DÀN Ý BÀI TỨC CẢNH PÁC BÓ - Nếu ở 2 câu thơ đầ u củ a bài thơ, tá c giả nó i về việc ă n , việc ở thì ở câu
2 câu thơ đầ u củ a bài thơ, tá c giả nó i về việc ă n , việc ở thì ở câu thơ
MB: Hồ Chí Minh là mộ t nhâ n vậ t lịch sử lỗ i lạ c củ a dâ n tộ c, là nhà thơ, nhà
danh nhâ n vă n hó a. Cuộ c đờ i thơ ca củ a Bác luô n song hà nh vớ i cuộ c đờ i chính
trị. Trong nhữ ng nă m gian khổ ở cuộ c khá ng chiến chố ng Phá p, là m việc trong
hoà n cả nh hết sứ c thiếu thố n, ở hang Pá c Bó , bà n làm việc chô ng chênh bên
suố i Lê-nin. Bác đã viết nhữ ng bà i thơ ngấ m và o máu thịt củ a ngườ i dâ n Việt
Nam. Bà i thơ Tức cảnh Pác Pó đã diễn tả đượ c phong thái ung dung, tinh thầ n
lạc quan yêu đờ i, “thú lâ m tuyền” khoá ng đạ t, tươi sá ng củ a Bá c.
“Sá ng ra bờ suố i tố i và o hang
Chá o bẹ rau mă ng vẫ n sẵ n sà ng
Bà n đá chô ng chênh dịch sử Đả ng
Cuộ c đờ i Cá ch mạ ng thậ t là sang”
TB: LD1: Bằng giọng thơ hết sức vui tươi lẫn hóm hỉnh, 2 câu thơ đầu bài thơ,
tác giả đã tái hiện cảnh sinh hoạt và cảnh sinh sống, làm việc của Bác ở núi rừng
Pác Bó.
“Sá ng ra bờ suố i tố i và o hang
Chá o bẹ rau mă ng vẫ n sẵ n sà ng”
- Nhịp thơ 4/3 cù ng vớ i phép đố i "sá ng" - "tố i", "ra - và o" đã cho chú ng ta thấ y
đượ c nếp sinh hoạ t nhịp nhà ng, đều đặ n củ a Bá c. Khô ng gian sinh hoạ t củ a
Ngườ i đượ c diễn ra ở hai địa điểm: hang và suố i.
+ Hai hà nh độ ng ra bờ suố i và và o hang cứ tuầ n hoà n, nố i tiếp nhau như sự
tuầ n hoà n củ a tự nhiên, tạ o vậ t.
+ Câ u thơ chỉ có 7 tiếng ngắ n gọ n nhưng đã miêu tả đượ c chi tiết hoà n cả nh
số ng củ a Bá c qua thờ i gian "sá ng" - "tố i", hoạ t độ ng "ra" - "và o" và địa điểm
"bờ suố i" - "hang".
+ Qua giọ ng điệu thơ dí dỏ m, chú ng ta phầ n nà o hình dung đượ c tâ m thế chủ
độ ng, số ng hò a hợ p vớ i thiên nhiên củ a Bá c. Chính tâ m hồ n ung dung, thoải
mái đã giú p Bá c chiến thắ ng mọ i hoà n cả nh khắc nghiệt.
- Số ng và o là m việc trong hoà n cả nh khó khă n như vậ y nên bữ a ă n củ a Bá c
cũ ng hết sứ c đạm bạ c, dâ n dã : "Chá o bẹ rau mă ng vẫ n sẵ n sà ng"
+ “Chá o bẹ” và “rau mă ng” là nhữ ng mó n ă n quen thuộ c có mặ t hà ng ngà y
trong bữ a ă n củ a Bác. Chá o ngô , mă ng rừ ng đã thay thế cho bữ a ă n củ a Ngườ i.
+ Ngoà i ra, chú ng ta có thể nhậ n thấ y rằ ng Hồ Chí Minh đó n nhậ n nhữ ng điều
đó bằ ng mộ t tâ m thế " vẫ n sẵ n sà ng" củ a ngườ i chiến sĩ cá ch mạ ng khô ng đầ u
hà ng trướ c mọ i hoà n cả nh.
+ Bá c khô ng nhữ ng khô ng yêu cầu đượ c chăm só c, phụ c vụ tố t hơn hay than
vã n, phà n nà n về cuộ c số ng ấ y mà ngượ c lại, Ngườ i tỏ ra hoà n toà n vui vẻ và
thích ứ ng vớ i hoà n cả nh gian khổ . Trong khi đấ t nướ c bị xâm lượ c, cuộ c số ng
nhâ n dâ n điêu đứ ng, lầ m than, Bác khô ng thể chỉ nghĩ cho riêng bả n thâ n mình
mà Bác nghĩ cho toà n thể nhâ n dâ n, dâ n tộ c.
thứ 3 nó i về việc làm, cô ng việc củ a Bác tạ i nú i rừ ng Pá c Bó .
+ Khô ng chỉ nơi ở hiểm trở , bữ a ă n đạ m bạ c, dâ n dã mà ngay cả đến nơi là m việc củ a
ngườ i đứ ng đầ u lã nh đạ o cá ch mạ ng Việt Nam cũ ng "chô ng chênh":
"Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng"
+ “bà n đá chô ng chênh” là bà n là m bằ ng đá gồ , ghề, khô ng bằ ng phẳ ng, nhấ p
nhô , từ đó thể hiện điều kiện làm việc thiếu thố n, khô ng có bà n mà phả i dù ng
nhữ ng tả ng đá lớ n khô ng bằ ng phẳ ng để làm việc củ a Bá c tại nú i rừ ng Pác Bó .
+Nếu phiến đá bên bờ suố i Lê-nin gợ i ra sự khô ng câ n bằ ng, nhấ p nhô , khậ p
khiễng bao nhiêu thì quyết tâm làm việc củ a Bá c lại cứ ng rắ n, quyết liệt bấ y
nhiêu: “ dịch sử Đả ng”
+Cô ng việc củ a Bác cầ n có sự tậ p trung cao độ . Ta có thể hình dung Bá c dịch
cuố n "Lịch sử Đả ng Cộ ng sả n Liên Xô " để là m tà i liệu họ c tậ p cho các cá n bộ
cá ch mạ ng lú c bấ y giờ trên bà n là m việc khô ng đượ c câ n bằ ng do từ lá y tượ ng
hình "chô ng chênh" gợ i ra.
+ Hai chữ “chô ng chênh” là lừ lá y duy nhấ t củ a bà i thơ, rấ t tạ o hình; ba chữ
“dịch sử Đả ng” toà n vầ n trắ c, thậ t khoẻ, gâ n guố c như câ n lại ba câ u vầ n bằ ng
vang xa.
=>Dù cuộ c số ng sinh hoạ t nơi nú i rừ ng hoang dã vô cù ng khó khă n, thiếu thố n,
hiểm nguy rình rậ p, song Bác luô n yêu thiên nhiên, yêu cô ng việc cách mạ ng
và luô n là m chủ cuộ c số ng.
LD2: Nếu ở 3 câu thơ đầu, tác giả tái hiện lại cảnh sinh hoạt, làm việc, ăn ở của
mình tại thiên nhiên núi rừng Pác Bó thì ở câu thớ cuối của bài thơ, ta lại thấy
hiện lên một tinh thần lạc quan, phong thái ung dung, hòa hợp với thiên nhiên
của Bác:
"Cuộ c đờ i cá ch mạ ng thậ t là sang"
+ Đượ c phụ c vụ cho nhâ n dâ n, đấ t nướ c, cá ch mạ ng là mộ t niềm hạ nh phú c
đố i vớ i Hồ Chí Minh. Bác khô ng quả n ngạ i khó khă n, gian truâ n để cố ng hiến,
mang lại độ c lậ p, tự do cho dâ n tộ c. Lý tưở ng cách mạ ng đã soi sá ng cho con
đườ ng củ a ngườ i chiến sĩ cộ ng sả n.
+ Từ "sang" đã phầ n nà o bộ c lộ phong thá i ung dung, lạc quan, yêu đờ i củ a
Bác. “ Sang” ở đâ y khô ng phả i là sang khi số ng trong và ng bạ c, nhung lụ a, sô ng
trên vạ n ngườ i mà là sang củ a tâ m hồ n, phong thá i củ a ngườ i chiến sĩ cá ch
mạ ng: luô n luô n ung dung thanh thả n thú lâm tuyền, là m chủ hoà n cả nh, vượ t
lên gian khổ , tinh thầ n lạc quan yêu đờ i, từ đó cũ ng nhằ m toá t lên cả tinh thầ n
toà n bài.
+ Chữ “sang” tưở ng chừ ng như trá i ngượ c lạ i hoà n toà n hoà n cả nh khắc
nghiệt, thiếu thố n ở 3 câu thơ đầ u, nhưng vớ i 1 con ngườ i như Bá c, đó lại là lờ i
kết luậ n cho tấ t cả , bở i số ng giữ a thiên nhiên nú i rừ ng Pá c Bó , số ng dướ i bầ u
trờ i củ a dâ n tộ c chính là điều “sang” nhấ t.
LD3: Đánh giá thành công nghệ thuật.
- Bà i thơ đượ c viết vớ i thể thơ thấ t ngô n tứ tuyệt ngắ n gọ n, hàm sú c, vớ i ngô n
từ giả n dị châ n thậ t, mộ c mạc, giọ ng thơ hó m hỉnh, vui đù a, phép đố i chỉnh
mang lạ i hiệu quả nghệ thuậ t cao, bài thơ vừ a mang đặ c điểm cổ điển, truyền
thố ng lạ i vừ a mớ i mẻ, hiện đại, tứ thơ độ c đá o, bấ t ngờ , thú vị và sâ u sắc: Hồ
Chí Minh đã tá i hiện cả nh sinh hoạ t và làm việc đơn sơ nhưng mang nhiều ý
nghĩa, thể hiện niềm vui cá ch mạ ng, niềm vui đượ c số ng hò a hợ p vớ i thiên
nhiên cũ ng như thể hiện tinh thầ n lạc quan, yêu đờ i, tư thế ung dung, là m chủ
hoà n cả nh trong điều kiện cách mạ ng khó khă n, gian khổ củ a Ngườ i.
KB: Bà i thơ là sự diễn tả nhữ ng hoạ t độ ng thườ ng nhậ t củ a Bá c Hồ trong
nhữ ng ngà y hoạ t độ ng cá ch mạ ng ở hang Pá c- bó , Cao Bằ ng. Qua bài thơ, hình
ả nh Bá c Hồ trong lò ng ngườ i đọ c cà ng thêm đẹp, thêm sá ng lấ p lá nh trong sự
giả n dị, lạc quan, tình yêu thiên nhiên sâ u sắ c, tinh thầ n cách mạ ng và tài nă ng
thơ ca tuyệt diệu. Nhâ n cách cao khiến củ a Ngườ i cò n sá ng mãi trong lò ng mọ i
con dâ n nướ c Việt. Ngoà i ra bà i thơ như mộ t chứ ng tích lịch sử về nhữ ng ngà y
thá ng gian khổ củ a Cá ch mạ ng VN mà Bác là ngườ i chèo lái, gợ i lên trong lò ng
ngườ i đọ c chú ng ta bài họ c về tinh thầ n lạc quan, biết số ng và hướ ng về mộ t lý
tưở ng tố t đẹp.