto ng
napakagaling na disenyo disenyo ng komitment disenyo ng
komitment

10
 PAGTATAYA
PANUTO: Basahin at unawain ang sumusunod na pahayag o katanungan. Bilugan ang titik
ng tamang sagot.
1. Tumutukoy ito sa pagtaas ng pangkalahatang presyo ng mga piling produkto na nakapaloob
sa basket of goods.
a. Concumer Price Index
b. Deplasyon
c. Hyperinflation
d. Implasyon
2. Karaniwan itong ginagamit upang mapag-aralan ang pagbabago sa presyo ng mga
produkto.
a. Consumer Price Index
b. Deplasyon
c. Hyperinflation
d. Implasyon
3. Ito ang average price index na ginagamit para mapababa ang halaga ng kasalukuyang GNP
at masukat ang totoong GNP.
a. Consumer Price Index
b. GNP Deflator o GNP Explicit Price Index
c. Wholesale or Producer Price Index
d. Total Weighted Price Index
4. Ang sumusunod ay paglalarawan sa Demand-Pull na dahilan ng implasyon, MALIBAN sa:
a. Pagkakaroon ng shortage sa pamilihan kaya ang presyo ng bilihin ay tumataas.
b. Pagkakaroon ng labis na dami ng salapi sa sirkulasyon
c. Pagkakaroon ng paglaki ng paggasta ang sambahayan, bahay-kalakal, pamahalaan
at panlabas na sector
d. Pagkakaroon ng mataas na gastusing pamproduksiyon
5. Alin sa sumusunod ang bunga ng implasyon kapag mataas ang suplay ng salapi?
a. Bumababa ang halaga ng piso at nagbubunga ito ng pagtaas ng presyo ng mga
produkto
b. Kakulangan ang suplay sa local na pamilihan dahil sa mga produktong iniluluwas.
c. Nakokontrol ang presyo at dami ng produkto sa mga monopoly o kartel
d. Tataas ang demand o paggasta kaya mahahatak ang presyo paitaas
6. Nakikinabang sila sa implasyon sapagkat mahilig silang bumili ng mga produkyong mabilis
tumaas ang presyo. Bibilhin nila ito sa mababang presyo at ibebenta ng mas mahal para
tumubo.
a. Karaniwang negosyante na nasa real estate business at buy-and-sell
b. Mga Mangungutang
c. Mga taong may Di-Tiyak na Kita
d. Mga nagbabayad ng tax
7. Isa ito sa isinasagawa ng Bangko Sentral ng Pilipinas na kapag ang presyo ng mga
produkto ay istabilisado at kapag ang reserba ng dolyar ay sapat dahil kayang tustusan ang
anumang pangangailangan ng reserba.
a. Easy Money Policy
b. Tight Monetary Policy

11
 c. Demand Pull
d. Cost Push

8. Sa papaanong paraan malulutas ang demand pull inflation?

a. Pagbibigay pansin sa produktibidad sa paggawa upang mapataas ang output ng
produksiyon
b. Pagbubukas ng karagdagang trabaho upang mapasigla ang matamlay na ekonomiya
c. Pagpapautang na may mababang interes upang makahikayat ng karagdagang
paggasta
d. Pagkontrol sa supply ng salapi upang mabawasan ang labis na paggasta s
ekonomiya
9. Bilang isang mamimili, papaano ka makatutulong sa paglutas ng suliranin sa implasyon?
a. Bumili lamang kung bagsak ang presyo ng mga bilihin sa pamilihan
b. Bumili lamang kung kakilala at suki ang nagtitinda sa pamilihan
c. Bumili lamang sa mga supermarket o grocery upang matiyak ang presyo
d. Bumili lamang ng sapat sa pangangailangan upang hindi magkaroon ng kakulangan
10. Kung ikaw ay prodyuser ng produktong may kakulangan ng supply sa pamilihan, dapat bang
ang malaking kita lamang ang pagtutuunan mo ng pansin?
a. Oo, dahil ito na ang pagkakataon upang kumita at tumubo ng Malaki
b. Oo, dahil Malaki ang inilabas na puhunan kaya’t nararapat na kumita rin ng Malaki
c. Hindi, dahil Malaki rin ang buwis na sisingilin ng pamahalaan sa pagtaas ng presyo
d. Hindi, dahil hindi kakayanin lalo ng mga mahihirap ang napakataas na presyo

12
 MGA SANGGUNIAN

 Ekonomiks, Araling Panlipunan Modyul para sa Mag-aaral

 Ekonomiks, Araling Panlipunan Gabay para sa Guro
 https://slideshare.net/mobile
 https://www.gmanetwork.com
 https://abs-cbn.com
 https://www.scribd.com
 https://group6-1a14.tumblr.com

MGA SUSI SA PAGWAWASTO

13
 Gawain 1
Three Pics: One Word
Unang Larawan – Basket of Goods
Ikalawang Larawan – Shortage 1.
Ikatlong Larawan – Mababang
Pasahod
Konsepto: IMPLASYON 2.

3.

4.

5.

Gawain 2

Weighted Weighted
Presyo Presyo
Mga Bibilhin Yunit Timbang Price Price
(2015) (2016)
(2015) (2016)
Bigas Kilo 50 28 31 1, 400 1, 550
Gulay (Repolyo) Kilo 5 25 30 125 150
Isda (Bangus) Kilo 3 100 110 300 330
Karne ng Baka Kilo 4 120 140 480 560
Total Weighted Price 2, 305 2, 590

CPI = 112.36
Gawain 3

Mabuting Epekto ng Implasyon Di-Mabuting Epekto Mga Paraan para

14
ng Implasyon Masolusyonan ang
Implasyon
Pagtataya
1. D
2. A
3. B
4. D
5. C
6. A
7. B
8. C
9. D
10. D

15