İlletli̇ Fi̇i̇lleri̇n Çeki̇mleri̇

‫تصريف األفعال المعتلة‬
İLLETLİ FİİL ÇEKİMLERİ
Muhammet OKUMUŞ
İlâm Akademi Arapça Hocası
25 Cemaziyelevvel 1436 / 16.03.2015 * 3 Cemaziyelevvel 1437 / 12.02.2016
26 Zilhicce 1437 / 28.09.2016 * 1 Zilkâde 1438 / 24.07.2017
8 Cemâziyelevvel 1439 / 25.01.2018 * 7 Cemaziyelahir 1440/12.02.2019
KÜÇÜKÇAMLICA/ÜSKÜDAR/İSTANBUL
1
2
‫اّلل الرمم الرميم‬
ٰ ‫بســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم‬
‫العالمي‬ ‫الحمد ّٰلل ب‬
... ‫والصالة والسالم على نبينا محمد وم تبعهم بإمسان إلى يوم الدي‬
Allah Teâlâ’ya sonsuz hamd u senâlar olsun… O’nun lütfu ile her şey tamama
erer. İlminde hiçbir bulanıklık olmayan, ilmi tertemiz, arı-duru ve berrak olan
Peygamber-i Zî Şân Efendimize sonsuz salât u selâm olsun… Diğer peygamberlere,
ashâb-ı kirâma, tabiin, tebe-i tabiin ve onlardan bugüne kadar bu ilmi aktaragelen
bütün ulemaya da salât olsun selâm olsun…
Elinizdeki eserde illetli fiil çekimlerini ele alıyoruz. Sırasıyla nâkıs, ecvef, misâl,
lefif, muzaaf ve mehmuz fiilleri ele aldık. Fiil çekimleriyle birlikte i’lâl kaidelerine de
değindik. İ’lâl kaideleri artık yerleşti dediğimiz yerde i’lâl kaidelerini, çekimler
anlaşıldı dediğimiz yerde emsile-i muttaride çekimlerini bıraktık. En son da fiillerin
te’kîd nunu ile çekimlerine değindik.
Gayret bizden tevfîk Allah’tandır.
Allah Teâlâ cümlemize arkamızdan sadaka-i câriyeler bırakmayı nasîp eylesin!

Âmîn…
Muhammet OKUMUŞ
İlâm Akademi Arapça Hocası
16.03.2015
3
4
FİHRİST
‫ الفعل الناقص‬-1............................................................................................................................................ 7
NAKIS FİİL ................................................................................................................................................. 7

‫ الفعل األجوف‬-2 ........................................................................................................................................ 41
ECVEF FİİL .............................................................................................................................................. 41

‫ الفعل المثال‬-3 ........................................................................................................................................... 63
MİSÂL FİİL .............................................................................................................................................. 63

‫ الفعل اللفيف‬-4 .......................................................................................................................................... 75
LEFÎF FİİL ................................................................................................................................................ 75

‫ الفعل المضاعف‬-5 ...................................................................................................................................... 81
MUZAAF FİİL .......................................................................................................................................... 81

‫ الفعل المهموز‬-6 ...................................................................................................................................... 105
MEHMÛZ FİİL ....................................................................................................................................... 105

EK: ........................................................................................................................................................ 115
FİİLLERİN TE’KÎD NÛNU İLE ÇEKİMİ...................................................................................................... 115
FİİLLERİN TE’KÎD NÛNU İLE ÇEKİMİ ...................................................................................................... 117
SAHİH FİİLLER................................................................................................................................... 117
1. MÜŞEDDEDE ÇEKİMLERİ .......................................................................................................... 117
2. MUHAFFEFE ÇEKİMLERİ ........................................................................................................... 118
MİSÂL FİİLLER .................................................................................................................................. 119
ECVEF FİİLLER................................................................................................................................... 121
NÂKIS FİİLLER ................................................................................................................................... 123
LEFÎF FİİLLER .................................................................................................................................... 126
MUZAAF FİİLLER .............................................................................................................................. 128
MEHMÛZ FİİLLER ............................................................................................................................. 130
5
6
‫‪ -1‬الفعل الناقص‬
‫‪NAKIS FİİL‬‬
‫‪7‬‬
8
NAKIS FİİL
Son harfi illetli olan fiillere nâkıs fiil denir. Bu illet harfi vâv veya yâ olur. Elif olarak
okunsa bile aslî harf olarak fiil içerisinde elif bulunmaz. Kullanıldığı bâblar aşağıdaki
gibidir.
1. Bâb: ‫ ي ْغ ُزو‬- ‫غزا‬
2. Bâb: ‫ ير ِمي‬- ‫رمى‬

ْ
3. Bâb: ‫ ي ْنهى‬- ‫نهى‬
4. Bâb: ‫ ي ْنسى‬- ‫ن ِسي‬
5. Bâb: ‫ ي ْسرو‬- ‫سرو‬

ُ ُ
İf’âl bâbı: ‫ إ ِْعطاء‬- ‫ يُ ْع ِطي‬- ‫أ ْعطى‬
Tef’îl bâbı: ‫ تربِية‬- ‫ يُربِي‬- ‫ر َّبى‬

ْ
ِ ‫ونداء‬
Mufâ’ale bâbı: ‫ونيداء‬ ِ ‫ مناداة‬- ‫ ين ِادي‬- ‫نادى‬
ُ ُ
İnfi’âl bâbı: ‫ ِا ْن ِبراء‬- ‫ ي ْنبرِ ي‬- ‫ِا ْنبرى‬
İfti’âl bâbı: ‫ ِا ْش ِتكاء‬- ‫ ي ْشت ِكي‬- ‫ِا ْشتكى‬
Tefe’ül (‫ )تفعل‬bâbı: ‫ تز ِكيا‬- ‫تز َّكى – يتز َّكى‬
Tefâ’ul bâbı: ‫ تجا ِفيا‬- ‫تجافى – يتجافى‬
İstif’âl bâbı: ‫ ِا ْس ِت ْلقاء‬- ‫ِا ْست ْلقى – ي ْست ْل ِقي‬
9
NÂKIS FİİLLERİN ÇEKİMİ
1. BÂB
Bu bâbın çekimi i’lâlleri ile birlikte yapılacaktır:
- ‫ ل ي ْغ ُز‬- ‫ ِلي ْغ ُز‬- ‫ ل ْن ي ْغ ُزو‬- ‫ ل ي ْغ ُزو‬- ‫ ما ي ْغ ُزو‬- ‫ ل َّما ي ْغ ُز‬- ‫ لم ي ْغ ُز‬- ‫ م ْغ ُز ٌّو‬- ٍ‫ غاز‬- ‫ غ ْزوا‬- ‫ ي ْغ ُزو‬- ‫غزا‬
ْ
ِ‫ وأ ْغزِ بِه‬- ‫ ما أ ْغزاه‬- ‫ أ ْغزى‬- ‫ غزاء‬- ‫ غز ِوي‬- ‫ ُغزي‬- ‫ ِغزوة‬- ‫ غزوة‬- ‫ ِم ْغزى‬- ‫ م ْغزى‬- ‫ ل ت ْغز‬- ‫اُ ْغز‬
ُ ٌ َّ ٌّ ْ ٌّ ْ ْ ُ ُ
Mâzî Ma’lûm
‫ غزا‬fiilinin aslı ‫ غزو‬dir.
‫“ الواو والياء إذا تحركتا وانفتح ماقبلهما قلبتا ألفا‬Vâv ile yâ, ‫جمع‬ ‫مثنى‬ ‫مفرد‬
harekeli olup kendilerinden önceki harf fethalı olursa elife ‫غز ْوا‬ ‫غزوا‬ ‫غزا‬ ‫غائب‬
kalbedilirler.” kaidesi gereği elife çevrildi. Aslı vâv ‫غز ْون‬ ‫غزتا‬ ‫غائبة غز ْت‬
olduğu için “ ‫ ” ى‬ile değil “ ‫ ” ا‬ile yazıldı.
‫مخاطب غز ْوت غز ْو ُتما غز ْو ُتم‬
ْ
‫ غزوا‬fiili aynen kalmıştır. Yukarıda zikredilen kâide, ‫مخاطبة غز ْو ِت غز ْوتُما غز ْوتُ َّن‬
müfred ile müsennâ aynı olmaması için ‫غز ْونا‬ ‫ت‬ُ ‫متكلم غز ْو‬
uygulanmamıştır.1
‫ غز ْوا‬fiillinin aslı ‫’غز ُووا‬dur. Yukarıda zikredilen kâide gereği zammeli olan vâv elife
dönüştürülmüş ‫ غز ْاوا‬olmuştur. Burada iki sâkin bir araya gelmiştir, dolayısıyla ictmâ-i
sâkineyn câiz değildir kaidesince biri hazfedilmelidir. Bu da eliftir. Çünkü vâv zamîrdir.
Böylelikle ‫ غز ْوا‬olur.
‫ غز ْت‬fiilinin aslı ‫ غزو ْت‬tir. Vâv harekeli ma-kabli fethalı olduğu için elife kalb edildi:
‫غزا ْت‬. İctima-i sâkineyn câiz olmadığından elifi hazfettik ‫ غز ْت‬oldu.
‫ غزتا‬fiilinin aslı ‫’غزو ْت آ‬dır. ‫ غزو ْت‬yukarıdaki gibi ‫’غز ْت‬e dönüşmüş, sonra da zamir
olan ‫( آ‬elif) ile birleşip ‫ غزتا‬olmuştur.
Bundan sonraki kısımda i’lâl yoktur.
1
Şöyle ki, ‫’غزوا‬da vâv harekeli olup elife dönüşecekti ‫ غزاا‬o elif de ictimâi sakineynden hazfolunup ‫ غزا‬kalacaktı.
10
Mâzî Meçhûl
‫ ُغزِ ي‬aslında ‫ ُغزِ و‬idi. Sonda bulunan vâv’ın mâ-kabli kesralı

‫ُغ ُزوا‬ ‫ُغزِ يا‬ ‫ُغزِ ي‬
olursa yâ’ya kalbolur2 kaidesince vâv yâ’ya kalboldu.
‫ُغزِ ين‬ ‫ُغزِ ي ْت ُغزِ يتا‬
‫ ُغ ُزوا‬aslında ‫ ُغزِ يُوا‬idi. Sonda bulunan yâ’ya zamme ağır ‫ُغزِ ُيتم‬ ‫ُغزِ يت ُغزِ ُيتما‬
ْ
geldiğinden hazfettik ‫ ُغزِ ْي ْوا‬kaldı. Orada da iki sâkin bir ‫ُغزِ ُيت َّن‬ ‫يت ُغزِ ُيتما‬ِ ِ‫ُغز‬
araya geldi (ictimâ-i sâkineyn) birini hazfettik ‫ ُغزِ ْوا‬oldu. ‫ُغزِ ينا‬ ‫يت‬
ُ ِ‫ُغز‬
Zamîr olan vâvın selâmeti için zây’ın harekesini zamme
yaptık.‫ ُغ ُزوا‬oldu.
‫ ُغزِ ين‬aslında ‫ ُغزِ ْون‬idi. Vâv sâkin mâ-kabli kesralı olursa vâv yâ’ya kalbolunur kaidesince
vâv yâ’ya kalbolundu ‫ ُغزِ ْين‬oldu. Buradaki yâ’yı med harfi olarak okumak daha kolay
olduğu için öyle okuduk ve ‫ ُغزِ ين‬dedik.
Diğerleri de bunun gibidir.
Muzârî Ma’lûm
‫ ي ْغ ُزو‬aslında ‫ ي ْغ ُز ُو‬idi. Sonda bulunan vâv ile yâ’ya, mâ kabli

‫ي ْغ ُزوا ِن ي ْغ ُزون‬ ‫ي ْغ ُزو‬
harekeli zamme ve kesra ağır gelir kaidesince vâva zamme
ağır geldi. Hazfettik. ‫ ي ْغ ُزو‬oldu. ‫ت ْغ ُزوا ِن ي ْغ ُزون‬ ‫ت ْغ ُزو‬
‫ت ْغ ُزوا ِن ت ْغ ُزون‬ ‫ت ْغ ُزو‬
‫ ي ْغ ُزون‬aslında ‫ ي ْغ ُز ُوون‬idi. Yukarıda olduğu gibi sondaki vâva ‫ت ْغزِ ين ت ْغ ُزوا ِن ت ْغ ُزون‬
zamme ağır gelmiş ve hazf olunmuştur: ‫ي ْغ ُزوون‬. İctimâ-i ‫ن ْغ ُزو‬ ‫أ ْغ ُزو‬
sâkineynden dolayı birinci vâv hazfolunmuştur. ‫ي ْغ ُزون‬
kalmıştır.
‫ ي ْغ ُزون‬de (gâibe cemi) sâkin olan vâv kolaylık için ‫يغز ْون‬
ُ şeklinde değil med harfi
olarak okunmuştur.
‫( ت ْغزِ ين‬muhataba müfred) aslında ‫ ت ْغ ُز ِوين‬idi. Sonda bulunan vâv’a kesra ağır geldi,
attık ‫ ت ْغ ُزوين‬oldu. Vâv ile yâ’nın ikisi de sâkin olduğu için ictima-i sakineyn’den
dolayı vâvı attık (yâ zamir olduğu için atamıyoruz) ‫ ت ْغ ُز ْين‬kaldı. Zâmir olan yâ’nın
2
Bu kaide ileride zikredeceğimiz, vâv sâkin olur ma-kabli kesralı olursa yâ’ya kalb edilir, kaidesinin bir fer’i,
bir uzantısı gibidir. Çünkü sonda bulunmak da bir tür sâkin olmaktır. Nitekim sonda bulunan harekeler
durulduğunda sakin okunur.
11
selâmeti için ma-kablindeki harfin zammesini kesraya kalb ettik. Çünkü zamme
olarak kalsaydı yâ’nın vâva dönüşmesi icab ederdi. Burada ictimâ-i sâkineyn
kâidesini biraz daha inceltelim ve şöyle diyelim: İki sâkin bir araya geldiğinde alâmet
olmayan hazfedilir ve alâmet olanın selâmeti için gerekli değişiklikler yapılır.
Muzârî Meçhûl
Muzârî meçhûl fiil, mâzî meçhûl fiilden türemektedir. Bu

fiilin mâzî meçhûlünde son harf vâv’dan yâ’ya dönüşmüş ‫يُ ْغز ْون‬ ‫يُ ْغزيا ِن‬ ‫يُ ْغزى‬
olduğundan artık son harfi yâ olarak kabul edilir ve ‫يُ ْغز ْين‬ ‫ُت ْغزيا ِن‬ ‫ُت ْغزى‬
çekimler ona göre yapılır.
‫ُت ْغز ْون‬ ‫ُت ْغزى ُت ْغزيا ِن‬
‫ يُ ْغزى‬fiilinin aslı yukarıda açıklanan sebepten dolayı ‫’يُ ْغز ُو‬den ‫ُت ْغز ْين ُت ْغزيا ِن ُت ْغز ْين‬
dönüşmüş ‫’يُ ْغز ُي‬dür. Yâ harekeli ma-kabli fethalı olduğu ‫نُ ْغزى‬ ‫أُ ْغزى‬
için elife kalb oldu. Elif de yâ’dan dönüştüğü için noktasız
yâ “ ‫ ” ى‬şeklinde yazıldı.
‫ يُ ْغزيا ِن‬fiilinde bir değişiklik yoktur. Yâ’nın harekesi hazf edilmemiştir. Bunu semaen
böyle bilmek gerekir veya karşıklık olmaması için böyle olmuştur diyebiliriz.
‫ يُ ْغز ْون‬fiilinin aslı ‫ يُ ْغزيُون‬idi. Yâ harekeli ma-kabli fethalı olduğu için elife kalb oldu
‫يُ ْغزا ْون‬. İctima-i sakineynden elif hazf oldu ‫ يُ ْغز ْون‬kaldı.
‫( تُ ْغز ْين يُ ْغز ْين‬gâibe cemi ve muhataba cemî) kalıplarında herhangi bir değişiklik söz
konusu değildir.
‫( ُت ْغز ْين‬müfred muhataba) aslında ‫ ُت ْغزيِين‬idi. Yâ harekeli ma-kabli fethalı olduğu için
elife dönüştü: ‫ ُت ْغزا ْين‬. İctimâ-i sâkineyn’den elif hazfedildi: ‫ ُت ْغز ْين‬kaldı.
İsm-i Fâil
‫جمع التكسير‬ ‫جمع‬ ‫مثنى‬ ‫مفرد‬

ٌ‫ُغزاة‬ ‫ُغ ًّزى‬ ‫ُغ َّزا ٌء‬ ‫غا ُزون‬ ‫غازِ يا ِن‬ ٍ‫غاز‬ ‫مذكر‬
ٍ‫غواز‬ ٌ ‫غازِ يا‬
‫ت‬ ‫غازِ يتا ِن‬ ‫غازِ ي ٌة‬ ‫مؤنث‬
Bütün nâkıs fiillerin ism-i fâil çekimlerinde son harf yâ olarak kabul edilir. Çünkü
mâ-kabli kesralı olduğundan yâ’ya dönüşmüştür. Dolayısıyla da bütün nâkıs fiillerin
ism-i fâil çekimleri aynıdır.
12
ٍ‫ غاز‬kelimesinin aslı ‫’غازِ ٌو‬den dönüşmüş ‫’غازِ ٌي‬dür. Buradaki tenvini açık yazalım; ‫غازِ يُ ْن‬
sonda bulunan yâ’ya zamme ağır geldi ve atıldı ‫ين‬ ْ ِ‫غاز‬. İctimâ-i sâkineyn’den yâ
hazfolundu ‫ غازِ ْن‬oldu. Onu da ٍ‫ غاز‬şeklinde yazdık. Bunların sonunda tenvîn
bulunmazsa yâ’ları geri döner ‫ الغازِ ي‬gibi. Sondaki yâ yine sâkin olur. Çünkü zamme
ağır geldiği için hazfedilir. Ancak eğer mansub olursa fethası yazılır. Aynı şekilde
tenvinli olduğunda mansub olursa hem fetha hem tenvin yazılır. ‫ غازِ يا‬gibi. Bu
kelimeyi üç farklı irab durumunda yazalım:
ٍ‫ غاز‬/‫سلمت على الغازِ ي‬ ‫غازِ يا‬/‫رأيت الغازِ ي‬ ٍ‫غاز‬/‫جاء الغازِ ي‬
‫ غا ُزون‬aslında ‫ غازِ يُون‬idi. Sonda bulunan yâ’ya zamme ağır geldiği için hazfedildi
‫غازِ يون‬. İctimâ-i sâkineyn’den yâ hazfedildi ‫غازِ ون‬. Vâv’ın selâmeti için zây’ın harekesi
zamme yapıldı. ‫ غا ُزون‬oldu.
‫ ُغ َّزا ٌء‬aslında ‫ ُغ َّزا ٌي‬idi. Ziyâde eliften sonra yâ geldiği için hemzeye kalbolmuştur. Bu
da bir kuraldır: Ziyâde eliften sonra vâv veya yâ gelirse hemzeye kalbedilir.
‫ ُغ ًّزى‬aslında ‫ ُغ َّز ٌي‬idi. Açık yazarsak ‫ ُغ َّزيُ ْن‬yâ harekeli ma-kabli fethalı olduğu için elife
kalb edildi: ‫ ُغ َّزا ْن‬, ictimâ-i sâkineyn’den de elifi hazfettik ‫ ُغ َّز ْن‬oldu. Onu da ‫ُغ ًّزى‬
şeklinde yazdık.
ٌ‫ ُغزاة‬kelimesinin aslı ٌ‫’غزية‬dür. Yâ harekeli ma-kabli fethalı olduğu için elife kalb
olundu ٌ‫غزاة‬. Daha sonra ‫ قناة‬gibi müfret kelimelerden ayırmak için ilk harfin harekesi
zamme yapıldı. Diğer taraftan illet harfi içermeyen kelimelerde bu kalıpta (‫ )غزاة‬bir
cemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla da illetlilerde de bulunmamalıdır. Çünkü illetli
kelimelerde bir karışıklık olduğunda sahih kelimelere hamledilirler.3
ٍ‫ غواز‬kelimesinin aslı ‫ غوازِ ٌي‬dur. Esâsen bu kalıbın gayr-i munsarif olması gerekir.
Ancak bu gibi nâkıs fiillerde bunların gayr-i munsariflikleri kalkar. ٍ‫ غاز‬kelimesindeki
i’lâl burada da geçerlidir.
3
Bkz. Haşiyetü’s-Sücâî ‘alâ Şerhi’l-Katr, Müessesetü’l-kütübi’s-sekâfiyye, s. 81. (Cem’-i Müennes-i Sâlim
Konusu)
13
İsm-i Mef’ûl

‫مغازِ ي‬ ‫م ْغ ُزوون‬ ِ ‫م ْغ ُزو‬
‫ان‬ ‫م ْغ ُز ٌّو‬ ‫مذكر‬
َّ
‫ات‬
ٌ ‫م ْغ ُز َّو‬ ‫م ْغ ُز َّوتا ِن‬ ٌ‫م ْغ ُز َّوة‬ ‫مؤنث‬
‫ م ْغ ُز ٌّو‬kelimesinin aslı ‫وو‬

ٌ ‫ م ْغ ُز‬idi. İdğam kaidesi gereği aynı cinsten iki harf yan yana
gelip birincisi sâkin ikincisi harekeli olduğu için idğâm yapmak vâcip oldu.
‫ مغازِ ي‬kelimesinin aslı ‫ مغازِ يي‬olup idğâm yapılmıştır.
ُ
Cahd-ı Mutlak Ma’lûm
Sonuna zamir bitişmemiş fiillerde müfredât-ı hams’te

(bu fiiller tabloda herhangi bir biçimde ‫لم ي ْغ ُز لم ي ْغ ُزوا لم ي ْغ ُزوا‬
ْ ْ ْ
belirtilmemiştir.) cezm alameti olarak sondaki illet ‫لم ت ْغ ُز لم ت ْغ ُزوا لم ي ْغ ُزون‬
harfi düşmüştür. ْ ْ ْ
‫لم ت ْغ ُز لم ت ْغ ُزوا لم ت ْغ ُزوا‬
ْ ْ ْ
Ef’âl-i hamsede (gri tonla belirtilenlerde) cezm alameti ‫لم ت ْغزِ ي لم ت ْغ ُزوا لم ت ْغ ُزون‬
olarak nûn düşmüştür. ْ ْ ْ
‫لم ن ْغ ُز‬ ‫لم أ ْغ ُز‬
ْ ْ
Sonuna nûn-ı nisve bitişenler (altı çizili olanlar) mebnî olduklarından herhangi bir
değişiklik söz konusu değildir.
Cahd-ı Mutlak Meçhûl

Burada da yukarıdaki ile aynı durum söz konusudur.
‫لم يُ ْغزيا لم يُ ْغز ْوا‬ ‫لم يُ ْغز‬
ْ ْ ْ
‫لم ُت ْغزيا لم يُ ْغز ْين‬ ‫لم ُت ْغز‬
ْ ْ ْ
‫لم ُت ْغزيا لم ُت ْغز ْوا‬ ‫لم ُت ْغز‬
ْ ْ ْ
‫لم تُ ْغزيا لم تُ ْغز ْين‬ ‫لم تُ ْغز ْي‬
ْ ْ ْ
‫لم نُ ْغز‬ ‫لم أُ ْغز‬
ْ ْ
14
Te’kîd-i Nefy-i İstikbâl Ma’lûm
Burada sonuna zamir bitişmemiş olanlarda

(müfredât-ı hamste) nasb alameti zâhir fethadır. ‫ل ْن ي ْغ ُزوا ل ْن ي ْغ ُزوا‬ ‫ل ْن ي ْغ ُزو‬
Ef’âl-i hamsede (gri tonla belirtilenler) nûn’un ‫ل ْن ت ْغ ُزوا ل ْن ي ْغ ُزون‬ ‫ل ْن ت ْغ ُزو‬
düşmesidir.
Sonuna nûn-ı nisve bitişenler ise mebnîdir. ‫ل ْن ت ْغ ُزوا ل ْن ت ْغ ُزوا‬ ‫ل ْن ت ْغ ُزو‬
‫ل ْن ت ْغ ُزوا ل ْن ت ْغ ُزون‬ ‫ل ْن ت ْغزِ ي‬
‫ل ْن ن ْغ ُزو‬ ‫ل ْن أ ْغ ُزو‬
Te’kîd-i Nefy-i İstikbâl Meçhûl
Burada sonuna zamir bitişmemiş olanların ‫ل ْن يُ ْغز ْوا‬ ‫ل ْن يُ ْغزيا‬ ‫ل ْن يُ ْغزى‬

(müfredât-ı hamsin) nasb alameti mukadder ‫ل ْن يُ ْغز ْين‬ ‫ل ْن تُ ْغزيا‬ ‫ل ْن تُ ْغزى‬
fethadır. 4 Kelimenin son harfi elif olduğundan
hareke alamaz, takdîr edilir. ‫ل ْن تُ ْغز ْوا‬ ‫ل ْن تُ ْغزيا‬ ‫ل ْن تُ ْغزى‬
Diğerleri ma’lûm ile aynıdır. ‫ل ْن تُ ْغز ْين‬ ‫ل ْن تُ ْغزيا‬ ‫ل ْن تُ ْغز ْي‬
‫ل ْن نُ ْغزى‬ ‫ل ْن أُ ْغزى‬
Emr-i Gâib
Meçhûl Ma’lûm
‫ِلي ْغز ْوا‬ ‫ِلي ْغزيا‬ ‫ِلي ْغز‬ ‫ِلي ْغ ُزوا‬ ‫ِلي ْغ ُزوا‬ ‫ِلي ْغ ُز‬
ُ ُ ُ
‫لي ْغز ْين‬ ِ ‫ِل ُت ْغزيا‬ ‫ِل ُت ْغز‬
ُ ‫ِلي ْغ ُزون‬ ‫ِلت ْغ ُزوا‬ ‫ِلت ْغ ُز‬
‫ِلنُ ْغز‬ ‫ِألُ ْغز‬
Bütün emir ve nehiy çekimleri sonları itibariyle cahd-ı mutlak gibidir.
Nehy-i Gâib
Meçhûl Ma’lûm
‫ل يُ ْغز ْوا‬ ‫ل يُ ْغزيا‬ ‫ل يُ ْغز‬ ‫ل ي ْغ ُزوا‬ ‫ل ي ْغ ُزوا‬ ‫ل ي ْغ ُز‬
‫ل يُ ْغز ْين‬ ‫ل ُت ْغزيا‬ ‫ل ُت ْغز‬ ‫ل ي ْغ ُزون‬ ‫ل ت ْغ ُزوا‬ ‫ل ت ْغ ُز‬
‫ل نُ ْغز‬ ‫ل أ ُ ْغز‬
4
‫’ل ْن يُ ْغزى‬nin aslı ‫’ل ْن يُ ْغزي‬dir. Yâ harekeli ma-kabli fethalı olduğu için elife kalb edilmiştir.
15
Emr-i Hâzır
Meçhûl Ma’lûm
‫ِل ُت ْغز ْوا‬ ‫ِل ُت ْغزيا‬ ‫ِل ُت ْغز‬ ‫اُ ْغ ُزوا‬ ‫اُ ْغ ُزوا‬ ‫اُ ْغ ُز‬
‫ِل ُت ْغز ْين‬ ‫ِل ُت ْغزيا‬ ‫ِل ُت ْغز ْي‬ ‫اُ ْغ ُزون‬ ‫اُ ْغ ُزوا‬ ‫اُ ْغزِ ي‬
‫ِلنُ ْغز‬ ‫ِألُ ْغز‬
Nehy-i Hâzır
Meçhûl Ma’lûm
‫ل ُت ْغز ْوا‬ ‫ل ُت ْغزيا‬ ‫ل ُت ْغز‬ ‫ل ت ْغ ُزوا‬ ‫ل ت ْغ ُزوا‬ ‫ل ت ْغ ُز‬
‫ل ُت ْغز ْين‬ ‫ل ُت ْغزيا‬ ‫ل ُت ْغز ْي‬ ‫ل ت ْغ ُزون‬ ‫ل ت ْغ ُزوا‬ ‫ل ت ْغزِ ي‬
‫ل نُ ْغز‬ ‫ل أ ُ ْغز‬
İsm-i zaman, İsm-i mekân, Masdar-ı Mîmî

ٍ‫ مغاز‬- ‫ م ْغزيا ِن‬- ‫م ْغزى‬
‫ م ْغزى‬aslında ‫ م ْغز ٌو‬idi. Vâv dördüncü sırada ve sonda bulunduğu için yâ’ya kalb oldu.
Açık yazacak olursak, ‫ م ْغزيُ ْن‬yâ harekeli mâ-kabli fethalı olduğundan elife
dönüştürüldü ‫م ْغزا ْن‬. İctimâ-i sâkineynden elifi attık ‫مغز ْن‬. Onu da ‫ مغزى‬şeklinde
yazdık.
İsm-i Âlet
ٍ‫ مغاز‬- ‫ ِم ْغزيا ِن‬- ‫ِم ْغزى‬
Masdar Binâ-i Merre

ٌ ‫ غزوا‬- ‫ غ ْزوتا ِن‬- ‫غ ْزوة‬
‫ت‬
Masdar Binâ-i Nev’

ٌ ‫ ِغزوا‬- ‫ ِغ ْزوتا ِن‬- ‫ِغ ْزوة‬
‫ت‬
İsm-i Tasğîr
‫ ُغزيون‬- ‫ ُغز َّيا ِن‬- ‫ُغز ٌّي‬
16
İsm-i Mensûb
‫ غ ْز ِويون‬- ‫ غ ْز ِو َّيا ِن‬- ‫غ ْز ِو ٌّي‬
‫ت‬ٌ ‫ غ ْز ِو َّيا‬- ‫ غ ْز ِو َّيتا ِن‬- ‫غ ْز ِو َّي ٌة‬
Mübalağa ism-i fail

‫ غ َّز ُاؤون‬- ‫ان‬ِ ‫ غ َّزائ‬- ‫غ َّزاء‬
ٌ
‫ات‬ ِ
ٌ ‫ غ َّزائ‬- ‫ غ َّزائتان‬- ‫غ َّزائ ٌة‬
İsm-i Tafdil
ٍ‫ أغاز‬- ‫ أ ْغز ْون‬- ‫ أ ْغزيا ِن‬- ‫أ ْغزى‬
‫ت ُغزى‬ ٌ ‫ ُغ ْزويا‬- ‫ ُغ ْزويا ِن‬- ‫ُغ ْزوى‬
‫’أغزى‬nın aslı ‫’أغزو‬dür. 4+’da ve sonda bulunan vavlar ya’ya dönüşeceğinden

buradaki vav ya’ya dönüşmüştür ‫أغزي‬
ُ . Ya harekeli olup ma kabli fethalı olduğundan
elife dönüşmüştür: ‫أغزى‬
‫’أ ْغز ْون‬nin aslı ‫’أ ْغزيُون‬dir. Ya harekeli olup ma-kabli fethalı olduğu için elif’e
dönüşmüştür: ‫أ ْغزا ْون‬. İctima-i sakineyn’den elif düşmüş ‫ أغز ْون‬olmuştur.
ٍ‫أغاز‬, aslı ‫’أغازي‬dür.
ٌ Açık olarak yazarsak ‫أغازيُ ْن‬. Sonda bulunan ya’ya zamme ağır
geldiği için atılmış ‫ين‬ْ ِ‫ أغاز‬olmuştur. İctima-i sakineyn’den ya düşmüş ve ‫أغازن‬
ْ yani
ٍ‫ أغاز‬olmuştur.
‫ غزى‬kelimesinin aslı ‫’ ُغز ٌي‬dür. Açarak yazarsak ‫ ُغزيُ ْن‬. Ya harekeli ma-kabli fethalı
olduğu için elife dönüşmüştür ‫غزان‬ْ ictima-i sakineyn’den elif gitmiş ve ‫ ُغز ْن‬olmuştur.
Onu da ‫ ُغزى‬şeklinde yazarız.
17
‫‪2. BÂB‬‬
‫رمى ‪ -‬ير ِمي ‪ -‬ر ْميا ‪ -‬را ٍم ‪ -‬مر ِمي ‪ -‬لم ير ِم ‪ -‬ل َّما ير ِم ‪ -‬ما ير ِمي ‪ -‬ل ير ِمي ‪ -‬ل ْن ير ِمي ‪ِ -‬لير ِم ‪ -‬ل ير ِم ‪-‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ٌّ‬ ‫ْ‬
‫ِا ْر ِم ‪ -‬ل تر ِم ‪ -‬مرمى ‪ِ -‬مرمى ‪ -‬ر ْمية ‪ -‬رِ ْمية ‪ُ -‬رمي ‪ -‬ر ْميِي‪ -‬ر َّما ٌء ‪ -‬أ ْرمى ‪ -‬ما أ ْرما ُه ‪ -‬وأ ْر ِم به‬
‫ٌّ‬ ‫ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪MUZÂRÎ MA’LÛM‬‬ ‫‪MÂZÎ MEÇHÛL‬‬ ‫‪MÂZÎ MA’LÛM‬‬
‫ير ُمون‬ ‫ير ِميا ِن‬ ‫ير ِمي‬ ‫ُر ُموا‬ ‫ُر ِميا‬ ‫ُر ِمي‬ ‫رم ْوا‬ ‫رميا‬ ‫رمى‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ير ِمين‬ ‫تر ِميا ِن‬ ‫تر ِمي‬ ‫ُر ِمين‬ ‫ُر ِميتا‬ ‫ُر ِمي ْت‬ ‫رمين‬ ‫رمتا‬ ‫رم ْت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تر ُمون‬ ‫تر ِميا ِن‬ ‫تر ِمي‬ ‫ُر ِم ُيتم‬ ‫ُر ِم ُيتما‬ ‫ُر ِميت‬ ‫رمي ُتم‬ ‫رمي ُتما‬ ‫رميت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تر ِمين‬ ‫تر ِميا ِن‬ ‫تر ِمين‬ ‫ُر ِم ُيت َّن‬ ‫ُر ِم ُيتما‬ ‫ر ِم ِ‬
‫يت‬ ‫ُ‬ ‫رمي ُت َّن‬ ‫رمي ُتما‬ ‫رمي ِت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫نر ِمي‬ ‫أ ْر ِمي‬ ‫ُر ِمينا‬ ‫يت‬ ‫ِ‬
‫ُرم ُ‬ ‫رمينا‬ ‫ت‬
‫رم ْي ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪İSM-İ FÂİL‬‬ ‫‪MUZÂRÎ MEÇHÛL‬‬
‫ُر َّما ٌء‪ُ ،‬ر ًّمى‪ُ ،‬رماةٌ‬ ‫را ُمون‬ ‫را ِميا ِن‬ ‫را ٍم‬ ‫يُرم ْون‬ ‫يُرميا ِن‬ ‫يُرمى‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫روا ٍم‬ ‫را ِميا ٌ‬
‫ت‬ ‫را ِميتا ِن‬ ‫را ِمي ٌة‬
‫يُرمين‬ ‫ُترميا ِن‬ ‫ُترمى‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُترم ْون‬ ‫ُترميا ِن‬ ‫ُترمى‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫مرا ِمي‬ ‫مر ِميون‬ ‫مر ِميا ِن‬ ‫مر ِمي‬ ‫تُرمين‬ ‫تُرميا ِن‬ ‫تُرمين‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ ٌّ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫ت‬ ‫ِ‬
‫م ْرم َّيا ٌ‬ ‫مر ِميتانِ‬ ‫م ْر ِم َّيةٌ‬
‫ْ َّ‬ ‫نُرمى‬ ‫أُ ْرمى‬
‫ْ‬
‫وي ‪’ün aslı‬مر ِمي‬

‫‪’dür. Vâv ile yâ yan yana gelip biri sâkin olduğu için vâv yâ’ya kalb‬م ْر ُم ٌ‬
‫ْ ٌّ‬
‫مرميي ‪olunmuştur:‬‬ ‫‪yâ’nın mâ kabline kendine münasip hareke olan kesra verilip‬‬
‫ُْ ٌ‬
‫‪sonra da idğam yapılmıştır.‬‬
‫‪18‬‬
‫‪CAHD-I MUTLAK MEÇHÛL‬‬ ‫‪CAHD-I MUTLAK MA’LÛM‬‬
‫لم يُرم ْوا‬
‫ْ ْ‬
‫لم يُرميا‬
‫ْ ْ‬
‫لم يُرم‬
‫ْ ْ‬ ‫لم ير ُموا‬ ‫لم ير ِميا‬ ‫لم ير ِم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫لم يُرمين‬
‫ْ ْ ْ‬
‫لم ُترميا‬
‫ْ ْ‬
‫لم ُترم‬
‫ْ ْ‬ ‫لم ير ِمين‬ ‫لم تر ِميا‬ ‫لم تر ِم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫لم ُترم ْوا‬
‫ْ ْ‬
‫لم ُترميا‬
‫ْ ْ‬
‫لم ُترم‬
‫ْ ْ‬ ‫لم تر ُموا‬ ‫لم تر ِميا‬ ‫لم تر ِم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫لم تُرمين‬
‫ْ ْ ْ‬
‫لم تُرميا‬
‫ْ ْ‬
‫لم تُرمي‬ ‫لم تر ِمين‬ ‫لم تر ِميا‬ ‫لم تر ِمي‬
‫ْ ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫لم نُرم‬
‫ْ ْ‬
‫لم أُ ْرم‬
‫ْ‬ ‫لم نر ِم‬ ‫لم أ ْر ِم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫‪Cahd-ı mustağrak çekimi cahd-ı mutlak ile aynı olduğu için buraya yazmadık. Yine‬‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل يرمي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما يرمي ‪nefy-i hâl‬‬
‫‪onları da yazmadık.‬‬
‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İST. MEÇHÛL‬‬ ‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İST. MA’LÛM‬‬
‫ل ْن يُرم ْوا‬ ‫ل ْن يُرميا‬ ‫ل ْن يُرمى‬ ‫ل ْن ير ُموا‬ ‫ل ْن ير ِميا‬ ‫ل ْن ير ِمي‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن يُرمين‬ ‫ل ْن ُترميا‬ ‫ل ْن ُترمى‬ ‫ل ْن ير ِمين‬ ‫ل ْن تر ِميا‬ ‫ل ْن تر ِمي‬

‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن ُترم ْوا‬ ‫ل ْن ُترميا‬ ‫ل ْن ُترمى‬ ‫ل ْن تر ُموا‬ ‫ل ْن تر ِميا‬ ‫ل ْن تر ِمي‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن ُترمين‬ ‫ل ْن ُترميا‬ ‫ل ْن ُترمي‬ ‫ل ْن تر ِمين‬ ‫ل ْن تر ِميا‬ ‫ل ْن تر ِمي‬

‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُرمى‬ ‫ل ْن أُ ْرمى‬ ‫ل ْن نر ِمي‬ ‫ل ْن أ ْر ِمي‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪EMR-İ GÂİB MEÇHÛL‬‬ ‫‪EMR-İ GÂİB MA’LÛM‬‬

‫ِليرم ْوا‬ ‫ِليرميا‬ ‫ِليرم‬ ‫ِلير ُموا‬ ‫ِلير ِميا‬ ‫ِلير ِم‬
‫ُْ‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ليرمين‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ل ُترميا‬ ‫ِل ُترم‬
‫ُْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِلير ِمين‬ ‫ِلتر ِميا‬ ‫ِلتر ِم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لنُرم‬‫ِ‬ ‫ِألُ ْرم‬
‫ْ‬
‫‪19‬‬
‫‪NEHY-İ GÂİB MEÇHÛL‬‬ ‫‪NEHY-İ GÂİB MA’LÛM‬‬
‫ل يُرم ْوا‬ ‫ل يُرميا‬ ‫ل يُرم‬ ‫ل ير ُموا‬ ‫ل ير ِميا‬ ‫ل ير ِم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل يُرمين‬ ‫ل ُترميا‬ ‫ل ُترم‬ ‫ِ‬
‫ل يرمين‬ ‫ِ‬
‫ل ترميا‬ ‫ِ‬
‫ل ترم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُرم‬ ‫ل أُ ْرم‬
‫ْ‬
‫‪EMR-İ HÂZIR MEÇHÛL‬‬ ‫‪EMR-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬

‫ِل ُترم ْوا‬ ‫ِل ُترميا‬ ‫ِل ُترم‬ ‫ِا ْر ُموا‬ ‫ِا ْر ِميا‬ ‫ِا ْر ِم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ُترمين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُترميا‬ ‫ِ‬ ‫ِل ُترمي‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ِا ْر ِمين‬ ‫ِا ْر ِميا‬ ‫ِا ْر ِمي‬
‫ِلنُرم‬ ‫ِألُ ْرم‬
‫ْ‬
‫‪NEHY-İ HÂZIR MEÇHÛL‬‬ ‫‪NEHY-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬

‫ل ُترم ْوا‬ ‫ل ُترميا‬ ‫ل ُترم‬ ‫ل تر ُموا‬ ‫ل تر ِميا‬ ‫ل تر ِم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل تُرمين‬ ‫ل تُرميا‬ ‫ل تُرمي‬ ‫ِ‬
‫ل ترمين‬ ‫ِ‬
‫ل ترميا‬ ‫ِ‬
‫ل ترمي‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُرم‬ ‫ل أُ ْرم‬
‫ْ‬
‫مرمى ‪ -‬مرميا ِن ‪ -‬مرا ٍم ‪İsm-i zaman, ism-i mekân masdar-ı mîmî:‬‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِمرمى ‪ِ -‬مرميا ِن ‪ -‬مرا ٍم ‪İsm-i âlet:‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت ‪Masdar bina-i merre:‬‬ ‫ر ْمية ‪ -‬ر ْميتا ِن ‪ -‬رميا ٌ‬
‫رِ ْمية ‪ -‬رِ ْميتا ِن ‪ -‬رِ ميا ٌ‬
‫ت ‪Masdar bina-i nev’:‬‬
‫ُرمي ‪ُ -‬رميا ِن ‪ُ -‬رميون ‪İsm-i tasğîr:‬‬
‫َّ‬ ‫ٌّ‬
‫ت ‪İsm-i mensub:‬‬ ‫ر ْمي ٌِّي ‪ -‬ر ْمي َِّيا ِن ‪ -‬ر ْميِيون ‪ /‬ر ْمي َِّي ٌة ‪ -‬ر ْمي َِّيتا ِن ‪ -‬ر ْمي َِّيا ٌ‬
‫ت ‪Mübalağa ism-i fâil:‬‬ ‫ر َّما ٌء ‪ -‬ر َّمائا ِن‪ -‬ر َّما ُؤون ‪ /‬ر َّماء ٌة ‪ -‬ر َّمائتا ِن ‪-‬ر َّمائا ٌ‬
‫ٍ‬
‫ت‪ُ ،‬رمى ‪İsm-i Tafdîl:‬‬ ‫أ ْرمى ‪ -‬أ ْرميا ِن ‪ -‬أ ْرم ْون‪ ،‬أرام ‪ُ /‬ر ْميى ‪ُ -‬ر ْمييا ِن ‪ُ -‬ر ْمييا ٌ‬
‫‪Fiil-i taaccub-i evvel ve sânî kalıpları zamir çekiminden ibaret olduğu için buraya almadık.‬‬
‫‪20‬‬
‫‪3. BÂB‬‬
‫نهى ‪ -‬ي ْنهى ‪ -‬ن ْهيا ‪ -‬نا ٍه ‪ -‬م ْنهِ ي ‪ -‬لم ي ْنه ‪ -‬ل َّما ي ْنه ‪ -‬ما ي ْنهى ‪ -‬ل ي ْنهى ‪ -‬ل ْن ي ْنهى ‪ِ -‬لي ْنه ‪ -‬ل ي ْنه ‪ِ -‬ا ْنه ‪-‬‬
‫ْ‬ ‫ٌّ‬
‫ل ت ْنه ‪ -‬م ْنهى ‪ِ -‬م ْنهى ‪ -‬ن ْهية ‪ِ -‬ن ْهية ‪ -‬نُهي ‪ -‬ن ْهيِي ‪ -‬ن َّها ٌء ‪ -‬أ ْنهى ‪ -‬ما أ ْنها ُه ‪ -‬وأ ْن ِه ب ِِه‬
‫ٌّ‬ ‫ٌّ‬
‫‪ ile diğer çekimler itibariyle de aşağıda izah‬رمى ‪Bu bâb mâzi çekimi itibari ile‬‬
‫‪ ile aynıdır.‬ن ِسي ينسى ‪edilecek olan‬‬
‫‪4. BÂB‬‬
‫ن ِسي‪ -‬ي ْنسى ‪ -‬ن ْسيا ‪ -‬نا ٍس ‪ -‬م ْن ِسي ‪ -‬لم ي ْنس ‪ -‬ل َّما ي ْنس ‪ -‬ما ي ْنسى ‪ -‬ل ي ْنسى ‪ -‬ل ْن ي ْنسى ‪ِ -‬لي ْنس ‪ -‬ل‬
‫ْ‬ ‫ٌّ‬
‫ي ْنس ‪ِ -‬ا ْنس ‪ -‬ل ت ْنس ‪ -‬م ْنسى ‪ِ -‬م ْنسى ‪ -‬ن ْسية ‪ِ -‬ن ْسية ‪ -‬نُسي ‪ -‬ن ْسيِي ‪ -‬ن َّسا ٌء‪ -‬أ ْنسى‪ -‬ما أ ْنسا ُه ‪ -‬وأ ْن ِس ب ِِه‬
‫ٌّ‬ ‫ٌّ‬
‫‪MUZÂRÎ MÂLÛM‬‬ ‫‪MÂZÎ MEÇHÛL‬‬ ‫‪MÂZÎ MÂLUM‬‬

‫ي ْنسى ي ْنسيا ِن ي ْنس ْون‬ ‫نُ ُسوا‬ ‫نُ ِسي نُ ِسيا‬ ‫ن ُسوا‬ ‫ن ِسي ن ِسيا‬
‫ت ْنسى ت ْنسيا ِن ي ْنسين‬ ‫نُ ِسين‬ ‫نُ ِسي ْت نُ ِسيتا‬ ‫ن ِسين‬ ‫ن ِسي ْت ن ِسيتا‬
‫ْ‬
‫ت ْنسى ت ْنسيا ِن ت ْنس ْون‬ ‫نُ ِس ُيتم‬ ‫نُ ِسيت نُ ِس ُيتما‬ ‫ن ِس ُيتم‬ ‫ن ِسيت ن ِس ُيتما‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت ْنسين ت ْنسيا ِن ت ْنسين‬ ‫نُ ِس ُيت َّن‬ ‫يت نُ ِس ُيتما‬
‫نُ ِس ِ‬ ‫ن ِس ُيت َّن‬ ‫يت ن ِس ُيتما‬
‫ن ِس ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ن ْنسى‬ ‫أ ْنسى‬ ‫نُ ِسينا‬ ‫يت‬
‫نُس ُ‬
‫ِ‬ ‫ن ِسينا‬ ‫يت‬ ‫ِ‬
‫نس ُ‬

‫يُ ْنسى يُ ْنسيا ِن يُ ْنس ْون‬
‫نُ َّسا ٌء‪ ،‬نُ ًّسى‪ ،‬نُساةٌ‬ ‫نا ُسون‬ ‫نا ِسيا ِن‬ ‫نا ٍس‬
‫تُ ْنسى تُ ْنسيا ِن يُ ْنسين‬
‫نوا ٍس‬ ‫نا ِسيا ٌ‬
‫ت‬ ‫نا ِسيتا ِن‬ ‫نا ِسي ٌة‬ ‫ْ‬
‫ُت ْنسى ُت ْنسيا ِن ُت ْنس ْون‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُت ْنسين‬ ‫ُت ْنسين ُت ْنسيا ِن‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫منا ِسي‬ ‫م ْن ِسيون‬ ‫م ْن ِسيا ِن‬ ‫م ْن ِسي‬ ‫نُ ْنسى‬ ‫أُ ْنسى‬
‫َّ‬ ‫ٌّ‬
‫م ْن ِس َّيا ٌ‬
‫ت‬ ‫م ْن ِسيتا ِن‬
‫َّ‬
‫م ْن ِسي ٌة‬
‫َّ‬
‫‪21‬‬
‫لم يُ ْنس ْوا‬ ‫لم يُ ْنسيا‬ ‫لم يُ ْنس‬ ‫لم ي ْنس ْوا‬ ‫لم ي ْنسيا‬ ‫لم ي ْنس‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُ ْنسين‬ ‫لم ُت ْنسيا‬ ‫لم ُت ْنس‬ ‫لم ي ْنسين‬ ‫لم ت ْنسيا‬ ‫لم ت ْنس‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم تُ ْنس ْوا‬ ‫لم تُ ْنسيا‬ ‫لم تُ ْنس‬ ‫لم ت ْنس ْوا‬ ‫لم ت ْنسيا‬ ‫لم ت ْنس‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْنسين‬ ‫لم ُت ْنسيا‬ ‫لم ُت ْنسي‬ ‫لم ت ْنسين‬ ‫لم ت ْنسيا‬ ‫لم ت ْنسي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُ ْنس‬ ‫لم أُ ْنس‬ ‫لم ن ْنس‬ ‫لم أ ْنس‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل ينسى ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما ينسى ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُ ْنس ْوا‬ ‫ل ْن يُ ْنسيا‬ ‫ل ْن يُ ْنسى‬ ‫ل ْن ي ْنس ْوا‬ ‫ل ْن ي ْنسيا‬ ‫ل ْن ي ْنسى‬
‫ل ْن يُ ْنسين‬ ‫ل ْن ُت ْنسيا‬ ‫ل ْن ُت ْنسى‬ ‫ل ْن ي ْنسين‬ ‫ل ْن ت ْنسيا‬ ‫ل ْن ت ْنسى‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن ُت ْنس ْوا‬ ‫ل ْن ُت ْنسيا‬ ‫ل ْن ُت ْنسى‬ ‫ل ْن ت ْنس ْوا‬ ‫ل ْن ت ْنسيا‬ ‫ل ْن ت ْنسى‬
‫ل ْن تُ ْنسين‬ ‫ل ْن تُ ْنسيا‬ ‫ل ْن تُ ْنسي‬ ‫ل ْن ت ْنسين‬ ‫ل ْن ت ْنسيا‬ ‫ل ْن ت ْنسي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُ ْنسى‬ ‫ل ْن أُ ْنسى‬ ‫ل ْن ن ْنسى‬ ‫ل ْن أ ْنسى‬

‫ِلي ْنس ْوا‬ ‫ِلي ْنسيا‬ ‫ِلي ْنس‬ ‫ِلي ْنس ْوا‬ ‫ِلي ْنسيا‬ ‫ِلي ْنس‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫لي ْنسين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُت ْنسيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُت ْنس‬
‫ُ ْ‬ ‫ِلي ْنسين‬ ‫ِلت ْنسيا‬ ‫ِلت ْنس‬
‫ْ‬
‫ِلنُ ْنس‬ ‫ِألُ ْنس‬

‫ل يُ ْنس ْوا‬ ‫ل يُ ْنسيا‬ ‫ل يُ ْنس‬ ‫ل ي ْنس ْوا‬ ‫ل ي ْنسيا‬ ‫ل ي ْنس‬
‫ل يُ ْنسين‬ ‫ل ُت ْنسيا‬ ‫ل ُت ْنس‬ ‫ل ي ْنسين‬ ‫ل ت ْنسيا‬ ‫ل ت ْنس‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُ ْنس‬ ‫ل أ ُ ْنس‬
‫‪22‬‬
EMR-İ HÂZIR MEÇHÛL EMR-İ HÂZIR MA’LÛM
‫ِل ُت ْنس ْوا‬ ‫ِل ُت ْنسيا‬ ‫ِل ُت ْنس‬ ‫ِا ْنس ْوا‬ ‫ِا ْنسيا‬ ‫ِا ْنس‬
‫ِل ُت ْنسين‬ ‫ِل ُت ْنسيا‬ ‫ِل ُت ْنسي‬ ‫ِا ْنسين‬ ‫ِا ْنسيا‬ ‫ِا ْنسي‬
ْ ْ ْ ْ
‫ِلنُ ْنس‬ ‫ِألُ ْنس‬
NEHY-İ HÂZIR MA’LÛM
NEHY-İ HÂZIR MEÇHÛL
‫ل ت ْنس ْوا‬ ‫ل ت ْنسيا‬ ‫ل ت ْنس‬
‫ل ُت ْنس ْوا‬ ‫ل ُت ْنسيا‬ ‫ل ُت ْنس‬
‫ل ت ْنسين‬ ‫ل ت ْنسيا‬ ‫ل ت ْنسي‬
‫ل ُت ْنسين‬ ‫ل ُت ْنسيا‬ ‫ل ُت ْنسي‬ ْ ْ
ْ ْ
‫ل نُ ْنس‬ ‫ل أ ُ ْنس‬
Bundan sonraki kısmın çekimi ‫ رمى‬fiili ile aynıdır. Onun için onları yazmaya
gerek duymadık.
5. BÂB:
- ‫ ِلي ْسر‬- ‫ ل ْن ي ْسرو‬- ‫ ل ي ْسرو‬- ‫ ما ي ْسرو‬- ‫ ل َّما ي ْسر‬- ‫ لم ي ْسر‬- ‫ م ْسر ٌّو ب ِِه‬- ‫ سرِ ٌّي‬- ‫ سروا‬- ‫ ي ْسرو‬- ‫سرو‬
ُ ُ ُ ُ ُ ُ ْ ُ ْ ُ ُ
‫ ما أ ْسرا ُه‬- ‫ أ ْسرى‬- ‫ سرا ٌء‬- ‫ سر ِو ٌّي‬- ‫ ُسر ٌّي‬- ‫ ِسروة‬- ‫ سروة‬- ‫ ِم ْسرى‬- ‫ م ْسرى‬- ‫ ل ت ْسر‬- ‫ اُ ْسر‬- ‫ل ي ْسر‬
َّ ْ ْ ْ ُ ُ ُ
‫ وأ ْسرِ ب ِِه‬-
Bu bâbın mazi çekimi; ... ‫ سرو ْت سروتا سرون‬/ ‫ سرو – سروا – سروا‬şeklinde olup diğer
ُ ُ ُ ُ ُ ُ
çekimleri itibariyle birinci bâbla aynıdır. Bu bâb sadece lâzım için olduğundan
çekimde bu hususa dikkat etmek gerekir. Diğer taraftan beşinci bâbda ism-i fail
yerine sıfatı müşebbehe kalıbı geldiğinden dolayı burada ism-i fail yerinde ‫ سرِ ٌّي‬sıfat-
ı müşebbehe’si vardır.
23
‫‪İF’ÂL BÂBI‬‬
‫‪ olacaktır. Çünkü aslı vâv dahi olsa‬ياء ‪Bundan sonraki çekimlerde son harf hep‬‬
‫‪sonda ve dördüncü veya beşinci, altıncı… sırada bulunan vâvlar yâ’ya kalb olunur.‬‬
‫أ ْعطى ‪ -‬يُ ْع ِطي ‪ -‬إ ِْعطاء ‪ُ -‬م ْع ٍط ‪ُ -‬م ْعطى ‪ -‬لم يُ ْع ِط ‪ -‬ل َّما يُ ْع ِط ‪ -‬ما يُ ْع ِطي ‪ -‬ل يُ ْع ِطي ‪ -‬ل ْن يُ ْع ِطي ‪ِ -‬لي ْع ِط ‪-‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ل يُ ْع ِط ‪ -‬أ ْع ِط ‪ -‬ل تُ ْع ِط‬

‫يُ ْع ِطيا ِن يُ ْعطُون‬ ‫يُ ْع ِطي‬ ‫أُ ْع ُ‬
‫طوا‬ ‫أُ ْع ِطيا‬ ‫أُ ْع ِطي‬ ‫أ ْعط ْوا‬ ‫أ ْعطيا‬ ‫أ ْعطى‬
‫تُ ْع ِطيا ِن يُ ْع ِطين‬ ‫تُ ْع ِطي‬ ‫أُ ْع ِطين‬ ‫أُ ْع ِطيتا‬ ‫أُ ْع ِطي ْت‬ ‫أ ْعطين‬ ‫أ ْعطتا‬ ‫أ ْعط ْت‬
‫ْ‬
‫ُت ْع ُطون‬ ‫ُت ْع ِطيا ِن‬ ‫ُت ْع ِطي‬ ‫أُ ْع ِط ُيتم‬ ‫أُ ْع ِط ُيتما‬ ‫أُ ْع ِطيت‬ ‫أ ْعطي ُتما أ ْعطي ُتم‬ ‫أ ْعطيت‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُت ْع ِطين‬ ‫ُت ْع ِطيا ِن‬ ‫ُت ْع ِطين‬ ‫أُ ْع ِط ُيت َّن‬ ‫أُ ْع ِط ُيتما‬ ‫أُع ِط ِ‬
‫يت‬ ‫ْ‬ ‫أ ْعطي ُتما أ ْعطي ُت َّن‬ ‫ت‬‫أعطي ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫نُ ْع ِطي‬ ‫أُ ْع ِطي‬ ‫أُ ْع ِطينا‬ ‫ِ‬
‫أُ ْعط ُ‬
‫يت‬ ‫أ ْعطينا‬ ‫ت‬
‫أ ْعط ْي ُ‬
‫ْ‬

‫يُ ْعطى يُ ْعطيا ِن يُ ْعط ْون‬
‫ُم ْعطُون‬ ‫ُم ْع ِطيا ِن‬ ‫ُم ْع ٍط‬
‫ِ‬ ‫ُت ْعطيا ِن يُ ْعطين‬ ‫ُت ْعطى‬
‫ت‬
‫ُم ْعطيا ٌ‬ ‫ُم ْع ِطيتا ِن‬ ‫ُم ْع ِطي ٌة‬ ‫ْ‬
‫ُت ْعط ْون‬ ‫ُت ْعطيا ِن‬ ‫ُت ْعطى‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُت ْعطين‬ ‫ُت ْعطيا ِن‬ ‫ُت ْعطين‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُم ْعط ْون‬ ‫ُم ْعطيا ِن‬ ‫ُم ْعطى‬ ‫نُ ْعطى‬ ‫أُ ْعطى‬
‫ت‬
‫ُم ْعطيا ٌ‬ ‫ُم ْعطاتا ِن‬ ‫ُم ْعطاةٌ‬
‫ات ‪ُ ’de i’lâl yapıp‬م ْعطيات‬
‫‪ُ demedik, aksi takdirde müfrede benzerdi. Oysa müfred‬م ْعط ٌ‬
‫‪ve müsennâlarda böylesi bir durum olmadığı için yâ’ları elife kalbetmiştik.‬‬
‫‪24‬‬
‫لم يُ ْعط ْوا‬ ‫لم يُ ْعطيا‬ ‫لم يُ ْعط‬ ‫لم يُ ْعطُوا‬ ‫لم يُ ْع ِطيا‬ ‫لم يُ ْع ِط‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُ ْعطين‬ ‫لم ُت ْعطيا‬ ‫لم ُت ْعط‬ ‫لم يُ ْع ِطين‬ ‫لم ُت ْع ِطيا‬ ‫لم ُت ْع ِط‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْعط ْوا‬ ‫لم ُت ْعطيا‬ ‫لم ُت ْعط‬ ‫لم ُت ْع ُطوا‬ ‫لم تُ ْع ِطيا‬ ‫لم تُ ْع ِط‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم تُ ْعطين‬ ‫لم تُ ْعطيا‬ ‫لم تُ ْعطي‬ ‫لم ُت ْع ِطين‬ ‫لم ُت ْع ِطيا‬ ‫لم ُت ْع ِطي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُ ْعط‬ ‫لم أُ ْعط‬ ‫لم نُ ْع ِط‬ ‫لم أُ ْع ِط‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل يُ ْع ِطي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما يُ ْع ِطي ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُ ْعط ْوا‬ ‫ل ْن يُ ْعطيا‬ ‫ل ْن يُ ْعطى‬ ‫ل ْن يُ ْعطُوا‬ ‫ل ْن يُ ْع ِطيا‬ ‫ل ْن يُ ْع ِطي‬
‫ل ْن يُ ْعطين‬ ‫ل ْن تُ ْعطيا‬ ‫ل ْن تُ ْعطى‬ ‫ل ْن يُ ْع ِطين‬ ‫ل ْن تُ ْع ِطيا‬ ‫ل ْن تُ ْع ِطي‬

‫ْ‬
‫ل ْن تُ ْعط ْوا‬ ‫ل ْن تُ ْعطيا‬ ‫ل ْن تُ ْعطى‬ ‫ل ْن تُ ْعطُوا‬ ‫ل ْن ُت ْع ِطيا‬ ‫ل ْن تُ ْع ِطي‬
‫ل ْن تُ ْعطين‬
‫ْ‬
‫ل ْن تُ ْعطيا‬ ‫ل ْن تُ ْعطي‬
‫ْ‬ ‫ل ْن تُ ْع ِطين‬ ‫ل ْن تُ ْع ِطيا‬ ‫ل ْن تُ ْع ِطي‬
‫ل ْن نُ ْعطى‬ ‫ل ْن أُ ْعطى‬ ‫ل ْن نُ ْع ِطي‬ ‫ل ْن أُ ْع ِطي‬

‫ِلي ْعط ْوا‬ ‫ِلي ْعطيا‬ ‫ِلي ْعط‬ ‫ِلي ْعطُوا‬ ‫ِلي ْع ِطيا‬ ‫ِلي ْع ِط‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫لي ْعطين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُت ْعطيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُت ْعط‬ ‫ِ‬
‫لي ْعطين‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ل ُت ْعطيا‬ ‫ِ‬ ‫ِل ُت ْعط‬
‫ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫ُ‬
‫ِلنُ ْعط‬ ‫ِألُ ْعط‬

‫ل يُ ْعط ْوا‬ ‫ل يُ ْعطيا‬ ‫ل يُ ْعط‬ ‫ل يُ ْعطُوا‬ ‫ل يُ ْع ِطيا‬ ‫ل يُ ْع ِط‬
‫ل يُ ْعطين‬
‫ْ‬
‫ل ُت ْعطيا‬ ‫ل ُت ْعط‬ ‫ل يُ ْع ِطين‬ ‫ل ُت ْع ِطيا‬ ‫ل ُت ْع ِط‬
‫ل نُ ْعط‬ ‫ل أ ُ ْعط‬
‫‪25‬‬
‫ِل ُت ْعط ْوا‬ ‫ِل ُت ْعطيا‬ ‫ِل ُت ْعط‬ ‫أ ْعطُوا‬ ‫أ ْع ِطيا‬ ‫أ ْع ِط‬
‫ِل ُت ْعطين‬ ‫ِل ُت ْعطيا‬ ‫ِل ُت ْعطي‬ ‫أ ْع ِطين‬ ‫أ ْع ِطيا‬ ‫أ ْع ِطي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُ ْعط‬ ‫ِألُ ْعط‬

‫ل تُ ْعط ْوا‬ ‫ل تُ ْعطيا‬ ‫ل تُ ْعط‬ ‫ل تُ ْعطُوا‬ ‫ل تُ ْع ِطيا‬ ‫ل تُ ْع ِط‬
‫ل ُت ْعطين‬ ‫ل ُت ْعطيا‬ ‫ل ُت ْعطي‬ ‫ل ُت ْع ِطين‬ ‫ل ُت ْع ِطي ل ُت ْع ِطيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُ ْعط‬ ‫ل أ ُ ْعط‬
‫‪TEF’ÎL BÂBI‬‬
‫ر َّبى ‪ -‬يُربِي ‪ -‬تربِية ‪ُ -‬مر ٍب ‪ُ -‬مر ًّبى ‪ -‬لم يُر ِب ‪ -‬ل َّما يُر ِب ‪ -‬ما يُربِي ‪ -‬ل يُربِي ‪ -‬ل ْن يُربِي ‪ِ -‬لير ِب ‪ -‬ل‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يُر ِب ‪ -‬ر ِب ‪ -‬ل ُتر ِب‬
‫يُربون‬ ‫يُربِيا ِن‬ ‫يُربِي‬ ‫ُربوا‬ ‫ُربِيا‬ ‫ُربِي‬ ‫ر َّب ْوا‬ ‫ر َّبيا‬ ‫ر َّبى‬
‫يُربِين‬ ‫ُتربِيا ِن‬ ‫ُتربِي‬ ‫ُربِين‬ ‫ُربِيتا‬ ‫ُربِي ْت‬ ‫ر َّبين‬ ‫ر َّبتا‬ ‫ر َّب ْت‬
‫ْ‬
‫ُتربون‬ ‫ُتربِيا ِن‬ ‫ُتربِي‬ ‫ُرب ُِيتم‬ ‫ُرب ُِيتما‬ ‫ُربِيت‬ ‫ر َّبي ُتم‬ ‫ر َّبي ُتما‬ ‫ر َّبيت‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُتربِين‬ ‫ُتربِيا ِن‬ ‫ُتربِين‬ ‫ُرب ُِيت َّن‬ ‫ُرب ُِيتما‬ ‫رب ِ‬
‫ِيت‬ ‫ر َّبي ُت َّن‬ ‫ر َّبي ُتما‬ ‫ر بي ِ‬
‫ت‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬
‫نُربِي‬ ‫أُربِي‬ ‫ُربِينا‬ ‫ِيت‬
‫ُرب ُ‬ ‫ر َّبينا‬ ‫ت‬
‫ر َّب ْي ُ‬
‫ْ‬
‫‪26‬‬
‫ُمربون‬ ‫ُمربِيا ِن‬ ‫ُمر ٍب‬ ‫يُر َّب ْون‬ ‫يُر َّبيا ِن‬ ‫يُر َّبى‬
‫ت‬
‫ُمر ِبيا ٌ‬ ‫ُمربِيتا ِن‬ ‫ُمربِيةٌ‬
‫يُر َّبين‬ ‫ُتر َّبيا ِن‬ ‫ُتر َّبى‬
‫ْ‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُتر َّب ْون‬ ‫ُتر َّبيا ِن‬ ‫ُتر َّبى‬
‫ُمر َّب ْون‬ ‫ُمر َّبيا ِن‬ ‫ُمر ًّبى‬ ‫ُتر َّبين‬ ‫ُتر َّبيا ِن‬ ‫ُتر َّبين‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت‬
‫ُمر َّبيا ٌ‬ ‫ُمر َّباتا ِن‬ ‫ُمر َّباةٌ‬
‫نُر َّبى‬ ‫أُر َّبى‬

‫لم يُر َّب ْوا‬ ‫لم يُر َّبيا‬ ‫لم يُر َّب‬ ‫لم يُربوا‬ ‫لم يُر ِبيا‬ ‫لم يُر ِب‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُر َّبين‬ ‫لم ُتر َّبيا‬ ‫لم ُتر َّب‬ ‫لم يُربِين‬ ‫لم تُر ِبيا‬ ‫لم تُر ِب‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتر َّب ْوا‬ ‫لم ُتر َّبيا‬ ‫لم ُتر َّب‬ ‫لم ُتربوا‬ ‫لم ُتر ِبيا‬ ‫لم ُتر ِب‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم تُر َّبين‬ ‫لم تُر َّبيا‬ ‫لم تُر َّبي‬ ‫لم تُربِين‬ ‫لم تُر ِبيا‬ ‫لم تُربِي‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُر َّب‬ ‫لم أُر َّب‬ ‫لم نُر ِب‬ ‫لم أُر ِب‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل يُربي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما يُربي ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُر َّب ْوا‬ ‫ل ْن يُر َّبيا‬ ‫ل ْن يُر َّبى‬ ‫ل ْن يُربوا‬ ‫ل ْن يُر ِبيا‬ ‫ل ْن يُربِي‬
‫ل ْن يُر َّبين‬ ‫ل ْن تُر َّبيا‬ ‫ل ْن تُر َّبى‬ ‫ل ْن يُربِين‬ ‫ل ْن ُتر ِبيا‬ ‫ل ْن ُتربِي‬
‫ْ‬
‫ل ْن ُتر َّب ْوا‬ ‫ل ْن ُتر َّبيا‬ ‫ل ْن ُتر َّبى‬ ‫ل ْن ُتربوا‬ ‫ل ْن ُتر ِبيا‬ ‫ل ْن ُتربِي‬
‫ل ْن ُتر َّبين‬ ‫ل ْن ُتر َّبيا‬ ‫ل ْن ُتر َّبي‬ ‫ل ْن تُربِين‬ ‫ل ْن تُر ِبيا‬ ‫ل ْن تُربِي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُر َّبى‬ ‫ل ْن أُر َّبى‬ ‫ل ْن نُربِي‬ ‫ل ْن أُربِي‬
‫‪27‬‬
‫ِلير َّب ْوا‬ ‫ِلير َّبيا‬ ‫ِلير َّب‬ ‫ِليربوا‬ ‫ِلير ِبيا‬ ‫ِلير ِب‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫لير َّبين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُتر َّبيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُتر َّب‬ ‫ليربِين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُتر ِبيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُتر ِب‬
‫ُ ْ‬ ‫ُ‬
‫ِلنُر َّب‬ ‫ِألُر َّب‬

‫ل يُر َّب ْوا‬ ‫ل يُر َّبيا‬ ‫ل يُر َّب‬ ‫ل يُربوا‬ ‫ل يُر ِبيا‬ ‫ل يُر ِب‬
‫ل يُر َّبين‬ ‫ل ُتر َّبيا‬ ‫ل ُتر َّب‬ ‫ل يُربِين‬ ‫ل تُر ِبيا‬ ‫ل تُر ِب‬
‫ْ‬
‫ل نُر َّب‬ ‫ل أُر َّب‬
‫‪EMR-İ HÂZIR MEÇHÛL‬‬

‫‪EMR-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬
‫ِل ُتر َّب ْوا‬ ‫ِل ُتر َّبيا‬ ‫ِل ُتر َّب‬
‫ربوا‬ ‫ر ِبيا‬ ‫ر ِب‬
‫ِل ُتر َّبين‬ ‫ِل ُتر َّبيا‬ ‫ِل ُتر َّبي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ربِين‬ ‫ر ِبيا‬ ‫ربِي‬
‫ِلنُر َّب‬ ‫ِألُر َّب‬

‫ل تُر َّب ْوا‬ ‫ل تُر َّبيا‬ ‫ل تُر َّب‬ ‫ل ُتربوا‬ ‫ل ُتر ِبيا‬ ‫ل ُتر ِب‬
‫ل ُتر َّبين‬ ‫ل ُتر َّبيا‬ ‫ل ُتر َّبي‬ ‫ل ُتربِين‬ ‫ل ُتر ِبيا‬ ‫ل ُتربِي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُر َّب‬ ‫ل أُر َّب‬
‫‪28‬‬
‫‪MUFÂ’ALE BÂBI‬‬
‫ونيداء ‪ُ -‬منا ٍد ‪ُ -‬منادى ‪ -‬لم يُنا ِد ‪ -‬ل َّما يُنا ِد ‪ -‬ما يُنا ِدي ‪ -‬ل يُنا ِدي ‪ -‬ل ْن يُنا ِدي‬
‫ونداء ِ‬ ‫نادى ‪ -‬ينا ِدي ‪ -‬مناداة ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ْ‬
‫‪ِ -‬لينا ِد ‪ -‬ل يُنا ِد ‪ -‬نا ِد ‪ -‬ل ُتنا ِد‬
‫ُ‬
‫يُنا ُدون‬ ‫يُنا ِديا ِن‬ ‫يُنا ِدي‬ ‫ودوا‬

‫نُ ُ‬
‫نُ ِ‬
‫وديا‬ ‫نُ ِ‬
‫ودي‬ ‫ناد ْوا‬ ‫ناديا‬ ‫نادى‬
‫يُنا ِدين‬ ‫ُتنا ِديا ِن‬ ‫ُتنا ِدي‬ ‫نُ ِ‬

‫ودين‬ ‫نُ ِ‬
‫وديتا‬ ‫نُ ِ‬
‫ودي ْت‬ ‫ناد ْين‬ ‫نادتا‬ ‫ناد ْت‬
‫ُتنا ُدون‬ ‫ُتنا ِديا ِن‬ ‫ُتنا ِدي‬ ‫ن ِ‬

‫ود ُيتم‬ ‫نُ ِ‬
‫ود ُيتما‬ ‫نُ ِ‬
‫وديت‬ ‫ناد ْي ُتم‬ ‫ناد ْي ُتما‬ ‫ناد ْيت‬
‫ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫ُتنا ِدين‬ ‫ُتنا ِديا ِن‬ ‫ُتنا ِدين‬ ‫نُ ِ‬
‫ود ُيت َّن‬ ‫نُ ِ‬
‫ود ُيتما‬ ‫يت‬ ‫نُ ِ‬
‫ود ِ‬ ‫ناد ْي ُت َّن‬ ‫ناد ْي ُتما‬ ‫نادي ِ‬
‫ت‬ ‫ْ‬
‫نُنا ِدي‬ ‫أُنا ِدي‬ ‫نُ ِ‬
‫ودينا‬ ‫يت‬ ‫نُ ِ‬
‫ود ُ‬ ‫ناد ْينا‬ ‫ت‬
‫ناد ْي ُ‬
‫ُمنا ُدون‬ ‫ُمن ِاديا ِن‬ ‫ُمن ٍاد‬ ‫يُناد ْون‬ ‫يُناديا ِن‬ ‫يُنادى‬
‫ُمن ِاديا ٌ‬
‫ت‬ ‫ُمن ِاديتا ِن‬ ‫ُمن ِادي ٌة‬
‫يُناد ْين‬ ‫ُتناديا ِن‬ ‫ُتنادى‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُتناد ْون‬ ‫ُتناديا ِن‬ ‫ُتنادى‬
‫ُمناد ْون‬ ‫ُمناديا ِن‬ ‫ُمنادى‬ ‫تُناد ْين‬ ‫تُناديا ِن‬ ‫تُناد ْين‬
‫ت‬
‫ُمناديا ٌ‬ ‫ُمناداتا ِن‬ ‫ُمنادا ٌة‬
‫نُنادى‬ ‫أُنادى‬
‫‪29‬‬
‫لم يُناد ْوا‬
‫ْ‬
‫لم يُناديا‬
‫ْ‬
‫لم يُناد‬
‫ْ‬ ‫ادوا‬
‫ل ْم يُن ُ‬ ‫لم يُن ِاديا‬ ‫لم يُن ِاد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُناد ْين‬
‫ْ‬
‫لم ُتناديا‬
‫ْ‬
‫لم ُتناد‬
‫ْ‬ ‫لم يُن ِادين‬ ‫لم ُتن ِاديا‬ ‫لم ُتن ِاد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتناد ْوا‬
‫ْ‬
‫ْ‬
‫لم ُتناد‬
‫ْ‬ ‫ادوا‬
‫ل ْم ُتن ُ‬ ‫لم ُتن ِاديا‬ ‫لم ُتن ِاد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتناد ْين‬
‫ْ‬
‫ْ‬
‫لم ُتناد ْي‬
‫ْ‬ ‫لم ُتن ِادين‬ ‫لم ُتن ِادي لم ُتن ِاديا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُناد‬
‫ْ‬
‫لم أُناد‬
‫ْ‬ ‫لم نُن ِاد‬ ‫لم أُن ِاد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل يُن ِادي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما يُن ِادي ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُناد ْوا‬ ‫ل ْن يُناديا‬ ‫ل ْن يُنادى‬ ‫ادوا‬
‫ل ْن يُن ُ‬ ‫ل ْن يُن ِادي ل ْن يُن ِاديا‬
‫ل ْن يُناد ْين‬ ‫ل ْن ُتناديا‬ ‫ل ْن ُتنادى‬ ‫ل ْن يُن ِادين‬ ‫ل ْن تُن ِادي ل ْن تُن ِاديا‬
‫ل ْن ُتناد ْوا‬ ‫ل ْن ُتناديا‬ ‫ل ْن ُتنادى‬ ‫ادوا‬
‫ل ْن ُتن ُ‬ ‫ل ْن ُتن ِاديا‬ ‫ل ْن ُتن ِادي‬
‫ل ْن ُتناد ْين‬ ‫ل ْن ُتناديا‬ ‫ل ْن ُتناد ْي‬ ‫ل ْن ُتن ِادين‬ ‫ل ْن ُتن ِاديا‬ ‫ل ْن ُتن ِادي‬
‫ل ْن نُنادى‬ ‫ل ْن أُنادى‬ ‫ل ْن نُن ِادي‬ ‫ل ْن أُن ِادي‬

‫ِليناد ْوا‬ ‫ِليناديا‬ ‫ِليناد‬ ‫ادوا‬ ‫ِ‬ ‫ِلين ِاديا‬ ‫ِلين ِاد‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ل ُين ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ليناد ْين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُتناديا‬‫ِ‬ ‫ِل ُتناد‬ ‫ِلين ِادين‬ ‫ِل ُتن ِاديا‬ ‫ِل ُتن ِاد‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ِلنُناد‬ ‫ِألُناد‬

‫ل يُناد ْوا‬ ‫ل يُناديا‬ ‫ل يُناد‬ ‫ادوا‬ ‫ل يُن ِاديا‬ ‫ل يُن ِاد‬
‫ل يُن ُ‬
‫ل يُناد ْين‬ ‫ل تُناديا‬ ‫ل تُناد‬ ‫ل يُن ِادين‬ ‫ل ُتن ِاديا‬ ‫ل ُتن ِاد‬
‫ل نُناد‬ ‫ل أُناد‬
‫‪30‬‬
‫ِل ُتناد ْوا‬ ‫ِل ُتناديا‬ ‫ِل ُتناد‬
‫ادوا‬
‫ن ُ‬ ‫ن ِاديا‬ ‫ن ِاد‬
‫ِل ُتناد ْين‬ ‫ِل ُتناديا‬ ‫ِل ُتناد ْي‬
‫ن ِادين‬ ‫ن ِاديا‬ ‫ن ِادي‬
‫ِلنُناد‬ ‫ِألُناد‬

‫ل تُناد ْوا‬ ‫ل تُناديا‬ ‫ل تُناد‬ ‫ادوا‬
‫ل تُن ُ‬ ‫ل تُن ِاديا‬ ‫ل تُن ِاد‬
‫ل ُتناد ْين‬ ‫ل ُتناديا‬ ‫ل ُتناد ْي‬ ‫ل ُتن ِادين‬ ‫ل ُتن ِادي ل ُتن ِاديا‬
‫ل نُناد‬ ‫ل أُناد‬
‫‪İNFİ’ÂL BÂBI‬‬
‫ِا ْنبرى ‪ -‬ي ْنبرِ ي ‪ِ -‬ا ْن ِبراء ‪ُ -‬م ْنبرٍ ‪ُ -‬م ْنبرى ‪ -‬لم ي ْنبرِ ‪ -‬ل َّما ي ْنبرِ ‪ -‬ما ي ْنبرِ ي ‪ -‬ل ي ْنبرِ ي ‪ -‬ل ْن ي ْنبرِ ي ‪ِ -‬لي ْنبرِ ‪ -‬ل‬
‫ْ‬
‫ي ْنبرِ ‪ِ -‬ا ْنبرِ ‪ -‬ل ت ْنبرِ‬
‫‪Bu bâbın çekimi aşağıdaki ifti’âl bâbı gibidir.‬‬
‫‪31‬‬
‫‪İFTİ’ÂL BÂBI‬‬
‫ِا ْشتكى ‪ -‬ي ْشت ِكي ‪ِ -‬ا ْش ِتكاء ‪ُ -‬م ْشت ٍك ‪ُ -‬م ْشتكى ‪ -‬لم ي ْشت ِك ‪ -‬ل َّما ي ْشت ِك ‪ -‬ما ي ْشت ِكي ‪ -‬ل ي ْشت ِكي ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫ي ْشت ِكي ‪ِ -‬لي ْشت ِك ‪ -‬ل ي ْشت ِك ‪ِ -‬ا ْشت ِك ‪ -‬ل ت ْشت ِك‬

‫ي ْشت ِكي ي ْشت ِكيا ِن ي ْشت ُكون‬ ‫اُ ْش ُت ُكوا‬ ‫اُ ْش ُت ِكي اُ ْش ُت ِكيا‬ ‫ِا ْشتك ْوا‬ ‫ِا ْشتكى ِا ْشتكيا‬
‫ت ْشت ِكيا ِن ي ْشت ِكين‬ ‫ت ْشت ِكي‬ ‫اُ ْش ُت ِكين‬ ‫اُ ْش ُت ِكي ْت اُ ْش ُت ِكيتا‬ ‫ِا ْشتكين‬ ‫ِا ْشتك ْت ِا ْشتكتا‬
‫ْ‬
‫ت ْشت ِكيا ِن ت ْشت ُكون‬ ‫ت ْشت ِكي‬ ‫اُ ْش ُت ِكيت اُ ْش ُت ِك ُيتما اُ ْش ُت ِك ُيتم‬ ‫ِا ْشتكيت ِا ْشتكي ُتما ِا ْشتكي ُتم‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت ْشت ِكيا ِن ت ْشت ِكين‬ ‫ت ْشت ِكين‬ ‫يت اُ ْش ُت ِك ُيتما اُ ْش ُت ِك ُيت َّن‬
‫اُ ْشت ِك ِ‬
‫ُ‬ ‫ت ِا ْشتكي ُتما ِا ْشتكي ُت َّن‬ ‫ِا ْشتكي ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ن ْشت ِكي‬ ‫أ ْشت ِكي‬ ‫اُ ْش ُت ِكينا‬ ‫يت‬ ‫ِ‬
‫اُ ْش ُتك ُ‬ ‫ِا ْشتكينا‬ ‫ت‬
‫ا ْشتك ْي ُ‬
‫ِ‬
‫ْ‬

‫يُ ْشتكى يُ ْشتكيا ِن يُ ْشتك ْون‬
‫ُم ْشت ُكون‬ ‫ُم ْشت ِكيا ِن‬ ‫ُم ْشت ٍك‬
‫ُت ْشتكى ُت ْشتكيا ِن يُ ْشتكين‬
‫ُم ْشت ِكيا ٌ‬
‫ت‬ ‫ُم ْشت ِكيتا ِن‬ ‫ُم ْشت ِكيةٌ‬ ‫ْ‬
‫ُت ْشتكى ُت ْشتكيا ِن ُت ْشتك ْون‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫تُ ْشتكين‬ ‫تُ ْشتكين تُ ْشتكيا ِن‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُم ْشتك ْون‬ ‫ُم ْشتكيا ِن‬ ‫ُم ْشتكى‬ ‫نُ ْشتكى‬ ‫أُ ْشتكى‬
‫ت‬
‫ُم ْشتكيا ٌ‬ ‫ُم ْشتكاتا ِن‬ ‫ُم ْشتكاةٌ‬
‫‪32‬‬
‫لم يُ ْشتك ْوا‬
‫ْ‬
‫لم يُ ْشتك لم يُ ْشتكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْشت ُكوا‬ ‫لم ي ْشت ِك لم ي ْشت ِكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُ ْشتكين‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْشتك لم ُت ْشتكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْشت ِكين‬ ‫لم ت ْشت ِك لم ت ْشت ِكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْشتك ْوا‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْشتك لم ُت ْشتكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْشت ِك لم ت ْشت ِكيا لم ت ْشت ُكوا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْشتكين‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْشتكي لم ُت ْشتكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْشت ِكين‬ ‫لم ت ْشت ِكي لم ت ْشت ِكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُ ْشتك‬
‫ْ‬
‫لم أُ ْشتك‬
‫ْ‬ ‫لم ن ْشت ِك‬ ‫لم أ ْشت ِك‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل ي ْشت ِكي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما ي ْشت ِكي ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُ ْشتك ْوا‬ ‫ل ْن يُ ْشتكى ل ْن يُ ْشتكيا‬ ‫ل ْن ي ْشت ُكوا‬ ‫ل ْن ي ْشت ِكي ل ْن ي ْشت ِكيا‬
‫ل ْن يُ ْشتكين‬ ‫ل ْن ُت ْشتكى ل ْن ُت ْشتكيا‬ ‫ل ْن ي ْشت ِكين‬ ‫ل ْن ت ْشت ِكي ل ْن ت ْشت ِكيا‬
‫ْ‬
‫ل ْن ُت ْشتك ْوا‬ ‫ل ْن ُت ْشتكى ل ْن ُت ْشتكيا‬ ‫ل ْن ت ْشت ِكي ل ْن ت ْشت ِكيا ل ْن ت ْشت ُكوا‬
‫ل ْن ُت ْشتكين‬ ‫ل ْن ُت ْشتكي ل ْن ُت ْشتكيا‬ ‫ل ْن ت ْشت ِكين‬ ‫ل ْن ت ْشت ِكي ل ْن ت ْشت ِكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُ ْشتكى‬ ‫ل ْن أُ ْشتكى‬ ‫ل ْن ن ْشت ِكي‬ ‫ل ْن أ ْشت ِكي‬

‫ِلي ْشتك ْوا‬ ‫ِلي ْشتكيا‬ ‫ِلي ْشتك‬ ‫ِلي ْشت ُكوا‬ ‫ِلي ْشت ِكيا‬ ‫ِلي ْشت ِك‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫لي ْشتكين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُت ْشتكيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُت ْشتك‬
‫ُ ْ‬ ‫ِلي ْشت ِكين‬ ‫ِلت ْشت ِكيا‬ ‫ِلت ْشت ِك‬
‫ِلنُ ْشتك‬ ‫ِألُ ْشتك‬

‫ل يُ ْشتك ْوا‬ ‫ل يُ ْشتك ل يُ ْشتكيا‬ ‫ل ي ْشت ُكوا‬ ‫ل ي ْشت ِك ل ي ْشت ِكيا‬
‫ل يُ ْشتكين‬ ‫ل ُت ْشتكيا‬ ‫ل ُت ْشتك‬ ‫ل ي ْشت ِكين‬ ‫ل ت ْشت ِك ل ت ْشت ِكيا‬

‫ْ‬
‫ل نُ ْشتك‬ ‫ل أ ُ ْشتك‬
‫‪33‬‬
‫ِل ُت ْشتك ْوا‬ ‫ِل ُت ْشتكيا‬ ‫ِل ُت ْشتك‬ ‫ِا ْشت ُكوا‬ ‫ِا ْشت ِكيا‬ ‫ِا ْشت ِك‬
‫ِل ُت ْشتكين‬ ‫ِل ُت ْشتكيا‬ ‫ِل ُت ْشتكي‬ ‫ِا ْشت ِكين‬ ‫ِا ْشت ِكيا‬ ‫ِا ْشت ِكي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُ ْشتك‬ ‫ِألُ ْشتك‬

‫ل ُت ْشتك ْوا‬ ‫ل ُت ْشتك ل ُت ْشتكيا‬ ‫ل ت ْشت ُكوا‬ ‫ل ت ْشت ِك ل ت ْشت ِكيا‬
‫ل ُت ْشتكين‬ ‫ل ُت ْشتكيا‬ ‫ل ُت ْشتكي‬ ‫ل ت ْشت ِكين‬ ‫ل ت ْشت ِكي ل ت ْشت ِكيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُ ْشتك‬ ‫ل أ ُ ْشتك‬
‫‪) BÂBI‬تفعل( ‪TEFE’ÜL‬‬
‫تز َّكى ‪ -‬يتز َّكى ‪ -‬تز ِكيا ‪ُ -‬متز ٍك ‪ُ -‬متز ًّكى ‪ -‬لم يتز َّك ‪ -‬ل َّما يتز َّك ‪ -‬ما يتز َّكى ‪ -‬ل يتز َّكى ‪ -‬ل ْن يتز َّكى ‪ِ -‬ليتز َّك‬
‫ْ‬
‫‪ -‬ل يتز َّك ‪ -‬تز َّك ‪ -‬ل تتز َّك‬

‫يتز َّكيا ِن يتز َّك ْون‬ ‫يتز َّكى‬ ‫ُت ُزكوا‬ ‫ُت ُز ِكيا‬ ‫ُت ُز ِكي‬ ‫تز َّك ْوا‬ ‫تز َّكيا‬ ‫تز َّكى‬
‫تتز َّكيا ِن يتز َّكين‬ ‫تتز َّكى‬ ‫ُت ُز ِكين‬ ‫ُت ُز ِكي ْت ُت ُز ِكيتا‬ ‫تز َّكين‬ ‫تز َّكتا‬ ‫تز َّك ْت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تتز َّكيا ِن تتز َّك ْون‬ ‫تتز َّكى‬ ‫ُت ُز ِك ُيتم‬ ‫ُت ُز ِكيت ُت ُز ِك ُيتما‬ ‫تز َّكي ُتما تز َّكي ُتم‬ ‫تز َّكيت‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تتز َّكيا ِن تتز َّكين‬ ‫تتز َّكين‬ ‫تُ ُز ِك ُيت َّن‬ ‫يت تُ ُز ِك ُيتما‬
‫ُت ُز ِك ِ‬ ‫تز َّكي ُتما تز َّكي ُت َّن‬ ‫ت‬‫تز َّكي ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫نتز َّكى‬ ‫أتز َّكى‬ ‫ُت ُز ِكينا‬ ‫يت‬ ‫ِ‬
‫ُت ُزك ُ‬ ‫تز َّكينا‬ ‫ت‬
‫تز َّك ْي ُ‬
‫ْ‬

‫ُمتزكون‬ ‫ُمتز ِكيا ِن‬ ‫ُمتز ٍك‬ ‫يُتز َّكى يُتز َّكيا ِن يُتز َّك ْون‬
‫ُمتز ِكيا ٌ‬
‫ت‬ ‫ُمتز ِكيتا ِن‬ ‫ُمتز ِكيةٌ‬ ‫ُتتز َّكى ُتتز َّكيا ِن يُتز َّكين‬
‫ْ‬
‫ُتتز َّك ْون‬ ‫ُتتز َّكى ُتتز َّكيا ِن‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُتتز َّكين‬ ‫ُتتز َّكيا ِن‬ ‫ُتتز َّكين‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُمتز َّك ْون‬ ‫ُمتز َّكيا ِن‬ ‫ُمتز ًّكى‬
‫نُتز َّكى‬ ‫أُتز َّكى‬
‫ت‬
‫ُمتز َّكيا ٌ‬ ‫ُمتز َّكاتا ِن‬ ‫ُمتز َّكاةٌ‬
‫‪34‬‬
‫لم يُتز َّك ْوا‬ ‫لم يُتز َّكيا‬ ‫لم يُتز َّك‬ ‫لم يتز َّك ْوا‬ ‫لم يتز َّكيا‬ ‫لم يتز َّك‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُتز َّكين‬ ‫لم ُتتز َّكيا‬ ‫لم ُتتز َّك‬ ‫لم يتز َّكين‬ ‫لم تتز َّكيا‬ ‫لم تتز َّك‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتتز َّك ْوا‬ ‫لم ُتتز َّكيا‬ ‫لم ُتتز َّك‬ ‫لم تتز َّك ْوا‬ ‫لم تتز َّكيا‬ ‫لم تتز َّك‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم تُتز َّكين‬ ‫لم تُتز َّكيا‬ ‫لم تُتز َّكي‬ ‫لم تتز َّكين‬ ‫لم تتز َّكيا‬ ‫لم تتز َّكي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُتز َّك‬ ‫لم أُتز َّك‬ ‫لم نتز َّك‬ ‫لم أتز َّك‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل يتز َّكي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما يتز َّكي ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُتز َّك ْوا‬ ‫ل ْن يُتز َّكيا‬ ‫ل ْن يُتز َّكى‬ ‫ل ْن يتز َّك ْوا‬ ‫ل ْن يتز َّكيا‬ ‫ل ْن يتز َّكى‬
‫ل ْن يُتز َّكين‬ ‫ل ْن ُتتز َّكيا‬ ‫ل ْن ُتتز َّكى‬ ‫ل ْن يتز َّكين‬ ‫ل ْن تتز َّكيا‬ ‫ل ْن تتز َّكى‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن ُتتز َّك ْوا‬ ‫ل ْن ُتتز َّكيا‬ ‫ل ْن ُتتز َّكى‬ ‫ل ْن تتز َّك ْوا‬ ‫ل ْن تتز َّكيا‬ ‫ل ْن تتز َّكى‬
‫ل ْن ُتتز َّكين‬ ‫ل ْن ُتتز َّكيا‬ ‫ل ْن ُتتز َّكي‬ ‫ل ْن تتز َّكين‬ ‫ل ْن تتز َّكيا‬ ‫ل ْن تتز َّكي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُتز َّكى‬ ‫ل ْن أُتز َّكى‬ ‫ل ْن نتز َّكى‬ ‫ل ْن أتز َّكى‬

‫ِليتز َّك ْوا‬ ‫ِليتز َّكيا‬ ‫ِليتز َّك‬ ‫ِليتز َّك ْوا‬ ‫ِليتز َّكيا‬ ‫ِليتز َّك‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ليتز َّكين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُتتز َّكيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُتتز َّك‬ ‫ِليتز َّكين‬ ‫ِلتتز َّكيا‬ ‫ِلتتز َّك‬
‫ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُتز َّك‬ ‫ِألُتز َّك‬

‫ل يُتز َّك ْوا‬ ‫ل يُتز َّكيا‬ ‫ل يُتز َّك‬ ‫ل يتز َّك ْوا‬ ‫ل يتز َّكيا‬ ‫ل يتز َّك‬
‫ل يُتز َّكين‬ ‫ل تُتز َّكيا‬ ‫ل تُتز َّك‬ ‫ل يتز َّكين‬ ‫ل تتز َّكيا‬ ‫ل تتز َّك‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُتز َّك‬ ‫ل أُتز َّك‬
‫‪35‬‬
‫ِل ُتتز َّك ْوا‬ ‫ِل ُتتز َّكيا‬ ‫ِل ُتتز َّك‬
‫تز َّك ْوا‬ ‫تز َّكيا‬ ‫تز َّك‬
‫ِل ُتتز َّكين‬ ‫ِل ُتتز َّكيا‬ ‫ِل ُتتز َّكي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫تز َّكين‬ ‫تز َّكيا‬ ‫تز َّكي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُتز َّك‬ ‫ِألُتز َّك‬
‫‪NEHY-İ HÂZIR MEÇHÛL‬‬

‫‪NEHY-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬
‫ل ُتتز َّك ْوا‬ ‫ل ُتتز َّكيا‬ ‫ل ُتتز َّك‬
‫ل تتز َّك ْوا‬ ‫ل تتز َّكيا‬ ‫ل تتز َّك‬
‫ل تُتز َّكين‬ ‫ل تُتز َّكيا‬ ‫ل تُتز َّكي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ل تتز َّكين‬ ‫ل تتز َّكيا‬ ‫ل تتز َّكي‬
‫ل نُتز َّك‬ ‫ل أُتز َّك‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ BÂBI‬تفاعل‬
‫تجافى ‪ -‬يتجافى ‪ -‬تجا ِفيا ‪ُ -‬متجا ٍف ‪ُ -‬متجافى ‪ -‬لم يتجاف ‪ -‬ل َّما يتجاف ‪ -‬ما يتجافى ‪ -‬ل يتجافى ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫يتجافى ‪ِ -‬ليتجاف ‪ -‬ل يتجاف ‪ -‬تجاف ‪ -‬ل تتجاف‬

‫يتجافى يتجافيا ِن يتجاف ْون‬ ‫ُت ُجو ُفوا‬ ‫وفي ُتج ِ‬
‫وفيا‬ ‫ُتج ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫تجاف ْوا‬ ‫تجافيا‬ ‫تجافى‬
‫تتجافى تتجافيا ِن يتجافين‬ ‫وفين‬‫ُتج ِ‬ ‫وفيت ُتج ِ‬
‫وفيتا‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُت ُج ْ‬ ‫تجافين‬ ‫تجاف ْت تجافتا‬
‫ْ‬
‫تتجافى تتجافيا ِن تتجاف ْون‬ ‫وفي ُتم‬ ‫ُتج ِ‬ ‫وفيت ُتج ِ‬
‫وف ُيتما‬ ‫ُتج ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫تجافيت تجافي ُتما تجافي ُتم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تتجافيا ِن تتجافين‬ ‫تتجافين‬ ‫ُتج ِ‬
‫وفي ُت َّن‬ ‫ت تُج ِ‬
‫وف ُيتما‬ ‫تُج ِ‬
‫وفي ِ‬ ‫تجافي ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ت تجافي ُتما تجافي ُت َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُتج ِ‬
‫وفينا‬ ‫ت‬ ‫ِ‬
‫نتجافى‬ ‫أتجافى‬ ‫ُ‬ ‫ُت ُجوفي ُ‬ ‫تجافينا‬ ‫ت‬
‫تجاف ْي ُ‬
‫ْ‬

‫ُمتجا ُفون‬ ‫ُمتجا ِفيا ِن‬ ‫ُمتجا ٍف‬
‫يُتجافى يُتجافيا ِن يُتجاف ْون‬
‫ُمتجا ِفيا ٌ‬
‫ت‬ ‫ُمتجا ِفيتا ِن‬ ‫ُمتجا ِفي ٌة‬
‫تُتجافى تُتجافيا ِن يُتجافين‬
‫ْ‬
‫ُتتجافى ُتتجافيا ِن ُتتجاف ْون‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُتتجافين‬ ‫ُتتجافين ُتتجافيا ِن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُمتجاف ْون‬ ‫ُمتجافيا ِن‬ ‫ُمتجافى‬
‫نُتجافى‬ ‫أُتجافى‬
‫ت‬
‫ُمتجافيا ٌ‬ ‫ُمتجافاتا ِن‬ ‫ُمتجافا ٌة‬
‫‪36‬‬
‫لم يُتجاف ْوا‬ ‫لم يُتجافيا‬ ‫لم يُتجاف‬ ‫لم يتجاف ْوا‬ ‫لم يتجافيا‬ ‫لم يتجاف‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُتجافين‬ ‫لم تُتجافيا‬ ‫لم تُتجاف‬ ‫لم يتجافين‬ ‫لم تتجافيا‬ ‫لم تتجاف‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتتجاف ْوا‬ ‫لم ُتتجافيا‬ ‫لم ُتتجاف‬ ‫لم تتجافيا لم تتجاف ْوا‬ ‫لم تتجاف‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتتجافين‬ ‫لم ُتتجافيا‬ ‫لم ُتتجافي‬ ‫لم تتجافين‬ ‫لم تتجافيا‬ ‫لم تتجافي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُتجاف‬ ‫لم أُتجاف‬ ‫لم نتجاف‬ ‫لم أتجاف‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل يتجافي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما يتجافي ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُتجاف ْوا‬ ‫ل ْن يُتجافيا‬ ‫ل ْن يُتجافى‬ ‫ل ْن يتجاف ْوا‬ ‫ل ْن يتجافيا‬ ‫ل ْن يتجافى‬
‫ل ْن يُتجافين‬ ‫ل ْن ُتتجافيا‬ ‫ل ْن ُتتجافى‬ ‫ل ْن يتجافين‬ ‫ل ْن تتجافيا‬ ‫ل ْن تتجافى‬
‫ْ‬
‫ل ْن ُتتجاف ْوا‬ ‫ل ْن ُتتجافيا‬ ‫ل ْن ُتتجافى‬ ‫ل ْن تتجافوا‬ ‫ل ْن تتجافيا‬ ‫ل ْن تتجافى‬
‫ل ْن ُتتجافين‬ ‫ل ْن ُتتجافيا‬ ‫ل ْن ُتتجافي‬ ‫ل ْن تتجافين‬ ‫ل ْن تتجافيا‬ ‫ل ْن تتجافي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُتجافى‬ ‫ل ْن أُتجافى‬ ‫ل ْن نتجافى‬ ‫ل ْن أتجافى‬

‫ِليتجاف ْوا‬ ‫ِليتجافيا‬ ‫ِليتجاف‬ ‫ِليتجاف ْوا‬ ‫ِليتجافيا‬ ‫ِليتجاف‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ليتجافين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُتتجافيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُتتجاف‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ِليتجافين‬ ‫ِلتتجافيا‬ ‫ِلتتجاف‬
‫ْ‬
‫ِلنُتجاف‬ ‫ِألُتجاف‬

‫ل يُتجاف ْوا‬ ‫ل يُتجاف ل يُتجافيا‬ ‫ل يتجاف ْوا‬ ‫ل يتجاف ل يتجافيا‬
‫ل يُتجافين‬ ‫ل ُتتجافيا‬ ‫ل ُتتجاف‬ ‫ل يتجافين‬ ‫ل تتجافيا‬ ‫ل تتجاف‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُتجاف‬ ‫ل أُتجاف‬
‫‪37‬‬
‫ِل ُتتجاف ْوا‬ ‫ِل ُتتجافيا‬ ‫ِل ُتتجاف‬
‫تجاف ْوا‬ ‫تجافيا‬ ‫تجاف‬
‫ِل ُتتجافين‬ ‫ِل ُتتجافيا‬ ‫ِل ُتتجافي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫تجافين‬ ‫تجافيا‬ ‫تجافي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُتجاف‬ ‫ِألُتجاف‬

‫ل ُتتجاف ْوا‬ ‫ل ُتتجاف ل ُتتجافيا‬ ‫ل تتجاف ْوا‬ ‫ل تتجاف ل تتجافيا‬
‫ل ُتتجافين‬ ‫ل ُتتجافيا‬ ‫ل ُتتجافي‬ ‫ل تتجافين‬ ‫ل تتجافيا‬ ‫ل تتجافي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُتجاف‬ ‫ل أُتجاف‬
‫‪İSTİF’ÂL BÂBI‬‬
‫ِا ْست ْلقى ‪ -‬ي ْست ْل ِقي ‪ِ -‬ا ْس ِت ْلقاء ‪ُ -‬م ْست ْل ٍق ‪ُ -‬م ْست ْلقى ‪ -‬لم ي ْست ْل ِق ‪ -‬ل َّما ي ْست ْل ِق ‪ -‬ما ي ْست ْل ِقي ‪ -‬ل ي ْست ْل ِقي ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫ي ْست ْل ِقي ‪ِ -‬لي ْست ْل ِق ‪ -‬ل ي ْست ْل ِق ‪ِ -‬ا ْست ْل ِق ‪ -‬ل ت ْست ْل ِق‬

‫ي ْست ْل ِقي ي ْست ْل ِقيا ِن ي ْست ْل ُقون‬ ‫اُ ْس ُت ْل ُقوا‬ ‫اُ ْس ُت ْل ِقي اُ ْس ُت ْل ِقيا‬ ‫ِا ْست ْلق ْوا‬ ‫ِا ْست ْلقى ِا ْست ْلقيا‬
‫ت ْست ْل ِقي ت ْست ْل ِقيا ِن ي ْست ْل ِقين‬ ‫اُ ْس ُت ْل ِقين‬ ‫اُ ْس ُت ْل ِقي ْت اُ ْس ُت ْل ِقيتا‬ ‫ِا ْست ْلقين‬ ‫ِا ْست ْلق ْت ِا ْست ْلقتا‬
‫ْ‬
‫ت ْست ْل ِقيا ِن ت ْست ْل ُقون‬ ‫ت ْست ْل ِقي‬ ‫اُ ْس ُت ْل ِق ُيتم‬ ‫اُ ْس ُت ْل ِقيت اُ ْس ُت ْل ِق ُيتما‬ ‫ِا ْست ْلقيت ِا ْست ْلقي ُتما ِا ْست ْلقي ُتم‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت ْست ْل ِقيا ِن ت ْست ْل ِقين‬ ‫ت ْست ْل ِقين‬ ‫اُ ْس ُت ْل ِق ُيت َّن‬ ‫يت اُ ْس ُت ْل ِق ُيتما‬
‫اُست ْل ِق ِ‬
‫ْ ُ‬ ‫ت ِا ْست ْلقي ُتما ِا ْست ْلقي ُت َّن‬‫ِاست ْلقي ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫ن ْست ْل ِقي‬ ‫أ ْست ْل ِقي‬ ‫اُ ْس ُت ْل ِقينا‬ ‫يت‬ ‫ِ‬
‫اُ ْس ُت ْلق ُ‬ ‫ِا ْست ْلقينا‬ ‫ت‬ ‫ِ‬
‫ا ْست ْلق ْي ُ‬
‫ْ‬

‫ُم ْست ْل ُقون‬ ‫ُم ْست ْل ِقيا ِن‬ ‫ُم ْست ْل ٍق‬ ‫يُ ْست ْلقى يُ ْست ْلقيا ِن يُ ْست ْلق ْون‬
‫ُم ْست ْل ِقيا ٌ‬
‫ت‬ ‫ُم ْست ْل ِقيتا ِن‬ ‫ُم ْست ْل ِقيةٌ‬ ‫ُت ْست ْلقى ُت ْست ْلقيا ِن يُ ْست ْلقين‬
‫ْ‬
‫ُت ْست ْلقى ُت ْست ْلقيا ِن ُت ْست ْلق ْون‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫تُ ْست ْلقين تُ ْست ْلقيا ِن تُ ْست ْلقين‬
‫ُم ْست ْلق ْون‬ ‫ُم ْست ْلقيا ِن‬ ‫ُم ْست ْلقى‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت‬ ‫ُم ْست ْلقاتا ِن‬ ‫نُ ْست ْلقى‬ ‫أُ ْست ْلقى‬
‫ُم ْست ْلقيا ٌ‬ ‫ُم ْست ْلقاةٌ‬
‫‪38‬‬
‫لم يُ ْست ْلق ْوا‬
‫ْ‬
‫لم يُ ْست ْلقيا‬
‫ْ‬
‫لم يُ ْست ْلق‬
‫ْ‬ ‫لم ي ْست ْل ُقوا‬ ‫لم ي ْست ْل ِق لم ي ْست ْل ِقيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُ ْست ْلقين‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْست ْلقيا‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْست ْلق‬
‫ْ‬ ‫لم ي ْست ْل ِقين‬ ‫لم ت ْست ْل ِق لم ت ْست ْل ِقيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْست ْلق ْوا‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْست ْلقيا‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْست ْلق‬
‫ْ‬ ‫لم ت ْست ْل ِق لم ت ْست ْل ِقيا لم ت ْست ْل ُقوا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْست ْلقين‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْست ْلقي لم ُت ْست ْلقيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْست ْل ِقين‬ ‫لم ت ْست ْل ِقي لم ت ْست ْل ِقيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُ ْست ْلق‬ ‫لم أُ ْست ْلق‬ ‫لم ن ْست ْل ِق‬ ‫لم أ ْست ْل ِق‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ çekimleri muzârî ile aynı olduğu için‬ل ي ْست ْلقي ‪ ve nefy-i istikbâl‬ما ي ْست ْلقي ‪nefy-i hâl‬‬

‫ل ْن يُ ْست ْلق ْوا‬ ‫ل ْن يُ ْست ْلقيا‬ ‫ل ْن يُ ْست ْلقى‬ ‫ل ْن ي ْست ْل ُقوا‬ ‫ل ْن ي ْست ْل ِقي ل ْن ي ْست ْل ِقيا‬
‫ل ْن يُ ْست ْلقين‬ ‫ل ْن ُت ْست ْلقيا‬ ‫ل ْن ُت ْست ْلقى‬ ‫ل ْن ي ْست ْل ِقين‬ ‫ل ْن ت ْست ْل ِقي ل ْن ت ْست ْل ِقيا‬
‫ْ‬
‫ل ْن ُت ْست ْلق ْوا‬ ‫ل ْن ُت ْست ْلقيا‬ ‫ل ْن ُت ْست ْلقى‬ ‫ل ْن ت ْست ْل ُقوا‬ ‫ل ْن ت ْست ْل ِقيا‬ ‫ل ْن ت ْست ْل ِقي‬
‫ل ْن ُت ْست ْلقيا ل ْن ُت ْست ْلقين‬ ‫ل ْن ُت ْست ْلقي‬ ‫ل ْن ت ْست ْل ِقين‬ ‫ل ْن ت ْست ْل ِقيا‬ ‫ل ْن ت ْست ْل ِقي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُ ْست ْلقى‬ ‫ل ْن أُ ْست ْلقى‬ ‫ل ْن ن ْست ْل ِقي‬ ‫ل ْن أ ْست ْل ِقي‬

‫ِلي ْست ْلق ْوا‬ ‫ِلي ْست ْلقيا‬ ‫ِلي ْست ْلق‬ ‫ِلي ْست ْل ُقوا‬ ‫ِلي ْست ْل ِقيا‬ ‫ِلي ْست ْل ِق‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫لي ْست ْلقين‬ ‫ِ‬ ‫ل ُت ْست ْلقيا‬‫ِ‬ ‫ِل ُت ْست ْلق‬ ‫ِلي ْست ْل ِقين‬ ‫ِلت ْست ْل ِقيا‬ ‫ِلت ْست ْل ِق‬
‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ِلنُ ْست ْلق‬ ‫ِألُ ْست ْلق‬

‫ل يُ ْست ْلق ْوا‬ ‫ل يُ ْست ْلق ل يُ ْست ْلقيا‬ ‫ل ي ْست ْل ُقوا‬ ‫ل ي ْست ْل ِق ل ي ْست ْل ِقيا‬
‫ل يُ ْست ْلقين‬
‫ْ‬
‫ل ُت ْست ْلقيا‬ ‫ل ُت ْست ْلق‬ ‫ل ي ْست ْل ِقين‬ ‫ل ت ْست ْل ِق ل ت ْست ْل ِقيا‬
‫ل نُ ْست ْلق‬ ‫ل أ ُ ْست ْلق‬
‫‪39‬‬
‫ِل ُت ْست ْلق ْوا‬ ‫ِل ُت ْست ْلقيا‬ ‫ِل ُت ْست ْلق‬ ‫ِا ْست ْل ُقوا‬ ‫ِا ْست ْل ِقيا‬ ‫ِا ْست ْل ِق‬
‫ِل ُت ْست ْلقين‬ ‫ِل ُت ْست ْلقيا‬ ‫ِل ُت ْست ْلقي‬ ‫ِا ْست ْل ِقين‬ ‫ِا ْست ْل ِقيا‬ ‫ِا ْست ْل ِقي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫لنُ ْست ْلق‬ ‫ِألُ ْست ْلق‬

‫ل تُ ْست ْلق ْوا‬ ‫ل تُ ْست ْلق ل تُ ْست ْلقيا‬ ‫ل ت ْست ْل ُقوا‬ ‫ل ت ْست ْل ِق ل ت ْست ْل ِقيا‬
‫ل ُت ْست ْلقين‬ ‫ل ُت ْست ْلقيا‬ ‫ل ُت ْست ْلقي‬ ‫ل ت ْست ْل ِقين‬ ‫ل ت ْست ْل ِقي ل ت ْست ْل ِقيا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُ ْست ْلق‬ ‫ل أ ُ ْست ْلق‬
‫‪40‬‬
‫‪ -2‬الفعل األجوف‬
‫‪ECVEF FİİL‬‬
‫‪41‬‬
42
ECVEF FİİL ÇEKİMİ
Aynü’l-fiil’i (orta harfi) illetli olan fiillere ecvef denilir. Aynü’l-fiilin aslı vav ise ecvef-
i vâvî ‫قال = قول‬, yâ ise ecvef-i yâî ‫ باع = بيع‬diye isimlendirilir. İ’lâl kaideleri
açıklamasıyla beraber çekimleri aşağıda olduğu gibidir:
1. BÂB
‫ ل ي ُق ْل‬- ‫ ِلي ُق ْل‬- ‫ ل ْن ي ُقول‬- ‫ول‬ ُ ‫ ل ي ُق‬- ‫ول‬ ٌ ‫ م ُق‬- ‫ قا ِئ ٌل‬- ‫ ق ْول‬- ‫ول‬
ُ ‫ ما ي ُق‬- ‫ ل َّما ي ُق ْل‬- ‫ ل ْم ي ُق ْل‬- ‫ول‬ ُ ‫ ي ُق‬- ‫قال‬
‫ وأ ْقوِ ْل ب ِِه‬- ‫ ما أ ْقول ُه‬- ‫ أ ْقو ُل‬- ‫ ق َّوا ٌل‬- ‫ ق ْو ِلي‬- ‫ ُقو ْي ٌل‬- ‫ ِقيلة‬- ‫ ق ْولة‬- ‫ ِم ْقو ٌل‬- ‫ مقا ٌل‬- ‫ ل ت ُق ْل‬- ‫ ُق ْل‬-
ٌّ
MÂZÎ MÂLÛM
‫ قال‬aslında ‫ قول‬idi vâv hârekeli mâ kabli fethalı

olduğu için elife dönüşmüş ‫ قال‬olmuştur. ‫’قلن‬ye
‫جمع‬ ‫مفرد مثنى‬
kadar böyledir. ‫قالُوا‬ ‫قال‬ ‫قال‬ ‫غائب‬
‫ُق ْلن‬ ‫قالتا‬ ‫غائبة قال ْت‬
‫ ُق ْلن‬aslında ‫ قو ْلن‬idi. Vâv harekeli olup ma-kabli
‫ُق ْل ُتم‬ ‫ُق ْل ُتما‬ ‫مخاطب ُق ْلت‬
fethalı olduğu için elife dönüştü ‫ قا ْلن‬oldu. İctimâ-i ْ
‫ُق ْل ُت َّن‬ ‫ُق ْل ُتما‬ ‫مخاطبة ُق ْل ِت‬
sâkineynden elif gitti, ‫ ق ْلن‬oldu. Mahzuf vâv’a
delâlet etmesi için ‫’قاف‬ın harekesini zamme yaptık
‫ُق ْلنا‬ ‫ت‬
ُ ‫ُق ْل‬ ‫متكلم‬
‫ ُق ْلن‬oldu. Bundan sonraki çekimler de bunun gibidir.
43
MÂZÎ MEÇHÛL
‫ قيل‬aslında ‫ ُقوِ ل‬idi. İllet harfinden önceki zıt hareke

hazfolunur (yani illet harfi zammeli mâ kabli ‫جمع‬ ‫مثنى‬ ‫مفرد‬
kesralı ise bu kesra, illet harfi kesralı ma kabli ‫ِقي ُلوا‬ ‫ِقيل‬ ‫ِقيل‬ ‫غائب‬
zammeli ise bu zamme hazf olunur.) kaidesince
‫ِق ْلن‬ ‫ِقيل ْت ِقيلتا‬ ‫غائبة‬
‫’قاف‬ın zammesi hazfolundu: ‫ ْقوِ ل‬. Sahih harf
‫ِق ْل ُتما ِق ْل ُتم‬ ‫مخاطب ِق ْلت‬
harekeye illet harfinden daha layık olduğu için ْ
vâvın harekesi mâ-kabline verildi:5 ‫ق ْول‬.ِ Vâv sâkin ‫ِق ْل ُتما ِق ْل ُت َّن‬ ‫مخاطبة ِق ْل ِت‬
mâ kabli kesralı olduğu için yâ’ya kablolundu: ‫قيل‬.ِ ‫ِق ْلنا‬ ‫ت‬ ِ
ُ ‫متكلم ق ْل‬
ِ
‫’ق ْلن‬den öncekiler aynıdır. ‫ ِق ْلن‬ve sonrasında ise öncekilerden farklı olarak yâ harfi
ictima-i sâkineyn’den dolayı hazfolunmuştur. Yani ‫ ِقي ْلن‬iken ‫ ِق ْلن‬olmuştur.
MUZÂRÎ MÂLÛM
‫ول‬
ُ ‫ ي ُق‬fiilinin aslı ‫’ي ْق ُو ُل‬dür. Sahih harf harekeye
illetli harften daha lâyık olduğundan vâv’ın ‫جمع‬ ‫مثنى‬ ‫مفرد‬
harekesi ‫’قاف‬a geçmiş ve ‫ول‬
ُ ‫ ي ُق‬olmuştur. ‫ي ُقول ِن ي ُقولُون‬ ‫ول‬
ُ ‫ي ُق‬ ‫غائب‬
‫ت ُقول ِن ي ُق ْلن‬ ‫ول‬
ُ ‫ت ُق‬ ‫غائبة‬
‫ ي ُق ْلن‬, ‫ ي ْق ُو ْلن‬idi. Vâv’ın harekesi ‫’قاف‬a naklolundu
‫ول ت ُقول ِن ت ُقولُون‬ ُ ‫مخاطب ت ُق‬
‫ ي ُقو ْلن‬oldu. İctima-i sâkineyn’den vâv gitti: ‫ي ُق ْلن‬
‫ولين ت ُقول ِن ت ُق ْلن‬ِ ‫مخاطبة ت ُق‬
oldu.
‫ول‬
ُ ‫ن ُق‬ ‫ول‬ُ ‫متكلم أ ُق‬
5
Biz buna talebelerin aklında kalması için orman kanunu diyoruz. Nasıl ormanda güçlü zayıfın elindekini alırsa
burada da sahih harf illet harfinin harekesini almıştır.
44
MUZÂRÎ MEÇHÛL
‫ يُقا ُل‬fiilinin aslı ‫’يُ ْقو ُل‬dür. Vâv’ın harekesi ‫’قاف‬a

naklolundu: ‫يُق ْو ُل‬. Vâv elif’e kalb olundu: ‫ال‬
‫جمع‬ ‫مثنى‬ ‫مفرد‬
ُ ‫يُق‬
‫غائب يُقا ُل يُقال ِن يُقالُون‬
‫يُق ْلن‬ ve ‫’تق ْلن‬de
ُ ise ilâve olarak ictima-i
‫ُتقال ِن يُق ْلن‬ ‫غائبة ُتقا ُل‬
sakineyn’den elif hazf olunmuştur. Yani ‫يقا ْلن‬
‫ُتقال ِن ُتقالُون‬ ‫مخاطب ُتقا ُل‬
iken ‫ يق ْلن‬olmuştur.
‫مخاطبة ُتقا ِلين ُتقال ِن ُتق ْلن‬
‫نُقا ُل‬ ‫متكلم أ ُقا ُل‬
İSM-İ FÂİL

‫قال ٌة‬ ‫ُق َّو ٌل‬ ‫ُق َّوا ٌل‬ ‫قا ِئ ُلون‬ ‫قا ِئل ِن‬ ‫قا ِئ ٌل‬ ‫مذكر‬
‫قوا ِئ ُل‬ ‫ت‬ ِ
ٌ ‫قائل‬ ‫قا ِئلتا ِن‬ ‫قا ِئل ٌة‬ ‫مؤنث‬
‫ قائل‬kelimesinin aslı ‫’قا ِو ٌل‬dür. Ziyâde elif’ten sonra gelen vâv hemzeye
kalbolunmuştur.
‫ قالة‬kelimesinin aslı ‫’قول ٌة‬dür. Vâv harekeli olup ma-kabli fethalı olduğu için elife kalb
olunmuştur.
İSM-İ MEF’ÛL

ُ ‫مقا ِو‬
‫يل‬ ‫م ُقولُون‬ ‫م ُقول ِن‬ ‫ول‬
ٌ ‫م ُق‬ ‫مذكر‬
‫ت‬
ٌ ‫م ُقول‬ ‫م ُقولتا ِن‬ ‫م ُقول ٌة‬ ‫مؤنث‬
‫ول‬
ٌ ‫ م ُق‬kelimesinin aslı ‫ول‬
ٌ ‫’م ْق ُو‬dür. Vâv’ın harekesi ma-kabli’ne naklolunmuştur: ‫وول‬
ٌ ‫م ُق‬
olmuştur. İctima-i sâkineynden vâv hazfolunmuş ‫ول‬ ٌ ‫ م ُق‬olmuştur.
45
‫‪CAHD-I MUTLAK MÂLÛM‬‬
‫‪ ve benzerlerinde ictima-i‬لم ي ُق ْل ‪Bu çekimde‬‬

‫لم ي ُقولُوا‬ ‫لم ي ُقول‬ ‫لم ي ُق ْل‬
‫ول ‪sâkineynden dolayı vâv düşmüştür:‬‬
‫لم ‪ iken‬لم ي ُق ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ت ُقول لم ي ُق ْلن‬ ‫لم ت ُق ْل‬
‫‪ harfinin‬لم ‪ olmuştur. Diğerlerinde cezm edici‬ي ُق ْل‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪etkisi normal olarak ortaya çıkmıştır.‬‬ ‫لم ت ُقول لم ت ُقولُوا‬ ‫لم ت ُق ْل‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ت ُقول لم ت ُق ْلن‬ ‫لم ت ُق ِ‬
‫ولي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ن ُق ْل‬ ‫لم أ ُق ْل‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪CAHD-I MUTLAK MEÇHÛL‬‬
‫‪ idi ictima-i sâkineynden elif‬لم يُقا ْل ‪ aslında‬لم يُق ْل‬

‫لم يُقالُوا‬ ‫لم يُقال‬ ‫لم يُق ْل‬
‫‪ oldu.‬لم يُق ْل ‪düştü‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتقال لم يُق ْلن‬ ‫لم ُتق ْل‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتقال لم ُتقالُوا‬ ‫لم ُتق ْل‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتقال لم ُتق ْلن‬ ‫لم ُتقا ِلي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪Not: Cahd-ı mustağrak, cahd-ı mutlakla aynı olup nefy-i‬‬
‫لم نُق ْل‬ ‫لم أُق ْل‬
‫‪hâl ve nefy-i istikbâl de muzârî ile aynıdır.‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MÂLÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ل ْن يُقالُوا‬ ‫ل ْن يُقال‬ ‫ل ْن يُقال‬ ‫ل ْن ي ُقول ل ْن ي ُقولُوا‬ ‫ل ْن ي ُقول‬

‫ل ْن يُق ْلن‬ ‫ل ْن ُتقال‬ ‫ل ْن ُتقال‬ ‫ل ْن ت ُقول ل ْن ي ُق ْلن‬ ‫ل ْن ت ُقول‬
‫ل ْن ُتقالُوا‬ ‫ل ْن ُتقال‬ ‫ل ْن ُتقال‬ ‫ل ْن ت ُقول ل ْن ت ُقولُوا‬ ‫ل ْن ت ُقول‬
‫ل ْن ُتقال ل ْن ُتق ْلن‬ ‫ل ْن ُتقا ِلي‬ ‫لن ت ُق ِ‬
‫ولي ل ْن ت ُقول ل ْن ت ُق ْلن‬ ‫ْ‬
‫ل ْن ُنقال‬ ‫ل ْن أ ُقال‬ ‫ل ْن ن ُقول‬ ‫ل ْن أ ُقول‬
‫‪46‬‬
‫‪EMR-İ GÂİB MÂLÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ِليقالُوا‬ ‫ِليقال‬ ‫ِليق ْل‬ ‫ِلي ُقولُوا‬ ‫ِلي ُقول‬ ‫ِلي ُق ْل‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ِليق ْلن‬ ‫ِل ُتقال‬ ‫ِل ُتق ْل‬ ‫ِلي ُق ْلن‬ ‫ِلت ُقول‬ ‫ِلت ُق ْل‬
‫ُ‬
‫ِلنُق ْل‬ ‫ِألُق ْل‬
‫‪NEHY-İ GÂİB MÂLÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ل يُقالُوا‬ ‫ل يُقال‬ ‫ل يُق ْل‬ ‫ل ي ُقولُوا‬ ‫ل ي ُقول‬ ‫ل ي ُق ْل‬

‫ل يُق ْلن‬ ‫ل ُتقال‬ ‫ل ُتق ْل‬ ‫ل ي ُق ْلن‬ ‫ل ت ُقول‬ ‫ل ت ُق ْل‬
‫ل نُق ْل‬ ‫ل أُق ْل‬
‫‪EMR-İ HÂZIR MÂLÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ِل ُتقالُوا‬ ‫ِل ُتقال‬ ‫ِل ُتق ْل‬ ‫ُقولُوا‬ ‫ُقول‬ ‫ُق ْل‬
‫ِل ُتق ْلن‬ ‫ِل ُتقال‬ ‫ِل ُتقا ِلي‬ ‫ُق ْلن‬ ‫ُقول‬ ‫ُق ِ‬
‫ولي‬
‫ِلنُق ْل‬ ‫ِألُق ْل‬
‫‪NEHY-İ HÂZIR MÂLÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ل ُتقالُوا‬ ‫ل ُتقال‬ ‫ل ُتق ْل‬ ‫ل ت ُقولُوا‬ ‫ل ت ُقول‬ ‫ل ت ُق ْل‬

‫ل ُتق ْلن‬ ‫ل ُتقال‬ ‫ل ُتقا ِلي‬ ‫ل ت ُق ْلن‬ ‫ل ت ُقول‬ ‫ل ت ُق ِ‬
‫ولي‬
‫ل نُق ْل‬ ‫ل أُق ْل‬
‫‪47‬‬
‫مقا ٌل ‪ -‬مقال ِن ‪ -‬مقا ِو ُل ‪İsmi- zaman, ism-i mekân, masdar-ı mîmî:‬‬
‫ِم ْقو ٌل ‪ِ -‬م ْقول ِن ‪ -‬مقا ِو ُل ‪İsm-i âlet:‬‬
‫ق ْولة ‪ -‬ق ْولتا ِن ‪ -‬ق ْول ٌ‬

‫ت ‪Masdar bina-i merre:‬‬
‫ِقيلة ‪ِ -‬قيلتا ِن ‪ِ -‬قيل ٌ‬

‫ُقو ْي ٌل ‪ُ -‬قو ْيل ِن ‪ُ -‬قو ْي ُلون ‪İsm-i tasğîr:‬‬
‫ت ‪İsm-i mensûb:‬‬‫ق ْو ِل ٌّي ‪ -‬ق ْو ِليا ِن ‪ -‬ق ْو ِليون ‪ /‬ق ْو ِل َّي ٌة ‪ -‬ق ْو ِل َّيتا ِن ‪ -‬ق ْو ِليا ٌ‬
‫ت ‪Mübalağa ism-i fâil:‬‬ ‫ق َّوا ٌل ‪ -‬ق َّوال ِن ‪ -‬ق َّوالُون ‪ /‬ق َّوال ٌة ‪ -‬ق َّوالتا ِن ‪ -‬ق َّوال ٌ‬
‫أ ْقو ُل ‪ -‬أ ْقول ِن ‪ -‬أ ْقولُون‪ ،‬أقا ِو ُل ‪ُ /‬قولى ‪ُ -‬قوليا ِن ‪ُ -‬قوليا ٌ‬
‫ت ‪ُ -‬قو ُل ‪İsm-i tafdîl:‬‬
‫ما أ ْقول ُه ‪ -‬ما أ ْقول ُهما ‪ -‬ما أ ْقول ُهم ‪ /‬ما أ ْقولها‪ ....‬ما أ ْقولنا‪Fiil-i taaccub-i evvel: .‬‬
‫ْ‬
‫أ ْقوِ ْل ب ِِه ‪ -‬أ ْقوِ ْل بِهِ ما ‪ -‬أ ْقوِ ْل بِهِ م ‪ /‬أ ْقوِ ْل بها ‪ -‬أ ْقوِ ْل بِهِ ما‪ ....‬أ ْقوِ ْل ِبنا‪Fiil-i taaccub-i sânî: .‬‬
‫ْ‬
‫‪Not: ism-i âlet, ism-i tafdil ve fiil-i taaccublerde i’lâl yapılmaz.‬‬
‫‪2. BÂB‬‬
‫ِيع ‪ -‬ل ْن يبِيع ‪ِ -‬لي ِبـ ْـع ‪ -‬ل يب ِْـع ‪ِ -‬بـ ْع ‪-‬‬ ‫ِ‬
‫ِيع ‪ -‬ل يب ُ‬ ‫ِيع ‪ -‬ل ْم ي ِبـ ْع ‪ -‬ل َّما ي ِبـ ْع ‪ -‬ما يب ُ‬
‫ِيع ‪ -‬ب ْيعا ‪ -‬بائ ٌع ‪ -‬مب ٌ‬
‫باع ‪ -‬يب ُ‬
‫ل ت ِبـ ْع ‪ -‬مبا ٌع ‪ِ -‬مبي ٌع ‪ -‬بيعة ‪ -‬بِيعة ‪ُ -‬بيي ٌع ‪ -‬بي ِعي ‪ -‬بيا ٌع ‪ -‬أ ْبي ُع ‪ -‬ما أ ْبيع ُه ‪ -‬وأ ْب ِيـ ْـع ب ِِه‬
‫َّ‬ ‫ْ ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪MÂZÎ MÂLUM VE MEÇHÛL‬‬
‫ِيعوا‬
‫ب ُ‬ ‫بِيعا‬ ‫بِيع‬ ‫با ُعوا‬ ‫باعا‬ ‫باع‬
‫ِب ْعن‬ ‫بِيعتا‬ ‫بِيع ْت‬ ‫ب ِْعن‬ ‫باعتا‬ ‫باع ْت‬
‫ب ِْع ُتم‬ ‫ب ِْع ُتما‬ ‫ب ِْعت‬ ‫ب ِْع ُتم‬ ‫ب ِْع ُتما‬ ‫ب ِْعت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ب ِْع ُت َّن‬ ‫ب ِْع ُتما‬ ‫ت‬ ‫بِع ِ‬ ‫ب ِْع ُت َّن‬ ‫ب ِْع ُتماُ‬ ‫ت‬ ‫بِع ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ب ِْعنا‬ ‫ت‬‫ب ِْع ُ‬ ‫ب ِْعنا‬ ‫ت‬ ‫ب ِْع ُ‬
‫‪’dir. Ya harekeli ma-kabli fethalı olduğu için elife kablolundu.‬بيع ‪ fiilinin aslı‬باع‬
‫با ْعن ‪’dir. Ya harekeli ma-kabli fethalı olduğu için elife kalboldu:‬بي ْعن ‪’nin aslı‬ب ِْعن‬
‫‪. Kelimenin kökünde bulunan ya’ya delalet‬ب ْعن ‪ictima-i sâkineyn’den elif düştü:‬‬
‫‪.‬ب ِْعن ‪etmesi için ba’nın harekesi kesra yapıldı:‬‬
‫‪48‬‬
‫ ِب ْعن‬aslında ‫ ُبي ِْعن‬idi. İllet harfinden önceki zıt hareke hazfolundu: ‫بي ِْعن‬.ْ Ya’nın
harekesi sahih harfe noklolundu: ‫ِيعن‬ ْ ‫ب‬. İctima-i sakineyn’den ya gitti: ‫ب ِْعن‬.
MUZÂRÎ MÂLÛM VE MEÇHÛL
‫يُبا ُعون‬ ‫يُباعا ِن‬ ‫يُبا ُع‬ ‫ِيعون‬

ُ ‫يب‬ ‫يبِيعا ِن‬ ‫ِيع‬
ُ ‫يب‬
‫يُب ْعن‬ ‫ُتباعا ِن‬ ‫ُتبا ُع‬ ‫يب ِْعن‬ ‫تبِيعا ِن‬ ‫ِيع‬
ُ ‫تب‬
‫ُتبا ُعون‬ ‫ُتباعا ِن‬ ‫ُتبا ُع‬ ‫ِيعون‬
ُ ‫تب‬ ‫تبِيعا ِن‬ ‫ِيع‬
ُ ‫تب‬
‫تُب ْعن‬ ‫تُباعا ِن‬ ‫تُبا ِعين‬ ‫تب ِْعن‬ ‫تبِيعا ِن‬ ِ ‫تب‬
‫ِيعين‬
‫نُبا ُع‬ ‫أُبا ُع‬ ‫ِيع‬
ُ ‫نب‬ ‫ِيع‬
ُ ‫أب‬
İSM-İ FÂİL
ٌ‫باعة‬ ‫ُبي ٌع‬ ‫ُبيا ٌع‬ ‫با ِئ ُعون‬ ‫با ِئعا ِن‬ ‫با ِئ ٌع‬
َّ َّ
‫بوا ِئ ُع‬ ‫ت‬
ٌ ‫بائعا‬
ِ ‫با ِئعتا ِن‬ ‫با ِئع ٌة‬
İSM-İ MEF’ÛL
‫مبايِـي ُـع‬ ‫ِيعون‬

ُ ‫مب‬ ‫مبِيعا ِن‬ ‫ِيع‬
ٌ ‫مب‬
‫ت‬ٌ ‫مبِيعا‬ ‫مبِيعتا ِن‬ ٌ‫م ِبيعة‬
‫ِيع‬
ٌ ‫’مب‬ün aslı ‫وع‬ ٌ ‫’م ْب ُي‬dur. Ya’nın zammesi bâ’ya naklolundu: ‫وع‬ٌ ‫م ُب ْي‬. İctima-i sâkineyn’den
yâ gitti: ‫وع‬
ٌ ‫م ُب‬. Mahzuf yâ’ya delalet etmesi için bâ’nın zammesi kesra yapıldı: ‫ِوع‬ ٌ ‫مب‬. Vâv
sâkin ma-kabli kesralı olduğu için yâ’ya kablolundu: ‫ِيع‬ ٌ ‫مب‬.
49
‫‪CAHD-I MUTLAK MÂLÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫لم يُباعا لم يُبا ُعوا‬ ‫لم يُبـ ْـع‬ ‫ِيعوا‬

‫ل ْم يبِيعا ل ْم يب ُ‬ ‫لم ي ِبـ ْـع‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتباعا لم يُب ْعن‬ ‫لم ُتب ْـع‬ ‫لم تبِيعا لم يب ِْعن‬ ‫لم ت ِبـ ْـع‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتباعا لم ُتبا ُعوا‬ ‫لم ُتبـ ْـع‬ ‫ِيعوا‬
‫ل ْم تبِيعا ل ْم تب ُ‬ ‫لم ت ِبـ ْـع‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتباعا لم ُتب ْعن‬ ‫ِ‬
‫لم ُتباعي‬ ‫لم تبِيعا لم تب ِْعن‬ ‫لم تب ِ‬
‫ِيعي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُب ْـع‬ ‫ُ‬
‫لم أبـ ْـع‬ ‫لم نب ِْـع‬ ‫لم أ ِبـ ْـع‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن يُبا ُعوا‬ ‫ل ْن يُباعا‬ ‫ل ْن يُباع‬ ‫ِيعوا‬

‫ل ْن يب ُ‬ ‫ل ْن يبِيعا‬ ‫ل ْن ي ِبــيع‬
‫ل ْن يُب ْعن‬ ‫ل ْن تُباعا‬ ‫ل ْن تُباع‬ ‫ل ْن يب ِْعن‬ ‫ل ْن تبِيعا‬ ‫ل ْن ت ِبــيع‬
‫ل ْن ُتبا ُعوا‬ ‫ل ْن ُتباعا‬ ‫ل ْن ُتباع‬ ‫ِيعوا‬
‫ل ْن تب ُ‬ ‫ل ْن تبِيعا‬ ‫ل ْن ت ِبــيع‬
‫ل ْن ُتب ْعن‬ ‫ل ْن ُتباعا‬ ‫ل ْن ُتبا ِعي‬ ‫ل ْن تب ِْعن‬ ‫ل ْن تبِيعا‬ ‫ل ن تب ِ‬
‫ِيعي‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُباع‬ ‫ل ْن أُباع‬ ‫ل ْن ن ِبيـع‬ ‫ل ْن أ ِبــيع‬
‫ِليبا ُعوا‬ ‫ِليباعا‬ ‫ِليبـ ْـع‬ ‫ِيعوا‬ ‫ِ‬ ‫ِليبِيعا‬ ‫ِلي ِبـ ْـع‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ليب ُ‬
‫ِليب ْعن‬ ‫ِل ُتباعا‬ ‫ِل ُتب ْـع‬ ‫ِليب ِْعن‬ ‫ِلتبِيعا‬ ‫ِلت ِبـ ْـع‬
‫ُ‬
‫ِلنُب ْـع‬ ‫ِألُبـ ْـع‬
‫ل يُبا ُعوا‬ ‫ل يُباعا‬ ‫ل يُبـ ْـع‬ ‫ِيعوا‬

‫ل يب ُ‬ ‫ل يبِيعا‬ ‫ل ي ِبـ ْـع‬
‫ل يُب ْعن‬ ‫ل تُباعا‬ ‫ل تُب ْـع‬ ‫ل يب ِْعن‬ ‫ل تبِيعا‬ ‫ل ت ِبـ ْـع‬
‫ل نُب ْـع‬ ‫ل أُبـ ْـع‬
‫‪50‬‬
‫ِل ُتبا ُعوا‬ ‫ِل ُتباعا‬ ‫ِل ُتبـ ْـع‬ ‫ِيعوا‬

‫ب ُ‬ ‫بِيعا‬ ‫ِبـ ْـع‬
‫ِل ُتب ْعن‬ ‫ِل ُتباعا‬ ‫ِل ُتبا ِعي‬ ‫ب ِْعن‬ ‫بِيعا‬ ‫ب ِ‬
‫ِيعي‬
‫ِلنُب ْـع‬ ‫ِألُبـ ْـع‬
‫ل تُبا ُعوا‬ ‫ل تُباعا‬ ‫ل تُبـ ْـع‬ ‫ِيعوا‬

‫ل تب ُ‬ ‫ل تبِيعا‬ ‫ل ت ِبـ ْـع‬
‫ل ُتب ْعن‬ ‫ل ُتباعا‬ ‫ل ُتبا ِعي‬ ‫ل تب ِْعن‬ ‫ل تبِيعا‬ ‫ل تب ِ‬
‫ِيعي‬
‫ل نُب ْـع‬ ‫ل أُبـ ْـع‬
‫مبا ٌع ‪ -‬مباعا ِن ‪ -‬مباي ُِع ‪İsm-i zaman, ism-i mekân, masdar-ı mîmî:‬‬
‫ِمبي ٌع ‪ِ -‬مبيعا ِن ‪ -‬مباي ُِع ‪İsm-i âlet:‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت ‪Masdar bina-i merre:‬‬ ‫ب ْيعة ‪ -‬ب ْيعتا ِن ‪ -‬ب ْيعا ٌ‬
‫ت ‪Masdar bina-i nev:‬‬ ‫بِيعة ‪ -‬بِيعتا ِن ‪ -‬بِيعا ٌ‬
‫ُبيي ٌع ‪ُ -‬بييعا ِن ‪ُ -‬بيي ُعون ‪İsm-i tasğîr:‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ت ‪İsm-i mensûb:‬‬ ‫ب ْيع ٌّي ‪ -‬ب ْيعيا ِن ‪ -‬ب ْيعيون ‪ /‬ب ْيع َّي ٌة ‪ -‬ب ْيع َّيتا ِن ‪ -‬ب ْيعيا ٌ‬
‫ت ‪Mübalağa ism-i fâil:‬‬ ‫ب َّيا ٌع ‪ -‬ب َّياعا ِن ‪ -‬ب َّيا ُعون ‪ /‬ب َّياعةٌ ‪ -‬ب َّياعتا ِن ‪ -‬ب َّياعا ٌ‬
‫ت ‪ُ -‬بي ُع ‪İsm-i tafdîl:‬‬‫أ ْبي ُع ‪ -‬أ ْبيعا ِن ‪ -‬أ ْبي ُعون ‪ -‬أبايِــ ُـع ‪ /‬بُوعى ‪ُ -‬بوعيا ِن ‪ُ -‬بوعيا ٌ‬
‫ما أ ْبيع ُه ‪ -‬ما أ ْبيع ُهما‪ ...‬ما أ ْبيعنا‪Fiil-i taaccub-i evvel: .‬‬
‫أ ْبي ِْع ب ِِه ‪ -‬أ ْبي ِْع بِهِ ما‪ ...‬أ ِبي ِْع ِبنا‪Fiil-i taaccub-i sânî: .‬‬
‫‪51‬‬
‫‪4. BÂB‬‬
‫وف ‪ -‬لم يخ ْف ‪ -‬ل َّما يخ ْف ‪ -‬ما يخا ُف ‪ -‬ل يخا ُف ‪ -‬ل ْن يخاف ‪-‬‬
‫ْ‬ ‫خاف ‪ -‬يخا ُف ‪ -‬خ ْوفا ‪ -‬خا ِئ ٌف ‪ -‬م ُخ ٌ‬
‫ِليخ ْف ‪ -‬ل يخ ْف ‪ -‬خ ْف ‪ -‬ل تخ ْف ‪ -‬مخا ٌف ‪ِ -‬م ْخو ٌف ‪ -‬خ ْوفة ‪ِ -‬خيفة ‪ُ -‬خو ْي ٌف ‪ -‬خ ْو ِفي ‪ -‬خ َّوا ٌف ‪-‬‬
‫ٌّ‬
‫أ ْخو ُف ‪ -‬ما أ ْخوف ُه ‪ -‬وأ ْخوِ ْف ب ِِه‬
‫ِخي ُفوا‬ ‫ِخيفا‬ ‫ِخيف‬ ‫خا ُفوا‬ ‫خافا‬ ‫خاف‬

‫ِخ ْفن‬ ‫ِخيفتا‬ ‫ِخيف ْت‬ ‫ِخ ْفن‬ ‫خافتا‬ ‫خاف ْت‬
‫ِخ ْف ُتم‬ ‫ِخ ْف ُتما‬ ‫ِخ ْفت‬ ‫ِخ ْف ُتم‬ ‫ِخ ْف ُتما‬ ‫ِخ ْفت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِخ ْف ُت َّن‬ ‫ِخ ْف ُتما‬ ‫ِخ ْف ِ‬
‫ت‬ ‫ِخ ْف ُت َّن‬ ‫ِخ ْف ُتما‬ ‫ت‬‫ِخ ْف ِ‬
‫ِخ ْفنا‬
‫ت‬‫ِخ ْف ُ‬ ‫ِخ ْفنا‬ ‫ت‬‫ِخ ْف ُ‬
‫‪’dir. Vâv harekeli makabli fethalı olduğu için elife kalb olunmuştur.‬خوِ ف ‪’nin aslı‬خاف‬
‫ِ‬
‫‪’nin‬خ ْفن‬ ‫خا ْفن ‪’dir. Vâv harekeli makabli fethalı olduğu için elife kalbolmuş‬خوِ ْفن ‪aslı‬‬
‫‪’deki vâvın kesrasına‬خوِ ف ‪ olmuştur.‬خ ْفن ‪olmuştur. İctima-i sâkineynden elif düşmüş‬‬
‫‪ِ olmuştur.‬خ ْفن ‪delalet etmesi için de‬‬
‫‪MUZÂRÎ MÂLÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫يُخا ُفون‬ ‫يُخافا ِن‬ ‫يُخا ُف‬ ‫يخا ُفون‬ ‫يخافا ِن‬ ‫يخا ُف‬
‫يُخ ْفن‬ ‫ُتخافا ِن‬ ‫ُتخا ُف‬ ‫يخ ْفن‬ ‫تخافا ِن‬ ‫تخا ُف‬
‫ُتخا ُفون‬ ‫ُتخافا ِن‬ ‫ُتخا ُف‬ ‫تخا ُفون‬ ‫تخافا ِن‬ ‫تخا ُف‬
‫تُخ ْفن‬ ‫تُخافا ِن‬ ‫تُخا ِفين‬ ‫تخ ْفن‬ ‫تخافا ِن‬ ‫تخا ِفين‬
‫نُخا ُف‬ ‫أُخا ُف‬ ‫نخا ُف‬ ‫أخا ُف‬
‫‪İSM-İ FÂİL‬‬
‫خاف ٌة‬ ‫ُخ َّو ٌف‬ ‫ُخ َّوا ٌف‬ ‫خا ِئفون‬ ‫خا ِئفا ِن‬ ‫خا ِئ ٌف‬
‫خوا ِئ ُف‬ ‫ت‬ ‫ِ‬
‫خائفا ٌ‬ ‫خا ِئفتا ِن‬ ‫خا ِئف ٌة‬
‫‪52‬‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬
‫مخا ِوي ُف‬ ‫م ُخو ُفون‬ ‫م ُخوفا ِن‬ ‫وف‬

‫م ُخ ٌ‬
‫ت‬
‫م ُخوفا ٌ‬ ‫م ُخوفتا ِن‬ ‫م ُخوفةٌ‬
‫لم يُخا ُفوا‬ ‫لم يُخ ْف لم يُخافا‬ ‫لم يخا ُفوا‬ ‫لم يخ ْف لم يخافا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُخ ْفن‬ ‫لم ُتخ ْف لم ُتخافا‬ ‫لم يخ ْفن‬ ‫لم تخ ْف لم تخافا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتخا ُفوا‬ ‫لم ُتخ ْف لم ُتخافا‬ ‫لم تخا ُفوا‬ ‫لم تخ ْف لم تخافا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم تُخ ْفن‬ ‫ِ‬
‫لم تُخافي لم تُخافا‬ ‫لم تخ ْفن‬ ‫ِ‬
‫لم تخافي لم تخافا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُخ ْف‬ ‫لم أُخ ْف‬ ‫لم نخ ْف‬ ‫لم أخ ْف‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن يُخا ُفوا‬ ‫ل ْن يُخاف ل ْن يُخافا‬ ‫ل ْن يخا ُفوا‬ ‫ل ْن يخاف ل ْن يخافا‬

‫ل ْن ُتخاف ل ْن ُتخافا ل ْن يُخ ْفن‬ ‫ل ْن يخ ْفن‬ ‫ل ْن تخاف ل ْن تخافا‬
‫ل ْن ُتخاف ل ْن ُتخافا ل ْن ُتخا ُفوا‬ ‫ل ْن تخا ُفوا‬ ‫ل ْن تخاف ل ْن تخافا‬
‫ل ْن ُتخا ِفي ل ْن ُتخافا ل ْن ُتخ ْفن‬ ‫ل ْن تخا ِفي ل ْن تخافا ل ْن تخ ْفن‬
‫ل ْن نُخاف‬ ‫ل ْن أُخاف‬ ‫ل ْن نخاف‬ ‫ل ْن أخاف‬
‫ِليخا ُفوا‬ ‫ِليخافا‬ ‫ِليخ ْف‬ ‫ِليخا ُفوا‬ ‫ِليخافا‬ ‫ِليخ ْف‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ليخ ْفن‬ ‫ِ‬ ‫ِل ُتخافا‬ ‫ِل ُتخ ْف‬ ‫ِليخ ْفن‬ ‫ِلتخافا‬ ‫ِلتخ ْف‬
‫ُ‬
‫ِلنُخ ْف‬ ‫ِألُخ ْف‬
‫ل يُخا ُفوا‬ ‫ل يُخافا‬ ‫ل يُخ ْف‬ ‫ل يخا ُفوا‬ ‫ل يخافا‬ ‫ل يخ ْف‬

‫ل يُخ ْفن‬ ‫ل ُتخافا‬ ‫ل ُتخ ْف‬ ‫ل يخ ْفن‬ ‫ل تخافا‬ ‫ل تخ ْف‬
‫ل نُخ ْف‬ ‫ل أُخ ْف‬
‫‪53‬‬
‫ِل ُتخا ُفوا‬ ‫ِل ُتخافا‬ ‫ِل ُتخ ْف‬ ‫خا ُفوا‬ ‫خافا‬ ‫خ ْف‬
‫ِل ُتخ ْفن‬ ‫ِل ُتخافا‬ ‫ِل ُتخا ِفي‬ ‫خ ْفن‬ ‫خافا‬ ‫خا ِفي‬
‫ِلنُخ ْف‬ ‫ِألُخ ْف‬
‫ل تُخا ُفوا‬ ‫ل تُخافا‬ ‫ل تُخ ْف‬ ‫ل تخا ُفوا‬ ‫ل تخافا‬ ‫ل تخ ْف‬

‫ل ُتخ ْفن‬ ‫ل ُتخافا‬ ‫ل ُتخا ِفي‬ ‫ل تخ ْفن‬ ‫ل تخافا‬ ‫ل تخا ِفي‬
‫ل نُخ ْف‬ ‫ل أُخ ْف‬
‫‪ ile aynıdır.‬قال ‪Bundan sonraki çekimler‬‬
‫أقام ‪ -‬يُ ِقيم ‪ِ -‬إقامة ‪ُ -‬م ِقيم ‪ُ -‬مقا ٌم ‪ -‬لم يُ ِقم ‪ -‬ل َّما يُ ِقم ‪ -‬ما يُ ِقيم ‪ -‬ل يُ ِقيم ‪ -‬ل ْن يُ ِقيم ‪ِ -‬لي ِقم ‪ -‬ل يُ ِقم ‪-‬‬
‫ْ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬
‫أ ِقم ‪ -‬ل ُت ِقم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يموا‬ ‫ُِ‬ ‫أُ ِقيما‬

‫أُ ِقيم‬ ‫أقا ُموا‬ ‫أقاما‬ ‫أقام‬
‫أق ُ‬
‫أُ ِق ْمن‬ ‫أُ ِقيمتا‬
‫أُ ِقيم ْت‬ ‫أق ْمن‬ ‫أقامتا‬ ‫أقام ْت‬
‫أُ ِق ْم ُتم‬
‫أُ ِق ْم ُتما‬ ‫أُ ِق ْمت‬ ‫أق ْم ُتم‬ ‫أق ْم ُتما‬ ‫أق ْمت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫أُ ِق ْم ُت َّن‬
‫أُ ِق ْم ُتما‬ ‫أُ ِق ْم ِت‬ ‫أق ْم ُت َّن‬ ‫أق ْم ُتما‬ ‫أق ْم ِت‬
‫أُ ِق ْمنا‬ ‫ت‬ ‫ِ‬
‫أُق ْم ُ‬ ‫أق ْمنا‬ ‫ت‬ ‫أق ْم ُ‬
‫‪’dir. Sahih harf, harekeye illetli harften daha lâyık olduğu için‬أ ْقوم ‪’nin aslı‬أقام‬ ‫‪vâv’ın‬‬
‫أقام – أق ْوم – أ ْقوم ‪’a verip sâkin vâvı elife kalp ettik:‬قاف ‪harekesini‬‬
‫‪ ve devamında ise bu elif ictima-i sâkineyn’den dolayı düşmüştür.‬أق ْمن‬
‫ِأقيم ‪ِ vâv yây kablolundu:‬أق ْوم ‪’a naklolundu:‬قاف ‪’dir. Vâv’ın harekesi‬أُ ْقوِ م ‪’nin aslı‬أقيم‬
‫‪ ve devamında ise yâ ictima-i sâkineyn’den dolayı düşmüştür.‬أُ ِق ْمن‬
‫‪54‬‬
‫يمون‬ ‫ِ‬ ‫يُ ِقيما ِن‬ ‫يُ ِقيم‬

‫يُقا ُمون‬ ‫يُقاما ِن‬ ‫يُقا ُم‬ ‫يُق ُ‬ ‫ُ‬
‫يُ ِق ْمن‬ ‫ُت ِقيما ِن‬ ‫ُت ِقيم‬
‫يُق ْمن‬ ‫تُقاما ِن‬ ‫تُقا ُم‬ ‫ُ‬
‫يمون‬ ‫ِ‬ ‫تُ ِقيما ِن‬ ‫ُت ِقيم‬
‫ُتقا ُمون‬ ‫ُتقاما ِن‬ ‫ُتقا ُم‬ ‫تُق ُ‬ ‫ُ‬
‫ُت ِق ْمن‬ ‫ُت ِقيما ِن‬ ‫يمين‬ ‫ُت ِق ِ‬
‫ُتق ْمن‬ ‫ُتقاما ِن‬ ‫ُتقا ِمين‬
‫نُ ِقيم‬ ‫أُ ِقيم‬
‫نُقا ُم‬ ‫أُقا ُم‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫‪İSM-İ FÂİL‬‬
‫ُمقا ُمون‬ ‫ُمقاما ِن‬ ‫ُمقا ٌم‬ ‫يمون‬ ‫ِ‬ ‫ُم ِقيما ِن‬ ‫ُم ِقيم‬
‫ُمق ُ‬ ‫ٌ‬
‫ت‬
‫ُمقاما ٌ‬ ‫ُمقامتا ِن‬ ‫ُمقام ٌة‬
‫ُم ِقيما ٌ‬
‫ت‬ ‫ُم ِقيمتا ِن‬ ‫ُم ِقيم ٌة‬
‫يموا‬ ‫ِ‬ ‫لم يُ ِقيما‬ ‫لم يُ ِقم‬

‫لم يُق ُاموا‬
‫ْ‬
‫لم يُقاما‬
‫ْ‬
‫لم يُقم‬
‫ْ ْ‬ ‫ل ْم يُق ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫لم يُق ْمن‬ ‫لم ُتقاما‬ ‫لم ُتقم‬ ‫ِ‬
‫لم يُق ْمن‬ ‫ِ‬
‫لم ُتقيما‬ ‫لم ُت ِقم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫يموا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫لم تُ ِقم‬
‫لم ُتقا ُموا‬
‫ْ‬
‫لم ُتقاما‬
‫ْ‬
‫لم ُتقم‬
‫ْ ْ‬ ‫ل ْم تُق ُ‬ ‫لم تُقيما‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫لم ُتق ْمن‬ ‫لم ُتقاما‬ ‫ِ‬
‫لم ُتقامي‬ ‫لم ُت ِق ْمن‬ ‫لم ُت ِقيما‬ ‫لم ُت ِق ِ‬
‫يمي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُقم‬ ‫ُ‬
‫لم أقم‬ ‫ِ‬
‫لم نُقم‬ ‫ِ‬
‫لم أُقم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫يموا‬ ‫ِ‬ ‫ل ْن يُ ِقيم ل ْن يُ ِقيما‬

‫ل ْن يُق ُاموا‬ ‫ل ْن يُقاما‬ ‫ل ْن يُقام‬ ‫ل ْن يُق ُ‬
‫ل ْن يُق ْمن‬ ‫ل ْن ُتقاما‬ ‫ل ْن ُتقام‬ ‫ل ْن يُ ِق ْمن‬ ‫ل ْن ُت ِقيم ل ْن ُت ِقيما‬
‫يموا‬ ‫ِ‬ ‫ل ْن تُ ِقيم ل ْن تُ ِقيما‬
‫ل ْن ُتقا ُموا‬ ‫ل ْن ُتقاما‬ ‫ل ْن ُتقام‬ ‫ل ْن تُق ُ‬
‫ل ْن تُق ْمن‬ ‫ل ْن تُقاما‬ ‫ل ْن تُقا ِمي‬ ‫ل ْن ُت ِق ْمن‬ ‫يمي ل ْن ُت ِقيما‬
‫لن ُت ِق ِ‬
‫ْ‬
‫ِ‬
‫ل ْن نُقيم‬ ‫ِ‬
‫ل ْن أُقيم‬
‫ل ْن نُقام‬ ‫ل ْن أُقام‬
‫‪55‬‬
‫ِليق ُاموا‬ ‫ِليقاما‬ ‫ِليقم‬ ‫يموا‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِلي ِقيما‬ ‫ِلي ِقم‬

‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ل ُيق ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ‬
‫ِليق ْمن‬ ‫ِل ُتقاما‬ ‫ِل ُتقم‬ ‫ِلي ِق ْمن‬ ‫ِل ُتقيما‬
‫ِ‬ ‫ِل ُت ِقم‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُقم‬ ‫ِألُقم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يموا‬ ‫ِ‬ ‫ل يُ ِقيما‬ ‫ل يُ ِقم‬

‫ل يُق ُاموا‬ ‫ل يُقاما‬ ‫ل يُقم‬
‫ْ‬ ‫ل يُق ُ‬ ‫ْ‬
‫ل يُق ْمن‬ ‫ل ُتقاما‬ ‫ل ُتقم‬ ‫ل يُ ِق ْمن‬ ‫ل ُت ِقيما‬ ‫ل ُت ِقم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُقم‬ ‫ل أُقم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِل ُتقا ُموا‬ ‫ِل ُتقاما‬ ‫ِل ُتقم‬ ‫يموا‬ ‫ِ‬ ‫أ ِقيما‬ ‫أ ِقم‬
‫ْ‬ ‫أق ُ‬ ‫ْ‬
‫ِل ُتق ْمن‬ ‫ِل ُتقاما‬ ‫ِل ُتقا ِمي‬ ‫أ ِق ْمن‬ ‫أ ِقيما‬ ‫أ ِقيمي‬
‫ِ‬
‫ِلنُقم‬ ‫ِألُقم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يموا‬ ‫ِ‬ ‫ل ُت ِقيما‬ ‫ل ُت ِقم‬

‫ل تُقا ُموا‬ ‫ل تُقاما‬ ‫ل تُقم‬
‫ْ‬ ‫ل ُتق ُ‬ ‫ْ‬
‫ل ُتق ْمن‬ ‫ل ُتقاما‬ ‫ل ُتقا ِمي‬ ‫ل ُت ِق ْمن‬ ‫ل ُت ِقيما‬ ‫ل ُت ِقيمي‬
‫ِ‬
‫ل نُقم‬ ‫ل أُقم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪Ecvef fiilden tef’îl bâbı’nın çekimi sahîh fiil gibidir. Ancak fiil vâvî ise çekim vâvlı‬‬
‫‪yâî ise yâlıdır:‬‬
‫ق َّول ‪ -‬يُق ِو ُل ‪ -‬ت ْقوِ يل ‪ُ -‬مق ِو ٌل ‪ُ -‬مق َّو ٌل ‪ -‬لم يُق ِو ْل ‪ -‬ل َّما يُق ِو ْل ‪ -‬ما يُق ِو ُل ‪ -‬ل يُق ِو ُل ‪ -‬ل ْن يُق ِول ‪ِ -‬ليق ِو ْل ‪-‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ل يُق ِو ْل ‪ -‬ق ِو ْل ‪ -‬ل ُتق ِو ْل‬
‫ب ‪ -‬ت ْط ِييبا‪...‬‬
‫ط َّيب ‪ -‬يُط ِي ُ‬
‫‪56‬‬
‫‪MUFÂALE BÂBI‬‬
‫‪Bu bâb da tef’îl bâbı gibi sahîhe benzer:‬‬
‫قاول ‪ -‬يُقا ِو ُل‪ُ -‬مقاولة و ِقوال و ِقيوال ‪ُ -‬مقا ِو ٌل ‪ُ -‬مقاو ٌل ‪ -‬لم يُقا ِو ْل ‪ -‬ل َّما يُقا ِو ْل ‪ -‬ما يُقا ِو ُل ‪ -‬ل يُقا ِو ُل ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ل ْن يُقا ِول ‪ِ -‬ليقا ِو ْل ‪ -‬ل يُقا ِو ْل ‪ -‬قا ِو ْل ‪ -‬ل تُقا ِو ْل‬
‫ُ‬
‫ساير ‪ -‬يُسايِر ‪ُ -‬مسايرة‪...‬‬

‫ُ‬
‫‪İNFİÂL BÂBI‬‬
‫ِا ْنساق ‪ -‬ي ْنسا ُق ‪ِ -‬ا ْن ِسياقا ‪ُ -‬م ْنسا ٌق ‪ُ -‬م ْنسا ٌق ب ِِه ‪ -‬لم ي ْنس ْق ‪ -‬ل َّما ي ْنس ْق ‪ -‬ما ي ْنسا ُق ‪ -‬ل ي ْنسا ُق ‪ -‬ل ْن ي ْنساق‬
‫ْ‬
‫‪ِ -‬لي ْنس ْق ‪ -‬ل ي ْنس ْق ‪ِ -‬ا ْنس ْق ‪ -‬ل ت ْنس ْق‬
‫ِا ْختار ‪ -‬ي ْختا ُر ‪ِ -‬ا ْخ ِتيارا ‪ُ -‬م ْختا ٌر ‪ُ -‬م ْختا ٌر ‪ -‬لم ي ْختر ‪ -‬ل َّما ي ْختر ‪ -‬ما ي ْختا ُر ‪ -‬ل ي ْختا ُر ‪ -‬ل ْن ي ْختار ‪-‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلي ْختر ‪ -‬ل ي ْختر ‪ِ -‬ا ْختر ‪ -‬ل ت ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اُ ْخ ِتيروا‬ ‫اُ ْخ ِتيرا‬ ‫اُ ْخ ِتير‬ ‫ِا ْختا ُروا‬ ‫ِا ْختارا‬ ‫ِا ْختار‬
‫ُ‬
‫اُ ْخ ِترن‬ ‫اُ ْخ ِتيرتا‬ ‫اُ ْخ ِتير ْت‬ ‫ِا ْخترن‬ ‫ِا ْختارتا‬ ‫ِا ْختار ْت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اُ ْخ ِتر ُتم‬ ‫اُ ْخ ِتر ُتما‬ ‫اُ ْخ ِترت‬ ‫ِا ْختر ُتم‬ ‫ِا ْختر ُتما‬ ‫ِا ْخترت‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اُ ْخ ِتر ُت َّن‬ ‫اُ ْخ ِتر ُتما‬ ‫اُ ْخ ِترتِ‬ ‫ِا ْختر ُت َّن‬ ‫ِا ْختر ُتما‬ ‫ِا ْخترتِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اُ ْخ ِترنا‬ ‫ت‬‫اُ ْخ ِت ْر ُ‬ ‫ِا ْخترنا‬ ‫ت‬‫ِا ْخت ْر ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪ ve sonrasında ise ictima-i‬اخترن ‪’dir. Yâ elife kalbolunmuştur.‬اختير ‪’nin aslı‬اختار‬

‫‪sâkineyn’den elif düşmüştür.‬‬
‫‪. Sahih‬اُ ْخ ْتيِر ‪’dır. Yâ’nın kesrasından önce zamme ağır geldi atıldı:‬اُ ْخ ُتيِر ‪’nin aslı‬اختير‬
‫اخترن ‪.‬اُ ْخ ِتير ‪harf harekeye daha layık olduğu için kesra ta’ya verildi:‬‬
‫‪ِ ve devamında ise‬‬
‫ْ‬
‫‪ictima-i sâkineynden yâ düşmüştür.‬‬
‫‪57‬‬
‫يُ ْختا ُرون‬ ‫يُ ْختارا ِن‬ ‫يُ ْختا ُر‬ ‫ي ْختا ُرون‬ ‫ي ْختارا ِن‬ ‫ي ْختا ُر‬
‫يُ ْخترن‬ ‫ُت ْختارا ِن‬ ‫ُت ْختا ُر‬ ‫ي ْخترن‬ ‫ت ْختارا ِن‬ ‫ت ْختا ُر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تُ ْختا ُرون‬ ‫تُ ْختارا ِن‬ ‫تُ ْختا ُر‬ ‫ت ْختا ُرون‬ ‫ت ْختارا ِن‬ ‫ت ْختا ُر‬
‫ُت ْخترن‬ ‫ُت ْختارِ ين ُت ْختارا ِن‬ ‫ت ْخترن‬ ‫ت ْختارِ ين ت ْختارا ِن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫نُ ْختا ُر‬ ‫أُ ْختا ُر‬ ‫ن ْختا ُر‬ ‫أ ْختا ُر‬
‫‪’dur. Yâ elife kalb olunmuştur.‬ي ْختيِر ‪ fiilinin aslı‬ي ْختا ُر‬

‫ُ‬
‫‪’dür. Aynı şekilde yâ elife kalb olunmuştur.‬يُ ْختير ‪ fiilinin aslı ise‬يُ ْختا ُر‬
‫ُ‬
‫ُم ْختا ُرون‬ ‫ُم ْختارا ِن‬ ‫ُم ْختا ٌر‬ ‫ُم ْختا ُرون‬ ‫ُم ْختارا ِن‬ ‫ُم ْختا ٌر‬
‫ت‬
‫ُم ْختارا ٌ‬ ‫ُم ْختارتا ِن‬ ‫ُم ْختار ٌة‬ ‫ت‬ ‫ُم ْختارتا ِن‬
‫ُم ْختارا ٌ‬ ‫ُم ْختار ٌة‬
‫‪’dür.‬م ْختير ‪ُ iken ism-i mef’ûl olanın ki,‬م ْختيِر ‪ُ ’un aslı‬م ْختا ٌر ‪İsm-i fâil olan‬‬
‫ٌ‬ ‫ُ ٌ‬
‫لم يُ ْختارا لم يُ ْختا ُروا‬ ‫لم يُ ْختر‬ ‫لم ي ْختارا لم ي ْختا ُروا‬ ‫لم ي ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْختارا لم يُ ْخترن‬ ‫لم ُت ْختر‬ ‫لم ت ْختارا لم ي ْخترن‬ ‫لم ت ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْختارا لم ُت ْختا ُروا‬ ‫لم ُت ْختر‬ ‫لم ت ْختارا لم ت ْختا ُروا‬ ‫لم ت ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْختارا لم ُت ْخترن‬ ‫لم ُت ْختارِ ي‬ ‫لم ت ْختارا لم ت ْخترن‬ ‫لم ت ْختارِ ي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُ ْختر‬ ‫ُ‬
‫لم أ ْختر‬ ‫لم ن ْختر‬ ‫لم أ ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪58‬‬
‫ل ْن يُ ْختا ُروا‬ ‫ل ْن يُ ْختارا‬ ‫ل ْن يُ ْختار‬ ‫ل ْن ي ْختا ُروا‬ ‫ل ْن ي ْختارا‬ ‫ل ْن ي ْختار‬

‫ل ْن ُت ْختارا ل ْن يُ ْخترن‬ ‫ل ْن ُت ْختار‬ ‫ل ْن ت ْختارا ل ْن ي ْخترن‬ ‫ل ْن ت ْختار‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن تُ ْختارا ل ْن تُ ْختا ُروا‬ ‫ل ْن تُ ْختار‬ ‫ل ْن ت ْختارا ل ْن ت ْختا ُروا‬ ‫ل ْن ت ْختار‬
‫ل ْن ُت ْختارِ ي ل ْن ُت ْختارا ل ْن ُت ْخترن‬ ‫ل ْن ت ْختارِ ي ل ْن ت ْختارا ل ْن ت ْخترن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن نُ ْختار‬ ‫ل ْن أُ ْختار‬ ‫ل ْن ن ْختار‬ ‫ل ْن أ ْختار‬
‫ِلي ْختا ُروا‬ ‫ِلي ْختارا‬ ‫ِلي ْختر‬ ‫ِلي ْختا ُروا‬ ‫ِلي ْختارا‬ ‫ِلي ْختر‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلي ْخترن‬ ‫ِل ُت ْختارا‬ ‫ِل ُت ْختر‬ ‫ِلي ْخترن‬ ‫ِلت ْختارا‬ ‫ِلت ْختر‬
‫ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُ ْختر‬ ‫ِألُ ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل يُ ْختارا ل يُ ْختا ُروا‬ ‫ل يُ ْختر‬ ‫ل ي ْختارا ل ي ْختا ُروا‬ ‫ل ي ْختر‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ُت ْختارا ل يُ ْخترن‬ ‫ل ُت ْختر‬ ‫ل ت ْختارا ِلي ْخترن‬ ‫ل ت ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُ ْختر‬ ‫ل أُ ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِل ُت ْختا ُروا‬ ‫ِل ُت ْختارا‬ ‫ِل ُت ْختر‬ ‫ِا ْختا ُروا‬ ‫ِا ْختارا‬ ‫ِا ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِل ُت ْخترن‬ ‫ِل ُت ْختارا‬ ‫ِل ُت ْختارِ ي‬ ‫ِا ْخترن‬ ‫ِا ْختارا‬ ‫ِا ْختارِ ي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِلنُ ْختر‬ ‫ِألُ ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل تُ ْختارا ل تُ ْختا ُروا‬ ‫ل تُ ْختر‬ ‫ل ت ْختارا ل ت ْختا ُروا‬ ‫ل ت ْختر‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ُت ْختارِ ي ل ُت ْختارا ل ُت ْخترن‬ ‫ل ت ْختارا ل ت ْخترن‬ ‫ل ت ْختارِ ي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل نُ ْختر‬ ‫ل أُ ْختر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪59‬‬
‫‪َ BÂBI‬ت َف ُّعل‬
‫‪Bu bâbın çekimi sahih fiiller ile aynıdır. Aslına göre vavlı veya yalı olur:‬‬
‫تط َّور ‪ -‬يتط َّو ُر ‪ -‬تطورا ‪ُ -‬متط ِو ٌر ‪ُ -‬متط َّو ٌر ‪ -‬لم يتط َّو ْر ‪ -‬ل َّما يتط َّو ْر ‪ -‬ما يتط َّو ُر ‪ -‬ل يتط َّو ُر ‪ -‬ل ْن يتط َّور ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِليتط َّو ْر ‪ -‬ل يتط َّو ْر ‪ -‬تط َّو ْر ‪ -‬ل تتط َّو ْر‬
‫تطير ‪ -‬يتطير ‪ -‬تطيرا‪...‬‬

‫َّ‬ ‫َّ‬
‫‪َ BÂBI‬ت َفا ُعل‬
‫‪Bu bâb da sahîh fiil gibidir:‬‬
‫تساوم ‪ -‬يتساو ُم ‪ -‬تسا ُوما ‪ُ -‬متسا ِو ٌم ‪ُ -‬متساو ٌم ‪ -‬لم يتساو ْم ‪ -‬ل َّما يتساو ْم ‪ -‬ما يتساو ُم ‪ -‬ل يتساو ُم ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫يتساوم ‪ِ -‬ليتساو ْم ‪ -‬ل يتساو ْم ‪ -‬تساو ْم ‪ -‬ل تتساو ْم‬
‫تساير ‪ -‬يتساير ‪ -‬تسايُرا‪...‬‬

‫ُ‬
‫يد ‪ -‬ل ي ْست ِف ُ‬

‫يد ‪ -‬ل ْن‬ ‫يد ‪ُ -‬م ْستفا ٌد ‪ -‬ل ْم ي ْست ِف ْد ‪ -‬ل َّما ي ْست ِف ْد ‪ -‬ما ي ْست ِف ُ‬
‫يد ‪ِ -‬ا ْس ِتفادة ‪ُ -‬م ْست ِف ٌ‬ ‫ِا ْستفاد ‪ -‬ي ْست ِف ُ‬
‫ي ْست ِفيد ‪ِ -‬لي ْست ِف ْد ‪ -‬ل ي ْست ِف ْد ‪ِ -‬ا ْست ِف ْد ‪ -‬ل ت ْست ِف ْد‬
‫يدوا‬ ‫اُ ْس ُت ِف ُ‬ ‫اُ ْس ُت ِفيدا‬ ‫اُ ْس ُت ِفيد‬ ‫ِا ْستفا ُدوا‬ ‫ِا ْستفادا‬ ‫ِا ْستفاد‬
‫اُ ْس ُت ِف ْدن‬ ‫اُ ْس ُت ِفيد ْت اُ ْس ُت ِفيدتا‬ ‫ِا ْستف ْدن‬ ‫ِا ْستفادتا‬ ‫ِا ْستفاد ْت‬
‫اُ ْس ُت ِف ْدت اُ ْس ُت ِف ْد ُتما اُ ْس ُت ِف ْد ُتم‬ ‫ِا ْستف ْد ُتم‬ ‫ِا ْستف ْد ُتما‬ ‫ِا ْستف ْدت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اُ ْس ُت ِف ْدت اُ ْس ُت ِف ْد ُتما اُ ْس ُت ِف ْد ُت َّن‬ ‫ِا ْستف ْد ُت َّن‬ ‫ِا ْستف ْد ُتما‬ ‫ِا ْستف ْد ِت‬
‫اُ ْس ُت ِف ْدنا‬ ‫اُ ْس ُت ِف ْدت‬ ‫ِا ْستف ْدنا‬ ‫ت‬ ‫ِا ْستف ْد ُ‬
‫‪60‬‬
‫يُ ْستفا ُدون‬ ‫يُ ْستفادا ِن‬ ‫يُ ْستفا ُد‬ ‫ي ْست ِفيدا ِن ي ْست ِف ُ‬
‫يدون‬ ‫يد‬‫ي ْست ِف ُ‬
‫يُ ْستف ْدن‬ ‫ُت ْستفادا ِن‬ ‫ُت ْستفا ُد‬ ‫ت ْست ِفيدا ِن ي ْست ِف ْدن‬ ‫ت ْست ِف ُ‬
‫يد‬
‫ُت ْستفا ُدون‬ ‫ُت ْستفادا ِن‬ ‫ُت ْستفا ُد‬ ‫ت ْست ِفيدا ِن ت ْست ِف ُ‬
‫يدون‬ ‫ت ْست ِف ُ‬
‫يد‬
‫تُ ْستف ْدن‬ ‫تُ ْستفا ِدين ُت ْستفادا ِن‬ ‫ت ْست ِف ِيدين ت ْست ِفيدا ِن ت ْست ِف ْدن‬
‫نُ ْستفا ُد‬ ‫أُ ْستفا ُد‬ ‫ن ْست ِف ُ‬
‫يد‬ ‫يد‬ ‫أ ْست ِف ُ‬
‫‪’dür. Ya’nın harekesi fa’ya naklolunmuştur.‬ي ْست ْفي ُِد ‪ fiilinin aslı‬ي ْست ِف ُ‬
‫يد‬
‫‪’dür. Yâ’nın harekesi fa’ya naklolunmuş ya da elife‬يُ ْست ْفي ُد ‪ fiilinin aslı ise‬يُ ْستفا ُد‬
‫‪kalbolunmuştur.‬‬
‫ُم ْستفا ُدون‬ ‫ُم ْستفادا ِن‬ ‫اد‬

‫ُم ْستف ٌ‬ ‫يد ُم ْست ِفيدا ِن ُم ْست ِف ُ‬
‫يدون‬ ‫ُم ْست ِف ٌ‬
‫ت‬
‫ُم ْستفادا ٌ‬ ‫ُم ْستفادةٌ ُم ْستفادتا ِن‬
‫ُم ْست ِفيدةٌ ُم ْست ِفيدتا ِن ُم ْست ِفيدا ٌ‬
‫ت‬
‫لم يُ ْستفادا لم يُ ْستفا ُدوا‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُ ْستف ْد‬
‫ْ‬ ‫ل ْم ي ْست ِفيدا ل ْم ي ْست ِف ُ‬
‫يدوا‬ ‫لم ي ْست ِف ْد‬
‫ْ‬
‫لم تُ ْستفادا لم يُ ْستف ْدن‬ ‫لم تُ ْستف ْد‬ ‫لم ت ْست ِفيدا لم ي ْست ِف ْدن‬ ‫لم ت ْست ِف ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْستفادا لم ُت ْستفا ُدوا‬ ‫لم ُت ْستف ْد‬ ‫يدوا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ل ْم ت ْستفيدا ل ْم ت ْستف ُ‬ ‫ِ‬
‫لم ت ْستف ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْستفادا لم ُت ْستف ْدن‬ ‫ِ‬
‫لم ُت ْستفادي‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫لم ت ْستفيدي لم ت ْستفيدا لم ت ْستف ْدن‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُ ْستف ْد‬ ‫لم أُ ْستف ْد‬ ‫ِ‬
‫لم ن ْستف ْد‬ ‫ِ‬
‫لم أ ْستف ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪61‬‬
‫ل ْن يُ ْستفادا ل ْن يُ ْستفا ُدوا‬ ‫ل ْن يُ ْستفاد‬ ‫ل ْن ي ْست ِفيدا ل ْن ي ْست ِف ُ‬

‫يدوا‬ ‫ل ْن ي ْست ِفيد‬
‫ل ْن ُت ْستفادا ل ْن يُ ْستف ْدن‬ ‫ل ْن ُت ْستفاد‬ ‫ل ْن ت ْست ِفيدا ل ْن ي ْست ِف ْدن‬ ‫ل ْن ت ْست ِفيد‬
‫ل ْن ُت ْستفادا ل ْن ُت ْستفا ُدوا‬ ‫ل ْن ُت ْستفاد‬ ‫ل ْن ت ْست ِفيدا ل ْن ت ْست ِف ُ‬
‫يدوا‬ ‫ل ْن ت ْست ِفيد‬
‫ل ْن تُ ْستفا ِدي ل ْن تُ ْستفادا ل ْن تُ ْستف ْدن‬ ‫ل ْن ت ْست ِف ِيدي ل ْن ت ْست ِفيدا ل ْن ت ْست ِف ْدن‬
‫ل ْن نُ ْستفاد‬ ‫ل ْن أُ ْستفاد‬ ‫ل ْن ن ْست ِفيد‬ ‫ل ْن أ ْست ِفيد‬
‫ِلي ْستفادا ِلي ْستفا ُدوا‬

‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ِلي ْستف ْد‬
‫ُ‬ ‫ِلي ْست ِف ُ‬
‫يدوا‬ ‫ِلي ْست ِفيدا‬ ‫ِلي ْست ِف ْد‬
‫ِل ُت ْستفادا لي ْستف ْدن‬
‫ِ‬ ‫ِل ُت ْستف ْد‬ ‫ِلي ْست ِف ْدن‬ ‫ِلت ْست ِفيدا‬ ‫ِلت ْست ِف ْد‬
‫ُ‬
‫ِلنُ ْستف ْد‬ ‫ِألُ ْستف ْد‬
‫ل يُ ْستفا ُدوا‬ ‫ل يُ ْستف ْد ل يُ ْستفادا‬ ‫ل ي ْست ِف ُ‬

‫يدوا‬ ‫ل ي ْست ِفيدا‬ ‫ل ي ْست ِف ْد‬
‫ل ُت ْستف ْد ل ُت ْستفادا ل يُ ْستف ْدن‬ ‫ل ي ْست ِف ْدن‬ ‫ل ت ْست ِفيدا‬ ‫ل ت ْست ِف ْد‬
‫ل نُ ْستف ْد‬ ‫ل أ ُ ْستف ْد‬
‫ِل ُت ْستفادا ِل ُت ْستفا ُدوا‬ ‫ِل ُت ْستف ْد‬ ‫ِا ْست ِف ُ‬

‫يدوا‬ ‫ِا ْست ِفيدا‬ ‫ِا ْست ِف ْد‬
‫ِل ُت ْستفا ِدي ِل ُت ْستفادا ِل ُت ْستف ْدن‬ ‫ِا ْست ِف ْدن‬ ‫ِا ْست ِفيدا‬ ‫ِا ْست ِف ِيدي‬
‫ِلنُ ْستف ْد‬ ‫ِألُ ْستف ْد‬
‫ل ُت ْستفا ُدوا‬ ‫ل ُت ْستفادا‬

‫ل ُت ْستف ْد‬ ‫ل ت ْست ِف ُ‬
‫يدوا‬ ‫ل ت ْست ِفيدا‬ ‫ل ت ْست ِف ْد‬
‫ل ُت ْستفا ِدي ل ُت ْستفادا ل ُت ْستف ْدن‬ ‫ل ت ْست ِف ْدن‬ ‫ل ت ْست ِفيدا‬ ‫ل ت ْست ِف ِيدي‬
‫ل نُ ْستف ْد‬ ‫ل أ ُ ْستف ْد‬
‫‪62‬‬
‫‪ -3‬الفعل المثال‬
‫‪MİSÂL FİİL‬‬
‫‪63‬‬
64
MİSÂL FİİL
Çekim olarak sahih fiile benzediği için ‫ مثال‬ismini almıştır. Başında vâv varsa vâvî yâ
varsa yâî diye isimlendirilir.
MİSÂL-İ VÂVÎ
Bu fiilin 2, 3 ve 6. bâblarında fiil-i muzârî’den ve bazı masdarlardan vâv düşer. ‫ يعد‬،
ِ ve ‫ يطأ‬- ‫ و ِطئ‬fiillerinden vâv
‫ عدة‬gibi. Dördüncü bâbda ise istisnâî olarak ‫ يس ُع‬- ‫وسع‬
düşer:
2. Bâb: ‫ ِعدة‬/ ‫ و ْعدا‬- ‫ ي ِع ُد‬- ‫وعد‬
3. Bâb: ‫ ِهبة‬/ ‫ و ْهبا‬- ‫ب‬

ُ ‫ يه‬- ‫وهب‬
4. Bâb: ‫ و ْجل‬- ‫ي ْوج ُل‬- ‫و ِجل‬
5. Bâb: ‫ وقارا‬- ‫ ي ْو ُقر‬- ‫و ُقر‬

ُ
6. Bâb: ‫ ِوراثة‬- ‫ث‬
ُ ِ‫ ير‬- ‫ورِ ث‬
ُ ِ‫ يُور‬- ‫أ ْورث‬
İf’âl bâbı: ‫ إِيراثا‬- ‫ث‬
Tef’îl bâbı: ‫ ت ْو ِكيل‬- ‫ يُو ِك ُل‬- ‫و َّكل‬
ِ ‫ ُمواعدة‬- ‫ يوا ِع ُد‬- ‫واعد‬

ِ ‫ووعادا‬
Mufâale bâbı: ‫وويعادا‬ ُ
İnfiâl bâbı: ‫ ِا ْنوِ عادا‬- ‫ ي ْنو ِع ُد‬- ‫ِا ْنوعد‬
İftiâl bâbı: ‫ ِا ِتصال‬- ‫ ي َّت ِص ُل‬- ‫ِا َّتصل‬
Tefe’’ül bâbı: ‫ توكل‬-‫ يتو َّك ُل‬- ‫تو َّكل‬
Tefâul bâbı: ‫واكل‬

ُ ‫ ت‬- ‫ يتواك ُل‬- ‫تواكل‬
İstif’âl bâbı: ‫ ِا ْس ِتيرادا‬- ‫ ي ْست ْورِ ُد‬- ‫ِا ْست ْورد‬
65
‫‪2. BÂB:‬‬
‫ود ‪ -‬لم ي ِع ْد ‪ -‬ل َّما ي ِع ْد ‪ -‬ما ي ِع ُد ‪ -‬ل ي ِع ُد ‪ -‬ل ْن ي ِعد ‪ِ -‬لي ِع ْد ‪ -‬ل ي ِع ْد ‪-‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وعد ‪ -‬يع ُد ‪ -‬و ْعدا ‪ -‬واع ٌد ‪ -‬م ْو ُع ٌ‬
‫ْ‬
‫ِع ْد ‪ -‬ل ت ِع ْد ‪ -‬م ْو ِع ٌد ‪ِ -‬ميع ٌد ‪ -‬و ْعدة ‪ِ -‬و ْعدة ‪ُ -‬وعي ٌد ‪ -‬و ْع ِد ٌّي ‪ -‬و َّعا ٌد ‪ -‬أ ْوع ُد ‪ -‬ما أ ْوعد ُه ‪ -‬أ ْو ِع ْد ب ِِه‬
‫ْ‬
‫‪MÂZÎ MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ُو ِع ُدوا‬ ‫ُو ِعدا‬ ‫ُو ِعد‬ ‫وع ُدوا‬ ‫وعدا‬ ‫وعد‬
‫ُو ِع ْدن‬ ‫ُو ِعدتا‬ ‫ُو ِعد ْت‬ ‫وع ْدن‬ ‫وعدتا‬ ‫وعد ْت‬
‫ُو ِع ْد ُتم‬ ‫ُو ِع ْدتُما‬ ‫ُو ِع ْدت‬ ‫وع ْد ُتم‬ ‫وع ْدتُما‬ ‫وع ْدت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُو ِع ْدتُ َّن‬ ‫ُو ِع ْدتُما‬ ‫ُو ِع ْد ِت‬ ‫وع ْدتُ َّن‬ ‫وع ْدتُما‬ ‫وع ْد ِت‬
‫ُو ِع ْدنا‬ ‫ت‬‫ُو ِع ْد ُ‬ ‫وع ْدنا‬ ‫ت‬
‫وع ْد ُ‬
‫‪MUZÂRÎ MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫يُوع ُدون‬ ‫يُوعدا ِن‬ ‫يُوع ُد‬ ‫ي ِع ُدون‬ ‫ي ِعدا ِن‬ ‫ي ِع ُد‬
‫يُوع ْدن‬ ‫ُتوعدا ِن‬ ‫ُتوع ُد‬ ‫ي ِع ْدن‬ ‫ت ِعدا ِن‬ ‫ت ِع ُد‬
‫ُتوع ُدون‬ ‫ُتوعدا ِن‬ ‫ُتوع ُد‬ ‫ت ِع ُدون‬ ‫ت ِعدا ِن‬ ‫ت ِع ُد‬
‫ُتوع ْدن‬ ‫ُتوعدا ِن‬ ‫ُتوع ِدين‬ ‫ت ِع ْدن‬ ‫ت ِعدا ِن‬ ‫ت ِع ِدين‬
‫نُوع ُد‬ ‫أُوع ُد‬ ‫ن ِع ُد‬ ‫أ ِع ُد‬
‫‪ fiilinde vâv düşmüştür. Bunun ya ile kesra arasında‬ي ِع ُد ‪Yukarıda bahsedildiği gibi‬‬
‫‪bulunduğu için düştüğü söylenir. Meçhulünde ise düşmez. Yalnız med harfi daha‬‬
‫‪ deriz.‬يُوعد ‪ değil‬يُ ْوعد ‪kolay olduğu için‬‬
‫‪İSM-İ FÂİL‬‬

‫وعدةٌ‬ ‫ُو َّع ٌد‬ ‫اد‬
‫ُو َّع ٌ‬ ‫وا ِع ُدون‬ ‫واعدا ِن‬ ‫وا ِع ٌد‬ ‫مذكر‬
‫أوا ِع ُد‬ ‫وا ِعدا ٌ‬
‫ت‬ ‫وا ِعدتا ِن‬ ‫وا ِعدةٌ‬ ‫مؤنث‬
‫‪ olup iki vav‬وواعد ‪’nün aslıl‬أواعد ‪Buradaki bütün çekimler sahih fiil gibidir. Sadece‬‬
‫‪yan yana ağır olacağından birisi hemzeye kalp olunmuştur.‬‬
‫‪66‬‬

‫موا ِع ُ‬
‫يد‬ ‫ودون‬
‫م ْو ُع ُ‬ ‫م ْو ُعودا ِن‬ ‫ود‬
‫م ْو ُع ٌ‬ ‫مذكر‬
‫ت‬
‫م ْو ُعودا ٌ‬ ‫م ْو ُعودتا ِن‬ ‫م ْو ُعودةٌ‬ ‫مؤنث‬
‫‪CAHD-I MUTLAK MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫لم يُوعدا لم يُوع ُدوا‬ ‫لم يُوع ْد‬ ‫لم ي ِع ُدوا‬ ‫لم ي ِعدا‬ ‫لم ي ِع ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتوعدا لم يُوع ْدن‬ ‫لم ُتوع ْد‬ ‫لم ي ِع ْدن‬ ‫لم ت ِعدا‬ ‫لم ت ِع ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتوعدا لم ُتوع ُدوا‬ ‫لم ُتوع ْد‬ ‫ِ‬
‫لم تع ُدوا‬ ‫ِ‬
‫لم تعدا‬ ‫ِ‬
‫لم تع ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتوعدا لم ُتوع ْدن‬ ‫ِ‬
‫لم ُتوعدي‬ ‫ِ‬
‫لم تع ْدن‬ ‫ِ‬
‫لم تعدا‬ ‫ِ‬
‫لم تعدي‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم نُوع ْد‬ ‫ُ‬
‫لم أوع ْد‬ ‫لم ن ِع ْد‬ ‫ِ‬
‫لم أع ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪Nefy-i Hâl ve Nefy-i istikbâl muzârî gibi, cahd-ı mustağrak da cahd-ı mutlak gibidir.‬‬
‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ل ْن يُوع ُدوا‬ ‫ل ْن يُوعدا‬ ‫ل ْن يُوعد‬ ‫ل ْن ي ِع ُدوا‬ ‫ل ْن ي ِعدا‬ ‫ل ْن ي ِعد‬

‫ل ْن يُوع ْدن‬ ‫ل ْن تُوعدا‬ ‫ل ْن تُوعد‬ ‫ل ْن ي ِع ْدن‬ ‫ل ْن ت ِعدا‬ ‫ل ْن ت ِعد‬
‫ل ْن ُتوع ُدوا‬ ‫ل ْن ُتوعدا‬ ‫ل ْن ُتوعد‬ ‫ل ْن ت ِع ُدوا‬ ‫ل ْن ت ِعدا‬ ‫ل ْن ت ِعد‬
‫ل ْن ُتوع ْدن‬ ‫ل ْن ُتوعدا‬ ‫ل ْن ُتوع ِدي‬ ‫ل ْن ت ِع ْدن‬ ‫ل ْن ت ِعدا‬ ‫ل ْن ت ِع ِدي‬
‫ل ْن نُوعد‬ ‫ل ْن أُوعد‬ ‫ل ْن ن ِعد‬ ‫ل ْن أ ِعد‬
‫‪EMR-İ GÂİB MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ِليوع ُدوا‬ ‫ِليوعدا‬ ‫ِليوع ْد‬ ‫ِلي ِع ُدوا‬ ‫ِلي ِعدا‬ ‫ِلي ِع ْد‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ِليوع ْدن‬ ‫ِل ُتوعدا‬ ‫ِل ُتوع ْد‬ ‫ِلي ِع ْدن‬ ‫ِلت ِعدا‬ ‫ِلت ِع ْد‬
‫ُ‬
‫ِلنُوع ْد‬ ‫ِألُوع ْد‬
‫‪67‬‬
‫‪NEHY-İ GÂİB MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ل يُوع ُدوا‬ ‫ل يُوعدا‬ ‫ل يُوع ْد‬ ‫ل ي ِع ُدوا‬ ‫ل ي ِعدا‬ ‫ل ي ِع ْد‬

‫ل يُوع ْدن‬ ‫ل تُوعدا‬ ‫ل تُوع ْد‬ ‫ل ي ِع ْدن‬ ‫ل ت ِعدا‬ ‫ل ت ِع ْد‬
‫ل نُوع ْد‬ ‫ل أُوع ْد‬
‫‪EMR-İ HÂZIR MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ِل ُتوع ُدوا‬ ‫ِل ُتوعدا‬ ‫ِل ُتوع ْد‬ ‫ِع ُدوا‬ ‫ِعدا‬ ‫ِع ْد‬
‫ِل ُتوع ْدن‬ ‫ِل ُتوعدا‬ ‫ِل ُتوع ِدي‬ ‫ِع ْدن‬ ‫ِعدا‬ ‫ِع ِدي‬
‫ِلنُوع ْد‬ ‫ِألُوع ْد‬
‫‪NEHY-İ HÂZIR MA’LÛM VE MEÇHÛL‬‬
‫ل ُتوع ُدوا‬ ‫ل ُتوعدا‬ ‫ل ُتوع ْد‬ ‫ل ت ِع ُدوا‬ ‫ل ت ِعدا‬ ‫ل ت ِع ْد‬

‫ل تُوع ْدن‬ ‫ل تُوعدا‬ ‫ل تُوع ِدي‬ ‫ل ت ِع ْدن‬ ‫ل ت ِعدا‬ ‫ل ت ِع ِدي‬
‫ل نُوع ْد‬ ‫ل أُوع ْد‬
‫م ْو ِع ٌد ‪ -‬م ْو ِعدا ِن ‪ -‬موا ِع ُد ‪İsm-i zamân, ism-i mekân, masdar-ı mîmî:‬‬
‫ِميع ٌد ‪ِ -‬ميعدا ِن ‪ -‬موا ِع ُد ‪İsm-i âlet:‬‬
‫و ْعدة ‪ -‬و ْعدتا ِن ‪ -‬وعدا ٌ‬

‫ِو ْعدة ‪ِ -‬و ْعدتا ِن ‪ِ -‬وعد ٌ‬

‫ات ‪Masdar bina-i nev’:‬‬
‫ُوعي ٌد ‪ُ -‬وعيدا ِن ‪ُ -‬وعي ُدون ‪İsm-i tasğîr:‬‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ان ‪ -‬و ْع ِديون ‪ /‬و ْع ِد َّيةٌ‪ -‬و ْع ِد َّيتا ِن ‪ -‬و ْع ِد َّي ٌ‬

‫ات ‪İsm-i mensûb:‬‬ ‫وع ِدي ‪ -‬وع ِدي ِ‬
‫ْ َّ‬ ‫ْ ٌّ‬
‫ادون ‪ /‬و َّعادةٌ ‪ -‬و َّعادتا ِن ‪ -‬و َّعادا ٌ‬

‫ت ‪Mübalağa ism-i fâil:‬‬ ‫و َّعا ٌد ‪ -‬و َّعادا ِن ‪ -‬و َّع ُ‬
‫ْأوع ُد ‪ -‬أ ْوعدا ِن ‪ -‬أ ْوع ُدون ‪ -‬أوا ِع ُد ‪ُ /‬و ْعدى ‪ُ -‬و ْعديا ِن ‪ُ -‬و ْعديا ٌ‬
‫ت ُوع ُد ‪İsm-i tafdîl:‬‬
‫ما أ ْوعد ُه ‪ -‬ما أ ْوعد ُهما‪Fiil-i taaccub-i evvel: ...‬‬
‫أ ْو ِع ْد ب ِِه ‪ -‬أ ْو ِع ْد ِبهِ ما‪Fiil-i taaccub-i sânî: ...‬‬
‫‪68‬‬
‫‪3. BÂB:‬‬
‫ب‪-‬ل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وب ‪ -‬ل ْم يه ْب ‪ -‬ل َّما يه ْب ‪ -‬ما يه ُ‬‫ب ‪ -‬م ْو ُه ٌ‬‫ب) ‪ -‬و ْهبا ‪ /‬هبة ‪ -‬واه ٌ‬ ‫ب (يُوه ُ‬ ‫وهب ( ُوهب) ‪ -‬يه ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ب ‪ -‬و ْهبِي‬
‫ٌّ‬ ‫ب ‪ -‬و ْهبة ‪ِ -‬و ْهبة ‪ُ -‬وه ْي ٌ‬
‫ب ‪ -‬ميه ٌ‬ ‫ب ‪ -‬ل ْن يهب ‪ -‬ليه ْب ‪ -‬ل يه ْب ‪ -‬ه ْب ‪ -‬ل ته ْب ‪ -‬م ْوه ٌ‬ ‫يه ُ‬
‫ب ‪ -‬ما أ ْوهب ُه ‪ -‬أ ْو ِه ْب ب ِِه‬‫ب ‪ -‬أ ْوه ُ‬
‫‪ -‬و َّها ٌ‬
‫‪Görüldüğü üzere bu bâbın çekimi de 2. Bâba benzer bir biçimde baştaki‬‬
‫‪değişiklikler hariç sahih fiil gibidir. İsim çekimleri zaten 2. Bâb ile aynıdır. Belki‬‬
‫‪biraz karışabilir diye emr-i hâzır çekimini yazalım:‬‬
‫‪Mâlûm‬‬
‫ه ْب ‪ -‬هبا ‪ -‬هبوا ‪ /‬هبِي ‪ -‬هبا ‪ -‬هبن‬
‫ْ‬ ‫ُ‬
‫‪Meçhul‬‬
‫ِل ُتوه ْب ‪ِ -‬ل ُتوهبا ‪ِ -‬ل ُتوهبوا ‪ِ /‬ل ُتوهبِي ‪ِ -‬ل ُتوهبا ‪ِ -‬ل ُتوهبن ‪ِ /‬ألُوه ْب ‪ِ -‬لنُوه ْب‬
‫ْ‬ ‫ُ‬
‫‪4. BÂB:‬‬
‫(و ِجل) ‪ -‬ي ْوج ُل (يُوج ُل) ‪ -‬وجل ‪ -‬وا ِج ٌل ‪ -‬م ْو ُج ٌ‬

‫ول ‪ -‬لم ي ْوج ْل ‪ -‬ل َّما ي ْوج ْل ‪ -‬ما ي ْوج ُل ‪ -‬ل ي ْوج ُل‬
‫ْ‬ ‫و ِجل ُ‬
‫‪ -‬ل ْن ي ْوجل ‪ِ -‬لي ْوج ْل ‪ -‬ل ي ْوج ْل ‪ِ -‬ايج ْل ‪ -‬ل ت ْوج ْل ‪ -‬م ْو ِج ٌل ‪ِ -‬ميج ٌل ‪ -‬و ْجلة ‪ِ -‬و ْجلة ‪ُ -‬وجي ٌل ‪ -‬وج ِلي‬
‫ٌّ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬و َّجا ٌل ‪ -‬أ ْوج ُل ‪ -‬ما أ ْوجل ُه ‪ -‬أ ْو ِج ْل ب ِِه‬
‫;‪Bu bâbın çekimi sahih fiil gibidir. Şu farkla ki‬‬

‫‪Emr-i hâzır ve ism-i mef’ûlde sâkin vâvın ma-kabli kesra olduğundan yâ’ya‬‬
‫‪dönüşmüştür.‬‬
‫‪’dür.‬أواجل ‪’de olduğu gibidir. Yani cem-i teksiri‬وعد ‪İsm-i fâil çekimi‬‬
‫‪5. BÂB‬‬
‫ور ب ِِه ‪ -‬لم ي ْو ُقر ‪ -‬ل َّما ي ْو ُقر ‪ -‬ما ي ْو ُقر ‪ -‬ل ي ْو ُقر ‪ -‬ل ْن ي ْو ُقر ‪ِ -‬لي ْو ُقر ‪ -‬ل‬
‫ور ‪ -‬م ْو ُق ٌ‬
‫و ُقر ‪ -‬ي ْو ُق ُر ‪ -‬وقارا ‪ -‬و ُق ٌ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ي ْو ُقر ‪ -‬اُو ُقر ‪ -‬ل ت ْو ُقر ‪ -‬م ْو ِقر ‪ِ -‬ميقر ‪ -‬و ْقرة ‪ِ -‬و ْقرة ‪ُ -‬وقير ‪ -‬وقارِ ٌّي ‪ -‬و َّقا ٌر ‪ -‬أ ْوقر ‪ -‬ما أ ْوقر ُه ‪ -‬أ ْو ِقر ب ِِه‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ٌْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫…‪Ey talebe! Artık bu işin mantığını kavramış olmalısın… Îzâha hacet yok‬‬
‫‪69‬‬
‫‪6. BÂB‬‬
‫ث ‪ -‬ل ْن يرِ ث ‪ِ -‬ليرِ ْث ‪-‬‬‫ث ‪ -‬ل يرِ ُ‬ ‫ث ‪ -‬ل َّما يرِ ْث ‪ -‬ما يرِ ُ‬ ‫وث ‪ -‬ل ْم يرِ ْ‬
‫ث ‪ -‬م ْو ُر ٌ‬ ‫ث ‪ِ -‬وراثة ‪ -‬وارِ ٌ‬‫ورِ ث ‪ -‬يرِ ُ‬
‫ث ‪ -‬ما أ ْورث ُه‬ ‫ث ‪ِ -‬ورا ِث ٌّي ‪ -‬و َّرا ٌ‬
‫ث ‪ -‬أ ْور ُ‬ ‫ث ‪ -‬و ْرثة ‪ِ -‬و ْرثة ‪ُ -‬ور ْي ٌ‬ ‫ث ‪ِ -‬مير ٌ‬ ‫ث ‪ -‬م ْورِ ٌ‬ ‫ث ‪ -‬رِ ْ‬
‫ث ‪ -‬ل ترِ ْ‬ ‫ل يرِ ْ‬
‫‪ -‬أ ْورِ ْث ب ِِه‬
‫ث ‪ -‬ل ْن يُورِ ث ‪-‬‬
‫ث ‪ -‬ل يُورِ ُ‬
‫ث ‪ -‬ما يُورِ ُ‬
‫ث ‪ -‬ل ْم يُورِ ْث ‪ -‬ل َّما يُورِ ْ‬
‫ث ‪ُ -‬مور ٌ‬ ‫ث ‪ -‬إِيراثا ‪ُ -‬مورِ ٌ‬‫أ ْورث ‪ -‬يُورِ ُ‬
‫ث‬‫ِل ُيورِ ْث ‪ -‬ل يُورِ ْث ‪ -‬أ ْورِ ْث ‪ -‬ل تُورِ ْ‬
‫و َّكل ‪ -‬يُو ِك ُل ‪ -‬ت ْو ِكيل ‪ُ -‬مو ِك ٌل ‪ُ -‬مو َّك ٌل ‪ -‬لم يُو ِك ْل ‪ -‬ل َّما يُو ِك ْل ‪ -‬ما يُو ِك ُل ‪ -‬ل يُو ِك ُل ‪ -‬ل ْن يُو ِكل ‪ِ -‬ليو ِك ْل‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬ل يُو ِك ْل ‪ -‬و ِك ْل ‪ -‬ل ُتو ِك ْل‬
‫وويعادا ‪ُ -‬موا ِع ٌد ‪ُ -‬مواع ٌد ‪ -‬لم يُوا ِع ْد ‪ -‬ل َّما يُوا ِع ْد ‪ -‬ما يُوا ِع ُد ‪ -‬ل يُوا ِع ُد‬ ‫ووعادا ِ‬ ‫واعد ‪ -‬يوا ِع ُد ‪ُ -‬مواعدة ِ‬
‫ُ‬
‫ْ‬
‫‪ -‬ل ْن يُوا ِعد ‪ِ -‬ليوا ِع ْد ‪ -‬ل يُوا ِع ْد ‪ -‬وا ِع ْد ‪ -‬ل ُتوا ِع ْد‬
‫ُ‬
‫ِا ْنوعد ‪ -‬ي ْنو ِع ُد ‪ِ -‬ا ْنوِ عادا ‪ُ -‬م ْنو ِع ٌد ‪ُ -‬م ْنوع ٌد ب ِِه ‪ -‬لم ي ْنو ِع ْد ‪ -‬ل َّما ي ْنو ِع ْد ‪ -‬ما ي ْنو ِع ُد ‪ -‬ل ي ْنو ِع ُد ‪ -‬ل ْن ي ْنو ِعد‬
‫ْ‬
‫‪ِ -‬لي ْنو ِع ْد ‪ -‬ل ي ْنو ِع ْد ‪ِ -‬ا ْنو ِع ْد ‪ -‬ل ت ْنو ِع ْد‬
‫…‪Böyle bir fiil var mı bilmiyoruz, farazî olarak çektik‬‬
‫‪İFTİÂL BÂBI‬‬
‫ِا َّتصل ‪ -‬ي َّت ِص ُل ‪ِ -‬ا ِتصال ‪ُ -‬م َّت ِص ٌل ‪ُ -‬م َّتص ٌل ‪ -‬لم ي َّت ِص ْل ‪ -‬ل َّما ي َّت ِص ْل ‪ -‬ما ي َّت ِص ُل ‪ -‬ل ي َّت ِص ُل ‪ -‬ل ْن ي َّت ِصل ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِلي َّت ِص ْل ‪ -‬ل ي َّت ِص ْل ‪ِ -‬ا َّت ِص ْل ‪ -‬ل ت َّت ِص ْل‬
‫ِ‬
‫‪’dir.‬ا ْوتصل ‪Bu fiilin aslı‬‬ ‫‪’ya‬تاء ‪ olan fiillerin fau’l-fiilleri iftial babında‬و‪ ،‬ي‪ ،‬ث ‪Fau’l-fiili‬‬
‫‪dönüşür.‬‬
‫‪70‬‬
‫‪TEFE’’ÜL BÂBI‬‬
‫تو َّكل ‪ -‬يتو َّك ُل‪ -‬توكل ‪ُ -‬متو ِك ٌل ‪ُ -‬متو َّك ٌل ‪ -‬لم يتو َّك ْل ‪ -‬ل َّما يتو َّك ْل ‪ -‬ما يتو َّك ُل ‪ -‬ل يتو َّك ُل ‪ -‬ل ْن يتو َّكل ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِليتو َّك ْل ‪ -‬ل يتو َّك ْل ‪ -‬تو َّك ْل ‪ -‬ل تتو َّك ْل‬
‫‪TEFÂUL BÂBI‬‬
‫واكل ‪ُ -‬متوا ِك ٌل ‪ُ -‬متواك ٌل ‪ -‬لم يتواك ْل ‪ -‬ل َّما يتواك ْل ‪ -‬ما يتواك ُل ‪ -‬ل يتواك ُل ‪ -‬ل ْن‬
‫تواكل ‪ -‬يتواك ُل ‪ -‬ت ُ‬
‫ْ‬
‫يتواكل ‪ِ -‬ليتواك ْل ‪ -‬ل يتواك ْل ‪ -‬تواك ْل ‪ -‬ل تتواك ْل‬
‫ِا ْست ْورد ‪ -‬ي ْست ْورِ ُد ‪ِ -‬ا ْس ِتيرادا ‪ُ -‬م ْست ْورِ ٌد ‪ُ -‬م ْست ْور ٌد ‪ -‬لم ي ْست ْورِ ْد ‪ -‬ل َّما ي ْست ْورِ ْد ‪ -‬ما ي ْست ْورِ ُد ‪ -‬ل ي ْست ْورِ ُد ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ل ْن ي ْست ْورِ د ‪ِ -‬لي ْست ْورِ ْد ‪ -‬ل ي ْست ْورِ ْد ‪ِ -‬ا ْست ْورِ ْد ‪ -‬ل ت ْست ْورِ ْد‬
‫‪71‬‬
‫‪MİSÂL-İ YÂÎ‬‬
‫‪Burada zikre değer pek ilâl kaidesi olmadığı için her bâbdan bir fiilin emsile-i‬‬
‫‪muhtelifesini yazmakla yetineceğiz:‬‬
‫‪1. BÂB‬‬
‫يمن (يُ ِمن) ‪ -‬يي ُم ُن (يُوم ُن) ‪ -‬يُ ْمنا ‪ -‬يا ِم ٌن ‪ -‬مي ُمو ٌن ‪ -‬لم يي ُم ْن ‪ -‬ل َّما يي ُم ْن ‪ -‬ما يي ُم ُن ‪ -‬ل يي ُم ُن ‪ -‬ل ْن يي ُمن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫وم ْن (ل ُتوم ْن) ‪ -‬ل تي ُم ْن ‪ -‬ميم ٌن ‪ -‬ميم ٌن ‪ -‬ي ْمنة ‪ -‬ي ِْمنة ‪ -‬يُمي ٌن ‪ -‬يُ ْمني ‪ -‬ي َّما ٌن ‪-‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫‪ -‬لي ْي ُم ْن ‪ -‬ل ي ْي ُم ْن ‪ -‬اُ ُ‬
‫أ ْيم ُن ‪ -‬ما أ ْيمن ُه ‪ -‬أ ْي ِم ْن ب ِِه‬
‫‪2. BÂB‬‬
‫ور ‪ -‬لم يي ِسر ‪ -‬ل َّما يي ِسر ‪ -‬ما يي ِسر ‪ -‬ل يي ِسر ‪ -‬ل ْن يي ِسر ‪ِ -‬ليي ِسر ‪ -‬ل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يسر ‪ -‬ي ْيس ُر ‪ -‬ي ْسرا ‪ -‬ياس ٌر ‪ -‬م ْي ُس ٌ‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ ْ‬
‫يسر ‪ -‬ل تي ِسر ‪ -‬مي ِسر ‪ِ -‬ميسر ‪ -‬ي ْسرة ‪ -‬ي ِْسرة ‪ -‬يُسير ‪ -‬ي ْسرِ ٌّي ‪ -‬ي َّسا ٌر ‪ -‬أ ْيسر ‪ -‬ما أ ْيسر ُه ‪ -‬وا ْي ِسر‬ ‫يي ِسر ‪ِ -‬ا ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ٌْ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ ٌ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫ب ِِه‬
‫‪3. BÂB‬‬
‫وع ‪ -‬لم ييف ْع ‪ -‬ل َّما ييف ْع ‪ -‬ما ييف ُع ‪ -‬ل ييف ُع ‪ -‬ل ْن ييفع ‪ِ -‬لييف ْع ‪ -‬ل ييف ْع ‪-‬‬ ‫ِ‬
‫يفع ‪ -‬ي ْيف ُع ‪ -‬ي ْفعا ‪ -‬ياف ٌع ‪ -‬م ْي ُف ٌ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫ِايف ْع ‪ -‬ل تيف ْع ‪ -‬مي ِف ٌع ‪ِ -‬ميف ٌع ‪ -‬ي ْفعة ‪ -‬ي ِْفعة ‪ -‬يُفي ٌع ‪ -‬ي ْف ِعي ‪ -‬ي َّفا ٌع ‪ -‬أ ْيف ُع ‪ -‬ما أ ْيفع ُه ‪ -‬وأ ْي ِف ْع ب ِِه‬
‫ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪4. BÂB‬‬
‫ي ِقن ‪ -‬ييق ُن ‪ -‬ي ْقنا ‪ -‬ي ِق ٌن ‪ -‬مي ُقو ٌن ب ِِه ‪ -‬لم ييق ْن ‪ -‬لما ييق ْن ‪ -‬ما ييق ُن ‪ -‬ل ييق ُن ‪ -‬ل ْن ييقن ‪ِ -‬لييق ْن ‪ -‬ل‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ييق ْن ‪ِ -‬ايق ْن ‪ -‬ل تيق ْن ‪ -‬مي ِق ٌن ‪ِ -‬ميق ٌن ‪ -‬ي ْقنة ‪ -‬ي ِْقنة ‪ -‬يُقي ٌن ‪ -‬ي ْق ِني‪ -‬يقا ٌن ‪ -‬أ ْيق ُن ‪ -‬ما أ ْيقن ُه ‪ -‬وأ ْي ِق ْن ب ِِه‬
‫ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪5. BÂB‬‬
‫ظ ‪ -‬ل ْن يي ُقظ ‪ِ -‬ليي ُق ْظ ‪-‬‬‫ظ ‪ -‬ل ي ْي ُق ُ‬ ‫وظ به ‪ -‬ل ْم ي ْي ُق ْظ ‪ -‬ل َّما ي ْي ُق ْظ ‪ -‬ما ي ْي ُق ُ‬ ‫ظ ‪ -‬يقاظة ‪ -‬ي ِق ٌ‬
‫ظ ‪ -‬م ْي ُق ٌ‬ ‫ي ُقظ ‪ -‬ي ْي ُق ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ظ ‪ -‬ما أ ْيقظ ُه ‪-‬‬ ‫ظ ‪ -‬يقا ِظ ٌّي ‪ -‬ي َّقا ٌ‬
‫ظ ‪ -‬أ ْيق ُ‬ ‫ظ ‪ -‬ي ْقظة ‪ -‬ي ِْقظة ‪ -‬يُق ْي ٌ‬ ‫ظ ‪ِ -‬ميق ٌ‬
‫ل ي ْي ُق ْظ ‪ -‬اُو ُق ْظ ‪ -‬ل ت ْي ُق ْظ ‪ -‬م ْيق ٌ‬
‫وأ ْي ِق ْظ ب ِِه‬
‫‪6. BÂB‬‬
‫وس ‪ -‬لم ييب ِْس ‪ -‬ل َّما ييبِس ‪ -‬ما ييب ُِس ‪ -‬ل ييب ُِس ‪ -‬ل ْن ييبِس ‪ِ -‬لييب ِْس ‪-‬‬‫يبِس ‪ -‬ي ْيب ُِس‪ -‬يُ ْبسا ‪ -‬ياب ٌِس ‪ -‬م ْي ُب ٌ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫ل ييب ِْس ‪ِ -‬ايب ِْس ‪ -‬ل تيب ِْس ‪ -‬ميب ٌِس ‪ِ -‬ميب ٌس ‪ -‬يبسة ‪ -‬يِبسة ‪ -‬يُبي ٌس ‪ -‬يُب ِسي ‪ -‬يبا ٌس ‪ -‬أ ْيب ُس ‪ -‬ما أ ْيبس ُه ‪-‬‬
‫َّ‬ ‫ْ ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫وأيبِس بِهِ‬
‫ْ ْ‬
‫‪72‬‬
‫وسر ‪ِ -‬لي ِ‬
‫وسر‬ ‫وسر ‪ -‬لن ي ِ‬
‫وسر ‪ -‬ل ي ِ‬
‫وسر ‪ -‬ما ي ِ‬
‫وسر ‪ -‬لما ي ِ‬
‫وسر ‪ -‬موسر ‪ -‬لم ي ِ‬
‫وسر ‪ -‬إِيسارا ‪ -‬م ِ‬‫أيسر‪ -‬ي ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ ُ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َّ ُ ْ‬ ‫ْ ُ ْ‬ ‫ُ ٌ ُ ٌ‬ ‫ُ ُ‬ ‫ْ‬
‫وسر‬‫وسر ‪ -‬أي ِسر ‪ -‬ل ت ِ‬
‫‪-‬لي ِ‬
‫ُ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ُ ْ‬
‫ي َّسر ‪ -‬يُي ِسر ‪ -‬تي ِسيرا ‪ُ -‬مي ِسر ‪ُ -‬مي َّسر ‪ -‬لم يُي ِسر ‪ -‬ل َّما يُي ِسر ‪ -‬ما يُي ِسر ‪ -‬ل يُي ِسر ‪ -‬ل ْن يُي ِسر ‪ِ -‬ليي ِسر ‪ -‬ل‬
‫ُ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫يُي ِسر ‪ -‬ي ِسر ‪ -‬ل تُي ِسر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ياسر ‪ -‬يُيا ِسر ‪ُ -‬مياسرة و ِيسارا ويِيسارا ‪ُ -‬ميا ِسر ‪ُ -‬مياسر ‪ -‬لم يُيا ِسر ‪ -‬ل َّما يُيا ِسر ‪ -‬ما يُيا ِسر ‪ -‬ل يُيا ِسر ‪-‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬
‫ل ْن يُيا ِسر ‪ِ -‬ليياسر ‪ -‬ل يُياسر ‪ -‬ياسر ‪ -‬ل ُتياسر‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ‬
‫ِا ْنيسر ‪ -‬ي ْني ِسر ‪ِ -‬ا ْن ِيسارا ‪ُ -‬م ْني ِسر ‪ُ -‬م ْنيسر ِبه ‪ -‬لم ي ْني ِسر ‪ -‬لما ي ْني ِسر ‪ -‬ما ي ْني ِسر ‪ -‬ل ي ْني ِسر ‪ -‬لن ي ْني ِسر ‪-‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬
‫ِلي ْني ِسر ‪ -‬ل ي ْني ِسر ‪ِ -‬ا ْني ِسر ‪ -‬ل ت ْني ِسر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِا َّتسر ‪ -‬ي َّت ِسر ‪ِ -‬ا ِتسارا ‪ُ -‬م َّت ِسر ‪ُ -‬م َّتسر ‪ -‬لم ي َّت ِسر ‪ -‬ل َّما ي َّت ِسر ‪ -‬ما ي َّت ِسر ‪ -‬ل ي َّت ِسر ‪ -‬ل ْن ي َّت ِسر ‪ِ -‬لي َّت ِسر ‪ -‬ل‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬
‫ي َّت ِسر ‪ِ -‬ا َّت ِسر ‪ -‬ل ت َّتسر‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪TEFE’’ÜL BÂBI‬‬
‫تي َّسر ‪ -‬يتي َّسر ‪ -‬تيسرا ‪ُ -‬متي ِسر ‪ُ -‬متي َّسر ‪ -‬لم يتي َّسر ‪ -‬ل َّما يتي َّسر ‪ -‬ما يتي َّسر ‪ -‬ل يتي َّسر ‪ -‬ل ْن يتي َّسر ‪ِ -‬ليتي َّسر‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬
‫‪ -‬ل يتي َّسر ‪ -‬تي َّسر ‪ -‬ل تتي َّسر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تياسر ‪ -‬يتياسر ‪ -‬تيا ُسرا ‪ُ -‬متيا ِسر ‪ُ -‬متياسر ‪ -‬لم يتياسر ‪ -‬ل َّما يتياسر ‪ -‬ما يتياسر ‪ -‬ل يتياسر ‪ -‬ل ْن يتياسر‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ُ‬
‫‪ِ -‬ليتياسر ‪ -‬ل يتياسر ‪ -‬تياسر ‪ -‬ل تتياسر‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِا ْستيسر ‪ -‬ي ْستي ِسر ‪ِ -‬ا ْس ِتيسارا ‪ُ -‬م ْستي ِسر ‪ُ -‬م ْستيسر ‪ -‬لم ي ْستي ِسر ‪ -‬ل َّما ي ْستي ِسر ‪ -‬ما ي ْستي ِسر ‪ -‬ل ي ْستي ِسر ‪-‬‬
‫ْ ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ٌ‬ ‫ْ ٌ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ل ْن ي ْستيسر ‪ -‬لي ْستيسر ‪ -‬ل ي ْستيسر ‪ -‬ا ْستيسر ‪ -‬ل ت ْستيسر‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫‪73‬‬
74
‫‪ -4‬الفعل اللفيف‬
‫‪LEFÎF FİİL‬‬
‫‪75‬‬
76
LEFÎF FİİLLER
Bir fiil içerisinde iki tane illet harf-i bulunursa bu fiillere lefif fiiller denilir. İki
kısımdır:
1. Lefîf-i Makrûn: İllet harfi aynü’l-fiil ve lâmu’l-fiil’de (ortada ve sonda)
bulunanlar. ‫ قوِ ي‬،‫ طوى‬gibi…
2. Lefîf-i Mefrûk: İllet harfi fâu’l-fiil ve lâmu’l-fiil’de (başta ve sonda)
bulunanlar.‫ و ِجي‬، ‫ وقى‬gibi.
Lefif-i makrûnlar çekim bakımından nâkıs fiil ile aynıdır. Mefruklar ise fau’l-fiil
itibariyle misâl fiile lâmu’l-fiil itibariyle de nâkıs fiile benzerler. Aşağıda lefif fiillerin
kullanıldığı bablardan emsile-i muhtelife çekimlerini vermekle yetineceğiz. Nâkıs ve
misâl fiili çekmiş olan bir talebeye bu kadarı yeter diye düşünüyoruz.
SÜLÂSÎ MÜCERREDLER
2. BÂB
- ‫ ِلي ِق‬- ‫ ل ْن ي ِقي‬- ‫ ل ي ِقي‬- ‫ ما ي ِقي‬- ‫ ل َّما ي ِق‬- ‫ لم ي ِق‬- ‫ م ْو ِقي‬- ‫ وا ٍق‬- ‫ ِوقاية‬- )‫ ي ِقي (يُوقى‬- )‫(و ِقي‬ ُ ‫وقى‬
ْ ٌّ
‫ وأ ْو ِق ب ِِه‬- ‫ ما أ ْوقا ُه‬- ‫ أ ْوقى‬- ‫ و َّقا ٌء‬- ‫ ِوقا ِئي‬- ‫ ُوقي‬- ‫ ِو ْقية‬- ‫ و ْقية‬- ‫ ِميقى‬- ‫ م ْو ٍق‬- ‫ ل ت ِق‬- ‫ ِق ْه‬- ‫ل ي ِق‬
ٌّ ٌّ
Emr-i hâzır: ‫ ِقين‬- ‫ ِقيا‬- ‫ ِقي‬/ ‫ ُقوا‬- ‫ ِقيا‬- ‫ِق ْه‬
- ِ‫ ِلي ْطو‬- ‫ ل ْن ي ْطوِ ي‬- ‫ ل ي ْطوِ ي‬- ‫ ما ي ْطوِ ي‬- ِ‫ ل َّما ي ْطو‬- ِ‫ لم ي ْطو‬- ‫ م ْطوِ ٌّي‬- ‫ طا ٍو‬- ‫ ط ًّيا‬- ‫ ي ْطوِ ي‬- ‫طوى‬
ْ
‫ وأ ْطوِ بِه‬- ‫ ما أ ْطوا ُه‬- ‫ أ ْطوى‬- ‫ ط َّوا ٌء‬- ‫ طيِي‬- ‫ طُو ٌّي‬- ‫ ِطية‬- ‫ طية‬-‫ ِم ْطوى‬- ‫ م ْطوى‬- ِ‫ لت ْطو‬- ِ‫ ِا ْطو‬- ِ‫لي ْطو‬
ٌّ َّ َّ
4. BÂB
‫ ل‬- ‫ ِلي ْوج‬- ‫ ل ْن ي ْوجى‬-‫ ل ي ْوجى‬-‫ ما ي ْوجى‬- ‫ ل َّما ي ْوج‬- ‫ لم ي ْوج‬- ‫ م ْو ِجي‬- ‫ وا ٍج‬-‫ وجى‬- ‫ ي ْوجى‬- ‫و ِجي‬
ْ ٌّ
ِ‫ وأو ِج بِه‬- ‫ ما أوجاه‬-‫ أوجى‬- ‫ وجاء‬-‫ وجي – و ِجي‬- ‫ ِوجية‬- ‫ وجية‬-‫ ِميجى‬- ‫ مو ٍج‬-‫ ل توج‬-‫ ِايج‬-‫يوج‬
ْ ُ ْ ْ ٌ َّ ٌّ ٌّ ُ ْ ْ ْ ْ ْ
- ‫ ل ي ْقو‬- ‫ ِلي ْقو‬- ‫ ل ْن ي ْقوى‬- ‫ ل ي ْقوى‬- ‫ ما ي ْقوى‬- ‫ ل َّما ي ْقو‬- ‫ لم ي ْقو‬- ‫ م ْقوِ ٌّي‬- ‫ قا ٍو‬- ‫ ُق َّوة‬- ‫ ي ْقوى‬- ‫قوي‬
ْ
‫ وأ ْقوِ ب ِِه‬- ‫ ما أ ْقوا ُه‬- ‫ أ ْقوى‬- ‫ ق َّوا ٌء‬- ‫ ُق ِو ٌّي‬- ‫ ُقو ٌّي‬- ‫ ِق َّوة‬- ‫ ق َّوة‬- ‫ ِم ْقوى‬- ‫ م ْقوى‬- ‫ ل ت ْقو‬- ‫ِا ْقو‬
6. BÂB
‫ ل‬- ‫ ِل ْه‬- ‫ ل ي ِل‬- ‫ ِلي ِل‬- ‫ ل ْن ي ِلي‬- ‫ ل ي ِلي‬- ‫ ما ي ِلي‬- ‫ ل َّما ي ِل‬- ‫ لم ي ِل‬- ‫ م ْو ِلي‬- ‫ وا ٍل‬- ‫ و ْليا‬- ‫ ي ِلي‬- ‫و ِلي‬
ْ ٌّ
‫ وأ ْو ِل بِه‬- ‫ ما أ ْول ُه‬- ‫ أ ْولى‬- ‫ و َّل ٌء‬-‫ و ْليِي‬- ‫ ُولي‬- ‫ ِو ْلية‬- ‫ و ْلية‬- ‫ ِميلى‬- ‫ م ْو ٍل‬- ‫ت ِل‬
ٌّ ٌّ
77
‫‪SÜLÂSÎ MEZÎDLER‬‬
‫‪İF'AL BÂBI‬‬
‫وقي ‪ِ -‬لي ِ‬
‫وق ‪ -‬ل‬ ‫وقي ‪ -‬لن ي ِ‬
‫وقي ‪ -‬ل ي ِ‬
‫وق ‪ -‬ما ي ِ‬
‫وق ‪ -‬لما ي ِ‬
‫وق ‪ -‬موقى ‪ -‬لم ي ِ‬ ‫أوقى ‪ -‬ي ِ‬
‫وقي ‪ -‬إِيقاء ‪ -‬م ٍ‬
‫ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫وق ‪ -‬أو ِق ‪ -‬ل ُت ِ‬
‫وق‬ ‫ي ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬
‫أ ْطوى ‪ -‬يُ ْطوِ ي ‪ِ -‬إ ْطواء ‪ُ -‬م ْطوٍ ‪ُ -‬م ْطوى ‪ -‬لم يُ ْطوِ ‪ -‬ل َّما يُ ْطوِ ‪ -‬ما يُ ْطوِ ي ‪ -‬ل يُ ْطوِ ي ‪ -‬ل ْن يُ ْطوِ ي ‪ِ -‬لي ْطوِ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬ل يُ ْطوِ ‪ -‬أ ْطوِ ‪ -‬ل تُ ْطوِ‬
‫‪TEF'İL BÂBI‬‬
‫و َّقى ‪ -‬يُو ِقي ‪ -‬ت ْو ِقية ‪ُ -‬مو ٍق ‪ُ -‬مو ًّقى ‪ -‬لم يُو ِق ‪ -‬ل َّما يُو ِق ‪ -‬ما يُو ِقي ل يُو ِقي ‪ -‬ل ْن يُو َّقي ‪ِ -‬ليو ِق ‪ -‬ل يُو ِق‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬و ِق ‪ -‬ل ُتو ِق‬
‫س َّوى ‪ -‬يُ ْس ِوي ‪ -‬ت ْسوِ ية ‪ُ -‬مس ٍو ‪ُ -‬مس ًّوى ‪ -‬لم يُس ِو ‪ -‬ل َّما يُس ِو ‪ -‬ما يُس ِوي ‪ -‬ل يُس ِوي ‪ -‬ل ْن يُس ِوي ‪ِ -‬ليس ِو‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬ل يُس ِو ‪ -‬س ِو ‪ -‬ل ُتس ِو‬
‫وويشاء ‪ُ -‬موا ٍش ‪ُ -‬مواشى ‪ -‬لم يُوا ِش ‪ -‬ل َّما يُوا ِش ‪ -‬ما يُوا ِشي ‪ -‬ل‬‫ووشاء ِ‬‫واشى ‪ -‬يواشي ‪ُ -‬مواشاة ِ‬
‫ُ‬
‫ْ‬
‫يُوا ِشي ‪ -‬ل ْن يُوا ِشي ‪ِ -‬ليوا ِش ‪ -‬ل يُوا ِش ‪ -‬وا ِش ‪ -‬ل ُتوا ِش‬
‫ُ‬
‫ساوى ‪ -‬يُس ِاوي ‪ُ -‬مساواة و ِسواء و ِسيواء ‪ُ -‬مسا ٍو ‪ُ -‬مساوى ‪ -‬لم يُسا ِو ‪ -‬ل َّما يُسا ِو ‪ -‬ما يُسا ِوي ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ليُسا ِوي ‪ -‬ل ْن يُسا ِوي ‪ِ -‬ليسا ِو ‪ -‬ل يُسا ِو ‪ -‬سا ِو ‪ -‬ل ُتسا ِو‬
‫ُ‬
‫ِا ْنوقى ‪ -‬ي ْنو ِقي ‪ِ -‬ا ْنوِ قاء ‪ُ -‬م ْنو ٍق ‪ُ -‬م ْنوقى ‪ -‬لم ي ْنو ِق ‪ -‬ل َّما ي ْنو ِق ‪ -‬ما ي ْنو ِقي ‪ -‬ل ي ْنو ِقي ‪ -‬ل ْن ي ْنو ِقي ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِلي ْنو ِق ‪ -‬ل ي ْنو ِق ‪ِ -‬ا ْنو ِق ‪ -‬ل ت ْنو ِق‬
‫ِا ْنطوى ‪ -‬ي ْنطوِ ي ‪ِ -‬ا ْن ِطواء ‪ -‬م ْنطوٍ ‪ُ -‬م ْنطوى ‪ -‬لم ي ْنطوِ ‪ -‬ل َّما ي ْنطوِ ‪ -‬ما ي ْنطوِ ي ‪ -‬ل ي ْنطوِ ي ‪ -‬ل ْن ي ْنطوِ ي ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِلي ْنطوِ ‪ -‬ل ي ْنطوِ ‪ِ -‬ا ْنطوِ ‪ -‬ل ت ْنطوِ‬
‫‪78‬‬
‫ِا َّتقى ‪ -‬ي َّت ِقي ‪ِ -‬ا ِتقاء ‪ُ -‬م َّت ٍق ‪ُ -‬م َّتقى ‪ -‬لم ي َّت ِق ‪ -‬ل َّما ي َّت ِق ‪ -‬ما ي َّت ِقي ‪ -‬ل ي َّت ِقي ‪ -‬ل ْن ي َّت ِقي ‪ِ -‬لي َّت ِق ‪ -‬ل ي َّت ِق ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِا َّت ِق ‪ -‬ل ت َّت ِق‬
‫ِا ْستوى ‪ -‬ي ْستوِ ي ‪ِ -‬ا ْس ِتواء ‪ُ -‬م ْستوٍ ‪ُ -‬م ْستوى ‪ -‬لم ي ْستوِ ‪ -‬ل َّما ي ْستوِ ‪ -‬ما ي ْستوِ ي ‪ -‬ل ي ْستوِ ي ‪ -‬ل ْن ي ْستوِ ي‬
‫ْ‬
‫‪ِ -‬لي ْستوِ ‪ -‬ل ي ْستوِ ‪ِ -‬ا ْستوِ ‪ -‬ل ت ْستوِ‬
‫‪TEFE''ÜL BÂBI‬‬
‫تو َّقى ‪ -‬يتو َّقي ‪ -‬تو ِقيا ‪ُ -‬متو ٍق ‪ُ -‬متو ًّقى ‪ -‬لم يتو َّق ‪ -‬ل َّما يتو َّق ‪ -‬ما يتو َّقى ‪ -‬ل يتو َّقى ‪ -‬ل ْن يتو َّقى ‪ِ -‬ليتو َّق‬
‫ْ‬
‫‪ -‬ل يتو َّق ‪ -‬تو َّق ‪ -‬ل تتو َّق‬
‫تط َّوى ‪ -‬يتط َّوى ‪ -‬تط ِويا ‪ُ -‬متط ٍو ‪ُ -‬متط ًّوى ‪ -‬لم يتط َّو ‪ -‬ل َّما يتط َّو ‪ -‬ما يتط َّوى ‪ -‬ل يتط َّوى – ل ْن يتط َّوى ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِليتط َّو ‪ -‬ل يتط َّو ‪ -‬تط َّو ‪ -‬لتتط َّو‬
‫تواقى ‪ -‬يتواقى ‪ -‬توا ِقيا ‪ُ -‬متوا ٍق ‪ُ -‬متواقى ‪ -‬لم يتواق ‪ -‬ل َّما يتواق ‪ -‬ما يتواقى ‪ -‬ل يتواقى ‪ -‬ل ْن يتواقى ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِليتواق – ل يتواق ‪ -‬تواق ‪ -‬ل تتواق‬
‫تداوى ‪ -‬يتداوى ‪ -‬تد ِاويا ‪ُ -‬متدا ٍو ‪ُ -‬متداوى ‪ -‬لم يتداو ‪ -‬ل َّما يتداو ‪ -‬ما يتداوى ‪ -‬ل يتداوى ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫يتداوى ‪ِ -‬ليتداو ‪ -‬ل يتداو ‪ -‬تداو ‪ -‬ل تتداو‬
‫‪İSTİF'ÂL BÂBI‬‬
‫ِا ْست ْوقى ‪ -‬ي ْست ْو ِقي ‪ِ -‬ا ْس ِتيقاء ‪ُ -‬م ْست ْو ٍق ‪ُ -‬م ْست ْوقى ‪ -‬لم ي ْست ْو ِق ‪ -‬ل َّما ي ْست ْو ِق ‪ -‬ما ي ْست ْو ِقي ‪ -‬ل ي ْست ْو ِقي ‪-‬‬
‫ْ‬
‫وق ‪ِ -‬ا ْست ْو ِق ‪ -‬ل ت ْست ْو ِق‬
‫ل ْن يستو ِقي ‪ِ -‬ليستو ِق ‪ -‬ل يست ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫ْ ْ‬
‫ِا ْست ْطوى ‪ -‬ي ْست ْطوِ ي ‪ِ -‬ا ْس ِت ْطواء ‪ُ -‬م ْست ْطوٍ ‪ُ -‬م ْست ْطوى ‪ -‬لم ي ْست ْطوِ ‪ -‬ل َّما ي ْست ْطوِ ‪ -‬ما ي ْست ْطوِ ي ‪ -‬ل‬
‫ْ‬
‫ي ْست ْطوِ ي ‪ -‬ل ْن ي ْست ْطوِ ي ‪ِ -‬لي ْست ْطوِ ‪ -‬ل ي ْست ْطوِ ‪ِ -‬ا ْست ْطوِ – لت ْست ْطوِ‬
‫ِا ْست ْحيى ‪ -‬ي ْست ْحيِي ‪ِ -‬ا ْس ِت ْحياء ‪ُ -‬م ْست ْح ٍي ‪ُ -‬م ْست ْحيى ‪ -‬لم ي ْست ْح ِي ‪ -‬ل َّما ي ْست ْح ِي ‪ -‬ما ي ْست ْحيِي ‪ -‬ل‬
‫ْ‬
‫ي ْست ْحيِي ‪ -‬ل ْن ي ْست ْحيِي ‪ِ -‬لي ْست ْح ِي ‪ -‬ل ي ْست ْح ِي ‪ِ -‬ا ْست ْح ِي ‪ -‬ل ت ْست ْح ِي‬
‫‪79‬‬
80
‫‪ -5‬الفعل المضاعف‬
‫‪MUZAAF FİİL‬‬
‫‪81‬‬
82
MUZAAF FİİL ÇEKİMİ
Muzaaf fiil, aynü’l-fiili ve lâmu’l-fiili aynı cinsten bir harf olan fiillerdir. Yani sülasilerinin son iki harfi
aynı olan dolayısıyla da sonu şeddeli olan fiillerdir. Bu fiillerde bilmemiz gereken kaideler aşağıdaki
gibidir.
İdğam ve hükmü:
Aynı cinsten iki harf yan yan geldiğinde birinci harfi ikinci harfe katmaya idğam denir. Bu da harfi
şeddelemekle olur. Meselâ ‫ م َّد = مدد‬. idğam yapmak bazen zorunlu olur, bazen caiz olur yani ister
yaparız ister yapmayız, bazen de mümteni olur yani idğam yapamayız.
1. Harf 2. Harf İdğamın hükmü
Harekeli/sâkin Harekeli Vacip ‫مدد = م َّد‬
Harekeli Arız sükûn ile sâkin Caiz ‫ لم يحمرِ ْر‬/‫لم ي ْحمرِ ْر = لم يحمر‬
ْ
Harekeli Aslî sükûn ile sâkin Mümteni x = ‫احمر ْرن‬

ْ
Not: Aslî sükûn kelimenin kendisinde var olan sükûn olup ârız sükûn ise başına gelen bir cezmedici
dolayısıyla ortaya çıkan sükûndur. Meselâ ‫ ي ْم ُد ْدن‬kelimsinin çekimi böyledir. Başına gelen bir cezm
edatı dolayısıyla sâkin olmamıştır. Oysa ‫مد ْد‬

ُ ‫لم ي‬ öyle değildir. ‫’لم‬den dolayı sâkin olmuştur.
ْ
İdğâmı üç türlü yaparız
1. Doğrudan idğâm: Biz buna tut-kat diyoruz. İlk harf sâkin ise bu şekilde idğâm yaparız.
Meselâ ‫مغزوو‬
ٌ aynı cinsten iki harf olan iki adet vav yan yana gelmiş birincisi sâkin ikincisi
harekeli doğrudan idğâm yaptık. Birincisini tutup ikincisine kattık.

2. Nâkil ve idğâm: Biz buna sat-kat diyoruz. Aynı cins iki harften birincisi harekeli ma-kabli
sâkin ise o ilk harfin harekesine ma-kabline nakleder sonra idğâm yaparız. Meselâ, ‫ ي ْم ُد ُد‬aynı
cinsten iki harf, iki tane dal yan yana gelmiş, birincisi harekeli idğâm yapabilmemiz için ilk
harfi sâkin kılmamız gerekiyor. Elden çıkarmamız gereken bu harfe ihtiyacı olan var mı, diye
bakıyoruz. Ma-kablinin ihtiyacı olduğunu görüyoruz. Harekeyi ona satıp ‫ ي ُم ْد ُد‬harfi ikinci
harfe katıyoruz ‫يمد‬.

ُ
83
3. Hazif ve idğâm: Biz buna at-kat diyoruz. İlk harf sâkin olup ma-kabli harekeli olursa o ilk
harfin harekesini hazfedip onu ikinci harfe idğâm yaparız. Meselâ, ‫ مدد‬aynı cins iki harf, iki
tane dâl yan yana gelmiş, birincisi harekeli. Harekeden kurtulmamız gerekiyor, ihtiyacı olan
birisi varsa ona satalım diyoruz. Öyle birini bulamıyoruz. Çünkü ma-kabli de harekeli. O
halde harekeyi atıp ‫ م ْدد‬ilk harfi ikincisine katıyoruz ‫م َّد‬
İdğâm yaparken ikinci harf de sâkin olursa onu harekelememiz gerekir. Misâllerde görelim:
‫ لم ي ْم ُد ْد‬ifadesinde idğâm yapmak câizdir. Yukarıda gördüklerimize göre ilk dâlin harekesini ma-kabline
ْ
veririz, ‫ لم ي ُم ْد ْد‬olur. iki sâkin harf yan yan okunamaz. İkincisine hareke vermemiz îcâb eder. bu hareke
ْ
en hafif hareke (‫ )أخف الحركات‬olduğu için fetha olabilir; sâkin harekelendiğinde kesra ile harekelenir
( ِ‫ )الساكن إذا ُح ِرك ُح ِرك بالك ْسر‬kaidesince kesra olabilir. Bir de ma-kabli zamme olduğu için zamme olabilir.
O halde ‫ لم ي ُمد‬/‫ لم ي ُم ِد‬/‫ لم ي ُم َّد‬şekillerinde söyleyebiliriz. İdğâm da caiz olduğu için dördüncü vecih olarak
ْ ْ ْ
‫ لم ي ْم ُد ْد‬de diyebiliriz.
ْ
Hulâsa, aynı cinsten iki harfi yan yana gördüğümüzde bakarız, ikincisi harekeli ise idğam yaparız, arız
sükûn ile sâkin ise yani sonradan olma bir sükûn varsa sonunda idğam yapabiliriz. Aslından bir sükûn
varsa yapamayız. İdğam yapacağımızda ya tutar katarız, ya satar katarız ya da atar katarız. Her iki
harfin sakin kaldığı yerlerde idğam yaparken ikinci harfe fetha veya kesra harekesini koyarız. Bu iki
harfin öncesinde zamme varsa ayrıca zamme de koyarız.
Aşağıda muzaaf fiilin geldiği bâbların çekimleri verilmiştir:
84
‫‪1. BÂB:‬‬
‫ود ‪ -‬لم ي ُم َّد‪ /‬لم ي ُم ِد‪ /‬لم ي ُمد‪ /‬لم ي ْم ُد ْد ‪ -‬ل َّما ي ُم َّد‪ /‬ل َّما ي ُم ِد‪ /‬ل َّما‬
‫اد ‪ -‬م ْم ُد ٌ‬
‫م َّد ‪ -‬ي ُمد ‪ -‬م ًّدا ‪ -‬م ٌّ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ي ُمد‪ /‬لما ي ْم ُد ْد ‪ -‬ما ي ُمد ‪ -‬ل ي ُمد ‪ -‬ل ْن ي ُم َّد ‪ِ -‬لي ُم َّد‪ِ /‬لي ُم ِد‪ِ /‬لي ُمد‪ِ /‬لي ْم ُد ْد ‪ -‬ل ي ُم َّد‪ /‬ل ي ُم ِد‪ /‬ل‬
‫ي ُمد‪ /‬ل ي ْم ُد ْد ‪ُ -‬م َّد‪ُ /‬م ِد‪ُ /‬مد‪ /‬اُ ْم ُد ْد ‪ -‬ل ت ُم َّد‪ /‬ل ت ُم ِد‪ /‬ل ت ُمد‪ /‬ل ت ْم ُد ْد ‪ -‬مم ٌّد ‪ِ -‬مم ٌّد ‪ -‬م َّدة ‪-‬‬
‫اد ‪ -‬أمد ‪ -‬ما أم َّد ُه ‪ -‬وأ ْم ِد ْد ب ِِه‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫م َّدة ‪ُ -‬مد ْي ٌد ‪ -‬مد ٌّي ‪ -‬م َّد ٌ‬
‫ان ي ُمدون‬ ‫يم َّد ِ‬ ‫ي ُمد‬ ‫ُمدوا‬ ‫ُم َّدا‬ ‫ُم َّد‬ ‫مدوا‬ ‫م َّدا‬ ‫م َّد‬
‫ُ‬
‫تم َّد ِ‬
‫ان ي ْم ُد ْدن‬ ‫ت ُمد‬ ‫ُم ِد ْدن‬ ‫ُم َّدتا‬ ‫ُم َّد ْت‬ ‫مد ْدن‬ ‫م َّدتا‬ ‫م َّد ْت‬
‫ُ‬
‫ان ت ُمدون‬ ‫تمد تم َّد ِ‬ ‫ُم ِد ْد ُتما ُم ِد ْد ُتم‬ ‫ُم ِد ْدت‬ ‫مد ْدت مد ْد ُتما مد ْد ُتم‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ان ت ْم ُد ْدن‬ ‫تم ِدين تم َّد ِ‬ ‫ُم ِد ْد ُتما ُم ِد ْد ُت َّن‬ ‫ُم ِد ْد ِت‬ ‫مد ْد ِت مد ْد ُتما مد ْد ُت َّن‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ن ُمد‬ ‫أ ُمد‬ ‫ُم ِد ْدنا‬ ‫ُم ِد ْد ُ‬
‫ت‬ ‫مد ْدنا‬ ‫ت‬
‫مد ْد ُ‬

‫ُم َّدا ٌد‪ُ ،‬م َّد ٌد‪ ،‬مدد ٌة‬ ‫مادون‬ ‫ما َّدا ِن‬ ‫ما ٌّد‬ ‫ان يُمدون‬ ‫يم َّد ِ‬ ‫يُمد‬
‫ُ‬
‫مواد‬ ‫ت‬
‫ما َّدا ٌ‬ ‫ما َّدتا ِن‬ ‫ما َّد ٌة‬ ‫ُتم َّد ِ‬
‫ان يُ ْمد ْدن‬ ‫ُتمد‬
‫ان ُتمدون‬ ‫ُتمد ُتم َّد ِ‬
‫ان ُت ْمد ْدن‬ ‫ُتم ِدين ُتم َّد ِ‬
‫مما ِد ُ‬
‫يد‬ ‫ودون‬
‫م ْم ُد ُ‬ ‫م ْم ُدودا ِن‬ ‫ود‬
‫م ْم ُد ٌ‬
‫نُمد‬ ‫أُمد‬
‫ت‬
‫م ْم ُدودا ٌ‬ ‫م ْم ُدودتا ِن‬ ‫م ْم ُدود ٌة‬
‫‪85‬‬
‫لم ُيم َّد‪ /‬لم ُيم ِد‪/‬‬ ‫لم ي ُم َّد‪ /‬لم ي ُم ِد‪/‬‬
‫لم يُمدوا‬ ‫لم يُم َّدا‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ُمدوا‬ ‫لم ي ُم َّدا‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ُي ْمد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ُمد‪ /‬لم ي ْم ُد ْد‬
‫لم ُتم َّد‪ /‬لم ُتم ِد‪/‬‬ ‫لم ت ُم َّد‪ /‬لم ت ُم ِد‪/‬‬
‫لم يُ ْمد ْدن‬ ‫لم ُتم َّدا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْم ُد ْدن‬ ‫لم ت ُم َّدا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ُت ْمد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ُمد‪ /‬لم ت ْم ُد ْد‬
‫ْ‬
‫لم تُم َّد‪ /‬لم تُم ِد‪/‬‬ ‫لم تم َّد‪ /‬لم تمد‪ِ/‬‬
‫لم ُتمدوا‬ ‫لم ُتم َّدا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ُمدوا‬ ‫لم ت ُم َّدا‬ ‫ْ ُ‬ ‫ْ ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم تُ ْمد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ُمد‪ /‬لم ت ْم ُد ْد‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْمد ْدن‬ ‫لم ُتم َّدا‬ ‫لم ُتم ِدي‬ ‫لم ت ْم ُد ْدن‬ ‫لم ت ُم َّدا‬ ‫لم ت ُم ِدي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم أُم َّد‪ /‬لم أُم ِد‪/‬‬ ‫لم ن ُم َّد‪ /‬لم ن ُم ِد‪ /‬لم ن ُمد‪/‬‬ ‫لم أ ُم َّد‪ /‬لم أ ُم ِد‪/‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُنم َّد‪ /‬لم ُنم ِد‪ /‬لم ُن ْمد ْد‬ ‫لم أُ ْمد ْد‬ ‫لم ن ْم ُد ْد‬ ‫لم أ ُمد‪ /‬لم أ ْم ُد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪TEKİD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MEÇHÛL‬‬ ‫‪TEKİD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MALÛM‬‬
‫ل ْن يُمدوا‬ ‫ل ْن يُم َّدا‬ ‫ل ْن يُم َّد‬ ‫ل ْن ي ُم َّدا ل ْن ي ُمدوا‬ ‫ل ْن ي ُم َّد‬

‫ل ْن يُ ْمد ْدن‬ ‫ل ْن ُتم َّدا‬ ‫ل ْن ُتم َّد‬ ‫ل ْن ت ُم َّدا ل ْن ي ْم ُد ْدن‬ ‫ل ْن ت ُم َّد‬
‫ل ْن ُتمدوا‬ ‫ل ْن ُتم َّدا‬ ‫ل ْن ُتم َّد‬ ‫ل ْن ت ُمدوا‬ ‫ل ْن ت ُم َّدا‬ ‫ل ْن ت ُم َّد‬
‫ل ْن ُت ْمد ْدن‬ ‫ل ْن ُتم َّدا‬ ‫ل ْن ُتم ِدي‬ ‫ل ْن ت ْم ُد ْدن‬ ‫ل ْن ت ُم َّدا‬ ‫ل ْن ت ُم ِدي‬
‫ل ْن نُم َّد‬ ‫ل ْن أُم َّد‬ ‫ل ْن ن ُم َّد‬ ‫ل ْن أ ُم َّد‬
‫ِل ُتمدوا‬ ‫ِل ُتم َّدا‬ ‫ِل ُتم َّد‪ِ /‬ل ُتم ِد‪ِ /‬ل ُت ْمد ْد‬
‫ِ‬
‫ُمدوا‬ ‫‪/‬مد‪ /‬اُ ْم ُد ْد ُم َّدا‬
‫ُم َّد‪ُ /‬مد ُ‬
‫ِل ُت ْمد ْدن‬ ‫ِل ُتم َّدا‬ ‫ِل ُتم ِدي‬
‫ِلنُم َّد‪ِ /‬لنُم ِد‪ِ /‬لنُ ْمد ْد‬ ‫ِألُم َّد‪ِ /‬ألُم ِد‪ِ /‬أل ُْمد ْد‬
‫اُ ْم ُد ْدن‬ ‫ُم َّدا‬ ‫ُم ِدي‬
‫‪86‬‬
‫مم ٌّد ‪ -‬مم َّدا ِن ‪ -‬مماد ‪İsm-i zaman, ism-i mekân masdar-ı mîmî:‬‬
‫ِمم ٌّد ‪ِ -‬ممدا ِن ‪ -‬مماد ‪İsm-i âlet:‬‬
‫م َّدة ‪ -‬م َّدتا ِن ‪ -‬م َّدا ٌ‬

‫ِم َّدة ‪ِ -‬م َّدتا ِن ‪ِ -‬م َّدا ٌ‬

‫ُمد ْي ٌد ‪ُ -‬مد ْيدا ِن ‪ُ -‬مد ْي ُدون ‪İsm-i tasğîr:‬‬
‫م ِد ٌّي ‪ -‬م ِديا ِن ‪ -‬م ِديون * م ِد َّي ٌة ‪ -‬م ِد َّيتا ِن ‪ -‬م ِديا ٌ‬
‫ت ‪İsm-i mensûb:‬‬
‫م َّدا ٌد ‪ -‬م َّدادا ِن ‪ -‬م َّدا ُدون * م َّداد ٌة ‪ -‬م َّدادتا ِن ‪ -‬م َّدادا ٌ‬
‫ت ‪Mübâlağa ism-i fâil:‬‬
‫أمد ‪ -‬أم َّدا ِن ‪ -‬أمدون‪ /‬أماد * ُم َّدى ‪ُ -‬م َّديا ِن ‪ُ -‬م َّديا ٌ‬
‫ت‪ُ /‬مد ُد ‪İsm-i tafdîl:‬‬
‫ما أم َّد ُه ‪ -‬ما أم َّد ُهما ‪ -‬ما أم َّد ُهم‪Fiil-i taaccub-i evvel: ...‬‬
‫ْ‬
‫أ ْم ِد ْد ب ِِه ‪ -‬أ ْم ِد ْد بِهِ ما ‪ -‬أ ْم ِد ْد بِهِ م‪Fiil-i taaccub-i sânî: ...‬‬

‫ْ‬
‫‪87‬‬
‫‪2. BÂB‬‬
‫ور ‪ -‬لم ي ِفر‪ /‬لم ي ِف ِر‪ /‬لم ي ْفرِ ْر ‪ -‬ل َّما ي ِفر‪ /‬ل َّما ي ِف ِر‪ /‬ل َّما ي ْفرِ ْر ‪ -‬ما‬
‫ار ‪ -‬م ْف ُر ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ف َّر ‪ -‬يفر ‪ -‬فرارا ‪ -‬ف ٌّ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬
‫ي ِفر ‪ -‬ل ي ِفر ‪ -‬ل ْن ي ِفر ‪ِ -‬لي ِفر‪ِ /‬لي ِف ِر‪ِ /‬لي ْفرِ ْر ‪ -‬ل ي ِفر‪ /‬ل ي ِف ِر‪ /‬ل ي ْفرِ ْر ‪ِ -‬فر‪ِ /‬ف ِر‪ِ /‬ا ْفرِ ْر ‪ -‬ل ت ِفر‪/‬‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ل ت ِف ِر‪ /‬ل ت ْفرِ ْر ‪ -‬مف ٌّر ‪ِ -‬مف ٌّر ‪ -‬فرة ‪ِ -‬فرة ‪ُ -‬فر ْير ‪ِ -‬فرارِ ٌّي ‪ -‬فر ٌار ‪ -‬أفر ‪ -‬ما أفر ُه ‪ -‬وأ ْفرِ ْر ب ِِه‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ي ِفرون‬ ‫ي ِفر ِ‬
‫ان‬ ‫ي ِفر‬ ‫ُفروا‬ ‫ُفرا‬
‫َّ‬
‫ُفر‬
‫َّ‬
‫فروا‬ ‫فرا‬
‫َّ‬
‫فر‬
‫َّ‬
‫َّ‬
‫ي ْفرِ ْرن‬ ‫ت ِفر ِ‬
‫ان‬ ‫ت ِفر‬ ‫ُفرِ ْرن‬ ‫ُفرتا‬ ‫ُفر ْت‬ ‫فر ْرن‬ ‫فر ْت فرتا‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ت ِفرون‬ ‫ان‬‫ت ِفر ِ‬ ‫ت ِفر‬ ‫ُفرِ ْر ُتما ُفرِ ْر ُتم‬
‫ْ‬
‫ُفرِ ْرت‬ ‫فر ْرت فر ْرتُما فر ْرتُم‬
‫ْ‬
‫َّ‬
‫ت ْفرِ ْرن‬ ‫ان‬ ‫ت ِفر ِ‬ ‫ت ِف ِرين‬ ‫ُفرِ ْر ُتما ُفرِ ْرتُ َّن‬ ‫ُفرِ ْر ِت‬ ‫فر ْر ِت فر ْر ُتما فر ْر ُت َّن‬
‫َّ‬
‫ن ِفر‬ ‫أ ِفر‬ ‫ُفرِ ْرنا‬ ‫ت‬
‫ُفرِ ْر ُ‬ ‫فر ْرنا‬ ‫ت‬
‫فر ْر ُ‬

‫يُفرون‬ ‫يفر ِ‬
‫ان‬ ‫يُفر‬
‫ُفرا ٌر‪ُ ،‬فر ٌر‪ ،‬فرر ٌة‬ ‫فارون‬ ‫ارا ِن‬ ‫ُ َّ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ف َّ‬ ‫فا ٌّر‬
‫ان يُ ْفر ْرن‬‫ُتفر ِ‬ ‫ُتفر‬
‫فوار‬ ‫ت‬
‫ارا ٌ‬
‫ف َّ‬ ‫فا َّرتا ِن‬ ‫فا َّر ٌة‬ ‫َّ‬
‫ان ُتفرون‬ ‫ُتفر ِ‬ ‫ُتفر‬
‫َّ‬
‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ان ُت ْفر ْرن‬ ‫ُتف ِرين ُتفر ِ‬
‫َّ‬
‫مفارِ ير‬ ‫ورون‬
‫م ْف ُر ُ‬ ‫م ْفرورا ِن‬ ‫ور‬
‫م ْف ُر ٌ‬ ‫نُفر‬ ‫أُفر‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ت‬
‫م ْف ُرورا ٌ‬ ‫م ْفرورتا ِن‬ ‫م ْف ُرورةٌ‬
‫ُ‬
‫‪88‬‬
‫لم يُفروا‬
‫ْ‬
‫لم يُفرا‬ ‫لم ُيفر‪ /‬لم ُيف ِر‪ /‬ل ِم ُي ْفر ْر‬ ‫لم ي ِفروا‬ ‫لم ي ِفرا‬ ‫لم ي ِفر‪ /‬لم ي ِفرِ ‪ /‬لم ي ْفرِ ْر‬
‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬
‫لم يُ ْفر ْرن‬

‫ْ‬
‫لم ُتفرا‬
‫ْ َّ‬
‫لم ُتفر‪ /‬لم ُتف ِر‪ /‬لم ُت ْفر ْر‬
‫ْ َّ‬ ‫لم ي ْفرِ ْرن‬ ‫لم ت ِفرا‬ ‫لم ت ِفر‪ /‬لم ت ِفرِ ‪ /‬لم ت ْفرِ ْر‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬
‫لم ُتفروا‬
‫ْ‬
‫ْ َّ‬
‫لم تُفر‪ /‬لم تُف ِر‪ /‬لم تُ ْفر ْر‬
‫ْ َّ‬ ‫لم ت ِفروا‬ ‫لم ت ِفرا‬ ‫لم ت ِفر‪ /‬لم ت ِفرِ ‪ /‬لم ت ْفرِ ْر‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬
‫لم ُت ْفر ْرن‬
‫ْ‬
‫ْ َّ‬
‫لم ُتف ِري‬
‫ْ‬ ‫لم ت ْفرِ ْرن‬ ‫لم ت ِفرا‬ ‫لم ت ِف ِري‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬
‫لم نُفر‪ /‬لم نُف ِر‪ /‬لم نُ ْفر ْر‬ ‫لم أُفر‪ /‬لم أُف ِر‪ /‬لم أ ُ ْفر ْر‬ ‫لم ن ِفر‪ /‬لم ن ِفرِ ‪ /‬لم ن ْفرِ ْر‬ ‫لم أ ِفر‪ /‬لم أ ِفرِ ‪ /‬لم أ ْفرِ ْر‬
‫ْ َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ ْ‬
‫‪TEKÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MEÇHUL‬‬ ‫‪TEKÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MA’LÛM‬‬
‫ل ْن يُفروا‬ ‫ل ْن يُفرا‬ ‫ل ْن يُفر‬ ‫ل ْن ي ِفروا‬ ‫ل ْن ي ِفرا‬ ‫ل ْن ي ِفر‬

‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ل ْن يُ ْفر ْرن‬ ‫ل ْن ُتفرا‬
‫َّ‬
‫ل ْن ُتفر‬
‫َّ‬ ‫ل ْن ي ْفرِ ْرن‬ ‫ل ْن ت ِفرا‬ ‫ل ْن ت ِفر‬
‫ل ْن ُتفروا‬ ‫ل ْن ُتفرا‬
‫َّ‬
‫ل ْن ُتفر‬
‫َّ‬ ‫ل ْن ت ِفروا‬ ‫ل ْن ت ِفرا‬ ‫ل ْن ت ِفر‬
‫ل ْن ُت ْفر ْرن‬ ‫ل ْن ُتفرا‬
‫َّ‬
‫ل ْن ُتف ِري‬ ‫ل ْن ت ْفرِ ْرن‬ ‫ل ْن ت ِفرا‬ ‫لم ت ِف ِري‬
‫َّ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن ُنفر‬ ‫ل ْن أُفر‬ ‫ل ْن ن ِفر‬ ‫ل ْن أ ِفر‬

‫ِل ُتفروا‬ ‫ِل ُتفرا‬ ‫ِل ُتفر‪ِ /‬ل ُتف ِر‪ِ /‬ل ُت ْفر ْر‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ِفروا‬ ‫ِفر‪ِ /‬ف ِر‪ِ /‬ا ْفرِ ْر ِفرا‬
‫ِل ُت ْفر ْرن‬ ‫ِل ُتفرا‬ ‫ِل ُتف ِري‬
‫َّ‬
‫ِا ْفرِ ْرن‬ ‫ِفرا‬ ‫ِف ِري‬
‫ِألُفر‪ِ /‬ألُف ِر‪ِ /‬ألُ ْفر ْر‬
‫َّ‬
‫ِل ُنفر‪ِ /‬ل ُنف ِر‪ِ /‬ل ُن ْفر ْر‬ ‫َّ‬
‫َّ‬
‫‪89‬‬
‫‪4. BÂB‬‬
‫وض ‪ -‬لم يع َّض‪ /‬لم يع ِض‪/‬لم ي ْعض ْض ‪ -‬ل َّما يع َّض‪ /‬ل َّما‬
‫اض ‪ -‬م ْع ُض ٌ‬
‫ع َّض‪ -‬يعض‪ -‬ع ًّضا ‪ -‬ع ٌّ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫يع ِض‪ /‬ل َّما ي ْعض ْض ‪ -‬ما يعض ‪ -‬ل يعض ‪ -‬ل ْن يع َّض ‪ِ -‬ليع َّض‪ِ /‬ليع ِض‪ِ /‬لي ْعض ْض ‪ -‬ل يع َّض‪/‬‬
‫ل يع ِض‪ /‬ل ي ْعض ْض ‪ -‬ع َّض‪ /‬ع ِض‪ِ /‬ا ْعض ْض ‪ -‬ل تع َّض‪ /‬ل تع ِض‪ /‬ل ت ْعض ْض ‪ -‬مع ٌّض –‬
‫اض ‪ -‬أعض ‪ -‬ما أع َّض ُه ‪ -‬وأ ْع ِض ْض ب ِِه‬
‫ِمع ٌّض ‪ -‬ع َّضة ‪ِ -‬ع َّضة ‪ُ -‬عض ْي ٌض ‪ -‬ع ِض ٌّي ‪ -‬ع َّض ٌ‬
‫‪MÂZÎ MEÇHÛL‬‬ ‫‪MÂZÎ MÂLUM‬‬
‫ُعضوا‬ ‫ُع َّضا‬ ‫ُع َّض‬ ‫عضوا‬ ‫ع َّضا‬ ‫ع َّض‬
‫ُع ِض ْضن‬ ‫ُع َّضتا‬ ‫ُع َّض ْت‬ ‫ع ِض ْضن‬ ‫ع َّضتا‬ ‫ع َّض ْت‬
‫ُع ِض ْض ُتم‬ ‫ُع ِض ْض ُتما‬ ‫ُع ِض ْضت‬ ‫ع ِض ْضت ع ِض ْض ُتما ع ِض ْض ُتم‬

‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُع ِض ْض ُت َّن‬ ‫ُع ِض ْض ُتما‬ ‫ُع ِض ْض ِت‬ ‫ع ِض ْض ِت ع ِض ْض ُتما ع ِض ْض ُت َّن‬
‫ُع ِض ْضنا‬ ‫ت‬‫ُعض ْض ُ‬

‫ِ‬ ‫ع ِض ْضنا‬ ‫ت‬ ‫ِ‬
‫عض ْض ُ‬
‫‪MUZÂRÎ MEÇHÛL‬‬ ‫‪MUZÂRÎ MÂLUM‬‬
‫يُعضون‬ ‫يع َّض ِ‬

‫ان‬ ‫يُعض‬ ‫يعضون‬ ‫يع َّض ِ‬
‫ان‬ ‫ي عض‬
‫ُ‬
‫يُ ْعض ْضن‬ ‫ُتع َّض ِ‬
‫ان‬ ‫ُتعض‬ ‫ي ْعض ْضن‬ ‫تعض تع َّض ِ‬
‫ان‬
‫تُعضون‬ ‫تُع َّض ِ‬

‫ان‬ ‫تُعض‬ ‫تعضون‬ ‫تعض تع َّض ِ‬
‫ان‬
‫ُت ْعض ْضن‬ ‫ُتع َّض ِ‬

‫ان‬ ‫ُتع ِضين‬ ‫ت ْعض ْضن‬ ‫تع ِضين تع َّض ِ‬
‫ان‬
‫نُعض‬ ‫أُعض‬ ‫ن عض‬ ‫أ عض‬
‫‪90‬‬
‫لم ُيع َّض‪ /‬لم ُيع ِض‪/‬‬ ‫لم يع َّض‪ /‬لم يع ِض‪/‬‬
‫لم يُعضوا‬ ‫لم يُع َّضا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم يعضوا‬ ‫لم يع َّضا‬
‫لم ُي ْعض ْض‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْعض ْض‬
‫ْ‬
‫لم ُتع َّض‪ /‬لم ُتع ِض‪/‬‬ ‫ِ‬
‫لم تع َّض‪ /‬لم تعض‪/‬‬
‫لم يُ ْعض ْضن‬ ‫لم ُتع َّضا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْعض ْضن‬ ‫لم تع َّضا‬
‫لم تُ ْعض ْض‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْعض ْض‬
‫ْ‬
‫ِ‬
‫لم تُع َّض‪ /‬لم تُعض‪/‬‬ ‫لم تع َّض‪ /‬لم تع ِض‪/‬‬
‫لم تُعضوا‬ ‫لم تُع َّضا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم تعضوا‬ ‫لم تع َّضا‬
‫لم تُ ْعض ْض‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْعض ْض‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْعض ْضن‬ ‫لم ُتع َّضا‬ ‫لم ُتع ِضي‬ ‫لم ت ْعض ْضن‬ ‫لم تع َّضا‬ ‫لم تع ِضي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم أُع َّض‪ /‬لم أُع ِض‪/‬‬ ‫لم أع َّض‪ /‬لم أع ِض‪/‬‬
‫لم نُع َّض‪ /‬لم نُع ِض‪ /‬لم نُ ْعض ْض‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم أُ ْعض ْض‬ ‫لم نع َّض‪ /‬لم نع ِض‪ /‬لم ن ْعض ْض‬ ‫لم أ ْعض ْض‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪TEKİD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MEÇHÛL‬‬ ‫‪TEKİD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MA’LÛM‬‬

‫ل ْن يُع َّضا ل ْن يُعضوا‬ ‫ل ْن يُع َّض‬ ‫ل ْن يع َّضا ل ْن يعضوا‬ ‫ل ْن يع َّض‬
‫ل ْن ُتع َّضا ل ْن يُ ْعض ْضن‬ ‫ل ْن ُتع َّض‬ ‫ل ْن تع َّضا ل ْن ي ْعض ْضن‬ ‫ل ْن تع َّض‬
‫ل ْن تُع َّضا ل ْن تُعضوا‬ ‫ل ْن تُع َّض‬ ‫ل ْن تع َّضا ل ْن تعضوا‬ ‫ل ْن تع َّض‬
‫ل ْن ُتع َّضا ل ْن ُت ْعض ْضن‬ ‫ل ْن ُتع ِضي‬ ‫ل ْن تع َّضا ل ْن ت ْعض ْضن‬ ‫ل ْن تع ِضي‬
‫ل ْن نُع َّض‬ ‫ل ْن أُع َّض‬ ‫ل ْن نع َّض‬ ‫ل ْن أع َّض‬
‫ِل ُتعضوا‬ ‫ِل ُتع َّضا‬ ‫ِل ُتع َّض‪ِ /‬ل ُتع ِض‪ِ /‬ل ُت ْعض ْض‬
‫عضوا‬ ‫ع َّض‪ /‬ع ِض‪ِ /‬ا ْعض ْض ع َّضا‬
‫ِل ُت ْعض ْضن‬ ‫ِل ُتع َّضا‬ ‫ِل ُتع ِضي‬
‫ِل ُنع َّض‪ِ /‬ل ُنع ِض‪ِ /‬ل ُن ْعض ْض‬ ‫ِألُع َّض‪ِ /‬ألُع ِض‪ِ /‬ألُ ْعض ْض‬
‫ِا ْعض ْضن‬ ‫ع َّضا‬ ‫ع ِضي‬
‫‪91‬‬
‫ِب ‪ -‬ل َّما يُ ِح َّب‪ /‬ل َّما‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫ب ‪ -‬ل ْم يُح َّب‪ /‬ل ْم يُح ِب‪ /‬ل ْم يُ ْحب ْ‬ ‫ب – ُمح ٌّ‬
‫ِ‬
‫إحبابا ‪ُ -‬مح ٌّ‬
‫ِ‬
‫أح َّب ‪ -‬يُحب ‪ْ -‬‬
‫ِب ‪ -‬ل يُ ِح َّب‪ /‬ل‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِب ‪ -‬ما ُيحب ‪ -‬ل يُحب ‪ -‬ل ْن ُيح َّب ‪ -‬ل ُيح َّب‪ /‬ل ُيح ِب‪ /‬ل ُي ْحب ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫يُح ِب‪ /‬ل َّما يُ ْحب ْ‬
‫ِب ‪ -‬ل ُت ِح َّب‪ /‬ل ُت ِح ِب‪ /‬ل ُت ْح ِب ْب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ِب ‪ -‬أح َّب‪ /‬أح ِب‪ /‬أ ْحب ْ‬ ‫يُح ِب‪ /‬ل ُي ْحب ْ‬
‫ِ‬
‫أ ُ ِحبوا‬ ‫أ ُ ِحبا‬ ‫أ ُ ِح َّب‬ ‫أحبوا‬ ‫أحبا‬ ‫أح َّب‬

‫َّ‬
‫أ ُ ْحبِبن‬ ‫أ ُ ِحبتا‬ ‫أ ُ ِحب ْت‬ ‫أ ْحببن‬
‫ْ‬
‫أحبتا‬
‫َّ‬
‫أحب ْت‬
‫َّ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫أ ُ ْحبِب ُتم‬ ‫أ ُ ْحبِب ُتما‬ ‫أ ُ ْحبِبت‬ ‫أ ْحبب ُتما أ ْحبب ُتم‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫أ ْحببت‬
‫ْ‬
‫ْ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫أ ُ ْحبِب ُت َّن‬ ‫أ ُ ْحبِب ُتما‬ ‫أ ُ ْحبِب ِت‬ ‫أ ْحبب ُتما أ ْحبب ُت َّن‬ ‫أ ْحبب ِت‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫أ ُ ْحبِبنا‬ ‫ت‬‫أ ُ ْحب ِْب ُ‬ ‫أ ْحببنا‬
‫ْ‬
‫ت‬‫أ ْحب ْب ُ‬
‫ْ‬
‫يُحبون‬ ‫يحب ِ‬
‫ان‬ ‫يُحب‬ ‫يُ ِحبون‬ ‫ي ِحب ِ‬
‫ان‬ ‫يُ ِحب‬
‫ُ َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫يُ ْحببن‬ ‫ُتحب ِ‬
‫ان‬ ‫تُحب‬ ‫يُ ْحبِبن‬ ‫ُت ِحب ِ‬
‫ان‬ ‫ُت ِحب‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ُتحبون‬ ‫ُتحب ِ‬
‫ان‬ ‫ُتحب‬ ‫ُت ِحبون‬ ‫ُت ِحب ِ‬
‫ان‬ ‫ُت ِحب‬
‫ُت ْحببن‬ ‫ان‬‫ُتحب ِ‬ ‫ُتحبِين‬ ‫ُت ْحبِبن‬ ‫ُت ِحب ِ‬
‫ان‬ ‫ُت ِحبِين‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫نُحب‬ ‫أُحب‬ ‫نُ ِحب‬ ‫أ ُ ِحب‬
‫‪92‬‬
‫لم ُيح َّب‪ /‬لم‬ ‫لم ُي ِح َّب‪ /‬لم ُي ِح ِب‪ /‬لم‬

‫لم يُحبوا‬ ‫لم يُحبا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم يُ ِحبوا‬ ‫لم يُ ِحبا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُيح ِب‪ /‬لم ُي ْحب ْب‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ِب‬‫ُي ْ ْ‬
‫ب‬‫ح‬
‫ْ‬
‫لم تُح َّب‪ /‬لم‬ ‫لم ُت ِح َّب‪ /‬لم ُت ِح ِب‪ /‬لم‬
‫لم يُ ْحببن‬ ‫لم ُتحبا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم يُ ْحبِبن‬ ‫لم ُت ِحبا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫تُح ِب‪ /‬لم تُ ْحب ْب‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ِب‬‫ُت ْحب ْ‬
‫ْ‬
‫لم ُتح َّب‪ /‬لم‬ ‫لم تُ ِح َّب‪ /‬لم تُ ِح ِب‪ /‬لم‬
‫لم ُتحبوا‬ ‫لم ُتحبا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ُت ِحبوا‬ ‫لم ُت ِحبا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ُتح ِب‪ /‬لم ُت ْحب ْب‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ِب‬‫ُت ْحب ْ‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْحببن‬ ‫لم ُتحبا‬ ‫لم ُتحبِي‬ ‫لم ُت ْحبِبن‬ ‫لم ُت ِحبا‬ ‫لم ُت ِحبِي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َّ‬ ‫ْ‬
‫ب‪ /‬لم‬ ‫لم أُح‬ ‫ب‪ /‬لم أُ ِح ِب‪ /‬لم‬‫لم أُ ِح‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ِب‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫لم نُح َّب‪ /‬لم نُح ِب‪ /‬لم نُ ْحب ْب‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫أُح ِب‪ /‬لم أُ ْحب ْب‬ ‫ل ْم نُح َّب‪ /‬ل ْم نُح ِب‪ /‬ل ْم نُ ْحب ْ‬ ‫ِب‬‫أُ ْحب ْ‬
‫ْ‬
‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MÇHL‬‬ ‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MLM‬‬
‫ل ْن يُحبوا‬ ‫ل ْن يُحبا‬ ‫ل ْن يُح َّب‬ ‫ل ْن يُ ِحبوا‬ ‫ل ْن يُ ِحبا‬ ‫ل ْن يُ ِح َّب‬

‫ل ْن يُ ْحببن‬ ‫ل ْن ُتحبا‬ ‫ل ْن ُتح َّب‬ ‫ل ْن يُ ْحبِبن‬ ‫ل ْن ُت ِحبا‬ ‫ل ْن ُت ِح َّب‬

‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ل ْن ُتحبوا‬ ‫ل ْن ُتحبا‬ ‫ل ْن ُتح َّب‬ ‫ل ْن ُت ِحبوا‬ ‫ل ْن ُت ِحبا‬ ‫ل ْن ُت ِح َّب‬

‫ل ْن ُت ْحببن‬ ‫ل ْن ُتحبا‬ ‫ل ْن ُتحبِي‬ ‫ل ْن ُت ْحبِبن‬ ‫ل ْن ُت ِحبا‬ ‫ل ْن ُت ِحبِي‬

‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ل ْن ُنح َّب‬ ‫ل ْن أُح َّب‬ ‫ل ْن ُن ِح َّب‬ ‫ل ْن أ ُ ِح َّب‬

‫ِل ُتح َّب‪ِ /‬ل ُتح ِب‪/‬‬
‫ِل ُتحبوا‬ ‫ِل ُتحبا‬ ‫أ ِحبوا‬ ‫ِب أ ِحبا‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ِل ُت ْحب ْب‬ ‫َّ‬ ‫أح َّب‪ /‬أح ِب‪ /‬أ ْحب ْ‬
‫ِل ُت ْحببن‬ ‫ِل ُتحبا‬ ‫ِل ُتحبِي‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫أ ْحبِبن‬ ‫أ ِحبا‬ ‫أ ِحبِي‬
‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ب‪ِ /‬ألُح ِب‪/‬‬ ‫ِ‬
‫ألُح َّ‬
‫ِلنُح َّب‪ِ /‬لنُح ِب‪ِ /‬لنُ ْحب ْب‬ ‫ِأل ُْحب ْب‬
‫‪93‬‬
‫م َّدد ‪ -‬يُم ِد ُد ‪ -‬ت ْم ِديدا ‪ُ -‬مم ِد ٌد ‪ُ -‬مم َّد ٌد ‪ -‬لم يُم ِد ْد ‪ -‬ل َّما يُم ِد ْد ‪ -‬ما يُم ِد ُد ‪ -‬ل يُم ِد ُد ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫يُم ِدد ‪ِ -‬ليم ِد ْد ‪ -‬ل يُم ِد ْد ‪ -‬م ِد ْد ‪ -‬ل ُتم ِد ْد‬
‫ُ‬
‫‪Görüldüğü gibi tef’îl bâbının çekimi sahih fiil gibidir. Onun için muttaride çekimini‬‬
‫‪yazmıyoruz.‬‬
‫اد‪/‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬

‫اد‪ /‬ل ْم يُماد‪ /‬ل ْم يُماد ْد ‪ -‬ل َّما يُم َّ‬
‫اد ‪ -‬ل ْم يُم َّ‬ ‫ادة و ِمدادا و ِميدادا ‪ُ -‬مم ٌّ‬
‫اد ‪ُ -‬مم ٌّ‬ ‫اد ‪ -‬يُماد ‪ُ -‬مم َّ‬ ‫م َّ‬
‫اد‪ /‬ل يُم ِاد‪/‬‬ ‫لما يم ِاد‪ /‬لما يم ِادد ‪ -‬ما يماد ‪ -‬ل يماد ‪ -‬لن يماد ‪ِ -‬ليم ِ ِ ِ ِ‬
‫اد‪ /‬ل ُيماد‪ /‬ل ُيماد ْد ‪ -‬ل يُم َّ‬
‫ْ ُ َّ ُ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ ْ‬ ‫َّ ُ‬
‫اد‪ /‬ل ُتم ِاد‪ /‬ل ُتم ِاد ْد‬ ‫ِ ِ‬
‫اد‪ /‬ماد‪ /‬ماد ْد ‪ -‬ل ُتم َّ‬
‫ِ‬
‫ل يُماد ْد ‪ -‬م َّ‬

‫ُمودوا‬ ‫ودا‬
‫ُم َّ‬ ‫ود‬
‫ُم َّ‬ ‫مادوا‬ ‫ادا‬
‫م َّ‬ ‫اد‬
‫م َّ‬
‫م ِ‬
‫ود ْدن‬ ‫ودتا‬
‫ُ‬ ‫ُم َّ‬ ‫ود ْت‬‫ُم َّ‬ ‫ماد ْدن‬ ‫ادتا‬
‫م َّ‬ ‫اد ْت‬
‫م َّ‬
‫ود ْد ُتم‬‫م ِ‬ ‫م ِ‬
‫ود ْد ُتما‬ ‫ود ْدت‬ ‫م ِ‬ ‫ماد ْدتُم‬ ‫ماد ْدتُما‬ ‫ماد ْدت‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫م ِ‬
‫ود ْد ُت َّن‬ ‫م ِ‬
‫ود ْد ُتما‬ ‫ود ْد ِت‬‫م ِ‬ ‫ماد ْد ُت َّن‬ ‫ماد ْد ُتما‬ ‫ماد ْد ِت‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫م ِ‬
‫ود ْدنا‬ ‫ت‬ ‫م ِ‬
‫ود ْد ُ‬ ‫ماد ْدنا‬ ‫ت‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ماد ْد ُ‬
‫يُمادون‬ ‫يماد ِ‬
‫ان‬ ‫يُماد‬ ‫يُمادون‬ ‫يماد ِ‬
‫ان‬ ‫يُماد‬
‫ُ َّ‬ ‫ُ َّ‬
‫يُماد ْدن‬ ‫ُتماد ِ‬
‫ان‬ ‫َّ‬ ‫ُتماد‬ ‫يُم ِاد ْدن‬ ‫تُماد ِ‬
‫ان‬ ‫َّ‬ ‫تُماد‬
‫ُتمادون‬ ‫ُتماد ِ‬
‫ان‬ ‫ُتماد‬ ‫ُتمادون‬ ‫ُتماد ِ‬
‫ان‬ ‫ُتماد‬
‫ُتماد ْدن‬ ‫ُتماد ِ‬
‫ان‬ ‫َّ‬ ‫ُتم ِادين‬ ‫ُتم ِاد ْدن‬ ‫ُتماد ِ‬
‫ان‬ ‫َّ‬ ‫ُتم ِادين‬
‫نُماد‬ ‫أُماد‬ ‫نُماد‬ ‫أُماد‬
‫‪94‬‬
‫اد‪ /‬لم ُيما ِد‪/‬‬ ‫لم يم‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم يم‬
‫لم يُمادوا‬ ‫ادا‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬
‫ْ‬ ‫ل ْم يُم َّ‬ ‫لم ُيماد ْد‬
‫لم يُمادوا‬
‫ْ‬
‫ادا‬
‫ل ْم يُم َّ‬ ‫ُيما ِد‪ /‬لم ُيما ِد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتماد‪ /‬لم ُتماد‪ِ/‬‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم تم‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬
‫لم يُماد ْدن‬
‫ْ‬
‫ادا‬
‫ل ْم ُتم َّ‬
‫ْ‬
‫لم يُم ِاد ْدن‬ ‫ادا‬
‫ل ْم ُتم َّ‬
‫لم ُتماد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫تُما ِد‪ /‬لم تُما ِد ْد‬
‫ْ‬
‫اد‪ /‬لم ُتما ِد‪/‬‬ ‫لم تم‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم تم‬
‫لم ُتمادوا‬ ‫ادا‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬
‫ْ‬ ‫ل ْم ُتم َّ‬ ‫لم ُتماد ْد‬
‫لم تُمادوا‬
‫ْ‬
‫ادا‬
‫ل ْم تُم َّ‬ ‫ُتما ِد‪ /‬لم ُتما ِد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُتماد ْدن‬ ‫ادا‬
‫ل ْم ُتم َّ‬ ‫لم ُتم ِادي‬ ‫لم ُتم ِاد ْدن‬ ‫ادا‬
‫ل ْم ُتم َّ‬ ‫لم ُتم ِادي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اد‪ /‬لم أُما ِد‪/‬‬ ‫لم أُم‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم أُم‬
‫اد‪ /‬لم نُما ِد‪ /‬لم نُماد ْد‬ ‫لم نم‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫اد‪ /‬لم ُنما ِد‪ /‬لم ُنما ِد ْد‬ ‫لم نم‬
‫ْ‬ ‫لم أُماد ْد‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫أُما ِد‪ /‬لم أُماددِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬

‫ل ْن يُمادوا‬ ‫ادا‬
‫ل ْن يُم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن يُم َّ‬ ‫ل ْن يُمادوا‬ ‫ادا‬
‫ل ْن يُم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن يُم َّ‬
‫ل ْن يُماد ْدن‬ ‫ادا‬
‫ل ْن ُتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن ُتم َّ‬ ‫ل ْن يُم ِاد ْدن‬ ‫ادا‬
‫ل ْن ُتم َّ‬
‫ل ْن ُتمادوا‬ ‫ادا‬
‫ل ْن ُتم َّ‬ ‫ل ْن ُتمادوا‬ ‫ادا‬
‫ل ْن تُماد ْدن‬ ‫ادا‬
‫ل ْن تُم َّ‬ ‫ل ْن تُم ِادي‬ ‫ل ْن ُتم ِاد ْدن‬ ‫ادا‬ ‫ل ْن ُتم ِادي‬
‫اد‬
‫ل ْن نُم َّ‬ ‫ل ْن أُم َّ‬
‫اد‬ ‫اد‬
‫ل ْن نُم َّ‬ ‫ل ْن أُم َّ‬
‫اد‬
‫‪EMR-İ HÂZIR MEÇHÛL ÇEKİMİ‬‬

‫اد‪ِ /‬ل ُتما ِد‪/‬‬‫ل ُتم َّ‬
‫ِ‬
‫ِل ُتمادوا‬ ‫ادا‬ ‫م‬
‫ُ َّ‬‫ت‬ ‫ِ‬
‫ل‬
‫ِل ُتماد ْد‬ ‫مادوا‬ ‫ادا‬
‫م َّ‬ ‫اد‪ /‬ما ِد‪ /‬م ِاد ْد‬
‫م َّ‬
‫ِل ُتماد ْدن‬ ‫ادا‬ ‫ِ‬
‫ل ُتم َّ‬ ‫ِل ُتم ِادي‬
‫اد‪ِ /‬ألُما ِد‪/‬‬ ‫ِ‬ ‫م ِاد ْدن‬ ‫ادا‬
‫م َّ‬ ‫م ِادي‬
‫ألُم َّ‬
‫اد‪ِ /‬ل ُنما ِد‪ِ /‬ل ُنماد ْد‬ ‫ِ‬
‫ل ُنم َّ‬
‫ِألُماد ْد‬
‫‪95‬‬
‫ِا ْنش َّق – ي ْنشق – ِا ْن ِشقاقا – ُم ْنش ٌّق ‪ُ -‬م ْنش ٌّق به ‪ -‬لم ي ْنش َّق‪ /‬لم ي ْنش ِق‪ /‬لم ي ْنش ِق ْق ‪ -‬ل َّما ي ْنش َّق‪ /‬ل َّما‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ي ْنش ِق‪ /‬ل َّما ي ْنش ِق ْق ‪ -‬ما ي ْنشق ‪ -‬ل ي ْنشق ‪ -‬ل ْن ي ْنش َّق ‪ِ -‬لي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪ِ /‬لي ْنش ِق ْق ‪ -‬ل ي ْنش َّق‪ /‬ل‬
‫ي ْنش ِق‪ /‬ل ي ْنش ِق ْق‪ِ -‬ا ْنش َّق‪ِ /‬ا ْنش ِق‪ِ /‬ا ْنش ِق ْق‪ -‬ل ت ْنش َّق‪ /‬ل ت ْنش ِق‪ /‬ل ت ْنش ِق ْق‬

‫اُ ْن ُش َّق ب ِِه اُ ْن ُش َّق بِهِ ما اُ ْن ُش َّق بِهِ م‬ ‫ِا ْنشقوا‬ ‫ِا ْنش َّقا‬ ‫ِا ْنش َّق‬
‫ْ‬
‫اُ ْن ُش َّق ِبها اُ ْن ُش َّق بِهِ ما اُ ْن ُش َّق بِهِ َّن‬ ‫ِا ْنشق ْقن‬ ‫ِا ْنش َّقتا‬ ‫ِا ْنش َّق ْت‬
‫ِكم‬ ‫ِكما انشق ب‬
‫ُ ْ ُ َّ ُ ْ‬ ‫اُ ْن ُش َّق بِك اُ ْن ُش َّق ب ُ‬ ‫ِا ْنشق ْقت ِا ْنشق ْق ُتما ِا ْنشق ْق ُتم‬
‫ْ‬
‫ِك َّن‬ ‫اُ ْن ُش َّق ب ِِك اُ ْن ُش َّق ب ُ‬
‫ِكما اُ ْن ُش َّق ب ُ‬ ‫ِا ْنشق ْق ِت ِا ْنشق ْق ُتما ِا ْنشق ْق ُت َّن‬
‫اُ ْن ُش َّق ِبنا‬ ‫اُ ْن ُش َّق بِي‬ ‫ِا ْنشق ْقنا‬ ‫ت‬‫ا ْنشق ْق ُ‬
‫ِ‬

‫يُ ْنشق ب ِِه يُ ْنشق بِهِ ما يُ ْنشق بِهِ م‬ ‫ي ْنشقون‬ ‫ي ْنش َّق ِ‬
‫ان‬ ‫ي ْنشق‬
‫ْ‬
‫يُ ْنشق ِبها يُ ْنشق بِهِ ما يُ ْنشق بِهِ َّن‬ ‫ي ْنش ِق ْقن‬ ‫ت ْنش َّق ِ‬
‫ان‬ ‫ت ْنشق‬
‫ِكم‬ ‫ِكما يُ ْنشق ب‬
‫يُ ْنشق بِك يُ ْنشق ب ُ‬ ‫ت ْنشقون‬ ‫ت ْنش َّق ِ‬
‫ان‬ ‫ت ْنشق‬
‫ُْ‬
‫ِك َّن‬ ‫يُ ْنشق ب ِِك يُ ْنشق ب ُ‬
‫ِكما يُ ْنشق ب ُ‬ ‫ت ْنش ِق ْقن‬ ‫ت ْنش َّق ِ‬
‫ان‬ ‫ت ْنش ِقين‬
‫يُ ْنشق ِبنا‬ ‫يُ ْنشق بِي‬ ‫ن ْنشق‬ ‫أ ْنشق‬
‫‪96‬‬
‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم‬ ‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪/‬‬ ‫لم ي ْنش َّق‪ /‬لم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْنشقوا‬ ‫لم ي ْنش َّقا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُي ْنشق ْق بِهِ م‬ ‫ُي ْنشق ْق بِهِ ما‬ ‫لم ُي ْنشق ْق ب ِِه‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬
‫ي ْنش ِق‪ /‬لم ي ْنشق ْق‬
‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم‬ ‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪/‬‬ ‫لم ت ْنش َّق‪ /‬لم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْنش ِق ْقن‬ ‫لم ت ْنش َّقا‬ ‫ْ‬
‫ُي ْنشق ْق بِهِ َّن‬ ‫ُي ْنشق ْق بِهِ ما‬ ‫لم ُي ْنشق ْق ِبها‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ت ْنش ِق‪ /‬لم ت ْنش ِق ْق‬
‫ْ‬
‫ْ‬
‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم‬ ‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪/‬‬ ‫لم ت ْنش َّق‪ /‬لم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْنشقوا‬ ‫لم ت ْنش َّقا‬ ‫ْ‬
‫ِكم‬ ‫ينشقق ب‬ ‫ِكما‬
‫ُي ْنشق ْق ب ُ‬ ‫لم ُي ْنشق ْق بِك‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬
‫ت ْنشق‪ /‬لم ت ْنشق ْق‬ ‫ِ‬
‫ُْ ْ ُ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪/‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْنش ِق ْقن‬ ‫لم ت ْنش َّقا‬ ‫لم ت ْنش ِقي‬
‫ِك َّن‬ ‫لم ُي ْنشق ْق ب ِِك‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُي ْنشق ْق ب ُ‬ ‫ِكما‬
‫ُي ْنشق ْق ب ُ‬ ‫ْ‬
‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪/‬‬ ‫لم أ ْنش َّق‪ /‬لم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ن ْنش َّق‪ /‬لم ن ْنش ِق‪ /‬لم ن ْنش ِق ْق‬ ‫ْ‬
‫لم ُي ْنش َّق‪ /‬لم ُي ْنش ِق‪ /‬لم ُي ْنشق ْق ِبنا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ُي ْنشق ْق بِي‬ ‫ِ‬
‫أ ْنش ِق‪ /‬لم أ ْنشق ْق‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ل ْن يُ ْنش َّق بهما ل ْن يُ ْنش َّق بهم‬ ‫ل ْن يُ ْنش َّق به‬ ‫ل ْن ي ْنشقوا‬ ‫ل ْن ي ْنش َّقا‬ ‫ل ْن ي ْنش َّق‬
‫ل ْن يُ ْنش َّق بهما ل ْن يُ ْنش َّق بهن‬ ‫ل ْن يُ ْنش َّق بها‬ ‫ل ْن ي ْنش ِق ْقن‬ ‫ل ْن ت ْنش َّقا‬ ‫ل ْن ت ْنش َّق‬
‫ل ْن يُ ْنش َّق بكما ل ْن يُ ْنش َّق بكم‬ ‫ل ْن يُ ْنش َّق بك‬ ‫ل ْن ت ْنشقوا‬ ‫ل ْن ت ْنش َّقا‬ ‫ل ْن ت ْنش َّق‬
‫بكن‬
‫بكما ل ْن يُ ْنش َّق ُ‬
‫ل ْن يُ ْنش َّق ُ‬ ‫لن ي ْنش َّق ِ‬
‫بك‬ ‫ل ْن ت ْنش ِق ْقن‬ ‫ل ْن ت ْنش ِقي ل ْن ت ْنش َّقا‬
‫ْ ُ‬
‫ل ْن يُ ْنش َّق بنا‬ ‫ل ْن يُ ْنش َّق بِي‬ ‫ل ْن ن ْنش َّق‬ ‫ل ْن أ ْنش َّق‬

‫ِلي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪ِ /‬لي ْنشق ْق‬ ‫ِلي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪ِ /‬لي ْنشق ْق‬ ‫ِلي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪/‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ِكم‬ ‫ب‬ ‫ِكما‬
‫ب ُ‬ ‫ِلي ْنشق ْق بِك‬
‫ُْ‬ ‫ُ‬
‫ِلي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪ِ /‬لي ْنشق ْق‬ ‫ِلي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪ِ /‬لي ْنشق ْق‬ ‫ِلي ْنش َّق‪ /‬لي ْنش ِق‪/‬‬
‫ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ِك َّن‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ِلي ْنشق ْق بِكِ‬
‫ُ‬
‫ِا ْنشقوا‬ ‫ِا ْنش َّقا‬ ‫ِا ْنش َّق‪ِ /‬ا ْنش ِق ‪ِ /‬ا ْنش ِق ْق‬
‫ب ُ‬ ‫ِكما‬
‫ب ُ‬ ‫ُ‬
‫ِلي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪ِ /‬لي ْنشق ْق ِبنا‬

‫ِلي ْنش َّق‪ِ /‬لي ْنش ِق‪/‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ِا ْنش ِق ْقن‬ ‫ِا ْنش َّقا‬ ‫ِا ْنش ِقي‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ِلي ْنشق ْق بِي‬
‫ُ‬
‫‪97‬‬
‫ِا ْضطر ‪ -‬ي ْضطر ‪ِ -‬ا ْض ِطرارا ‪ُ -‬م ْضط ٌّر ‪ُ -‬م ْضط ٌّر ‪ -‬لم ي ْضطر‪ /‬لم ي ْضط ِر‪ /‬لم ي ْضطرِ ْر ‪ -‬ل َّما ي ْضطر‪ /‬ل َّما‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ي ْضط ِر‪ /‬ل َّما ي ْضطرِ ْر ‪ -‬ما ي ْضطر ‪ -‬ل ي ْضطر ‪ -‬ل ْن ي ْضطر ‪ِ -‬لي ْضطر‪ِ /‬لي ْضط ِر‪ِ /‬لي ْضطرِ ْر ‪ -‬ل ي ْضطر‪ /‬ل‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ي ْضط ِر‪ /‬ل ي ْضطرِ ْر ‪ِ -‬ا ْضطر‪ِ /‬ا ْضط ِر‪ِ /‬ا ْضطرِ ْر ‪ -‬ل ت ْضطر‪ /‬ل ت ْضط ِر‪ /‬ل ت ْضطرِ ْر‬
‫اُ ْض ُطروا‬ ‫اُ ْض ُطرا‬ ‫اُ ْض ُطر‬ ‫ِا ْضطروا‬ ‫ِا ْضطرا‬ ‫ِا ْضطر‬
‫اُ ْض ُطرِ ْرن‬ ‫اُ ْض ُطرتا‬ ‫طر ْت‬ ‫اض‬ ‫ِا ْضطر ْرن‬ ‫ِا ْضطرتا‬ ‫ِا ْضطر ْت‬
‫َّ‬ ‫ُ ْ ُ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫طرِ ْرت اُ ْض ُطرِ ْر ُتما اُ ْض ُطرِ ْر ُتم‬
‫ْ‬ ‫اُ ْض ُ‬ ‫ِا ْضطر ْرت ِا ْضطر ْرتُما ِا ْضطر ْرتُم‬
‫ْ‬
‫طرِ ْر ِت اُ ْض ُطرِ ْر ُتما اُ ْض ُطرِ ْر ُت َّن‬
‫اُ ْض ُ‬ ‫ِا ْضطر ْر ِت ِا ْضطر ْر ُتما ِا ْضطر ْر ُت َّن‬
‫اُ ْض ُطرِ ْرنا‬ ‫ت‬

‫طرِ ْر ُ‬
‫اُ ْض ُ‬ ‫ِا ْضطر ْرنا‬ ‫ِا ْضطر ْر ُ‬
‫ت‬
‫يُ ْضطرون‬ ‫يُ ْضطرا ِن‬ ‫يُ ْضطر‬ ‫ي ْضطرون‬ ‫ي ْضطرا ِن‬ ‫ي ْضطر‬
‫يُ ْضطر ْرن‬ ‫ُت ْضطرا ِن‬ ‫ُت ْضطر‬ ‫ي ْضطرِ ْرن‬ ‫ت ْضطرا ِن‬ ‫ت ْضطر‬
‫ُت ْضطرون‬ ‫ُت ْضطرا ِن‬ ‫ُت ْضطر‬ ‫ت ْضطرون‬ ‫ت ْضطرا ِن‬ ‫ت ْضطر‬
‫ُت ْضطر ْرن‬ ‫ُت ْضطرا ِن‬ ‫ُت ْضط ِرين‬ ‫ت ْضطرِ ْرن‬ ‫ت ْضط ِرين ت ْضطرا ِن‬
‫نُ ْضطر‬ ‫أ ُ ْضطر‬ ‫ن ْضطر‬ ‫أ ْضطر‬
‫‪98‬‬
‫لم ُي ْضطر‪ /‬لم‬ ‫لم ي ْضطر‪ /‬لم‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْضطروا‬ ‫لم ي ْضطرا‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُ ْضطروا‬ ‫لم يُ ْضطرا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُي ْضط ِر‪ /‬لم ُي ْضطر ْر‬
‫ْ‬
‫َّ‬ ‫ي ْضط ِر‪ /‬لم ي ْضطرِ ْر‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْضطر‪ /‬لم‬ ‫لم ت ْضطر‪ /‬لم‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ي ْضطرِ ْرن‬ ‫لم ت ْضطرا‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫لم يُ ْضطر ْرن‬ ‫لم ُت ْضطرا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُت ْضط ِر‪ /‬لم ُت ْضطر ْر‬
‫ْ‬
‫َّ‬ ‫ت ْضط ِر‪ /‬لم ت ْضطرِ ْر‬
‫ْ‬
‫لم تُ ْضطر‪ /‬لم‬ ‫لم ت ْضطر‪ /‬لم‬
‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ت ْضطروا‬ ‫لم ت ْضطرا‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْضطروا‬ ‫لم ُت ْضطرا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫تُ ْضط ِر‪ /‬لم تُ ْضطر ْر‬
‫ْ‬
‫َّ‬ ‫ت ْضط ِر‪ /‬لم ت ْضطرِ ْر‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْضطر ْرن‬ ‫لم ُت ْضطرا‬ ‫لم ُت ْضط ِري‬ ‫لم ت ْضطرِ ْرن‬ ‫لم ت ْضطرا‬ ‫لم ت ْضط ِري‬
‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم أُ ْضطر‪ /‬لم‬ ‫لم أ ْضطر‪ /‬لم‬
‫لم نُ ْضطر‪ /‬لم نُ ْضط ِر‪ /‬لم نُ ْضطر ْر‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ن ْضطر‪ /‬لم ن ْضط ِر‪ /‬لم ن ْضطرِ ْر‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫أ ْضط ِر‪ /‬لم أ ْضطرِ ْر‬
‫أُ ْضط ِر‪ /‬لم أُ ْضطر ْر‬ ‫ْ‬
‫ْ‬
‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MCHL‬‬ ‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTİKBÂL MLM‬‬
‫ل ْن يُ ْضطرا ل ْن يُ ْضطروا‬ ‫ل ْن يُ ْضطر‬ ‫ل ْن ي ْضطرا ل ْن ي ْضطروا‬ ‫ل ْن ي ْضطر‬

‫ل ْن ُت ْضطرا ل ْن يُ ْضطر ْرن‬ ‫ل ْن ُت ْضطر‬ ‫ل ْن ت ْضطرا ل ْن ي ْضطرِ ْرن‬ ‫ل ْن ت ْضطر‬

‫ل ْن ُت ْضطرا ل ْن ُت ْضطروا‬ ‫ل ْن ُت ْضطر‬ ‫ل ْن ت ْضطرا ل ْن ت ْضطروا‬ ‫ل ْن ت ْضطر‬

‫ل ْن ُت ْضط ِري ل ْن ُت ْضطرا ل ْن ُت ْضطر ْرن‬ ‫ل ْن ت ْضط ِري ل ْن ت ْضطرا ل ْن ت ْضطرِ ْرن‬
‫ل ْن ُن ْضطر‬ ‫ل ْن أُ ْضطر‬ ‫ل ْن ن ْضطر‬ ‫ل ْن أ ْضطر‬


‫ِل ُت ْضطر‪ِ /‬ل ُت ْضط ِر‪/‬‬ ‫‪EMR-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬
‫ِل ُت ْضطروا‬ ‫ِل ُت ْضطرا‬ ‫َّ‬
‫َّ‬ ‫ِل ُت ْضطر ْر‬
‫ِا ْضط َّر‪ِ /‬ا ْضط ِر‪ِ /‬ا ْضطرِ ْر ِا ْضطرا ِا ْضطروا‬
‫ِل ُت ْضطر ْرن‬ ‫ِل ُت ْضطرا‬ ‫ِل ُت ْضط ِري‬ ‫َّ‬
‫َّ‬
‫ِأل ُْضطر‪ِ /‬أل ُْضط ِر‪/‬‬ ‫ِا ْضطرا ِا ْضطرِ ْرن‬ ‫ِا ْضط ِري‬
‫ِل ُن ْضطر‪ِ /‬ل ُن ْضط ِر‪ِ /‬ل ُن ْضطر ْر‬
‫َّ‬
‫ِأل ُْضطر ْر‬
‫‪99‬‬
‫‪TEFE’UL BÂBI‬‬
‫تم َّدد ‪ -‬يتم َّد ُد ‪ -‬تمددا ‪ُ -‬متم ِد ٌد ‪ُ -‬متم َّد ٌد ‪ -‬لم يتم َّد ْد ‪ -‬ل َّما يتم َّد ْد ‪ -‬ما يتم َّد ُد ‪ -‬ل يتم َّد ُد ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫يتم َّدد ‪ِ -‬ليتم َّد ْد ‪ -‬ل يتم َّد ْد ‪ -‬تم َّد ْد ‪ -‬ل تتم َّد ْد‬
‫…‪Bu bâbın çekimi sahih fiil gibidir‬‬
‫اد‪ /‬ل َّما يتم ِاد‪/‬‬ ‫ِ‬

‫اد‪ /‬ل ْم يتماد‪ /‬ل ْم يتماد ْد ‪ -‬ل َّما يتم َّ‬
‫اد ‪ -‬ل ْم يتم َّ‬‫اد ‪ُ -‬متم ٌّ‬
‫ادا ‪ُ -‬متم ٌّ‬
‫اد ‪ -‬يتماد ‪ -‬تم ًّ‬
‫تم َّ‬
‫اد‪ /‬ل يتم ِاد‪ /‬ل‬ ‫لما يتمادد ‪ -‬ما يتماد ‪ -‬ل يتماد ‪ -‬لن يتماد ‪ِ -‬ليتم ِ ِ ِ‬
‫اد‪ /‬ليتماد‪ /‬ليتماد ْد ‪ -‬ل يتم َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫اد‪ /‬ل تتم ِاد‪ /‬ل تتماد ْد‬ ‫ِ‬
‫اد‪ /‬تماد‪ /‬تماد ْد ‪ -‬ل تتم َّ‬
‫يتماد ْد ‪ -‬تم َّ‬

‫ُت ُمودوا‬ ‫ودا‬
‫ُت ُم َّ‬ ‫ود‬
‫ُت ُم َّ‬ ‫تمادوا‬ ‫ادا‬
‫تم َّ‬ ‫اد‬
‫تم َّ‬
‫تُم ِ‬
‫ود ْدن‬ ‫ودتا‬
‫ُ‬ ‫تُ ُم َّ‬ ‫ود ْت‬‫تُ ُم َّ‬ ‫تماد ْدن‬ ‫ادتا‬
‫تم َّ‬ ‫اد ْت‬
‫تم َّ‬
‫ود ْد ُتم‬ ‫ُتم ِ‬ ‫وددت ُتم ِ‬
‫ود ْد ُتما‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُت ُم ْ‬ ‫تماد ْد ُتم‬
‫ْ‬
‫تماد ْد ُتما‬ ‫تماد ْدت‬
‫ُتم ِ‬
‫ود ْد ُت َّن‬ ‫ودد ِت ُتم ِ‬
‫ود ْد ُتما‬ ‫ِ‬ ‫تماد ْد ِت‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُت ُم ْ‬ ‫تماد ْد ُت َّن‬ ‫تماد ْد ُتما‬
‫تُم ِ‬
‫ود ْدنا‬ ‫ت‬
‫ود ْد ُ‬ ‫تُم ِ‬ ‫تماد ْدنا‬ ‫ت‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫تماد ْد ُ‬

‫يُتمادون‬ ‫يتماد ِ‬
‫ان‬ ‫يُتماد‬ ‫يتمادون‬ ‫يتماد ِ‬
‫ان‬ ‫يتماد‬
‫ُ َّ‬ ‫َّ‬
‫يُتماد ْدن‬ ‫ُتتماد ِ‬
‫ان‬ ‫ُتتماد‬ ‫يتماد ْدن‬ ‫تتماد ِ‬
‫ان‬ ‫تتماد‬
‫ُتتمادون‬ ‫ُتتماد ِ‬
‫ان‬ ‫ُتتماد‬ ‫تتمادون‬ ‫تتماد ِ‬
‫ان‬ ‫تتماد‬
‫ُتتماد ْدن‬ ‫ُتتماد ِ‬
‫ان‬ ‫َّ‬ ‫ُتتم ِادين‬ ‫تتماد ْدن‬ ‫تتماد ِ‬
‫ان‬ ‫تتم ِادين‬
‫َّ‬
‫نُتماد‬ ‫أُتماد‬ ‫نتماد‬ ‫أتماد‬
‫‪100‬‬
‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم يتم‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم يتم‬
‫لم يُتمادوا‬ ‫ادا‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬
‫ل ْم يُتم َّ‬ ‫ادا لم يتمادوا‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ُيتما ِد‪ /‬لم ُيتماد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ل ْم يتم َّ‬ ‫يتما ِد‪ /‬لم يتماد ْد‬
‫ْ‬
‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم تتم‬
‫لم يُتماد ْدن‬ ‫ادا‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم تتم‬
‫ل ْم ُتتم َّ‬ ‫ادا لم يتماد ْدن‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ُتتما ِد‪ /‬لم ُتتماد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ل ْم تتم َّ‬ ‫ِ‬
‫تتماد‪ /‬لم تتماد ْد‬
‫ْ‬
‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم تتم‬
‫لم ُتتمادوا‬ ‫ادا‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم تتم‬
‫ل ْم ُتتم َّ‬ ‫ادا لم تتمادوا‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ُتتما ِد‪ /‬لم ُتتماد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ل ْم تتم َّ‬ ‫تتماد‪ /‬لم تتماد ْد‬ ‫ِ‬
‫ْ‬
‫لم ُتتماد ْدن‬ ‫ادا‬
‫ل ْم ُتتم َّ‬ ‫لم ُتتم ِادي‬ ‫ادا لم تتماد ْدن‬ ‫لم تتم ِادي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ل ْم تتم َّ‬ ‫ْ‬
‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم أُتم‬ ‫اد‪ /‬لم‬ ‫لم أتم‬
‫اد‪ /‬لم نُتما ِد‪ /‬لم نُتماد ْد‬ ‫لم نتم‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ ُ َّ ْ‬ ‫اد‪ /‬لم نتما ِد‪ /‬لم نتماد ْد‬ ‫لم نتم‬
‫أُتما ِد‪ /‬لم أُتماد ْد‬ ‫ْ‬ ‫َّ ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬
‫أتماد‪ /‬لم أتماد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTKBÂL MCHL‬‬ ‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTKBÂL MLM‬‬
‫ادا ل ْن يُتمادوا‬
‫ل ْن يُتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن يُتم َّ‬ ‫ادا ل ْن يتمادوا‬
‫ل ْن يتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن يتم َّ‬
‫ادا ل ْن يُتماد ْدن‬
‫ل ْن ُتتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن ُتتم َّ‬ ‫ادا ل ْن يتماد ْدن‬
‫ل ْن تتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن تتم َّ‬
‫ادا ل ْن ُتتمادوا‬
‫ل ْن ُتتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن ُتتم َّ‬ ‫ادا ل ْن تتمادوا‬
‫ل ْن تتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن تتم َّ‬
‫ادا ل ْن ُتتماد ْدن‬
‫ل ْن ُتتم َّ‬ ‫ل ْن ُتتم ِادي‬ ‫ادا ل ْن تتماد ْدن‬ ‫ِ‬
‫ل ْن تتمادي ل ْن تتم َّ‬
‫اد‬
‫ل ْن نُتم َّ‬ ‫اد‬‫ل ْن أُتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن نتم َّ‬ ‫اد‬
‫ل ْن أتم َّ‬

‫اد‪ِ /‬ل ُتتما ِد‪/‬‬ ‫ِ‬
‫ل ُتتم َّ‬ ‫‪EMR-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬
‫ِل ُتتمادوا‬ ‫ادا‬ ‫ِ‬
‫ل ُتتم َّ‬ ‫ِل ُتتماد ْد‬
‫تمادوا‬ ‫ادا‬
‫تم َّ‬
‫تماد ‪ِ /‬‬
‫تماد ‪ /‬تماد ْد‬ ‫َّ‬
‫ِل ُتتماد ْدن‬ ‫ادا‬ ‫ِ‬
‫ل ُتتم َّ‬ ‫ِل ُتتم ِادي‬
‫اد‪ِ /‬ألُتما ِد‪/‬‬ ‫ِ‬
‫ألُتم َّ‬ ‫تماد ْدن‬ ‫ادا‬
‫تم َّ‬ ‫تم ِادي‬
‫اد‪ِ /‬ل ُنتما ِد‪ِ /‬ل ُنتماد ْد‬ ‫ِ‬
‫ل ُنتم َّ‬
‫ِألُتماد ْد‬
‫‪101‬‬
‫ِا ْستم َّد ‪ -‬ي ْست ِمد ‪ِ -‬ا ْس ِت ْمدادا ‪ُ -‬م ْست ِم ٌّد ‪ُ -‬م ْستم ٌّد ‪ -‬لم ي ْست ِم َّد‪ /‬لم ي ْست ِم ِد‪ /‬لم ي ْست ْم ِد ْد ‪ -‬ل َّما‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ي ْست ِم َّد‪ /‬ل َّما ي ْست ِم ِد‪ /‬ل َّما ي ْست ْم ِد ْد ‪ -‬ما ي ْست ِمد ‪ -‬ل ي ْست ِمد ‪ -‬ل ْن ي ْست ِم َّد ‪ِ -‬لي ْست ِم َّد‪ِ /‬لي ْست ِم ِد‪/‬‬
‫ِلي ْست ْم ِد ْد ‪ -‬ل ي ْست ِم َّد‪ /‬ل ي ْست ِم ِد‪ /‬ل ي ْست ْم ِد ْد ‪ِ -‬ا ْست ِم َّد‪ِ /‬ا ْست ِم ِد‪ِ /‬ا ْست ْم ِد ْد ‪ -‬ل ت ْست ِم َّد‪ /‬ل ت ْست ِم ِد‪/‬‬
‫ل ت ْست ْم ِد ْد‬

‫اُ ْس ُت ِمدوا‬ ‫اُ ْس ُت ِم َّدا‬
‫اُ ْس ُت ِم َّد‬ ‫ِا ْستمدوا‬ ‫ِا ْستم َّدا‬ ‫ِا ْستم َّد‬
‫اُ ْس ُت ْم ِد ْدن‬ ‫اُ ْس ُت ِم َّد ْت اُ ْس ُت ِم َّدتا‬ ‫ِا ْست ْمد ْدن‬ ‫ِا ْستم َّدتا‬ ‫ِا ْستم َّد ْت‬
‫اُ ْس ُت ْم ِد ْد ُتم‬ ‫اُ ْس ُت ْم ِد ْدت اُ ْس ُت ْم ِد ْد ُتما‬ ‫ِا ْست ْمد ْدت ِا ْست ْمد ْد ُتما ِا ْست ْمد ْد ُتم‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اُ ْس ُت ْم ِد ْدتُ َّن‬ ‫اُ ْس ُت ْم ِد ْد ِت اُ ْس ُت ْم ِد ْدتُما‬ ‫ِا ْست ْمد ْد ِت ِا ْست ْمد ْد ُتما ِا ْست ْمد ْد ُت َّن‬
‫اُ ْس ُت ْم ِد ْدنا‬ ‫اُ ْس ُت ْم ِد ْد ُ‬
‫ت‬ ‫ِا ْست ْمد ْدنا‬ ‫ت‬‫ِا ْست ْمد ْد ُ‬

‫يُ ْستمدون‬ ‫يُ ْستم َّدا ِن‬ ‫يُ ْستمد‬ ‫ي ْست ِمدون‬ ‫ي ْست ِم َّدا ِن‬ ‫ي ْست ِمد‬
‫يُ ْست ْمد ْدن‬ ‫ُت ْستم َّدا ِن‬ ‫ُت ْستمد‬ ‫ي ْست ْم ِد ْدن‬ ‫ت ْست ِم َّدا ِن‬ ‫ت ْست ِمد‬
‫ُت ْستمدون‬ ‫ُت ْستم َّدا ِن‬ ‫ُت ْستمد‬ ‫ت ْست ِمدون‬ ‫ت ْست ِم َّدا ِن‬ ‫ت ْست ِمد‬
‫ُت ْست ْمد ْدن‬ ‫ُت ْستم ِدين ُت ْستم َّدا ِن‬ ‫ت ْست ْم ِد ْدن‬ ‫ت ْست ِم ِدين ت ْست ِم َّدا ِن‬
‫نُ ْستمد‬ ‫أ ُ ْستمد‬ ‫ن ْست ِمد‬ ‫أ ْست ِمد‬
‫‪102‬‬
‫لم ُي ْستم َّد‪ /‬لم‬ ‫لم ي ْست ِم َّد‪ /‬لم‬
‫لم يُ ْستم َّدا لم يُ ْستمدوا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ي ْست ِم َّدا لم ي ْست ِمدوا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬
‫ُي ْستمد‪ /‬لم ُي ْست ْمد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ي ْست ِم ِد‪ /‬لم ي ْست ْم ِد ْد‬
‫ْ‬
‫لم ُت ْستم َّد‪ /‬لم‬ ‫لم ت ْست ِم َّد‪ /‬لم‬
‫لم ُت ْستم َّدا لم يُ ْست ْمد ْدن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ت ْست ِم َّدا لم ي ْست ْم ِد ْدن‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬
‫ِ‬
‫ُت ْستمد‪ /‬لم ُت ْست ْمد ْد‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫تست ِم ِد‪ /‬لم تستمددِ‬
‫ْ ْ ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْستم َّد‪ /‬لم‬ ‫ِ‬
‫لم ت ْستم َّد‪ /‬لم‬
‫لم ُت ْستم َّدا لم ُت ْستمدوا‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ت ْست ِم َّدا لم ت ْست ِمدوا‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُت ْستم ِد‪ /‬لم ُت ْست ْمد ْد‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫تست ِم ِد‪ /‬لم تستمددِ‬
‫ْ ْ ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫لم ُت ْستم َّدا لم ُت ْست ْمد ْدن‬ ‫لم ُت ْستم ِدي‬ ‫لم ت ْست ِم َّدا لم ت ْست ْم ِد ْدن‬ ‫لم ت ْست ِم ِدي‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫لم أُ ْستم َّد‪ /‬لم‬ ‫لم أ ْست ِم َّد‪ /‬لم‬
‫لم نُ ْستم َّد‪ /‬لم نُ ْستم ِد‪ /‬لم نُ ْست ْمد ْد‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫لم ن ْست ِم َّد‪ /‬لم ن ْست ِم ِد‪ /‬لم ن ْست ْم ِد ْد‬
‫أُ ْستم ِد‪ /‬لم أُ ْست ْمد ْد‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫أست ِم ِد‪ /‬لم أستمددِ‬
‫ْ‬ ‫ْ ْ ْ ْ‬ ‫ْ‬
‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTKBÂL MCHL‬‬ ‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İSTKBÂL MLM‬‬

‫ل ْن يُ ْستم َّدا ل ْن يُ ْستمدوا‬ ‫ل ْن يُ ْستم َّد‬ ‫ل ْن ي ْست ِمدوا‬ ‫ل ْن ي ْست ِم َّدا‬
‫ل ْن ي ْست ِم َّد‬
‫ل ْن ُت ْستم َّدا ل ْن يُ ْست ْمد ْدن‬ ‫ل ْن ُت ْستم َّد‬ ‫ل ْن ت ْست ِم َّدا ل ْن ي ْست ْم ِد ْدن‬ ‫ل ْن ت ْست ِم َّد‬
‫ل ْن ُت ْستم َّدا ل ْن ُت ْستمدوا‬ ‫ل ْن ُت ْستم َّد‬ ‫ل ْن ت ْست ِم َّدا ل ْن ت ْست ِمدوا‬ ‫ل ْن ت ْست ِم َّد‬
‫ل ْن ُت ْستم ِدي ل ْن ُت ْستم َّدا ل ْن ُت ْست ْمد ْدن‬ ‫ل ْن ت ْست ِم ِدي ل ْن ت ْست ِم َّدا ل ْن ت ْست ْم ِد ْدن‬
‫ل ْن نُ ْستم َّد‬ ‫ل ْن أ ُ ْستم َّد‬ ‫ل ْن ن ْست ِم َّد‬ ‫ل ْن أ ْست ِم َّد‬

‫ِل ُت ْستم َّد‪ِ /‬ل ُت ْستم ِد‪/‬‬
‫ِ‬
‫ل ُت ْستمدوا‬ ‫ِ‬
‫ل ُت ْستم َّدا‬ ‫ِا ْست ِمدوا‬ ‫ِا ْست ِم َّدا‬ ‫ِا ْست ِم َّد‪ِ /‬ا ْست ِم ِد‪ِ /‬ا ْست ْم ِد ْد‬
‫ِل ُت ْست ْمد ْد‬
‫ِل ُت ْست ْمد ْدن‬ ‫ِل ُت ْستم َّدا‬ ‫ِل ُت ْستم ِدي‬
‫ِا ْست ْم ِد ْدن‬ ‫ِا ْست ِمدا‬ ‫ِا ْست ِم ِدي‬
‫ِأل ُْستم َّد‪ِ /‬أل ُْستم ِد‪/‬‬
‫ِل ُن ْستم َّد‪ِ /‬ل ُن ْستم ِد‪ِ /‬ل ُن ْست ْمد ْد‬
‫ِأل ُْست ْمد ْد‬
‫‪103‬‬
104
‫‪ -6‬الفعل المهموز‬
‫‪MEHMÛZ FİİL‬‬
‫‪105‬‬
106
MEHMÛZ FİİLLER
Mehmûz hemzeli demektir. İçinde hemze bulunan fiiller mehmûzdur. Hemze fâu’l-
fiil’de (başta) ise mehmûzu’l-fa, aynü’l-fiil’de (ortada) ise mehmûzu’l-‘ayn, lâmu’l-
fiil’de (sonda) ise mehmûzu’l-lâm diye isimlendirilir. Aşağıdaki çekimlerde her
bâbdan üç farklı kısmı da çekmiş olacağız. Çekim itibari ile sahih’ten çok ciddî bir
farkı yoktur. Bilinmesi gerekenler şunlardır:
1- Sâkin hemzeden önce harekeli hemze gelirse, sâkin hemze önceki harekeye
uygun med harfine dönüşür: ‫وم ْل = اُ ْء ُم ْل‬ ِ ِ
ُ ُ‫ ا‬, ‫ ايذ ْن = ا ْءذ ْن‬, ‫ آكل = أ ْءكل‬. Bu ilk hemze vasıl
hemzesi olup okunmadığında ikinci hemze aynen kalır: ‫ و ْاء ُمل‬, ‫فا ْئذ ْن‬
2- Sâkin hemzeden önce harekeli başka bir harf gelirse, hemze önceki harekeye
uygun med harfine dönüşebilir: ‫وم ٌن = ُم ْؤ ِم ٌن‬
ِ ‫م‬
ُ
3- Bazı çekimler semâî olarak gelir, buna göre
1. ‫ أكل‬ve ‫ أخذ‬fiillerinin emirleri kıyasa aykırı olarak ‫وك ْل‬

ُ ُ‫ ا‬ve ‫اوخذ‬
ُ yerine ‫ ُك ْل‬ve
‫ ُخ ْذ‬şeklinde gelir. ‫ أمر‬fiilinin emri ise ‫اومر‬ şeklinde gelebildiği gibi ‫ُمر‬
ُْ ْ
şeklinde de gelebilir. Yine ‫ سأل‬fiilinin emri ‫اسأل‬
ْ şeklinde gelebildiği gibi ‫س ْل‬
şeklinde de gelebilir.
2. ‫ أخذ‬fiilinin iftial bâbı ‫ ِايتخذ‬yerine ‫ َّاتخذ‬şeklinde gelir.
3. ‫ رأى‬fiilinin muzârîsi ‫ يرأى‬yerine ‫ يرى‬şeklinde gelir. İf’âl bâbı da ‫ أ ْرأى‬yerine
‫ أرى‬şeklinde gelir. ‫ اتخذ‬, ‫ رأى‬ve ‫ أرى‬fiillerinin çekimleri ilgili bâblarda
zikredilecektir.
107
‫‪SÜLÂSÎ MÜCERREDLER‬‬
‫‪1. BÂB‬‬
‫ول ‪ -‬لم ي ْأ ُك ْل ‪ -‬ل َّما ي ْأ ُك ْل ‪ -‬ما ي ْأ ُك ُل ‪ -‬لي ْأ ُك ُل ‪ -‬ل ْن ي ْأ ُكل ‪ِ -‬لي ْأ ُك ْل ‪-‬‬ ‫أكل ‪ -‬ي ْأ ُك ُل ‪ -‬أ ْكل ‪ِ -‬‬
‫آك ٌل ‪ -‬م ْأ ُك ٌ‬
‫ْ‬
‫آك ْل ب ِِه‬
‫لي ْأ ُك ْل‪ُ -‬ك ْل‪ -‬ل ت ْأ ُك ْل ‪ -‬م ْأك ٌل ‪ِ -‬م ْئك ٌل ‪ -‬أ ْكلة ‪ -‬إ ِْكلة ‪ -‬أُكي ٌل ‪ -‬أ ْك ِلي ‪ -‬أ َّكا ٌل ‪ -‬آك ُل ‪ -‬ما آكله ‪ -‬و ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪...‬‬
‫وء ‪ -‬لم يبر ْؤ ‪ -‬ل َّما يبر ْؤ ‪ -‬ما يبر ُؤ ‪ -‬ليبر ُؤ ‪ -‬ل ْن يبرؤ ‪ِ -‬ليبر ْؤ ‪ -‬ل يبر ْأ ‪-‬‬ ‫برأ ‪ -‬ي ْب ُر ُؤ ‪ُ -‬ب ْرءا ‪ -‬بارِ ٌ‬
‫ئ ‪ -‬م ْب ُر ٌ‬
‫ُْ‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ‬ ‫ُْ‬ ‫ْ ُْ‬
‫اُ ْب ُر ْؤ ‪ -‬لت ْب ُر ْؤ ‪ -‬م ْبرأ ٌ ‪ِ -‬م ْبرأ ٌ ‪ -‬ب ْرأة ‪ِ -‬ب ْرأة ‪ُ -‬بر ْي ٌء ‪ُ -‬ب ْر ِئ ٌّي ‪ -‬ب َّرا ٌء ‪ -‬أ ْبرأ ُ ‪ -‬ما أ ْبرأ ُه ‪ -‬وأ ْبرِ ْ‬
‫ئ ب ِِه‬
‫‪2. BÂB‬‬
‫ور ‪ -‬لم ي ْأ ِسر ‪ -‬ل َّما ي ْأ ِسر ‪ -‬ما ي ْأ ِسر ‪ -‬ل ي ْأ ِسر ‪ -‬ل ْن ي ْأ ِسر ‪ِ -‬لي ْأ ِسر ‪ -‬ل‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِْ‬
‫أسر ‪ -‬يأس ُر ‪ -‬أ ْسرا ‪ -‬آس ٌر ‪ -‬مأ ُس ٌ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫آسر ب ِِه‬
‫يسر‪ -‬ل ت ْأ ِسر‪ -‬م ْأسر‪ِ -‬م ْئسر‪ -‬أسرة ‪ -‬إِسرة ‪ -‬أُسير ‪ -‬أسرِ ي ‪ -‬أسار ‪ -‬آسر ‪ -‬ما آسره ‪ -‬و ِ‬
‫ُ‬ ‫َّ ٌ‬ ‫ْ ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ ْ‬
‫ي ْأ ِسر‪ِ -‬ا ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ٌْ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ور ‪ -‬ل ْم ي ْز ِئ ْر ‪ -‬لما ي ْز ِئ ْر ‪ -‬ما ي ْز ِئ ُر ‪ -‬ل ي ْز ِئ ُر ‪ -‬ل ْن ي ْز ِئر ‪ِ -‬لي ْز ِئ ْر ‪ -‬ل ي ْز ِئ ْر ‪-‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫زأر ‪ -‬ي ْزئ ُر ‪ -‬زأرا ‪ -‬زائ ٌر ‪ -‬م ْزئُ ٌ‬
‫ْ‬
‫ار ‪ -‬أ ْزأ ُر ‪ -‬ما أ ْزأر ُه ‪ -‬وأ ْز ِئر ب ِِه‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ا ْزئ ْر ‪ -‬ل ت ْزئ ْر – م ْزأ ٌر ‪ -‬م ْزأ ٌر ‪ -‬زأرة ‪ -‬زِ ْئرة ‪ُ -‬زأ ْي ٌر ‪ -‬زأرِ ٌّي ‪ -‬زئَّ ٌ‬
‫ْ‬
‫وء ‪ -‬لم ي ْه ِن ْئ ‪ -‬ل َّما ي ْه ِن ْئ ‪ -‬ما ي ْه ِن ُئ ‪ -‬ل ي ْه ِن ُئ ‪ -‬ل ْن ي ْه ِنئ ‪ِ -‬لي ْه ِن ْئ ‪ -‬ل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫هنأ ‪ -‬ي ْهن ُئ ‪ -‬ه ْنأ ‪ -‬هان ٌئ ‪ -‬م ْهنُ ٌ‬
‫ْ‬
‫ي ْه ِن ْئ ‪ِ -‬ا ْه ِن ْئ ‪ -‬ل ت ْه ِن ْئ ‪ -‬م ْهنأ ٌ ‪ِ -‬م ْهنأ ٌ ‪ -‬ه ْنأة ‪ِ -‬ه ْنأة ‪ُ -‬هني ٌء ‪ -‬ه ْن ِئي ‪ -‬ه َّنا ٌء ‪ -‬أ ْهنأُ ‪ -‬ما أ ْهنأ ُه ‪ -‬وأ ْه ِن ْئ ب ِِه‬
‫ٌّ‬ ‫ْ‬
‫‪3. BÂB‬‬
‫وه ‪ -‬لم ي ْأل ْه ‪ -‬ل َّما ي ْأل ْه ‪ -‬ما ي ْأل ُه ‪ -‬ل ي ْأل ُه ‪ -‬ل ْن ي ْأله ‪ِ -‬لي ْأل ْه ‪ -‬ل ي ْأل ْه ‪ِ -‬ايل ْه ‪-‬‬ ‫ْ‬ ‫ِ‬ ‫ْ‬
‫أله ‪ -‬يأل ُه ‪ -‬أُلُوهة ‪ -‬آل ٌه ‪ -‬مألُ ٌ‬
‫ْ‬
‫وآل ْه ب ِِه‬
‫ل ت ْأله ‪ -‬م ْأله ‪ِ -‬م ْئله ‪ -‬أ ْلهة ‪ِ -‬إ ْلهة ‪ -‬أُليه ‪ -‬أُلُو ِهي ‪ -‬أ َّله ‪ -‬آله ‪ -‬ما آلهه ‪ِ -‬‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌْ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬
‫ٌّ‬
‫‪108‬‬
‫لما ي ْسأ ْل ‪ -‬ما ي ْسأ ُل ‪ -‬ل ي ْسأ ُل ‪ -‬ل ْن ي ْسأل ‪ِ -‬لي ْسأ ْل‬ ‫سأل ‪ -‬ي ْسأ ُل ‪ُ -‬سؤال ‪ -‬سا ِئ ٌل ‪ -‬م ْس ُؤ ٌ‬
‫ول ‪ -‬ل ْم ي ْسأ ْل ‪َّ -‬‬
‫‪ -‬ل ي ْسأ ْل ‪ِ -‬ا ْسأ ْل (س ْل) ‪ -‬ل ت ْسأ ْل ‪ -‬م ْسأ ٌل ‪ِ -‬م ْسأ ٌل ‪ -‬س ْألة ‪ِ -‬س ْئلة ‪ُ -‬سؤ ْي ٌل ‪ُ -‬سؤا ِلي ‪ -‬س َّئا ٌل ‪ -‬أ ْسأ ُل‬
‫ٌّ‬
‫‪ -‬ما أ ْسأل ُه ‪ -‬وأ ْس ِئ ْل ب ِِه‬
‫وء ‪ -‬لم ي ْقر ْأ ‪ -‬ل َّما ي ْقر ْأ ‪ -‬ماي ْقرأُ ‪ -‬ل ي ْقرأُ ‪ -‬ل ْن ي ْقرأ ‪ِ -‬لي ْقر ْأ ‪ -‬ل ي ْقر ْأ ‪-‬‬ ‫قرأ ‪ -‬ي ْقرأُ ‪ِ -‬قراءة ‪ -‬قارِ ٌ‬
‫ئ ‪ -‬م ْق ُر ٌ‬
‫ْ‬
‫ِا ْقر ْأ ‪ -‬ل ت ْقر ْأ ‪ -‬م ْقرأ ٌ ‪ِ -‬م ْقرأ ٌ ‪ -‬ق ْرأة ‪ِ -‬ق ْرأة ‪ُ -‬قر ْي ٌء ‪ِ -‬قرا ِئ ٌّي ‪ -‬ق َّرا ٌء ‪ -‬أ ْقرأُ ‪ -‬ما أ ْقرأ ُه ‪ -‬وأ ْقرِ ْ‬
‫ئ ب ِِه‬
‫‪ fiilinin çekimi:‬رأى ‪Bazı farklılıkları olan‬‬
‫رأى ‪ -‬يرى ‪ -‬ر ْأيا ‪ -‬را ٍء ‪ -‬مر ِئي ‪ -‬لم ير ‪ -‬ل َّما ير ‪ -‬ما يرى ‪ -‬ل يرى ‪ -‬ل ْن يرى ‪ِ -‬لير ‪ -‬ل ير ‪ -‬ر ْه ‪ -‬ل‬
‫ْ‬ ‫ْ ٌّ‬
‫آه ‪ -‬وأ ْر ِئ ب ِِه‬ ‫ِ‬

‫تر ‪ -‬م ْرأى ‪ -‬م ْرأى ‪ -‬ر ْأية ‪ -‬رِ ْأية ‪ُ -‬رؤ ٌّي ‪ -‬ر ْأي ٌِّي ‪ -‬رئَّا ٌء – أ ْرئى ‪ -‬ما أ ْر ُ‬
‫‪4. BÂB‬‬
‫آم ٌن ‪ -‬م ْأ ُمو ٌن ‪ -‬لم ي ْأم ْن ‪ -‬ل َّما ي ْأم ْن ‪ -‬ما ي ْأم ُن ‪ -‬ل ي ْأم ُن ‪ -‬ل ْن ي ْأمن ‪ِ -‬لي ْأم ْن ‪ -‬ل‬
‫أ ِمن ‪ -‬ي ْأمن ‪ -‬أمنا ‪ِ -‬‬
‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ْ‬
‫آم ْن ب ِِه‬
‫ي ْأمن ‪ِ -‬ايمن ‪ -‬ل ت ْأمن ‪ -‬م ْأمن ‪ِ -‬م ْأمن ‪ -‬أمنة ‪ -‬إمنة ‪ -‬أُمين ‪ -‬أم ِني ‪ -‬أما ٌن ‪ -‬آمن ‪ -‬ما آمنه ‪ -‬و ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َّ‬ ‫ْ ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫وم ‪ -‬لم ي ْسأ ْم ‪ -‬ل َّما ي ْسأ ْم ‪ -‬ما ي ْسأ ُم ‪ -‬ل ي ْسأ ُم ‪ -‬ل ْن ي ْسأم ‪ِ -‬لي ْسأ ْم ‪ -‬ل‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫سئم ‪ -‬ي ْسأ ُم ‪ -‬سآمة ‪ -‬سائ ٌم ‪ -‬م ْس ُؤ ٌ‬
‫ي ْسأ ْم ‪ِ -‬ا ْسأ ْم ‪ -‬ل ت ْسأ ْم ‪ -‬م ْسأ ٌم ‪ِ -‬م ْسأ ٌم ‪ْ -‬سأمة ‪ِ -‬س ْئمة ‪ُ -‬سؤيـ ٌم ‪ -‬س ِآمي ‪ -‬سئَّا ٌم ‪ -‬أ ْسأ ُم ‪ -‬ما أ ْسأم ُه ‪-‬‬
‫ٌّ‬ ‫ْ‬
‫وأ ْس ِئم ب ِِه‬

‫ْ‬
‫وء ‪ -‬لم ي ْخط ْأ ‪ -‬ل َّما ي ْخط ْأ ‪ -‬ما ي ْخطأُ ‪ -‬ل ي ْخطأ ُ ‪ -‬ل ْن ي ْخطأ ‪-‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫خطئ ‪ -‬ي ْخطأُ ‪ -‬خطأ ‪ -‬خاط ٌ‬
‫ئ ‪ -‬م ْخطُ ٌ‬
‫ِلي ْخط ْأ ‪ -‬ل ي ْخط ْأ ‪ِ -‬ا ْخط ْأ ‪ -‬ل ت ْخط ْأ ‪ -‬م ْخطأ ٌ ‪ِ -‬م ْخطأ ٌ ‪-‬خ ْطأة ‪ِ -‬خ ْطأة ‪ُ -‬خطي ٌء ‪ -‬خط ِأ ٌّي ‪ -‬خ َّطا ٌء ‪-‬‬
‫ْ‬
‫أ ْخطأُ ‪ -‬ما أ ْخطأ ُه ‪ -‬وأ ْخ ِط ْئ ب ِِه‬
‫‪109‬‬
‫‪5. BÂB‬‬
‫وب ب ِِه ‪ -‬لم ي ْأ ُد ْب ‪ -‬ل َّما ي ْأ ُد ْب ‪ -‬ما ي ْأ ُد ُب ‪ -‬ل ي ْأ ُد ُب ‪ -‬ل ْن ي ْأ ُدب ‪-‬‬ ‫ْ‬
‫يب ‪ -‬مأ ُد ٌ‬
‫ِ‬
‫أ ُدب ‪ -‬يأ ُد ُب ‪ -‬أدبا ‪ -‬أد ٌ‬
‫ْ‬
‫ْ‬
‫ود ْب ‪ -‬ل ت ْأ ُد ْب ‪ -‬م ْأد ٌب ‪ِ -‬م ْئد ٌب ‪ -‬أ ْدبة ‪ -‬إ ِْدبة ‪ -‬أُد ْي ٌب ‪ -‬أدبِي ‪ -‬أ َّدا ٌب ‪ -‬آد ُب ‪-‬‬ ‫ِ‬
‫لي ْأ ُد ْب ‪ -‬ل ي ْأ ُد ْب ‪ -‬أُ ُ‬
‫ٌ‬
‫آد ْب ب ِِه‬
‫ما آدبه ‪ -‬و ِ‬
‫ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫رأُف – ي ْر ُؤ ُف ‪ -‬ر ْأفة ‪ -‬ر ُؤو ٌف ‪ -‬م ْر ُؤ ٌ‬
‫وف به ‪ -‬لم ير ُؤ ْف ‪ -‬ل َّما ير ُؤ ْف ‪ -‬ما ير ُؤ ُف ‪ -‬ل ير ُؤ ُف ‪ -‬ل ْن ير ُؤف‬
‫ْ ْ‬
‫‪ِ -‬لي ْر ُؤ ْف ‪ -‬ل ي ْر ُؤ ْف ‪ -‬اُ ْر ُؤ ْف ‪ -‬ل ت ْر ُؤ ْف ‪ -‬م ْرأ ٌف ‪ِ -‬م ْرأ ٌف ‪ -‬ر ْأفة ‪ -‬رِ ْئفة ‪ُ -‬رأ ْي ٌف –ر ْأ ِفي ‪ -‬رئَّا ٌف ‪-‬‬
‫ٌّ‬
‫أ ْرأ ُف ‪ -‬ما أ ْرأف ُه ‪ -‬وأ ْر ِئ ْف ب ِِه‬
‫وء به ‪ -‬لم ي ْجر ْؤ ‪ -‬ل َّما ي ْجر ْؤ ‪ -‬ما ي ْجر ُؤ ‪ -‬ل ي ْجر ُؤ ‪ -‬ل ْن ي ْجرؤ ‪-‬‬
‫ج ُرؤ ‪ -‬ي ْج ُر ُؤ ‪ُ -‬ج ْرأة ‪ -‬جرِ ي ٌئ ‪ -‬م ْج ُر ٌ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ِلي ْجر ْؤ ‪ -‬ل ي ْجر ْؤ ‪ -‬اُ ْجر ْؤ ‪ -‬ل ت ْجر ْؤ ‪ -‬م ْجرأ ٌ ‪ِ -‬م ْجرأ ٌ ‪ -‬جرأة – ِجرأة ‪ُ -‬جر ْي ٌء ‪ُ -‬جر ِئي ‪ -‬جرا ٌء ‪ -‬أ ْجرأ ُ‬
‫َّ‬ ‫ْ ٌّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ئ ب ِِه‬
‫‪ -‬ما أ ْجرأ ُه ‪ -‬وأ ْجرِ ْ‬
‫‪İF'ÂL BÂBI‬‬
‫آكل ‪ -‬يُ ْؤ ِك ُل ‪ -‬إِيكال ‪ُ -‬م ْؤ ِك ٌل ‪ُ -‬م ْؤك ٌل ‪ -‬لم يُ ْؤ ِك ْل ‪ -‬ل َّما يُ ْؤ ِك ْل ‪ -‬ما يُ ْؤ ِك ُل ‪ -‬ل يُ ْؤ ِك ُل ‪ -‬ل ْن يُ ْؤ ِكل ‪ِ -‬لي ْؤ ِك ْل‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫آك ْل ‪ -‬ل تُ ْؤ ِك ْل‬
‫‪ -‬ل ي ْؤ ِك ْل ‪ِ -‬‬
‫ُ‬
‫أ ْسأل ‪ -‬يُ ْس ِئ ُل ‪ -‬إ ِْسآل ‪ُ -‬م ْس ِئ ٌل ‪ُ -‬م ْسئ ٌل ‪ -‬لم يُ ْس ِئ ْل ‪ -‬ل َّما يُ ْس ِئ ْل ‪ -‬ما يُ ْس ِئ ُل ‪ -‬ل يُ ْس ِئ ُل ‪ -‬ل ْن يُ ْس ِئل ‪ِ -‬لي ْس ِئ ْل‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬ل يُ ْس ِئ ْل ‪ -‬أ ْس ِئ ْل ‪ -‬ل ُت ْس ِئ ْل‬
‫ئ ‪ -‬ل ْن يُ ْقرِ ئ ‪ِ -‬ل ُي ْقرِ ْ‬

‫ئ‪-‬ل‬ ‫ئ ‪ -‬ل يُ ْقرِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ما يُ ْقرِ ُ‬ ‫ئ ‪ُ -‬م ْقرأ ٌ ‪ -‬ل ْم يُ ْقرِ ْ‬
‫ئ ‪ -‬ل َّما يُ ْقرِ ْ‬ ‫أ ْقرأ ‪ -‬يُ ْقرِ أُ ‪ِ -‬إ ْقراء ‪ُ -‬م ْقرِ ٌ‬
‫ئ‬
‫ئ ‪ -‬ل ُت ْقرِ ْ‬
‫ئ ‪ -‬أ ْقرِ ْ‬
‫يُ ْقرِ ْ‬
‫‪110‬‬
‫‪ fiilinin çekimi:‬أرى ‪Bazı farklılıkları olan‬‬
‫أرى ‪ -‬يُرِ ي ‪ِ -‬إراء‪ /‬إِراءة ‪ُ -‬مرٍ ‪ُ -‬مرى ‪ -‬لم يُرِ ‪ -‬ل َّما يُرِ ‪ -‬ما يُرِ ي ‪ -‬ل يُرِ ي ‪ -‬ل ْن يُرِ ي ‪ِ -‬ليرِ ‪ -‬ل يُرِ ‪ -‬أرِ ‪-‬‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫ل ُترِ‬
‫‪TEF'İL BÂBI‬‬
‫أ َّكل ‪ -‬يُؤ ِك ُل ‪ -‬ت ْأ ِكيل ‪ُ -‬مؤ ِك ٌل ‪ُ -‬مؤ َّك ٌل ‪ -‬لم يُؤ ِك ْل ‪ -‬ل َّما يُؤ ِك ْل ‪ -‬ما يُؤ ِك ُل ‪ -‬ل يُؤ ِك ُل ‪ -‬ل ْن يُؤ ِكل ‪ِ -‬ليؤ ِك ْل‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬ل يُؤ ِك ْل ‪ -‬أ ِك ْل ‪ -‬ل ُتؤ ِك ْل‬
‫سأَّل ‪ -‬يُس ِئ ُل ‪ -‬ت ْس ِئيل ‪ُ -‬مس ِئ ٌل ‪ُ -‬مسأَّ ٌل ‪ -‬لم يُس ِئ ْل ‪ -‬ل َّما يُس ِئ ْل ‪ -‬ما يُس ِئ ُل ‪ -‬ل يُس ِئ ُل ‪ -‬ل ْن يُس ِئل ‪ِ -‬ليس ِئ ْل‬
‫ُ‬ ‫ْ‬
‫‪ -‬ل يُس ِئ ْل ‪ -‬س ِئ ْل ‪ -‬ل تُس ِئ ْل‬
‫ئ ‪ -‬ل ْن يُق ِرئ ‪ِ -‬ل ُيق ِر ْ‬

‫ئ‪-‬‬ ‫ئ ‪ -‬ل يُق ِر ُ‬
‫ئ ‪ -‬ما يُق ِر ُ‬ ‫ئ ‪ُ -‬مق َّرأ ٌ ‪ -‬ل ْم يُق ِر ْ‬
‫ئ ‪ -‬ل َّما يُق ِر ْ‬ ‫ئ ‪ -‬ت ْقرِ يئا ‪ُ -‬مق ِر ٌ‬
‫ق َّرأ ‪ -‬يُق ِر ُ‬
‫ئ‬
‫ئ ‪ -‬ل ُتق ِر ْ‬
‫ئ ‪ -‬ق ِر ْ‬
‫ل يُق ِر ْ‬
‫‪MÜFÂALE BÂBI‬‬
‫اك ْل ‪ -‬لما يؤا ِك ْل ‪ -‬ما يؤا ِك ُل ‪ -‬ل يؤ ِ‬

‫اك ُل ‪-‬‬ ‫اك ٌل ‪ -‬مؤاك ٌل ‪ -‬لم يؤ ِ‬
‫آك ُل ‪ -‬مآكلة و ِإكال وإِيكال ‪ -‬مؤ ِ‬
‫آكل ‪ -‬ي ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ُ‬ ‫ْ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬
‫آك ْل ‪ -‬ل ُتؤا ِك ْل‬
‫اكل ‪ِ -‬ليؤا ِك ْل ‪ -‬ل يؤا ِك ْل ‪ِ -‬‬
‫ُ‬
‫ل ن يؤ ِ‬
‫ْ ُ‬
‫ُ‬
‫وسيئال ‪ُ -‬مسا ِء ٌل ‪ُ -‬مساء ٌل ‪ -‬لم يُسا ِئ ْل ‪ -‬ل َّما يُسا ِء ْل ‪ -‬ما يُسا ِء ُل ‪ -‬ل‬ ‫ساءل ‪ -‬يسا ِئ ُل ‪ -‬مساءلة ِ‬
‫وسئال ِ‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ْ‬
‫يُسا ِء ُل ‪ -‬ل ْن يُسا ِءل ‪ِ -‬ليسا ِء ْل ‪ -‬ل يُسا ِء ْل ‪ -‬سا ِء ْل ‪ -‬ل تُسا ِء ْل‬
‫ُ‬
‫ئ ‪ -‬ل يُقارِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ما يُقارِ ُ‬ ‫ئ ‪ُ -‬مقارأ ٌ ‪ -‬ل ْم يُقارِ ْ‬
‫ئ ‪ -‬ل َّما يُقارِ ْ‬ ‫وقراء ِ‬
‫وقيراء ‪ُ -‬مقارِ ٌ‬ ‫ئ ‪ -‬مقارأة ِ‬
‫ئ‪-‬‬ ‫قارأ ‪ -‬يُقارِ ُ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ل تُقارِ ْ‬
‫ئ‬ ‫ئ ‪ -‬قارِ ْ‬ ‫ل ْن يُقارِ ئ ‪ِ -‬ل ُيقارِ ْ‬
‫ئ ‪ -‬ل يُقارِ ْ‬
‫‪111‬‬
‫ِا ْنأكل ‪ -‬ي ْنأ ِك ُل ‪ِ -‬ا ْن ِئكال ‪ُ -‬م ْنأ ِك ٌل – ُم ْنأك ٌل ِبه ‪ -‬لم ي ْنأ ِك ْل ‪ -‬ل َّما ي ْنأ ِك ْل ‪ -‬ما ي ْنأ ِك ُل ‪ -‬ل ي ْنأ ِك ُل ‪ -‬ل ْن ي ْنأ ِكل ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِلي ْنأ ِك ْل ‪ -‬لي ْنأ ِك ْل ‪ِ -‬ا ْنأ ِك ْل ‪ -‬لت ْنأ ِك ْل‬
‫ِا ْنسأل ‪ -‬ي ْنس ِئ ُل ‪ِ -‬ا ْن ِسئال ‪ُ -‬م ْنس ِئ ٌل ‪ُ -‬م ْنسأ ٌل ِبه ‪ -‬لم ي ْنس ِئ ْل ‪ -‬ل َّما ي ْنس ِئ ْل ‪ -‬ما ي ْنس ِئ ُل ‪ -‬ل ي ْنس ِئ ُل ‪ -‬ل ْن ي ْنس ِئل‬
‫ْ‬
‫‪ِ -‬لي ْنس ِئ ْل ‪ -‬ل ي ْنس ِئ ْل ‪ِ -‬ا ْنس ِئ ْل ‪ -‬ل ت ْنس ِئ ْل‬
‫ئ – ل ْن ي ْنقرِ ئ ‪-‬‬
‫ئ ‪ -‬ل ي ْنقرِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ما ي ْنقرِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ل َّما ي ْنقرِ ْ‬ ‫ئ ‪ِ -‬ا ْن ِقراء ‪ُ -‬م ْنقرِ ٌ‬
‫ئ – ُم ْنقرأ ٌ ِبه ‪ -‬ل ْم ي ْنقرِ ْ‬ ‫ِا ْنقرأ ‪ -‬ي ْنقرِ ُ‬
‫ئ‬ ‫ئ ‪ِ -‬ا ْنقرِ ْ‬

‫ئ ‪ -‬ل ت ْنقرِ ْ‬ ‫ِلي ْنقرِ ْ‬
‫ئ ‪ -‬ل ي ْنقرِ ْ‬
‫‪İFTİ'ÂL BÂBI‬‬
‫ِايتكل ‪ -‬ي ْأت ِك ُل ‪ِ -‬ا ِيتكال ‪ُ -‬م ْؤت ِك ٌل – ُم ْؤتك ٌل ‪ -‬لم ي ْأت ِك ْل ‪ -‬ل َّما ي ْأت ِك ْل ‪ -‬ما ي ْأت ِك ُل ‪ -‬لي ْأت ِك ُل ‪ -‬ل ْن ي ْأت ِكل ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِلي ْأت ِك ْل ‪ -‬ل ي ْأت ِك ْل ‪ِ -‬ايت ِك ْل ‪ -‬ل ت ْأت ِك ْل‬
‫ِا ْستأل ‪ -‬ي ْست ِئ ُل ‪ِ -‬ا ْس ِتئال ‪ُ -‬م ْست ِئ ٌل ‪ُ -‬م ْستأ ٌل ‪ -‬لم ي ْست ِئ ْل ‪ -‬ل َّما ي ْست ِئ ْل ‪ -‬ما ي ْست ِئ ُل ‪ -‬ل ي ْست ِئ ُل ‪ -‬ل ْن ي ْست ِئل ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِلي ْست ِئ ْل ‪ -‬ل ي ْست ِئ ْل ‪ِ -‬ا ْست ِئ ْل ‪ -‬ل ت ْست ِئ ْل‬
‫ئ ‪ -‬ل ْن ي ْقترِ ئ ‪-‬‬

‫ئ ‪ -‬ل ي ْقترِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ما ي ْقترِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ل َّما ي ْقترِ ْ‬ ‫ئ ‪ِ -‬ا ْق ِتراء ‪ُ -‬م ْقترِ ٌ‬
‫ئ ‪ُ -‬م ْقترأ ٌ ‪ -‬ل ْم ي ْقترِ ْ‬ ‫ِا ْقترأ ‪ -‬ي ْقترِ ُ‬
‫ئ‬ ‫ئ ‪ِ -‬ا ْقترِ ْ‬

‫ئ ‪ -‬ل ت ْقترِ ْ‬ ‫ِلي ْقترِ ْ‬
‫ئ ‪ -‬ل ي ْقترِ ْ‬
‫‪ِ fiilinin çekimi:‬ا َّتخذ ‪Bazı farklılıkları olan‬‬
‫ِا َّتخذ ‪ -‬ي َّت ِخ ُذ ‪ِ -‬ا ِتخاذا ‪ُ -‬م َّت ِخ ٌذ ‪ُ -‬م َّتخ ٌذ ‪ -‬لم ي َّت ِخ ْذ ‪ -‬ل َّما ي َّت ِخ ْذ ‪ -‬ما ي َّت ِخ ُذ ‪ -‬ل ي َّت ِخ ُذ ‪ -‬ل ْن ي َّت ِخذ ‪ِ -‬لي َّت ِخ ْذ ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ل ي َّت ِخ ْذ ‪ِ -‬ا َّت ِخ ْذ ‪ -‬ل ت َّت ِخ ْذ‬
‫‪112‬‬
‫‪TEFE’'UL BÂBI‬‬
‫تأ َّكل ‪ -‬يتأ َّك ُل ‪ -‬تأكل ‪ُ -‬متأ ِك ٌل ‪ُ -‬متأ َّك ٌل ‪ -‬لم يتأ َّك ْل ‪ -‬ل َّما يتأ َّك ْل ‪ -‬ما يتأ َّك ُل ‪ -‬ل يتأ َّك ُل ‪ -‬ل ْن يتأ َّكل ‪ِ -‬ليتأ َّك ْل‬
‫ْ‬
‫‪ -‬ل يتأ َّك ْل ‪ -‬تأ َّك ْل ‪ -‬ل تتأ َّك ْل‬
‫تسأَّل ‪ -‬يتسأَّ ُل ‪ -‬تسؤل ‪ُ -‬متس ِأ ٌل ‪ُ -‬متسأَّ ٌل ‪ -‬لم يتسأَّ ْل ‪ -‬ل َّما يتسأَّ ْل ‪ -‬ما يتسأَّ ُل ‪ -‬ل يتسأَّ ُل ‪ -‬ل ْن يتسأَّل ‪-‬‬
‫ْ‬
‫ِلتسأَّ ْل ‪ -‬ل يتسأَّ ْل ‪ -‬تسأَّ ْل ‪ -‬ل تتسأَّ ْل‬
‫ئ ‪ُ -‬متقرأ ٌ ‪ -‬لم يتقر ْأ ‪ -‬ل َّما يتقر ْأ ‪ -‬ما يتقرأُ ‪ -‬ل يتقرأُ ‪ -‬ل ْن يتقرأ ‪ِ -‬ليتقر ْأ ‪ -‬ل‬
‫تق َّرأ ‪ -‬يتق َّرأُ ‪ -‬تقرؤا ‪ُ -‬متق ِر ٌ‬
‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬ ‫ْ َّ‬ ‫َّ‬
‫يتقر ْأ ‪ -‬تقر ْأ ‪ -‬ل تتقر ْأ‬
‫آك ٌل ‪ُ -‬متآك ٌل ‪ -‬لم يتآك ْل ‪ -‬ل َّما يتآك ْل ‪ -‬ما يتآك ُل ‪ -‬ل يتآك ُل ‪ -‬ل ْن يتآكل ‪ِ -‬ليتآك ْل‬
‫آكل ‪ -‬مت ِ‬
‫ُ‬ ‫تآكل ‪ -‬يتآك ُل ‪ -‬ت ُ‬
‫ْ‬
‫– ل يتآك ْل ‪ -‬تآك ْل ‪ -‬ل تتآك ْل‬
‫تساءل ‪ -‬يتساء ُل ‪ -‬تسا ُؤل ‪ُ -‬متسا ِء ٌل ‪ُ -‬متساء ٌل ‪ -‬لم يتساء ْل ‪ -‬ل َّما يتساء ْل ‪ -‬ما يتساء ُل ‪ -‬ل يتساء ُل ‪ -‬ل ْن‬
‫ْ‬
‫يتساءل ‪ِ -‬ليتساء ْل ‪ -‬ل يتساء ْل ‪ -‬تساء ْل ‪ -‬ل تتساء ْل‬
‫ئ ‪ُ -‬متقارأ ٌ ‪ -‬لم يتقار ْأ ‪ -‬ل َّما يتقار ْأ ‪ -‬ما يتقارأُ ‪ -‬ل يتقارأُ ‪ -‬ل ْن يتقارأ ‪-‬‬
‫تقارأ ‪ -‬يتقارأُ ‪ -‬تقا ُرؤا ‪ُ -‬متقارِ ٌ‬
‫ْ‬
‫ِليتقار ْأ ‪ -‬ل يتقار ْأ ‪ -‬تقار ْأ ‪ -‬ل تتقار ْأ‬
‫‪İSTİF'ÂL BÂBI‬‬
‫ِا ْست ْأكل ‪ -‬ي ْست ْأ ِك ُل ‪ِ -‬ا ْس ِت ْئكال – ُم ْست ْأ ِك ٌل – ُم ْست ْأك ٌل ‪ -‬لم ي ْست ْأ ِك ْل ‪ -‬ل َّما ي ْست ْأ ِك ْل ‪ -‬ما ي ْست ْأ ِك ُل ‪ -‬ل ي ْست ْأ ِك ُل‬
‫ْ‬
‫‪ -‬ل ْن ي ْست ْأ ِكل ‪ِ -‬لي ْست ْأ ِك ْل ‪ -‬لي ْست ْأ ِك ْل ‪ِ -‬است ْأ ِك ْل ‪ -‬ل ت ْست ْأ ِك ْل‬
‫‪113‬‬
‫ِا ْست ْسأل ‪ -‬ي ْست ْس ِأ ُل ‪ِ -‬ا ْس ِت ْسآل ‪ُ -‬م ْست ْس ِئ ٌل ‪ُ -‬م ْست ْسأ ٌل ‪ -‬لم ي ْست ْس ِئ ْل ‪ -‬ل َّما ي ْست ْس ِئ ْل ‪ -‬ما ي ْست ْس ِئ ُل ‪ -‬ل‬
‫ْ‬
‫ي ْست ْس ِئ ُل ‪ -‬ل ْن ي ْست ْس ِئل ‪ِ -‬لي ْست ْس ِئ ْل ‪ -‬ل ي ْست ْس ِئ ْل ‪ِ -‬ا ْست ْس ِئ ْل ‪ -‬لت ْست ْس ِئ ْل‬
‫ئ‬
‫ئ ‪ -‬ل ي ْست ْقرِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ما ي ْست ْقرِ ُ‬
‫ئ ‪ -‬ل َّما ي ْست ْقرِ ْ‬ ‫ئ ‪ِ -‬ا ْس ِت ْقراء ‪ُ -‬م ْست ْقرِ ٌ‬
‫ئ ‪ُ -‬م ْست ْقرأ ٌ ‪ -‬ل ْم ي ْست ْقرِ ْ‬ ‫ِا ْست ْقرأ ‪ -‬ي ْست ْقرِ ُ‬
‫ئ‬ ‫ئ ‪ِ -‬ا ْست ْقرِ ْ‬

‫ئ ‪ -‬ل ت ْست ْقرِ ْ‬ ‫‪ -‬ل ْن ي ْست ْقرِ ئ ‪ِ -‬لي ْست ْقرِ ْ‬
‫ئ ‪ -‬ل ي ْست ْقرِ ْ‬
‫‪114‬‬
EK:
FİİLLERİN TE’KÎD NÛNU İLE ÇEKİMİ
115
116
FİİLLERİN TE’KÎD NÛNU İLE ÇEKİMİ
Te’kîd nûnu fiil-i muzârî, emir ve nehiylerin sonuna bitişir. Yalnız te’kîd nûnunun bitiştiği muzârî fiilin
hâl değil istikbâl manasında olması gerekir. Şeddeli veya sâkin olabilir. Şeddeli olanına: ‫نون التأكيد‬
‫الث ِقيلة‬/‫ة‬
َّ ‫المش َّدد‬
ُ , sâkin olanına ‫المخ َّففة‬
ُ ‫ نُون التأكيد‬denilir. Muzârî fiilde kullanımında çoğunlukla öncesinde bir
lâm bulunur. Bu lâma te’kîd lâmı (‫ )لم التأكيد‬veya kasem lâmı (‫ )لم القسم‬denilir. Lâmsız da kullanıldığı
vardır. Misâller:
‫آمر ُه لي ْسجن َّن ولي ُكونا ِمن‬ ‫قال ْت فذ ِل ُك َّن ا َّل ِذي لُ ْم ُت َّن ِني ِف ِيه ولق ْد راودت ُه عن َّن ْف ِس ِه فاست ْعصم ول ِئن َّلم ي ْفع ْل ما‬
ُ ُُ ْ
6 ِ ‫الص‬
‫اغرِ ين‬ َّ
7 ِ ‫ت ِللرحم ِن صوما فلن أُك ِلم ا ْليوم إ‬
‫ِنس ًّيا‬ ِ ِ ِ ِ
ْ ْ ْ ْ َّ ُ ‫ف ُكلي و ْاشربِي وق ِري ع ْينا فإ َِّما تري َِّن من ا ْلبشرِ أحدا ف ُقولي إِني نذ ْر‬
SAHİH FİİLLER
1. MÜŞEDDEDE ÇEKİMLERİ
Emr-i gâib mâlûm çekimi:

‫ ِلي ْن ُصرنا ِن‬- ‫ ِلت ْن ُصرا ِن‬- ‫ ِلي ْن ُصر َّن * ِلت ْن ُصر َّن‬- ‫ ِلي ْن ُصرا ِن‬- ‫ِلي ْن ُصر َّن‬
ْ ُ
Emr-i gâib meçhûl çekimi:
‫ ِل ُن ْنصر َّن‬- ‫ ِلي ْنصرنا ِن * ِألُ ْنصر َّن‬- ‫ ِل ُت ْنصرا ِن‬- ‫ ِلي ْنصر َّن * ِل ُت ْنصر َّن‬- ‫ ِلينصرا ِن‬- ‫ِلي ْنصر َّن‬
ْ ُ ُ ُ ُ ُ
Nehy-i gâib mâlûm çekimi:
‫ ل ي ْن ُصرنا ِن‬- ‫ ل ت ْن ُصرا ِن‬- ‫ ل ي ْن ُصر َّن * ل ت ْن ُصر َّن‬- ‫ ل ي ْن ُصرا ِن‬- ‫ل ي ْن ُصر َّن‬
ْ ُ
Nehy-i gâib meçhûl çekimi:
‫ ل نُ ْنصر َّن‬- ‫ ل ُي ْنصرنا ِن * ل أُ ْنصر َّن‬- ‫ ل تُ ْنصرا ِن‬- ‫ ل ُي ْنصر َّن * ل تُ ْنصر َّن‬- ‫ ل ُينصرا ِن‬- ‫ل ُي ْنصر َّن‬
ْ ُ
Emr-i hâzır mâlûm çekimi:
‫ اُ ْن ُصرنا ِن‬- ‫ اُ ْن ُصرا ِن‬-‫ اُ ْن ُصر َّن * اُ ْن ُصرِ َّن‬- ‫ اُ ْن ُصرا ِن‬- ‫اُ ْن ُصر َّن‬
ْ ُ
Emr-i hâzır meçhûl çekimi:
‫ ِل ُن ْنصر َّن‬- ‫ ِل ُت ْنصرنا ِن * ِألُ ْنصر َّن‬- ‫ ِل ُت ْنصرا ِن‬- ‫ ِل ُت ْنصر َّن * ِل ُت ْنصرِ َّن‬- ‫ ِل ُت ْنصرا ِن‬- ‫ِل ُت ْنصر َّن‬
ْ ُ
Nehy-i hâzır mâlûm çekimi:
‫ ل ت ْن ُصرنا ِن‬- ‫ ل ت ْن ُصرا ِن‬- ‫ ل ت ْن ُصر َّن * ل ت ْن ُصرِ َّن‬- ‫ ل ْتن ُصرا ِن‬- ‫ل ت ْن ُصر َّن‬
ْ ُ
6
Yusuf Suresi 32. Ayet.
7
Meryem Suresi 26. Ayet.
117
‫‪Nehy-i hâzır meçhûl çekimi:‬‬
‫ل تُ ْنصر َّن ‪ -‬ل تُ ْنصرا ِن ‪ -‬ل تُ ْنصر َّن * ل تُ ْنصرِ َّن ‪ -‬ل تُ ْنصرا ِن ‪ -‬ل تُ ْنصرنا ِن * ل أُ ْنصر َّن ‪ -‬ل نُ ْنصر َّن‬
‫ْ‬ ‫ُ‬
‫‪Muzârî mâlûm çekimi:‬‬ ‫‪Muzârî meçhûl çekimi:‬‬
‫ي ْن ُصر َّن‬ ‫ي ْن ُصرا ِن‬ ‫ي ْن ُصر َّن‬ ‫ُي ْنصر َّن‬ ‫ُي ْنصرا ِن‬ ‫ُي ْنصر َّن‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ي ْن ُصرنا ِن‬ ‫ت ْن ُصرا ِن‬ ‫ت ْن ُصر َّن‬ ‫ُي ْنصرنا ِن‬ ‫تُ ْنصرا ِن‬ ‫تُ ْنصر َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت ْن ُصر َّن‬ ‫ت ْن ُصرا ِن‬ ‫ت ْن ُصر َّن‬ ‫ُت ْنصر َّن‬ ‫ُت ْنصرا ِن‬ ‫ُت ْنصر َّن‬
‫ُ‬ ‫ُ‬
‫ت ْن ُصرنا ِن‬ ‫ت ْن ُصرا ِن‬ ‫ت ْن ُصرِ َّن‬ ‫ُت ْنصرنا ِن‬ ‫ُت ْنصرا ِن‬ ‫ُت ْنصرِ َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ن ْن ُصر َّن‬ ‫أ ْن ُصر َّن‬ ‫نُ ْنصر َّن‬ ‫أُ ْنصر َّن‬
‫‪2. MUHAFFEFE ÇEKİMLERİ‬‬
‫‪Aşağıda da görüleceği üzere muhaffefe çekimlerinde müsennâ ve cemi müennes kalıpları yoktur.‬‬
‫‪Emr-i gâib mâlûm çekimi:‬‬

‫ِلي ْن ُصر ْن ‪ِ - ... -‬لي ْن ُصر ْن * ِلت ْن ُصر ْن ‪... - ... -‬‬
‫ُ‬
‫‪Emr-i gâib meçhûl çekimi:‬‬
‫ِلي ْنصر ْن ‪ِ - ... -‬لي ْنصر ْن * ِل ُت ْنصر ْن ‪ِ * ... - ... -‬ألُ ْنصر ْن ‪ِ -‬ل ُن ْنصر ْن‬
‫ُ ُ‬ ‫ُ‬
‫‪Nehy-i gâib mâlûm çekimi:‬‬
‫ل ي ْن ُصر ْن ‪ - ... -‬ل ي ْن ُصر ْن * ل ت ْن ُصر ْن ‪... - ... -‬‬
‫ُ‬
‫‪Nehy-i gâib meçhûl çekimi:‬‬
‫ل ُي ْنصر ْن ‪ - ... -‬ل ُي ْنصر ْن * ل ُت ْنصر ْن ‪ * ... - ... -‬ل أُ ْنصر ْن ‪ -‬ل ُن ْنصر ْن‬
‫ُ‬
‫‪Emr-i hâzır mâlûm çekimi:‬‬
‫اُ ْن ُصر ْن ‪ - ... -‬اُ ْن ُصر ْن * اُ ْن ُصرِ ْن‪... - ... -‬‬
‫ُ‬
‫‪Emr-i hâzır meçhûl çekimi:‬‬
‫ِل ُت ْنصر ْن ‪ِ - ... -‬ل ُت ْنصر ْن * ِل ُت ْنصرِ ْن ‪ِ *... - ... -‬ألُ ْنصر ْن ‪ِ -‬لنُ ْنصر ْن‬
‫ُ‬
‫‪Nehy-i hâzır mâlûm çekimi:‬‬
‫ل ت ْن ُصر ْن ‪ - ... -‬ل ت ْن ُصر ْن * ل ت ْن ُصرِ ْن ‪... - ... -‬‬
‫ُ‬
‫‪Nehy-i hâzır meçhûl çekimi:‬‬
‫ل ُت ْنصر ْن ‪ - ... -‬ل ُت ْنصر ْن * ل ُت ْنصرِ ْن ‪ * ... - ... -‬ل أُ ْنصر ْن ‪ -‬ل ُن ْنصر ْن‬
‫ُ‬
‫‪118‬‬
Muzârî mâlûm çekimi: Muzârî meçhûl çekimi:
‫ي ْن ُصر ْن‬ ‫ي ْن ُصر ْن‬ ‫ُي ْنصر ْن‬ ‫ُي ْنصر ْن‬
ُ ُ
‫ت ْن ُصر ْن‬ ‫ُت ْنصر ْن‬
‫ت ْن ُصر ْن‬ ‫ت ْن ُصر ْن‬ ‫ُت ْنصر ْن‬ ‫ُت ْنصر ْن‬
ُ ُ
‫ت ْن ُصرِ ْن‬ ‫تُ ْنصرِ ْن‬
‫ن ْن ُصر ْن‬ ‫أ ْن ُصر ْن‬ ‫ُن ْنصر ْن‬ ‫أُ ْنصر ْن‬
Muzârî çekimi ile emir-nehiy çekimleri arasında bir fark olmadığı için bundan sonrakilerde sadece
muzârî mâlûm-meçhûl ve emr-i hâzır mâlum çekimini yazacağız…
MİSÂL FİİLLER
Misâl fiilin sonu itibariyle sahih fiilden farkı olmadığı için çekimleri aynıdır. ‫ وعد‬fiilinin baş kısmını
yazalım:
Muzârî mâlûm müşeddede: .8‫ ي ِع ُد َّن الخ‬- ‫ان‬

ِ ‫ ي ِعد‬- ‫ي ِعد َّن‬
Muzârî mâlûm muhaffefe: .‫ ي ِع ُد ْن الخ‬- ... - ‫ي ِعد ْن‬
Muzârî meçhul müşeddede: .‫ يوع ُد َّن الخ‬- ‫ يوعدا ِن‬- ‫يوعد َّن‬
ُ ُ ُ
Muzârî meçhul muhaffefe: .‫ يوع ُد ْن الخ‬- ... - ‫يوعد ْن‬

ُ ُ
Emr-i hâzır mâlûm müşeddede: .‫ ِع ُد َّن الخ‬- ‫ ِعدا ِن‬- ‫ِعد َّن‬
Emr-i hâzır mâlûm muhaffefe: ... -... -‫ِع ِد ْن‬ /‫ ِع ُد ْن‬-...- ‫ِعد ْن‬
Emr-i hâzır meçhul müşeddede: ‫ ِأل ُوعد َّن – ِل ُنوعد َّن‬/ ‫ ِل ُتوع ِد َّن – ِل ُتوعدا ِن – ِل ُتوع ْدنا ِن‬/ ‫ِل ُتوعد َّن – ِل ُتوعدا ِن – ِل ُتوع ُد َّن‬
Emr-i hâzır meçhul muhaffefe: ‫ ِل ُنوعد ْن‬- ‫ ِألُوعد ْن‬/ .... -... ‫ ِل ُتوع ِد ْن‬/ ‫ ِل ُتوع ُد ْن‬-.... - ‫ِل ُتوعد ْن‬
8
‫الخ‬: ‫ إلى آخره‬demektir. Türkçede bitmemiş bir ifadenin yerine kullanılan üç nokta gibidir.
119
120
‫‪ECVEF FİİLLER‬‬
‫قال‬
‫ي ُقو ُل َّن‬ ‫ي ُقول ِن‬ ‫ي ُقول َّن‬ ‫ُيقا ُل َّن‬ ‫ُيقال ِن‬ ‫ُيقال َّن‬
‫ي ُق ْلنا ِن‬ ‫ت ُقول ِن‬ ‫ت ُقول َّن‬ ‫ُيق ْلنا ِن‬ ‫ُتقال ِن‬ ‫ُتقال َّن‬
‫ت ُقو ُل َّن‬ ‫ت ُقول ِن‬ ‫ت ُقول َّن‬ ‫ُتقا ُل َّن‬ ‫ُتقال ِن‬ ‫ُتقال َّن‬
‫ت ُق ْلنا ِن‬ ‫ت ُقول ِن‬ ‫ت ُق ِ‬
‫ول َّن‬ ‫تُق ْلنا ِن‬ ‫تُقال ِن‬ ‫تُقا ِل َّن‬
‫ن ُقول َّن‬ ‫أ ُقول َّن‬ ‫نُقال َّن‬ ‫أُقال َّن‬
‫ي ُقولُ ْن‬ ‫ي ُقول ْن‬ ‫ُيقالُ ْن‬ ‫ُيقال ْن‬
‫ت ُقول ْن‬ ‫ُتقال ْن‬
‫ت ُقولُ ْن‬ ‫ت ُقول ْن‬ ‫ُتقالُ ْن‬ ‫ُتقال ْن‬

‫ت ُق ِ‬
‫ول ْن‬ ‫ُتقا ِل ْن‬
‫ن ُقول ْن‬ ‫أ ُقول ْن‬ ‫نُقال ْن‬ ‫أُقال ْن‬
‫‪Emr-i Hâzır‬‬
‫ُقولن ‪ُ -‬قول ِن ‪ُ -‬قولُن * ُق ِ‬

‫ول َّن ‪ُ -‬قول ِن ‪ُ -‬ق ْلنا ِن‬ ‫َّ‬ ‫َّ‬
‫ُقولن ‪ُ - ... -‬قولُن * ُق ِ‬
‫ول ْن ‪... -... -‬‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫‪121‬‬
‫كال‬
‫ي ِكي ُل َّن‬ ‫ي ِكيل ِن‬ ‫ي ِكيل َّن‬ ‫ُيكالُ َّن‬ ‫ُيكال ِن‬ ‫ُيكال َّن‬
‫ي ِك ْلنا ِن‬ ‫ت ِكيل ِن‬ ‫ت ِكيل َّن‬ ‫ُيك ْلنا ِن‬ ‫تُكال ِن‬ ‫تُكال َّن‬
‫ت ِكي ُل َّن‬ ‫ت ِكيل ِن‬ ‫ت ِكيل َّن‬ ‫ُتكالُ َّن‬ ‫ُتكال ِن‬ ‫ُتكال َّن‬
‫ت ِك ْلنا ِن‬ ‫ت ِكيل ِن‬ ‫ت ِك ِيل َّن‬ ‫ُتك ْلنا ِن‬ ‫ُتكال ِن‬ ‫ُتكا ِل َّن‬
‫ن ِكيل َّن‬ ‫أ ِكيل َّن‬ ‫نُكال َّن‬ ‫أُكال َّن‬
‫ي ِكي ُل ْن‬ ‫ي ِكيل ْن‬ ‫ُيكالُ ْن‬ ‫ُيكال ْن‬
‫ت ِكيل ْن‬ ‫ُتكال ْن‬
‫ت ِكي ُل ْن‬ ‫ت ِكيل ْن‬ ‫ُتكالُ ْن‬ ‫ُتكال ْن‬

‫ت ِك ِيل ْن‬ ‫ُتكا ِل ْن‬
‫ن ِكيل ْن‬ ‫أ ِكيل ْن‬ ‫ُنكال ْن‬ ‫أُكال ْن‬
‫ِكيل َّن ‪ِ -‬كيل ِن ‪ِ -‬كي ُل َّن * ِك ِيل َّن ‪ِ -‬كيل ِن ‪ِ -‬ك ْلنا ِن‬
‫ِكيل ْن ‪ِ - ... -‬كي ُل ْن * ِك ِيل ْن ‪... - ... -‬‬
‫خاف‬
‫يخا ُف َّن‬ ‫يخافا ِن‬ ‫يخاف َّن‬ ‫ُيخا ُف َّن‬ ‫ُيخافا ِن‬ ‫ُيخاف َّن‬
‫يخ ْفنا ِن‬ ‫تخافا ِن‬ ‫تخاف َّن‬ ‫ُيخ ْفنا ِن‬ ‫ُتخافا ِن‬ ‫ُتخاف َّن‬
‫تخا ُف َّن‬ ‫تخافا ِن‬ ‫تخاف َّن‬ ‫تُخا ُف َّن‬ ‫تُخافا ِن‬ ‫تُخاف َّن‬
‫تخ ْفنا ِن‬ ‫تخافا ِن‬ ‫تخا ِف َّن‬ ‫ُتخ ْفنا ِن‬ ‫ُتخافا ِن‬ ‫ُتخا ِف َّن‬
‫نخاف َّن‬ ‫أخاف َّن‬ ‫نُخاف َّن‬ ‫أُخاف َّن‬
‫‪122‬‬
‫يخا ُف ْن‬ ‫يخاف ْن‬ ‫ُيخا ُف ْن‬ ‫ُيخاف ْن‬
‫تخاف ْن‬ ‫ُتخاف ْن‬
‫تخا ُف ْن‬ ‫تخاف ْن‬ ‫ُتخا ُف ْن‬ ‫ُتخاف ْن‬

‫تخا ِف ْن‬ ‫تُخا ِف ْن‬
‫نخاف ْن‬ ‫أخاف ْن‬ ‫ُنخاف ْن‬ ‫أُخاف ْن‬
‫خاف َّن ‪ -‬خافا ِن ‪ -‬خا ُف َّن * خا ِف َّن ‪ -‬خافا ِن ‪ -‬خ ْفنا ِن‬
‫خاف ْن ‪ - ... -‬خا ُف ْن * خا ِف ْن ‪... - ... -‬‬
‫‪NÂKIS FİİLLER‬‬
‫غزا‬
‫ي ْغ ُز َّن‬ ‫ي ْغ ُزوا ِن‬ ‫ي ْغ ُزو َّن‬ ‫ُي ْغز ُو َّن‬ ‫ُي ْغزيا ِن‬ ‫ُي ْغزي َّن‬
‫ي ْغ ُزونا ِن‬ ‫ت ْغ ُزوا ِن‬ ‫ت ْغ ُزو َّن‬ ‫ُي ْغز ْينا ِن‬ ‫ُت ْغزيا ِن‬ ‫ُت ْغزي َّن‬
‫ت ْغ ُز َّن‬ ‫ت ْغ ُزوا ِن‬ ‫ت ْغ ُزو َّن‬ ‫تُ ْغز ُو َّن‬ ‫تُ ْغزيا ِن‬ ‫تُ ْغزي َّن‬
‫ت ْغ ُزونا ِن‬ ‫ت ْغ ُزوا ِن‬ ‫ت ْغزِ َّن‬ ‫ُت ْغز ْينا ِن‬ ‫ُت ْغزيا ِن‬ ‫ُت ْغزي َِّن‬
‫ن ْغ ُزو َّن‬ ‫أ ْغ ُزو َّن‬ ‫ُن ْغزي َّن‬ ‫أُ ْغزي َّن‬
‫ي ْغ ُز ْن‬ ‫ي ْغ ُزو ْن‬ ‫ُي ْغز ُو ْن‬ ‫ُي ْغزي ْن‬
‫ت ْغ ُزو ْن‬ ‫تُ ْغزي ْن‬
‫ت ْغ ُز ْن‬ ‫ت ْغ ُزو ْن‬ ‫ُت ْغز ُو ْن‬ ‫ُت ْغزي ْن‬

‫ت ْغزِ ْن‬ ‫ُت ْغزي ِْن‬
‫ن ْغ ُزو ْن‬ ‫أ ْغ ُزو ْن‬ ‫نُ ْغزي ْن‬ ‫أُ ْغزي ْن‬
‫‪Emr-i Hâzır‬‬ ‫‪Emr-i Hâzır muhaffefe‬‬
‫اُ ْغ ُزو َّن ‪ -‬اُ ْغ ُزوا ِن ‪ -‬اُ ْغ ُز َّن * اُ ْغزِ َّن ‪ -‬اُ ْغ ُزوا ِن ‪ -‬اُ ْغ ُزونا ِن‬ ‫اُ ْغ ُزو ْن ‪ -... -‬اُ ْغ ُز ْن * اُ ْغزِ ْن ‪... -... -‬‬
‫‪123‬‬
124
‫بمى‬
‫ير ُم َّن‬ ‫ير ِميا ِن‬ ‫ير ِمي َّن‬ ‫ُيرم ُو َّن‬ ‫ُيرميا ِن‬ ‫ُيرمي َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ير ِمينا ِن‬ ‫تر ِميا ِن‬ ‫تر ِمي َّن‬ ‫ُيرمينا ِن‬
‫ْ ْ‬
‫ُترميا ِن‬ ‫ُترمي َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تر ُم َّن‬ ‫تر ِميا ِن‬ ‫تر ِمي َّن‬ ‫ُترم ُو َّن‬ ‫ُترميا ِن‬ ‫ُترمي َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تر ِمينا ِن‬ ‫تر ِميا ِن‬ ‫تر ِم َّن‬ ‫ُترمينا ِن‬
‫ْ ْ‬
‫ُترميا ِن‬ ‫ُترمي َِّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫نر ِمي َّن‬ ‫أ ْر ِمي َّن‬ ‫نُرمي َّن‬ ‫أُ ْرمي َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ير ُم ْن‬ ‫ير ِمي ْن‬ ‫ُيرم ُو ْن‬ ‫ُيرمي ْن‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تر ِمي ْن‬ ‫تُرمي ْن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تر ُم ْن‬ ‫تر ِمي ْن‬ ‫ُترم ُو ْن‬ ‫ُترمي ْن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫تر ِم ْن‬ ‫ُترمي ِْن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫نر ِمي ْن‬ ‫أ ْر ِمي ْن‬ ‫نُرمي ْن‬ ‫أُ ْرمي ْن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ِا ْر ِمي َّن ‪ِ -‬ا ْر ِميا ِن ‪ِ -‬ا ْر ُم َّن * ِا ْر ِم َّن ‪ِ -‬ا ْر ِميا ِن ‪ِ -‬ا ْر ِمينا ِن‬
‫ِا ْر ِمي ْن ‪ِ - ... -‬ا ْر ُم ْن * ِا ْر ِم ْن ‪... - ... -‬‬
‫نسي‬
‫ي ْنس ُو َّن‬ ‫ي ْنسيا ِن‬ ‫ي ْنسي َّن‬ ‫ُي ْنس ُو َّن‬ ‫ُي ْنسيا ِن‬ ‫ُي ْنسي َّن‬
‫ي ْنسينا ِن‬ ‫ت ْنسيا ِن‬ ‫ت ْنسي َّن‬ ‫ُي ْنسينا ِن‬ ‫ُت ْنسيا ِن‬ ‫ُت ْنسي َّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ت ْنس ُو َّن‬ ‫ت ْنسيا ِن‬ ‫ت ْنسي َّن‬ ‫ُت ْنس ُو َّن‬ ‫ُت ْنسيا ِن‬ ‫ُت ْنسي َّن‬
‫ت ْنسينا ِن‬ ‫ت ْنسيا ِن‬ ‫ت ْنسي َِّن‬ ‫تُ ْنسينا ِن‬ ‫تُ ْنسيا ِن‬ ‫تُ ْنسي َِّن‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ن ْنسي َّن‬ ‫أ ْنسي َّن‬ ‫ُن ْنسي َّن‬ ‫أُ ْنسي َّن‬
‫‪125‬‬
‫ي ْنس ُو ْن‬ ‫ي ْنسي ْن‬ ‫ُي ْنس ُو ْن‬ ‫ُي ْنسي ْن‬
‫ت ْنسي ْن‬ ‫ُت ْنسي ْن‬
‫ت ْنس ُو ْن‬ ‫ت ْنسي ْن‬ ‫ُت ْنس ُو ْن‬ ‫ُت ْنسي ْن‬
‫ت ْنسي ِْن‬ ‫تُ ْنسي ِْن‬
‫ن ْنسي ْن‬ ‫أ ْنسي ْن‬ ‫ُن ْنسي ْن‬ ‫أُ ْنسي ْن‬
‫ِا ْنسي َّن ‪ِ -‬ا ْنسيا ِن ‪ِ -‬ا ْنس ُو َّن * ِا ْنسي َِّن ‪ِ -‬ا ْنسيا ِن ‪ِ -‬ا ْنسينا ِن‬
‫ْ‬
‫ِا ْنسي ْن ‪ِ - ... -‬ا ْنس ُو ْن * ِا ْنسي ِْن ‪... - ... -‬‬
‫‪LEFÎF FİİLLER‬‬
‫‪Lefîf fiil sonu itibariyle nâkıs gibi olduğu için çekiminde nâkıstan bir farkı yoktur. Misal olarak iki fiilin‬‬
‫‪çekimini yazalım:‬‬
‫طوى‬
‫ي ْط ُو َّن‬ ‫ي ْطويا ِن‬ ‫ي ْطوي َّن‬ ‫ُي ْطو ُو َّن‬ ‫ُي ْطويا ِن‬ ‫ُي ْطوي َّن‬
‫ي ْطوِ ينا ِن‬ ‫ت ْطوِ يا ِن‬ ‫ت ْطوِ ي َّن‬ ‫ُي ْطو ْينا ِن‬ ‫ُت ْطويا ِن‬ ‫ُت ْطوي َّن‬
‫ت ْط ُو َّن‬ ‫ت ْطوِ يا ِن‬ ‫ت ْطوِ ي َّن‬ ‫ُت ْطو ُو َّن‬ ‫ُت ْطويا ِن‬ ‫ُت ْطوي َّن‬
‫ت ْطوِ ينا ِن‬ ‫ت ْطوِ يا ِن‬ ‫ت ْطوِ َّن‬ ‫تُ ْطو ْينا ِن‬ ‫تُ ْطويا ِن‬ ‫تُ ْطوي َِّن‬
‫ن ْطوِ ي َّن‬ ‫أ ْطوِ ي َّن‬ ‫ُن ْطوي َّن‬ ‫أُ ْطوي َّن‬
‫ي ْط ُو ْن‬ ‫ي ْطوِ ي ْن‬ ‫ُي ْطو ُو ْن‬ ‫ُي ْطوي ْن‬
‫ت ْطوِ ي ْن‬ ‫ُت ْطوي ْن‬
‫ت ْط ُو ْن‬ ‫ت ْطوِ ي ْن‬ ‫تُ ْطو ُو ْن‬ ‫تُ ْطوي ْن‬

‫ت ْطوِ ْن‬ ‫ُت ْطوي ِْن‬
‫ن ْطوِ ي ْن‬ ‫أ ْطوِ ي ْن‬ ‫ُن ْطوي ْن‬ ‫أُ ْطوي ْن‬
‫‪126‬‬
‫ِا ْطوِ ي َّن ‪ِ -‬ا ْطوِ يا ِن ‪ِ -‬ا ْط ُو َّن * ِا ْطوِ َّن ‪ِ -‬ا ْطوِ يا ِن ‪ِ -‬ا ْطوِ ينا ِن‬
‫ِا ْطوِ ي ْن ‪ِ - ... -‬ا ْط ُو ْن * ِا ْطوِ ْن ‪... - ... -‬‬
‫وقى‬
‫ي ُق َّن‬ ‫ي ِقيا ِن‬ ‫ي ِقي َّن‬ ‫ُيوق ُو َّن‬ ‫ُيوقيا ِن‬ ‫ُيوقي َّن‬
‫ي ِقينا ِن‬ ‫ت ِقيا ِن‬ ‫ت ِقي َّن‬ ‫ُيوقينا ِن‬

‫ْ‬
‫ُتوقيا ِن‬ ‫ُتوقي َّن‬
‫ت ُق َّن‬ ‫ت ِقيا ِن‬ ‫ت ِقي َّن‬ ‫تُوق ُو َّن‬ ‫تُوقيا ِن‬ ‫تُوقي َّن‬
‫ت ِقينا ِن‬ ‫ت ِقيا ِن‬ ‫ت ِق َّن‬ ‫ُتوقينا ِن‬
‫ْ‬
‫ُتوقيا ِن‬ ‫ُتوقي َِّن‬
‫ن ِقي َّن‬ ‫أ ِقي َّن‬ ‫ُنوقي َّن‬ ‫أُوقي َّن‬
‫ي ُق ْن‬ ‫ي ِقي ْن‬ ‫ُيوق ُو ْن‬ ‫ُيوقي ْن‬
‫ت ِقي ْن‬ ‫ُتوقي ْن‬
‫ت ُق ْن‬ ‫ت ِقي ْن‬ ‫تُوق ُو ْن‬ ‫تُوقي ْن‬

‫ت ِق ْن‬ ‫ُتوقي ِْن‬
‫ن ِقي ْن‬ ‫أ ِقي ْن‬ ‫ُنوقي ْن‬ ‫أُوقي ْن‬
‫ِقي َّن ‪ِ -‬قيا ِن ‪ُ -‬ق َّن * ِق َّن ‪ِ -‬قيا ِن ‪ِ -‬قينا ِن‬
‫ِقي ْن ‪ُ - ... -‬ق ْن * ِق ْن ‪... - ... -‬‬
‫‪127‬‬
‫‪MUZAAF FİİLLER‬‬
‫مد‬
‫ي ُمد َّن‬ ‫ي ُم َّدا ِن‬ ‫ي ُم َّد َّن‬ ‫ُيمد َّن‬ ‫ُيم َّدا ِن‬ ‫ُيم َّد َّن‬
‫ي ْم ُد ْدنا ِن‬ ‫ت ُم َّدا ِن‬ ‫ت ُم َّد َّن‬ ‫ُي ْمد ْدنا ِن‬ ‫ُتم َّدا ِن‬ ‫ُتم َّد َّن‬
‫ت ُمد َّن‬ ‫ت ُم َّدا ِن‬ ‫ت ُم َّد َّن‬ ‫ُتمد َّن‬ ‫ُتم َّدا ِن‬ ‫ُتم َّد َّن‬
‫ت ْم ُد ْدنا ِن‬ ‫ت ُم َّدا ِن‬ ‫ت ُم ِد َّن‬ ‫تُ ْمد ْدنا ِن‬ ‫تُم َّدا ِن‬ ‫تُم ِد َّن‬
‫ن ُم َّد َّن‬ ‫أ ُم َّد َّن‬ ‫نُم َّد َّن‬ ‫أُم َّد َّن‬
‫ي ُمد ْن‬ ‫ي ُم َّد ْن‬ ‫ُيمد ْن‬ ‫ُيم َّد ْن‬
‫ت ُم َّد ْن‬ ‫ُتم َّد ْن‬
‫ت ُمد ْن‬ ‫ت ُم َّد ْن‬ ‫تُمد ْن‬ ‫تُم َّد ْن‬

‫ت ُم ِد ْن‬ ‫ُتم ِد ْن‬
‫ن ُم َّد ْن‬ ‫أ ُم َّد ْن‬ ‫ُنم َّد ْن‬ ‫أُم َّد ْن‬
‫ُم َّد َّن ‪ُ -‬م َّدا ِن ‪ُ -‬مد َّن * ُم ِد َّن ‪ُ -‬م َّدا ِن ‪ -‬اُ ْم ُد ْدنا ِن‬
‫ُم َّد ْن ‪ُ - ... -‬مدن * ُم ِد ْن ‪... - ... -‬‬
‫فر‬
‫ي ِفر َّن‬ ‫ي ِفرا ِن‬ ‫ي ِفر َّن‬ ‫ُيفر َّن‬ ‫ُيفرا ِن‬ ‫ُيفر َّن‬
‫ي ْفرِ ْرنا ِن‬ ‫ت ِفرا ِن‬ ‫ت ِفر َّن‬ ‫ُي ْفر ْرنا ِن‬ ‫ُتفرا ِن‬ ‫ُتفر َّن‬
‫ت ِفر َّن‬ ‫ت ِفرا ِن‬ ‫ت ِفر َّن‬ ‫ُتفر َّن‬ ‫ُتفرا ِن‬ ‫ُتفر َّن‬
‫ت ْفرِ ْرنا ِن‬ ‫ت ِفرا ِن‬ ‫ت ِف ِر َّن‬ ‫تُ ْفر ْرنا ِن‬ ‫ُتفرا ِن‬ ‫تُف ِر َّن‬
‫ن ِفر َّن‬ ‫أ ِفر َّن‬ ‫ُنفر َّن‬ ‫أُفر َّن‬
‫‪128‬‬
‫ي ِفر ْن‬ ‫ي ِفر ْن‬ ‫ُيفر ْن‬ ‫ُيفر ْن‬

‫ت ِفر ْن‬ ‫تُفر ْن‬
‫ت ِفر ْن‬ ‫ت ِفر ْن‬ ‫ُتفر ْن‬ ‫ُتفر ْن‬
‫ت ِف ِر ْن‬ ‫تُف ِر ْن‬
‫ن ِفر ْن‬ ‫أ ِفر ْن‬ ‫نُفر ْن‬ ‫أُفر ْن‬
‫ِفر َّن ‪ِ -‬فرا ِن ‪ِ -‬فر َّن * ِف ِر َّن ‪ِ -‬فرا ِن ‪ِ -‬ا ْفرِ ْرنا ِن‬
‫ِفر ْن ‪ِ - ... -‬فر ْن * ِف ِر ْن ‪... - ... -‬‬
‫َّ‬
‫عض‬
‫يعض َّن‬ ‫يع َّضا ِن‬ ‫يع َّض َّن‬ ‫ُيعض َّن‬ ‫ُيع َّضا ِن‬ ‫ُيع َّض َّن‬
‫ي ْعض ْضنا ِن‬ ‫تع َّضا ِن‬ ‫تع َّض َّن‬ ‫ُي ْعض ْضنا ِن‬ ‫تُع َّضا ِن‬ ‫تُع َّض َّن‬
‫تعض َّن‬ ‫تع َّضا ِن‬ ‫تع َّض َّن‬ ‫ُتعض َّن‬ ‫ُتع َّضا ِن‬ ‫ُتع َّض َّن‬
‫ت ْعض ْضنا ِن‬ ‫تع َّضا ِن‬ ‫تع ِض َّن‬ ‫ُت ْعض ْضنا ِن‬ ‫ُتع َّضا ِن‬ ‫ُتع ِض َّن‬
‫نع َّض َّن‬ ‫أع َّض َّن‬ ‫نُع َّض َّن‬ ‫أُع َّض َّن‬
‫يعض ْن‬ ‫يع َّض ْن‬ ‫ُيعض ْن‬ ‫ُيع َّض ْن‬
‫تع َّض ْن‬ ‫ُتع َّض ْن‬
‫تعض ْن‬ ‫تع َّض ْن‬ ‫ُتعض ْن‬ ‫ُتع َّض ْن‬
‫تع ِض ْن‬ ‫تُع ِض ْن‬
‫نع َّض ْن‬ ‫أع َّض ْن‬ ‫نُع َّض ْن‬ ‫أُع َّض ْن‬
‫ع َّض َّن ‪ -‬ع َّضا ِن ‪ -‬عض َّن * ع ِض َّن ‪ -‬ع َّضا ِن ‪ِ -‬ا ْعض ْضنا ِن‬
‫‪129‬‬
... - ... – ‫ – عض ْن * ع ِض ْن‬... – ‫ع َّض ْن‬
MEHMÛZ FİİLLER
Mehmûz fiil sahih fiil ile aynıdır.
.‫ي ْأ ُكل َّن – ي ْأ ُكل ِن – ي ْأ ُك ُل َّن الخ‬
.‫ي ْسأل َّن – ي ْسأل ِن – ي ْسأ ُل َّن الخ‬
.‫ي ْقرأ َّن – ي ْقرأا ِن – ي ْقر ُؤ َّن الخ‬
Bu kadarı akıllı bir talebe için yeterlidir. Tevfik Allah’tandır. Âmennâ bihi ve saddeknâ…
(Muhammet OKUMUŞ 22.01.2015 İLAM)
130

İlletli̇ Fi̇i̇lleri̇n Çeki̇mleri̇

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İlletli̇ Fi̇i̇lleri̇n Çeki̇mleri̇

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫تصريف األفعال المعتلة‬

İLLETLİ FİİL ÇEKİMLERİ

İlâm Akademi Arapça Hocası

25 Cemaziyelevvel 1436 / 16.03.2015 * 3 Cemaziyelevvel 1437 / 12.02.2016

26 Zilhicce 1437 / 28.09.2016 * 1 Zilkâde 1438 / 24.07.2017

8 Cemâziyelevvel 1439 / 25.01.2018 * 7 Cemaziyelahir 1440/12.02.2019

‫العالمي‬ ‫الحمد ّٰلل ب‬

Gayret bizden tevfîk Allah’tandır.

Allah Teâlâ cümlemize arkamızdan sadaka-i câriyeler bırakmayı nasîp eylesin!

NAKIS FİİL ................................................................................................................................................. 7

ECVEF FİİL .............................................................................................................................................. 41

MİSÂL FİİL .............................................................................................................................................. 63

LEFÎF FİİL ................................................................................................................................................ 75

MUZAAF FİİL .......................................................................................................................................... 81

MEHMÛZ FİİL ....................................................................................................................................... 105

1. Bâb: ‫ ي ْغ ُزو‬- ‫غزا‬

2. Bâb: ‫ ير ِمي‬- ‫رمى‬

3. Bâb: ‫ ي ْنهى‬- ‫نهى‬

4. Bâb: ‫ ي ْنسى‬- ‫ن ِسي‬

5. Bâb: ‫ ي ْسرو‬- ‫سرو‬

İf’âl bâbı: ‫ إ ِْعطاء‬- ‫ يُ ْع ِطي‬- ‫أ ْعطى‬

Tef’îl bâbı: ‫ تربِية‬- ‫ يُربِي‬- ‫ر َّبى‬

İnfi’âl bâbı: ‫ ِا ْن ِبراء‬- ‫ ي ْنبرِ ي‬- ‫ِا ْنبرى‬

İfti’âl bâbı: ‫ ِا ْش ِتكاء‬- ‫ ي ْشت ِكي‬- ‫ِا ْشتكى‬

Tefe’ül (‫ )تفعل‬bâbı: ‫ تز ِكيا‬- ‫تز َّكى – يتز َّكى‬

Tefâ’ul bâbı: ‫ تجا ِفيا‬- ‫تجافى – يتجافى‬

İstif’âl bâbı: ‫ ِا ْس ِت ْلقاء‬- ‫ِا ْست ْلقى – ي ْست ْل ِقي‬

Bu bâbın çekimi i’lâlleri ile birlikte yapılacaktır:

‫ ُغزِ ي‬aslında ‫ ُغزِ و‬idi. Sonda bulunan vâv’ın mâ-kabli kesralı

‫ ي ْغ ُزو‬aslında ‫ ي ْغ ُز ُو‬idi. Sonda bulunan vâv ile yâ’ya, mâ kabli

Muzârî meçhûl fiil, mâzî meçhûl fiilden türemektedir. Bu

‫جمع التكسير‬ ‫جمع‬ ‫مثنى‬ ‫مفرد‬

ٍ‫ غاز‬/‫سلمت على الغازِ ي‬ ‫غازِ يا‬/‫رأيت الغازِ ي‬ ٍ‫غاز‬/‫جاء الغازِ ي‬

‫جمع التكسير‬ ‫جمع‬ ‫مثنى‬ ‫مفرد‬

‫ م ْغ ُز ٌّو‬kelimesinin aslı ‫وو‬

Sonuna zamir bitişmemiş fiillerde müfredât-ı hams’te

Cahd-ı Mutlak Meçhûl

Burada sonuna zamir bitişmemiş olanlarda

Te’kîd-i Nefy-i İstikbâl Meçhûl

Burada sonuna zamir bitişmemiş olanların ‫ل ْن يُ ْغز ْوا‬ ‫ل ْن يُ ْغزيا‬ ‫ل ْن يُ ْغزى‬

Bütün emir ve nehiy çekimleri sonları itibariyle cahd-ı mutlak gibidir.

İsm-i zaman, İsm-i mekân, Masdar-ı Mîmî

Masdar Binâ-i Merre

Masdar Binâ-i Nev’

Mübalağa ism-i fail

‫’أغزى‬nın aslı ‫’أغزو‬dür. 4+’da ve sonda bulunan vavlar ya’ya dönüşeceğinden

‫‪MUZÂRÎ MA’LÛM‬‬ ‫‪MÂZÎ MEÇHÛL‬‬ ‫‪MÂZÎ MA’LÛM‬‬

‫‪İSM-İ FÂİL‬‬ ‫‪MUZÂRÎ MEÇHÛL‬‬

‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُترم ْون‬ ‫ُترميا ِن‬ ‫ُترمى‬

‫وي ‪’ün aslı‬مر ِمي‬

‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İST. MEÇHÛL‬‬ ‫‪TE’KÎD-İ NEFY-İ İST. MA’LÛM‬‬

‫ل ْن يُرم ْوا‬ ‫ل ْن يُرميا‬ ‫ل ْن يُرمى‬ ‫ل ْن ير ُموا‬ ‫ل ْن ير ِميا‬ ‫ل ْن ير ِمي‬

‫ل ْن يُرمين‬ ‫ل ْن ُترميا‬ ‫ل ْن ُترمى‬ ‫ل ْن ير ِمين‬ ‫ل ْن تر ِميا‬ ‫ل ْن تر ِمي‬

‫ل ْن ُترم ْوا‬ ‫ل ْن ُترميا‬ ‫ل ْن ُترمى‬ ‫ل ْن تر ُموا‬ ‫ل ْن تر ِميا‬ ‫ل ْن تر ِمي‬

‫ل ْن ُترمين‬ ‫ل ْن ُترميا‬ ‫ل ْن ُترمي‬ ‫ل ْن تر ِمين‬ ‫ل ْن تر ِميا‬ ‫ل ْن تر ِمي‬

‫ل ْن نُرمى‬ ‫ل ْن أُ ْرمى‬ ‫ل ْن نر ِمي‬ ‫ل ْن أ ْر ِمي‬

‫‪EMR-İ GÂİB MEÇHÛL‬‬ ‫‪EMR-İ GÂİB MA’LÛM‬‬

‫‪EMR-İ HÂZIR MEÇHÛL‬‬ ‫‪EMR-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬

‫‪NEHY-İ HÂZIR MEÇHÛL‬‬ ‫‪NEHY-İ HÂZIR MA’LÛM‬‬

‫مرمى ‪ -‬مرميا ِن ‪ -‬مرا ٍم ‪İsm-i zaman, ism-i mekân masdar-ı mîmî:‬‬

‫‪MUZÂRÎ MÂLÛM‬‬ ‫‪MÂZÎ MEÇHÛL‬‬ ‫‪MÂZÎ MÂLUM‬‬

‫‪İSM-İ FÂİL‬‬ ‫‪MUZÂRÎ MEÇHÛL‬‬

‫‪İSM-İ MEF’ÛL‬‬ ‫ُت ْنسين‬ ‫ُت ْنسين ُت ْنسيا ِن‬