‫باسمه تعالي‬

‫رشته‪ :‬ادبیات و علوم انسانی‬

‫ساعت شروع‪ 8 :‬صبح‬ ‫سؤاالت امتحان نهايي درس‪ :‬فلسفه ‪2‬‬
‫علوم و معارف اسالمی‬
‫مدت امتحان‪ 90 :‬دقيقه‬ ‫‪1401 /6 / 8‬‬ ‫تاريخ امتحان‪:‬‬ ‫پایه دوازدهم دورۀ دوم متوسطه‬ ‫تعداد صفحه‪2 :‬‬
‫مركز سنجش و پايش كیفیت آموزشي‬ ‫دانش آموزان روزانه‪ ،‬بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسركشوردر نوبت شهریور ماه سال ‪1401‬‬
‫‪http://aee.medu.ir‬‬
‫نمره‬ ‫سؤاالت (پاسخنامه دارد‪).‬‬ ‫رديف‬

‫‪1/5‬‬ ‫تعیین كنید كدام عبارت صحیح و كداميك غلط ميباشد‪:‬‬ ‫‪1‬‬

‫الف) دلیل حمل وجود بر هر ماهیتي‪ ،‬از طريق حس و تجربه يا عقل محض قابل شناسايي است‪.‬‬
‫ب) از نظر هیوم‪ ،‬درک رابطۀ ضروری میان علت و معلول از طريق تجربه بهدست ميآيد‪.‬‬
‫ج) از نظر دموكريتوس‪ ،‬برخورد اتفاقي ذرات ريز سرگردان سبب پیدايش عناصر و اشیای فعلي در جهان شده است‪.‬‬
‫د) توانايي افراد در تعقل و استدالل يکسان بوده و بي نیاز از تمرين ميباشد‪.‬‬
‫هـ) حکمای يونان باستان خدای جهان آفرين را «مزدا» مينامیدند‪.‬‬
‫و) از نظر قطب الدين رازی‪ ،‬اساس و بنیان حکمت اشراق‪ ،‬كشف و شهود است‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫جاهای خالي را با كلمات مناسب كامل كنید‪:‬‬ ‫‪2‬‬

‫الف) ويژگيهای مخصوص يك شيء را در منطق و فلسفه‪ ........................ ،‬آن شي ء ميگويند‪.‬‬

‫ب) مالصدرا وابستگي و نیازمندی موجودات جهان به غیر را ‪ ........................‬نامید‪.‬‬
‫ج) فیلسوفان مسلمان‪ ،‬اساس پذيرش هر اعتقاد و آئیني را ‪ ........................‬ميدانند‪.‬‬
‫د) شیخ اشراق‪ ،‬خالق هستي را نور محض ميداند و او را ‪ ........................‬مينامد‪.‬‬

‫‪1/25‬‬ ‫گزينۀ مناسب را از میان كلمات داخل پرانتز انتخاب كنید‪:‬‬ ‫‪3‬‬

‫الف) رابطۀ وجود با «روح» (‪ -1‬امکاني ‪ -2‬وجوبي) ميباشد‪.‬‬

‫ب) پشتوانۀ نظم دقیق جهان‪ ،‬اصل ِ (‪ -1‬وجوب بخشي علت به معلول ‪ -2‬سنخیت علت و معلول) است‪.‬‬
‫ج) از نظر (‪ -1‬دكارت ‪ -2‬اوگوست كنت) كار عقل در تاسیس فلسفه‪ ،‬ذهني است‪.‬‬
‫د) اولین فیلسوف مشهور مسلمان (‪ -1‬كندی ‪ -2‬فارابي) بود‪.‬‬
‫هـ) از نظر مال صدرا‪ ،‬واقعیت خارجي ما بازاء و مصداق (‪ -1‬وجود ‪ -2‬ماهیت) است‪.‬‬

‫‪0/75‬‬ ‫رابطۀ موضوع و محمول در هر يك از قضايای ذكر شده‪ ،‬از نوع وجوبي است يا امکاني يا امتناعي؟‬ ‫‪4‬‬
‫اين خانه‪ ،‬بزرگ است‪.‬‬ ‫مربع‪ ،‬شکل است‪.‬‬ ‫عدد پنج‪ ،‬زوج است‪.‬‬
‫ج) ؟‬ ‫ب) ؟‬ ‫الف) ؟‬

‫‪0/75‬‬ ‫هر يك از گزارههای زير‪ ،‬نظر كدام فیلسوف دربارۀ خداوند است؟ (از ستون سمت چپ انتخاب كرده در مقابل‬ ‫‪5‬‬

‫‪ -1‬كركگور‬ ‫آن بنويسید‪).‬‬

‫‪ -2‬افالطون‬ ‫الف ) نوعي از هستي وجود دارد كه پیوسته ثابت است‪.‬‬
‫‪ -3‬ويلیام جیمز‬ ‫ب ) تصور من از حقیقتي نامتناهي كه به وسیله او خلق شده ام‪ ،‬از خود من نیست‪.‬‬
‫‪ -4‬دكارت‬ ‫ج ) دلیل وجود خداوند عمدتا در تجربه های شخصي دروني ما نهفته است‪.‬‬

‫ادامه سواالت در صفحه دوم‬

‫‪1‬‬
 ‫باسمه تعالي‬
‫رشته‪ :‬ادبیات و علوم انسانی‬
‫ساعت شروع‪ 8 :‬صبح‬ ‫سؤاالت امتحان نهايي درس‪ :‬فلسفه ‪2‬‬
‫علوم و معارف اسالمی‬
‫مدت امتحان‪ 90 :‬دقيقه‬ ‫‪1401 /6 / 8‬‬ ‫تاريخ امتحان‪:‬‬ ‫پایه دوازدهم دورۀ دوم متوسطه‬ ‫تعداد صفحه‪2 :‬‬
‫مركز سنجش و پايش كیفیت آموزشي‬ ‫دانش آموزان روزانه‪ ،‬بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسركشوردر نوبت شهریور ماه سال ‪1401‬‬
‫‪http://aee.medu.ir‬‬
‫نمره‬ ‫سؤاالت (پاسخنامه دارد‪).‬‬ ‫رديف‬

‫به سؤالهای زير پاسخ كوتاه بدهید‪:‬‬

‫‪0/5‬‬ ‫يك فیلسوف مسلمان و يك فیلسوف غربي كه نظريۀ مغايرت وجود و ماهیت را پايۀ برهانهای خود در خداشناسي قرار دادند‪،‬‬ ‫‪6‬‬
‫نام ببريد‪.‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫دو مورد از ويژگيهای موجودات عالم عقل را از نظر فیلسوفان الهي بنويسید‪.‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫دو مورد از زمینههای رشد فلسفه در جهان اسالم را نام ببريد‪.‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫هريك از موضوعات زير در كدام كتاب ابن سینا مطرح شده است؟‬ ‫‪9‬‬
‫ب) فرهنگنامۀ پزشکي‬ ‫الف) آخرين ديدگاههای ابنسینا در حکمت‬
‫حاصل مذاكرات هانری كربن با عالمه طباطبايي چه كتابهايي است؟‬
‫‪0/5‬‬ ‫‪10‬‬
‫ب) ‪............................‬‬ ‫الف) ‪............................‬‬
‫به سؤالهای زير پاسخ كامل بدهید‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫نظر دكارت دربارۀ منشاء اعتقاد به علیت چیست؟ توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫چه نقدی بر نظر فیلسوفاني كه در عین انکار خداوند معتقد به غايتمندی جهان و انسان هستند‪ ،‬وارد است؟ توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫برهان «درجات كمال» ارسطو در اثبات وجود خداوند را بنويسید‪.‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫از نظر فارابي‪ ،‬چرا تسلسل علل نامتناهي محال است؟‬ ‫‪14‬‬
‫‪1‬‬ ‫«عقل نظری» را با ذكر مثال تعريف كنید‪.‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪1‬‬ ‫جايگاه عقل در «دورۀ اول حاكمیت مسیحیت» در اروپا چگونه بود؟ توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪1‬‬ ‫دو شکل مخالفت با عقل در جهان اسالم را بنويسید‪.‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪1/5‬‬ ‫«عقل بال َملَکه» و «عقل بالفعل» را تعريف كنید‪.‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫طبق ديدگاه فارابي‪ ،‬رئیس مدينۀ فاضله چه ويژگيهايي بايد داشته باشد؟‬ ‫‪19‬‬
‫‪1‬‬ ‫در جغرافیای عرفاني مکتب اشراق‪ ،‬مقصود از «مغرب كامل» و «مغرب وسطي» چیست؟‬ ‫‪20‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫مقصود از سفر «از خلق به حق» در عرفان چیست؟ كدام مبحث كتاب اسفار مالصدرا با اين بخش مطابقت دارد؟‬ ‫‪21‬‬
‫‪1‬‬ ‫طبق «اصل مراتب داشتن وجود» در حکمت متعالیه‪ ،‬كثرت و اختالف موجودات چگونه تفسیر ميشود؟‬ ‫‪22‬‬
‫‪1‬‬ ‫با توجه به الگوی نظام فکری و عملي‪ ،‬سبك زندگي آن دسته از افرادی كه در حال رشد و پیشرفت هستند را توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪23‬‬

‫‪20‬‬ ‫جمع نمره‬ ‫سربلند و پیروز باشید ‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫باسمه تعالي‬
‫رشته‪ :‬ادبیات و علوم انسانی‬
‫مدّت امتحان‪ 90 :‬دقیقه‬ ‫ساعت شروع‪ 8 :‬صبح‬ ‫راهنمای تصحیح امتحان نهايي درس‪ :‬فلسفه ‪2‬‬
‫علوم و معارف اسالمی‬

‫‪1401 / 6 / 8‬‬ ‫تاریخ امتحان‪:‬‬ ‫تعداد صفحه‪2 :‬‬ ‫پایه دوازدهم دورۀ دوم متوسطه‬

‫مركز سنجش و پایش كیفیت آموزشی‬

‫‪http://aee.medu.ir‬‬
‫دانش آموزان روزانه‪ ،‬بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسركشوردر شهریور ماه سال ‪1401‬‬

‫نمره‬ ‫راهنمای تصحیح‬ ‫ردیف‬

‫‪1/5‬‬ ‫ج) صحیح (ص ‪)22‬‬ ‫ب) غلط (ص ‪)16‬‬ ‫الف) صحیح (ص‪)5‬‬ ‫‪1‬‬
‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫و) صحیح (ص ‪)84‬‬ ‫هـ) غلط (ص ‪)59‬‬ ‫د) غلط (ص ‪)53‬‬
‫‪1‬‬ ‫ب) فقر وجودی (امکان فقری) (ص ‪)46‬‬ ‫الف) ذاتیات (ص‪)3‬‬ ‫‪2‬‬
‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫د) نوراالنوار (ص ‪)84‬‬ ‫ج) استدالل عقلی (ص‪)66‬‬
‫‪1/25‬‬ ‫ج) ‪ -2‬اوگوست كنت (ص‪)57‬‬ ‫ب) ‪ -2‬سنخیت علت و معلول (ص‪)18‬‬ ‫الف) ‪ -1‬امکانی (ص‪)11‬‬ ‫‪3‬‬
‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫هـ) ‪ -1‬وجود (ص ‪)93‬‬ ‫د) ‪ -1‬كندی (ص‪)70‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫ج) امکانی (ص‪)9‬‬ ‫ب) وجوبی‬ ‫الف) امتناعی‬ ‫‪4‬‬

‫‪0/75‬‬ ‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫ج)‪ -3‬ویلیام جیمز (ص‪)37‬‬ ‫ب) ‪ -4‬دكارت (ص‪34‬و‪)35‬‬ ‫الف) ‪ -2‬افالطون (ص‪)31‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪0/5‬‬ ‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫ابن سینا‪ -‬توماس آكویناس (ص ‪)6‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪0/5‬‬ ‫از ماده و جسم مجردند‪ -‬در قید زمان و مکان نیستند‪ -‬در افعال خود به ابزار مادی نیاز ندارند‪ -‬با حواس ظاهری‬ ‫‪7‬‬
‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫(ص ‪)54‬‬ ‫نمیتوان آنها را درک كرد‪ -‬حقایق اشیا را شهود میكنند‪( .‬دو مورد كافی است‪).‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫دعوت قرآن كریم و پیامبر اكرم (ص) به خردورزی‪ -‬گسترش مباحث اعتقادی میان مسلمانان‪ -‬نهضت ترجمۀ متون‬ ‫‪8‬‬
‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫(دو مورد كافی است‪( ).‬ص ‪72‬و‪)73‬‬
‫‪0/5‬‬ ‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫(ص ‪)80‬‬ ‫ب) قانون‬ ‫الف) اشارات و تنبیهات‬ ‫‪9‬‬

‫‪0/5‬‬ ‫(هر مورد ‪)0/25‬‬ ‫ب) رسالت تشیّع (ص ‪)106‬‬ ‫الف) شیعه‬ ‫‪10‬‬

‫‪1‬‬ ‫او معتقد بود كه اصل علیت بدون دخالت تجربه بهدست میآید (‪ )0/25‬و جزء اصول اولیهای است كه انسان آن را به‬ ‫‪11‬‬
‫طور فطری درک میكند (‪ )0/25‬هر انسانی با دركی از رابطۀ علیت متولد میشود (‪ )0/25‬و درک این رابطه نیاز به‬
‫تجربه یا آموزش ندارد‪( )0/25( .‬ص ‪) 16‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫قبول غایت برای اشیاء و پدیده های جهان وقتی امکان پذیر است كه آن غایت قبل از پیدایش اشیاء مشخص شده‬ ‫‪12‬‬
‫باشد (‪ )0/25‬تا اشیاء متناسب با آن هدف و غایت‪ ،‬ساخته شده و پدید آمده باشند (‪ )0/25‬تا به سوی آن حركت نمایند‬
‫و تکامل یابند‪( )0/25( .‬ص ‪) 26‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫هر جا كه یک خوبتر و بهتر وجود دارد‪ ،‬خوبترین و بهترینی نیز هست (‪ )0/25‬در بین موجودات برخی خوبتر و بهتر از برخی‬ ‫‪13‬‬
‫دیگرند (‪ )0/25‬پس حقیقتی هم كه خوبترین و بهترین باشد‪ ،‬وجود دارد كه همان واقعیت الهی است‪( )0/25( .‬ص‪)33‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫زیرا اگر سلسلۀ علتها بخواهد تا بینهایت به عقب برگردد و هر علتی وابسته به علت قبل از خود باشد (‪ )0/25‬به این معناست‬ ‫‪14‬‬
‫كه آغاز و ابتدایی در كار نباشد (‪ )0/25‬در این صورت اصال چیزی پدید نمیآید تا نوبت به معلولی برسد كه اكنون پیش روی‬
‫ماست‪( )0/25( .‬ص ‪)43‬‬
‫‪1‬‬ ‫عقل از آن جهت كه دربارۀ اشیاء و موجودات و چگونگی آنها بحث میكند‪ ،‬عقل نظری نامیده میشود‪ )0/75( .‬مانند بحث‬ ‫‪15‬‬
‫دربارۀ خدا‪ ،‬كهکشان‪ ،‬درجۀ حرارت آب و‪( )0/25( ...‬یک مثال كافی است) (ص ‪)55‬‬
‫‪1‬‬
 ‫باسمه تعالي‬
‫رشته‪ :‬ادبیات و علوم انسانی‬
‫مدّت امتحان‪ 90 :‬دقیقه‬ ‫ساعت شروع‪ 8 :‬صبح‬ ‫راهنمای تصحیح امتحان نهايي درس‪ :‬فلسفه ‪2‬‬
‫علوم و معارف اسالمی‬

‫‪1401 / 6 / 8‬‬ ‫تاریخ امتحان‪:‬‬ ‫تعداد صفحه‪2 :‬‬ ‫پایه دوازدهم دورۀ دوم متوسطه‬

‫مركز سنجش و پایش كیفیت آموزشی‬

‫‪http://aee.medu.ir‬‬
‫دانش آموزان روزانه‪ ،‬بزرگسال و داوطلبان آزاد سراسركشوردر شهریور ماه سال ‪1401‬‬

‫نمره‬ ‫راهنمای تصحیح‬ ‫ردیف‬

‫‪1‬‬ ‫بزرگان كلیسا دخالت و چون وچرا كردن عقل را عامل تضعیف ایمان میدانستند (‪ )0/25‬و عقل را امری شیطانی‬ ‫‪16‬‬
‫میپنداشتند (‪ )0/25‬و در برابر استداللهای عقلی میایستادند (‪ )0/25‬ایمان قوی را ازآنِ كسی میدانستند كه در‬
‫برابر چون وچراهای عقل بایستد‪( )0/25( .‬ص ‪)56‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ -1‬تنگ و محدود كردن دایرۀ اعتبار و كارآمدی عقل در عین پذیرش آن‬ ‫‪17‬‬
‫‪ -2‬مخالفت با فلسفه و منطق تحت عنوان دستاوردی یونانی و غیر اسالمی (ص ‪)60‬‬
‫(هر مورد ‪)0/5‬‬ ‫(بیان دو شکل مخالفت با عقل به صورت تشریحی نیز پذیرفته است‪).‬‬
‫‪1/5‬‬ ‫ال میداند كه یک چیز نمیتواند هم باشد‬
‫عقل بالمَلَکه‪ :‬در این مرحله‪ ،‬عقل مفاهیم و قضایای بدیهی را درک میكند‪ ،‬مث ً‬ ‫‪18‬‬
‫و هم نباشد و آمادگی دریافت علم را پیدا میكند و میتواند دانشها را كسب نماید‪)1( .‬‬
‫عقل بالفعل‪ :‬در این مرحله‪ ،‬عقل شکوفا شده و به فعلیت رسیده‪ ،‬با تمرین و تکرار دانشهایی را كسب كرده است‪.‬‬
‫(ص ‪ 64‬و ‪)65‬‬ ‫(‪)0/5‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫روحی بزرگ و سرشتی عالی دارد (‪ )0/25‬به عالیترین درجات تعقل رسیده (‪ )0/25‬و میتواند احکام و قوانین الهی را دریافت كند‪.‬‬ ‫‪19‬‬
‫(‪( )0/25‬ص ‪) 76‬‬
‫‪1‬‬ ‫از نظر سهروردی‪ ،‬مغرب كامل جهان تاریکی یا عالم ماده است كه بهرهای از نور ندارد (‪)0/5‬‬ ‫‪20‬‬
‫مغرب وسطی در میان مشرق محض و مغرب كامل قرار دارد كه درآن نور و ظلمت به هم آمیختهاند‪( )0/5( .‬ص ‪) 84‬‬
‫‪0/75‬‬ ‫در این سفر‪ ،‬سالک میكوشد از طبیعت و عوالم ماورای طبیعت عبور كند (‪ )0/25‬و به حق واصل شود و میان او و خدا‬ ‫‪21‬‬
‫(ص ‪)90‬‬ ‫حجابی نباشد‪ -)0/25( .‬مباحث عمومی فلسفه (‪)0/25‬‬
‫‪1‬‬ ‫از نظر مالصدرا با اینکه هستی یک حقیقت واحد است (‪ )0/25‬اما دارای درجات‪ ،‬مراتب و شدت و ضعف است (‪)0/25‬‬ ‫‪22‬‬
‫یعنی در تجلیات و ظهورهای خود دارای مراتبی است (‪ )0/25‬و هر مرتبه ای از وجود به میزان درجۀ وجودی خود ظهور‬
‫آن حقیقت واحد و یگانه است‪( )0/25( .‬ص‪ 95‬و ‪)96‬‬
‫‪1‬‬ ‫كسانی كه وارد عرصۀ تفکر شده و دارای افکار فلسفی هستند (‪ ،)0/25‬اما هنوز آن افکار فلسفی به خوبی در آنها‬ ‫‪23‬‬
‫شکل نگرفته (‪)0/25‬و هنوز نمیتوانند میان آن افکار و مسائل زندگی ارتباط برقرار كنند (‪ )0/25‬اینان گاهی براساس‬
‫افکار خود تصمیم میگیرند و گاهی بیرون ازآن‪( )0/25( .‬ص‪)109‬‬
‫‪20‬‬ ‫جمع نمره‬

‫توجه ‪:‬‬
‫بیان پاسخ های درست به زبان ساده و یا با عباراتی غیر از الفاظ كتاب درسی نیز قابل قبول میباشد‪.‬‬
‫با تشکر‬
‫خدا قُوَّت‬

‫‪2‬‬