Professional Documents
Culture Documents
Wprowadzenie
Przeczytaj
Animacja
Sprawdź się
Dla nauczyciela
Punkty wspólne dwóch okręgów
Twoje cele
Poznasz warunki, jakie muszą być spełnione, aby okręgi miały punkty wspólne.
Obliczysz współrzędne punktów przecięcia dwóch okręgów.
Zastosujesz poznane wzory do rozwiązywania zadań.
Przeczytaj
Dwa okręgi leżące na jednej płaszczyźnie, w zależności od odległości między ich środkami
i długości ich promieni, mogą nie mieć żadnego punktu wspólnego lub mieć jeden albo
dwa punkty wspólne.
b) odległość środków okręgów jest równa różnicy długości ich promieni: |O1 O2 | = r2 − r1 ,
r2 > r1 . Okręgi takie nazywamy stycznymi wewnętrznie.
3. Okręgi mają dwa punkty wspólne gdy:
odległość między ich środkami jest mniejsza od sumy długości promieni i jednocześnie
większa od różnicy długości tych promieni:
Rozwiązanie
Zauważmy, że r
1 + r
2 r = 11 − 3 = 8.
= 3 + 11 = 14, zaś: r 2 − 1
wspólne.
Przykład 2
Rozwiązanie
Okrąg o równaniu ( − 1) + ( − 2) =
2 2
x y 4
9
ma środek w punkcie O1 = (1, 2) i promień
długości r1 = 2
3
.
Okrąg o równaniu x 2
y 2
+ ( − 2) = 1 ma środek w punkcie O
2 = (0, 2) i promień
długości r2 = 1.
O O | = √(0 − 1)
| 1 2
2 2
+ (2 − 2) = √1 = 1.
r 2 −r 1 =1− 2
3
= 1
3
,
r 1 +r 2 =1+
2
3
=
5
3
.
Stąd: r 2 − r
1 = 1
3
<| O O |<r
1 2 1 + r2 = 5
3
i | O O | = 1.
1 2
Przykład 3
Rozwiązanie
Okręgi mają 1 punkt wspólny, jeśli odległość ich środków jest równa sumie lub różnicy
długości ich promieni.
Zatem: | O O | = 8 lub |O O | = 2.
1 2 1 2
O O | = √(2 − 1)
| 1 2
2
y
+ ( − 1) =
2
√y 2
− 2 + 2. y
Rozwiążemy równania:
(1) √y 2
y
− 2 + 2 = 2 i (2) √y 2
y
− 2 + 2 = 8.
(1) y 2
−2 +2=4 y
y 2
−2 −2=0 y
Δ = 22 − 4 ⋅ 1 ⋅ (−2) = 12
y 1 =
2−2√3
2
= 1 − √3 lub y 2 =
2+2√3
2
= 1 + √ 3.
(2) y 2
y
− 2 + 2 = 64
y 2
− 2 − 62 = 0y
Δ = 22 − 4 ⋅ 1 ⋅ (−62) = 252
y 3 = 2−6√7
2
= 1 − 3√7 lub y 4 = 2+6√7
2
= 1 + 3√7.
(x − a ) + (y − b ) = r .
2 2 2
2 2 2
Po przekształceniach: x + 4x + y − 2y + 1 = (x + 2) − 4 + (y − 1) − 1 + 1
2 2 2 2
O O | = √(−2 − 2)
| 1 2
2
+ (1 − (−2)) =
2
√ (−4) + (3) = √25 = 5.
2 2
Okręgi K i K mają się przecinać, więc musi być spełniony warunek
1 2
|r − r | < |O O | < r + r .
1 2 1 2 1 2
<r −2<5
{−5
r +2>5
1
r >0 1
Przykład 5
K
Dane są dwa okręgi: 1 o promieniu 1 = 5, styczny do osi w początku układu r X
K
współrzędnych i 2 o promieniu 2 = 3, styczny do osi w punkcie = (0, 4).r Y A
Napiszemy równania tych okręgów oraz wyznaczymy współrzędne ich punktów
wspólnych.
Rozwiązanie
Okrąg K 1 x a y b 2 2
o równaniu ( − ) + ( − ) = 25 jest styczny do osiX w punkcie (0, 0)
zatem: (0 − a) + (0 − b) = 25, czyli a + b = 25. Okrąg jest styczny do osi X , stąd
2 2 2 2
r = a b = b = 5.
1
|0⋅ +1⋅ +0|
√02 +12
| |
1
b
Rozwiązaniem równania | | = 5 są dwie liczby b = 5. b
1 = −5 lub 2
a = 0.
Są zatem dwa okręgi o promieniu r = 5 styczne do osi X w początku układu
1
współrzędnych:
K :x 11
2
y 2
+ ( − 5) = 25 oraz K :x12
2
y
+ ( + 5) = 25.
2
K y b x a 2
Okrąg 2 o równaniu ( − ) + ( − ) = 9 jest styczny do osi
2
Y w punkcie (0, 4),
a2 2
b
zatem punkt (0, 4) leży na okręgu: (0 − ) + (4 − ) = 9, czyli a + (4 − b) = 9. 2 2
Ponieważ okrąg ten jest styczny do osi Y , to odległość środka okręgu od tej prostej jest
równa promieniowi okręgu K . 2
Korzystając ze wzoru na odległość środka okręgu K 2 od prostej x = 0 mamy:
r =
a b
|1⋅ +0⋅ +0|
=
a
| |
= 3.
2 1
√12 +02
Z warunku a
2
b 2
+ (4 − ) = 9 mamy (4 − ) = 9 − b 2
a. 2
K : (x − 3) + (y − 4) = 9 lub K : (x + 3) + (y − 4) = 9.
21
2 2
22
2 2
Te okręgi są styczne zewnętrznie a ich punktem styczności jest punkt (0, 4).
K 21 :(x − 3) 2
y 2
+ ( − 4) = 9. Te okręgi się przecinają bo odległość środków tych
okręgów √ 2
32 + (5 − 4) = √10 spełnia warunek r −r
1 2 = 2 < √10 < 8 = r +r .
1 2
Aby znaleźć punkty przecięcia tych okręgów musimy rozwiązać układ równań:
{x + (y − 5) = 25 .
2 2
(x − 3) + (y − 4) = 9
2 2
{xx + y − 10y = 0
2 2
.
− 6x + y − 8y + 16 = 0
2 2
−10 + 6 y x + 8y − 16 = 0,
stąd
y = 3x − 8.
Po podstawieniu y = 3x − 8 do równania x + y − 10y = 0 otrzymujemy
2 2
x2
x − 8)
+ (3
2
− 10(3x − 8) = 0, co daje: x + 9x − 48x + 64 − 30x + 80 = 0, a stąd
2 2
x1 = 78−18
20
= 3 lub x
2 = 78+18
20
= 24
5
.
Dla x 1 = 3: y 1 = 3 ⋅ 3 − 8 = 1.
Dla x 2 = 24
5
: y 2 =3⋅ 24
5
−8= 32
5
.
K K K
Ponieważ okręgi 21 i 22 , oraz okrąg 11 , są symetryczne względem osi , to punkty Y
K K K
przecięcia okręgów 21 i 22 z okręgiem 11 są również symetryczne względem osi . Y
W związku z tym, jeśli okręgi K i K11 21 przecinają się w punktach (3, 1) i (
24
5
,
32
5
) to
okręgiK i K
11 22 przecinają się w punktach (−3, 1) i (− 24
5
, 32
5
).
Okręgi K i K
12 21 są rozłączne bo odległość środków tych okręgów
√ (−3) + (4 + 5) = √90 = 3√10 spełnia warunek 3√10 > 8 =
2 2
r + r . Analogicznie
1 2
Polecenie 1
Polecenie 2
przecinają się.
Polecenie 3
są styczne zewnętrznie.
są styczne wewnętrznie.
przecinają się.
Ćwiczenie 2 輸
Dobierz w pary równania okręgów tak, aby były to okręgi przecinające się.
2 2 2
(x − 2) + (y − 2) = 9 (x + 4)2 + (y − 2) = 1
2 2 2
(x + 3) + (y − 1) = 1 (x + 3) + (y − 6)2 = 9
2 2 2
(x − 2) + (y − 4) = 1 (x − 3) + (y − 3)2 = 1
2 2 2 2
(x + 3) + (y − 2) = 4 (x − 3) + (y + 3) = 16
Ćwiczenie 3 輸
r
Jaką długość powinien mieć promień okręgu o środku w punkcie = (−1, −5), aby O
x y x y
przecinał się on z okręgiem o równaniu 2 + 2 + 2 − 6 + 1 = 0? Zaznacz poprawną
odpowiedź.
r > 11
r<5
3< r<5
5< r < 11
Ćwiczenie 4 醙
K O
Dane są okręgi: 1 o środku w punkcie 1 = (−2, 4) styczny do osi oraz X K
2 o środku
O r Y
w punkcie 2 i promieniu 2 = 2 styczny do osi w punkcie (0, −1).
W puste miejsce wpisz odpowiednie liczby całkowite.
).
Ćwiczenie 5 醙
K
Dany jest okrąg 1 o równaniu 2 + 2 = 9. x y
Oceń, czy poniższe zdania są prawdziwe, czy fałszywe. Zaznacz wszystkie zdania prawdziwe.
Ćwiczenie 6 醙
(x + 5) 2
+ y = r . Oceń prawdziwość poniższych zdań. Przy każdym zdaniu w tabeli
2 2
Prawda Fałsz
Okrąg K ma dwa punkty wspólne z okręgiem K , gdy
r
1 2
3 < < 23.
x y y x y y
Okręgi o równaniach: 2 + 2 + 10 − 144 = 0 oraz 2 + 2 − 16 − 144 = 0 przecinają
się. Jakie współrzędne mają punkty wspólne tych okręgów? Zaznacz poprawną odpowiedź.
Ćwiczenie 8 難
Przedmiot: Matematyka
Grupa docelowa:
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy:
VIII. Planimetria
Cele operacyjne:
Uczeń:
Strategie nauczania:
konstruktywizm
konektywizm
stacje zadaniowe
pokaz multimedialny
burza mózgów
rozwiązywanie zadań pod kontrolą nauczyciela
Formy pracy:
praca indywidualna
praca w grupach
praca całego zespołu
Środki dydaktyczne:
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Faza wstępna:
1. Uczniowie podają jak mogą być położone względem siebie dwa okręgi;
2. Nauczyciel podaje temat i cele zajęć.
Faza realizacyjna:
1. Metodą „burzy mózgów” uczniowie podają warunek jaki musi być spełniony, aby okręgi
się przecinały;
2. Warunek zostaje zapisany na tablicy przez chętnego ucznia;
3. Nauczyciel prezentuje animację;
4. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne niejasności zgłoszone przez uczniów;
5. Nauczyciel informuje uczniów, że rozpoczynają pracę metodą stacji zadaniowych,
rozdaje karty pracy, na których uczniowie zapisują swoje dane oraz będą zapisywać
rozwiązania zadań;
6. Nauczyciel omawia zasady pracy metodą stacji zadaniowych, krótko przedstawia każdą
ze stacji; (przykładowe typy zadań na stacjach: „Określić wzajemne położenie dwóch
okręgów mając dane odległości między ich środkami oraz długości promieni”,
„Określić wzajemne położenie dwóch okręgów mając dane równania okręgów”,
„Wyznaczanie punktów wspólnych okręgów” itp. wybrane z ćwiczeń interaktywnych
i zasobów e‐podręcznika);
7. Nauczyciel określa ilość obowiązkowych stacji;
8. Uczniowie rozwiązują zadania w wybranej przez siebie kolejności;
9. Uczniowie pracują we własnym tempie, mają możliwość sprawdzenie poprawności
rozwiązania poprzez zadanie pytania nauczycielowi lub poprzez skorzystanie
z podanych przez nauczyciela zasobów e‐podręcznika;
10. Nauczyciel kontroluje pracę uczniów, zwraca uwagę na poprawność zapisu i jego
estetykę, wyjaśnia niezrozumiałe dla uczniów elementy;
11. Nauczyciel zbiera wypełnione przez uczniów karty pracy.
Faza podsumowująca:
Materiały pomocnicze:
Wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może poprosić uczniów aby zapoznali się, przed lekcją, z animacją, umożliwi to
przeprowadzenie całej lekcji metodą stacji zadaniowych.