DATN

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
……………………………………………………
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
……………………………………………………
MỤC LỤC
PHẦN 1 – THIẾT KẾ TRẠM BIẾN ÁP GIS ............................................................ 1
CHƢƠNG 1 – TỔNG QUAN VỀ GIS ....................................................................... 1
1.1 GIS (Gas Insulated Switchgear) ........................................................................ 1
1.2. CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA GIS ......................................................... 1
1.3 LỢI ÍCH VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA GIS ........................................................ 3
1.4. KHẢ NĂNG ÁP DỤNG TẠI VIỆT NAM ...................................................... 4
CHƢƠNG 2 – TỔNG QUAN VỀ TRẠM BIẾN ÁP ................................................. 5
2.1 ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................. 5
2.2. PHÂN LOẠI TRẠM BIẾN ÁP ........................................................................ 5
2.3. DỮ LIỆU BAN ĐẦU ....................................................................................... 6
CHƢƠNG 3 : XÁC ĐỊNH CẤP TẢI ĐIỆN TỪ HỆ THỐNG VỀTRẠM BIẾN ÁP
VÀ PHỤ TẢI ĐIỆN .................................................................................................... 9
3.1. CHỌN CẤP ĐIỆN ÁP TẢI ĐIỆN TỪ HỆ THỐNG VỀ TRẠM .................... 9
3.1.1. Đặt vấn đề ................................................................................................... 9
3.1.2. Các công thức thực nghiệm ........................................................................ 9
3.2. XÂY DỰNG ĐỒ THỊ PHỤ TẢI CỦA TỪNG CẤP ĐIỆN ÁP .................... 10
3.2.1. Đặt vấn đề ................................................................................................. 10
3.2.2. Đồ thị phụ tải ............................................................................................ 10
3.3. XÁC ĐỊNH TMAX VÀ  CỦA TỪNG CẤP ĐIỆN ÁP ................................. 13
CHƢƠNG 4: CÁC PHƢƠNG ÁN SƠ ĐỒ TRẠMCHỌN SỐ LƢỢNG VÀ CÔNG
SUẤT MÁY BIẾN ÁP.............................................................................................. 17
4.1. TỔNG QUAN ................................................................................................. 17
4.2. CÁC PHƢƠNG ÁN SƠ ĐỒ TRẠM .............................................................. 18
4.2.1. Phƣơng án 1: Sử dụng hai máy biến áp ba cuộn dây. .............................. 18
4.2.2. Phƣơng án 2:Dùng bốn máy biến áp hai cuộn dây tải công suất từ cao
sang trung và từ cao sang hạ ............................................................................. 19
4.2.3. Phƣơng án 3: Dùng bốn máy biến áp hai cuộn dây tải công suất điện từ
cao sang trung, trung sang hạ. ............................................................................ 20
4.3. CHỌN SỐ LƢỢNG VÀ CÔNG SUẤT MÁY BIẾN ÁP .............................. 21
4.3.1. Chọn số lƣợng máy biến áp trong trạm .................................................... 21

4.3.2. Chọn công suất máy biến áp..................................................................... 22
4.3.3. Chọn máy biến áp cho các phƣơng án: .................................................... 23
CHƢƠNG 5 : TÍNH TOÁN TỔN THẤT ĐIỆN NĂNGTRONG MÁY BIẾN ÁP 26
5.1. TỔNG QUAN : ............................................................................................... 26
5.2. TÍNH TOÁN TỔN THẤT CHO CÁC PHƢƠNG ÁN: ................................. 27
5.2.1. Phƣơng án 1 : ............................................................................................ 27
5.2.2. Phƣơng án 2 : ............................................................................................ 30
CHƢƠNG 6 – TÍNH TOÁN KINH TẾ - KỸ THUẬT VÀ QUYẾT ĐỊNH
PHƢƠNG ÁN THIẾT KẾ ........................................................................................ 33
6.1. KHÁI NIỆM ................................................................................................... 33
6.2 TÍNH TOÁN KINH TẾ - KỸ THUẬT ........................................................... 34
6.2.1 Về kinh tế: ................................................................................................. 34
6.2.2 Về kỹ thuật ................................................................................................ 35
6.2.3 So sánh kinh tế - kỹ thuật: ......................................................................... 35
6.3 TÍNH TOÁN SO SÁNH KINH TẾ - KỸ THUẬT CHO TỪNG PHƢƠNG
ÁN .......................................................................................................................... 37
6.4. SƠ ĐỒ NỐI ĐIỆN Ở CÁC CẤP ĐIỆN ÁP .................................................. 39
6.5. CHỌN SƠ ĐỒ NỐI ĐIỆN ............................................................................. 40
6.5.1. Sơ đồ nối điện ở cấp 110kV .................................................................... 40
6.5.2. Sơ đồ nối điện ở cấp 22, 15kV ................................................................. 41
CHƢƠNG 7 : TÍNH TOÁN NGẮN MẠCH ............................................................ 42
7.1. TỔNG QUAN: ................................................................................................ 42
7.1.1. Mục đích tính dòng ngắn mạch: ............................................................... 43
7.1.2. Cách tiến hành : ........................................................................................ 43
7.2. CÁC GIÁ TRỊ TÍNH NGẮN MẠCH: .......................................................... 44
7.3. TÍNH NGẮN MẠCH CHO CÁC PHƢƠNG ÁN: ......................................... 44
CHƢƠNG 8 – CHỌN CÁC KHÍ CỤ ĐIỆN CHÍNH .............................................. 49
8.1. CHỌN MÁY CẮT VÀ DAO CÁCH LY ....................................................... 49
8.1.1. Chọn máy cắt: ........................................................................................... 49
8.1.2. Chọn dao cách ly : .................................................................................... 49

8.2. CHỌN CÁC KHÍ CỤ CHÍNH CHO PHƢƠNG ÁN : ................................... 50
8.2.1. Cấp điện áp 110 kV: ................................................................................. 50
8.2.2. Chọn cáp dẫn 110KV: .............................................................................. 53
8.2.3. Cấp điện áp 22 kV: ................................................................................... 54
8.2.4. Chọn cáp dẫn 22KV: ................................................................................ 57
8.2.5 Cấp điện áp 15 kV: .................................................................................... 58
8.2.6. Chọn cáp dẫn 15KV: ................................................................................ 61
8.2.7. Chọn máy biến dòng điện:........................................................................ 62
PHẦN 2: THIẾT KẾ BẢO VỆ RƠLE...................................................................... 75
CHƢƠNG 1: TÍNH TOÁN NGẮN MẠCH PHỤC VỤBẢO VỆ RƠLE ............... 75
1.1. ĐỐI TƢỢNG BẢO VỆ .................................................................................. 75
1.2. MỤC ĐÍCH TÍNH TOÁN ............................................................................. 75
1.3. TÍNH TOÁN ĐIỆN KHÁNG CỦA HỆ THỐNG: ......................................... 76
1.3.1. Sơ đồ các điểm ngắn mạch và sơ đồ thay thế........................................... 76
1.3.2. Chọn các đại lƣợng cơ bản. ...................................................................... 78
1.3.3. Điện kháng của hệ thống .......................................................................... 78
1.3.4. Điện kháng của máy biến áp: ................................................................... 78
1.3.5. Điện kháng của đƣờng dây: ...................................................................... 79
1.4. TÍNH DÒNG ĐIỆN NGẮN MẠCH .............................................................. 79
1.4.1. Ngắn mạch phía 110 kV: .......................................................................... 79
1.4.2. Ngắn mạch phía 22 kV: ............................................................................ 82
1.4.3. Ngắn mạch phía 15 kV: ........................................................................... 84
1.5. TÍNH DÒNG ĐIỆN NGẮN MẠCH : ........................................................... 87
1.5.1. Ngắn mạch phía 110 kV: .......................................................................... 88
1.5.2. Ngắn mạch phía 22 kV ............................................................................. 92
1.5.3. Ngắn mạch phía 15 kV : .......................................................................... 93
CHƢƠNG 2: LỰA CHỌN PHƢƠNG THỨC BẢO VỆ .......................................... 97
2.1. BẢO VỆ MÁY BIẾN ÁP BA PHA BA CUỘN DÂY................................... 97
2.1.1. Các dạng hƣ hỏng và những loại bảo vệ thƣờng dùng. ............................ 97
2.1.2. Các yêu cầu đối với hệ thống bảo vệ : ..................................................... 97
2.2. CÁC BẢO VỆ ĐẶT CHO MÁY BIẾN ÁP : ................................................ 98
2.2.1. Tính năng của các loại bảo vệ đặt cho máy biến áp: ................................ 98
2.3. LỰA CHỌN PHƢƠNG THỨC BẢO VỆ CHO TRẠM BIẾN ÁP: .............. 99
2.4. NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC LOẠI BẢO VỆ ........................ 101
CHƢƠNG 3: GIỚI THIỆU TÍNH NĂNG VÀTHÔNG SỐ CÁC LOẠI RƠLE
SỬ DỤNG .............................................................................................................. 110
3.1. RƠLE BẢO VỆ SO LỆCH 7UT633 ............................................................ 110
3.1.1. Giới thiệu tổng quan về rơle 7UT633 .................................................... 110
3.1.2. Giới thiệu các chức năng bảo vệ đƣợc tích hợp trong rơle 7UT633. ..... 111
3.1.3. Khả năng truyền thông, kết nối của rơle 7UT633. ................................. 112
3.1.4. Một số thông số kỹ thuật của rơle 7UT633 ............................................ 113
3.1.5. Nguyên lý hoạt động chung của rơle 7 UT633. ..................................... 114
3.1.6. Cách chỉnh định và cài đặt thông số cho rơle 7UT633 .......................... 117
3.1.7. Vùng hãm bổ xung : ............................................................................... 122
3.1.8. Chức năng bảo vệ chống chạm đất hạn chế (REF) của 7T633. ............. 124
3.1.9. Nguyên lí làm việc của REF trong rơle 7UT633. .................................. 124
3.1.10. Chức năng bảo vệ quá dòng của rơle 7UT633. .................................... 127
3.1.11. Chức năng bảo vệ chống quá tải. ......................................................... 127
3.2. RƠLE SỐ 7SJ621 ......................................................................................... 128
3.2.1. Giới thiệu tổng quan về rơle 7SJ621. ..................................................... 128
3.2.2. Nguyên lí hoạt động chung của rơle 7SJ621. ......................................... 130
3.2.3. Chức năng bảo vệ quá dòng điện có thời gian. ...................................... 133
3.2.4. Chức năng tự động đóng lại. .................................................................. 135
3.2.5. Chức năng bảo vệ quá tải. ...................................................................... 135
3.2.6. Chức năng chống hƣ hỏng máy cắt. ....................................................... 136
3.2.7. Một số thông số kĩ thuật của rơle 7SJ621 .............................................. 137
3.2.8. Cách chỉnh định và cài đặt thông số cho rơle 7SJ621 ............................ 138
CHƢƠNG 4: TÍNH TOÁN CÁC THÔNG SỐ CỦA RƠLEKIỂM TRA SỰ LÀM

VIỆC CỦA BẢO VỆ .............................................................................................. 140
4.1. NHỮNG CHỨC NĂNG BẢO VỆ DÙNG RƠLE 7UT633......................... 140
4.1.1. Chức năng bảo vệ so lệch có hãm. ......................................................... 140
4.1.2. Bảo vệ chống chạm đất hạn chế (REF):( I 0 / 87N) ............................... 141
4.2. NHỮNG CHỨC NĂNG BẢO VỆ DÙNG RƠLE 7SJ621. ........................ 142
4.2.1. Bảo vệ quá dòng cắt nhanh:( I>>/ 50) .................................................... 142
4.2.2. Bảo vệ quá dòng có thời gian:( I>/ 51,51V)........................................... 143
4.2.3. Bảo vệ quá dòng thứ tự không (I0 > 51N )............................................ 145
4.3. KIỂM TRA ĐỘ NHẠY CỦA CÁC CHỨC NĂNG BẢO VỆ: ................... 145
4.3.1. Kiểm tra độ nhạy các bảo vệ phía 110 kV: ............................................ 146
4.3.2. Kiểm tra độ nhạy các bảo vệ phía 22 kV: .............................................. 147
4.3.3. Kiểm tra độ nhạy các bảo vệ phía 15 kV: .............................................. 147
4.4. KIỂM TRA ĐỘ NHẠY BẢO VỆ SO LỆCH TTK (87N/I0). .................... 148
4.5. KIỂM TRA ĐỘ NHẠY CỦA BẢO VỆ 87/I............................................ 149
4.5.1. Kiểm tra độ an toàn hãm: (Ngắn mạch ngoài vùng bảo vệ) ................... 149
4.5.2. Kiểm tra độ nhạy tác động của bảo vệ: (Ngắn mạch trong vùng bảo vệ)156
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT GHI CHÚ

TẮT
GIS Gas Insulated Switchgear (Trạm đóng cắt hợp bộ cách điện bằng
khí SF6)
CB Circuit Breaker): Máy cắt
DS Disconnecting Switch): Dao cách ly
MES Maintenance Earthing Switch): Dao bảo trì nối đất.
HES High-speed Earthing Switch: Dao nối đất tốc độ cao
BUS Busbar: Thanh cái
CT Current Transformer): Biến dòng
VT Voltage Transformer): Biến áp
LA Lightning Arrester): Chống sét van
MBA Máy biến áp

HT Hệ thống
PHẦN 1 – THIẾTKẾ TRẠM BIẾN ÁP GIS

CHƢƠNG 1 – TỔNG QUAN VỀ GIS
Trang
Bảng 2.1 Phụ tải ngày theo phần trăm Pmax ................................................................................................ 7
Bảng 2.2 Phụ tải ngày theo công suất tác dụng P (MW) ............................................ 7
Bảng 2.3 Phụ tải ngày theo công suất biểu kiến S (MVA) ......................................... 7
Bảng 2.4 Phụ tải ngày theo phần trăm Pmax ................................................................................................ 8
Bảng 2.5 Phụ tải ngày theo công suất tác dụng P (MW) ............................................ 8
Bảng 2.6 Phụ tải ngày theo công suất biểu kiến S (MVA) ......................................... 8
Bảng 3.1 Phụ tải Phía điện áp 15kV ......................................................................... 10
Bảng 3.2 Phụ tải phía áp 22kV: Ở đây có tính thêm Std=0,625MVA
vào đồ thị phụ tải ....................................................................................... 11
Bảng 3.3 Phụ tải phía cao áp 110kV: S110kV = S22kV + S15kV + Std.......................................... 12
Bảng 3.4 Phụ tải phía trung áp 22kV: Pmax = 35MW; cos   0,8 .......................... 14
Bảng 3.5 Phía hạ áp 15kV: Pmax =25MW ; Cos  = 0,8, có xét thêm Ptd = 0,32 .. 15
Bảng 3.6 Phía cao áp 110kV: Pmax =60MW ; Cos  = 0,8....................................... 16
Bảng 3.7 Bảng tổng kết ............................................................................................ 16
Bảng 5.1 Bảng phân phối công suất qua các cuộn dây
máy biến áp tự ngẫu T1,T2 ................................................................................. 28 - 29
Bảng 5.2 Bảng phân phối công suất qua máy biến áp cách ly ................................. 31
Bảng 5.3 Bảng phân phối công suất qua máy biến áp cách ly ................................. 32
Bảng 6.1 Chi phí kinh tế ........................................................................................... 38
Bảng 8.1 Bảng thông số kỹ thuật của bộ GESG1440 ............................................... 49
Bảng 8.4 Thông số phụ tải máy biến dòng điện ....................................................... 60
Bảng 8.5 Thông số biến dòng ................................................................................... 61
Bảng 8.6 Thông số dây đồng [1; phụ lục 8.7; trang 308] ......................................... 61
Bảng 8.8 Thông số dây đồng [1; phụ lục 8.7; trang 308] ......................................... 63
Bảng 8.10 Thông số dây đồng [1; phụ lục 8.7; trang 308] ....................................... 64
Bảng 8.11 Thông số phụ tải các dụng cụ đo ............................................................. 65
Bảng 8.12 Thông số máy biến điện áp kiểu SF6 gas insulated ................................ 66
Bảng 8.14 Thông số phụ tải các dụng cụ đo ............................................................. 67
Bảng 8.17 Thông số phụ tải các dụng cụ đo[3;phụ lục XV;Trang 323-324]
và [1;phụ lục 12;Trang 328]. ..................................................................................... 70
PHẦN 2: THIẾT KẾ BẢO VỆ RƠLE

CHƢƠNG 1: TÍNH TOÁN NGẮN MẠCHPHỤC VỤ
BẢO VỆ RƠLE
Bảng 3.1 Địa chỉ và chức năng tƣơng ứng của 7UT633 ........................................ 116
Bảng 3.2 Địa chỉ và chức năng tƣơng ứng của 7SJ621 .......................................... 137
Bảng 4.1 Thông số điểm ngắn mạch N2 và N3 ...................................................... 154
Bảng 4.2 Thông số điểm ngắn mạch tác động của 7UT633 ................................... 162
DANH MỤC HÌNH VẼ

Trang
Hình 1.1 Trạm GIS thực tế ......................................................................................... 1

Hình 1.2 Cấu tạo chính của GIS ................................................................................. 2
Hình 4.1 Sơ đồ trạm phƣơng án 1 ............................................................................ 18

Hình 5.1. Sơ đồ nối điện phƣơng án 1 ...................................................................... 27
Hình 7.2. Sơ đồ mô phỏng PowerWorld phƣơng án 1 ............................................. 45
Hình 8.2. Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 110kv .................................................... 50
Hình 8.3. Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 110kv .................................................... 50
Hình 8.4. Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 110KV ................................................... 51
Hình 8.5. Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 22kv ...................................................... 53
Hình 8.6. Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 22KV ..................................................... 53
Hình 8.7. Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 15KV ..................................................... 58
Hình 8.8. Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 15kv ...................................................... 58

BẢO VỆ RƠLE
Hình 1.1 Sơ đồ nguyên lý và các điểm ngắn mạch .......................................... 74 - 75
Hình 1.2 Sơ đồ thay thế ............................................................................................ 75
Hình 1.3 Sơ đồ nguyên lý và các điểm ngắn mạch .................................................. 77

Hình 1.4 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận và thứ tự nghịch điểm N2 ............................. 80
Hình 1.5 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận, thứ tự nghịch N3 phía 15KV ....................... 82
Hình 1.6 Sơ đồ nguyên lý còn 1 HT cung cấp. ................................................ 85 - 86
Hình 1.7 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận và thứ tự nghịch khi còn 1 HT ...................... 86
Hình 1.8 Sơ đồ thay thế thứ tự không khi còn 1 HT ................................................ 86
Hình 1.9 Sơ đồ phân tích dòng TTK ........................................................................ 88
Hình 1.10 Sơ đồ phân tích dòng TTK ...................................................................... 89
Hình 1.11 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận và thứ tự nghịch phía 22KV ....................... 90
Hình 1.12 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận và thứ tự nghịch phía 15KV ....................... 91
Hình 1.13 Phân bố dòng TTK .................................................................................. 93
Hình 2.1 Sơ đồ phƣơng thức bảo vệ cho máy biến áp ............................................. 98
Hình 2.2 Nơi đặt rơle khí và cấu tạo rơle khí ........................................................... 99
Hình 2.3 Sơ đồ nguyên lý bảo vệ ........................................................................... 100
Hình 2.4 Sơ đồ nguyên lí bảo vệ so lệch có hãm, sử dụng rơ le điện cơ ............... 102
Hình 2.5 Bảo vệ quá dòng cắt nhanh...................................................................... 104
Hình 2.6 Bảo vệ quá dòng có thời gian .................................................................. 105
Hình 2.7 Bảo vệ quá dòng TTK ............................................................................. 106
Hình 3.1 Cấu trúc phần cứng của bảo vệ so lệch 7UT633 ..................................... 114
Hình 3.2 Nguyên lý bảo vệ so lệch MBA rơle 7UT633 ......................................... 116
Hình 3.3 Đặc tính tác động của rơle 7UT633. ....................................................... 119
Hình 3.4 Vùng hãm bổ sung ................................................................................... 120
Hình 3.5 Nguyên lí bảo vệ chống chạm đất hạn chế trong 7UT633. ..................... 122
Hình 3.6 Đặc tính tác động của bảo vệ chống chạm đất hạn chế ........................... 124
Hình 3.7 Cấu trúc phần cứng của rơle 7SJ621 ....................................................... 130
Hình 3.8 Đặc tính dốc bình thƣờng ........................................................................ 132
Hình 3.9 Đặc tính rất dốc ....................................................................................... 132
Hình 3.10 Đặc tính cực dốc .................................................................................... 132

Hình 3.11 Chống hƣ hỏng máy cắt ......................................................................... 134
Hình 4.1 Đặc tính tác động của bảo vệ so lệch có hãm .......................................... 139
Hình 4.2 Đặc tính làm việc của rơle so lệch 7UT633 ............................................ 151
Hình 4.5 Đặc tính làm việc so lệch 7UT633 .......................................................... 158
Hình 4.6 Đặc tính làm việc so lệch 7UT633 .......................................................... 159
Hình 4.7 Đặc tính tác động rơle 7UT633 ............................................................... 161
LỜI MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.

Ở Việt Nam hiện nay tại các trung tâm thành phố lớn nhƣ thành phố Hà Nội hay
thành phố Hồ Chí Minh phụ tải điện phát triển rất nhanh. Các tòa nhà cao tầng mọc lên
nhiều và tập trung tại khu vực trung tâm của thành phố, việc này gây ra áp lực rất lớn
cho việc đảm bảo cung điện cho khu vực trung tâm. Tại các thành phố lớn ở nƣớc ta
việc cung cấp điện chủ yếu dựa vào đƣờng dây tải điện 22KV dẫn từ ngoại thành vào,
nếu phụ tải phát triển nhanh và tập trung dẫn đến đƣờng dây 110KV tổn thất lớn và
quá tải. Để giải quyết vấn đề trên, chúng ta cần xây dựng trạm biến áp 110KV tại
trung tâm thành phố. Trạm biến áp 110KV có 2 phƣơng án:
- Trạm biến áp ngoài trời
- Trạm biến áp trong nhà theo chuẩn GIS.

Hiện nay, tại trung tâm các thành phố quỹ đất còn rất ít và những yêu cầu về mỹ
quan đô thị rất cao nên việc xây dựng trạm biến áp ngoài trời sẽ không khả thi.Trong
khi đó trạm GIS với các đặc điểm về diện tích và mỹ quan của mỹ quan của mình đã
đáp ứng đầy đủ các đòi hỏi cho việc xây dựng trạm tại các trung tâm thành phố.Từ
những vấn đề cấp thiết nêu trên, tôi chọn đề tài “Thiết kế bảo vệ rơle và xây dựng trạm
biến áp theo tiêu chuẩn GIS ( Gas Insulated Switchgear) “
2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.

2.1 Mục tiêu
- Thiết kế trạm biến áp theo công nghệ GIS
- Thiết kế bảo vệ role.
2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu.
- Tìm hiểu về công nghệ GIS
- Áp dụng GIS vào thiết kế trạm biến áp
- Đề ra phƣơng án thiết kế bảo vệ role cho trạm biến áp.
3. KẾT CẤU LUẬN VĂN

Ngoài phần mở đầu và kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm
2 phần:
Phần 1: Tìm hiểu về công nghệvà xây dựng trạm GIS (Gas insulated switchgear)
Phần 2: Thiết kế bảo vệ role cho trạm biến áp.

1.1 GIS (Gas Insulated Switchgear)
Gas Insulated Switchgear : trạm đóng cắt hợp bộ cách điện bằng khí SF6.
Các thiết bị đóng cắt, chuyển mạch, kết nối, đo lƣờng ( CB, DS, ES...) đều đƣợc lắp
kín trong ống hợp kim nhôm chứa đầy khí SF6 với áp suất cao (tùy hãng sản xuất), vỏ
kim loại đƣợc nối đất trừ những phần kết nối bên ngoài.
Hình 1.1 Trạm GIS thực tế
1.2.CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA GIS

CB(Circuit Breaker): máy cắt
DS(Disconnecting Switch): dao cách ly
1
MES(Maintenance Earthing Switch): dao bảo trì nối đất.

HES(High-speed Earthing Switch): dao nối đất tốc độ cao
BUS(Busbar): thanh cái
CT(Current Transformer): biến dòng
VT(Voltage Transformer): biến áp
LA(Lightning Arrester): chống sét
…
Hình 1.2 Cấu tạo chính của GIS
2
Khí SF6
SF6 tinh khiết là chất khí không màu, không mùi, không độc, cấu tạo phân tử
gồm một nguyên tử lƣu huỳnh (S) duy nhất liên kết với sáu nguyên tử fluo (F).Ở điều
kiện bình thƣờng, SF6 không phản ứng với các chất khác, khiến nó trở thành chất “trơ”
về hóa học.Khí SF6 nặng hơn so với không khí trên năm lần. Tuy nhiên nếu nhƣ để nó
thoát ra ngoài khí quyển thì tiềm năng hiệu ứng của nó làm ấm lên toàn cầu đo đƣợc
trong khoảng thời gian 100 năm sẽ lớn gấp xấp xỉ 22.000 lần so với lƣợng tƣơng đƣơng
khí CO2. Nói cách khác, để thoát là một kilôgam khí SF6 cũng gây hiệu ứng tƣơng tự
nhƣ 22 tấn khí CO2 phát thải vào khí quyển.
SF6 là chất dập hồ quang tuyệt vời trong thiết bị đóng cắt cách điện bằng chất
khí, đƣợc sử dụng ngày càng nhiều hơn trong các ứng dụng cao áp. Sử dụng SF6 trong
thiết bị đóng cắt cao áp có những ƣu việt đáng kể bởi vì khí này không cháy, không ăn
mòn các phần tử bên trong thiết bị đóng cắt và các tính chất nhiệt của nó làm cho nó
trở thành chất dập hồ quang tuyệt vời: ngay cả khi SF6 tạm thời bị phân huỷ xảy ra hồ
quang thì sau đó nó phần lớn lại kết hợp trở về trạng thái ban đầu. Ở dạng tinh khiết,
khí SF6 không độc và không có nguy cơ gây hại cho sức khỏe con ngƣời với điều kiện
phòng đặt máy cắt và kho chứa đƣợc thông gió tốt
1.3 LỢI ÍCH VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA GIS

Lợi ích
- Diện tích lắp đặt nhỏ (1/10~1/20)
- Thân thiện với môi trƣờng
- Chịu đƣợc chấn động mạnh( động đất)
- An toàn cao
- Tiếng ồn thấp
- Thời gian bảo trì dài.
3
Với những ích lợi trên, trạm GIS rất thích hợp để xây dựng ở những nơi có quỹ
đất ít, cần độ an toàn cao….
Khuyết điểm
- Khi thiết kế cần tính toán khả năng mở rộng của trạm
- Quá trình xây dựng và lắp đặt đòi hỏi cần phải có công nghệ và chính xác cao.
- Chí phí đầu tƣ ban đầu lớn ( gấp khoảng 3 lần trạm ngoài trời)
- Khó khăn trong sửa chữa( phụ thuộc vào nhà sản suất) và không thể tái lập điện
nhanh chóng.
1.4. KHẢ NĂNG ÁP DỤNG TẠI VIỆT NAM

Đất nƣớc ta ngày càng phát triển, nhất là ở thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí
Minh. Các tòa nhà cao tầng mọc lên ngày càng nhiều, công suất phụ tải tăng nhanh và
tăng theo cụm, dẫn đến các hệ thống 22kv không đủ khả năng gánh các tải lớn. Do đó
cần xây dựng trạm biến áp cao thế (110kv, 220kv) ngay giữa trung tâm thành phố thực
sự là cần thiết và cấp bách để có thể đáp ứng sự phát triển của kinh tế và xã hội.
Tại các trung tâm của thành phố quỹ đất rất ít và rất đắt, nên việc xây dƣng trạm
biến áp ngoài trời chiếm một diện tích lớn là khó có thể.
Trạm biến áp GIS với những ƣu điểm của mình sẽ đáp ứng những khó khăn
trên.Diện tích xây dựng nhỏ nên trạm GIS rất thích hợp với những thành phố.Việc xây
dựng xây dựng trạm gần phụ tải sẽ giảm đƣợc tổn thất rất nhiều, giảm chí phí đầu tƣ,
bảo trì các hệ thống truyền tải, làm tăng mỹ quan cho thành phố.
4
CHƢƠNG 2 – TỔNG QUAN VỀ TRẠM BIẾN ÁP

2.1 ĐẶT VẤN ĐỀ
Trạm biến áp là một trong những bộ phận quan trọng nhất của hệ thống điện, dùng
để biến đổi từ cấp điện áp này sang cấp điện áp khác. Công suất của máy biến áp, vị trí,
số lƣợng và phƣơng thức vận hành của trạm biến áp có ảnh hƣởng rất lớn đến các chỉ
tiêu kinh tế - kỹ thuật của hệ thống cung cấp điện. Vì vậy việc chọn các trạm biến áp
bao giờ cũng phải gắn liền với việc lựa chọn phƣơng án cung cấp điện.
Dung lƣợng và các tham số khác của máy biến áp phụ thuộc vào phụ tải của nó, vào
cấp điện áp của mạng, vào phƣơng thức vận hành của trạm biến áp vv…Vì thế để lựa
chọn đƣợc trạm biến áp tốt nhất, chúng ta phải xét đến nhiều mặt và phải tiến hành tính
toán so sánh kinh tế kỹ thuật các phƣơng án đề ra.
Hiện nay nƣớc ta đang sử dụng các cấp điện áp sau đây:
Cấp cao áp:
- 500 kV dùng cho hệ thống điện quốc gia nối liền ba vùng Bắc, Trung, Nam
- 220 kV dùng cho mạng điện khu vực
- 110 kV dùng cho mạng phân phối, cung cấp cho các phụ tải lớn
Cấp trung áp:
- 22 kV trung tính trực tiếp nối đất, dùng cho mạng điện địa phƣơng, cung -.
cấp cho các nhà máy vừa và nhỏ, cung cấp cho các khu dân cƣ.
Cấp hạ áp:
380/220 V dùng trong mạng hạ áp. Trung tính trực tiếp nối đất
Do lịch sử để lại hiện nay ở nƣớc ta cấp trung áp vẫn còn dùng 66kV, 35kV,
15kV, 10kV và 6kV. Nhƣng trong tƣơng lai các cấp điện áp nêu trên sẽ đƣợc cải tạo để
dùng thống nhất cấp 22kV.
2.2. PHÂN LOẠI TRẠM BIẾN ÁP

Phụ thuộc vào mục đích có thể phân loại trạm biến áp theo các cách sau:
Theo điện áp chia thành trạm biến áp tăng áp và trạm biến áp giảm áp:
5
Trạm biến áp tăng áp là trạm biến áp có điện áp thứ cấp lớn hơn điện áp sơ
cấp.Đây thƣờng là trạm biến áp của các nhà máy điện tập trung điện năng của các máy
phát điện để phát về hệ thống điện và phụ tải ở xa.
Trạm biến áp hạ áp là trạm biến áp có điện áp thứ cấp thấp hơn điện áp sơ
cấp.Đây thƣờng là trạm biến áp có nhiệm vụ nhận điện năng từ hệ thống điện để phân
phối cho phụ tải.
Theo chức năng có thể chia thành trạm biến áp trung gian và trạm biến áp phân phối:
Trạm biến áp trung gian hay thƣờng gọi là trạm biến áp khu vực thƣờng có điện
áp sơ cấp lớn ( 500, 220, 110 kV ) để lien lạc với các phụ tải có điện áp khác nhau (
220, 110, 22, 15 kV ) của các trạm biến áp phân phối.
Trạm biến áp phân hối hay còn gọi là trạm biến áp địa phƣơng có nhiệm vụ phân
phối trực tiếp cho các hộ sử dụng điện của xí nghiệp, khu dân cƣ, trƣờng học…thƣờng
có cấp điện áp nhỏ ( 10, 6, 0,4 kV ).
Theo hình thức và cấu trúc của trạm ngƣời ta chia thành trạm ngoài trời và trạm trong
nhà:
Trạm biến áp ngoài trời: ở đây các thiết bị nhƣ dao cách ly, máy cắt, máy biến áp,
thanh góp… đều đặt ngoài trời. Riêng phần phân phối điện áp thấp thì đặt trong nhà,
hoặc đặt trong các tủ sắt chế tạo sẵn chuyên dùng. Loại này thích hợp cho các trạm
trung gian công suất lớn, có đủ đất đai cần thiết để đặt các thiết bị ngoài trời. Sử dụng
loại trạm đặt ngoài trời sẽ tiết kiệm đƣợc khá lớn về kinh phí xây dựng nên đƣợc
khuyến khích dùng ở các nơi có điều kiện.
Trạm biến áp trong nhà: ở đây các thiết bị đều đƣợc đặt trong nhà. Loại trạm này
hay thƣờng gặp ở các trạm phân xƣởng hoặc các trạm biến áp của các khu vực trong
thành phố.
2.3. DỮ LIỆU BAN ĐẦU

Đƣờng dây nối từ hệ thống đến trạm biến áp
- chiều dài:100 km
6
- Số đƣờng dây: 2
- Công suất ngắn mạch phía hệ thống:1000 MVA
Phụ tải của trạm:
Phía trung áp 22kV: Pmax=35MW, Cos  0,8 , 15 đƣờng dây
Bảng 2.1 Phụ tải ngày theo phần trăm Pmax
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
%Pmax 40 40 40 60 60 60 70 70 70 80 80 80
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
%Pmax 50 50 50 70 70 80 100 100 100 80 70 40
Bảng 2.2 Phụ tải ngày theo công suất tác dụng P (MW)
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
P(t) 14 14 14 21 21 21 24.5 24.5 24.5 28 28 28
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
P(t) 17.5 17.5 17.5 24.5 24.5 28 35 35 35 28 24.5 14
Bảng 2.3 Phụ tải ngày theo công suất biểu kiến S (MVA)
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 17.5 17.5 17.5 26.25 26.25 26.25 30.625 30.625 30.625 35 35 35
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 31.25 31.25 31.25 43.75 43.75 50 62.5 62.5 62.5 50 43.75 25
7
Phía hạ áp 15 kV: Pmax=25MW, Cos  0,8 , 10 đƣờng dây

Bảng 2.4 Phụ tải ngày theo phần trăm Pmax
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
%Pmax 60 50 50 50 60 60 80 80 80 90 90 60
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
%Pmax 60 60 80 80 80 100 100 100 90 90 90 60
Bảng 2.5 Phụ tải ngày theo công suất tác dụng P (MW)
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
P(t) 15 12.5 12.5 12.5 15 15 20 20 20 22.5 22.5 15
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
P(t) 15 15 20 20 20 25 25 25 22.5 22.5 22.5 15
Bảng 2.6 Phụ tải ngày theo công suất biểu kiến S (MVA)
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 18.75 15.625 15.625 15.625 18.75 18.75 25 25 25 28.125 28.125 18.75
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 18.75 18.75 25 25 25 31.25 31.25 31.25 28.125 28.125 28.125 18.75
8
CHƢƠNG 3– XÁC ĐỊNH CẤP TẢI ĐIỆN TỪ HỆ THỐNG VỀ

TRẠM BIẾN ÁP VÀ PHỤ TẢI ĐIỆN
3.1. CHỌN CẤP ĐIỆN ÁP TẢI ĐIỆN TỪ HỆ THỐNG VỀ TRẠM
3.1.1. Đặt vấn đề
Khi thiết kế hệ thống cung cấp điện cho các xí nghiệp công nghiệp, ngoài việc
chọn sơ đồ cung cấp chung và xác định công suất hợp lý của máy biến áp điện lực, một
trong những vấn đề cơ bản là chọn cấp điện áp hợp lý cho sơ đồ. Vì giá trị điện áp này
quyết định các thông số của đƣờng dây tải điện, thiết bị của trạm và lƣới điện. Trên
thực tế ngƣời ta xác định điện áp hợp lý phi tiêu chuẩn theo các công thức thực nghiệm
3.1.2. Các công thức thực nghiệm

CHDC Đức, kỹ sƣ Wrikerl đã đề suất công thức điện áp hợp lý phi tiêu chuẩn
sau:
1
U 3 S  l
2
Trong đó: S_công suất truyền tải, 103KVA
l_chiều dài đƣờng dây nối từ hệ thống đến trạm
Nhƣ vậy: Chọn Ptd = 0,5 MW, Std = 0.625 MVA, công suất tự dùng của trạm biến áp
nằm trong giới hạn 0,05-0,5, không phụ thuộc nhiều vào công suất của trạm mà phụ
thuộc vào trạm có ngƣời trực hay không
Áp dụng: S 
1
35  25  0,625 / 0,8  31,64MVA
2
1
U  3 31,64  100  66.,875kV
2
Ở Mỹ trong thực tế đã áp dụng công thức Still:
U  4,34 l  16P
Trong đó: P_công suất truyền tải, 103KW
l_ Chiều dài đƣờng dây nối từ hệ thống đến trạm
Áp dụng: P = S. Cos =31,64.0,8=25,312 (MW)
9
U  4,34 100  16.25,312  97,528kV
 Thụy Điển. Theo cẩm nang kỹ thuật Thụy Điển

l
U  17 P
16
100
U  17  25,312  95,506kV
16
KẾT LUẬN: Chọn cấp điện áp tải điện từ hệ thống về trạm là 110kV
3.2. XÂY DỰNG ĐỒ THỊ PHỤ TẢI CỦA TỪNG CẤP ĐIỆN ÁP
3.2.1. Đặt vấn đề
Khi thiết kế cung cấp điện cho một công trình nào đó nhiệm vụ đầu tiên của
chúng ta là xác định phụ tải điện của công trình đó. Tùy theo quy mô công trình đó mà
phụ tải điện phải đƣợc xác định theo phụ tải thực tế hoặc còn phải kể đến khả năng
phát triển của công trình đó trong tƣơng lai 5 năm, 10 năm, hoặc lâu hơn nữa. Ngƣời
thiết kế cần biết đồ thị phụ tải để chọn các thiết bị điện nhƣ: máy biến áp, dây dẫn, các
thiết bị đóng cắt, bảo vệ…để tính các tổn thất công suất, điện áp, để chọn thiết bị bù.
Xác định phụ tải tính toán chính xác là điều rất cần thiết vì nếu phụ tải xác định nhỏ
hơn phụ tải thực tế thì sẽ làm giảm tuổi thọ của các thiết bị điện, có khi dẫn đến cháy
nỗ rất nguy hiểm.Nếu phụ tải xác định lớn hơn phụ tải thực tế nhiều thì các thiết bị
điện chọn sẽ quá lớn so với yêu cầu, do đó gây lãng phí.
3.2.2. Đồ thị phụ tải
Phụ tải điện là một hàm theo thời gian, nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố nhƣ đặc
điểm của quá trình công nghệ, chế độ vận hành.
Bảng 3.1 Phụ tải Phía áp 15kV
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 18.75 15.625 15.625 15.625 18.75 18.75 25 25 25 28.125 28.125 18.75
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 18.75 18.75 25 25 25 31.25 31.25 31.25 28.125 28.125 28.125 18.75
10
Đồ thị phụ tải diện áp 15KV
Bảng 3.2 Phụ tải phía áp 22kV: Ở đây có tính thêm Std=0,625MVA vào đồ thị phụ
tải
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 18.125 18.125 18.125 26.875 26.875 26.875 31.25 31.25 31.25 35.625 35.625 35.625
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 22.5 22.5 22.5 31.25 31.25 35.625 44.375 44.375 44.375 35.625 31.25 18.125
11
Bảng 3.3 Phụ tải phía cao áp 110kV: S110kV = S22kV + S15kV + Std
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 36.875 33.75 33.75 42.5 45.625 45.625 56.25 56.25 56.25 63.75 63.75 54.375
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 41.25 41.25 47.5 56.25 56.25 66.875 75.625 75.625 72.5 63.75 59.375 36.875
12

3.3. XÁC ĐỊNH TMAX VÀ  CỦA TỪNG CẤP ĐIỆN ÁP
TMAX là một khoảng lý thuết mà nếu sử dụng công suất Pmax không đổi thì trong
khoảng thời gian TMAX lƣợng điện năng sử dụng sẽ đúng bằng lƣợng điện năng thực tế.
TMAX 
 Pt i i
Pmax
Nếu đồ thị phụ tải có thời gian đặc trƣng là TMAX thì đồ thị tổn thất cũng có thời
gian đặc trƣng tƣơng ứng là  , gọi là thời gian tổn thất công suất cực đại.

P t i
2
i
2
P max
13
Bảng 3.4 Phụ tải phía trung áp 22kV: Pmax = 35MW; cos   0,8
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
P(t) 14 14 14 21 21 21 24.5 24.5 24.5 28 28 28
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
P(t) 17.5 17.5 17.5 24.5 24.5 28 35 35 35 28 24.5 14
𝑃𝑖 𝑡𝑖 = 14 × 1 + 14 × 1 + 14 × 1 + 21 × 1 + 21 × 1 + 21 × 1 + 24.5 × 1 + 24.5
× 1 + 24.5 × 1 + 28 × 1 + 28 × 1 + 28 × 1 + 17.5 × 1 + 17.5 × 1

+ 17.5 × 1 + 24.5 × 1 + 24.5 × 1 + 28 × 1 + 35 × 1 + 35 × 1 + 35
× 1 + 28 × 1 + 24.5 × 1 + 14 × 1 = 563.5
𝑃𝑖 𝑡𝑖 563.5
𝑇𝑚𝑎𝑥 = = = 16.1 (𝑔𝑖ờ/ 𝑛𝑔à𝑦)
𝑃𝑚𝑎𝑥 35
𝑃𝑖2 𝑡𝑖 = 142 × 1 + 142 × 1 + 142 × 1 + 212 × 1 + 212 × 1 + 212 × 1 + 24.52
× 1 + 24.52 × 1 + 24.52 × 1 + 282 × 1 + 282 × 1 + 282 × 1 + 17.52

× 1 + 17.52 × 1 + 17.52 × 1 + 24.52 × 1 + 24.52 × 1 + 282 × 1 + 352
× 1 + 352 × 1 + 352 × 1 + 282 × 1 + 24.52 × 1 + 142 × 1
= 14222.25
𝑃𝑖2 𝑡𝑖 14222.5
𝜏𝑚𝑎𝑥 = 2 = = 16.61 (𝑔𝑖ờ/ 𝑛𝑔à𝑦)
𝑃𝑚𝑎𝑥 352
14
Bảng 3.5 Phía hạ áp 15kV: Pmax =25MW ; Cos  = 0,8 ; có xét thêm Ptd = 0,32
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
P(t) 15 12.5 12.5 12.5 15 15 20 20 20 22.5 22.5 15
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
P(t) 15 15 20 20 20 25 25 25 22.5 22.5 22.5 15
𝑃𝑖 𝑡𝑖 = 15 × 1 + 12.5 × 1 + 12.5 × 1 + 12.5 × 1 + 15 × 1 + 15 × 1 + 20 × 1
+ 20 × 1 + 20 × 1 + 22.5 × 1 + 22.5 × 1 + 15 × 1 + 15 × 1 + 15 × 1
+ 20 × 1 + 20 × 1 + 20 × 1 + 25 × 1 + 25 × 1 + 25 × 1 + 22.5 × 1
+ 22.5 × 1 + 22.5 × 1 + 15 × 1 = 450
𝑃𝑖 𝑡𝑖 450
𝑇𝑚𝑎𝑥 = = = 18 (𝑔𝑖ờ/ 𝑛𝑔à𝑦)
𝑃𝑚𝑎𝑥 25
𝑃𝑖2 𝑡𝑖 = 152 × 1 + 12.52 × 1 + 12.52 × 1 + 12.52 × 1 + 152 × 1 + 152 × 1
+ 202 × 1 + 202 × 1 + 202 × 1 + 22.52 × 1 + 22.52 × 1 + 152 × 1

+ 152 × 1 + 152 × 1 + 202 × 1 + 202 × 1 + 202 × 1 + 252 × 1 + 252
× 1 + 252 × 1 + 22.52 × 1 + 22.52 × 1 + 22.52 × 1 + 152 × 1
= 8850
𝑃𝑖2 𝑡𝑖 8850
𝜏𝑚𝑎𝑥 = 2 = = 14.16 (𝑔𝑖ờ/ 𝑛𝑔à𝑦)
15
Bảng 3.6 Phía cao áp 110kV: Pmax =60MW ; Cos  = 0,8
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
P(t) 29 26.5 26.5 33.5 36 36 44.5 44.5 44.5 50.5 50.5 43
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
P(t) 32.5 32.5 37.5 44.5 44.5 53 60 60 57.5 50.5 47 29
𝑃𝑖 𝑡𝑖 = 29 × 1 + 26.5 × 1 + 26.5 × 1 + 33.5 × 1 + 36 × 1 + 36 × 1 + 44.5 × 1
+ 44.5 × 1 + 44.5 × 1 + 50.5 × 1 + 50.5 × 1 + 43 × 1 + 32.5 × 1

+ 32.5 × 1 + 37.5 × 1 + 44.5 × 1 + 44.5 × 1 + 53 × 1 + 60 × 1 + 60
× 1 + 57.5 × 1 + 50.5 × 1 + 47 × 1 + 29 × 1 = 1013.5
𝑃𝑖 𝑡𝑖 1013.5
𝑇𝑚𝑎𝑥 = = = 16.892 (𝑔𝑖ờ/ 𝑛𝑔à𝑦)
𝑃𝑚𝑎𝑥 35
𝑃𝑖2 𝑡𝑖 = 292 × 1 + 26.52 × 1 + 26.52 × 1 + 33.52 × 1 + 362 × 1 + 362 × 1
+ 44.52 × 1 + 44.52 × 1 + 44.52 × 1 + 50.52 × 1 + 50.52 × 1 + 432

× 1 + 32.52 × 1 + 32.52 × 1 + 37.52 × 1 + 44.52 × 1 + 44.52 × 1
+ 532 × 1 + 602 × 1 + 602 × 1 + 57.52 × 1 + 50.52 × 1 + 47.52 × 1
+ 292 × 1 = 14222.25
𝑃𝑖2 𝑡𝑖 45244.75
𝜏𝑚𝑎𝑥 = 2 = = 12.568 (𝑔𝑖ờ/ 𝑛𝑔à𝑦)
Bảng 3.7Bảng tổng kết
Cấp điện áp 110KV 15KV 22KV
TMAX (giờ/ngày) 16.892 18 16.1
 (giờ/ngày) 12.568 14.16 16.61
16
CHƢƠNG 4: CÁC PHƢƠNG ÁN SƠ ĐỒ TRẠM

CHỌN SỐ LƢỢNG VÀ CÔNG SUẤT MÁY BIẾN ÁP
4.1. TỔNG QUAN
Sơ đồ cấu trúc của trạm biến áp là sơ đồ diễn tả sự liên hệ giữa nguồn và phụ
tải.Nguồn thƣờng là các đƣờng dây cung cấp từ hệ thống đến trạm biến áp, có nhiệm
vụ đảm bảo cung cấp cho các phụ tải mà trạm biến áp đảm nhận.Với các trạm biến áp
tiêu thụ cũng có thể có máy phát dự phòng để cung cấp điện cho các phụ tải khi có sự
cố trong hệ thống, trong trƣờng hợp này các máy phát dự phòng đƣợc xem là nguồn.
Do đó hệ thống luôn đƣợc xem là thành phần quan trọng, cấu trúc của trạm biến áp
phải luôn luôn đƣợc giữ liên lạc chặt chẽ.
Khi thiết kế trạm biến áp, chọn sơ đồ cấu trúc là phần quan trong có ảnh hƣởng
quyết định đến toàn bộ thiết kế. Các yêu cầu chính khi chọn sơ đồ cấu trúc:
- Có tính khả thi tức là có thể chọn đƣợc các thiết bị chính nhƣ máy biến áp, máy
cắt điện…cũng nhƣ có khả năng thi công, xây lắp và vận hành.
- Đảm bảo lien hệ chặt chẽ giữa các cấp điện áp đặc biệt với hệ thống khi bình
thƣờng cũng nhƣ cƣỡng bức ( có một phần tử không làm việc đƣợc )
- Tổn hao qua máy biến áp bé, tránh trƣờng hợp cung cấp cho phụ tải qua hai lần
biến áp không cần thiết.
- Vốn đầu tƣ hợp lý, chiếm diện tích càng bé càng tốt.
- Có khả năng phát triển trong tƣơng lai gần, không cần thay đổi cấu trúc đã chọn.
Thƣờng một trạm biến áp có thể có nhiều phƣơng án, cấu trúc khác nhau, để chọn
phƣơng án nào cần cân nhắc các khía cạnh sau:
Số lƣợng máy biến áp.
- Tổng công suất các máy biến áp.
- Tổng vốn đầu tƣ mua máy biến áp
- Tổng tổn hao điện năng qua các máy biến áp.
17
4.2. CÁC PHƢƠNG ÁN SƠ ĐỒ TRẠM

4.2.1. Phƣơng án 1: Sử dụng hai máy biến áp ba cuộn dây.
Hình 4.1 Sơ đồ trạm phƣơng án 1
Thƣờng sử dụng hai máy biến áp ba cuộn dây khi điện áp cao UC = 110kV,
UT = 22;23kV, UH  6kV. Sử dụng phƣơng pháp này có ưu điểm là cấu trúc rõ ràng, độ
tin cậy cung cấp điện cao. Tuy nhiên, nó lại có nhược điểm là giá thành cao hơn nhiều
so với sử dụng phƣơng án dùng hai máy biến áp tự ngẫu. Trọng lƣợng máy biến áp lớn
có thể không cho phép khi chuyên chở và xây lấp.
18
4.2.2. Phƣơng án 2:Dùng bốn máy biến áp hai cuộn dây tải công suất từ cao sang
trung và từ cao sang hạ
Phƣơng án này có ƣu điểm là độ tin cậy cung cấp điện cao và đƣợc sử dụng khi phụ tải
ở UT, UH chênh lệch nhiều. Tuy nhiên phƣơng pháp này có nhƣợc điểm là:
- Tăng số lƣợng máy biến áp dẫn đến chiếm nhiều diện tích.
- Tách trạm biến áp thành hai phần riêng biệt (hai trạm biến áp đặt chung trong
một nơi). Phƣơng pháp này có nhiều hạn chế và ít đƣợc sử dụng.
- Giá thành cao do cả bốn máy biến áp đều ở cấp điện áp 220kV do đó đòi hỏi
phải có cách điện tốt.
19
4.2.3. Phƣơng án 3: Dùng bốn máy biến áp hai cuộn dây tải công suất điện từ cao
sang trung, trung sang hạ.

Ƣu điểm:
Khi mạng hạ áp bị sự cố thì trung áp vẫn có thể hoạt động bình thƣờng đảm bảo
tính liên tục cung cấp điện.
- Khi phụ tải ở cấp điện áp thấp bé hơn phụ tải ở cấp điện áp cao (ST > SH )
- Khi không có máy biến áp ba cuộn dây thích hợp. Máy biến áp ba cuộn dây chỉ
chế tạo với điện áp thấp, bằng hoặc lớn hơn 6kV, 10kV, 12kV.
- Phƣơng pháp này có độ tin cậy cung cấp điện cao, cấu trúc chặt chẽ, an toàn.
20
Nhƣợc điểm:
Do qua hai lần máy biến áp nên hai máy biến áp giữa cao và trung phải tải tất cả
các phụ tải của trung và hạ. Do đó phải chọn máy biến áp có công suất lớn, tổn hao có
thể lớn. Vì vậy không nên sử dụng khi phụ tải SH  ST.
Sử dụng bốn máy biến áp nên chi phí tăng, chiếm diện tích lớn, phụ tải 15kV phải
qua hai lần biến áp nên tổn thất lớn.
Nhận xét:
Trong 3 phƣơng án ta chọn phƣơng án 1 và 2 , loại phƣơng án 3 vì:
- Do phụ tại ở 2 cấp điện áp 22kv,15kv tƣơng đối gần nhau vì vậy ở phƣơng án 3
sẽ gây tổn thất rất lớn ở MBA cấp 110/22kv
- Trong phƣơng án 3 ta phải chọn MBA cấp 110/22kv có công suất lớn.
4.3. CHỌN SỐ LƢỢNG VÀ CÔNG SUẤT MÁY BIẾN ÁP

4.3.1. Chọn số lƣợng máy biến áp trong trạm
Chọn số lƣợng máy biến áp phụ thuộc vào các yếu tố: độ tin cậy cung cấp điện
liên tục, công suất, tổn thất, tính kinh tế…Vì thế có thể lựa chọn một, hai hoặc ba máy
biến áp.
Một máy biến áp đƣợc dùng trong trƣờng hợp phụ tải không quan trọng. Trạm
thƣờng đƣợc cung cấp điện bằng một đƣờng dây từ hệ thống điện.Trạm biến áp khi xây
dựng thƣờng chia làm hai giai đoạn, giai đoạn đầu đặt một máy, khi phụ tải phát triển
(trong 2, 3 năm sau) sẽ đặt thêm máy biến áp thứ hai.Thiết kế nhƣ vậy có ƣu điểm
không phải đặt hai máy biến áp ngay từ đầu, nếu chọn công suất máy biến áp theo phụ
tải ngay sau khi phát triển, giai đoạn đầu máy biến áp làm việc non tải, tổn hao không
tải lớn. Còn nếu chọn công suất theo phụ tải hiện tại, khi phát triển phải thay máy biến
áp lớn hơn. Trƣờng hợp này cho phép giai đoạn đầu vận hành một máy biến áp thƣờng
ít có khả năng sự cố máy biến áp, do máy biến áp còn mới, tuổi thọ còn cao. Hơn nữa
thiết kế nhƣ vậy vốn đầu tƣ ban đầu nhỏ, tận dụng vốn ban đầu tốt hơn. Tuy nhiên, tính
liên tục trong cung cấp điện trong trƣờng hợp này không cao.
21
Hai máy biến áp là phƣơng án thƣờng đƣợc sử dụng nhiều nhất vì tính đảm bảo
liên tục cung cấp điện cao.
Phƣơng án đƣợc thiết kế khi:
- Có hai đƣờng dây cung cấp từ hệ thống.
- Khi không có máy biến áp lớn phù hợp với phụ tải.
- Không có khả năng chuyên chở và xây lắp máy biến áp lớn.
Ba máy biến áp chỉ đƣợc sử dụng trong trƣờng hợp đặc biệt:
- Khi không có hai máy biến áp phù hợp.
- Trạm biến áp đã xây dựng, khi phụ tải phát triển không có khả năng thay thế hai
máy mới phải đặt thêm máy biến áp thứ ba. Đặt ba máy biến áp thƣờng đƣa đến tăng
vốn đầu tƣ, tăng diện tích xây dựng, phức tạp trong xây lắp và vận hành.
Với yêu cầu thiết kế ta chọn phƣơng án sử dụng hai máy biến áp vì:
- Trạm đƣợc cấp điện từ hệ thống bằng hai đƣờng dây.
- Đảm bảo đƣợc tính cung cấp điện liên tục vì nếu có một máy biến áp hỏng thì
máy biến áp còn lại vẫn làm việc và sẽ đảm nhận việc cung cấp điện cho các phụ tải.
Nếu chọn một máy biến áp thì không đảm bảo đƣợc tính liên tục cung cấp điện. Nếu
chọn ba máy biến áp thì giá thành cao, tốn mặt bằng. Hơn nữa khả năng chuyên chở
máy biến áp lớn ở nƣớc ta chƣa cho phép do điều kiện đƣờng sá, cầu cống…
4.3.2. Chọn công suất máy biến áp
- Máy biến áp cũng có lúc vận hành non tải, thì cũng có thể vận hành quá tải
trong một khoảng thời gian mà không làm hỏng ngay máy biến áp.
- Nếu trạm có đặt một máy biến áp thì chọn công suất định mức của nó trên cơ sở
có xét đến khả năng quá tải thƣờng xuyên của máy biến áp đó.
- Nếu trạm có đặt hai máy biến áp song song thì chọn công suất định mức của nó
phải xét đến khả năng quá tải sự cố khi hỏng một trong hai máy biến áp đó.
22
Quá tải thƣờng xuyên:

Là chế độ quá tải mà một phần thời gian phụ tải của máy biến áp vƣợt quá công
suất định mức của máy và phần còn lại của chu kỳ khảo sát(ngày, năm) thì phụ tải của
máy biến áp thấp hơn công suất của nó.
K qtbt S dmB  S max
Trong đó:
Kqtbt : Hệ số quá tải bình thƣờng đƣợc xác định theo đƣờng cong quá tải bình
thƣờng phụ thuộc vào K2, K1, T2 (là hệ số non tải, hệ số quá tải, thời gian quá tải đƣợc
xác định từ đồ thị phụ tải đẳng trị về bậc hai).
Smax : Công suất cực đại qua máy biến áp.
SdmB : Công suất định mức của máy biến áp.
Quá tải sự cố:
Nếu phụ tải của máy biến áp trƣớc sự cố không vƣợt quá 93% công suất định mức
của máy, thì đƣợc phép quá tải 40% (nếu máy biến áp đặt ngoài trời) so với công suất
định mức trong khoảng thời gian 6 giờ liên tục trong ngày và kéo dài trong 5 ngày.
K qtbt S dmB  S max
Trong đó:
Kqtbt : Hệ số quá tải sự cố phụ thuộc vào khả năng tản nhiệt của máy biến áp.
Kqtsc = 1,4 nếu máy đặt ngoài trời. Kqtsc = 1,3 nếu máy đặt trong nhà.
Smax : Công suất cực đại qua máy biến áp.
SdmB : Công suất định mức của máy biến áp.
4.3.3. Chọn máy biến áp cho các phƣơng án:

Các phƣơng án ta đƣa ra có sử dụng hai máy biến áp ghép song song, nên công
suất máy biến áp đƣợc chọn theo điều kiện quá tải sự cố một máy nghỉ, máy còn lại với
khả năng quá tải cho phép phải lớn hơn công suất cực đại của phụ tải. Trong trƣờng
hợp này ta chọn Kqtsc = 1,4
23
Phƣơng án 1: Dùng hai máy biến áp 3 pha 3 cuộn dây.

Ta chọn công suất MBA dựa vào công suất cuộn cao. Sc max  75.625MVA
Nhƣ vậy ta chọn công suất máy biến áp theo công suất cực đại đi qua cuộn cao
Chọn : Kqtsc = 1.4 ( MBA đặt ngoài trời)
S C ,max 75,625
S dmB    54,018 MVA
K qtsc 1,4
Chọn máy biến áp tự ngẫu có công suất SdmB = 63MVA, có thông số nhƣ sau:
Điện áp định mức Điện áp ngắn mạch
Tổn hao (KW) Giá
(KV) UNM(%)
i tiền
Không Ngắn mạch PN
(%) USD
C T H C-T C-H T-H tải
.103
C-T C-H T-H
P0
110 22 15 10,5 18 7 53 290 290 290 0.55 725
Phƣơng án 2: Dùng hai máy biến áp 3 pha 2 cuộn dây.

Chọn máy biến áp cấp điện áp 110/22 KV
Ta có Smax 22kv  44.375MVA
Nhƣ vậy ta chọn công suất máy biến áp dựa vào quá tải sự cố:
S H ,max 44.375
S dmB    31.696 MVA
K qtsc 1,4
24
Chọn máy biến áp có công suất SdmB = 32MVA, có thông số sau:
Giá tiền
Sdm(MVA) Điện áp UN(%) i(%) PO KW  PN KW 
USD.103
32 110/22 10,5 0,8 29 120 550
Chọn máy biến áp cấp điện áp 110/15 KV

Ta có Smax 22kv  31.25MVA
Nhƣ vậy ta chọn công suất máy biến áp dựa vào quá tải sự cố:
S H ,max 31.25
S dmB    22.32 MVA
K qtsc 1,4
Chọn máy biến áp có công suất SdmB = 25MVA, có thông số sau:

Giá tiền
Sdm(MVA) Điện áp UN(%) i(%) PO KW  PN KW 
USD.103
25 110/15 10,5 0,75 35 145 500
25
CHƢƠNG 5 : TÍNH TOÁN TỔN THẤT ĐIỆN NĂNG

TRONG MÁY BIẾN ÁP
5.1. TỔNG QUAN :
Điện năng đƣợc sản xuất ra từ các nhà máy điện, muốn tải đến các hộ tiêu thụ
điện phải qua hệ thống lƣới điện cao áp, trung áp, xuống hạ áp, (hệ thống bao gồm các
máy biến áp, đƣờng dây và các thiết bị điện khác). Trong quá trình truyền tải đó, dòng
điện tiêu hao một lƣợng nhất định khi qua máy biến áp, qua điện trở dây dẫn và mối
nối tiếp xúc làm phát nóng dây, qua các thiết bị điện, thiết bị đo lƣờng, công tơ điện...
gây tổn thất điện năng. Chƣa kể đƣờng dây dẫn điện mang điện áp cao từ 110 kV trở
lên còn có tổn thất vầng quang; dòng điện qua cáp ngầm và tụ điện còn tổn thất do điện
môi. Vì thế mà tổn thất điện năng còn đƣợc định nghĩa là điện năng dùng để truyền tải
và phân phối điện.
Đó chính là tổn thất điện năng kỹ thuật và xảy ra tất yếu trong quá trình truyền
tải điện từ nhà máy phát qua hệ thống lƣới điện cao hạ áp đến các hộ sử dụng điện.
Mức độ tổn thất điện năng kỹ thuật lớn hay nhỏ tuỳ thuộc vào cấu trúc lƣới điện, chất
lƣợng thiết bị, chất lƣợng đƣờng dây tải điện và phƣơng thức vận hành hệ thống điện.
Khi MBA vận hành, bản thân nó tiêu thụ một lƣợng công suất ( ∆PB ) gọi là tổn
thất qua MBA
Tổn thất điện năng trong MBA 3 pha 2 cuộn dây:

Khi có n máy làm việc song song :
1 1
∆A = n  ∆P0  T +  ∆PN  2 ∑S i2  Ti
n S dmB
Trong đó : ∆P0 - tổn thất không tải.
∆PN- tổn thất ngắn mạch.
n - số MBA làm việc song song.

SđmB - công suất định mức MBA.
26
T - thời gian làm việc của MBA (giờ)

Si - công suất của n MBA tƣơng ứng với thời gian Ti .
Tổn thất điện năng trong MBA 3 pha 3 cuộn dây:
Khi có n máy làm việc song song, :
1 S iC2 S iT2 S iH2
∆A = n  ∆P0  T +  ∑[( ∆PNC  2 + ∆PNT  2 + ∆PNH  2 )Ti]
n S dmB S dmB S dmB
Trong đó: ∆PNC = 0.5  ( ∆PN.CT +∆PNCH - ∆PN.TH )
∆PNT = 0.5  ( ∆PN.CT + ∆PN.TH - ∆PN.CH )
∆PNH = 0.5  (∆PN.CH + ∆PN.TH - ∆PNCT )
5.2. TÍNH TOÁN TỔN THẤT CHO CÁC PHƢƠNG ÁN:

5.2.1. Phƣơng án 1 :
Hình 5.1.Sơ đồ nối điện phƣơng án 1.
Tính toán tổn thất cho MBA 3 pha 3 cuộn dây T1, T2
SquaMBA  SC110 KV
27
Ta có: ∆PN.CT =∆PN.CH =∆PN.TH =290

290
∆PNC = 0.5  (∆PN.CT +∆PNCH - ∆PN.TH) = = 145
2
290
∆PNT = 0.5  (∆PN.CT + ∆PN.TH - ∆PN.CH ) = = 145
2
290
∆PNH = 0.5  (∆PN.CH + ∆PN.TH - ∆PNCT ) = = 145
2
Công suất qua cuộn hạ: SH-MBA = S15KV
Công suất qua cuộn trung: ST-MBA = S22KV
Công suất qua cuộn cao: SC-MBA = S110KV
Bảng 5.1: Bảng phân phối công suất qua các cuộn dây máy biến áp tự ngẫu T1,T2
Bảng công suất phía 15KV
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 18.75 15.625 15.625 15.625 18.75 18.75 25 25 25 28.125 28.125 18.75
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 18.75 18.75 25 25 25 31.25 31.25 31.25 28.125 28.125 28.125 18.75

Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 18.125 18.125 18.125 26.875 26.875 26.875 31.25 31.25 31.25 35.625 35.625 35.625
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 22.5 22.5 22.5 31.25 31.25 35.625 44.375 44.375 44.375 35.625 31.25 18.125
28
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 36.875 33.75 33.75 42.5 45.625 45.625 56.25 56.25 56.25 63.75 63.75 54.375
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 41.25 41.25 47.5 56.25 56.25 66.875 75.625 75.625 72.5 63.75 59.375 36.875
Máy biến áp T1 :
Khi có n máy làm việc song song và tỉ lệ công suất 100/100/100:
1 S2 S2 S2
∆A = n  ∆P0  T +  ∑[( ∆PNC  2iC + ∆PNT  2iT + ∆PNH  2iH )Ti]
n S dmB S dmB S dmB
36.8752  33.752  33.752  42.52  45.6252  45.6252  

 
SiC 2 145 56.252  56.252  56.252  63.752  63.752  54.3752  
∑ ∆PNC Ti = 2 * 
41.252  41.252  47.52  56.252  56.252  66.8752  
2
S dmB 63
 
75.6252  75.6252 +72.52  63.752  59.3752  36.8752 
= 2640.903 (kWh)
18.1252  18.1252  18.1252  26.8752  26.8752  26.8752  
 
SiT 2 145 31.252  31.252  31.252  35.6252  35.6252  35.6252  
∑ ∆PNT 2 Ti = 2 * 
S dmB 63 22.5  22.5  22.5  31.25  31.25  35.625  35.625  
2 2 2 2 2 2 2
 
 44.3752  44.3752  35.6252  31.252  18.1252 
=844.358(kWh)
18.752  15.6252  15.6252  15.6252  18.7452  18.752  

 
SiH 2 145  252  252  252  28.1252  28.1252  18.752  18.752  
∑ ∆PNH Ti = 2 *  
18.752  252  252  252  31.252  31.252  31.252 
2
S dmB 63
 
 28.1252  28.1252  18.752 
= 505.185(kWh)
29
Tổn thất điện năng trong 1 tổ máy MBA:
∆Angàyđêm =53  24 +0.25* (2640.903 +844.358 +505.185)
= 2269.611 (kWh)
Tổn thất điện năng trong 1 năm của 1 MBA: ( vì máy biến áp T1 và T2 giống nhau)
∆AnămT1 =∆AnămT2 = ∆Angàyđêm  365 = 2269.611  365 = 828408.2(kWh /năm)
Tồng tổn thất điện năng hàng năm của các máy biến áp của phƣơng án 1 là :
∆Aphƣơng án 1 = ∆AT1 + ∆AT2
= 2*828408.2
= 1656816.1(kWh /năm)
5.2.2. Phƣơng án 2 :
30
Tính toán tổn thất cho MBA 3 pha 2 cuộn dây T1, T2:
Squa 2 MBA  S22 KV
Bảng 5.2 Bảng phân phối công suất qua máy biến áp cách ly
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 18.125 18.125 18.125 26.875 26.875 26.875 31.25 31.25 31.25 35.625 35.625 35.625
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 22.5 22.5 22.5 31.25 31.25 35.625 44.375 44.375 44.375 35.625 31.25 18.125
Tổn thất điện năng trong một ngày:

1 1
∆A = n  ∆P0  T +  ∆PN  2 ∑S i2  Ti
n S dmB
18.1252  18.1252  18.1252  26.8752  26.8752  26.8752  

 
31.252  31.252  31.252  35.6252  35.6252  35.6252 
 Si .ti  22.52  22.52  22.52  31.252  31.252  35.6252  35.6252  
2 
 
 44.3752  44.3752  35.6252  31.252  18.1252 
=23112 (MWh)
1
= > AT 1  29  24  120   23112  1373.109 (kWh)
 2*32 
2
Tổn thất điện năng trong năm:

AT 1  AT 2  1373.109  365  501184.922 (kWh/năm).
Tính toán tổn thất cho MBA 3 pha 2 cuộn dây T3, T4:
Squa 2 MBA  S15 KV
31
Bảng 5.3 Bảng phân phối công suất qua máy biến áp cách ly
Giờ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
S(t) 18.75 15.625 15.625 15.625 18.75 18.75 25 25 25 28.125 28.125 18.75
Giờ 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
S(t) 18.75 18.75 25 25 25 31.25 31.25 31.25 28.125 28.125 28.125 18.75
Tổn thất điện năng trong một ngày:
1 1
∆A = n  ∆P0  T +  ∆PN  2 ∑S i2  Ti
n S dmB
18.752  15.6252  15.6252  15.6252  18.7452  18.752  

 2 
 25  252  252  28.1252  28.1252  18.752  18.752  
 Si .ti  18.752  252  252  252  31.252  31.252  31.252  
2
 
 28.1252  28.1252  18.752 
=13828 (MWh)
1
= > AT 3  35  24  145  13828  1642.024 (kWh)
 2*25
2
Tổn thất điện năng trong năm:

AT 3  AT 4  1642.024  365  599338.76 (kWh/năm).
Tồng tổn thất điện năng hàng năm của các máy biến áp của phƣơng án 2 là :
∆Aphƣơng án 2 = ∆AT1+ ∆AT2 + ∆AT1 + ∆AT2
= 2* 501184.922 +2*599338.76
= 2201047.364 (kWh /năm)
32
CHƢƠNG 6 – TÍNH TOÁN KINH TẾ - KỸ THUẬT VÀ

QUYẾT ĐỊNH PHƢƠNG ÁN THIẾT KẾ
6.1. KHÁI NIỆM
Khi thiết kế trạm biến áp, có thể có nhiều phƣơng án thực hiện. Để quyết định
phƣơng án cuối cùng, cần phải căn cứ vào các yếu tố cơ bản sau đây:
- Khả năng truyền tải và phân phối điện năng theo yêu cầu của nhiệm vụ thiết kế
với đồ thị phụ tải đã cho.
- Tính đảm bảo làm việc của các thiết bị và toàn bộ hệ thống (sơ đồ nối điện, sự
liên lạc với hệ thống cũng nhƣ giữa các phần điện áp khác nhau).
- Đảm bảo cung cấp điện năng cho các hộ tiêu thụ khi làm việc bình thƣờng cũng
nhƣ khi cƣỡng bức (có một phần tử nào đó bị sự cố phải nghỉ).
- Vốn đầu tƣ xây dựng.
- Tổn thất điện năng và các chi phí vận hành hàng năm khác phục vụ cho việc sữa
chửa, bảo quản…
Ngoài ra, cần chú ý đến tính hiện đại, phát triển trong thời gian gần (từ 5 đến 10
năm).Đặc biệt cần quan tâm đến vị trí xây dựng, diện tích và khả năng thực hiện.
Ba yếu tố đầu gọi chung là yêu cầu về kỹ thuật, yếu tố 4 và 5 là yêu cầu về kinh
tế, yếu tố 6 không phải là yêu cầu chính nhƣng lại rất quan trọng vì nếu không chú ý
đúng mức, phƣơng án thiết kế có thể không chấp nhận trong điều kiện thực tế.
Thiết kế có thể thực hiện một lần tức là xây lắp xong mới vận hành khai thác,
nhƣng cũng có thể xây lắp thành nhiều giai đoạn, xây lắp xong giai đoạn nào đƣa vào
vận hành khai thác phần ấy.Vốn đầu tƣ không sử dụng một lúc mà qua từng giai đoạn,
chi phí cũng chia thành nhiều giai đoạn khác nhau.
Hiện nay, khi xét về yêu cầu kỹ thuật tính đảm bảo, linh hoạt có thể căn cứ vào sự
thiệt hại cho nền kinh tế thông qua tính toán độ tin cậy, thời gian mất điện, tiền bồi
thƣờng thiệt hại cho khách hàng…chúng ta quy về chi phí hàng năm và gộp chung khi
xét về kinh tế và đƣợc gọi là so sánh kinh tế-kỹ thuật giữa các phƣơng án.
33
6.2. TÍNH TOÁN KINH TẾ - KỸ THUẬT

6.2.1. Về kinh tế:
Tính vốn đầu tƣ (V):
Khi so sánh vốn đầu tƣ giữa các phƣơng án, ta chỉ xét đến các thiết bị lớn nhƣ:
máy biến áp, máy cắt điện, chi phí chuyên chở, xây lắp chúng. Các phần chi phí không
lớn lắm nhƣ đƣờng dây, dao cách ly, thanh góp, máy biến dòng điện,…có thể bỏ qua.
Vì vậy, vốn đầu tƣ của một phƣơng án xác định theo biểu thức:
V = VB.KB + VTBPP
Trong đó:
VB: giá tiền của máy biến áp
KB: hệ số tính đến chi phí chuyên chở và xây lắp
VTBPP: giá tiền chi phí để xây dựng thiết bị phân phối điện đƣợc xác định nhƣ
sau:
VTBPP = n1.VTBPPV1 + n2.VTBPPV2 + n3.VTBPPV3 + …=  n .V
i TBPPVi
Với: n1, n2 …là số mạch của thiết bị phân phối ứng với cấp điện áp U1, U2…
Tính phí tổn vận hành hàng năm (P):
Phí tổn vận hành hàng năm gồm 3 phần:
Do tổn thất điện năng qua các máy biến áp:
PB   .AB
Trong đó:
 : là giá tiền 1KWh
AB : Tổn thất điện năng trong các máy biến áp trong một năm
Chi phí để bảo quản thiết bị khấu hao vốn đầu tƣ, phụ thuộc vào vốn đầu tƣ.
a%.V
PV 
100
34
Trong đó:
a% là hệ số khấu hao hàng năm tính bằng phần trăm.
Chi phí bồi thƣờng sự thiệt hại do mất điện: Y
P = PB + PV + Y
Khi sơ bộ phân tích ta có thể không xét đến Y
Vậy: P = PB + PV
Khi so sánh về mặt kinh tế giữa hai phƣơng án nếu:
VI> VII; PI> PII
Có thể kết luận về mặt kinh tế phƣơng án II tốt hơn phƣơng án I.
Nhƣng thực tế ta thƣờng gặp: VI> VII; PI< PII trƣờng hợp này cần tính thời gian
thu hồi chênh lệch vốn đầu tƣ T:
VI  VII 
T
PI  PII 
Và so sánh với thời gian chuẩn của mỗi nƣớc: Tch

Nếu T < Tch thì phƣơng án I có vốn đầu tƣ VI lớn hơn sẽ là phƣơng án tốt hơn về
kinh tế.
Nếu T > Tch thì phƣơng án II có phí tổn hàng năm lớn hơn sẽ là phƣơng án tốt
hơn về kinh tế.
Thời gian thu hồi chênh lệch vốn đầu tƣ chuẩn phụ thuộc vào từng nƣớc và từng
giai đoạn, có thể lấy bằng 8 năm.
Tch = 8 năm
6.2.2. Về kỹ thuật
Đánh giá về kỹ thuật một phƣơng án là vấn đề rất phức tạp, phụ thuộc vào quan
điểm, kinh nghiệm, thời điểm và thực tế của từng nƣớc.
6.2.3. So sánh kinh tế - kỹ thuật:
Phƣơng án đƣợc đánh giá về kỹ thuật tốt hơn nhƣng về mặt kinh tế lại không tốt.
Trƣờng hợp này quyết định chọn phƣơng án nào phải căn cứ vào hàm chi phí C.
35
Nếu chỉ xây dựng trong 1 năm:

C = pv.V + P
Nếu xây dựng kéo dài trong nhiều năm (T năm):
C  pV .Vt .1   
T t
P
Nếu xây dựng chia thành nhiều giai đoạn, trong T năm; Trong đó xong phần nào đƣa
vào khai thác ngay thì:
C  pV . Vt  Pt 1   
T t
P
Trong đó:
pV: hệ số hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ của ngành kinh tế
V: Vốn đầu tƣ tổng
Vt: Vốn đầu tƣ huy động trong năm thứ t.
 = pV: hệ số hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ của ngành kinh tế
 = pVt: hệ số hiệu quả đã tính đổi sử dụng vốn đầu tƣ.
Khi thiết kế điện:

pV = 0,12; pVt = 0,08
pt: phí tổn vận hành của năm thứ t.

P: phí tổn vận hành tổng
Nếu có xét đến cả sự thiệt hại nền kinh tế chung Y thì hàm chi phí sẽ xác định
theo các biểu thức:
C = pv.V + P + Y
C  pV .Vt .1   
T t
 P Y
C  pV . Vt  Pt 1   
T t
 P Y
Phƣơng án tối ƣu là phƣơng án có chi phí C bé nhất.
36
6.3. TÍNH TOÁN SO SÁNH KINH TẾ - KỸ THUẬT CHO TỪNG PHƢƠNG ÁN

Phƣơng án 1:
- Vốn đầu tƣ của phƣơng án:
V = VB.KB + VTBPP
Ta bỏ qua VTBPP vì cả 2 phƣơng án có thiết bị phân phối tƣơng đối giống nhau
Tra bảng ta đƣợc: KB = 1,5
Suy ra: V =2. 725.103.1,5 =2175.103USD
- Phí tổn vận hành hàng năm:
P = P B + PV
- Tổn thất điện năng qua các máy biến áp:
PB   .AB
PB = 50.1656,816 = 82840,805USD
Với:   0,05USD / KWh  50USD / MWh
A  1656.816 MWh
- Chi phí để bảo quản thiết bị khấu hao vốn đầu tƣ:
a%.V
PV 
100
Tra bảng ta có: a% = 4.3
a %.V 4,3.2175.103
Suy ra: PV    93525USD
100 100
Suy ra: P = 82840,805+ 93525= 176365.805USD
Vậy chi phí kinh tế cho phƣơng án 2 là:
C2 = pv.V + P = 0,12. 2175.103 + 176365.805= 437365.805USD
Phƣơng án 2:
- Vốn đầu tƣ của phƣơng án:
V = VB.KB + VTBPP
Ta bỏ qua VTBPP vì cả 2 phƣơng án có cùng thiết bị phân phối
37
Tra bảng ta đƣợc: KB = 1,7

3
Gồm 2 MBA 32MVA giá 550.103 USD và 2 MBA 25 MVA giá 500.10 USD
Suy ra: V =2100.103.1,7 =3570.103USD

- Phí tổn vận hành hàng năm:
P = P B + PV
- Tổn thất điện năng qua các máy biến áp:
PB   .AB
PB = 50. 2201,047= 110052,22USD
Với:   0,05USD / KWh  50USD / MWh
A  2201,047 MWh
- Chi phí để bảo quản thiết bị khấu hao vốn đầu tƣ:
a%.V
PV 
100
Tra bảng ta có: a% = 4.3
a %.V 4,3.3570.103
Suy ra: PV    153510USD
100 100
Suy ra: P = 106606,55 + 153510 = 260116,55USD
Vậy chi phí kinh tế cho phƣơng án 3 là:
C3 = pv.V + P = 0,12. 3570.103 + 260116,55= 688516,55USD
Bảng 6.1 chi phí kinh tế
Phƣơng án Chi phí (USD/năm)
2 437365.805
3 688516,55
38
Chọn phƣơng án thiết kế

- Chi phí kinh tế cho phƣơng án 1:
C1 = 437365.805
- Chi phí kinh tế cho phƣơng án 2:
C2 = 688516,55
Nhƣ vậy , về mặt kỹ thuật cả 2 phƣơng án có độ tin cậy cao, nhƣng phƣơng án 2
có tổn thất khi vận hành lớn, diện tích đặt máy biến áp lớn không đồng nhất lới lợi ích
của trạm biến áp GIS. Về kinh tế, ta có chi phí kinh tế C2> C1. Vì vậy ta chọn phƣơng
án 1 để làm phƣơng án thiết kế.
6.4. SƠ ĐỒ NỐI ĐIỆN Ở CÁC CẤP ĐIỆN ÁP

Sơ đồ nối điện thể hiện dƣới dạng hình vẽ để biểu diễn mối quan hệ giữa các thiết
bị, khí cụ điện có nhiệm vụ nhận điện từ nguồn để cung cấp phân phối cho phụ tải cùng
cấp điện áp.
Nguồn điện có thể là máy biến áp, máy phát điện, đƣờng dây cung cấp.
Phụ tải có thể là máy biến áp, đƣờng dây…
Thanh góp là nơi tập trung các nguồn điện và phân phối cho các phụ tải.
Sơ đồ nối điện có nhiều dạng khác nhau phụ thuộc vào cấp điện áp, số phần tử
nguồn và tải, công suất tổng, tính chất quan trọng của các phụ tải…Sơ đồ nối điện cần
thỏa mãn các yêu cầu sau:
Tính đảm bảo: cung cấp điện theo yêu cầu hay sự quan trọng của phụ tải mà mức
đảm bảo cần đáp ứng. Tính đảm bảo của sơ đồ nối điện có thể đánh giá qua độ tin cậy
cung cấp điện, thời gian ngƣng cung cấp điện, điện năng không cung cấp đủ cho các hộ
tiêu thụ hay là sự thiệt hại của phụ tải do không đảm bảo cung cấp điện.
Tính linh hoạt: là sự thích ứng với các chế độ khác nhau. Từ đó phải có nhiều
thiết bị nhƣng sơ đồ có nhiều thiết bị thì xác suất sự cố lại tăng và do đó tính đảm bảo
39
lại giảm xuống. Vì vậy tùy theo từng trƣờng hợp cụ thể mà chọn sơ đồ có tính đảm bảo
và linh hoạt nhất định.
Tính kinh tế: thể hiện ở vốn đầu tƣ ban đầu và chi phí hàng năm. Ví dụ tổn thất
qua máy biến áp. Cũng cần quan tâm tính hiện đại của sơ đồ cũng nhƣ xu thế chung,
đặc biệt sự tiến bộ trong chế tạo, cấu trúc của các khí cụ điện.
Tính phát triển: sơ đồ nối điện cần thỏa mãn không những hiện tại mà cả trong
tƣơng lai gần khi tăng thêm nguồn hay tải. Khi phát triển không bị khó khăn hay phải
phá bỏ thay đổi cấu trúc sơ đồ.
6.5. CHỌN SƠ ĐỒ NỐI ĐIỆN

6.5.1. Sơ đồ nối điện ở cấp 110kV
Trạm biến áp nối với hệ thống gồm hai đƣờng dây dài 100km, trạm dùng hai máy
biến áp làm việc song song và có thêm hai đƣờng dây phụ tải 110kV.Vì vậy ta chọn sơ
đồ hai hệ thống thanh góp có máy cắt liên lạc.Sơ đồ này có hai chế độ làm việc:
Một hệ thống thanh góp làm việc, một hệ thống thanh góp dự phòng, các phần tử
nối vào thanh góp làm việc qua máy cắt và dao cách ly của thanh góp đó đóng, còn dao
cách ly kia cắt. Với chế độ làm việc này, sơ đồ trở thành sơ đồ tƣơng đƣơng một thanh
góp không phân đoạn. Tuy nhiên, nó linh hoạt hơn ở chổ khi một thanh góp bị sự cố
hay sửa chữa thì toàn bộ đƣợc chuyển sang làm việc với thanh góp thứ hai. Khi đó, chỉ
bị mất điện trong thời gian ngắn (thời gian thao tác).Ngoài ra, sơ đồ này có ƣu điểm nỗi
bật là khi cần sửa chữa một máy cắt của phần tử nào đó, ta dùng máy cắt liên lạc thay
cho máy cắt này bằng cách chuyển đƣờng đi qua thanh góp thứ hai, qua máy cắt liên
lạc đi tắt qua máy cắt cần sửa chữa.
Đồng thời làm việc với cả hai thanh góp: trong trƣờng hợp này các mạch nguồn
và tải đƣợc phân đều trên cả hai thanh góp, máy cắt liên lạc đóng làm nhiệm vụ của
máy cắt phân đoạn tƣơng ứng với sơ đồ một hệ thống thanh góp có phân đoạn. Khi bị
sự cố trên một thanh góp chỉ mất một thời gian ngắn và chuyển sang vận hành trên
thanh góp kia.
40
6.5.2. Sơ đồ nối điện ở cấp 22, 15kV

Để đảm bảo cung cấp điện, thuận tiện trong vận hành, giảm diện tích xây dựng
trạm, tiện lợi khi lắp đặt trạm khi lắp đặt các thiết bị. Ta chọn tủ điện trọn bộ, đặt trong
nhà theo sơ đồ một hệ thống thanh góp có máy cắt phân đoạn.
41
CHƢƠNG 7 : TÍNH TOÁN NGẮN MẠCH

7.1. TỔNG QUAN:
Ngắn mạch trong hệ thống điện là hiện tƣợng các dây dẫn pha chạm nhau, chạm
đất, hoặc chạm dây trung tính. Khi xảy ra ngắn mạch, tổng trở của hệ thống giảm do đó
dòng điện và điện áp sẽ bị thay đổi.
Ngắn mạch thoáng qua là loại ngắn mạch thƣờng gặp, có thể tự hết và đƣợc loại
trừ bằng các máy cắt.Ngắn mạch lâu dài là loại ngắn mạch vẫn còn tồn tại khi đóng
máy cắt trở lại sau tác động cắt tức thời nếu không có biện pháp xử lý.
Ngắn mạch trong hệ thống điện chia thành ngắn ba pha đối xứng và ngắn mạch
không đối xứng. Ngắn mạch 3 pha (N(3)) là loại sự cố nặng nề nhất.
Hâ ̣u quả của ngắ n ma ̣ch:
- Phát nóng: dòng ngắn mạch rất lớn so với dòng định mức làm cho các phần tử
có dòng ngắn mạch đi qua nóng quá mức cho phép dù với một thời gian rất ngắn.
- Tăng lực điện động: ứng lực điện từ giữa các dây dẫn có giá trị lớn ở thời gian
đầu của ngắn mạch có thể phá hỏng thiết bị.
- Điện áp giảm và mất đối xứng: làm ảnh hƣởng đến phụ tải, điện áp giảm 30 đến
40% trong vòng một giây làm động cơ điện có thể ngừng quay, sản xuất đình trệ, có
thể làm hỏng sản phẩm.
- Gây nhiễu đối với đƣờng dây thông tin ở gần do dòng thứ tự không sinh ra khi
ngắn mạch chạm đất.
- Gây mất ổn định: khi không cách ly kịp thời phần tử bị ngắn mạch, hệ thống có
thể mất ổn định và tan rã, đây là hậu quả trầm trọng nhất.
Ngắn mạch là một sự cố hết sức nguy hiểm cho hệ thống điện, nếu không đƣợc
loại trừ nhanh dòng ngắn mạch có thể phá hủy hết thiết bị đằng trƣớc nó gây tổn thất
rất lớn.
42
7.1.1. Mục đích tính dòng ngắn mạch:

So sánh, đánh giá, chọn lựa sơ đồ nối điện.
- Chọn các khí cụ, dây dẫn , thiế t bi ̣điê ̣n.
- Thiế t kế và chin̉ h đinh
̣ các loa ̣i bảo vê ̣.
- Nghiên cƣ́u phu ̣ tải, phân tích sƣ̣ cố , xác định phân bố dòng...
Tính toán dòng ngắn mạch (IN) nhằm phục vụ cho việc lựa chọn khí cụ điện (
máy cắt, kháng điện, biến dòng, biến điện áp) và các phần dẫn điện ( dây dẫn, thanh
dẫn, cáp). Vì những lý do này, ta chỉ tính dòng ngắn mạch 3 pha (N(3)) vì sự cố này
nặng nề hơn ngắn mạch 2 pha (N(2))và 1 pha (N(1)).
7.1.2. Cách tiến hành :
Chỉ xét tới cảm kháng mà bỏ qua trở kháng vì ở mạng cao áp thành phần trở
kháng R rất nhỏ so với cảm kháng X.
Để đơn giản khi tính toán, ta giả thiết :
- Hệ thống 3 pha là đối xứng.
- Sức điện động của các nguồn khi ngắn mạch ở xa qua điện kháng lớn coi nhƣ
không đổi.
- Không xét tới ảnh hƣởng của phụ tải.
Chọn các đại lƣợng cơ bản: Scb = 100 (MVA)
UcbC = 115 (kV); UcbT = 23 (kV) ; UcbH = 15.75 (kV)
Scb 100
IcbC = =  0.502 (kA )
3  U cbT 3 115
Scb 100
IcbT = =  2.510 (kA)
3  U cbH 3  23
Scb 100
IcbH = =  3.666 (kA)
3  U cbMP 3 15.75
43
7.2. CÁC GIÁ TRỊ TÍNH NGẮN MẠCH:

Điện kháng dây nối lên hệ thống:
Scb 100
*
xdd  x0  l  2
 0.4 100   0.302
U cbC 1152
Điện kháng hệ thống:

Thông số của hệ thống XHT = 0.14 ; SHT = 1000 (MVA)
Scb 100
*
xHT  xHT   0.11  0.011
S HT 1000
Điện kháng của các MBA:

Đối với 2 MBA từ ngẫu T1,T2:
1 S 1 100
*
X cbC  U N %CT  U N %CH  U N %TH  cb  10.5  18  7  0.1706
200 Sdm 200 63
1 S 1 100
*
X cbT  U N %CT  U N %TH  U N %CH  cb  10.5  7  18  0.004
200 Sdm 200 63
1 S 1 100
*
X cbH  U N %TH  U N %CH  U N %CT  cb  18  7  10.5  0.1151
200 Sdm 200 63
7.3. TÍNH NGẮN MẠCH CHO CÁC PHƢƠNG ÁN:
44
Hình 7.2.Sơ đồ mô phỏng PowerWorld phƣơng án 1
Ta xét ngắn mạch tại 3 điểm: thanh góp 110 kV(N1), thanh góp 22 kV(N2), thanh góp
15 kV(N3)
…….Tính ngắn mạch 3 pha tại điểm N1
*
* X 0.302
Xtt= X ht  dd  0.011   0.162
2 2
* E 1
IN    6.17
X tt 0.162
*
I N  I N  I cbC  6.17  0.5  3085 A
45
Ngắn mạch tại N1 tại thanh góp 110KV
a. Ngắn mạch tại N2:
46
Hình 7.4. bảng số liệu tính ngắn mạch tại N2
b. Ngắn mạch tại N3:
47
Hình 7.5. Sơ đồ tương đương tính ngắn mạch tại N3
48
CHƢƠNG 8 – CHỌN CÁC KHÍ CỤ ĐIỆN CHÍNH

8.1. CHỌN MÁY CẮT VÀ DAO CÁCH LY
8.1.1. Chọn máy cắt:
Máy cắt là thiết bị đóng cắt mạch điện cao áp, ngoài nhiệm vụ đóng cắt dòng điện
phụ tải còn phục vụ công tác vận hành, cắt dòng ngắn mạch để bảo vệ các phần tử
trong hệ thống điện.
Máy cắt đƣợc chọn theo các điều kiện sau:
- Loại máy cắt điện.

- Điện áp: UđmMC ≥ Ulàm việc
- Dòng điện : IđmMC ≥ Ilvcb
- Ổn định nhiệt : I2nh  tnh ≥ BN
- Ổn định lực điện động : illđ ≥ ixk
- Điều kiện cắt : IcắtMC ≥ INM
8.1.2. Chọn dao cách ly :
Dao cách ly là để cách ly phục vụ cho sửa chữa, kiểm tra.Ngoài ra có thể đóng cắt
dòng không tải của máy biến áp nếu công suất máy không quá lớn.
Máy cắt đƣợc chọn theo các điều kiện sau:
+ Loại dao cách ly.
+ Điện áp: UđmDCL ≥ Ulàm việc
+ Dòng điện : IđmDCL ≥ Ilvcb
+ Ổn định nhiệt : I2nh  tnh ≥ BN
+ Ổn định lực điện động : illđ ≥ ixk
49
8.2. CHỌN CÁC KHÍ CỤ CHÍNH CHO PHƢƠNG ÁN :
Hình 8.1.Sơ đồ nối điện phƣơng án 1 .

8.2.1. Cấp điện áp 110 kV:
Tại thanh góp 110 kV có tất cả 2 hệ thống mạch đƣờng dây khác nhau, ta cần tính
tất cả các dòng cƣỡng bức trên các mạch này làm cơ sở chọn máy cắt và dao cách ly
cho thanh góp 110 kV.
Mạch đƣờng dây nối với thanh cái 110 KV: ( 2 đƣờng dây)
1.4  SdmMBA 1.4  63
Icb =   0.463 (kA)
3  U110 kV 3  110
I N  3.14KA I XK  1.8* 2 * I NM  1.8* 2 *3.14  7.993KV
 Dựa vào dòng cƣỡng bức và dòng ngắn mạch. Ta chọn GESG1440
50
Bảng 8.1: bảng thông số kỹ thuật của bộ GESG1440

Item Unit GESG1440
Rated Voltage kV, rms 145
Power Frequency Withstand Voltage kV, rms 275

Lightning Impulse Withstand Voltage kV, peak 650
Switching impulse withstand voltage kV, peak -
Rated Frequency Hz 50/60
Rated Normal Current A, rms 2,000 ~3,150
Rated short time withstand current kA, rms 40
Rated short circuit breaking current kA, rms 40
Rated breaking time Cycle 3
No. of breakes per pole - 1
Operating sequence - O - 0.3sec - CO - 3min - CO
Rated making current CB kA, peak 100 /104
ES kA, peak 100 /104
CB - Hydraulic, Motor spring
DS - Motor, Manual
Operating Mechanism
CB - Motor spring, Motor, Manual
Rated filling pressure of GIS kgf/cm2 · G 5
SF6 gas at 20℃℃ ES kgf/cm2 · G 5
Main Bus - 3 Phases Encapsulated

Phase arrangement Feeder Bus - 3 Phases Segregated
Phase arrangement - Indoor/Outdoor
51
Double Bus System (Gas to Air Bushing)
Hình 8.2: Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 110kv

Bus Coupler
52
Double Bus System (Cable Connection)
Hình 8.4: Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 110KV
8.2.2. Chọn cáp dẫn 110KV:

Chọn theo điều kiện làm việc lâu dài
I cb
I cp 
k1.k2 .k3 .kqt
Trong đó:
k1- hệ số hiệu chỉnh theo nhiệt độ
k2- hệ số hiệu chỉnh theo số cáp đặt song song
k3- hệ số hiệu chỉnh theo độ nghiêng của cáp
kqt- hệ số quá tải của cáp.
Ta có :
1.4  SdmMBA 1.4  63
Icb =   0.463 (kA)
3  U110 kV 3  110
53
Chọn cáp theo điều kiện cho phép:

I cb 463
I cp    378.887( A)
k1.k2 .k3.kqt 0.94  1  1  1.3
k1- hệ số hiệu chỉnh theo nhiệt độ, k1=0.94 chọn nhiệt độ môi trƣờng 300 C
k2=1- cáp đơn
k3= 1 - hệ số hiệu chỉnh theo độ nghiêng của cápkqt- hệ số quá tải của cáp = 1.3
Ta có hệ số điền kín phụ tải 0.7 chọn loại cáp dầu 110kv loại MHAWB tiết diện
150 mm2 dòng điện I cp  380 A
Kiểm tra ổn định nhiệt khi ngắn mạch

Xem ngắn mạch là ở xa nguồn trong thời gian tồn tại là 1 giây
BN  I N2 3  (tNM  Ta )  3.142  (1  0.05)  10.353(kA2 .s)
BN 10.353 106
Schọn = 150 (mm ) 
2
  18.816(mm2 ) : Thỏa yêu cầu.
CCu 171
8.2.3. Cấp điện áp 22 kV:

Smax (1.4  63  75,625)  44.375
Icb =   1.495 (kA)
3  U 22 kV 3  22
I N  10.263KA I XK  1.8* 2 * I NM  1.8* 2 *10.263  26.125KV
54
Main / Feeder Circuit
Hình 8.5: ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 22kv
Bus Section Circuit
Hình 8.6 Ảnhthiết bị và sơ đồ đơn tuyến 22KV
55
Bảng 8.2: bảng thông số kỹ thuật của bộ GESG1440

Item Unit GESG0255
Rated Voltage kV, rms 25.8
Rated Frequency Hz 60
Rated Normal Current A, rms 600/2,000
Rated making current CB kA, peak 65
ES kA, peak -
CB - Motor spring
DS - Motor, Manual
Operating Mechanism
CB - Motor, Manual
Rated filling pressure of GIS kgf/cm2 · G 0.5
SF6 gas at 20℃℃ ES kgf/cm2 · G 0.5
Main Bus - 3 Phases
Phase arrangement Feeder Bus - Encapsulated
Phase arrangement - 3 Phases
56

I cb
I cp 
k1.k2 .k3 .kqt
Trong đó
Ta có công suất Smax  56,95MVA
Smax22kV 56.95
I cb    1494.55( A)
3 U 3  22
I cb 1494.55
I cp    1149.65( A)
k1.k2 .k3.kqt 1  1  1  1.3
k1- hệ số hiệu chỉnh theo nhiệt độ, chọn cáp XLPE 24 kV do ALCATEL chế tạo
đã hiệu chỉnh theo nhiệt độ nên không cần hiệu chỉnh nữa k1=1
k2= 1 – cáp đơn loại 1 loại không đai thép
k3= 1 - hệ số hiệu chỉnh theo độ nghiêng của cáp
kqt- hệ số quá tải của cáp = 1.3
Chọn cáp đồng tiết diện 1200 mm2 dòng cho phép cáp ở vùng nóng, trong không
khí là 1400 (A).
Kiểm tra ổn định nhiệt khi ngắn mạch:
BN  I N2 3  (tNM  Ta )  10.2632  (1  0.05)  110.596(kA2 .s)
57
BN 110.596 106
Schọn = 1200 (mm ) 
2
  61.5(mm2 ) : Thỏa yêu cầu.
CCu 171
8.2.5 Cấp điện áp 15 kV:

Smax (1.4  63  75.625)  31.25
Ibt =   1.802 (kA)
3  U15kV 3  15
I N  11.948KA I XK  1.8* 2 * I NM  1.8* 2 *11.948  30.415KV
58
Bảng 8.3: Bảng thông số kỹ thuật của bộ GESG1440

Item Unit GESG0255
Rated Voltage kV, rms 25.8
Rated Frequency Hz 60
Rated Normal Current A, rms 600/2,000
Rated making current CB kA, peak 65
ES kA, peak -
CB - Motor spring
DS - Motor, Manual
Operating Mechanism
CB - Motor, Manual
Rated filling pressure of GIS kgf/cm2 · G 0.5
SF6 gas at 20℃℃ ES kgf/cm2 · G 0.5
Main Bus - 3 Phases
Phase arrangement Feeder Bus - Encapsulated
Phase arrangement - 3 Phases
59
Main / Feeder Circuit
Hình8.7: Ảnh thiết bị và sơ đồ đơn tuyến 15KV
Bus Section Circuit
60

I cb
I cp 
k1.k2 .k3 .kqt
Trong đó:

Ta có công suất Smax  46.825MVA
Smax22kV 46.825
I bt    1802.3( A)
3 U 3  15
I cb 1802.3
I cp    1386.4( A)
k1.k2 .k3.kqt 1  1  1  1.3
k1- hệ số hiệu chỉnh theo nhiệt độ, chọn cáp XLPE 24 kV do ALCATEL chế tạo
đã hiệu chỉnh theo nhiệt độ nên không cần hiệu chỉnh nữa k1=1
k2= 1 – cáp đơn loại 1 loại không đai thép
k3= 1 - hệ số hiệu chỉnh theo độ nghiêng của cáp
kqt- hệ số quá tải của cáp = 1.3
Chọn cáp đồng tiết diện 1200 mm2 dòng cho phép cáp ở vùng nóng, trong không
khí là 1400 (A).
Kiểm tra ổn định nhiệt khi ngắn mạch
BN  I N2 3  (tNM  Ta )  11.9482  (1  0.05)  149.892(kA2 .s)
61
BN 149.892 106
Schọn = 800 (mm ) 
2
  71.597(mm2 ) : Thỏa yêu cầu.
CCu 171
8.2.7. Chọn máy biến dòng điện:

Chọn biến dòng điện cho cấp điện áp 15.75 kV
Máy biến dòng điện đƣợc chọn theo các điều kiện :
Cấp chính xác : theo dụng cụ có yêu cầu cao nhất.
Về điện áp : UđmBI ≥ Ucấp điện áp làm việc
Về dòng điện : IđmBI ≥ Icb max
Về phụ tải: Z2đmBI ≥ Z2 = r2
Ổn định động: 2 klđđI1đm≥ ixk
Ổn định nhiệt : (knhI1đm)2.tnh ≥ BN
Bảng 8.4 Thông số phụ tải máy biến dòng điện
Phụ tải (VA)
Dụng cụ đo Kiểu
Pha A Pha B Pha C
Ampe kế -378 0.1 0.1 0.1
Watt kế Д_305 0.5 - 0.5
Công tơ kế tác dụng CA4Y-H672M 2.5 - 2.5
Công tơ kế phản
CA4Y-H672M 2.5 2x2.5 2.5
kháng
Var kế Д_305 0.5 - 0.5
Cosφ kế Д_301 4
Tổng 10.1 5.1 6.1
62
Chọn cấp chính xác là 0.5% vì có công tơ

Ta có dòng cƣỡng bức tại thanh góp 15kV là Icb = 1.474 (kA)
Chọn biến dòng đặt trên cả 3 pha, mắc hình sao
Chọn BI kiểu SF6 gas insulated
Bảng 8.5 Thông số biến dòng
Dòng điện định mức (A) Phụ tải Bội số ổn
Uđm Cấp chính định nhiệt
định mức
(kV) Sơ cấp Thứ cấp xác
(Ω) (s)
24 4000-3000-2000-1500 1 0.5 1.6 6/3

Phụ tải pha A, pha C là cao nhất : SPhụ tải max = 10.1(VA)
Tổng trở phụ tải đo mắc vào pha có phụ tải max
S 10.1
Z  dc  2
  0.404()
I dm tc 52
Giả sử chiều dài từ biến dòng đến đồng hồ đo là 50m

Chọn dây dẫn đồng có tiết diện là
 .l 0.0188  50
S   1.180904523(mm2 )
Z dmBI  Z  dc 1.2  0.404
Chọn dây dẫn đồng có tiết diện 4 mm2

Bảng 8.6 Thông số dây đồng [1; phụ lục 8.7; trang 308]
Điện trở Dòng điện cho phép
Tiết diện Đƣờng Trọng
Tiết diện một chiều (A)
chuẩn kính dây lƣợng
2
(mm2) ở 200C
(mm ) dẫn (mm) (Kg/km) Ngoài trời Trong nhà
(Ω/km)
4 3.94 2.2 4.520 35 47 24
63
Kiểm tra điều kiện ổn định nhiệt

Do IđmBI>1000A nên không cần kiểm tra độ ổn định nhiệt
Kiểm tra ổn định động

Bội số ổn định lực điện động.
IIđđ = 120 (kA) > Ixk3 = 31.414 (kA) : thỏa điều kiện ổn định động.
Chọn biến dòng điện cho cấp điện áp 22 kV
Bảng 8.7 Thông số biến dòng
Dòng điện định mức (A) Phụ tải
Uđm Cấp chính
Thứ định mức IIđđ (kA)
(kV) Sơ cấp xác
cấp (Ω)
24 4000-3000-2000-1500 1 0.5 1.2 100

Phụ tải pha A, pha C là cao nhất : SPhụ tải max = 10.1(VA)
S 10.1
Z  dc  2
  0.404()
I dm tc 52

 .l 0.0188  50
S   1.180904523(mm2 )
Z dmBI  Z  dc 1.2  0.404
64
Điện trở Dòng điện cho phép (A)

Tiết diện một chiều
(mm2) ở 200C
(mm ) 2
dẫn (mm) (Kg/km) Ngoài trời Trong nhà
(Ω/km)
4 3.94 2.2 4.520 35 47 24

IIđđ = 100 (kA) > Ixk3 = 26.125(kA) : thỏa điều kiện ổn định động.
Chọn biến dòng điện cho cấp điện áp 110 kV
Bảng 8.9Thông số biến dòng
Dòng điện định mức (A) Phụ tải
Cấp chính
Uđm (kV) định mức IIđđ (kA)
Sơ cấp Thứ cấp xác
(Ω)
110 1200-800-600 1 0.5 1.2 126
Phụ tải pha A, pha C là cao nhất : SPhụ tải max = 10.1 (VA)
S 10.1
Z  dc  2
  0.404()
I dm tc 52
65

 .l 0.0188  50
S   1.180904523(mm2 )
Z dmBI  Z  dc 1.2  0.404
Chọn dây dẫn đồng có tiết diện 4mm2


2
(mm2) ở 200C
(Ω/km)
4 3.94 2.2 4.520 35 47 24

IIđđ = 124 (kA) > Ixk= 7.933(kA) : thỏa điều kiện ổn định động.
66
Chọn máy biến điện áp:

Bảng phụ tải của BU đo các phụ tải cấp 15kV
Bảng 8.11 Thông số phụ tải các dụng cụ đo
Phụ tải pha AB Phụ tải pha BC
Dụng cụ đo Kiểu Số lƣợng
(VA) (VA)
Volt kế -377 1 2
Watt kế Д_305 1 2 2
Var kế Д_305 1 2 2
Tần số kế M-1756 1 5
Công tơ kế tác dụng CA4Y-H672M 1 8 8
Công tơ kế phản kháng CA4Y-H672M 1 12 12
Cosφ kế Д_301 1 5
Tổng cộng 29 31
Cấp điện áp 15 kV có 10 đƣờng dây đi phụ tải, 2 đƣờng dây đến cuộn hạ máy
biến áp tự ngẫu, 1 đƣờng dây đến máy cắt phân đoạn do đó có tất cả là 13 bộ đồng hồ
chỉ thị
Biến điện áp AB có phụ tải phía thứ cấp SAB = 377 (VA)
Biến điện áp BC có phụ tải phía thứ cấp SBC = 403 (VA)
Chọn hai máy biến điện áp một pha với cấp chính xác 0.5
UđmBU = 15 (kV) và SđmBU  Sphụ tải một pha max= 403 (VA)
Chọn BU cấp chính xác 0.5; kiểu SF6 gas insulated.
67
Bảng 8.12Thông số máy biến điện áp kiểu SF6 gas insulated

Điện áp định mức (V) Công suất định
Cấp điện áp mức với cấp
(kV) Sơ cấp Thứ cấp chính Thứ cấp phụ chính xác
0.5%
15.75 15750/ 3 100/ 3 110/ 3 500
Tổng công suất phụ tải BU cấp 22( kV) là SAB + SBC = 780 (VA)
Chọn dây nối giữa BU và các dụng cụ đo
Dòng qua dây dẫn thứ cấp:
S AB 377
I AB    3.77( A)
U 100
SBC 403
I BC    4.03( A)
U 100
Coi Ia =Ic = 4.03 (A) chọn dây dẫn ứng với Ia= 4.03(A)= > Ib= 3 .Ia= 6.98 (A)
Điện áp giáng trên dây dẫn AB là
l
U   I a  I b  .
S
Chọn khoảng cách từ một biến điện áp đến các đồng hồ đo là 50 (m), ta bỏ qua
góc lệch pha giữa Ia, Ib cho dễ tính. Vì công tơ nên U =0,5%, do đó dây dẫn tiết diện
đồng sẽ chọn
Chọn l = 50 m, ρCu = 0.0188 Ωmm2/m , ∆U ≤ 0.5%U
l 0.0188  50
S   I a  I b  .  (4.03  6.98)   20.699(mm2 ) .
S 0.5
68

2
(mm2) ở 200C
(Ω/km)
25 24.90 6.4 0.72 1320 180 135

Bảng 8.14 Thông số phụ tải các dụng cụ đo
(VA) (VA)
Volt kế -377 1 2
Watt kế Д_305 1 2 2
Var kế Д_305 1 2 2
Tổng cộng 29 31
69
Cấp điện áp 22 kV có 15 đƣờng dây đi phụ tải, hai đƣờng dây đến cuộn hạ máy
biến áp tự ngẫu, một đƣờng dây đến máy cắt phân đoạn do đó có tất cả là 18 bộ đồng
hồ chỉ thị
Biến điện áp AB có phụ tải phía thứ cấp SAB = 435 (VA)
Biến điện áp BC có phụ tải phía thứ cấp SBC =558 (VA)
Chọn BU cấp chính xác 0.5; kiểu SF6 gas insulated
Bảng 8.15 Thông số máy biến điện áp kiểu SF6 gas insulated
Điện áp định mức (V) Công suất
Cấp điện áp định mức với
(kV) Sơ cấp Thứ cấp chính Thứ cấp phụ cấp chính xác
0.5%
24 22000/ 3 100/ 3 110/ 3 600
S AB 435
I AB    4.35( A)
U 100
SBC 558
I BC    5.58( A)
U 100
Coi Ia =Ic = 5.58 (A) chọn dây dẫn ứng với Ia= 5.58(A)= > Ib= 3 .Ia= 9.66(A)
l
U   I a  I b  .
S
70
đồng sẽ chọn
l 0.0188  50
S   I a  I b  .  (5.58  9.66)   28.66( mm2 ) .
S 0.5

2
(mm2) ở 200C
(Ω/km)
35 34.61 7.5 0.515 311 220 170
71
Chọn máy biến điện áp cho cấp 110kV

Bảng 8.17 Thông số phụ tải các dụng cụ đo[3;phụ lục XV;Trang 323-324]
và [1;phụ lục 12;Trang 328].
(VA) (VA)
Volt kế -377 1 2
Watt kế Д_305 1 2 2
Var kế Д_305 1 2 2
Tổng cộng 29 31
Cấp 110 kV có 4 mạch đƣờng dây đến phụ tải, một đƣờng dây đến máy cắt phân
đoạn, 2 mạch hệ thống.
Biến điện áp AB có phụ tải phía thứ cấp SAB = 7*29=203 (VA)
Biến điện áp BC có phụ tải phía thứ cấp SBC = 7*31=217 (VA)
Chọn BU cấp chính xác 0.5; kiểu SF6 gas insulated.
72
Bảng 8.18Thông số máy biến điện áp kiểu SF6 gas insulated
Điện áp định mức (V) Công suất

Cấp điện áp định mức với Công suất cực
(kV) Sơ cấp Thứ cấp chính Thứ cấp phụ cấp chính xác đại (VA)
0.5%
110 110000/ 3 100/ 3 110 400 2000
S AB 203
I AB    2.03( A)
U 100
S BC 303
I BC    2.17( A)
U 100
Coi Ia =Ic = 2.17 (A) chọn dây dẫn ứng với Ia=2.17(A) = > Ib= 3 .Ia= 3.76 (A)
l
U   I a  I b  .
S
đồng sẽ chọn
l 0.0188  50
S   I a  I b  .  (2.17  3.76)   11.15(mm2 )
S 0.5
73

2
(mm2) ở 200C
(Ω/km)
16 15.9 5.1 1.13 142 130 100
74

BẢO VỆ RƠLE
1.1. ĐỐI TƢỢNG BẢO VỆ
Đối tƣợng bảo vệ là trạm biến áp 110kV có cấp điện áp 110 / 22 / 15 kV có hai
máy làm việc song song, công suất mỗi máy là 63 MVA và có tổ đấu dây Y0 /  / Y0.
1.2. MỤC ĐÍCH TÍNH TOÁN

Ngắn mạch là hiện tƣợng các pha chập nhau, pha chập đất (hay chập dây trung
tính). Trong thiết kế bảo vệ rơle, việc tính toán ngắn mạch nhằm xác định các trị số
dòng điện ngắn mạch lớn nhất đi qua đối tƣợng đƣợc bảo vệ để lắp đặt và chỉnh định
các thông số của bảo vệ, trị số dòng ngắn mạch nhỏ nhất để kiểm tra độ nhạy của
chúng.
Dòng điện ngắn mạch phụ thuộc vào công suất ngắn mạch, cấu hình của hệ
thống, vị trí điểm ngắn mạch và dạng ngắn mạch .
Dòng ngắn mạch cực đại qua vị trí đặt bảo vệ đƣợc xác định cho trƣờng hợphệ
thống điện có công suất ngắn mạch cực đại S N max và trạm có 1 máy biến áp làm việc.
Trƣờng hợp này, ta dùng để kiểm tra độ an toàn của bảo vệ so lệch và tính toán các
thông số cài đặt cho bảo vệ quá dòng cắt nhanh dự phòng.
- Tính ngắn mạch tại ba điểm N1, N2, N3.
- Tính các dạng ngắn mạch N(3), N(1,1), N(1)
Dòng ngắn mạch cực tiểu qua vị trí đặt bảo vệ đƣợc xác định cho trƣờng hợphệ
thống điện có công suất ngắn mạch cực tiểu S N min và trạm có 2 máy biến áp làm việc
song song.Trƣờng hợp này, ta dùng để kiểm tra độ nhậy của bảo vệ.
- Tính ngắn mạch tại ba điểm N1, N2, N3.
- Tính các dạng ngắn mạch N(2), N(1,1), N(1)
Một số giả thiết khi tính toán ngắn mạch:
75
Coi tần số không đổi khi ngắn mạch

- Bỏ qua hiện tƣợng bão hoà của mạch từ trong lõi thép của các phần tử.
- Bỏ qua điện trở của các phần tử.
- Bỏ qua ảnh hƣởng của các phụ tải đối với dòng ngắn mạch.
Việc tính toán ngắn mạch đƣợc thực hiện trong hệ đơn vị tƣơng đối.
1.3. TÍNH TOÁN ĐIỆN KHÁNG CỦA HỆ THỐNG:

1.3.1. Sơ đồ các điểm ngắn mạch và sơ đồ thay thế.
76
Hình 1.1 Sơ đồ nguyên lý và các điểm ngắn mạch
Hình 1.2 Sơ đồ thay thế
77
1.3.2. Chọn các đại lƣợng cơ bản.

Chọn Scb=100 MVA
Ucb= Utb các cấp (115, 23, 15.75 kV)
Cấp điện áp 110 kV có Utb1= 115 kV
S cb 100
I cb1    0,5 kA
3.U cb1 3.115
Cấp điện áp 22 kV có Utb3= 23 kV

S cb 100
I cb 2    2,51 kA
3.U cb 2 3.23
Cấp điện áp 15 kV có Utb2= 15.75 kV

Scb 100
I cb3    3,67 kA
3.U cb3 3  15.75
1.3.3. Điện kháng của hệ thống

Thông số của hệ thống
XHT = 0.14 ; SHT = 1000 (MVA)
Scb 100
x1*HT  x2*HT  xHT   0.11   0.011
SHT 1000
x0*HT  0.7  x2*HT  0.011*0.7  0.0077
1.3.4. Điện kháng của máy biến áp:

Đối với 2 MBA từ ngẫu T1,T2:
1 S 1 100
*
X cbC  U N %CT  U N %CH  U N %TH  cb  10.5  18  7  0.1706
200 Sdm 200 63
1 S 1 100
*
X cbT  U N %CT  U N %TH  U N %CH  cb  10.5  7  18  0.004
200 Sdm 200 63
1 S 1 100
*
X cbH  U N %TH  U N %CH  U N %CT  cb  18  7  10.5  0.1151
200 Sdm 200 480
78
1.3.5. Điện kháng của đƣờng dây:

Điện kháng dây nối lên hệ thống:
Scb 100
x1*dd  x2*dd  x0  l  2
 0.4  100   0.3
U cbC 1152
x0*dd  3  x1*dd  0.9

1.4. TÍNH DÒNG ĐIỆN NGẮN MẠCH
Chế độ Smax.
Trƣờng hợp 1 máy biến áp làm việc.
1.4.1. Ngắn mạch phía 110 kV:
Điểm ngắn mạch N1:
Hình 1.3 Sơ đồ nguyên lý và các điểm ngắn mạch
79
Dòng điện ngắn mạch ba pha N(3) :
Dòng điện ngắn mạch một pha N(1) :
80
Dòng điện ngắn mạch hai pha chạm đất N(1,1) :
81
Dòng điện ngắn mạch hai pha chạm đất N(2) :

Điểm ngắn mạch N2 :
Hình 1.4 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận và thứ tự nghịch điểm N2
82
Vì cuộn trung của máy biến áp đấu (  ), do vậy ta không có sơ đồ thay thế TTK.
Tính toán dòng điện ngắn mạch chạy qua BI1 và BI2 với dạng ngắn mạch N 3
Trị số dòng điện chạy qua BI1 là dòng qu abảo vệ BI1 khi ngắn mạch tại thanh
cái 22 kV đƣợc quy về cấp điện áp 110 kV .
83

Điểm ngắn mạch N3:
Hình 1.5 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận, thứ tự nghịch N3 phía 15KV
Ngắn mạch N(3) :
84
85
Dạng ngắn mạch N(1,1) :
Dạng ngắn mạch N(2) :
86
1.5. TÍNH DÒNG ĐIỆN NGẮN MẠCH :

Chế độ Smin.
Trƣờng hợp 2 máy biến áp làm việc song song.
87
Hình 1.6 Sơ đồ nguyên lý còn 1 HT cung cấp.

Hình 1.7 Sơ đồ thay thế thứ tự thuận và thứ tự nghịch
Hình 1.8 Sơ đồ thay thế thứ tự không
88
89
Hình 1.9 Sơ đồ phân tích dòng TTK
90
Dạng ngắn mạch N(1,1) :
Hình 1.10 Sơ đồ phân tích dòng TTK
91
1.5.2. Ngắn mạch phía 22 kV


Vì cuộn trung của máy biến áp đấu (  ), do vậy ta không có sơ đồ thay thế TTK.
Tính toán dòng điện ngắn mạch chạy qua BI1 và BI2 với dạng ngắn mạch N 2 
92
1.5.3. Ngắn mạch phía 15 kV :

93
94
Hình 1.13 Phân bố dòng TTK
95
Ngắn mạch N(1,1) :
96
CHƢƠNG 2: LỰA CHỌN PHƢƠNG THỨC BẢO VỆ

2.1. BẢO VỆ MÁY BIẾN ÁP BA PHA BA CUỘN DÂY.
2.1.1. Các dạng hƣ hỏng và những loại bảo vệ thƣờng dùng.
Những hƣ hỏng thƣờng xảy ra đối với máy biến áp có thể phân ra thành hai
nhóm: hƣ hỏng bên trong và hƣ hỏng bên ngoài.
Sự cố bên trong máy biến áp có các trƣờng hợp sau:
- Các vòng dây trong cùng một pha trạm chập với nhau.
- Chạm đất (vỏ) và ngắn mạch chạm đất.
- Hỏng bộ chuyển đổi đầu phân áp.
- Thùng dầu bị thủng hoặc rò dầu.
Sự cố bên ngoài máy biến áp có các trƣờng hợp sau:
- Ngắn mạch nhiều pha trong hệ thống.
- Ngắn mạch một pha trong hệ thống.
- Quá tải.
- Quá bão hoà mạch từ.
Các tình trạng làm việc không bình thƣờng của máy biến áp :
Dòng điện trong các cuộn dây tăng cao do ngắn mạch ngoài và quá tải, nếu dòng
này tăng quá mức cho phép trong một thời gian dài sẽ làm lão hóa cách điện dẫn đến
giảm tuổi thọ của máy biến áp
2.1.2. Các yêu cầu đối với hệ thống bảo vệ :
Tác động nhanh:
Hệ thống bảo vệ tác động càng nhanh càng tốt nhằm loại trừ sự cố một cánh
nhanh nhất, giảm đƣợc mức đọ hƣ hỏng của thiết bị.
Chọn lọc:
Các bảo vệ cần phảI phát hiện và loại trừ đúng phần thiết bị sự cố ra khỏi hệ
thống .
97
Độ nhạy:
Các bảo vệ chính cần đảm bảo hệ số có độ nhạy không thấp hơn 1,5. Các bảo vệ
phụ (dự phòng) có độ nhạy không thấp hơn 1,2.
Độ tin cậy:
Khả năng bảo vệ làm việc đúng khi có sự cố xảy ra trong phạm vi đã đƣợc xác
định trong nhiệm vụ bảo vệ không tác động nhầm khi sự cố xảy ra ngoài phạm vi bảo
vệ đã đƣợc xác định.
2.2. CÁC BẢO VỆ ĐẶT CHO MÁY BIẾN ÁP :

Tùy theo công suất vị trí vai trò của máy biến áp trong hệ thống mà lựa chọn
phƣơng thức bảo vệ cho thích hợp. Những loại bảo vệ thƣờng đƣợc dùng để chống lại
sự cố và chế độ làm việc không bình thƣờng của máy biến áp. Trạm biến áp cần bảo vệ
là trạm biến áp phân phối với hai máy biến áp 3 pha 3 cuộn cấp điện áp 110/22/15 kV,
làm việc độc lập có công suất mỗi máy là 63 MVA.
Tính năng của các loại bảo vệ đặt cho máy biến áp:
Bảo vệ Rơle khí:
Chống lại hƣ hỏng bên trong thung dầu nhƣ: chạm chập các vòng dây đặt trong
thung dầu, rò dầu. Bảo vệ làm việc theo mức độ bốc hơi và chuyển động dòng dầu
trong thung.
Bảo vệ so lệch dòng điện có hãm tác động nhanh : (87T/I)
Đƣợc sử dụng làm bảo vệ chính cho máy biến áp, chống lại ngắn mạch một pha
hoặc nhiều pha, chạm đất. Bảo vệ cần thỏa mãn các điều kiện sau:
Đảm bảo độ nhậy với các sự cố trong khu vực bảo vệ .
Có biện pháp ngăn chặn tác động nhầm của bảo vệ so lệch khi dòng điện từ hóa
tăng cao.
Làm việc với dòng không cân bằng xuất hiên khi đóng máy biến áp không tải vào
lƣới điện hoặc cắt ngắn mạch ngoài, bão hòa mạch từ của BI.
Bảo vệ quá dòng điện: (51,51V/I ; 50/I)
98
Bảo vệ phía 110 kV làm bảo vệ dự phòng cho bảo vệ so lệch, làm việc với 2 cấp
tác động. Cấp tác động cắt nhanh và cấp tác đông có thời gian .Cấp tác động có thời
gian phải phối hợp tác động với các bảo vệ phía 22 kV, 15 kV.
Bảo vệ quá dòng đặt ở phía 22 kV và 15 kV làm việc có thời gian và đƣợc phối
hợp với bảo vệ quá dòng phía 110 kV.
Bảo vệ chống quá tải:
Bảo vệ đƣợc đặt ở các phía của máy biến áp nhằm chống lại quá tải cho các cuộn
dây.
Rơle làm vệc với đặc tính thời gian phụ thuộc và có nhiều cấp tác động. Cảnh
báo, khởi động các mức làm mát bằng tăng tốc tuần hoàn của không khí hoặc dầu,
giảm tải máy biến áp, cắt máy biến áp ra khỏi hệ thống nếu nhiệt độ của máy biến áp
tăng quá mức cho phép.
Bảo vệ quá dòng thứ tự không:
Đặt ở trung tính máy biến áp. Bảo vệ này dung để chống ngắn mạch chạm đất
phía 110 kV, thời gian tác động của bảo vệ chọn theo nguyên tắc bậc thang 51N
2.3. LỰA CHỌN PHƢƠNG THỨC BẢO VỆ CHO TRẠM BIẾN ÁP:
Chú giải:
1 - Bảo vệ bằng rơle khí
2 - Bảo vệ so lệch có hãm
3 - Bảo vệ so lệch dòng thứ tự không
4 - Bảo vệ quá dòng điện cắt nhanh
5- Bảo vệ quá dòng điện có thời gian
6 - Bảo vệ quá dòng thứ tự không
7 - Bảo vệ chống quá tải
8 - Rơle nhiệt
9 - Bảo vệ chống hƣ hỏng máy cắt
99
110 kV
I> I >> I 0> I 50BF
5 4 6 7
7SJ 621 BI1

1
50BF I> 1
RL
2
BI2
BI4 2 3
BI5 I I0
22 kV 0 8
U0> 9
BI3
I> I0> 50BF
7SJ 621
15 kV
Hình 2.1.Sơ đồ phƣơng thức bảo vệ cho máy biến áp.
100
2.4. NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC LOẠI BẢO VỆ

Bảo vệ bằng rơle khí (Buchholz):
Rơle khí làm việc theo mức độ bốc hơi và chuyển động dầu trong thùng dầu.
Rơle khí thƣờng đƣợc đặt trên đoạn nối thùng dầu đến bình giãn nở dầu (hình 3.2 ). Tùy
theo rơle có 1 cấp hay 2 cấp tác động mà có 1 hay 2 phao kim loại mang bầu thủy tinh
con có tiếp điểm từ hoặc thủy ngân. Nơi đặt rơle khí
Thùng dầu máy biến áp
Hình 2.2 Nơi đặt rơle khí và cấu tạo rơle khí
Cấp 1 bảo vệ thƣờng đƣa tín hiệu cảnh báo
Cấp 2 của bảo vệ tác động cắt máy biến áp ra khỏi hệ thống.
Trong chế độ làm việc bình thƣờng, trong bình rơ le đầy dầu, tiếp diểm rơle ở
trạng thái hở.Khi khí bốc ra yếu (chẳng hạn vì dầu nóng do quá tải), khí tập trung lên
phía trên của bình Rơle đẩy phao số 1 xuống, Rơle gửi tín hiệu cấp 1 cảnh báo.Nếu khí
101
bốc ra mạnh (chẳng hạn do ngắn mạch bên trong thùng dầu), luồng dầu vận chuyển từ
thùng lên bình giãn dầu xô phao số 2 xuống gửi tín hiệu đi cắt máy biến áp. Rơle khí
còn có thể tác động khi mức dầu trong bình rơle giảm thấp do dầu bị rò rỉ hoặc thùng
biến áp bị thủng. Rơle khí có thể làm việc khá tin cậy chống lại tất cả các sự cố bên
trong thùng dầu máy biến áp, tuy nhiên kinh nghiệm vận hành cũng phát hiện một số
trƣờng hợp tác động sai do ảnh hƣởng của chấn động cơ học lên máy biến áp (nhƣ
động đất, các vụ nổ gần nơi đặt máy biến áp ). Đối với máy biến áp lớn, bộ điều chỉnh
điện áp dƣới tải thƣờng đƣợc đặt trong thùng dầu riêng và ngƣời ta dùng 1 bộ rơle khí
riêng để bảo vệ cho bộ điều áp dƣới tải.
Bảo vệ so lệch có hãm: I /87T
BI1
IS1 BI2
I1 N2 I2 N1
I1 + I2 I
Hình 2.3 Sơ đồ nguyên lý bảo vệ

Bảo vệ so lệch dòng điện hoạt động trên nguyên tắc so sánh các giá trị biên độ
dòng điện đi vào và đi ra của các phần tử đƣợc bảo vệ, bảo vệ sẽ cảm nhận đó là sự cố
trong khu vực bảo vệ và sẽ tác động nếu sự sai khác giữa hai dòng điện vƣợt quá giá trị
chỉnh định.
Khu vực bảo vệ đƣợc giới hạn bở vị trí đặt của biến dòng ở 2 đầu phần tử đƣợc
bảo vệ, từ đó nhận tín hiệu để so sánh.
102
Khi làm việc bình thƣờng, hoặc ngắn mạch ngoài thì dòng điện (I SL) qua rơle
bằng không, rơle không làm việc.
Nếu bỏ qua sai số của BI thì khi làm việc bình thƣờng hoặc ngắn mạch ngoài tại
N1 (hình 3.5) dòng so lệch qua rơle sẽ là :
ISL = I = I1 - I2 = 0
Khi ngắn mạch trong vùng bảo vệ (N2) dòng một phía (I2) sẽ thay đổi cả về chiều
và trị số. Khi đó dòng so lệch qua rơle sẽ là :
ISL = I = I1 + I2 ≠ 0
Nếu ISL = I lớn hơn giá trị chỉnh định của dòng khởi động (Ikđ) thì bảo vệ sẽ tác
động tách phần tử bị sự cố ra khỏi hệ thống.
Trong thực tế vận hành thiết bị, do có sự sai số của BI đặc biệt là sự bão hào
mạch từ, nên trong chế độ vận hành bình thƣờng cũng nhƣ ngắn mạch ngoài vẫn có
dòng qua rơle gọi là dòng không cân bằng (Ikcb).
Do đó để bảo vệ rơle không tác động nhầm, thì dòng khởi động của bảo vệ phải
chỉnh định sao cho lớn hơn dòng không cân bằng:
Ikđ > Ikcbmax
Để tăng khả năng làm việc ổn định và tin cậy của bảo vệ, ngƣời ta thƣờng dùng
nguyên lý làm hãm bảo vệ. Rơle so lệch có hãm so sánh hai dòng điện.Dòng điện làm
việc (Ilv) và dòng điện hãm (Ih).
Các chế độ làm việc :
- Chế độ làm việc bình thƣờng và vhế độ ngắn mạch ngoài: dòng điện sẽ bé hơn
nhiều so với dòng điện hãm (Ilv<IH) cho nên bảo vệ không tác động.
Ilv = Isl = 0
IH = I 1 + I 2
Giả thiết do biến dòng không tốt thì I1 lệch không song song so với I2
Ilv = I1 - I2
103
1
KH = là hệ số hãm của bảo vệ so lệch có thể thay đổi đƣợc
2
Để đảm bảo đƣợc tác động hãm khi có ngắn mạch ngoài vùng bảo vệ cần thực
hiện điều kiện:
IH> Ilv Rơle tác đông đúng
- Chế độ sự cố trong phạm vi bảo vệ:
Ilv = Isl = I1 + I2
IH = I 1 - I2
Nhƣ vậy trong trƣờng hợp này Ilv>IH thì rơle tác động.
ISL*
d KH=0
ISL>>
Đặc tính
Vùng tác
sự cố Vùng
động
hãm
c
Vùng hãm
KH =0 b
bổ xung
a 2
ISL> 1
0 IH*
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Base Poin1 Base Poin2
Hình 2.4 Sơ đồ nguyên lí bảo vệ so lệch có hãm, sử dụng rơ le điện cơ
104
Trong đó:
*
I SL = (0,1 ÷0,4)
KH = 0
SLOPE1 = tg1 = 0,25

BASE POIN 1 = 0
SLOPE2 = tg2 = 0,5
BASE POIN 2 = 2,5
1
I SL 
Uk %
Đối với máy biến áp thành phần sóng hài bậc cao (25) đƣợc tách ra khỏi để tăng
cƣờng hãm nhằm tránh tác động nhầm của bảo vệ khi đóng máy biến áp không tải, máy
biến áp bị kích thích hoặc ngắn mạch ngoài. Do điện từ hóa xung kích xuất hiện khi
đóng máy biến áp không tải chứa một phân lƣợng rất lớn sóng hài bậc cao (bậc 2) và
có thể đạt đƣợc đến trị số cực đại khoảng 20%  30% trị số dòng sự cố còn khi MBA
quá kích thích thì thành phần hài bậc 5 tăng lên đột ngột
Bảo vệ so lệch dòng thứ tự không: I 0 /87N (bảo vệ chống chạm đất hạn chế (REF-
Restricted_Earth_Fault)
Để bảo vệ chống chạm đất trong cuộn dây nối hình sao có trung điểm nối đất
của máy biến áp, ngƣời ta dùng sơ đồ bảo vệ chống chạm đất có giới hạn. Thực chất
đây là loại bảo vệ so lệch dòng điện thứ tự không có miền bảo vệ đƣợc giới hạn giữa
máy biến dòng đặt ở trung tính máy biến áp và tổ máy biến dòng nối theo bộ lọc dòng
điện thứ tự không đặt ở phía đầu ra của cuộn dây nối hình sao của máy biến áp.
Bảo vệ quá dòng điện cắt nhanh: I>>/50
Bảo vệ quá dòng cắt nhanh trƣờng có độ nhậy cao, đảm bảo tính chọn lọc bằng
cách chọn dòng điện lớn hơn dòng điện ngắn mạch lớn nhất qua chỗ đặt bảo vệ khi
105
ngắn mạch ở ngoài phần tử đƣợc bảo vệ.Khi ngắn mạch trong vùng bảo vệ, dòng điện
ngắn mạch sẽ lớn hơn dòng điện khởi động, bảo vệ sẽ tác động.
TG2 TG3
TG1 N2
D1 D2
I>>
t=0 I>> t= 0 I>>
IN ngoài vùng
Hình 2.5 Bảo vệ quá dòng cắt nhanh

Đối với rơle quá dòng điện cắt nhanh khi dòng điện qua bảo vệ tăng đến I > Ikđ
bảo vệ tác động cắt máy cắt tức thời với thời gian t  0sec.
Dòng khởi động của rơle đƣợc chỉnh định theo biểu thức:
Ikđ = kat IN ngoài max
Với: kat = 1,3  1,5 tuỳ thuộc vào loại rơle sử dụng
Ngoài ra bảo vệ dòng điện cắt nhanh còn đƣợc chỉnh định theo dòng điện từ hoá
nhẩy vọt khi đóng máy biến áp.
IKđ = kat I  nv
Để thoả mãn điều kiện này thƣờng chọn
kat = ( 3  5 )IđmB
Dòng ngắn mạch lớn nhất là ngay trên thanh góp:
Ikđ = kat IN TG2(max)
Ikđ = kat IN TG3(max)
Nhƣợc điểm cuả bảo vệ quá dòng điện cắt nhanh là thời gian tác động nhanh
nhƣng không bao giờ bảo vệ đƣợc toàn bộ đƣờng dây, chỉ bảo vệ đƣợc đến dòng khởi
106
động nên không làm bảo vệ chính cho đƣờng dây mà cần phải đặt thêm bảo vệ quá
dòng có thời gian (I>)
Bảo vệ quá dòng có thời gian: I>/51,51V
Bảo vệ quá dòng điện có thời gian thƣờng đƣợc dùng làm bảo vệ chính cho các
máy biến áp có công suất bé và làm bảo vệ dự phòng cho máy biến áp có công suất
trung bình và lớn để chống các dạng ngắn mạch bên trong và bên ngoài máy biến áp.
1 2
HT
N2
I> I>>
t1 t2
Hình 2.6 Bảo vệ quá dòng có thời gian

Đối với máy biến áp 2 cuộn dây dùng một bộ bảo vệ đặt ở phía nguồn cung
cấp.Với máy biến áp nhiều cuộn dây thƣờng mỗi phía đặt một bộ. Dòng điện khởi động
của bảo vệ chọn theo dòng điện danh định của biến áp có xét đến khả năng quá tải.Thời
gian làm việc của bảo vệ chọn theo nguyên tắc bậc thang, phối hợp với thời gian làm
việc của các bảo vệ lân cận trong hệ thống.
Dòng khởi đông của rơle đƣợc chỉnh định theo biểu thức :
K at  K mm
I kd   I lv max
K tv
Trong đó:
Ilvmax là dòng điện làm việc lớn nhất cho phép đối với phần tử đƣợc bảo vệ
Kat hệ số an toàn lấy Kat = 1,1 1,2
Kmm hệ số mở máy Kmm Tuỳ vị tí đặt bảo vệ
Ktv hệ số trở về rơle cơ lấy Ktv = 0,8 0,95
107
Nếu trƣờng hợp điều Ilvmax<Ikđ< INNmin không thỏa ta sử dụng bảo vệ quá dòng có
thời gian kết hợp kiểm tra áp.
Bảo vệ quá dòng thứ tự không: I 0 >/51N
Bảo vệ này đặt ở trung tính máy biến áp dùng để chống các dạng ngắn mạch
chạm đất các phía.Có thể dùng loại có đặc tính thời gian phụ thuộc (tỉ lệ nghịch).
110kV
I0>
35kV
I0>
22kV
Hình 2.7 Bảo vệ quá dòng TTK

Trong chế độ làm việc bình thƣờng, nếu hệ thống có 3 pha hoàn toàn đối xứng và
không có thành phần hài bậc cao thì dòng điện đi qua BI0 là bằng không. Tuy nhiên
điều này không thể thực hiện đƣợc nên qua BI0 luôn có dòng điện không cân bằng
(Ikvb) chạy qua. Do đó phải chỉnh định rơle có dòng khởi động Ikđ> Ikcb.
Ikcb = (0,10.3).IdđBI
Nên có: Ikđ = (0,10.3).IdđBI
t I 0 (110)  t I 0 ( 22)  t
108
Trong chế đọ sự cố chạm đất, lúc đó dòng thứ tự không đi qua bảo vệ sẽ tăng lên
nếu I0SC Ikt thì bảo vệ tác động.
Các bảo vệ chống quá tải: I  /49
Quá tải làm cho nhiệt độ của máy biến áp tăng cao quá mức cho phép, nếu thời
gian kéo dài sẽ làm giảm tuổi thọ máy biến áp. Để bảo vệ chống quá tải ở máy biến áp
công suất bé dùng loại bảo vệ quá dòng điện thông thƣờng, với máy biến áp lớn, ngƣời
ta dùng nguyên lí hình ảnh nhiệt để thực hiện bảo vệ chống quá tải. Bảo vệ loại này
phản ánh mức tăng nhiệt độ ở những điểm kiểm tra khác nhau trong máy biến áp và tuỳ
theo mức tăng nhiệt độ mà có nhiều cấp tác động khác nhau: cảnh báo, khởi động các
mức làm mát bằng cách tăng tốc độ tuần hoàn của dầu, giảm tải máy biến áp. Nếu các
cấp tác động này không mang lại hiệu quả, nhiệt độ máy biến áp vẫn vƣợt quá giới hạn
cho phép và kéo dài quá thời gian quy định thì sẽ cắt máy biến áp ra khỏi hệ thống.
109
CHƢƠNG 3: GIỚI THIỆU TÍNH NĂNGVÀ

THÔNG SỐ CÁC LOẠI RƠLE SỬ DỤNG
Các hệ thống bảo vệ dùng thiết bị kỹ thuật số có những ƣu việt rất lớn nhƣ sau:
Tích hợp đƣợc nhiều chức năng vào một bộ bảo vệ nên kích thƣớc gọn gàng,
đƣợc chuẩn hóa .
Độ tin cậy và độ sẵn sàng cao, nhờ giảm đƣợc yêu cầu bảo chì các chi tiết cơ khí,
trạng thái của rơle luôn đƣợc kiểm tra thƣờng xuyên.
Độ chính xác cao, công suất tiêu thụ nhỏ (0,1 VA)
Dễ dàng liên kết với các thiết bị khác và với mạng thông tin đo lƣờng, điều khiển
tòan hệ thống điện.
Ngoài chức năng bảo vệ còn có thể thực hiện nhiều choc năng khác nhƣ: Đo
lƣờng, hiển thị, ghi chép và lƣu giữ thông tin, thông số trong hệ thống
Để bảo vệ cho máy biến ở đây ta chọn loại rơle bảo vệ 7UT633 do tập đoàn
Siemens AG chế tạo làm bảo vệ chính cho máy biến áp, loai rơle 7SJ621 làm bảo vệ
dự phòng
3.1. RƠLE BẢO VỆ SO LỆCH 7UT633

3.1.1. Giới thiệu tổng quan về rơle 7UT633
Rơle số 7UT633 đƣợc sử dụng để bảo vệ chính cho máy biến áp 3 cuộn dây hoặc
máy biến áp tự ngẫu ở tất cả các cấp điện áp.Rơle này cũng có thể dùng để bảo vệ cho
các loại máy điện quay nhƣ máy phát điện, động cơ, các đƣờng dây ngắn hoặc các
thanh cái cỡ nhỏ (có từ 3-5 lộ ra).Các chức năng khác đƣợc tích hợp trong rơle 7UT633
làm nhiệm vụ dự phòng nhƣ bảo vệ quá dòng, quá tải nhiệt, bảo vệ quá kích thích,
chống hƣ hỏng máy cắt.Bằng cách phối hợp các chức năng tích hợp trong 7UT633 ta
có thể đƣa ra phƣơng thức bảo vệ phù hợp và kinh tế cho đối tƣợng cần bảo vệ chỉ cần
sử dụng một rơle. Đây là quan điểm chung để chế tạo các rơle số hiên đại ngày nay.
110
3.1.2. Giới thiệu các chức năng bảo vệ đƣợc tích hợp trong rơle 7UT633.
Chức năng bảo vệ so lệch máy biến áp:
Đây là chức năng bảo vệ chính của rơle 7UT633.
Đặc tính tác động có hãm của rơle.
Có khả năng ổn định đối với quá trình quá độ gây ra bởi các hiện tƣợng quá kích
thích máy biến áp bằng cách sử dụng các sóng hài bậc cao, chủ yếu là bậc 3 và bậc 5.
Có khả năng ổn định đối với các dòng xung kích dựa vào các sóng hài bậc hai.
Không phản ứng với thành phần một chiều và bão hoà máy biến dòng.
Ngắt với tốc độ cao và tức thời đối với dòng sự cố lớn.
- Bảo vệ so lệch cho máy phát điện, động cơ điện, đƣờng dây ngắn hoặc thanh
góp cỡ nhỏ.
- Bảo vệ chống chạm đất hạn chế (REF)
- Bảo vệ so lệch trở kháng cao.
- Bảo vệ chống chạm vỏ cho máy biến áp.
- Bảo vệ chống mất cân bằng tải.
- Bảo vệ quá dòng đối với dòng chạm đất.
- Bảo vệ quá dòng pha.
- Bảo vệ quá tải theo nguyên lí hình ảnh nhiệt.
- Bảo vệ quá kích thích.
- Bảo vệ chống hƣ hỏng máy cắt.
Ngoài ra rơle 7UT633 còn có các chức năng sau:
- Đóng cắt trực tiếp từ bên ngoài: Rơle nhận tín hiệu từ ngoài đƣa vào thông qua
các đầu vào nhị phân. Sau khi xử lí thông tin, rơle sẽ có tín hiệu phản hồi đến các đầu
ra, các đèn LED.
- Cung cấp các công cụ thuận lợi cho việc kiểm tra, thử nghiệm rơle.
- Cho phép ngƣời dùng xác định các hàm logic phục vụ cho các phƣơng thức bảo
vệ.
Chức năng theo dõi, giám sát:
- Liên tục tự giám sát các mạch đo lƣờng bên trong, nguồn điện của rơle, các
phần cứng, phần mềm tính toán của rơle với độ tin cậy cao.
111
- Liên tục đo lƣờng, tính toán và hiển thị các đại lƣợng vận hành lên màn hình
hiển thị (LCD) mặt trƣớc rơle.
- Ghi lại, lƣu giữ các số liệu, các sự cố và hiển thị chúng lên màn hình hoặc
truyền dữ liệu đến các trung tâm điều khiển thông qua các cổng giao tiếp.
- Giám sát mạch tác động ngắt.
3.1.3. Khả năng truyền thông, kết nối của rơle 7UT633.
Với nhu cầu ngày càng cao trong việc điều khiển và tự động hoá hệ thống điện,
các rơle số ngày nay phải đáp ứng tốt vấn đề truyền thông và đa kết nối. Rơle 7UT633
đã thoả mãn các yêu cầu trên, nó có các cổng giao tiếp sau:
Cổng giao tiếp với máy tính tại trạm (Local PC):
Cổng giao tiếp này đƣợc đặt ở mặt trƣớc của rơle, hỗ trợ chuẩn truyền tin công
nghiệp RS232. Kết nối qua cổng giao tiếp này cho phép ta truy cập nhanh tới rơle
thông qua phần mềm điều khiển DIGSI 4 cài đặt trên máy tính, do đó ta có thể dễ dàng
chỉnh định các thông số, chức năng cũng nhƣ các dữ liệu có trong rơle. Điều này đặc
biệt thuận lợi cho việc kiểm tra, thử nghiệm rơle trƣớc khi đƣa vào sử dụng.
Cổng giao tiếp dịch vụ:
Cổng kết nối này đƣợc đặt phía sau của rơle, sử dụng chuẩn truyền tin công
nghiệp RS485, do đó có thể điều khiển tập trung một số bộ bảo vệ rơle bằng phần mềm
DIGSI 4. Với chuẩn RS485, việc điều khiển vận hành rơle từ xa có thể thực hiện thông
qua MODEM cho phép nhanh chóng phát hiện xử lí sự cố từ xa. Với phƣơng án kết nối
bằng cáp quang theo cấu trúc hình sao có thể thực hiện việc thao tác tập trung. Đối với
mạng kết nối quay số, rơle hoạt động nhƣ một Web-server nhỏ và gửi thông tin đi dƣới
dạng các trang siêu liên kết văn bản đến các trình duyệt chuẩn có trên máy tính.
Cổng giao tiếp hệ thống:
Cổng này cũng đƣợc đặt phía sau của rơle, hỗ trợ chuẩn giao tiếp hệ thống của
IEC: 60870-5-103. Đây là chuẩn giao thức truyền tin quốc tế có hiệu quả tốt trong lĩnh
vực truyền thông bảo vệ hệ thống điện.Giao thức này đƣợc hỗ trợ bởi nhiều nhà sản
112
xuất và đƣợc ứng dụng trên toàn thế giới.Thiết bị đƣợc nối qua cáp điện hoặc cáp
quang đến hệ thống bảo vệ và điều khiển trạm nhƣ SINAULT LAS hoặc SICAM qua
giao diện này.
Cổng kết nối này cũng hỗ trợ các giao thức khác nhƣ PROFIBUS cho hệ thống
SICAM, PROFIBUS-DP, MOSBUS, DNP3.0
3.1.4. Một số thông số kỹ thuật của rơle 7UT633
Mạch đầu vào
Dòng điện danh định: 1A, 5A hoặc 0,1A ( có thể lựa chọn đƣợc)
Tần số danh định: 50 Hz, 60 Hz, 16,7 Hz ( có thể lựa chọn đƣợc)
Công suất tiêu thụ đối với các đầu vào:
- Với Iđm= 1A  0.3 VA
- Với Iđm= 5A  0.55 VA
- Với Iđm= 0.1A  1 mVA
- Đầu vào nhạy  0.55 VA
Khả năng quá tải về dòng:
- Theo nhiệt độ ( trị hiệu dụng):
Dòng lâu dài cho phép : 4.Iđm
Dòng trong 10s : 30.Iđm
Dòng trong 1s : 100.Iđm
- Theo giá trị dòng xung kích: 250Iđmtrong1/2 chu kì
Khả năng quá tải về dòng điện cho đầu vào chống chạm đất có độ nhạy cao:
- Theo nhiệt độ ( trị hiệu dụng):
Dòng lâu dài cho phép : 15A
Dòng trong 10s : 100A
Dòng trong 1s : 300A
- Theo giá trị dòng xung kích: 750A trong1/2 chu kì
Điện áp cung cấp định mức:
113
- Điện áp một chiều:

24 đến 48V
60 đến 125V
110 đến 250V
Điện áp xoay chiều: 115V ( f=50/60Hz 230V
Khoảng cho phép : - 20%  +20% (DC)  15% (AC)
Công suất tiêu thụ : 5  7 W
Đầu vào nhị phân.
Số lƣợng :5
Điện áp danh định : 24  250V (DC)
Dòng tiêu thụ : 1,8mA
Điên áp lớn nhất cho phép: 300V (DC)
Đầu ra nhị phân:
Số lƣợng: 8 tiếp điểm và 1 tiếp điểm cảnh báo
Khả năng đóng cắt:
Đóng: 1000W/VA
Cắt: 30 W/VA
Cắt với tải là điện trở: 40W
Cắt với tải là L/R  50ms: 25W
Điện áp đóng cắt: 250V
Dòng đóng cắt cho phép: 30A cho 0,5s, 5A không hạn chế thời gian
Đèn tín hiệu LED
1 đèn màu xanh báo rơle đã sẵn sàng làm việc
1 đèn màu đỏ báo sự cố xảy ra trong role
14 đèn màu đỏ khác phân định tình trạng làm việc của rơle
3.1.5. Nguyên lý hoạt động chung của rơle 7 UT633.
- Rơle 7UT633 đƣợc trang bị hệ thống vi xử lý 32 bít.
114
- Thực hiện xử lý hoàn toàn tín hiệu số từ đo lƣờng, lấy mẫu, số hoá các đại lƣợng
đầu vào tƣơng tự đến việc xử lý tính toán và tạo các lệnh, các tín hiệu đầu ra.
- Cách li hoàn toàn về điện giữa mạch xử lý bên trong của 7UT633 với các mạch
đo lƣờng điều khiển và nguồn điện do cách sắp xếp đầu vào tƣơng tự của các bộ
chuyển đổi, các đầu vào, đầu ra nhị phân, các bộ chuyển đổi DC/AC hoặc AC/DC.
- Hoạt động đơn giản, sử dụng panel điều khiển tích hợp hoặc máy tính cá nhân
sử dụng phần mềm DIGSI .
- Đầu vào tƣơng tự AI truyền tín hiệu dòng và áp nhận đƣợc từ các thiết bị biến
dòng, biến điện áp sau đó lọc, tạo ngƣỡng tín hiệu cung cấp cho quá trình xử lý tiếp
theo. Rơle 7UT633 có 12 đầu vào dòng điện và 4 đầu vào điện áp.Tín hiệu tƣơng tự sẽ
đƣợc đƣa đến khối khuếch đại đầu vào IA.Khối IA làm nhiệm vụ khuếch đại, lọc tín
hiệu để phù hợp với tốc độ và băng thông của khối chuyển đổi số tƣơng tự AD.
Khối AD gồm 1 bộ dồn kênh, 1 bộ chuyển đổi số tƣơng tự và các modul nhớ
dùng để chuyển đổi tín hiệu tƣơng tự sang tín hiệu số sau đó truyền tín hiệu sang khối
vi xử lý( C)
Khối vi xử lý chính là bộ vi xử lý 32 bít thực hiện các thao tác sau:
- Lọc và chuẩn hoá các đại lƣợng đo. Ví dụ: xử lý các đại lƣợng sao cho phù hợp
với tổ đấu dây của máy biến áp, phù hợp với tỷ số biến đổi của máy biến dòng.
115
AI IA AD µ C OA
I L1M1 Error
Run
I L2M1
I L3M1 Output relays

user
programmable
I L1M2
I L2M2 LEDs on the front

panel,
user-programmable
I L3M2
I L1M3 µC Display on
To PC
the front panel
I L2M3
Front serial
operarating interface PC/Modem/
I L3M3 RTD-box
Serial service eg.RTD-box

interface
I X1
I X2 Additional
# serial interface To PC
7 8 9
Operator 4 5 6 Serial System
control panel 1 2 3 interface To
ESC ENTER . 0 +/- SCADA
Binary inputs, programmable
Time e.g.radio
synchronization clock
PS
Uaux Power supply
Hình 3.1Cấu trúc phần cứng của bảo vệ so lệch 7UT633

- Liên tục giám sát các đại lƣợng đo, các giá trị đặt cho từng bảo vệ.
- Hình thành các đại lƣợng so lệch và hãm.
116
- Phân tích tần số của các dòng điện pha và dòng điện hãm.
- Tính toán các dòng điện hiệu dụng phục vụ cho bảo vệ, quá tải, liên tục theo dõi
sự tăng nhiệt độ của đối tƣợng bảo vệ.
- Kiểm soát các giá trị giới hạn và thứ tự thời gian.
- Xử lý tín hiệu cho các chức năng logic và các chức năng logic do ngƣời sử dụng
xác định.
- Quyết định và đƣa ra lệnh cắt.
- Lƣu giữ và đƣa ra các thông số sự cố phục vụ cho việc tính toán và phân tích sự
cố.
- Thực hiện các chức năng quản lý khác nhƣ ghi dữ liệu, đồng hồ thời gian thực,
giao tiếp truyền thông.
Tiếp đó thông tin sẽ đƣợc đƣa đến khối khuếch đại tín hiệu đầu ra OA và truyền
đến các thiết bị bên ngoài.
3.1.6. Cách chỉnh định và cài đặt thông số cho rơle 7UT633
Việc cài đặt và chỉnh định các thông số, các chức năng bảo vệ trong rơle 7UT633
đƣợc thực hiện theo hai cách sau:
- Bằng bàn phím ở mặt trƣớc của rơle.
- Bằng phần mềm điều khiển rơle DIGSI 4 cài đặt trên máy tính thông qua
các cổng giao tiếp.
Rơle của hãng Siemens thƣờng tổ chức các thông số trạng thái và chức năng bảo
vệ theo các địa chỉ, tức là đối với mỗi chức năng, thông số cụ thể sẽ ứng với một địa
chỉ nhất định. Mỗi địa chỉ lại có những lựa chọn để cài đặt.Ví dụ ở bảng 4.1.
117
Bảng 3.1 Địa chỉ và chức năng tƣơng ứng của 7UT633
Địa chỉ Các lựa chọn Cài đặt Nội dung
3 phase Transformer
1 phase Transformer
Chọn đối tƣợng đƣợc
Autotransformer
105 3phase Transformer bảo vệ: máy biến áp ba
Generator/Motor
3 phase Busbar pha
1 phase Busbar
Disable Bật chức năng bảo

112 Enable
Enable vệ so lệch
Disable Bật chức năng bảo vệ chống

113 Enable
Enable chạm đất hạn chế
Disable Bật chức năng bảo vệ

142 Enable
Enable quá tải nhiệt.
3.1.7. Chức năng bảo vệ so lệch máy biến áp:

IS1 IS2
Đối tƣợng
đƣợc bảo vệ
IT1 IT2
87/I
IT1+IT2
Hình 3.2Nguyên lý bảo vệ so lệch MBA rơle 7UT633
118
Phối hợp các đại lƣợng đo lƣờng.
Các phía của máy biến áp đều đặt máy biến dòng, dòng điện thứ cấp của các máy
biến dòng này không hoàn toàn bằng nhau. Sự sai khác này phụ thuộc vào nhiều yếu tố
nhƣ tỉ số biến đổi, tổ nối dây, sự điều chỉnh điện áp của máy biến áp, dòng điện định
mức, sai số, sự bão hoà của máy biến dòng. Do vậy để tiện so sánh dòng điện thứ cấp
máy biến dòng ở các phía máy biến áp thì phải biến đổi chúng về cùng một phía, chẳng
hạn phía sơ cấp.
Việc phối hợp giữa các đại lƣợng đo lƣờng ở các phía đƣợc thực hiện một cách
thuần tuý toán học nhƣ sau:
Im = k.K.In
Trong đó:
- Im ma trận dòng điện đã đƣợc biến đổi ( IA, IB, IC)
- k hệ số
- K ma trận hệ số phụ thuộc vào tổ nối dây máy biến áp.
- In ma trận dòng điện pha ( IL1, IL2, IL3)
So sánh các đại lƣợng đo lƣờng :
Sau khi dòng đầu vào đã thích ứng với tỉ số biến dòng, tổ đấu dây, xử lí dòng thứ
tự không, các đại lƣợng cần thiết cho bảo vệ so lệch đƣợc tính toán từ dòng trong các
pha IA, IB và IC, bộ vi xử lí sẽ so sánh về mặt trị số:
. . .
ISL = I 1  I 2  I 3
. . .
IH = I 1 + I 2 + I 3
I1,I2 ,I3 là dòng điện cuộn cao áp, trung áp và hạ áp máy biến áp.
119
Có hai trƣờng hợp sự cố xảy ra

Trƣờng hợp sự cố ngắn mạch ngoài vùng bảo vệ hoặc ở chế độ làm việc bình
thƣờng. Khi đó I1 ngƣợc chiều với I2, I3và I1= I2 + I3
. . .
ISL= I 1  I 2  I 3 =0
. .
IH =∑ Ii =2 I 1
Trƣờng hợp ngắn mạch trong vùng bảo vệ, nguồn cung cấp từ phía cao áp nên:
. . . .
ISL= I1  I 2  I 3 = I1 (I2=I3=0)
. . . .
IH = I 1 + I 2 + I 3 = I 1
Các kết quả trên cho thấy khi có sự cố (ngắn mạch) xảy ra trong vùng bảo vệ thì
ISL= IH, do vậy đƣờng đặc tính sự cố có độ dốc bằng 1.
Tính tác động:
Để đảm bảo bảo vệ so lệch tác động chắc chắn khi có sự cố bên ngoài ta cần
chỉnh định các trị số tác động cho phù hợp với yêu cầu cụ thể. Rơle 7UT613 đƣợc sử
dụng có đƣờng đặc tính tác động cho chức năng bảo vệ so lệch thoả mãn các yêu cầu
bảo vệ .
120
Hình 3.3 Đặc tính tác động của rơle 7UT633.

Theo hình vẽ đƣờng đặc tính tác động gồm các đoạn:
- Đoạn a: Biểu thị giá trị dòng điện khởi động ngƣỡng thấp IDIFF> của bảo vệ ( địa
chỉ 1221), với mỗi máy biến áp xem nhƣ hằng số. Dòng điện này phụ thuộc dòng điện
từ hoá máy biến áp.
- Đoạn b: Đoạn đặc tính có kể đến sai số biến đổi của máy biến dòng và sự thay
đổi đầu phân áp của máy biến áp. Đoạn b có độ dốc SLOPE 1( địa chỉ 1241) với điểm
bắt đầu là BASE POINT 1( địa chỉ 1242)
- Đoạn c: Đoạn đặc tính có tính đến chức năng khoá bảo vệ khi xuất hiện hiện
tƣợng bão hoà không giống nhau ở các máy biến dòng. Đoạn c có độ dốc SLOPE 2
(địa chỉ 1243) với điểm bắt đầu BASE POINT 2 (địa chỉ 1244)
- Đoạn d: Là giá trị dòng điện khởi động ngƣỡng cao IDIFF>> của bảo vệ ( địa
chỉ 1231). Khi dòng điện so lệch ISL vƣợt quá ngƣỡng cao này bảo vệ sẽ tác động
không có thời gian mà không quan tâm đến dòng điện hãm IH và các sóng hài dùng để
hãm bảo vệ. Qua hình vẽ ta thấy đƣờng đặc tính sự cố luôn nằm trong vùng tác động.
121
Các dòng điện ISL và IH đƣợc biểu diễn trên trục toạ độ theo hệ tƣơng đối định mức.
Nếu toạ độ điểm hoạt động ( ISL, IH) xuất hiện gần đặc tính sự cố sẽ xảy ra tác động.
3.1.7.Vùng hãm bổ xung :
Đây là vùng hãm khi máy biến dòng bão hoà.Khi xảy ra ngắn mạch ngoài vùng
bảo vệ, ở thời điểm ban đầu dòng điện ngắn mạch lớn làm cho máy biến dòng bão hoà
mạnh.Hằng số thời gian của hệ thống dài, hiện tƣợng này không xuất hiện khi xảy ra sự
cố trong vùng bảo vệ. Các giá trị đo đƣợc bị biến dạng đƣợc nhận ra trong cả thành
phần so lệch cũng nhƣ thành phần hãm. Hiện tƣợng bão hoà máy biến dòng dẫn đến
dòng điện so lệch đạt trị số khá lớn, đặc biệt khi mức độ bão hoà của các máy biến
dòng là khác nhau.Trong thời gian đó nếu điểm hoạt động (IH, ISL) rơi vào vùng tác
động thì bảo vệ sẽ tác động nhầm.Rơle 7UT633 cung cấp chức năng tự động phát hiện
hiện tƣợng bão hoà và sẽ tạo ra vùng hãm bổ xung.Sự bão hoà của máy biến dòng
trong suốt thời gian xảy ra ngắn mạch ngoài đƣợc phát hiện bởi trị số dòng hãm có giá
trị lớn hơn. Trị số này sẽ di chuyển điểm hoạt động đến vùng hãm bổ sung giới hạn
bởi đoạn đặc tính b và trục IH (khác với 7UT513).
I DIFF
I N
I DIFF
Vïng t¸c ®éng Vïng kho¸
Vïng h·m bæ sung
IREST
I N
Hình 3.4 Vùng hãm bổ sung
122
Từ hình vẽ ta thấy:
Tại điểm bắt đầu xảy ra sự cố A, dòng sự cố tăng nhanh sẽ tạo nên thành phần
hãm lớn. BI lập tức bị bão hoà (B). Thành phần so lệch đƣợc tạo thành và thành phần
hãm giảm xuống kết quả là điểm hoạt động (ISL, IH) có thể chuyển dịch sang vùng tác
động (C).
Ngƣợc lại, khi sự cố xảy ra trong vùng bảo vệ, dòng điện so lệch đủ lớn, điểm
hoạt động ngay lập tức dịch chuyển dọc theo đƣờng đặc tính sự cố. Hiện tƣợng bão hoà
máy biến dòng đƣợc phát hiện ngay trong 1/4 chu kỳ đầu xảy ra sự cố, khi sự cố ngoài
vùng bảo vệ đƣợc xác định. Bảo vệ so lệch sẽ bị khoá với lƣợng thời gian có thể điều
chỉnh đƣợc. Lệnh khoá đƣợc giải trừ ngay khi điểm hoạt động chuyển sang đƣờng đặc
tính sự cố. Điều này cho phép phân tích chính xác các sự cố liên quan đến máy biến áp.
Bảo vệ so lệch làm việc chính xác và tin cậy ngay cả khi BI bão hoà.
Vùng hãm bổ sung có thể hoạt động độc lập cho mỗi pha đƣợc xác định bằng việc
chỉnh định các thông số, chúng đƣợc sử dụng để hãm pha bị sự cố hoặc các pha khác
hay còn gọi là chức năng khoá chéo.
Chức năng hãm theo các sóng hài
Khi đóng cắt máy biến áp không tải hoặc kháng bù ngang trên thanh cái đang có
điện có thể xuất hiện dòng điện từ hoá đột biến.Dòng đột biến này có thể lớn gấp nhiều
lần Iđm và có thể tạo thành dòng điện so lệch.Dòng điện này cũng xuất hiện khi đóng
máy biến áp làm việc song song với máy biến áp đang vận hành hoặc quá kích thích
máy biến áp.
Phân tích thành phần đột biến này, ta thấy có một thành phần đáng kể sóng hài
bậc hai, thành phần này không xuất hiện trong dòng ngắn mạch. Do đó ngƣời ta tách
thành phần hài bậc hai ra để phục vụ cho mục đích hãm bảo vệ so lệch. Nếu thành phần
hài bậc hai vƣợt quá ngƣỡng đã chọn, thiết bị bảo vệ sẽ bị khoá lại.
Bên cạnh sóng hài bậc hai, các thành phần sóng hài kháccũng có thể đƣợc lựa
chọn để phục vụ cho mục đích hãm nhƣ: thành phần hài bậc bốn thƣờng đƣợc phát
123
hiện khi có sự cố không đồng bộ, thành phần hài bậc ba và năm thƣờng xuất hiện khi
máy biến áp quá kích thích. Hài bậc ba thƣờng bị triệt tiêu trong máy biến áp có cuộn
tam giác nên hài bậc năm thƣờng đƣợc sử dụng hơn.Bộ lọc kĩ thuật số phân tích các
sóng vào thành chuỗi Fourier và khi thành phần nào đó vƣợt quá giá trị cài đặt, bảo vệ
sẽ gửi tín hiệu tới các khối chức năng để khoá hay trễ.
Tuy nhiên bảo vệ so lệch vẫn làm việc đúng khi máy biến áp đóng vào một pha bị
sự cố, dòng đột biến có thể xuất hiện trong pha bình thƣờng. Đây gọi là chức năng
khoá chéo.
3.1.8. Chức năng bảo vệ chống chạm đất hạn chế (REF) của 7T633.
Đây chính là bảo vệ so lệch dòng điện thứ tự không.Chức năng REF dùng phát
hiện sự cố trong máy biến áp lực có trung điểm nối đất. Vùng bảo vệ là vùng giữa máy
biến dòng đặt ở dây trung tính và tổ máy biến dòng nối theo sơ đồ bộ lọc dòng điện thứ
tự không đặt ở phía đầu ra của cuộn dây nối hình sao của máy biến áp.
3.1.9. Nguyên lí làm việc của REF trong rơle 7UT633.
Bảo vệ chống chạm đất hạn chế REF sẽ so sánh dạng sóng cơ bản của dòng điện
trong dây trung tính ( ISP) và dạng sóng cơ bản của dòng điện thứ tự không tổng ba pha.
L1
IL1
L2
IL2
L3
IL3
3I’’0 = IA + IB + IC
ISL = 3I’’0
7UT633
Hình 3.5Nguyên lí bảo vệ chống chạm đất hạn chế trong 7UT633.
124
3I'0  ISP (Dòng chạy trong dây trung tính)

3I''0  IL1  I L2  I L3 ( Dòng điện tổng từ các BI đặt ở các pha)
Trị số dòng điện cắt IREF và dòng điện hãm IH đƣợc tính nhƣ sau:
IREF  3I0'
IH  k.( 3I0'  3I0''  3I0'  3I0'' )
Trong đó k là hệ số, trong trƣờng hợp chung, giả thiết k =1
Xét các trƣờng hợp sự cố sau:

''
Sự cố chạm đất ngoài vùng bảo vệ: khi đó 3I 0 và 3I '0 sẽ ngƣợc pha và cùng
''
biên độ, do đó 3I 0 = - 3I '0 . Vậy ta có:
'
IREF = 3I 0
IH  3I'0  3I''0  3I'0  3I''0  2. 3I'0
Dòng tác động cắt (IREF) bằng dòng chạy qua điểm đấu sao, dòng hãm bằng 2 lần
dòng cắt.
Sự cố chạm đất trong vùng bảo vệ của cuộn dây nối sao mà không có nguồn ở
''
phía cuộn dây nối sao đó. Trong trƣờng hợp này thì 3I 0 = 0, do đó ta có:
'
IREF = 3I 0
IH  3I0'  0  3I0'  0  0
Dòng tác động cắt (IREF) bằng dòng chạy qua điểm đấu sao, dòng hãm bằng 0.
Sự cố chạm đất trong vùng bảo vệ ở phía cuộn dây hình sao có nguồn đi đến:
3I ''0  3I '0
'
IREF = 3I 0
125
IH  3I0'  3I0''  3I0'  3I0''  2. 3I0''
Dòng tác động cắt (IREF) bằng dòng chạy qua điểm đấu sao, dòng hãm âm.
Từ kết quả trên ta thấy:
- Khi sự cố chạm đất trong vùng bảo vệ, dòng hãm luôn có giá trị âm hoặc bằng
không (IH  0) và dòng cắt luôn tồn tại (IREF > 0) do đó bảo vệ luôn tác động.
- Khi sự cố ở ngoài vùng bảo vệ không phải là sự cố chạm đất sẽ xuất hiện dòng
điện không cân bằng do sự bão hoà khác nhau giữa các BI đặt ở các pha, bảo vệ sẽ
phản ứng nhƣ trong trƣờng hợp chạm đất một điểm trong vùng bảo vệ. Để tránh bảo vệ
tác động sai, chức năng REF trong 7UT633 đƣợc trang bị chức năng hãm theo góc pha.
''
Thực tế 3I 0 và 3I '0 không trùng pha nhau khi chạm đất trong vùng bảo vệ và
ngƣợc pha nhau khi chạm đất ngoài vùng bảo vệ do các máy biến dòng không phải là lí
''
tƣởng. Giả sử góc lệch pha của 3I 0 và 3I '0 là . Dòng điện hãm IH phụ thuộc trực tiếp
vào hệ số k, hệ số này lại phụ thuộc vào góc lệch pha giới hạn gh. Ví dụ ở rơle
7UT633 cho k = 4 thì gh = 100, có nghĩa là với > 100 sẽ không có lệnh cắt gửi đi. Ta
có đặc tính tác động của bảo vệ chống chạm đất hạn chế trong rơle 7UT633.
Hình 3.6Đặc tính tác động của bảo vệ chống chạm đất hạn chế.
126
3.1.10. Chức năng bảo vệ quá dòng của rơle 7UT633.

Rơle 7UT633 cung cấp đầy đủ các loại bảo vệ quá dòng nhƣ:
- Bảo vệ quá dòng cắt nhanh, có trễ hoặc không trễ
- Bảo vệ quá dòng thứ tự không cắt nhanh, có trễ hoặc không trễ
- Bảo vệ quá dòng có thời gian, đặc tính thời gian độc lập hay phụ thuộc.
- Bảo vệ quá dòng thứ tự không có thời gian, đặc tính thời gian độc lập hay phụ
thuộc.
Loại bảo vệ quá dòng, quá dòng thứ tự không có đặc tính thời gian phụ thuộc của
7UT633 có thể hoạt động theo các chuẩn đƣờng cong của IEC, ANSI và IEEE hoặc
theo đƣờng cong do ngƣời dùng tự thiết lập.
3.1.11. Chức năng bảo vệ chống quá tải.
Rơle 7UT633 cung cấp hai phƣơng pháp bảo vệ chống quá tải:
- Phƣơng pháp sử dụng nguyên lí hình ảnh nhiệt theo tiêu chuẩn IEC 60255-8.
Đây là phƣơng pháp cổ điển, dễ cài đặt.
- Phƣơng pháp tính toán theo nhiệt độ điểm nóng và tỉ lệ già hoá theo tiêu chuẩn
IEC 60354. Ngƣời sử dụng có thể đặt đến 12 điểm đo trong đối tƣợng đƣợc bảo vệ qua
1 hoặc 2 hộp RTD (Resistance Temperature Detector) nối với nhau. RTD-box 7XV566
đƣợc sử dụng để thu nhiệt độ của điểm lớn nhất. Nó chuyển giá trị nhiệt độ sang tín
hiệu số và gửi chúng đến cổng hiển thị.Thiết bị tính toán nhiệt độ của điểm nóng từ
những dữ liệu này và chỉnh định đặc tính tỉ lệ. khi ngƣỡng đặt của nhiệt độ bị vƣợt quá,
tín hiệu ngắt hoặc cảnh báo sẽ đƣợc phát ra. Phƣơng pháp này đòi hỏi phải có thông tin
đầy đủ về đối tƣợng đƣợc bảo vệ: đặc tính nhiệt của đối tƣợng, phƣơng thức làm mát.
Ta sẽ sử dụng phƣơng pháp làm mát thứ nhất : Chức năng bảo vệ chống quá tải
theo hình ảnh nhiệt chỉ cài đặt cho một phía của đối tƣợng đƣợc bảo vệ, đối với máy
biến áp điện lực thì cài đặt ở phía khong có điều chỉnh đầu phân chia điện áp. Rơle sẽ
tính độ tăng nhiệt độ của MBA theo phƣơng trình sau:
127
2
d 1 1 I 
  
dt    k .I N 
Trong đó:
 - độ chênh lệch nhiệt độ tại thời điểm đang xét so với nhiệt độ tăng cao nhất có
thể đƣợc end
- Hằng số tăng nhiệt
I - Dòng điện chạy qua cuộn dây MBA bi giới hạn bởi Imax= k.IN
IN -Dòng điện danh định của cuộn dây đƣợc bảo vệ
K - Hệ số đặc trƣng cho dòng điện lớn nhất cho phép
Khi tăng nhiệt độ  đạt đến ngƣỡng cảnh báo alarm thì tín hiệu cảnh báo đƣợc đƣa
ra nhằm mục đích giảm phụ tải nếu có thể. Khi  đạt đến ngƣỡng cao nhất có thể đƣợc
end thì MBA đƣợc cắt ra khỏi lƣới điện. Rơle 7UT633 cho phép chỉ đặt chế độ cảnh
báo, khi đó  đặt tới end thì chỉ có tín hiệu cảnh báo đƣợc đƣa ra ( không có tín hiệu
cắt)
Ngoài chức năng theo chế độ nhiệt nhƣ trên, rơle 7UT633 còn chống quá tải theo
dòng, tức là khi dòng điện đạt đến ngƣỡng cảnh báo thì tín hiệu cảnh báo cũng đƣợc
đƣa ra cho dù độ tăng nhiệt độ  chƣa đạt tới các ngƣỡng cảnh báo và cắt.
Chức năng chống quá tải có thể đƣợc khoá trong trƣờng hợp cần thiết thông qua
đầu vào nhị phân.
3.2. RƠLE SỐ 7SJ621

3.2.1. Giới thiệu tổng quan về rơle 7SJ621.
Rơle số 7SJ621 do hãng Siemens chế tạo, dùng để bảo vệ đƣờng dây trong mạng
cao áp và trung áp có trung điểm nối đất, nối đất tổng trở thấp, mạng không nối đất
hoặc nối đất bù điện dung, bảo vệ các loại động cơ không đồng bộ. Nó có đầy đủ các
chức năng để làm bảo vệ dự phòng cho máy biến áp với chức năng chính là bảo vệ quá
dòng.
128
Rơle này có những chức năng điều khiển đơn giản cho máy cắt và các thiết bị tự
động.
Logic tích hợp lập trình đƣợc (CFC) cho phép ngƣời dùng thực hiện đƣợc tất cả
các chức năng sẵn có, ví dụ nhƣ chuyển mạch tự động (khoá liên động).
Giao diện linh hoạt mở rộng cho những hệ thống điều khiển có kiến trúc giao tiếp
hiện đại.
Các chức năng bảo vệ
Bảo vệ quá dòng có thời gian ( đặc tính thời gian độc lập/ đặc tính phụ thuộc/ đặc
tính do ngƣời sử dụng cài đặt).
- Phát hiện chạm đất với độ nhạy cao.
- Bảo vệ chống hƣ hỏng cách điện.
- Hãm dòng đột biến.
- Bảo vệ động cơ
+ Giám sát dòng cực tiểu.
+ Giám sát thời gian khởi động.
+ Hạn chế khởi động lại.
+ Kẹt rotor.
- Bảo vệ quá tải.
- Giám sát nhiệt độ.
- Bảo vệ chống hƣ hỏng máy cắt.
- Bảo vệ quá dòng thứ tự nghịch.
- Tự động đóng lại.
- Chức năng khoá.
Chức năng điều khiển / logic lập trình đƣợc.
- Điều khiển máy cắt và dao cách li.
- Điều khiển qua bàn phím, đầu vào nhị phân, hệ thống DIGSI 4 hoặc SCADA.
129
- Ngƣời sử dụng cài đặt logic tích hợp lập trình đƣợc (ví dụ nhƣ cài đặt khoá liên
động).
Chức năng giám sát.
- Đo giá trị dòng làm việc
- Chỉ thị liên tục.
- Đồng hồ thời gian.
- Giám sát đóng ngắt mạch.
- 8 biểu đồ dao động ghi lỗi.
Các cổng giao tiếp
- Giao diện hệ thống.
+ Giao thức IEC 60870 – 5 – 103.
+ PROFIBUS – FMS/ - DP.
+ DNP 3.0 / MODBUS RTU
- Cung cấp giao diện cho DIGSI 4 ( modem) / Đo nhiệt độ (RTD – box)
- Giao diện ở mặt trƣớc rơle cho DIGSI 4.
- Đồng bộ thời gian thông qua IRIG B / DCF 77.
Phần cứng
- 4 máy biến dòng.
- 11 đầu vào nhị phân.
- 6 rơle đầu ra.
3.2.2. Nguyên lí hoạt động chung của rơle 7SJ621.
- Hệ thống vi xử lí 32 bit.
- Thực hiện xử lí hoàn toàn bằng tín hiệu số các quá trình đo lƣờng, lấy mẫu, số
hoá các đại lƣợng đầu vào tƣơng tự.
- Không liên hệ về điện giữa khối xử lí bên trong thiết bị với những mạch bên
ngoài nhờ bộ biến đổi DC, các biến điện áp đầu vào tƣơng tự, các đầu vào ra nhị phân.
- Phát hiện quá dòng các pha riêng biệt, dòng điện tổng.
130
- Chỉnh định đơn giản bằng bàn phím hoặc bằng phần mềm DIGSI 4.
- Lƣu giữ số liệu sự cố.
Trên hình 4-6 thể hiện cấu trúc phần cứng của rơle 7SJ621.
Bộ biến đổi đầu vào ( MI ) biến đổi dòng điện thành các giá trị phù hợp với bộ vi
xử lí bên trong của rơle. Có bốn dòng đầu vào ở MI gồm ba dòng pha, một dòng trung
tính, chúng đƣợc chuyển tới tầng khuyếch đại.
Tầng khuyếch đại đầu vào IA tạo các tín hiệu tổng trở cao từ các tín hiệu analog
đầu vào. Nó có các bộ lọc tối ƣu về dải thông và tốc độ xử lí.Tầng chuyển đổi tƣơng tự
– số ( AD ) bao gồm bộ dồn kênh, bộ chuyển đổi tƣơng tự – số ( A/D ) và những modul
nhớ để truyền tín hiệu số sang khối vi xử lí.
131
MI IA AD µ C AV
Error
Run
Status
Ia A
Output
Relays, User-
Ib Programmable
Ic
LEDs
on the Front
Panel, User-
I n I Ns programmable
D
µC
Display on
the Front Panel
7 8 9
Operator
control panel 4 5 6 Front
1 2 3 PC Port To PC
. 0 +/-
ESC ENTER
System
Serial interface To SCADA
Binary inputs
Programmable
Rear
Service Port PC/Modem/
RTD-box
Uaux Power Supply
Time
Synchronization DCF 77/
IRIG B
Hình 3.7 Cấu trúc phần cứng của rơle 7SJ621

Khối vi xử lí C bao gồm những chức năng điều khiển, bảo vệ, xử lí những đại
lƣợng đo đƣợc. Tại đây diễn ra các quá trình sau:
- Lọc và sắp xếp các đại lƣợng đo.
- Liên tục giám sát các đại lƣợng đo.
- Giám sát các điều kiện làm việc của từng chức năng bảo vệ.
132
- Kiểm soát các giá trị giới hạn và thứ tự thời gian.
- Đƣa ra các tín hiệu điều khiển cho các chức năng logic.
- Lƣu giữ và đƣa ra các thông số sự cố phục vụ cho việc tính toán và phân tích sự
cố.
- Quản lí sự vận hành của khối và các chức năng kết hợp nhƣ ghi dữ liệu, đồng hồ
thời gian thực, giao tiếp truyền thông.
Thông qua cổng vào ra nhị phân, bộ vi xử lí nhận các thông tin từ hệ thống, từ
thiết bị ngoại vi, đƣa ra các lệnh đóng cắt cho máy cắt, các tín hiệu gửi đến trạm điều
khiển, tín hiệu đến hệ thống hiển thị.
3.2.3. Chức năng bảo vệ quá dòng điện có thời gian.
Ngƣời sử dụng có thể chọn bảo vệ quá dòng điện có đặc tính thời gian độc lập
hoặc phụ thuộc.
Các đặc tính có thể cài đặt riêng cho các dòng pha và dòng đất. Tất cả các ngƣỡng
là độc lập nhau.
Với bảo vệ quá dòng có thời gian độc lập, dòng điện các pha đƣợc so sánh với giá
trị đặt chung cho cả ba pha, còn việc khởi động là riêng cho từng pha, đồng hồ các pha
khởi động, sau thời gian đặt tín hiệu cắt đƣợc gửi đi.
Với bảo vệ quá dòng có thời gian phụ thuộc, đƣờng đặc tính có thể đƣợc lựa
chọn.
Rơle 7SJ621 cung cấp đủ các loại bảo vệ quá dòng nhƣ sau:
- 50 : Bảo vệ quá dòng cắt nhanh, có trễ hoặc không trễ.
- 50N: Bảo vệ quá dòng thứ tự không cắt nhanh, có trễ hoặc không trễ.
- 51 : Bảo vệ quá dòng với đặc tính thời gian độc lập hoặc phụ thuộc
- 51N: Bảo vệ quá dòng thứ tự không với đặc tính thời gian độc lập hoặc phụ
thuộc.
- 50Ns, 51Ns: Chống chạm đất có độ nhạy cao, cắt nhanh hoặc có thời gian.
133
Loại bảo vệ quá dòng, quá dòng thứ tự không với đặc tính thời gian phụ thuộc
của 7SJ621 có thể hoạt động theo chuẩn đƣờng cong của IEC (hình 4-7 ),hoặc đƣờng
cong do ngƣời dùng thiết lập.
Hình 3.8 Đặc tính dốc bình thƣờng Hình 3.9 Đặc tính rất dốc
Hình 3.10 Đặc tính cực dốc
134
Các công thức biểu diễn các đƣờng đặc tính trên là:
- Đặc tính dốc bình thƣờng (normal inverse) :
0,14
t= .t P (s)
 I/IP  1
0,02
- Đặc tính rất dốc (very inverse) :

13,5
t= .t P (s)
I/I P  1
- Đặc tính cực dốc (extremely inverse) :
80
t= .t P (s)
 I/IP  1
2
Trong đó:
- t : thời gian tác động của bảo vệ (sec)
- tP : bội số thời gian đặt (sec)
- I : dòng điện sự cố (kA)
- IP : dòng điện khởi động của bảo vệ (kA)
3.2.4. Chức năng tự động đóng lại.
Ngƣời sử dụng có thể đặt số lần đóng lại và khoá nếu sự cố vẫn tồn tại sau lần
đóng lại cuối cùng.
Nó có những chức năng sau:
4) Đóng lại ba pha với tất cả các sự cố.
5) Đóng lại từng pha riêng biệt.
6) Đóng lại nhiều lần, một lần đóng nhanh, những lần sau có trễ.
7) Khởi động của tự động đóng lại phụ thuộc vào loại bảo vệ tác động (ví dụ 46,
50, 51).
3.2.5. Chức năng bảo vệ quá tải.
Tƣơng tự nhƣ chức năng bảo vệ quá tải trong rơle 7UT633, có thể sở dụng choc
năng bảo vệ dƣ phòng cho ba hƣớng phía MBA
135
- Phân bố nhiệt, tổ hao năng lƣợng

- Có thể điều chỉnh mức nhiệt cảnh báo dựa vào biên độ dòng điện
- Sử dụng bộ cảm biến nhiệt sử dụng nguyên lý nhiệt điện trở (RTD- box)
3.2.6. Chức năng chống hƣ hỏng máy cắt.
Khi bảo vệ chính phát tín hiệu cắt tới máy cắt thì bộ đếm thời gian của bảo vệ
50BF ( T-BF ) sẽ khởi động. T-BF vẫn tiếp tục làm việc khi vẫn tồn tại tín hiệu cắt và
dòng sự cố. Nếu máy cắt từ chối lệnh cắt ( máy cắt bị hỏng ) và bộ đếm thời gian T-BF
đạt tới ngƣỡng thời gian giới hạn thì bảo vệ 50BF sẽ phát tín hiệu đi cắt các máy cắt
đầu nguồn có liên quan với máy cắt hỏng để loại trừ sự cố.
Có thể khởi động chức năng 50BF của 7SJ621 từ bên ngoài thông qua các đầu
vào nhị phân, do đó có thể kết hợp rơle 7SJ621 với các bộ bảo vệ khác nhằm nâng cao
tính chọn lọc, độ tin cậy của hệ thống bảo vệ.
52 52 52
52
Breaker Failure Protection

 BF Trip 0
Protective I>Imin
BF Trip
Funtino Trip
Hình 3.11 Chống hƣ hỏng máy cắt
136
3.2.7. Một số thông số kĩ thuật của rơle 7SJ621

Mạch đầu vào
4) Dòng điện danh định: 1A hoặc 5A(có thể lựa chọn)
5) Điện áp danh định: 115V/230V (có thể lựa chọn)
6) Tần số danh định: 50Hz/60Hz (có thể lựa chọn)
7) Công suất tiêu thụ:
- ở Iđm= 1A :  0,05 VA
- ở Iđm= 5A :  0,3 VA
- ở Iđm= 1A :  0,05 VA(cho bảo vệ chống chạm đất có độ nhạy cao)
4) Khả năng quá tải về dòng
- Theo nhiệt độ (trị số hiệu dụng): 100.Iđm trong 1s
30.Iđm trong 10s
4.Iđm trong thời gian dài
- Theo giá trị dòng xung kích: 250.Iđm trong 1/2chu kì
5) Khả năng quá tải về dòng cho chống chạm đất có độ nhạy cao
- Theo nhiệt độ (trị số hiệu dụng): 300A trong 1s
100A trong 10s
15A trong thời gian dài
- Theo giá trị dòng xung kích: 750A trong 1/2chu kì
Điện áp cung cấp 1 chiều
6) Điện áp định mức 24/48V khoảng cho phép 19  58V.
60/125V khoảng cho phép 48  150V
110/250V khoảng cho phép 88  330V
7) Công suất tiêu thụ:
- Tĩnh (Quiescent) 3  4W
- Kích hoạt (energized) 7  9W
137
Các tiếp điểm đóng cắt

Số lƣợng : 6
4) Khả năng đóng cắt : Đóng 1000 W/VA
Cắt 30 W/VA
5) Điện áp đóng cắt :  250 V
6) Dòng đóng cắt cho phép : 30A trong 0,5s
6A với thời gian không hạn chế
Đầu vào nhị phân
7) Số lƣợng : 11
8) Điện áp làm việc 24 250 V
9) Dòng tiêu thụ 1,8 mA(độc lập với dòng điều khiển)\
3.2.8. Cách chỉnh định và cài đặt thông số cho rơle 7SJ621
Rơle 7SJ621 có hai cách để cài đặt thông số và chỉnh định chức năng bảo vệ:
thông qua bàn phím mặt trƣớc rơle hoặc bằng phần mềm điều khiển DIGSI 4. Các
thông số và chức năng bảo vệ cài đặt trong rơle đƣợc tổ chức theo địa chỉ. Ví dụ cho
trong bảng 4-2.
138
Bảng 3-2 Địa chỉ và chức năng tƣơng ứng của 7SJ621
Địa chỉ Các lựa chọn Cài đặt Diễn giải
Disabled
Definite Time
TOC IEC (4) Đặt bảo vệ quá dòng có thời gian
112 TOC IEC (4)
TOC ANSI (8) 50/51 theo chuẩn IEC
User Defined PU
User Def. Reset
Disabled
Definite Time
TOC IEC Đặt bảo vệ chống chạm đất theo
113 Definite Time
TOC ANSI đặc tính thời gian độc lập
User Defined PU
User Def. Reset
Disabled Đặt chức năng chống tác động
122 Enabled
Enabled dòng đột biến bằng hài bậc hai
Disabled
With amb. Đặt bảo vệ chống quá tải 49 có
142 No ambient temp
temp xét đến nhiệt độ môi trƣờng.
With amb. Temp
Disabled Đặt chức năng chống hƣ hỏng
170 Enabled
Enabled máy cắt 50BF
Disabled Đặt chức năng tự động đóng lại

171 Enabled
Enabled 79
139
CHƢƠNG 4: TÍNH TOÁN CÁC THÔNG SỐ CỦA RƠLE

KIỂM TRA SỰ LÀM VIỆC CỦA BẢO VỆ
4.1. NHỮNG CHỨC NĂNG BẢO VỆ DÙNG RƠLE 7UT633.
4.1.1. Chức năng bảo vệ so lệch có hãm.
Dòng so lệch mức thấp IDIFF > là giá trị khởi động của dòng so lệch đoạn a (Hình
5-1), giá trị này biểu thị độ nhạy của bảo vệ khi xét đến dòng không cân bằng cố định
qua rơle, trong chế độ làm việc bình thƣờng thì:
IDIFF >> IKCB IKCB là dòng điện không cân bằng
IDIFF > =0,1  0,4 Thƣờng chọn IDIFF >= 0,3
Độ dốc của đoạn đặc tính b đảm bảo cho rơle làm việc tin cậy trong trƣờng hợp
không cân bằng xảy ra do sai số của BI và sự thay đổi đầu phân áp của máy biến áp khi
dòng ngắn mạch không lớn. Theo nhà sản xuất, chọn 1=14, vậy KHb= tg1= 0,25
(KHb là hệ số hãm đoạn b), SLOPE 1 = 0,25.
Độ dốc của đoạn đặc tính c có mức độ hãm lớn hơn, nhằm đảm bảo cho rơle làm
việc trong điều kiện dòng không cân bằng lớn, BI bị bão hoà khi có ngắn mạch ngoài.
Độ dốc này đƣợc xác định theo độ lớn của góc 2, nhà sản xuất đã đặt sẵn trong rơle
điểm cơ sở là 2,5 và 2=26,56, SLOPE 2 = 0,5.
Ngƣỡng thay đổi hệ số hãm thứ nhất:
I DIFF  0,3
IS1  = = 1,2
K Hb 0, 25
Dòng so lệch mức cao IDIFF >> là giới hạn phía trên đƣờng đặc tính (đoạn d), đoạn
đặc tính này phụ thuộc vào giá trị dòng ngắn mạch của máy biến áp. Khi ngắn mạch
trong vùng bảo vệ, dòng so lệch lớn hơn giá trị IDIFF >> thì rơle tác động ngay lập tức
không kể mức độ dòng hãm, ngƣỡng này thƣờng đƣợc chỉnh định ở mức khi ngắn
1
mạch ở đầu ra máy biến áp và dòng sự cố xuất hiện lớn hơn i  j  lần dòng danh
UN 0
0 min
định của máy biến áp.
140
1
Thông thƣờng: I DIFF  
U N(i  j ) % min
U N(i  j ) % min  min(U N(C T ) %;U N(C H ) %)  10,5%
1
Chọn : I DIFF    9,524
10,5%
- Phạm vi hãm bổ sung nhằm tránh cho rơle tác động nhầm khi BI bão hoà mạnh
khi ngắn mạch ngoài lấy IADD ON STAB = 7.
- Tỷ lệ thành phần hài bậc hai đạt đến ngƣỡng chỉnh định, tín hiệu cắt sẽ bị khoá,
tránh cho rơle khỏi tác động nhầm (15%).
- Thời gian trễ của cấp IDIFF > là 0s.
- Thời
I *
gian trễ của cấp IDIFF >> là 0s.
SL
d
9,524
Đặc tính
Vùng tác
Vùng
sự cố động
hãm
c
Vùng hãm
b
a bổ xung
0,3
0 IH*
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
1,2 2.5
BASE POIN1 BASE POIN2
Hình 4.1:Đặc tính tác động của bảo vệ so lệch có hãm
4.1.2. Bảo vệ chống chạm đất hạn chế (REF): ( I 0 / 87N)
Dòng khởi động của bảo vệ chống chạm đất hạn chế.
I kdI 0  K .I 0kdcb  0,2  0,3I ddBI = 0,2.IdđBI
Phía 110 kV:
141
Idđ = 600 A
Từ đó dòng khởi động phía sơ cấp của BI1:
Ikđ= 0,2600 = 120 A = 0,12 kA
Phía 22 kV
Idđ = 1500 A
Từ đó dòng khởi động phía sơ cấp của BI3
Ikđ = 0,2 1500 = 300 A = 0.3 kA
4.2. NHỮNG CHỨC NĂNG BẢO VỆ DÙNG RƠLE 7SJ621.
4.2.1. Bảo vệ quá dòng cắt nhanh:( I>>/ 50)
Dòng điện khởi động của bảo vệ quá dòng cắt nhanh đƣợc tính theo công thức :
Ikđ50 = Kat . INngoàimax
Trong đó:
Kat- Hệ số an toàn Kat =1,2
INngoài max- dòng điện ngắn mạch ngoài lớn nhất
Bảo vệ phía 110 kV:
Dòng điện ngắn mạch ngoài lớn nhất là dòng ngắn mạch lớn nhất tại N2 hoặc N3
INngmax = max( INngmaxN2 ; INngmaxN3 )
Từ kết quả tính ngắn mạch Chƣơng 2(bảng 2.9 trang 22) ta có dòng ngắn mạch
ngoài cực đại qua BV1 tại N2 I N32 = 1,527 kA
Ikđ I>> = 1,2  1,527 = 1,832 kA = 1832 A

Dòng khởi động phía thứ cấp của BI1:
I kd 1832
Ikđ1 I>> = =  3.05 A
I ddBI1 600
Thời gian trễ của bảo vệ t50= 0
142
4.2.2. Bảo vệ quá dòng có thời gian:( I>/ 51,51V)

Dòng khởi động của bảo vệ quá dòng đƣợc tính theo công thức sau:
K at .K m
Ikđ I> = .Ilvmax
Kv
Trong đó
- Kat hệ số an toàn chọn 1.2
- Km hệ số mở máy chọn 2
- KV hệ số trở về của rơle chọn 0.95
- Ilvmax dòng làm việc lớn nhất đi qua bảo vệ
S15max 31, 25
Ilvmax= = =1145,536A
3.15,75 3.15,75
1,2.2
Từ đó: Ikđ= .1145.536  2893,986 A
0.95
Vì INNmin lớn hơn không nhiều Ikđ ta kết hợp kiểm tra áp để giảm dòng khởi
động.
Khi đó ta loại trừ trƣờng hợp sự cố một máy biến áp và kmm.
S15max 31, 25
Ilvmax= = =572,768A
2. 3.15,75 2. 3.15,75
1,2
Từ đó: Ikđ= .572,768  723,496 A
0.95
Bảo vệ quá dòng sử dụng đặc tính thời gian độc lập, thời gian tác động của bảo vệ
đƣợc chọn max tD22 = 0,5 sec
Suy ra: t22 = tD22 + t = 0.5 + 0,3 = 0,8 s ( chọnt = 0,3s )
S22 max 44.375
Ilvmax= = =1113,909A
3.23 3.23
Từ đó:
143
1,2.2
Ikđ= .1113,909  2814,086 A
0.9
Vì Ikđ> INNmin ta kết hợp kiểm tra áp để giảm dòng khởi động.
S22 max 44,375
Ilvmax= = =556,955A
2. 3.23 2. 3.23
Từ đó:
1,2
Ikđ= .556,955  703,521 A
0.95
đƣợc chọn max t35 = tD35 + Δt = 0,7 + 0,3 = 1 sec
S110 max 75.625
Ilvmax= = =379,671A
3.115 3.115
Từ đó:
1,2.2
Ikđ= .379,67  959,116 A
0.95
Vì Ikđ> INNmin ta kết hợp kiểm tra áp để giảm dòng khởi động.
S110 max 75.625
Ilvmax= = =189,835A
2. 3.115 2. 3.115
1,2
Từ đó: Ikđ= .189,835  239,791 A
0.95
đƣợc chọn tkđ51110 = tcác cấp + Δt
tcác cấp = max (t35 ; t22)
51  max( t 35; t 22 )  t
110
Suy ra : t kd
51  max(1;0,8)  0,3  1,3s

110
t kd
144
4.2.3. Bảo vệ quá dòng thứ tự không (I0 > 51N )

Bảo vệ phía 15 kV
Dòng khởi động của bảo vệ quá dòng thứ tự không đƣợc chọn theo công thức:
Ikđ = K0. IdđBI
Trong đó:
K0- là hệ số chỉnh định, K0= 0,1 0,2
IdđBI dòng điện danh định phía sơ cấp của BI đấu với 51N
Ikđ = 0,2. IdđBI = 0,21500 = 300 A = 0,3 kA
Bảo vệ quá dòng thứ tự không sử dụng đặc tính thời gian độc lập. Thời gian tác
động của bảo vệ đƣợc chọn t0 = 0,5 sec
Suy ra: tI 0 15  0,5  0,3  0,8s

Bảo vệ phía 110 kV
Dòng khởi động của bảo vệ quá dòng thứ tự không đƣợc chọn theo công thức:
Ikđ = K0. IdđBI
Trong đó:
K0- là hệ số chỉnh định, K0= 0,1 0,2
IdđBI dòng điện danh định phía sơ cấp của BI đấu với 51N
Ikđ = 0,3. IdđBI = 0,2300 = 60 A = 0.06 kA
Thời gian tác động của bảo vệ đƣợc chọn :
Suy ra: t I0110  t I015  t  0,8  0,3  1,1s
4.3. KIỂM TRA ĐỘ NHẠY CỦA CÁC CHỨC NĂNG BẢO VỆ:
Độ nhạy của bảo vệ đƣợc kiểm tra trong trƣờng hợp dòng ngắn mạch chạy qua
bảo vệ là nhỏ nhất, nếu khi đó độ nhạy đƣợc đảm bảo .
Độ nhạy của bảo vệ đƣợc tính theo công thức;
I N min
Kn 
I kd
INmin(cuối cùng) -Dòng ngắn mạch cực tiểu qua bảo vệ khi ngắn mạch cuối cùng
145
4.3.1. Kiểm tra độ nhạy các bảo vệ phía 110 kV:

Bảo vệ phía 110 kV dùng là bảo vệ dự phòng cho bảo vệ so lệch MBA đồng thời
làm bảo vệ dự phòng cho bảo vệ phía 15 kV, 22 kV.
- Chức năng 51(I>):
I N min
K n 51 
I kd 51
INmin -Dòng ngắn mạch cực tiểu chạy qua BI phía 110 kV khi ngắn mạch tại N2, N3
INmin = min(INminN2; INminN3)
Trong chƣơng 2 phần tính toán ngắn mạch ở chƣơng 2 đã tính đƣợc
INmin = IN3(2) = 0,448 kA
Theo phần 2 mục 5.2 có: Ikđ51 = 1234,48 (kA)
I N min 0,448
Hệ số nhạy : K n 51    1,868
I kd 51 0,24
Chức năng 51N (I0>)
I N min 3  I 0 min
K n51N  
I kd 51N I kd
I0min -Dòng ngắn mạch TTK cực tiểu chạy qua BI phía 110 kV khi ngắn mạch
chạm đất tại N1’
Theo chƣơng 2 bảng 2.11 trang 30 phần tính toán ngắn mạch thì khi ngắn mạch có
I0min = 319A
Ikđ51N = K0IddBI1 = 0,3 600 = 0,18 kA
Hệ số độ nhạy:
I N min 3  0,319
K n 51N    5,31
I kd 51N 0,09
146

Chức năng 51
I N min
K n 51 
I kd 51
INmin -Dòng ngắn mạch cực tiểu chạy qua BI phía 22 kV khi ngắn mạch tại N2
Trong chƣơng 2 phần tính toán ngắn mạch đã tính đƣợc
INmin = IN2(2) = 2673,78 kA
Tính dòng khởi động Ikđ51(22): Theo phần 2 mục 5.2 có:
Ikđ51(22) = 703,522(A) =
I N min 2673,78
Hệ số nhạy : K n 51    3,8
I kd 51 703,522
Chức năng 51:
I N min
K n 51 
I kd 51
INmin(22kV) - Dòng ngắn mạch cực tiểu chạy qua BI phía 22 kV khi ngắn mạch tại N3
Trong chƣơng 2 phần tính toán ngắn mạch ở trong bảng 2.16 đã tính đƣợc
INmin = IN3(2) = 3370,34 A
Tính dòng khởi động Ikđ51(110) : Theo phần 2 mục 5.2 và bảng 5.1 có:
Ikđ51 =723,497 (A)
I N min 2,38
Hệ số nhạy : K n 51    1,482
I kd 51 1,606
Chức năng 51N
I N min 3 I 0 min
K n51N  
I kd 51N I kd
I0min -Dòng ngắn mạch TTK cực tiểu chạy qua BI phía 22 kV khi ngắn mạch chạm
đất tại N3’
147
Theo chƣơng 2 phần tính toán ngắn mạch thì khi ngắn mạch 1 pha chạm đất N(1) có
I0min(N3) = 5656,66A
Ikđ51N = K0IddBI3 = 0,3 1500 = 0,45 kA
I N min 3  5656,66
Hệ số độ nhạy: K n 51N    37,71
I kd 51N 450
Kết luận: Nhƣ vậy tất cả các loại bảo vệ đặt cho MBA đều đảm bảo độ nhạy và độ tin
cậy an toàn cần thiết.
4.4. KIỂM TRA ĐỘ NHẠY BẢO VỆ SO LỆCH TTK (87N/I0).

Hệ số độ nhạy của chức năng bảo vệ chống chạm đất hạn chế đƣợc xác định nhƣ
sau:
3I 0 N min
K n87 N  (*)
I Kd 87 N *
Trong đó: I0Nmin - Dòng điện TTK nhỏ nhất tại điểm ngắn mạch N1’ trên thanh cái 110
kV
Ikđ87N - Dòng khởi động của chức năng bảo vệ chống chạm đất hạn chế
Bảo vệ chống chạm đất hạn chế 110 kV:
Ta có dòng khởi động của bảo vệ chống chạm đất hạn chế quy về hệ có tên (phía
thứ cấp của BI 110 kV) nhƣ sau:
IkđREF = I-REF>. IdđB = (0,2 0,3) . IdđBI
Suy ra: Ikđ87N(110) = 0,2 600= 120 A = 0,12 kA
I kd 87N 0,12
Trong hệ đơn vị tƣơng đối: I kd    0,2
*
(1)
I ddBI (110) 0,6
Khi có ngắn mạch trong vùng bảo vệ tại điểm N’1, theo kết quả tính toán ngắn
mạch chƣơng 2, bảng 2.16 chế độ SNmin dòng ngắn mạch thứ tự không nhỏ nhất đi qua
bảo vệ là trong trƣờng hợp ngắn mạch N(1):
I 0(1min(
)
N' )
=0,713 kA
1
148
I 0 NN min 0,713
Trong hệ đơn vị tƣơng đối: I 0 NN min    1,188
*
(2)
I ddBI (110) 0,6
Thay (1), (2) vào phƣơng trình (*) có:
Độ nhạy của bảo vệ :
3I 0 N min 3  1,188
K n87N    17,825
I kd* 0,2
4.5. KIỂM TRA ĐỘ NHẠY CỦA BẢO VỆ 87/I.

Để kiểm tra độ nhạy của chức năng 87 thì cần thiết phải loại bỏ thành phần dòng
điện TTK trong thành phần dòng ngắn mạch (việc này để tránh cho rơle tác động nhầm
khi có sự cố chạm đất phía ngoài vùng bảo vệ)
4.5.1. Kiểm tra độ an toàn hãm: (Ngắn mạch ngoài vùng bảo vệ)
Để kiểm tra độ nhạy cảu bảo vệ ta xét dòng ngắn mạch lớn nhất khi xảy ra ngắn
mạch ngoài vùng bảo vệ tại các điểm ngắn mạvh N1; N2 ;N3
Dòng điện đƣa vào rơle gồm có hai thành phần, đƣợc tính theo công thức:
Iso lệch = ISL = Icao - Itrung - Ihạ = Iqua BI1- Iqua BI2 - Iqua BI3
Ihãm = IH = Icao+ Itrung+Ihạ=Iqua BI1+Iqua BI2 +Iqua BI3 
Theo lý thuyết khi sự cố ngoài vùng hoặc chế độ làm việc bình thƣờng thì tổng
dòng điện đi vào MBA bằng tổng dòng điện đi ra khỏi MBA nên dòng điện so lệch
phải bằng không: Iso lệch = ISL = Icao - Itrung - Ihạ = 0
Nhƣng thực tế do các biến dòng BI không phải là lý tƣởng nên các đặc tính của
chúng không giống nhau hoàn toàn. Chính do sự sai khác về đặc tính của BI dẫn tới sẽ
có một dòng không cân bằng chạy qua rơle trong chế sự cố ngoài vùng.
Iso lệch = ISL = Icao - Itrung - Ihạ = Ikcb
Giá trị dòng điện không cân bằng này có xu hƣớng làm cho rơle tác động nhầm, để
tránh cho rơle làm việc nhầm trong trƣờng hợp này ta phải kiểm tra xem dòng điện
hãm khi đó có đủ khả năng hãm rơle (nghĩa là có thắng đƣợc tác động của dòng không
cân bằng) hay không.
149
Giá trị dòng điện không cân bằng rất khó xác định chính xác, nhƣng một cách gần
đúng có thể xác định theo công thức:
Ikcb = ISL=(kkck*kđn*fi+ΔU)*INngmax
Trong đó:
kkck =1 là hệ số kể đến ảnh hƣởng của thành phần dòng điện không chu kỳ trong
dòng điện ngắn mạch đến đặc tính làm việc của BI.
kđn =1 là hệ số thể hiện sự đồng nhất về đặc tính làm việc của các BI
kđn =1 nghĩa là đặc tính làm việc của các BI khác nhau hoàn toàn
kđn =0 nghĩa là đặc tính làm việc của các BI giống nhau hoàn toàn (điều này chỉ là
lý thuyết, thực tế sẽ không xảy ra)
fi=0,1 là sai số cho phép lớn nhất của BI dùng cho mục đích bảo vệ rơle
ΔU : là ảnh hƣởng của việc chuyển đổi đầu phân áp đến độ lớn dòng điện không
cân bằng chạy qua rơle.
Theo đầu đề thì phía 110kV có phạm vi điều chỉnh đầu phân áp là  9 x 1,78%
9 1,78
Nhƣ vậy có thể tính giá trị ΔU theo công thức U   0,16
100
INngmax :là dòng điện ngắn mạch ngoài lớn nhất có thể chạy qua máy biến áp (nên
qui đổi về cùng một cấp điện áp, ví dụ qui đổi về phía cao áp).
Tổng kết : giá trị dòng điện không cân bằng lớn nhất có thể là
Ikcb = ISL=(kkck*kđn*fi+U)*INngmax= (1*1*0,1+0,16)*INngmax= 0,26*INngmax
Kđn là hệ số đồng nhất máy biến dòng, Kđn=1.
KKCK là hệ số kể đến ảnh hƣởng của thành phần không chu kì của dòng ngắn
mạch trong quá trình quá độ, KKCK= 1.
fi : sai số tƣơng đối cho phép của BI, fi = 10% = 0,1
U là phạm vi điều chỉnh điện áp của đầu phân áp, U = 0,16
INngmax: dòng điện ngắn mạch ngoài cực đại đã quy đổi về phía 110 kV.
150
Xét các trƣờng hợp:

1) Kiểm tra độ an toàn hãm khi có sự cố ngoài vùng phía 110kV (điểm ngắn
mạch N1)
Với sự cố 3 pha, 2 pha: không có dòng điện chạy qua các BI nên rơle không nhận
đƣợc bất cứ giá trị dòng điện nào cả → rơle không tác động (đúng)
Với sự cố 1 pha, 2 pha chạm đất: chỉ có thành phần dòng điện thứ tự không chạy
qua BI1, không có dòng điện chạy qua các BI2 và BI3. Nhƣng do rơle đã đƣợc thiết kế
để luôn luôn loại trừ thành phần dòng điện TTK chạy qua nó nên kết quả là dù BI1 có
dòng TTK chạy qua nhƣng dòng điện này cũng bị loại trừ trong rơle → trƣờng hợp này
rơle không tác động vì cũng không có dòng điện chạy qua.
2) Kiểm tra độ an toàn hãm khi có sự cố ngoài vùng tại phía 22 kV (điểm ngắn
mạch N2).
Phía 22 có trung tính cách điện nên dòng điện sự cố lớn nhất là ứng với dòng điện
ngắn mạch 3 pha tại N2 (chế độ max).
Dòng ngắn mạch 3 pha tại N2 trong chế độ max đã đƣợc tính ở chƣơng 2, kết quả
đƣợc lấy từ bảng 2.3 trang 17.
Dòng điện chạy qua BI1 là 1,527 kA
Dòng điện chạy qua BI3 là 0 kA
Bây giờ ta sẽ qui đổi dòng điện này về cùng một cấp điện áp, giả sử là về phía cao
áp 110kV.
Dòng điện chạy qua BI1 là 1,31 kA dòng điện này không cần qui đổi vì đã ở phía
cao áp rồi
Dòng điện chạy qua BI2 là 7,648 kA cần qui đổi
22kV 22
IBI2qui đổi về phía 110kV = IBI2* = 7,648 = 1,53kA
110kV 110
Dòng điện chạy qua BI3 là 0kA qui đổi về phía 110kV vẫn là 0kA
151
Dòng điện không cân bằng trong trƣờng hợp này đƣợc tính theo:
Ikcb = ISL=0,26*IN2max=0,26*IBI2qui đổi về phía 110kV = 0,261,53 = 0,398 kA
Do rơle chỉ làm việc với giá trị tƣơng đối so với dòng danh định máy biến áp nên
ta cần qui đổi giá trị Ikcb này theo dòng danh định của máy biến áp. Và vì tất cả đều đã
đƣợc qui đổi về phía cao áp nên dòng danh định máy biến áp đƣợc sử dụng ở đây cũng
chính là dòng danh định phía cao áp.
IdđBAphía 110kV = 0,2 kA
I kcb 0,398
Qui đổi: I*kcb = I*SL= =  1,259
I ddBAphia110kV 0,316
Dòng điện hãm trong bất cứ trƣờng hợp nào đều đƣợc tính theo:
Ihãm = IH= Icao áp + Itrung áp + Ihạ áp
= IBI1 + IBI2 (đã qui đổi về phía cao áp) + IBI3 (đã qui đổi về phía cao áp)
= 1,27 + 1,53 + 0 = 2,8 kA
ta cần qui đổi giá trị IH này theo dòng danh định của máy biến áp. Và vì tất cả đều đã
Nhƣ trên ta có IdđBAphía 110kV = 0,2 kA
I ham 2,8
Qui đổi: I*H = =  8,861
Vậy tại N2 thì rơle nhận đƣợc bộ giá trị (I*SL; I*H) = (1,259; 8,861)
Căn cứ vào đặc tính làm việc của rơle mà ta đã chỉnh định, cần xét xem toạ độ
của điểm sự cố N2 mà rơle nhận đựơc sẽ nằm tại vùng hãm hay vùng tác động
Từ đƣờng đặc tính tác động tìm đƣợc điểm N2 là điểm làm việc của rơle khi xảy
ra sự cố ngoài vùng tại N2. Điểm làm việc thuộc vùng hãm dẫn đến rơle tác động điều
này chứng tỏ đảm bảo yêu cầu
Xác định độ an toàn hãm:
152
Độ an toàn hãm đƣợc tính theo công thức :

I H*
Khãm =
I Htt
Ta đã tính đƣợc IH* = 8,861

Tính IHtt:
I SLN 2 I
Ta có:  tg1  I Htt  SLN 2  2,5 (*)
I Htt  2,5 tg1
Ikcb = ISLN2 = 0,267,648 = 1,988thay vào công thức (*) có:
I SLN 2 1,988
I Htt   2,5   2,5  6,476
tg1 0,5
8,861
Hệ số an toàn hãm K atH   1,368
6,476
I*SL
d
9,524
Vùng tác động

c
Vùng hãm
I*SL= N2
1,63 b
a
I* H
IHtt = 5,76
I*H= 12,83
Hình 4.2 Đặc tính làm việc của rơle so lệch 7UT633
Kiểm tra độ an toàn hãm khi có sự cố ngoài vùng phía 15 kV (điểm ngắn mạch
N3).
153
Vì phía ngắn mạch 15 kV trung tính nối đất trực tiếp, nhƣng do rơle luôn luôn
loại trừ dòng TTK nên phải tìm dòng điện max khi đã loại trừ dòng điện TTK. Điều
này dẫn đến thƣờng dòng ngắn mạch 3 pha là dòng ngắn mạch max.
Dòng ngắn mạch 3 pha tại N3 đã tính đƣợc trong chƣơng 2, kết quả đƣợc lấy từ bảng
2.9 trang 22.
Bây giờ ta sẽ qui đổi dòng điện này về cùng một cấp điện áp, giả sử là về phía cao áp
110kV.
Dòng điện chạy qua BI1 là 1,149 kA dòng điện này không cần qui đổi vì đã
ở phía cao áp rồi
Dòng điện chạy qua BI2 là 0kA qui đổi về phía 110kV vẫn là 0kA
Dòng điện chạy qua BI3 là 7,964 kA cần qui đổi
15kV 15
IBI3qui đổi về phía 110kV = IBI3* = 7,964  = 1,086 kA
110kV 110
Dòng điện không cân bằng trong trƣờng hợp này đƣợc tính theo:
Ikcb = ISL= 0,26*IN3max = 0,26*IBI3qui đổi về phía 110kV = 0,26 1,086 = 0,282 kA
I kcb 0,282
Qui đổi: I*kcb = I*SL= =  0,892
154
Dòng điện hãm trong bất cứ trƣờng hợp nào đều đƣợc tính theo:
Ihãm = IH= Icao áp + Itrung áp + Ihạ áp
= IBI1 + IBI2 (đã qui đổi về phía cao áp) + IBI3 (đã qui đổi về phía cao áp)
= 1,149 + 0 + 1,086 = 2,235kA
ta cần qui đổi giá trị IH này theo dòng danh định của máy biến áp. Và vì tất cả đều đã
Nhƣ trên ta có IdđBAphía 110kV = 0,2 kA
I ham 2,235
Qui đổi: I*H = =  7,073
Vậy tại N3 thì rơle nhận đƣợc bộ giá trị (I*SL; I*H) = (2,235; 7,073)
của điểm sự cố N3 mà rơle nhận đựơc sẽ nằm tại vùng hãm hay vùng tác động
Từ đƣờng đặc tính tác động tìm đƣợc đỉêm N3 là điểm làm việc của rơle khi xảy
ra sự cố ngoài vùng tại N3.điểm làm việc thuộc vùng hãm dẫn đến rơle tác động điều
này chứng tỏ đảm bảo yêu cầu
Xác định độ an toàn hãm:
Độ an toàn hãm đƣợc tính theo công thức :
I H*
Khãm =
I Htt
Ta đã tính đƣợc IH* = 7,073

Tính IHtt:
I SLN 2 I
Ta có:  tg1  I Htt  SLN 2  2,5 (*)
I Htt  2,5 tg1
Ikcb = ISLN2 = 0,267,964 = 2,071 thay vào công thức (*) có:
155
I SLN 2 2,071
I Htt   2,5   2,5  6,641
tg1 0,5
7,031
Hệ số an toàn hãm K atH   1,06
6,641
I*SL
d
9,524
Vùng tác động
c
Vùng hãm
I*SL= 1,2 b N3
a
I* H
IHtt=4,82 I*H= 12,83
Hình 4.3Đặc tính làm việc của rơle so lệch 7UT633
Bảng 4-1 Thông số điểm ngắn mạch N2 và N3
Thông số
INngoaimax
Điểm ISL* IH* IHtt KH
(A)
ngắn mạch
N2 3,95 1,63 12,83 5,76 2,2
N3 4,64 1,2 9,29 4,82 1,85
4.5.2. Kiểm tra độ nhạy tác động của bảo vệ: (Ngắn mạch trong vùng bảo vệ)
Để kiểm tra độ nhạy khi có sự cố trong vùng bảo vệ, ta xét dòng điện ngắn mạch
nhỏ nhất khi xảy ra ngắn mạch trong vùng bảo vệ tại các điểm ngắn mạch N1'; N2'; N3'.
156
Để tránh tác động nhầm đối với các sự cố ngắn mạch chạm đất trong vùng bảo vệ của
MBA dòng điện đƣa vào rơle gồm có hai thành phần, đƣợc tính theo công thức chung
là:
Isolệch = ISL= Icao – Itrung - Ihạ= Iqua BI1 – Iqua BI2 – Iqua BI3
Ihãm = IH= |Icao| + |Itrung| + |Ihạ| = |Iqua BI 1| + |Iqua BI 2| + |Iqua BI 3|
Nhƣng do khi ngắn mạch trong vùng thì dòng điện qua BI2 hoặc BI3 đổi chiều
nên công thức trên trở thành:
Isolệch = ISL= Icao – Itrung - Ihạ= Iqua BI1 + Iqua BI2 + Iqua BI3
So sánh với dòng điện hãm
Ihãm = IH= |Icao| + |Itrung| + |Ihạ|= |Iqua BI 1| + |Iqua BI 2| + |Iqua BI 3|
Nhƣ vậy có thể kết luận: Khi sự cố trong vùng thì độ lớn dòng điện so lệch bằng độ lớn
dòng điện hãm ISL = IH
1) Tính toán độ nhạy tác động khi có sự cố phía 110 kV tại điểm N1’:
Tại điểm sự cố N1’ tìm ra dòng điện ngắn mạch nhỏ nhất (chế độ Smin và đã đƣợc
loại trừ dòng điện thứ tự không).
Bây giờ ta sẽ qui đổi dòng điện này về cùng một cấp điện áp, giả sử là về phía cao áp
110kV.
Dòng điện chạy qua BI1 là 1,337 kA dòng điện này không cần qui đổi vì đã ở
phía cao áp rồi
Dòng điện chạy qua BI2 là 0 kA qui đổi về phía 110kV vẫn là 0kA
Dòng điện chạy qua BI3 là 0 kA qui đổi về phía 110kV vẫn là 0kA
Dòng điện so lệch đƣợc và dòng điện hãm đƣợc tính nhƣ sau:
Ikcb = ISL= IH = Iqua BI1 + Iqua BI2 + Iqua BI3 = 1,337 + 0 + 0 = 1,337 kA
157
1,337
Qui đổi: I*SL = I*H= =  4,23
0,316
Tổng kết: Tại N1’ thì rơle nhận đƣợc bộ giá trị (I*SL; I*H) = (4,23; 4,23)
của điểm sự cố N1’ mà rơle nhận đƣợc sẽ nằm tại vùng hãm hay vùng tác động
I*SL
d
N1’
I*SL=9,02
Vùng tácđộng
c
Vùng hãm
b
a
I* H
Hình 4.4 Đặc tính làm việc của rơle so lệch 7UT633
Điểm làm việc N1' thuộc về vùng tác động dẫn đến rơle tác động tức thời
→ đảm bảo yêu cầu bảo vệ.
Xác định độ nhạy tác động
Hệ số độ nhạy đƣợc xác định theo công thức :
*
I SL
Kn 
I SLtt
158
Trong đó:
ISL(min) - Dòng điện so lệch cực tiểu khi ngắn mạch trong vùng bảo vệ.
ISLtt - Dòng điện so lệch tính toán
Trên đƣờng đặc tính sự cố đã tìm đƣợc IH* = ISL(*) = 4,23 , vậy giao điểm của đƣờng
IH = 9,02 với đƣờng đặc tính tác động nằm trên đoạn c.
I SLtt
 tg 2 Với tg2 = 0,25
I SL
Nên: ISLtt = (ISL ). tg2 = (4,23). 0,25 = 1,0575
4,23
Hệ số độ nhạy: Kn  4
1,0575
Bây giờ ta sẽ qui đổi dòng điện này về cùng một cấp điện áp, quy đổi về phía cao áp
110kV.
phía cao áp rồi
Dòng điện chạy qua BI3 là 0 kA quy đổi về phía cao áp vẫn là 0 kA
Dòng điện chạy qua BI2 là 2,66 kA qui đổi về phía 110kV vẫn là :
22kV 22
IBI2qui đổi về phía 110kV = IBI2* = 2,66* = 0,532 kA
110kV 110
Dòng điện so lệch và dòng điện hãm đƣợc tính nhƣ sau:
ISL= IH = Iqua BI1 + Iqua BI2 + Iqua BI3 = 0,517 + 0,532 + 0 = 1,049 kA
159
1,127
Qui đổi: I*SL = I*H= =  3.32
0,316
Tại N2’ thì rơle nhận đƣợc bộ giá trị (I*SL; I*H) = (3,32;3,32)
I*SL
Vùng tác dộng
N2’
I*SL = 5,635 c
Vùng hãm
a b
I* H
I*H= 5,635
Hình 4.5 Đặc tính làm việc so lêch 7UT633

Điểm làm việc N2’ thuộc về vùng tác động → rơle tác động tức thời
→ đảm bảo yêu cầu.
160
*
I SL
Kn 
I SLtt
Trong đó:
IH = 3,32 với đƣờng đặc tính tác động nằm trên đoạn b.
I SLtt
 tg1 Với tg1 = 0,25
IH
Nên: ISLtt = (IH ). tg1 = 0,25(3.32) = 0.83
3,32
Hệ số độ nhạy: Kn  4
0,83
I*SL
d
Vùng tác dộng
N2’
I*SL = 5,635
c
Vùng hãm
1,57
a b
I* H
I*H= 5,635
Hình 4.6 Đặc tính làm việc so lêch 7UT633
161

Bây giờ ta sẽ qui đổi dòng điện này về cùng một cấp điện áp, quy đổi về phía cao áp
110kV.
phía cao áp rồi
Dòng điện chạy qua BI2 là 0 kA quy đổi về phía cao áp vẫn là 0 kA
Dòng điện chạy qua BI3 là 3,371 kA qui đổi về phía 110kV vẫn là :
15kV 15
IBI3qui đổi về phía 110kV = IBI3* = 3,371* = 0,46 kA
110kV 110
Dòng điện so lệch và dòng điện hãm đƣợc tính nhƣ sau:
ISL= IH = Iqua BI1 + Iqua BI2 + Iqua BI3 = 0,449 + 0 + 0,46 = 0,91 kA
0,946
Qui đổi: I*SL = I*H= =  2,87
0,316
Tại N3’ thì rơle nhận đƣợc bộ giá trị (I*SL; I*H) = (2,87; 2,87)
*
I SL
Kn 
I SLtt
162
Trong đó:
IH = 4,73 với đƣờng đặc tính tác động nằm trên đoạn b
I SLtt
 tg 1 Với tg1 = 0,25
IH
Nên: ISLtt = IH .tg1 = 2,87  0,25 = 0,719
2,87
Hệ số độ nhạy: Kn   3.99
0,719
d
9,524
Vùng tác động
c
Vùng hãm
N3’
I*SL= 4,73
1,18 b
a
I* H
I*H= 4,73
Hình 4.7 Đặc tính tác động rơle 7UT633
163
Bảng 4.2 Thông số điểm ngắn mạch tác động của 7UT633
Thông số
Điểm ISL* IH* ISLtt Knhay
ngắn mạch
N1 ’ 5,635 5,635 1,8 4,02
N2 ’ 9,02 9,02 3,26 2,76
N3 ’ 4,73 4,73 1,78 4
164
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt
[1] Trần Quang Khánh, 2009, Vận hành Hệ thống điện, NXB Khoa học và
kỹ thuật
[2] Nguyễn Hoàng Việt, 2011, Bảo vệ Rơle & Tự động hóa, NXB Đại học quốc
gia TP. Hồ Chí Minh
[3] Huỳnh Nhơn, 2010, Thiết kế nhà máy điện và trạm biến áp, NXB Đại học
quốc gia TP. Hồ Chí Minh
[4] Huỳnh Nhơn – Hồ Đắc Lộc, 2006, Trạm và Nhà máy điện, NXB Đại học
quốc gia TP. Hồ Chí Minh
[5] GS.TS. Lã Văn Út, 2009, Ngắn mạch trong hệ thống điện, NXB Khoa học và
kỹ thuật
[6] Hoàng Minh Sơn, 2010, Mạng truyền thông công nghiệp, NXB Khoa học và
kỹ thuật
Tiếng Anh
[1] LS Industrial Systems Co.Ltd, 2011, GIS_E_Catalog201108
[2] Siemens, 2002, Catalog_SIP2002
165

DATN

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

DATN

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN

4.3.1. Chọn số lƣợng máy biến áp trong trạm .................................................... 21

8.1.2. Chọn dao cách ly : .................................................................................... 49

CHƢƠNG 4: TÍNH TOÁN CÁC THÔNG SỐ CỦA RƠLEKIỂM TRA SỰ LÀM

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TỪ VIẾT GHI CHÚ

LA Lightning Arrester): Chống sét van

MBA Máy biến áp

PHẦN 1 – THIẾTKẾ TRẠM BIẾN ÁP GIS

PHẦN 2: THIẾT KẾ BẢO VỆ RƠLE

DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 1.1 Trạm GIS thực tế ......................................................................................... 1

Hình 4.1 Sơ đồ trạm phƣơng án 2 ............................................................................ 19

Hình 4.1 Sơ đồ trạm phƣơng án 3 ............................................................................ 20

PHẦN 2: THIẾT KẾ BẢO VỆ RƠLE

Hình 1.3 Sơ đồ nguyên lý và các điểm ngắn mạch .................................................. 77

Hình 3.10 Đặc tính cực dốc .................................................................................... 132

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI.

- Trạm biến áp trong nhà theo chuẩn GIS.

2. MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU.

3. KẾT CẤU LUẬN VĂN

PHẦN 1 – THIẾTKẾ TRẠM BIẾN ÁP GIS

Hình 1.1 Trạm GIS thực tế

1.2.CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA GIS

MES(Maintenance Earthing Switch): dao bảo trì nối đất.

Hình 1.2 Cấu tạo chính của GIS

1.3 LỢI ÍCH VÀ KHUYẾT ĐIỂM CỦA GIS

1.4. KHẢ NĂNG ÁP DỤNG TẠI VIỆT NAM

CHƢƠNG 2 – TỔNG QUAN VỀ TRẠM BIẾN ÁP

2.2. PHÂN LOẠI TRẠM BIẾN ÁP

2.3. DỮ LIỆU BAN ĐẦU

Bảng 2.1 Phụ tải ngày theo phần trăm Pmax

%Pmax 50 50 50 70 70 80 100 100 100 80 70 40

P(t) 14 14 14 21 21 21 24.5 24.5 24.5 28 28 28

P(t) 17.5 17.5 17.5 24.5 24.5 28 35 35 35 28 24.5 14

Phía hạ áp 15 kV: Pmax=25MW, Cos  0,8 , 10 đƣờng dây

%Pmax 60 60 80 80 80 100 100 100 90 90 90 60

P(t) 15 12.5 12.5 12.5 15 15 20 20 20 22.5 22.5 15

P(t) 15 15 20 20 20 25 25 25 22.5 22.5 22.5 15

CHƢƠNG 3– XÁC ĐỊNH CẤP TẢI ĐIỆN TỪ HỆ THỐNG VỀ

3.1.2. Các công thức thực nghiệm

U  4,34 100  16.25,312  97,528kV

 Thụy Điển. Theo cẩm nang kỹ thuật Thụy Điển

Đồ thị phụ tải diện áp 15KV

Đồ thị phụ tải diện áp 15KV

Đồ thị phụ tải diện áp 110KV

P(t) 14 14 14 21 21 21 24.5 24.5 24.5 28 28 28

P(t) 17.5 17.5 17.5 24.5 24.5 28 35 35 35 28 24.5 14

× 1 + 24.5 × 1 + 28 × 1 + 28 × 1 + 28 × 1 + 17.5 × 1 + 17.5 × 1

𝑃𝑖2 𝑡𝑖 = 142 × 1 + 142 × 1 + 142 × 1 + 212 × 1 + 212 × 1 + 212 × 1 + 24.52

× 1 + 24.52 × 1 + 24.52 × 1 + 282 × 1 + 282 × 1 + 282 × 1 + 17.52

P(t) 15 12.5 12.5 12.5 15 15 20 20 20 22.5 22.5 15

P(t) 15 15 20 20 20 25 25 25 22.5 22.5 22.5 15

𝑃𝑖 𝑡𝑖 = 15 × 1 + 12.5 × 1 + 12.5 × 1 + 12.5 × 1 + 15 × 1 + 15 × 1 + 20 × 1

𝑃𝑖2 𝑡𝑖 = 152 × 1 + 12.52 × 1 + 12.52 × 1 + 12.52 × 1 + 152 × 1 + 152 × 1

+ 202 × 1 + 202 × 1 + 202 × 1 + 22.52 × 1 + 22.52 × 1 + 152 × 1

Bảng 3.6 Phía cao áp 110kV: Pmax =60MW ; Cos  = 0,8

P(t) 29 26.5 26.5 33.5 36 36 44.5 44.5 44.5 50.5 50.5 43

P(t) 32.5 32.5 37.5 44.5 44.5 53 60 60 57.5 50.5 47 29

𝑃𝑖 𝑡𝑖 = 29 × 1 + 26.5 × 1 + 26.5 × 1 + 33.5 × 1 + 36 × 1 + 36 × 1 + 44.5 × 1

+ 44.5 × 1 + 44.5 × 1 + 50.5 × 1 + 50.5 × 1 + 43 × 1 + 32.5 × 1