ÔN LUYỆN

MÙA XUÂN NHO NHỎ

- Thanh Hải -
A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC
 A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC
TÁC THỂ THƠ HOÀN CẢNH Ý NGHĨA NHAN ĐỀ CHỦ ĐỀ
PHẨM SÁNG TÁC

- Mùa xuân nho nhỏ là mộ t sá ng tá c độ c

Mùa xuân Thơ 5 - Bà i thơ - Bà i thơ thể hiện niềm
đá o, mộ t phá t hiện mớ i mẻ củ a nhà thơ;
nho nhỏ chữ viết thá ng thiết tha yêu cuộ c số ng,
- Hình ả nh “ mù a xuâ n nho nhỏ”:
(Thanh 11 – 1980 (1 gắ n bó vớ i đấ t nướ c,
+ Biểu tượ ng cho nhữ ng gì tinh tú y, đẹp
Hả i) thá ng trướ c vớ i cuộ c đờ i và ướ c
đẽ nhấ t củ a cuộ c số ng, cuộ c đờ i mỗ i con
khi nhà thơ nguyện châ n thà nh củ a
ngườ i;
qua đờ i) nhà thơ đượ c cố ng hiến
+ Cho thấy sự thố ng nhấ t giữ a cá i riêng
- Thờ i kì đầ u cho đấ t nướ c, gó p mù a
và cá i chung, giữ a cá nhâ n vớ i cộ ng
xây dự ng xuâ n nho nhỏ củ a mình
đồ ng;
XHCN và o mù a xuâ n lớ n củ a
+ Thể hiện ướ c nguyện củ a nhà thơ
dâ n tộ c.
muố n số ng đẹp, số ng vớ i tấ t cả sứ c số ng,
sự tươi trẻ củ a mình nhưng cũ ng hết sứ c
khiêm nhườ ng, giả n dị.
=> Nhan đề bài thơ chính là nơi chủ
đề của bài được gửi gắm.
 A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC

Bố cục: 4 phần:

Phần 1: Khổ đầ u: Cả m xú c trướ c mù a xuâ n thiên nhiên

Phần 2: Khổ 2, 3: Cả m xú c trướ c mù a xuâ n đấ t nướ c
Phần 3: Khổ 4, 5: Tâ m niệm và ướ c nguyện củ a nhà thơ
Phần 4: Khổ 6: Lờ i ca ngợ i quê hương qua là n điệu dâ n
ca xứ Huế
 A. HỆ THỐNG KIẾN THỨC

Tổng kết
1. Nội dug: Bà i thơ là tiếng lò ng tha thiết, yêu mến và gắ n bó
vớ i đấ t nướ c, vớ i cuộ c đờ i, thể hiện ướ c nguyện châ n thà nh
củ a nhà thơ đượ c cố ng hiến cho đấ t nướ c, gó p mộ t «mù a
xuâ n nho nhỏ » củ a mình và o mù a xuâ n lớ n củ a dâ n tộ c.
2. Nghệ thuật: Bà i thơ theo thể 5 tiếng, có nhạ c điệu trong
sá ng, tha thiết, gầ n gũ i vớ i dâ n ca,nhiều hình ả nh đẹp, giả n
dị, gợ i cả m, so sá nh, ẩ n dụ và sá ng tạ o.
LUYỆN ĐỀ
 ĐỀ 1
Cho câu thơ sau:
“Mọc giữa dòng sông xanh”
1. Chép chính xá c 5 dò ng thơ tiếp theo để hoà n thiện khổ thơ. Khổ thơ trên thuộ c
tá c phẩ m nà o? Củ a ai? Nêu hoà n cả nh sá ng tá c củ a bà i thơ.
2. Ở khổ thơ em vừ a chép, nhà thơ xưng “tôi” nhưng ở cuố i bà i nhà thơ lạ i xưng
“ta”. Việc thay đổ i cá ch xưng hô như vậy có tá c dụ ng gì?
3. Trình bày cá ch hiểu củ a em về hình ả nh “giọt long lanh” trong đoạ n thơ vừ a
chép.
4. Từ đoạ n thơ trên, em hãy viết đoạ n vă n có độ dà i khoả ng 12 câ u theo cá ch lậ p
luậ n tổ ng - phâ n - hợ p, trong đó có sử dụ ng mộ t câ u chứ a thà nh phầ n biệt lậ p
tình thá i vớ i chủ đề: Vẻ đẹp củ a mù a xuâ n thiên nhiên và cả m xú c củ a nhà thơ
trướ c vẻ đẹp ấy. (Gạ ch châ n và chú thích rõ thà nh phầ n biệt lậ p tình thá i).
 CÂ U HỎ I GỢ I Ý TRẢ LỜ I

Ché p chính xá c:
Cho câu thơ sau:
“Mọc giữa dòng sông xanh
“Mọc giữa dòng sông xanh” Một bông hoa tím biếc
(Ngữ văn 9, tậ p hai, NXB Giá o dụ c) Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời "

Câu 1: Hãy chép chính xác 5 câu thơ

còn lại để hoàn chỉnh khổ thơ. Khổ
thơ trên thuộc tác phẩm nào? Của
ai? Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài
thơ.
 CÂ U HỎ I
Cho câu thơ sau:
“Mọc giữa dòng sông xanh”
(Ngữ văn 9, tậ p hai, NXB Giá o dụ c)
Câu 1: Hãy chép chính xác 5 câu thơ
còn lại để hoàn chỉnh khổ thơ. Khổ
thơ trên thuộc tác phẩm nào? Của
ai? Nêu hoàn cảnh sáng tác của bài
thơ.
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
- Tá c giả : Thanh Hả i
- Tá c phẩ m: Mù a xuâ n nho nhỏ
- Hoà n cả nh sá ng tá c:
+ Bà i thơ sá ng tá c và o thá ng
11/1980, đấ t nướ c đã hoà n toà n
thố ng nhấ t, cả nướ c đang hă ng
say xây dự ng CNXH.
+ Khi tá c giả đang nằ m trên
giườ ng bệnh tạ i Thà nh phố Hồ
Chí Minh - mộ t thá ng trướ c khi
nhà thơ qua đờ i.
 CÂ U HỎ I
Cho câu thơ sau:
“Mọc giữa dòng sông xanh”
(Ngữ văn 9, tậ p hai, NXB Giá o dụ c)
Câu 2: Ở khổ thơ em vừa chép, nhà
thơ xưng “tôi” nhưng ở cuối bài nhà
thơ lại xưng “ta”. Việc thay đổi cách
xưng hô như vậy có tác dụng gì?
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
- Giữ a hai phầ n củ a bà i thơ có sự chuyể n đổ i
củ a đạ i từ nhâ n xưng củ a chủ thể trữ tình từ
“tô i” sang “ta” để phù hợ p vớ i sự chuyển biế n
củ a cả m xú c và tư tưở ng củ a bà i thơ.
+ Chữ “tô i” ở khổ thơ đầ u vừ a thể hiện cá i tô i
cụ thể rấ t riêng củ a nhà thơ, vừ a thể hiện đượ c
sự nâ ng niu, trâ n trọ ng vớ i vẻ đẹ p và sứ c số ng
củ a mù a xuâ n.
+ “Ta” ở phầ n sau bày tỏ tâ m niệm tha thiế t
như mộ t khá t vọ ng đượ c dâ ng hiến. Hơn nữ a,
“ta” ở đây khô ng chỉ củ a riêng nhà thơ mà cò n
củ a biế t bao ngườ i đang số ng và cố ng hiến cho
sự nghiệp chung.
 CÂ U HỎ I
Cho câu thơ sau:
“Mọc giữa dòng sông xanh”
(Ngữ văn 9, tậ p hai, NXB Giá o dụ c)
Câu 3: Trình bày cách hiểu của em
về hình ảnh “giọt long lanh” trong
đoạn thơ vừa chép.
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
- Hình ả nh “giọ t long lanh” có hai cá ch
hiểu:
+ Cá ch hiểu 1: Giọ t sương mù a xuâ n,
giọ t mưa mù a xuâ n trong sá ng rơi xuố ng
từ nhà nh cây, kẽ lá .
+ Cá ch hiểu 2: Hiểu theo nghĩa ẩ n dụ
chuyển đổ i cả m giá c: “giọ t long lanh” là
giọ t â m thanh củ a tiếng chim. Từ chỗ là
â m thanh (cả m nhậ n bằ ng thính giá c)
chuyển thà nh từ ng giọ t (cả m nhậ n bằ ng
thị giá c và xú c giá c ).
=> Dù hiểu theo cá ch nà o vẫ n thể hiện
cả m xú c say sưa, ngây ngấ t củ a tá c giả
trướ c cả nh đấ t trờ i xứ Huế và o xuâ n.
 CÂ U HỎ I
Câu 4: Từ đoạn thơ trên, em hãy viết
đoạn văn có độ dài khoảng 12 câu theo
cách lập luận tổng - phân - hợp, trong đó
có sử dụng một câu chứa thành phần
biệt lập tình thái với chủ đề: Vẻ đẹp của
mùa xuân thiên nhiên và cảm xúc của
nhà thơ trước vẻ đẹp ấy. (Gạch chân và
chú thích rõ thành phần biệt lập tình
thái).
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
* Hình thức: Đoạ n vă n Tổ ng – phâ n - hợ p,
đả m bả o độ dà i, khô ng mắ c lỗ i chính tả .
* Tiếng Việt:
- Thà nh phầ n biệt lậ p tình thá i (gạ ch châ n,
chú thích rõ ).
* Nội dung: Họ c sinh nê u rõ đượ c:
- Vẻ đẹ p bứ c tranh thiên nhiên tươi đẹp, thơ
mộ ng củ a xứ Huế :
+ Khô ng gian cao rộ ng củ a bầ u trờ i, rộ ng dà i
củ a dò ng sô ng.
+ Mà u sắ c hà i hò a củ a bô ng hoa tím trê n nền
xanh củ a dò ng sô ng xanh.
+ Â m thanh rộ n rã , vui tươi củ a tiếng chim
chiền chiện.
 CÂ U HỎ I
Câu 4: Từ đoạn thơ trên, em hãy viết
đoạn văn có độ dài khoảng 12 câu theo
cách lập luận tổng - phân - hợp, trong đó
có sử dụng một câu chứa thành phần
biệt lập tình thái với chủ đề: Vẻ đẹp của
mùa xuân thiên nhiên và cảm xúc của
nhà thơ trước vẻ đẹp ấy. (Gạch chân và
chú thích rõ thành phần biệt lập tình
thái).
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
+ Sứ c số ng mù a xuâ n: đả o ngữ “mọ c” đổ i
lên đầ u câ u thể hiện sự că ng trà n, dồ i
dà o, mã nh liệt.
+ Ẩ n dụ chuyển đổ i cả m giá c “giọ t long
lanh”: cả m nhậ n tinh tế, sâ u sắ c, tâ m hồ n
nhạy cả m.
- Cả m xú c củ a tá c giả : say sưa, ngây ngấ t,
vui mừ ng: “ơi, hó t chi mà”, khá t vọ ng
hò a và o thiên nhiên đấ t trờ i củ a tá c giả .
 ĐỀ 2
Cho câu thơ sau:
Ta làm con chim hót…
1. Hãy chép nhữ ng câ u thơ tiếp theo để hoà n chỉnh 2 đoạ n thơ. Nêu hoà n cả nh
xuấ t xứ và ý nghĩa nhan đề bà i thơ có đoạ n thơ vừ a chép?
2. Chỉ rõ cá c biện phá p tu từ trong khổ thơ trên. Nêu tá c dụ ng củ a biện phá p tu từ
đó ?
3. Hãy viết đoạ n vă n theo cá ch tổ ng – phâ n – hợ p dà i khoả ng 10 - 12 câ u trình
bày nhữ ng cả m nghĩ sâ u sắ c củ a em về đoạ n thơ đã chép. Trong đoạ n vă n có sử
dụ ng câ u chứ a thà nh phầ n tình thá i và phép thế để liên kết. (Gạ ch châ n và chú
thích rõ )
4. Trong chương trình Ngữ vă n lớ p 9, có bà i thơ cũ ng xuấ t hiện hình ả nh con
chim, bô ng hoa. Cho biết đó là bà i thơ nà o, củ a ai?
 CÂ U HỎ I GỢ I Ý TRẢ LỜ I
Cho câu thơ sau:
Ta làm con chim hót… - HS tự trình bày.
Câu 1. Hãy ché p nhữ ng câ u thơ tiếp
theo để hoà n chỉnh 2 đoạ n thơ. Nê u
hoà n cả nh xuấ t xứ và ý nghĩa nhan đề
bà i thơ có đoạ n thơ vừ a ché p?
 CÂ U HỎ I
Cho câu thơ sau:
Ta làm con chim hót…
Câu 2. Chỉ rõ các biện pháp tu từ
trong khổ thơ trên. Nêu tác dụng
của biện pháp tu từ đó?
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
Cá c biện phá p tu từ :
- Điệp ngữ :
+ “ta là m”: Ướ c nguyện cố ng hiến,
đó ng gó p cô ng sứ c nhỏ bé rấ t châ n
thà nh, giả n dị, tự nhiên và tha thiế t.
+ “dù là”: nhằ m khẳ ng định sự cố ng
hiế n châ n thà nh, vô điều kiện. Đó là
ướ c nguyện cố ng hiến thậ t đá ng quý,
đá ng khâ m phụ c!
- Liệt kê: con chim, cà nh hoa, nố t
trầ m, mù a xuâ n nho nhỏ nhằ m khẳ ng
định nhữ ng ướ c nguyện châ n thà nh
củ a tá c giả .
 CÂ U HỎ I
Cho câu thơ sau:
Ta làm con chim hót…
Câu 2. Chỉ rõ các biện pháp tu từ
trong khổ thơ trên. Nêu tác dụng
của biện pháp tu từ đó?
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
- Đả o ngữ “lặng lẽ” nhấ n mạ nh cá ch cố ng
hiến â m thầ m, lặ ng lẽ, khô ng phô trương.
- Hoá n dụ “tuổi hai mươi” để chỉ tuổ i trẻ
mạ nh mẽ, đầy sứ c số ng; “tó c bạ c” là khi
tuổ i đã về già : lặ ng lẽ mộ t khá t vọ ng dâ ng
hiến lâ u dà i, mã i mã i.
- Ẩ n dụ “Mùa xuân nho nhỏ” : biể u tượ ng
cho nhữ ng gì tinh tú y, đẹp đẽ nhấ t củ a sự
số ng và cuộ c đờ i mỗ i con ngườ i. Mù a
xuâ n hay chính là sứ c trẻ trong tâ m hồ n
và trí tuệ, là nhiệt huyế t và nă ng lự c cố ng
hiến củ a mỗ i ngườ i và o mù a xuâ n lớ n củ a
thiên nhiê n, củ a đấ t nướ c
 CÂ U HỎ I
Câu 3. Hãy viết đoạ n vă n theo
cá ch tổ ng – phâ n – hợ p dà i
khoả ng 10 - 12 câ u trình bày
nhữ ng cả m nghĩ sâ u sắ c củ a em
về đoạ n thơ đã chép. Trong đoạ n
vă n có sử dụ ng câ u chứ a thà nh
phầ n tình thá i và phép thế để
liên kết. (Gạ ch châ n và chú thích
rõ )
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
* Hình thức:
- Đoạ n vă n 10 -12 câ u, khô ng mắ c
lỗ i chính tả
- Phép lậ p luậ n tổ ng phâ n hợ p.
- Diễn đạ t: mạ ch lạ c, khô ng mắ c lỗ i
câ u, dù ng từ , chính tả …
* Tiếng Việt: Trong đoạ n vă n có sử
dụ ng câ u chứ a thà nh phầ n tình
thá i và phép thế để liên kết.
 CÂ U HỎ I
Câu 3. Hãy viết đoạ n vă n theo
cá ch tổ ng – phâ n – hợ p dà i
khoả ng 10 - 12 câ u trình bày
nhữ ng cả m nghĩ sâ u sắ c củ a em
về đoạ n thơ đã chép. Trong đoạ n
vă n có sử dụ ng câ u chứ a thà nh
phầ n tình thá i và phép thế để
liên kết. (Gạ ch châ n và chú thích
rõ )
GỢ I Ý TRẢ LỜ I
* Nội dung:
+ Ướ c nguyện hò a nhậ p, cố ng hiến, tha
thiết, châ n thà nh
+ Ướ c nguyện cố ng hiến khiêm nhườ ng,
thầ m lặ ng
+ Ướ c nguyện bền bỉ, dà i lâ u…
=> Lẽ số ng đẹp
- Khá t vọ ng đượ c thể hiện qua cá c yếu tố
ngô n ngữ nghệ thuậ t:
+ Điệp từ , điệp ngữ :
+ Ẩ n dụ , liệt kê, từ láy...
+ Đạ i từ “ta”...
+ Hình ả nh ẩ n dụ “Mù a xuâ n nho nhỏ”.