Aralin 4-5

Epiko Mga pananaw ng kilalang manunulat at kritiko

- Isang naratibong tula na pumapaksa sa paglalakbay at pakikipagsapalaran ng
isang mandarigma o bayani.
Epiko ni Gilgamesh
 Mga Tauhan
o Anu – Ang diyos ama ng langit
o Ea – And diyos ng karunungan at nagsilbing kaibigan ng
mga mamayanan
o Enkido – ang matapang na katunggali ni Gilgamesh na
kalaunan ay nagging matalik niyang kaibigan
o Enlil – ang diyos ng mundo pati ng hangin
o Gilgamesh – pinuno ng Uruk at pangunahing tauhan ng
epiko
o Ishtar – ang tinaguriang reyna ng mundo at diyos ng
digmaan at pag-ibig
o Ninurta – ang diyos ng alitan
o Shamash – diyos na kaugnay ng batas ng mga indibidwal at
ng araw
o Urshanabi – manlalakbay sa dagat na tinatawag na
kamatayan
o Utnapishtim – biniyayaan ng walang hanggang buhay.
 Mga Tagpuan
o Uruk – ang lugar na pinaghaharian ni Gilgamesh
o Kagubatan ng Cedar – kagubatang tirahan ni Humbaba na
natalo nina Enkido at Gilgamesh
o Kagubatan – Nagsilbing tahanan ni Enkido
ukol sa kahulugan.
 “Magbubukod sa tao ng walang pagtatangi ng kulay, relihiyon,
paniniwala at iba pa” – TOLSTOY
 “Ang tunay na panitikan ay walang kamatayang nagpapahayag ng
damdamin ng tao”. – Atienza, Ramos, Zalasar at Nosal “Panitikang
Pilipino”
 “Isang talaan ng buhay ang panitikan kung saan nagsisiwalat ang tao”
- Jose Aragante
 “Kasaysayan ng kaluluwa ng mga mamayan. Nasasalamin ang mga
layunin” – Maria Ramos
 “Ang pantikan (katangian ng panitikan) ay isang paglalantad ng mga
katotohanang panlipunan at ng mga kathang-isip.” – Patrocinio V.
Villafuerte
 Manunuri, Taong sumusuri sa malalim na bahagi ng akda o anumang
sulatin.
 Kritiko, Ang kritiko ay ang tawag sa mga malikhaing nagsasagawa ng
pagsusuri sa mga akdang pampanitikan. Isang salitang greco na ibig
sabihin ay “to judge”, sa tagalog naman ay “MANGHUSGA” Ito ay
ayon kay Alejandro G. Abadilla

Mga Pagbabagong Morpoponemiko

 Asimilasyon
sing + haba = singhaba
pang + awit = pang-awit
sing + tamis = sintamis
pang + dagat = pandagat
 Pagpapalit
d at r
dito – rito
ma + dapat = marapat
ma + dumi = marumi
h at n
tawahan – tawanan
 Paglilipat o Metatesis
y + -in- + akap = yinakap = niyakap
I + -in- + ayo = linayo = nilayo
 Pagdaragdag
ka + totoo + han = katotohan + an = katotohanan
pa + bula + han = pabulahan + an = pabulaanan
 Pagkakaltas
bukas + an = bukasan = buksan
dala + hin = dalahin = dalhin

Sining
- Ang sining ay nangangahulugang “anumang gawain o likhain pinagbuhusan ng
husay at talent” na galling sa salitang Latin na “ars” – talento o kakayahan

 Iba’t ibang uri ng Sining

> Sining ng Pakikipagtalastasan > Sining ng Pagbasa

> Sining ng Pagbigkas > Sining ng Pantanghalan

> Sining ng Pagtula > Sining ng Pagsulat

> Sining ng Pag – awit > Sining ng Pantalumpati

 Aralin 1-3 Filipino Notes
Pandiwa Sanaysay
- And pandiwa ay bahagi ng pananalita o wika na nagsasaad ng kilos aksyon o - May dalawang uri ng sanaysay
galaw ng isang tao, bagay o hayop. Ang mga salitang pandiwa ang siyang
nagbibigay ng buhay sa loob ng isang pangungusap.  Pormal, Ito ay tungkol sa opinyon ng sumulat sa maiinit na balita
 Di-Pormal, tungkol sa damdamin at paniniwala ng may akda ang
 Pandiwa bilang aksyon paksa.
Tumahan ang sanggol sapag-iiyak nang dumating and kanyang nanay
(Ang pandiwa ay tumahan at ang actor o tagaganap ay ang sanggol) Ponolohiya
 Pandiwa bilang karanasan
Nagalak ang mga mag-aaral sa lahat ng antas dahil sa pagsusupende - Pono = Phone = unog
ng klase bungsod sa transport strike noong nakaarang Lunes at Martes - Lohiya = Pag-aaral
(Ang karanasang pandiwa na ginamit ay nagalak, at ang actor o
tagaganap ay ang mga mag-aaral) - 2 uri ng Ponema
 Pandiwa bilang pangyayari
Dahil sa malakas na hagupit ng bagyong Yolanda sa Leyte, marami sa  Segmental, tawag sa pinakamaliit na makabuluhang tunog ng isang
mga tao ay napilitan na lumikas sa ibang lugay. wika. Ang katuturan ng ponema, sa mga salitang binubuo ng mga
(Ang pandiwa na ginamit ay lumikas at ang pangyayari ay hagupit) Magkakatulag na Tunog
 Supra Segmental
o Diin
Mga Pokus ng Pandiwa Kaibigan > Friend. Ka-ibigan > Kasintahan
Baga > Pangluto. Ba-ga > Lungs
 Aspektong Naganap o Perpektibo, Ito ay nag sasaad ng isang kilos
o Tono-Intonasyon
na kung saan na ito ay tapos na o naganap na.
Magluto ka.
 Aspektong Imperpektibo o Pangkasulukuyan, Ito ay naglalarawan
Magluto ka?
ng isang kilos na laging ginawa o kasulukuyang nagaganap
 Kontemplatibo o Aspetong Nagawa na, Ito ay uri ng pandiwa na Kakain na.
nagsasaad ng kilos o galaw na hindi pa nagagawa o nangayayari Kakain na!
 Tahasan, Ang pandiwa ba gumaganap ng simuno ng isang
pangungusap Maglalaro ka?
 Balintiyak, ito ang kasalungat ng aspektong tahasan kung saan ang Maglalaro ka.
simuno ay hindi gumaganap sa kilos o galaw o Antala/Hinto
Hindi / ako si Leo
Cupid at Psyche Hindi ako si Leo
Hindi ako / si Leo
 Emosyon sa Tauhan
 Emosyon at ang Teksto
 Emosyon at ang Lipunan
 Emosyon mo Laksiyon mo

Mga Tunggalian
 Tao laban sa Tao
 Tao laban sa Diyos
 Tao laban sa Kalikasan
 Tao laban sa Sarili
 Tao laban sa Kapwa
 Tao laban sa Panlipunan

Jargon
 Ang Jargon ay baryasyon o baryati ng wika na tinatawag din bilang
natatanging bokabularyo ng isang partikular na pangkat na gawain o
propesyon
 Ginagamit sa isang larangan na nagpapaliwanag ng isang mahalagang
impormasyon, detalye o konsepto
 Sports Jargon
o Touch
o Contact Foul
o Cross Court
o Trade
o Draft
 Health Jargon
o Cavity
o Pressure
o Cell Structure
 Internet Jargon
o Application
o Download
o Web