nawiązywał do minimal music, ale, na szczęście, 20–22.10.
2017 \ Donaueschingen Na pierwszym koncercie pod batutą Pierre’a-André
muzykom udało się nie wpaść pułapkę bezmyślnej
powtarzalności i nudy.
Pozytywnie wypadli także Cico Beck oraz Nico Sierig
(perkusja, syntetyzatory) tworzący duet Joasihno.
Wszechobecne transowość i medytacyjność były
słyszalne także podczas tego koncertu, artyści potrafili
jednak wzbogacić swe brzmienie o niestandardowe
rozwiązania uzyskiwane dzięki syntezatorom,
a także preparacji klasycznych instrumentów:
fletu i gitary. Dzięki temu całość nabrała niepowtarzal-
nego charakteru.
Jednym najbardziej intrygujących akcentów festiwalu
był koncert Adi Gelbarta. Jego muzyczne poszukiwania
oscylują wokół niestandardowego brzmienia saksofonu,
gitary, analogowych syntetyzatorów i samplerów. Efekt
dźwiękowy był dość szokujący: skrzyżowanie kiczowatej,
piszczącej pozytywki z niepokornym futurystycznym
techno. Poszczególne utwory wypadły jednak na tyle
różnorodnie, że nie sposób było się nudzić. W dodatku
autor wykazał się oryginalnym poczuciem humoru, co
tylko przysporzyło mu sympatii słuchaczy. Muzyka
została uzupełniona projekcjami, dzięki czemu przedsię-
wzięcie zyskało charakter multimedialny.
Tego samego wieczoru wystąpiła fińska grupa Defu-
nensemble złożona z kilkorga muzyków grających
na klasycznych instrumentach – fortepianie, flecie,
klarnecie, harfie, wiolonczeli – i na sprzęcie elektroaku-
stycznym. Moją uwagę zwrócił szczególnie oryginalny
utwór autorstwa Perttu Haapanena Doll Garden, wyko-
rzystujący niekonwencjonalne brzmienia uzyskiwane
na tradycyjnym instrumentarium. Ciekawie wypadły
także dwie inne kompozycje: Flock Yannisa Kyriakidesa
i 7:6 Sama Pluta. Korzystnie przedstawiły się również
dwa gdańskie kwartety: NeoQuartet i Kwartludium.
Ciekawym pomysłem okazała się inicjatywa skompono-
wania muzyki do pochodzącego z lat sześćdziesiątych
filmu Railrodder (Wędrownik) z Busterem Keatonem
w roli głównej. Muzyka na żywo towarzyszyła obrazowi
wyświetlanemu na rzutniku, co przywodziło na myśl
czasy niemego kina.
Porażką okazał się natomiast na wpół muzyczny,
na wpół performerski występ Johannesa Kreidlera.
42 Artysta, uznawany za enfant terrible muzyki
eksperymentalnej, nie potrafił porwać publiczności
zwariowanymi pomysłami, wśród których wymienić
można eksperyment polegający na jedzeniu strun gitary
czy też opuszczaniu na jej pudło rezonansowe butów.
Efekt tych doświadczeń nie był szczególnie interesujący.
•  •
Zespoły, które wystąpiły podczas festiwalu, pokazały
przyzwoity poziom. W większości wykonań dało się
jednak odczuć pewną monotonię. Artyści potrafili
zaskoczyć jakimś pomysłem na początku występu, lecz
potem skupiali się tylko na jego powielaniu; jakby
brakowało im kreatywności. W trakcie koncertów
napięcie systematycznie spadało: mało komu udało się
utrzymać je do końca. I nie chodzi nawet o to, że
(jak się okazało) festiwal zdominował minimalizm, który
z założenia opiera się na powtarzalności. Współcześni
muzycy nie zawsze radzą sobie z wyzwaniami, jakie
stawia przed nimi ten styl. Na manowce mogą prowadzić
też poszukiwania w zakresie preparacji instrumentów:
takie sonorystyczne podejście do muzyki niesie ze sobą
ryzyko utraty narracyjnej logiki. Na szczęście podczas
7. Dni Muzyki Nowej znalazło się kilkoro wykonawców,
którzy zdołali ominąć te pułapki.
Codzienność
w  Donaueschingen
...pulsująca,
kamienista,
zgrzytliwa,
hybrydowa
materia, zdolna
Bardzo ciekawa okazała się także Omega Szweda Jana
ewokować
kataklizmy
Pozostałe dzieła orkiestrowe zabrzmiały na koncercie
Peter Eötvös
Rebecca Saunders,
Titus Engel
Gianluigi Mattietti    Tegoroczne Donaueschinger
Musiktage były rozpoznaniem
świata muzyki popularnej, krainy piosenek i dźwięków
codzienności, szumu tła, który opływa nas jak strumień
o uwodzicielskiej sile, zawsze pełen informacji. Muzyka
współczesna ukazała się zatem jako narzędzie
umożliwiające krytyczny kontakt z rzeczywistością,
oświetlające nasze postrzeganie świata poprzez
nieskończoność bodźców i podniet do namysłu
we wszystkich osiemnastu prawykonaniach
tegorocznego festiwalu. Siedem z nich odbyło się
z udziałem nowej Orkiestry Symfonicznej Radia
Południowo-Zachodnioniemieckiego (SWR).
Valade’a usłyszeliśmy Caral Szwajcara Marina Jaggiego
(ucznia Rudolfa Kelterborna, Tetleva Müllera-Siemen-
sa i Manfreda Stahnkego, współzałożyciela Mondrian
Ensemble, wykładowcy Uniwersytetu w Singapurze).
To utwór świeży i oryginalny, część cyklu zgłębiające-
go pierwsze formy cywilizacji, organizacji społecznej,
zbudowanego z elementów zaczerpniętych z muzyki
zachowanej w różnych obszarach świata (od koptyjskich
liturgii w Egipcie po wedyjskie psalmodie braminów
w Indiach). W Caralu Jaggi inspirował się muzyką
andyjską z okolic roku 3000 p.n.e., prastarymi fletami,
które badała peruwiańska antropolog Ruth Shady Solis
oraz starożytnymi tradycjami Ajmarów zamieszkujących
okolice jeziora Titicaca. Mieszając ze sobą struktury
pentatoniczne i mikrotonowe, Jaggi stworzył wielki
strumień dynamiczny, „megaheterofonię” prowadzoną
przez cztery flety solo (pod koniec grały już tylko główki,
co dało bardzo delikatny efekt, jakby chóru okaryn),
które rozpościerały rodzaj cantus firmus. Heterofonii
tej odpowiadały echem kolorystyczne masy orkiestry
o dużej różnorodności materiałów.
Morthensona, utwór harmonicznie zróżnicowany,
w którym przeważa mrowiąca się materia brzmieniowa,
utworzona z krótkich, niemal mówionych wejść
skrzypiec i nieustających wtrąceń fortepianu. Nieco
bezładne były natomiast The Gates Jamesa Dillona,
współczesne concerto grosso na kwartet skrzypcowy
i orkiestrę, skomponowane z heterogenicznego i prze-
lewającego się materiału ujętego w dość nieskładną
formę narracyjną. Podobne wrażenie robił Blutrausch
Niemca Klausa Schedla na orkiestrę i elektronikę,
utwór o brzmieniu „heavymetalowym”, dla którego
inspiracją były badania psychologiczne nad orgiastyczną
rozkoszą masakry.
finałowym, którym dyrygował Alejo Pérez: zapowiadaną,
ale nieukończoną nowość pióra Marca Stroppy
zastąpiono Symfonią na trzy orkiestry Elliotta Cartera,
wykonaną obok Twista Franka Bedrossiana na orkiestrę
i elektronikę oraz Koncertu na puzon i orkiestrę Georga
Friedricha Haasa. Eksplozyjny Twist, w najwyższym
W wielu utworach, które zabrzmiały w Donaueschingen,
Z melodycznych i rytmicznych własności słowa
Bernhard Gander
stopniu w stylu musique saturée, bardzo odróżnia
się od innych utworów orkiestrowych francuskiego
kompozytora (takich jak Itself wykonane w Donau-
eschingen w 2012 roku) i zawiódł nieco pokładane w nim
nadzieje, wywołując zmieszanie nawet u zwolenników
twórczości Bedrossiana: była tam nie tylko pulsująca,
kamienista, zgrzytliwa, pofragmentowana, hybrydowa
materia, pełna nut jazzowych i wykorzystania hałasów,
zdolna ewokować kataklizmy i siły przyrody, lecz także
dźwięk orkiestrowy poddany silnemu przetworzeniu
elektronicznemu, ogłuszający jak uderzenie pięścią
w brzuch. Słowem, Bedrossian w wersji à la Cendo.
Prawdziwym arcydziełem okazał się natomiast nowy
koncert Haasa, wyzyskujący poszukiwania nowych
technik gry na puzonie (z powalającym Mikiem Svobodą
jako solistą), wykorzystujący wielkie bańki harmoniczne,
melodie przemawiające, krzywe mikrotonowe, które 43
tworzyły atmosferę przedświtu, paniczną, jakby
z narodzenia świata.
można było wyczuć chęć powrotu do doświadczeń
muzyki konkretnej i do konfrontacji ze środowiskiem
brzmieniowym. Music from Public Places Angielki
Joanny Bailie (uczennicy Richarda Barretta i współzało-
życielki Plus-Minus Ensemble) to utwór rozpoczynający
się dźwiękami nagranymi w Berlinie i na Gare du
Nord w Brukseli, z których kompozytorka wywodzi
„transkrypcję” wokalną i instrumentalną na chór
(SWR Vokalensemble Stuttgart pod batutą Marcusa
Creeda) i kwartet smyczkowy (Améi Quartett).
Proste następstwa akordów i krótkich fragmentów
melodycznych wytwarzały antyfonalną grę pomiędzy
kwartetem i chórem (na sposób niemal barokowy), ścisłą
sieć odwołań pomiędzy instrumentami i głosami. Efekty
zawieszenia, wyizolowane dźwięki stopniowo łączyły
się w gęstych pasach harmonicznych, postępujących na-
warstwieniach, które przebarwiały się z czasem znów
w kierunku pierwotnych nagrań. Słychać tam dźwięki
dzwonów, ptasie śpiewy, gwar głosów ludzkich, odgłosy
kroków i dworcowe zapowiedzi.
mówionego wywodzi się zaś The Sirens Cycle Petera
Eötvösa, wielki fresk w pięciu częściach na sopran
koloraturowy (doskonała Audrey Luna), kwartet
 koncerty /3 # przetworzenia # ad libitum

smyczkowy (kalifornijski Calder Quartet) i elektronikę przeciwstawne światy dźwiękowe: z jednej strony 02. 2017
(IRCAM). Czerpiący z Milczenia syren Kafki i innych epizody w duchu intymnym i medytacyjnym, gdzie
tekstów o syrenach od Homera do Joyce’a cykl przewagę miały ciągi akordów zawieszonych, długie
wokalny ma w sobie coś z opery – to pięć osobnych pauzy i rezonanse; z drugiej krótkie, ostre i dysonujące Awangarda na ucho KROPKA Trwa nabór badacz życia i twórczości Odszedł Janusz Wysocki
scen o silnie dramatycznym charakterze, z materiałem wypady dętych drewnianych i perkusji, brzmiące jak W 2017 roku przypada zgłoszeń do trzeciego Chopina. Wraz 27 stycznia zmarł grafik,
muzycznym zmieniającym się w zależności od języków niespodziewane breaks. stulecie awangardy Konkursu Polskich z Gilles’em Bencimonem malarz i rysownik Janusz
poszczególnych tekstów (angielskiego, starogreckie- Najbardziej dosłowne odniesienie do popkultury dało się w Polsce. Z tej okazji Krytyków Muzycznych z Radio France Interna- Wysocki, który przez
go, niemieckiego), z wysoko napisaną partią wokalną, dostrzec, jak zwykle, w muzyce Bernharda Gandera, w Narodowym Instytucie KROPKA. W jury w tym tionale zbadał wizerunek wiele lat współpraco-
skrajnie wirtuozerską, przypominającą Love and kompozytora z Tyrolu, rocznik 1969, enfant terrible Audiowizualnym roku zasiądą: Daniel i stwierdził, że prawdo- wał z PWM jako grafik
Other Demons, z kwartetem towarzyszącym głosowi nowej muzyki współczesnej, który zjawił się przed 27 stycznia rozpoczął się Cichy, Ewa Szczecińska, podobnie reprodukcja naczelny, a następnie,
jak chór, z partiami instrumentalnymi, które zdawały publicznością cały w tatuażach i z irokezem na głowie. cykl dwunastu comie- Waldemar Kuligowski, fotograficzna nieznanego aż do ostatnich
się mówione. Cold Cadaver With Thirteen Scary Scars, utwór sięcznych koncertów Paweł Gancarczyk, dotąd dagerotypu miesięcy, jako grafik
Odniesienia do muzyki z przeszłości i do innych gatunków wykonany przez Klangforum (pod batutą Titusa Engela), przybliżających Miłosz Bembinow, przedstawia Fryderyka współpracujący.
muzycznych słychać było bardzo wyraźnie na koncercie igrał zabobonnie z trzynastką (na przykład poprzez nurty i tendencje we Mariusz Gradowski, Rafał Chopina. To on stworzył oryginalną
Ensemble Recherche. Die schönsten Schlager der 60er rytmiczne zestawienia takie jak 3+3+3+4), z rytmem współczesnej polskiej Księżyk i Piotr Metz. Do tej pory potwierdzono linię graficzną publikacji
und 70er Jahre (Najpiękniejsze szlagiery lat sześćdzie- wybijanym z siłą, szybkimi figurami na organach awangardzie. W ramach Zgłoszenia można przesyłać tylko dwa portrety foto- PWM. Zaprojektował
siątych i siedemdziesiątych) Petera Ablingera to rodzaj Hammonda, powtarzającymi się rytmami na gitarze projektu odbędą się do 3 marca (teksty graficzne kompozytora. okładki do wielotomo-
hymnu na cześć beztroski owych czasów. Opracowując elektrycznej, ciągłymi zagęszczeniami, cytatami, ogłu- koncerty minimalistów, i formularz zgłoszeniowy wych edycji, m.in. do
na nowo niektóre słynne melodie pop, skryte w anamor- szającymi nagłośnieniami. Rezultatem była zjadliwa, konceptualistów należy wysłać na Encyklopedii Muzycznej
fotycznych formach, lecz zawsze wpisane w strukturę frenetyczna, szydercza, trashowa materia dźwiękowa i twórców elektroaku- adres kropka@fundacjame- Nagroda za film Violetta PWM. Przez lata
piosenki, austriacki kompozytor stworzył fakturę – w porównaniu z którą cały repertuar Bang on styki; nie zabraknie akultura.pl). Ogłoszenie Rotter-Kozera, reżyserka styl okładek Janusza
rytmiczną à la hiper-Strawiński, nieobliczalną, ze a Can zdałby się muzyką salonową. Zainspirowana preparacji, dronów, wyników nastąpi i autorka scenariusza Wysockiego był znakiem
zniekształconymi i wyobcowującymi melodiami, za- filmem wideo Walk This Way RUN DMC i Aerosmith partytur graficznych 24 kwietnia, a wręczenie filmu dokumentalne- rozpoznawczym
zębiającymi się blokami jak w technice hoketowej, była natomiast kompozycja discorde Szwajcara i związków awangardy nagród odbędzie się go Idea, która przerasta wydawnictwa.
z powywracanymi okresami. Michaela Wertmüllera (ucznia Dietera Schnebela), z jazzem i muzyką 28 maja w siedzibie codzienność – Polskie Więcej informacji o artyście
Powrót do muzyki dawnych epok zyskiwał za to wykonana podczas tego samego koncertu Klangforum, elektroniczną. Polskiego Wydawnictwa Wydawnictwo Muzyczne, można znaleźć na stronie:
poetyczny i delikatny urok w Leçons de ténèbres utwór grający przyspieszeniami i spowolnieniami, Więcej informacji na Muzycznego została laureatką nagrody pwm.com.pl.

Patricii Alessandrini (uczennicy Ivana Fedelego, nakładaniem i dokładnie wyliczonym rozmijaniem się stronie: nina.gov.pl/projekty/ w Warszawie. im. Macieja Łukasiewicza
Tristana Muraila i Thei Musgrave), utworze opartym na partii, które wytwarzały wrażenie płynności poprzez awangarda-na-ucho-cykl-koncer- Więcej informacji przyznawanej przez
ponownych odczytaniach Lamentacji Jeremiaszowych rytmiczne pulsowania, obłąkańcze progresje i wreszcie towy. o konkursie oraz Stowarzyszenie Zmarł Andrzej
we wcześniejszych wersjach Palestriny, Orlanda di prowadzące do paroksyzmu crescendo. formularz zgłoszeniowy Dziennikarzy Polskich Nikodemowicz
Lasso, Thomasa Tallisa, Jana Dismasa Zelenki i François Bezwzględnym arcydziełem wyrafinowania fakturalnego można znaleźć na stronie: za publikację na temat Kompozytor, pianista,
Couperina. Były to tematy prawie niesłyszalne, które i oryginalności inwencji był utwór Skin Rebeki Saunders Soundedit Do obchodów fundacjameakultura.pl. współczesnej cywilizacji pedagog i wykładowca
przenikały się w zabarwionej i wyrafinowanej fakturze, na sopran (Juliet Fraser) i zespół, do tekstu inspirowa- stulecia Polskiej i kultury oraz popularyza- UMCS i KUL, profesor
o zawieszonym, pytającym charakterze i partii elek- nego Triem widm Samuela Becketta: angielska Awangardy dołączy także cję wiedzy. Andrzej Nikodemowicz
tronicznej (powierzonej kompozytorka przekształci- 9. Festiwal Producentów Elbphilharmonie Nagrodzony dokument zmarł 28 stycznia
pianiście wyposażonemu ła w strukturę brzmieniową Muzycznych Soundedit. W Hamburgu otwarto jest opowieścią o ponad w Lublinie.
w malutką klawiaturę odczucia skóry, rozumianej Pierwszy koncert imponującą Elbphilhar- 70-letniej pracy PWM, Andrzej Nikodemowicz
umieszczoną na fortepianie), nie tylko jako nadzwyczaj przygotowuje duet monie. Piękny budynek, opartą na relacjach ludzi, ukończył kompozycję
która matowała barwę po- czuły sejsmograf, lecz także Skalpel, odbędzie się zaprojektowany przez którzy tworzyli jego u A. Sołtysa i grę
szczególnych instrumentów. jako metafora przemijania on w Klubie Wytwórnia Pierre’a de Meurona, historię – pracowników, na fortepianie
Coś nostalgicznego, (ze względu na zjawisko 27 października. Zespół Jacques’a Herzoga artystów i przyjaciół u T. Majerskiego w kon-
narracyjnego i autobio- ciągłej regeneracji komórek połączy w nim fascynacje i Ascana Mergen- wydawnictwa. Zawiera serwatorium we Lwowie,
44 graficznego wyłaniało się naskórka). Rezultatem był jazzowe z reinterpreta- thalera mieści dwie wiele materiałów gdzie pracował później 45
za to z utworu a yell with świat dźwięków pełen cjami utworów polskiej sale koncertowe, archiwalnych jako wykładowca.
misprints Martina Smolki, magii i kolorów, zapierający awangardy muzycznej. hotel i apartamenty i nieznanych dotąd Zwolniono go stamtąd
w którym naprzemien- dech w piersiach. Od 26 do 29 października mieszkalne. Duża faktów. Premiera odbyła w 1973 za przekonania
nie rozbrzmiewały dwa będzie też można sala koncertowa ma się w 2016 roku. religijne; w połowie lat
Tłum. Jan Czarnecki poznać tajniki 2100 miejsc. Pierwszy Więcej o filmie na stronie: 70. w radiu we Lwowie
pracy producentów koncert odbył się w niej pwm.com.pl. skasowano wszystkie jego
muzycznych, wysłuchać 11 stycznia. nagrania.
prelekcji, uczestniczyć Więcej: elbphilharmonie.de. W 1980 zamieszkał
w warsztatach In memoriam w Lublinie. Był prezesem
i dyskusjach panelowych. lubelskiego Oddziału
Niebawem ogłoszone Portret Chopina Praw- ZKP. Jako pianista
Alejo Pérez,
Mike Svoboda, zostaną kolejne punkty dopodobnie znaleziono Piotr Gaca (1927-2017) występował z własnymi
Georg Friedrich Haas programu tegorocznego nieznaną wcześniej Czternastego stycznia utworami i repertuarem
festiwalu. fotografię Chopina. w wieku 90 lat zmarł klasycznym. Od 2012
Więcej informacji na Dagerotyp powstał mistrz muzyki ludowej roku w Lublinie odbywa

Rezultatem była zjadliwa, frenetyczna,

stronie: soundedit.pl. w Paryżu około 1847 Piotr Gaca. Więcej o tym się międzynarodowy
roku, w atelier Augusta wybitnym skrzypku festiwal jego imienia.

szydercza, trashowa materia dźwiękowa

Luisa Bissona. Narodowy piszemy na stronie 72.
Instytut Fryderyka

– w porównaniu z którą cały repertuar

Chopina zamierza zbadać
wizerunek.

Bang on a Can zdałby się muzyką salonową

Dagerotyp odnalazł Alain
Kohler, szwajcarski fizyk,