ARALIN 1: KONSEPTO NG WIKA 1) Sinasalitang tunog

1) Saan nagmula ang salitang lengua at ano 2) Masistemang balangkas

ang kahulugan nito?
- Latin na dila at wika
2) Saan nagmula ang salitang Languena at ano
ang kahulugan nito?
- Prances na dila at wika
3) Bakit konektado ang dila sa pasalitang
pabigkas?
- Dahil ang iba’t ibang tunog ay nalilikha
sa pamamagitan ng iba’t ibang posisyon
ng dila
Kahulugan ng Wika
1) Ayon sa kaniya ang wika ay masistemang
balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at
isinaayos sa paraang arbitraryo upang magamit
sa pakikipagtalastasan ng mga taong nasa
iisang kultura.
- Henry Allan Gleason (1961)
3) Ang wika ay arbitraryo
4) Ang wika ay komunikasyon
5) Ang wika ay nakabatay sa kultura
6) Ang wika ay nagbabago o dinamiko
1) Ano ang batayang sangkap ng wika? At
bakit?
- Tunog, sapagkat ang anumang tunog na
may kahulugan ay maituturing na wika.
2) Ano ang artikulador, resonador at enerhiya?
- Ang artikulador ay ang pumapalag na
bagay, resonador ay patunugan, at
enerhiya ay pinanggagalingang lakas.

2) Ayon sa kaniya ang wika ay isang sistemang

arbitraryo ng simbolong pasalita na nagbibigay
pahintulot sa mga taong may kultura o ng mga
taong natutunan ang ganoong kultura upang
makipagtalastatasan o di kaya’y makipag-
ugnayan.
- Finnocchiaro (1964) 3) Ano ang Lingua Franca?
- isang uri ng diyalekto na ginagamit ng mga
3) Ang wika ay sistema ng mga simbolong indibidwal na mayroong mga wikang
arbitraryo ng mga tunog para sa
pangunahin na nagkakaiba-iba.
komunikasyong pantao.
- Sturtevant (1968)
4) Ano ang pinakamaliit na yunit ng tunog?
- Ponema
4) Ang wika ay ang pangunahin at
pinakaelaboreyt na anyo ng simbolikong
5) Ano ang makabuluhang tunog?
pantao.
- Ponolohiya
- Hill (1976)

6) Ano ang alituntunin sa pagbuo ng mga salita?

5) Ang wika ay masasabing sistematiko.
- Morpolohiya
- Brown (1980)

7) Ano ang pangungusap?

6) Wika ay isa paraan ng komunikasyon.
- Sintaksis
- Bouman (1990)

8) Ito ang pagbibigay kahulugan sa mga salita

7) Wika ay kalipunan ng mga salitang ginagamit
- Semantiks
at naiintindihan ng isang maituturing na
komunidad.
9) Tumutukoy sa wastong pagsulat
- Webster (1990)
- Ortograpiya
Ano ang anim na katangian ng wika?

Ano ano ang apat na teorya sa pagkatuto ng
wika ayon sa sikolohiya?
1) Teorya ayon kay B.F Skinner (1904-1990),
ang pagkatuto ng wika ay ang pag-uugaling
napag-aaralan.
- Teoryang Behaviorism/Behaviorist
Approach
b) Nagmula sa pormal na mga salita,
naglao’y nagsisimila dala ng paggamit.
- Kolokyal
c) Umusbong sa lansangan at kaldasa
- Balbal

2) Teorya ayon kay Noam Chomsky (1928), ang

lahat ng tao ay may likas na kakayahang matuto
dahil lahat ay ipinanganak na may built-in
device.
- Teoryang Innative/Natavist Approach

a) Ano ang tawag sa likhang isip na

aparato sa pagkatuto (black box)?
- Language Acquisition Device

3) Teorya ayon kay Jean Piaget (1896-1980),

na ang pagkatuto ng bata ay nakaugnay sa
kakayahan nitong mag-isip. Kognitibong
kakayahan=pagkatuto ng wika.
- Teoryang Kognitib ARALIN 2: PAMBANSA, TURO, OPISYAL
1) Wikang gamit ng mga tao sa isang bansa.
4) Ayon kay Stephen Krashen (1941), mas - Wikang Pambansa
mabilis matuto kung may positibong saloobin.
- Teoryang Makatao 2) Ayon sa kaniya, ang Wikang Opisyal ay
itinadhana ng batas na maging opisyal na
talastasan ng pamahalaan.
ANTAS NG WIKA - Virgilio Almario (2014)
1) Binubuo ng mga salitang pamantayan o
3) Wikang gamit sa pormal na edukasyon.
istandard dahil kinikilala, tinatanggap, ginagamit
- Wikang Panturo
sa akademya, pamahalaan, at ibang institusyon.
- Pormal 4) KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

a) Wikang ginagamit ay matalinhaga at Unang Wika, Pangalawang Wika, at iba pa

masining na kadalasang gamit sa
akdang pampanitikan.
- Pampanitikan
b) Gamit sa paaralan at pamahalaan
- Pambansa
2) Wika na karaniwan, palasak, at gamit sa
kaswal na usapan sa pang-araw-araw.
- Impormal
a) Dayalekto o karaniwang sinasalita sa
isang rehiyon (Tagalog, Iloko, Cebuano,)
- Lalawiganin
1) Wikang kinagisnan mula sa pagsilang at
unang itinuro sa tao. (katutubong wika, mother
tongue, arterial na wika, L1)
- Unang wika
2) Habang lumalaki ang isang bata ay
nagkakaroon ng exposure sa iba pang wika.
Mula sa salitang paulit ulit na naririnig ay
natutuhan ang wika at nagkaroon ng kasanayan
at husay.
- Pangalawang wika
3) Dahil sa antas ng pag-aaral.
- Pangatlong wika
1) Ito ay isang pangkat ng mga taong
nagkakaunawaan sa layunin at istilo ng kanilang
pakikipag-ugnayan sa paraan na sila lamang
ang nakakaalam, ayon sa Amerikanong
linggwistikang si William Labov (1927).
- Lingguwistikong Komunidad
Ano ang dalawang klase ng lingguwistikong
komunidad?
1) Wika kung saan pare-pareho magsalita ang
lahat ng gumagamit ng isang wika.
- Homogenous
a) Saan galing ang salitang
homogenous?
- Griyego na “homo” na
ang ibig sabihin ay
pareho at “genos” na ibig
sabihin ay uri o yari.
b) Ano ang mga sanhi o salik ng
pagkakaiba ng wika.
- Edad, hanapbuhay, antas
ng pinag-aralan,
kasarian, kalagayang
panlipunan, rehiyon o
lugar, pangkat etniko.
2) Resulta ng heterogenous.
- Barayti ng wika
3) Ito ay barayti ng wikang ginagamit ng
partikular na pangkat ng mga tao sa isang
partikular na lugar tulad ng lalawigan o rehiyon.
Iisang wika ngunit iba ang punto o tono.
- Dayalek
(hal. Tagalog-Quezon, Tagalog-
Batangas)
4) Ito ay paggamit ng wika sa sariling paraan.
- Idyolek
(hal. taglines)
5) Nakabatay sa katayuan o antas panlipunan.
- Sosyalek
(hal. conyo, gay lingo)
6) Barayti mula sa etnolingguwistikong grupo.
- Etnolek
(hal. vakkul-gamit ng mga Ivatan
kalipay-tuwa o ligaya
palangga-mahal o minamahal)
7) Salitang ginagamit ng mga taong nasa
ispesipikong larangan o disiplina.
- Register na wika
a) Teknikal na salita na kailangan
sa isang tiyak na trabaho
- Jargon
8) Ito ay umusbong na bagong wika o tinatawag
sa Ingles na “nobody’s native language” o
katutubong wikang di pag-aari ninuman.
(Makeshift language)
- Pidgin
9) Pidgin na naging likas na wika at nagkaroon
ng pattern at sinusunod ng nakakarami.
- Creole
(hal. Chavacano)
10) Barayting batay sa bilang at katangian ng
kinakausap at relasyon ng nagsasalita sa
kinakausap.
- Istilo
11) Barayting batay sa pamamaraang gamit sa
komunikasyon, maaring pasalita o pasulat.
- Midyum
ARALIN 3: GAMIT NG WIKA SA LIPUNAN
1) Gamit ng wika upang makipagkapwa-tao.
- Interaksyunal
(Pasalita-pagbati ng magandang ugama,
kaarawan, pakikiramay
Pasulat-liham pangkaibigan)
2) Gamit ng wika para kumontrol o gumabay sa
kilos at asal ng ibang tao.
- Regulatoryo
(Pasalita-panuto, dereksyon, hakbang o
paalala
Pasulat-resipe, mga batas)
3) Gamit ng wika upang maisakatuparan ang
nais na mangyari o may maganap na bagay
bagay.
- Instrumental
(Pasalita-pag-uutos, panghihikayat,
pagmumungkahi
Pasulat-liham pangangalakal, liham na
humihiling o umoorder)
4) Gamit ng wika upang ipahayag ang sariling
damdamin o saloobin, pananaw, o opinyon.
- Personal
(Pasalita-pagtatapat ng damdamin
panghanga, pagkayamot, pagkatuwa
Pasulat-editoryal, liham na patnugot)
5) Gamit ng wika sa paghahanap o paghingi ng
impormasyon.
- Heuristiko
(Pagtatanong, pangangatuwiran,
pagbibigay konklusyon)
6) Gamit ng wika upang magparating ng
kaalaman tungkol sa daigdig, pag-uulat ng
pangyayari, paglalahad, pagpapaliwanag
- Represantatibo
(Paguulat, paghahatid mensahe)
7) Gamit ng wika sa pagpapalawak ng kanyang
imahinasyon
- Imahinatibo
8) Heneral Luna
ANIM NA PARAAN NG PAGBABAHAGI NG
WIKA (JAKOBSON, 2003)
1) Pagpapayahan ng damdamin, saloobin.
- Pagpapahayag ng damdamin
(EMOTIVE)
2) Upang makahimok at makaimpluwensiya sa
pamamagitan ng pag-uutos at pakiusap.
- Panghihikayat (CONATIVE)
3) Gamit upang makipag ugnayan sa kapwa at
makapag simula ng usapan.
- Pagsisimula ng pakikipag-ugnayan
(PHATIC)
4) Ipinapakita nito ang gamit ng wikang
nagmula sa aklat at iba pang sangguniang
pinagmulan ng kaalaman upang magparating
ng mensahe at impormasyon.
- Paggamit bilang sanggunian
(REFERENTIAL)
5) Gamit na lumilinaw sa mga suliranin sa
pamamagitan ng pagbibigay komento sa isang
kodigo o batas.
- Paggamit ng kuro kuro (METALINGUAL)
6) Wika sa masining na paraan ng
pagpapahayag tulad ng panulaan, prosa,
sanaysay at iba pa.
- Patalinghaga (POETIC)
ARALIN 4: KASAYSAYAN NG WIKANG
PAMBANSA
Panahon ng katutubo: Ano ang mga teorya?
1) Ang teoryang ito na tinaguriang wave
migration theory na pinasikat ni Dr. Henry Otley
Beyer (1916) na naniniwala na may tatlong
pangkat ng taong dumating sa Pilipinas na
nagpasimula ng lahing Pilipino; ano rin ang mga
lahing iyon?
- Teoryang Pandarayuhan; Negrito,
Indones, at Malay
2) Teorya kung saan may natagpuan na bungo
at isang buto ng panga sa yungib ng ___ sa
Palawan noong 1962. (50,000 taon nakaraan)
- Teorya ng Tabon/Taong Tabon
a) Sino ang nanguna sa teoryang
Tabon?
- Dr. Robert B. Fox
b) Saan nagmula ang mga tao na
ito?
- Taong Peking na
kabilang sa Homo
Sapiens o modern man at
ang Taong Java na
kabilang sa Homo
Erectus.
3) Mas matanda pa sa Taong Tabon na
natagpuan sa kuweba ng ___ Cagayan.
(67,000 taon nakaraan)
- Taong Callao
a) Sino ang nakatagpo sa buto ng
paa na ito?
- Dr. Armand Mijares
4) Isa sa pinakabagong teorya.
- Teorya ng Pandarayuhan mula sa
Rehiyong Austronesyano.
( Formosa sa hilagang hanggang New Zealand sa
timog at mula sa isla ng Madagascar sa may
baybayin ng Africa hanggang Easter Islands sa
gitang Pasipiko.
a) Saan hinango ang salitang
Austronesyano?
 - Latin na auster (south
wind), nenos (isla)
5) Ang mga ito ay matatagpuan sa biyas ng
kawayan, sinasabing malaking bahagi ng
katutubo na ginawa noon ay hindi na
matatagpuan dahil sinunog ng Kastila.
- Baybayin/Alibata
(labimpitong titik - tatlong patinig at
labing-apat na katinig)
Panahon ng Kastila (333 taon)
1) Bakit may espisipikong layunin ang Kastila sa
pagsakop ng Pilipinas? (anong kalagayan)
- Barbariko, di sibilisado at pagano ang
mga katutubo
2) Ano ang ilan sa layunin ng mga Kastila?
- Pagpapalaganap ng Kristiyanismo,
pagpapalit ng baybayin sa Alpabetong
Romano (dalawampu’t siyam na titik)
3) Naglalaman ito ng mga bersyon ng mga
dasal na nasa Espanyol at Tagalog.
- Doctrina Cristiana Lengua espanola
tagala (1593).
4) Sino ang nagsulat ng mga diksyunaryo at
aklat panggramatika, katekismo para sa mas
mabilis na pagkatuto ng wikang katutubo?
- Mga prayle
5) Ano ang iniutos noon ng hari na hindi
natupad?
- Magtatag ng paaralang magtuturo ng
wikang Kastila sa mga Pilipino.
6) Sino ang nagmungkahi na turuan ang mga
Pilipino ng wikang Kastila?
- Gob. Tello
7) Sino ang naniniwalang kailangan na maging
bilinguwal ang mga Pilipino?
- Carlos I at Felipe II
8) Bakit hindi itinuro ang wikang Kastila?
- Dahil natakot sila na magkaisa ang mga
Pilipino at magkaroon ng rebolusyon.
9) Sino ang unang gobernador-heneral na
espanyol sa Pilipinas?
- Miguel Lopez De Legaspi
(Ang wika ay nanganib)
Rebolusyonaryong Panahon (Rebolusyong
Pilipino)
1) Anong damdamin ang nagising sa mga
Pilipino?
- Damdaming nasyonalismo
2) Ano ang nangyari noong 1892 na naging
dahilan o simula ng himagsikan?
- Kilusang Propaganda
3) Sino ang nagtatag ng Katipunan? Sino ang
mga namuno?
- Andres Bonifacio
Jose Rizal, Marcelo H. Del Pilar, Antonio
Luna, at ni Graciano Jaena
4) Kailan nasabing ang unang konkreto ang
pagkilos ng mga Pilipino?
- Noong pinagtibay ang Konstitusyon ng
Biak na Bato (1899). Ginawang opisyal
na wika ang Tagalog.
5) Kailan isinaad sa Konstitusyon na ang
paggamit ng Wikang Tagalog ay opisyal?
- Noong itinatag ang unang Republika ng
Pilipinas sa pamumuno ni Aguinaldo.
Panahon ng Amerikano
1) Sino ang namuno sa pagdating ng mga
Amerikano?
- Almirante Dewey
2) Ano ang ginamit na wikang panturo sa antas
ng primarya hanggang kolehiyo?
- Wikang Ingles
3) Ano ang itinakda na komisyon ni Jacob
Schurman?
- Batas Blg. 74 (Marso 21, 1901) na
nagtatag ng mga paaralang pambayan
at nagpahayag ng Ingles ang gagawing
wikang panturo.
4) Ano/sino ang dumating noong 1901 na
pumalit sa mga gurong sundalo?
- 600 tunay na mga gurong Amerikano,
Thomasites.
5) Inihayag na wikang ingles lamang ang
gagamitin pangturo, ano ang ipinagbawal?
 - Bernakular o wikang katutubo.
6) Ano ang natuklasan noon base sa mga pag-
aaral, eksperimento at sarbey tungkol sa
paghinto ng mga bata?
- Natuklasan na maraming bata ang
humihinto sa pag-aaral sa loob ng
limang taon dahil nahihirapan sa wikang
Ingles.
a) Bakit sila nahirapan sa Ingles?
- Dahil katutubo ang gamit
sa tahanan
7) Ano ang iminungkahi ni Lope K. Santos noon
sa kumbensyong konstitusyunal?
- Isa sa mga umiiral na wika ang
nararapat na maging wikang pambansa.
8) Sino ang nagsusug ng panukala na siyang
Pangulo ng Pamahalaang Komonwelt ng
Pilipinas?
- Pangulong Quezon
9) Ano ang nakasaad sa probisyong pangwika
sa Artikulo XIV, Seksyon 3 ng Saligang Batas
ng 1935?
- Ang Kongreso ay gagawa ng mga
hakbang tungo sa pagkakaroon ng isang
wikang pambansa na ibabatay sa isa sa
mga umiiral na katutubong wika.
Hangga’t itinatadhana ng batas, ang
Ingles at Espanyol ay patuloy na
magiging wikang opisyal.
10) Paano nabuo ang SWP?
- Nabuo ang Surian ng Wikang
Pambansa sa pamamagitan ng Batas
Komonwelt Blg. 184 (Nobyembre 13,
1936)
11) Ano ang inerekumenda ng SWP na
inaprubahan ni Pangulong Quezon?
- Ang rekomendasyon na Tagalog ang
maging batayan ng wikang pambansa.
Panahon ng Hapon
1) Anong grupo ang nabuo noong dumaong sa
dalampasigan ng Pilipinas ang mga Hapon?
- Purista
2) Paano nilusob ng Japan ang Pilipinas?
- Sampung oras matapos ang pagatake
sa Pearl Harbor ng Amerika.
3) Ano ang ipinagbawal at ano ang itinuro?
- Bawal ang Ingles, Nihonggo
4) Bakit tinaguriang Gintong Panahon ng
Panitikang Pilipino?
- Dahil namayagpag ang mga makatang
Pilipino sa larangan ng pagsulat.
5) Ano ang binuhay dahil sa kagustuhang
itaguyod ang Wikang Pambansa?
- Surian ng Wikang Pambansa
a) Ano ang kasaysayan ng SWP?
- Surian ng Wikang
Pambansa
Linangan ng Wikang
Pambansa
Komisyon sa Wikang
Filipino
6) Anong ordinansa ang nag-utos na ang
wikang Tagalog at Hapon ang opisyal na wika?
- Ordinansa Militar Blg. 13
Panahon ng Pagsasarili
1) Pinagtibay ang wikang opisyal sa bansa ay
Tagalog at Ingles sa bisa ng?
- Batas Komonwelt Blg. 570
2) Saan nakasentro ang mga Pilipino?
- Pang-ekonomiya
(Nabantulot ang pag-unlad, paglago, at
paggamit ng wikang pambansa)
1) Bakit ibinatay sa Tagalog noon?
- Dahil ginamit ito sa NCR, ang sentro ng
komersiyo at gobyerno ng buong
kapuluan.
2) Anong meron sa Kautusang Pangkagawaran
Blg. 7?
- Naging Pilipino, sa halip na Tagalog ang
wikang pambansa. (Agosto)
3) Anong mayroon sa Kautusang
tagapagpaganap Blg. 60 s. 1963 na nilagdaan
ni Diosdado Macapagal?
- Awitin ang pambansang awit sa titik
nitong Pilipino.

4) Ano ang mayroon sa Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 187 (1969) na nilagdaan
ni FM?
- Naguutos ito sa lahat ng sangay ng
pamahalaan na gamitin ang wikang
Pilipino hanggang sa linggo ng wikang
pambansa.
5) Ano ang mayroon sa Kautusang
Pangkagawaran Blg. 25 s. 1974 (Hunyo 19) na
ipinalabas ng kagawaran ng edukasyon at
kultura sa pamumuno ni Kalihim Juan Manuel?
- Panuntunan sa pagpapatupad ng
Patakarang Edukasyon Bilinguwal.
Panahon ng 1987 hanggang sa kasalukuyan
1) Ano ang nabuo noong umupo si dating
Pangulo Corazon Aquino?
- Bagong batas ng Constitutional
Comission.
2) Ano ang sabi sa Saligang Batas ng 1987,
Sek. 7?
- Ukol sa layunin ng komunikasyon at
pagtuturo, ang wikang opisyal ng
Pilipinas ay Filipino at hangga’t walang
itinatadhana ang batas, Ingles.
Ang mga wikang panrehiyon ay
pantulong na mga wikang opisyal sa
mga rehiyon at magsisilbi na pantulong
na mga wikang panturo roon. Dapat ay
itaguyod ng kusa at opsyonal ang
Kastila at Arabic.
3) Ano ang ipinagtibay ni Cory?
- Linggo ng Wika
4) Ano ang Executive Order 335?
- Nag-aatas sa lahat ng kagawaran,
ahensiya, at instrumentaliti ng
pamahalaan na maggawa ng mga
hakbang na kailangan para sa layuning
magamit ang Filipino sa opisyal na
transakyon, komunikasyon at
korespondensiya.
5) Ano ang mayroon sa Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 112 (Enero 30, 1987)
- Binago ang SWP, naging Linangan ng
mga Wika sa Pilipinas o Institute of
Languages.
6) Ano ang mayroon sa Kautusang
Pangkagawaran Blg. 84 (1989, Setyembre 9)?
- Ipinalabas ni Kalihim Lourdes
Quisumbing ang Kautusang
Pangkagawaran Blg. 84 na nagaatas sa
lahat ng opisyal ng DECS na
isakatuparan ang Kautusang
Tagapagpaganap Blg. 335.
7) Ano ang mayroon sa Republic Act Blg. 7104
(Agosto 14, 1991)?
- Komisyon sa wikang Pilipino
8) Ano ang mayroon sa Executive Order No.
210 (Mayo 2003) na inilabas ni Gloria
Macapagal Arroyo?
- Nagaantas ng pagbabalik sa isang
monolingguwal na wikang panturo ang
Ingles, sa halip na ang Filipino.
Sanaysay
- Isang maikling komposisyon na
kalimitang naglalaman ng personal na
kuru-kuro ng may akda
BAHAGI NG SANAYSAY
 Simula - Karaniwang naglalagay ng pang-
akit, atensyon. ang nagsusulat ng sanaysay.
Dapat makuha ng Event akda ang atensyon
at damdamin ng mambabasa at sa bahaging
ito makakapag-isip ang mambabasa kung
magpapatuloy pa sa pagbabasa.
 Katawan o gitna - Dito naman nakalagay
ang malaking. bahagi ng nilalaman ng
sanayray. Nakasaad din. ang mga
mahahalagang impormasyon o ideya ng
may akda tungkol sa paksa.
 Wakas - Ito ang pansarang bahagi ng
sanaysay pito maaaring magsulat ng
konklusyon buod ng d sanaysay &
mensaheng habilin ng manunulat Sa
mambabasa. Maaari ring maglagay ng
pahayag na hahamon sa pag-iisip ng
babasa sa akda.
ELEMENTO NG SANAYSAY
 Tema / Paksa - sa bahaging ito
ipinapahayag ng may-akda ang layunin ng
kanyang pagsulat ng sanaysay.

 Anyo at istraktura - Ito ay isang

mahalagang sangkap sapagkat
nakakaapekto ito sa pagkaunawa ng
mambabasa, ang maayos na
pagkakasunod-sunod ng ideya o pangyayari
ay makakatulong sa mambabasa sa pag-
unawa sa sanaysay.

 Wika at Istilo - Elemento ng sanaysay na

higit na nagpapayaman sa kaisipan ng mga
mambabasa kung kayat higit na mas
mabuting gumamit ng simple, natural at
matapat na mga pahayag.

 Kaisipan - Mga ideyang nagpapalinaw sa

tema. Nailalarawan sa tema, nailalarawan
ang buhay sa isang makatotohanang
salaysay. May masining na paglalahad na
ginagamitan ng sariling himig ng may-akda.

 Damdamin - Naipapahayag ng isang

magaling na akda ang kanyang damdamin
ng may kaangkupan at kawastuhan. sa
paraang may kalawakan at kaganapan.

Sanhi
- ay tumutukoy sa pinagmulan o dahilan
ng isang pangyayari. Ito ay nagsasabi
ng mga kadahilanan ng mga pangyayari

Bunga
- ay ang resulta o kinalabasan o dulot ng
pangyayari. Ito ang epekto ng
kadalinanan ng pangyayari.

Pang-ugnay na ginagamit sa sanhi at bunga:

dahil, kung kaya, kasi, sapagkat, kung, kapag.