Kâne ve Benzerleri (Grubu)

‫كان وأخوأتها‬
Bu gruptaki fiiller isim cümlesine girerler. Mubtadayı kendilerine isim, haberi de
kendilerine haber olarak alırlar. Bundan sonra mubteda Kâne’nin ismi, haber de Kâne haberi
olarak anılır. Bu gruptaki yardımcı fiiller isimlerini ref‘, haberlerini de nasb ederler. Bu
gruptaki fiiller el-Ef ‘âlu’n-Nâsiha ve el-Ef‘âlu’n-Nâkısa olarak adlandırılır.

.‫صبح ألولد رجلا‬

َ ‫أ‬
imek ekidirler

.‫صبح ألولد‬
َ ‫أ‬
!!!!!! Bu gruptaki fiiller sadece bir zamana işaret ederler. Bir işi, oluşu göstermezler. Bu
nedenle de bir faile ihtiyaç duymazlar. Bu grupta 13 fiil bulunur:

‫ ما‬- ‫ليس‬
َ - ‫ صا َر‬- ‫بات‬
َ - ‫مسى‬
َ ‫ أ‬- ‫ ظ َّل‬- ‫ أضحى‬- ‫صبح‬
َ ‫ أ‬- َ‫كان‬
‫ ما دأم‬- ‫ ما َف ِت َئ‬- ‫أنفك‬
َّ ‫ ما‬- ‫برح‬
َ ‫ ما‬- َ‫زأل‬
Bu fiillerin bir kısmının mazi, muzari ve emri çekilir. Bir kısmının mazisi ve
muzarisi bir kısmının da sadece mazisi çekilir.
Mazi, Muzari ve Emri çekilenler:

‫صا َر‬ ‫بات‬

َ ‫مسى‬
َ ‫أ‬ ‫صبح أضحى ظ َّل‬
َ ‫أ‬ َ‫كان‬
Mazi

‫َيصير‬ ‫ي ْمسي َيبيت‬ ‫يكون ي ْصبِح ي ْضحي َي َظل‬

Muzari

‫ِص ْر‬ ْ ‫ب‬

‫ِت‬ ‫س‬
ِ ‫أ ْم‬ ‫َظ َّل‬ ‫أَ ْض ِح‬ ْ‫أَصْ بِح‬ ‫ك ْن‬
Emir

.‫كانَ ألدّرس َص ْعبا‬

.‫أصْ َب َح ألجو صحوأ‬

 ‫أَضحى ألمع ِّلمون م ْه َت ِّمي َن ِب ِع ْل ِمه ِْم‪.‬‬

‫أمسى ألمجهول معلوما‪.‬‬

‫ظ َّل ألجو حارأ‪.‬‬

‫بات ألطالب ساهرأ‪.‬‬

‫َ‬

‫صار ألدقيق خبزأ‪.‬‬ ‫صار‪:‬‬

‫‪Mazisi ve muzarisi çekilenler:‬‬

‫أنفك ما َف ِت َئ‬
‫ما زألَ ما َب ِر َح ما َّ‬ ‫‪Mazi‬‬

‫ما يزأل لا ي ْب َرح لا ينفك لا َي ْفتا‬

‫‪Muzari‬‬

‫لا يزأل‬

‫لم َي َز ْل‬

‫ما زألَ ألمطر م ْنهَ ِمرأ‪.‬‬

‫ما برح ألحارس مستيقظا‪.‬‬

‫أنفك ألقضاة عادلِي َن‪.‬‬

‫ما َّ‬
 ‫ألطفلان نائِ َم ْي ِن‬
‫ِ‬ ‫ما فتئ‬

‫‪Yalnız mazisi çekilenler:‬‬

‫‪cümle başında kullanılmaz‬‬

‫‪-dıkça, - dığı sürece‬‬

‫ِ‬
‫ألبيت ما دأ َم ألمطر نازلا‪.‬‬ ‫تخرج من‬
‫ْ‬ ‫لا‬

‫لن أنساكَ ما دمت حيا‪.‬‬

‫ْ‬

‫ليس – ‪değil‬‬
‫َ‬
‫ليسوأ‬ ‫ليسا‬ ‫ليس‬
‫َ‬
‫لس َن‬
‫ْ‬ ‫ليستا‬ ‫ْ‬
‫ليست‬
‫لست ْم‬
‫ْ‬ ‫لستما‬ ‫لست‬
‫َ‬
‫لست َّن‬ ‫لستما‬ ‫ِ‬
‫لست‬
‫لسنا‬ ‫لست‬

‫لسـت طالبا بل أنا أستاذ‬

 ِ harfi cerinin girmesi caizdir. Bu ‫ ِب‬harfi
Ef‘âlu’n-Nâkısa haberlerine zâid bir ‫ب‬
anlamda vurgu yapar.

‫أ لست بِربِّك ْم قالوأ بلى‬

‫ليس ألله بِظالم‬
‫ما كان ألله بِظالم‬

.‫كان ألله عليما حكيما‬

َ‫ما شاء ألله كان‬

KÂDE (‫ )كا َد‬ve BENZERLERİ:

Bu gruptaki fiiller yine Kâne gibi amel eder. İsim cümlesinin başına gelirler. İsimlerini ref ‘, haberlerini
nasb ederler. Ancak haberleri muzari bir fiili olarak geldiğinden her zaman mahallen mansûb olurlar.
‫ك َر َب أ ْو َش َك‬ ‫كاد‬
Bu fiiller Türkçedeki olayazdı, neredeyse olacaktı, hemencecik olacak vb. anlamlara gelir. Yani haberlerinin
vukuunun yaklaştığını bildirirler.
‫َي ْغ َرق‬ ‫ألو َلد‬ ‫كا َد‬
‫كاد ألماء َي ْن َفد‬