Dersnot 5265 1665599894

BİRLEŞTİRİLMİŞ GÜVENLİK GÖREVLERİ DERS NOTU
1- GENEL BİLGİ VE DENİZCİLİKTE GÜVENLİK POLİTİKALARI
A- Denizde Yaşanan Kriminal Aktivitelerin Tarihçesi
Denizler üzerinde icra edilen ulaştırma faaliyetleri, bir defada en fazla yük taşıma kapasitesine
sahip olma ve diğer ulaştırma vasıtalarının erişim imkânlarının kısıtlı olduğu mesafelere ve alanlara
erişim kabiliyetiyle en ekonomik ulaştırma ortamı olma özelliğini insanlık tarihi boyunca muhafaza
etmiştir. Daha verimli yeni ulaşım ortamları ve enerji kaynakları ortaya konulamadığı sürece denizlerin
bu özelliğinin en azından görünür gelecekte de önemini sürdüreceği bilinmektedir.
 Denizde Terörizm Eylemleri: Denizde terörizmin üzerinde uzlaşılmış evrensel bir tanımı
bulunmamaktadır. Bununla birlikte genel olarak “denizde terörizm”, “deniz çevresindeki gemi veya
sabit platformlar kullanılarak veya bunlara karşı, gemi ve limanlara veya bunların yolcu ve personeline
karşı ya da turistik yerler ve liman sahası dâhil olmak üzere deniz kıyısındaki işletmelere, yerleşim
yerlerine karşı gerçekleştirilen terör saldırı ve faaliyetleri” olarak tanımlanabilir.
Okyanusların tarihsel olarak terör faaliyetlerinin temel bir uygulama alanı olarak kullanıldığından
bahsetmek mümkün değildir. Zira istatistiklere göre son otuz yılda gerçekleşen terör saldırılarının
sadece % 2’si “genel anlamda denizi” hedef alan saldırılardır. Bunun ilk sebebi terör saldırılarının
denizde gerçekleştirilebilmesi için yüksek teknolojiye ve maliyete ihtiyaç duyulması, diğer sebebi ise
saldırı sonucunda başarılı olma ihtimalinin görece düşük olmasıdır. Ayrıca terör saldırılarının genellikle
propaganda aracı olarak kullanılması bu faaliyetlerin “göz önünde” yapılmasını gerektirmektedir.
Okyanuslarda yapılan saldırılar, bu amaca elverişli olmadığından terör örgütleri tarafından sıklıkla
tercih edilmemektedir. Buna rağmen son yıllarda denizde gerçekleşen terör saldırılarında ani bir artış
yaşanmaktadır. Ancak bu saldırıların bir kısmı henüz gerçekleştirilmeden engellenmektedir. Örneğin;
El Kaide’nin 2000 yılında milenyum hedefi olarak THE SULLIVANS isimli ABD gemisine karşı
gerçekleştirmek istediği saldırı, teröristlere ait botun batırılması neticesinde engellenmiştir. Engellenen
saldırıların dışında ne yazık ki, önlenemeyen saldırılar da yaşanmaktadır. Bu saldırılarda çok sayıda
gemi adamı ve yolcu hayatını kaybetmiş veya yaralanmıştır.
 Avrasya Feribotu’ (16 Ocak 1996): Trabzon –

Soçi/Rusya 9 çeçen eylemci tarafından kaçırıldı. 177
yolcu ve 55 mürettebat rehin alındı. Rus askerlerinin
kuşatması altındaki 250 Çeçen direnişçiyi kurtarmak için
19 Ocak’ta İstanbul Boğazı’nın Karadeniz çıkışına geldiler.
Aynı gün 4 eylemci teslim oldu. 5 eylemci yolcular
arasında yakalandı.
 ‘Achille Lauro’ Ekim 1985: Akdeniz, Mısır

(İskenderiye – Port Said) İsrail’in Tunus’daki bürolarını bombalamasını müteakip Filistin Kurtuluş
Cephesi üyesi 4 ağır silahlı terörist gemiyi kaçırdı. 438
rehine alındı, İsrail’de tutuklu bulunan 50 Filistinlinin
serbest bırakılması talep edildi. Tartus/Suriye’ye gemi
kabul edilmedi. Gemide bulunan engelli ABD vatandaşı
öldürüldü. 2 gün sonunda teröristler Port Said’de karaya
çıktı ve Tunus’a gitmek üzere Mısır Hava Yolları uçağı ile
yola çıktılar.Amerikan F-14’leri tarafından uçak Sicilya’ya
zorla indirildi. İtalyan mahkemeleri tarafından uzun süreli
1
hapis cezası verildi

 Ekim 2000’de El Kaide
LİMBURG USS COLE
tarafından Aden Limanı’nda
ABD’ne ait savaş gemisi olan
USS Cole’a yapılan saldırıda
on yedi denizci yaşamını
yitirmiş, otuz dokuz denizci ise
yaralanmıştır.
 Yine El Kaide terör

örgütü tarafından 6 Ekim
2002’de bir Fransız şirketine ait LIMBURG petrol tankerine SUPER FERRY
küçük bir bot kullanılarak saldırı gerçekleştirilmiş, tankerdeki 397
bin varil ham petrolün yaklaşık doksan bin varili Aden Körfezi’ne
yayılmıştır. Saldırı sırasında bir denizci hayatını kaybetmiştir.
 Denizlerdeki en ölümcül terör saldırısı olarak bilinen

SUPER FERRY 14 yolcu gemisine yapılan saldırıda da altmış
üç kişi olay yerinde yaşamını yitirmiş, 717 kişi gemiden atlamış,
ancak bunların elli üçü denizde kaybolmuştur. Saldırı, Şubat 2004’te Filipinler’in Manila Limanı’ndan
ayrıldıktan sonra gemi seyir hâlindeyken gerçekleşmiştir.
Denizlerdeki terör saldırıları, genellikle sürat botu kullanılarak veya geminin içine önceden patlayıcı
madde yerleştirilmesi suretiyle yapılmaktadır. Ancak gemilerin de doğrudan silah olarak kullanılması
mümkündür. 11 Eylül saldırılarında uçakların doğrudan saldırı amacıyla kullanılması, teröristler
tarafından ele geçirilen gemilerin de silah olarak kullanılabileceği düşüncesini doğurmuştur. Tarihte
buna benzer iki olay yaşanmış, her iki olayda da liman tesisleri ve liman çevresi bakımından son
derece yıkıcı ve ağır sonuçlar meydana gelmiştir. Binlerce insan
MONT BLANC
hayatını kaybetmiş, patlamalar sonucu ciddi biçimde deniz ve hava
kirliliği oluşmuştur.
 İlk olay, 6 Aralık 1917 tarihinde yaklaşık 2.500 ton patlayıcı ve

benzin yüklü Fransız MONT BLANC isimli geminin Kanada’nın
Nova Scotia limanında NORVEÇ SS IMO isimli gemiyle çarpışması
üzerine meydana gelmiştir. Bu olayda 2.000 kişi yaşamını yitirmiş,
9.000 kişi yaralanmıştır.
 İkinci olay ise 16 Nisan 1947’de Teksas’ta meydana

gelmiştir. Yaklaşık 2.200 ton amonyum nitrat yüklü Fransız bayraklı
GRANDCAMP isimli gemide yangın çıkmış, yangın kontrol
edilemediği için amonyum nitrat ve sülfür yüklü HIGH FLYER isimli
bir başka gemiye sıçramıştır. Olayda meydana gelen patlamada
600’den fazla kişi yaşamını yitirmiş, 3.500 kişi ise yaralanmıştır.
Kasıtlı bir davranış olmadığından bu olaylar denizde terör eylemi
olarak nitelendirilmemiştir. Ancak limanda bulunduğu sırada
geminin kendisinin silah olarak kullanıldığı bir terör saldırısında karşılaşılabilecek sonuçlar,
muhtemelen bu olayların sonuçlarından daha ağır olacaktır.
Son 50 yılda gerçekleşen saldırılar kronolojik sırayla aşağıda listelenmektedir.
2
Provisional Irish Republican Army (PIRA) örgütü tarafından silah kaçırmakta kullanılan Claduia
1973
gemisinin ele geçirilmesi
1973 Filistin Kara Eylül Örgütü tarafından Sanya gemisinin batırılması.
Filistin Kurtuluş Örgütü Halk Cephesi ve Japon Kızıl Ordu Örgütü tarafından yolcu gemisi Laju’nun
1974
Singapur’da kaçırılması.
1974 Monarşizm karşıtı örgüt üyelerince Yunan gemisi Vory’in Karachi’de kaçırılması.
1975 Filipinler’in güneyindeki ayrılıkçı hareket üyeleri tarafından denizde gerilla savaşının başlatılması.
Arjantin karşıt hareketi Monteneros tarafından, Santisima Trinidad muhribine tersanede hasar
1975
verilmesi.
1975 Puerto Rico’da limanda bulunan Sovyet gemisi Maxim Gorky’de patlama meydana gelmesi.
1979 IRA tarafından Shadow V yatının havaya uçurulması ve Lord Mountbatten’in öldürülmesi.
İspanyol trol tekneleri Garmomar ve Costa de Terranova ile Portekiz şilebi Rio Vouga’nın Batı
1980
Sahra Kurtuluş Örgütü Poisario Cephesi tarafından batırılması.
1981 IRA tarafından İngiliz şilepleri Nellie M ve Saint Bedan’ın batırılması.
1982 Filipinler’e ait Santa Lucia feribotunda bomba patlaması.
Nikaragualı karşıtlar tarafından denizde gerilla savaşının başlatılması, ülkenin ana limanlarına
1982
girişlerin mayınlanması.
1984 Libya gemisi Ghat tarafından Kızıldeniz’in Süveyş Kanalı çıkışına mayın dökülmesi.
1985 Filistinli teröristler tarafından İtalyan yolcu gemisi Archille Lauro’nun kaçırılması.
Eritreli ayrılıkçılar tarafından denizde gerilla savaşı başlatılması. (Batırılan veya hasar verdirilen
1989-
gemiler arasında üç adet Polonya gemisi de vardı: Boleslaw Krzywousty, Adam Asnyk, Wladyslaw
1994
Lokietek.)
1990 IRA tarafından İngiliz Donanması için inşa edilen destek gemisi For Victoria’ya hasar verilmesi.
1994 Cezayirli Radikal İslamcılar tarafından İtalyan ticaret gemisi Lucina’nın mürettebatının öldürülmesi.
1996 Çeçen teröristler tarafından Türk yolcu gemisi Avrasya’nın kaçırılması.
Radikal İslamcı örgüt üyeleri tarafından ABD muhribi USS COLE (DDG-67)’a Yemen’de hasar
2000
verilmesi.
Fransız tankeri Limburg’a, Yemen yakınlarında patlayıcı yüklü intihar botu tarafından hasar
2002
verilmesi.
2002 Filistin Kurtuluş Örgütüne silah götüren Karine A gemisinin Kızıl Deniz’de ele geçirilmesi
M/V Penrider tankerinin Singapur’dan Kuzey Malezya’da Penang’a Gerekan Aceh Merdeka (GAM)
2003
örgütü tarafından kaçırılması
Irak Khawr Al Amaya (KAAOT) ve Al Basrah (ABOT) petrol terminallerine Jamaat al-Tawhid
2004
(Zarqawi) grubu tarafından saldırı yapılması
2004 Manila’da M/V Superferry 14 gemisine Abu Sayyaf Grubu tarafından bombalı saldırı yapılması.
3
2004 İsrail Ashdod limanına Hamas, (Al-Aqsa Martyr’s Brigade) tarafından intihar saldırısı yapılması
Somali kıyılarından 100 mil mesafede Seabourne Spirit kruvaziyerine makineli tüfek ve omuzdan
2005
atılan roketlerle saldırı yapılması.
Son 50 yılda ticari deniz ulaştırmasını hedef alan terörist hareketler incelendiğinde birçok eylemin
birbirine benzer olduğu görülmektedir, eylem türleri incelendiğinde karşımıza şu öncelikli senaryolar
çıkmaktadır:
 Çeşitli yöntemlerle bir gemiye getirilen patlayıcılar kullanılarak limanda veya denizde saldırılar
icra edilmesi,
 Mürettebat, yolcular tarafından veya diğer gemilerin yardımıyla ticari gemilerin kaçırılması,
 Gelişigüzel mayınlama yaparak genel deniz ulaştırmasının aksatılması,
 Dalgıçlar marifetiyle gemi karinalarına patlayıcı yerleştirerek belirgin bir hedefin ve tesisin etki
altına alınması,
 Makineli tüfek, anti tank silahları ve roket atarlar kullanarak gemilere açık denizde veya kıyıya
yakın sularda saldırılar düzenlenmesi,
 Uzaktan kumandalı olarak yönetilen veya intihar eylemcileri tarafından kullanılan patlayıcı yüklü
araçlarla saldırılar düzenlenmesi,
 Gizli silahlarla donatılmış ticaret gemilerinin saldırı maksatlı olarak kullanılması,
Her ticaret gemisi bir silaha dönüşebilir. Teröristler ticaret gemilerini diğer gemileri, köprüleri veya
sahil tesislerini mahmuzlayarak zarar vermek için de kullanılabilirler. Eğer gemiler patlayıcı, yüksek
yanıcı, kimyasal madde ya da nükleer atıklar taşıyorlarsa geniş nüfusa ve ekonomik öneme sahip
liman şehirlerinde son derece büyük ve yıkıcı etki yaratabilirler.
Süper tankerler kullanılarak turizmi baltalamak üzere kritik deniz alanlarında deniz kirliliği
yaratabilirler. Konteynırlar silah kaçakçılığı için ideal ortam sağlayabilirler. Patlayıcı yüklü
konteynerler, TIR’lar üzerinde RO-RO tipi gemilerde ya da konteyner gemilerinde konuşlandırıldığı
takdirde infilak ettirildiklerinde önemli zarara sebep verebilirler. Bir yolcu gemisine yakınken infilak
ettirilebilirler ve sonuç trajik olabilir.
B- Mevcut Tehditler ve Bunların Yapısı (Deniz Haydutluğu, Silahlı Saldırı, Terör, Kaçaklar, Kaçakçılık)
Küreselleşmenin itici gücü, ekonomi; ekonominin itici gücü, ticaret ve ticaretin ana ulaşım ortamı
denizler olduğundan küreselleşmenin gerek aydınlık gerekse karanlık etkileri denizler üzerinde yoğun
bir şekilde yaşanmaktadır.
Mevcut siyasi ve ekonomik ortam, artan deniz trafiğinde, gemilere karşı düzenlenen saldırıların
bazı bölgelerde artmasına sebep olmuştur. Bu saldırılar ekonomik veya siyasi çıkar sağlamak üzere
düzenlenen değişik amaçlı saldırılardır. Ayrıca denizler terör, kitle imha silahlarının taşınması,
uyuşturucu kaçakçılığı, mülteci ve yasa dışı göç hareketleri gibi organize suç faaliyetlerinde
kullanılmaya müsait ulaşım ortamı haline gelmiştir. Bu çerçevede, denizler üzerinde icra edilen yasa
dışı faaliyetler deniz haydutları ve organize suç örgütleri için son derece karlı bir alan haline
dönüşmüştür. Güvenliğe ilişkin mevcut tehditler aşağıda sıralanmaktadır.
 Terörizm
 Geminin Silah Olarak Kullanılması
 Gemi ve Mürettebata Yönelik Eylemler
4
 Deniz Haydutluğu
 Kaçak Yolcu
 Organize Suçlar
 Kaçakçılık (Uyuşturucu/Silah)
 İnsan Kaçakçılığı
Terör 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’na göre “ Terör, baskı, cebir ve şiddet kullanarak,
baskı, korkutma, yıldırma, sindirme veya tehdit yöntemlerinden biriyle, Anayasa’da belirtilen
Cumhuriyetin niteliklerini, siyasi, hukuki, sosyal, laik, ekonomik düzeni değiştirmek, Devletin ülkesi ve
milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmak, Türk Devletinin ve Cumhuriyetin varlığını tehlikeye
düşürmek, Devlet otoritesini zaafa uğratmak veya yıkmak ya da ele geçirmek, temel hak ve hürriyetleri
yok etmek, Devletin iç ve dış güvenliğini, kamu düzenini veya genel sağlığı bozmak amacıyla bir
örgüte mensup kişi veya kişiler tarafından girişilecek her türlü suç teşkil eden eylemlerdir”. (TMK,
1991:Md.1)
İngiliz Terörle Mücadele Mevzuatına göre ise Terörizm, “politik, dini ve ideolojik nedenler ile bir kişi
veya mala karşı şiddet kullanımı veya tehdidi”,
1986 tarihli Fransız Terörle Mücadele Kanunu’na göre ise “baskı ve tehdit ile korkutmayı ve sosyal
düzeni bozmayı amaçlayan bireysel veya kollektif hareketler” olarak açıklanmaktadır.
Kısaca; davaları uğruna masum insanlara da zarar verenlere terörist diyoruz. Terörist eylemlerde
neler kullanılabilir? 7 ayrı senaryoda inceleyelim
Senaryo 1 : Çeşitli Yöntemlerle Bir Gemiye Getirilen Patlayıcılar Kullanılarak Yapılan Saldırılar;
 Organize edilmesi ve yapılması en kolay olan saldırı

türüdür.
 Patlayıcılar, yük elleçleme sırasında herhangi bir yükün
içine yerleştirilerek bunlara zaman ayarı yapılabilir.
 Patlayıcıların yük içerisinde gemiye sokulması
durumunda, patlayıcının yeri yükleme planına göre rastlantısal
bir mevkide olacak, bu husus bazı durumlarda eylemden
beklenen etkinin oluşmasını engelleyecektir. Bu nedenle,
eylemciler, arzu ettikleri etkinin oluşması maksadıyla değişik
yöntemlerle gemiye girmeye ve patlayıcıları sokmaya çalışabilirler.
Senaryo 2 : Gemideki Şahıslar Tarafından veya Diğer Gemilerin Yardımıyla Ticari Gemilerin Kaçırılması
 Özellikle yolcu gemileri ve tehlikeli yük taşıyan gemiler olmak üzere tüm gemiler kaçırılmak için
potansiyel hedeftir.
 Yolcu gemilerinin çekiciliği, rehine olarak almak veya öldürmek niyetiyle çok sayıda insanı
elde etme olasılığından kaynaklanmaktadır.
 Kaçırılan bir hedefin sahip olduğu en önemli unsur, tutsakların milliyeti veya uyruğudur.
Geminin bayrağı ise bazı durumlarda etkili olabilmektedir.
Senaryo 3 : Gelişigüzel mayınlama yaparak genel deniz

ulaştırmasının aksatılması
5
Mayınlar seyir halindeki, demir yerindeki, limanlara yaklaşan veya limanlardan ayrılan ticari
gemilere karşı terörist saldırılarda kullanılabilmektedir.
Senaryo 4 : Dalgıçlar marifetiyle gemi karinalarına patlayıcı

yerleştirerek belirgin bir hedefin ve tesisin etki altına alınması
Devlete ait olmayan eğitilmiş ve teçhizatlandırılmış silahlı

dalgıçlar, ticari deniz nakliyatına saldırabilme imkan kabiliyetine
sahiptirler.
Bir çok gelişmiş ülkede SCUBA dalgıçlığı temel eğitiminin eğlence sayılması ve teçhizatın ticari
olarak satışa sunulması bu tip saldırıların organizasyonunu kolaylaştırmıştır.
Senaryo 5 : Makineli tüfek, ve roket atarlar kullanarak gemilere açık

denizde veya kıyıya yakın sularda saldırılar düzenlenmesi
Toplar, güdümlü mermiler ve el bombaları terörist saldırı maksatlı

kullanılabilmektedir. Zırh delici güdümlü mermi, otomatik el bombası atıcıları
ve değişik çaplı nişancı tüfeklerinin kullanımı önlenememektedir. Silah ve
mühimmatı temin etme, operasyon alanına nakletme ve çatışma için mevkilendirme ihtiyacı, zayıf
örgütlerin bu tip saldırıları yapma imkanını ciddi olarak sınırlandırmaktadır.
Senaryo 6 : Uzaktan kumandalı olarak yönetilen veya intihar eylemcileri

tarafından kullanılan patlayıcı yüklü araçlarla saldırılar düzenlenmesi
Bir kısım vasıtalar, patlayıcı yüklü olarak hedefe yönlendirilmiş “saldırı
aracı” olarak kullanılabilmektedir.
Senaryo 7 : Ticaret gemilerinin kendisinin saldırı maksatlı olarak

kullanılması
Her ticaret gemisi bir silaha dönüşebilir. Teröristler, ticaret gemilerini diğer gemileri, köprüleri veya
sahil tesislerini mahmuzlayarak zarar vermek için de kullanabilirler. Eğer gemiler patlayıcılar, yüksek
yanıcı veya kimyasal maddeler ya da nükleer atıklar taşıyorlarsa geniş nüfusa ve ekonomik öneme
sahip liman şehirlerinde son derece büyük ve yıkıcı etki yaratabilirler.
Türk Boğazları gibi deniz ulaştırmasının düğüm noktalarında; önemli limanların girişlerinde ve kritik
ulaştırma rotaları üzerinde blokaj yaratacak şekilde batırıldıkları takdirde ticaret gemileri, deniz
ticaretinin aksamasına da sebep olabilirler.
Açıklanan muhtemel senaryolar kapsamında deniz ulaştırma ortamının esas unsuru olan ticaret
gemilerinin asimetrik etki amaçlı olarak kullanımlarını şu şekilde özetlemek mümkündür :
- Bir ticaret gemisi bizzat terör vasıtası olarak kullanılabilir.
- Teröristlerin yada kitle imha silahlarının ulaştırılmasında nakil aracı olarak kullanılabilir.
- Ticari kazancı teröre destek maksadıyla
örgütlere aktarılabilir.
- Yasadışı göç ile teröristlerin hedef
bölgelerine intikallerinde kullanılabilir.
Deniz haydutluğu, deniz ticaret yollarının
yoğunlaştığı kanal, boğaz ve kıstak gibi düğüm
6
noktaları yakınlarındaki bölgelerde ve özellikle otorite boşluğu bulunan, kontrolden uzak deniz
alanlarında daha sık görülmekte ve önemli bir gelir kaynağı haline gelmiş bulunmaktadır.
Deniz haydutluğu, genel olarak, devletle hiçbir bağlantısı olmaksızın, devlet dışı aktörlerin veya,
özel şahısların kendilerine veya örgütlerine ait gemi ve vasıtalarla başka gemilere, bu gemilerdeki
yüke, mallara ve insanlara karşı, menfaat sağlamak için yaptıkları, şiddet içeren saldırma dâhil, hukuk
dışı tüm fiillerdir.
BMDHS; özel bir geminin veya uçağın mürettebatı veya yolcuları tarafından özel amaçlar
doğrultusunda gerçekleştirilen; açık denizde diğer bir gemi veya uçağa ya da bunlardaki şahıslara
veya mallara yöneltilmiş; herhangi bir devletin yargı yetkisi dışında bulunan bir gemiye, uçağa,
şahıslara veya mala yöneltilmiş; her tür gayrimeşru şiddet, alıkoyma ve yağma fiili; bir gemi veya
uçağı, deniz haydudu gemi veya uçak yapan olayları bilerek böyle bir geminin veya uçağın
kullanılmasına isteyerek katılma fiili ve bu fiillerin işlenmesini teşvik eden veya böyle bir fiili bilerek
kolaylaştırmak üzere gerçekleştirilen herhangi bir fiili, deniz haydutluğu olarak tanımlamaktadır.
1992’de Kuala Lumpur’da Uluslararası Deniz Ticaret Odası (The International Maritime Bureau
‘‘IMB’’) tarafından kurulan Korsanlık Rapor Merkezi verilerine göre, deniz haydutluğu 1986’dan itibaren
net bir artış göstermiş özellikle 2000’li yıllarda zirve yapmıştır. Dar suyollarının ve sayısız küçük adanın
bulunduğu, özellikle sahildar devletlerin otorite zafiyeti söz konusu olan, siyasi, sosyal ve ekonomik
sorunların yaşandığı yerlere bitişik deniz alanları haydutluğa uygun bir ortam oluşturmaktadır. Kızıl
Deniz, Aden Körfezi ve Somali açıkları, Malakka ve Singapur Boğazı, Güney Çin Denizi ve Batı Afrika,
deniz haydutluğu bakımından riskli olan başlıca deniz ticari ulaşım yollarıdır. (IMB raporları 2003-2008)
Bu tehdidin artmasının başlıca nedenleri arasında devletlerin egemenlikleri altında bulunan deniz
alanlarını yeterince kontrol edememesi, siyasi istikrarsızlıklar sonucu hükümet ve otorite boşluğu,
ekonomik sorunlar neticesi rüşvet ve yolsuzluk
ortamı önemli bir rol oynamaktadır. Haydutlarca
sahip olunan modern teknolojik imkânlar da
tehdidi artırmaktadır. Deniz haydutları
saldırılarda bıçak ve tabanca yerine artık ağır
silahlar kullanmaktadırlar. Hafif / ağır makinalı
silahlar ve otomatik silahlar, roketatar ve kısa
menzilli füzeler, uydu telefonlarıyla iletişim,
hedeflerini bulma ve takip etme kolaylığı
sağlayan küresel konumlama sistemi (Global
Position System ‘‘GPS’’) gibi teknolojik
imkânların deniz haydutları tarafından kullanılması normal hale gelmiştir. Somali açıklarında modern
teknolojik cihazlarla donatılmış ana gemilerde (mother ship) organize olan haydutlar, bölgede seyir
halindeki gemileri tespit ettikten sonra sürat motorları (skiff boat) veya botlarla ana gemiden ayrılarak
hedef gemiye saldırmaktadırlar. Bu şekilde kıyıdan 1000 mil açıkta seyreden gemilerin dahi
kaçırılabildiği görülmektedir. (IMB raporları 2009-2010)
Yapılan saldırılar dikkatli incelendiğinde, maksat ve icra tarzı itibarıyla farklı saldırı türleri
görülmektedir. Çoğunlukla, limanda demirlemiş ya da demir yerlerinde veya kıyıya yakın deniz
alanlarında bulunan gemilere yönelik saldırılar söz konusudur. Diğer saldırı türü ise, açık deniz veya
karasularında seyir halindeki gemilere karşı yapılan saldırılardır. Bu tür saldırılarda ölüm ve
yaralanmalar da meydana gelmektedir. Operasyonlar modern silahlarla donatılmış bir ana gemiden
yürütülmekte, haydutlar hedef gemideki mürettebatı etkisiz hale getirdikten sonra gemideki yükün
tamamını veya bir kısmını başka bir gemiye aktarıp gemiyi ve personeli serbest bırakmaktadırlar.
7
Ayrıca Somali bölgesinde ele geçirilen gemi, yükü ve mürettebatı için fidye istenmekte ve bu saldırı
türü giderek yaygınlaşmaktadır.
Uzak Doğu’da gözlemlenen bir başka saldırı türünde ise, ele geçirilen geminin mürettebatı
öldürüldükten sonra denize atılmakta veya küçük bir tekne ile açık denizde terk edilmektedir. Daha
sonra gemi, boya ve revizyondan sonra başka bir limanda, değişik bir isim, kimlik ve ruhsat ile
kayıtlara geçirilmekte, gemi ve gemi yükü evrakları değiştirilmekte ve sonra bu ‘‘hayalet gemi’’
(‘‘phantom ship’’, ‘‘ghost ship’’) ve yükü sahte evraklarla satılmakta ya da uygun bayrak (‘‘flag of
convenience’’)1 Devletlerinden birinin limanında kaydedilerek uluslararası deniz ticaretinde
kullanılmaya devam edilmektedir. (IMB raporları)
Deniz haydutluğunun oluşturduğu tehditten dünya ekonomisi de etkilenmiştir. Gemilerin ve gemi
yüklerinin kaçırılması, teslimatta gecikmeler, mali kayıplara ve fiyatların artmasına yol açmıştır.
Rotaların değiştirilmesi ve alınan münferit önlemler kesin bir çözüm olmamıştır. Üstelik ölüm ve
yaralanmaların, kaçırılan mürettebat için fidye taleplerinin artması, olayın hangi boyutlara ulaştığını
göstermesi açısından dikkat çekicidir. Artan risk; taşıma, depolama, yükleme / boşaltma, akaryakıt,
işgücü, gemi adamları ve özellikle sigorta bedellerinin artmasına neden olduğundan, deniz ticari
ulaştırmasının maliyetleri artmaktadır.
Silahlı Soygun Denizde silahlı soygun, bir devletin yargılama yetkisine giren alanda gemilere,
gemideki şahıslara veya mallara yönelik şiddet, alıkoyma veya yağma faaliyetlerinin işlenmesi
anlamına gelmektedir. (IMO: 20 Aralık 2000)
IMO sirkülerinde tanımlanan “silahlı soygun” kavramı, 2 Haziran 2008’de yayınlanan deniz
haydutluğuna karşı devletlere gerekli tüm vasıtaları kullanma yetkisi veren 1816 sayılı karar metnine
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından ilave edilmiştir. Bu kararla deniz haydutluğu
ile mücadele eden devletler sadece açık denizlerde değil, saldırı ve diğer faaliyetlerin yoğunlaştığı ülke
karasularındaki olaylara da müdahale etme imkanı kazanmıştır.
Kaçak Yolcular: Uluslararası hukuk kuralları gereğince gemi kaptanları denizde mahsur kalmış
kişileri kurtarmakla yükümlüdürler. Ama bazı durumlarda bu kişiler sığınma arayan kişiler
olabilmektedir. Gemiler ayrıca aynı zamanda sığınmacı olan gizli kaçak yolcular taşıdıklarını fark
edebilirler.
Yerleşik uluslararası uygulamaya göre denizde kurtarılan kişilerin bir sonraki limanda gemiden
indirilmeleri ve en azından yerleşme inceleme süreci içinde geçici olarak bu ülke tarafından kabul
edilmeleri gerekmektedir. Bazı kurtarma gemilerinin bayrak devletleri (hepsi değilse de) denizde
kurtarılan kişilere yerleştirme garantisi sunmuştur.
Kaçak sığınmacılar hakkında hiçbir bağlayıcı uluslararası sözleşme bulunmamaktadır ve bu kişilerle
ilgili uygulamalar da oldukça değişkendir. Birleşmiş Milletler, mümkünse bu kaçakların yerel
otoritelerin mülteci statülerini tanıyabilecekleri ilk limanda inmelerine izin verilmesini savunmaktadır.
Eğer bir liman devleti bir kaçağın indirilmesine izin vermiyorsa ve geminin bir sonraki durağı
kaçağın hayatının tehlikede olacağı bir yerse, bu hareket kişinin zulüm görmekten korktuğu ülkeye
iade edilmesi ile eşit sayılır. Bu gibi durumlarda Birleşmiş Milletler yetkilileri yolcuyla bir görüşme
ayarlamaya çalışırlar, eğer sığınmacının mülteci olabileceğine karar verilirse kalıcı bir çözüm bulmak
için yardim ederler ki bu genelde üçüncü ülkeye yerleştirme olmaktadır.
Uyuşturucu Kaçakçılığı: Hepimizin çok iyi bildiği ve devamlı iletişim kanallarında güncel haber
olarak izlediğimiz bir güvenlik tehdididir.
Ancak bu tehdidi diğer tehditlerden farklı kılan bir özelliği vardır. Bizim haberimiz olmadan
8
kamaramıza, eşyalarımıza, çalışma mahallerimize ya da dümen yelpazesinin üst kısmındaki bir

boşluğa yerleştirilmiş olabilir. Haberimizin olmaması demek bizleri suçsuz kılmaz. Bir Türk Bayraklı
gemi dümen yelpazesinin üst kısmına konan 100 kg uyuşturucu ile bir Güney Amerika ülkesinde
yakalandı. Personel, haberi olmamasına rağmen 8 ay hapis yattı. Türk hükümetinin girişimleri ile
hapisten çıkabildiler. Bu girişim olmasaydı çok daha fazla ceza çekebilirlerdi.
Kitle İmha Silahlarının Denizden Taşınması: Uluslararası arenada baş aktör konumunda olan ABD
global ekonomiye havayolu ya da internet ile değil, deniz ticareti yoluyla bağlıdır. ABD’nin Kuzey
Amerika haricindeki dış ticaretinin hacimce % 95’inden fazlası gemilerle yapılmaktadır (Ulaştırma
Bakanlığı, 1999). Söz konusu ülkeye her yıl 7.5 milyondan fazla konteynır giriş yapmaktadır. Bu büyük
trafik Uluslararası Terörizm ve Kitle İmha Silâhları (KİS) bakımından hassasiyet yaratmaktadır.
Uyuşturucu ve yasadışı mülteciler bu ülkeye ticari gemilerdeki yasal kargonun arasına saklanarak
sokulmaktadır. Görüldüğü üzere deniz sınırları boyunca oluşan boşluk alanları, ABD’ye gizlice
saldırmak isteyen devlet ya da terörist organizasyonlarca kullanılmaya elverişlidir. Günümüzde
gümrük mevzuatları, ekonomik açıdan korunma maksatlarıyla geliştirilmiştir. Gümrük mevzuatı altında
ve ABD dışındaki nihai bir bölgeye yönelik taşınan konteynırlar, ticaret amacıyla ülkeye hiçbir zaman
resmi olarak girmiş sayılmazlar. Landbridge konteynırları, bir ülke giriş limanına müteveccih olan
konteynırlara göre daha az dikkatli bir incelemeye tâbi tutulabilir. Bu tür düşük güvenlik önlemleri
altında konteynırlar, saldırı amaçlı olarak KİS’lerin ABD içerisine taşınması için kolayca kullanılabilirler.
İnsan Kaçakçılığı: Türkiye Cumhuriyeti'nde Türk Ceza Kanunu'nun 79'ncu maddesine göre
"doğrudan, doğruya veya dolaylı olarak maddi menfaat elde etmek maksadıyla, yasal olmayan
yollardan bir yabancının ülkeye sokulmasına veya ülkede kalmasına imkân sağlanması ile birlikte Türk
vatandaşlarının ya da yabancıların yurt dışına çıkmasına imkân sağlanması" şekillerinde gerçekleşen
bir suçtur.
Amerika Birleşik Devletleri yasalarına göre ise "bir veya daha fazla ülkenin yasalarını ihlal ederek,
uluslararası sınırlardan kişinin gizlice, sahte belgeler kullanarak aldatma yolu ile yasa dışı şekilde
ülkeye girişi ya da bu girişimin kolaylaştırılması, ulaşımın sağlanması, taşınmaya teşebbüs edilmesi"
durumlarında gerçekleşen bir suçtur.
İnsan kaçakçılığı, pratik olarak 2000'li yılların başlarından itibaren daha fazla artış göstermiş ve
günümüzde artık dünya genelinde tüm ülkelerde düzensiz göç kendisine önemli bir yer edinmektedir.
İnsan kaçakçıları, kaçakçılık suçunu kaçacak olan kişi veya kişilerin rızaları ile gerçekleştirirler. Kaçak
durumuna düşmek isteyen bireyler için en yaygın nedenler arasında istihdam, ekonomik fırsatlar,
kişisel/ailevi durumun iyileştirilmesinin yanı sıra zulümden veya çatışma ortamlarından kaçma yer
almaktadır.
2011 yılında başlayan Suriye İç Savaşının ardından, Avrupa'yı bir sığınak olarak gören Suriyeli
halkın kitlesel olarak hareketi neticesinde insan kaçakçılarının sayısında da bu coğrafyada önemli
derecede artış olmuştur. Akdeniz ve Ege Denizi kıyıları boyunca artarak süren benzeri görülmemiş bu
hareket neticesinde çok sayıda ölüme de yol açmıştır. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği
verilerine göre 2015 yılında Akdeniz'den Avrupa'ya deniz yolu ile yaklaşık olarak bir milyon kadar
mülteci gelmiş ve bunların 2.900 kadarı ölmüş ya da eksik olduğu belirlenmiştir.
C- Gemi ve Liman Operasyonları
Deniz güvenliği kavramı aslında liman güvenliğini de kapsamaktadır. Dolayısıyla deniz güvenliğini
tehdit eden haydutluk, silahlı soygun, terörizm, yüke sabotaj yapılması ve yükün kaçırılması,
kaçakçılık, hukuka aykırı göçmen ve mülteci faaliyetleri ile gemi ve liman sahasında çalışan
personelden kaynaklanan suç ve şiddet eylemleri, liman güvenliğini de tehdit etmektedir. Ancak liman
sahası tamamen kıyı devletinin egemenlik sahasına girmektedir. Devletlerin bu alanlarda farklı
9
uygulamaları mevcuttur. Liman tesisi güvenliği; liman tesisini ve gemileri, kişileri, yükü, yük taşıma
birimlerini ve gemi kumanyasını bir güvenlik riskinden korumak için önlem almak ve bu önlemlerin
uygulanmasını sağlamak anlamına gelmektedir.
Limanlarda hem kara tarafından gelebilecek tehditlere karşı, hem de deniz tarafından gelebilecek
risklere karşı önlem almak gerekir. Bunun için liman giriş-çıkışlarının kontrol edilmesi, konteyner
güvenliğinin ve kontrolünün sağlanması, gemilerin denizin altında kalan kısmı da dâhil olmak üzere
denetlenmesi, gemideki personelin ve yükün ciddi şekilde denetimi şarttır.
Bu çerçevede gemi ve liman operasyonları:
 Kişilere, gemilere veya limanlara karşı kullanılmak üzere niyetlenilen ve gemide taşınmasına izin
verilmemiş silahları, tehlikeli maddeleri ve cihazları önlemek için tasarlanmış önlemler,
 Liman tesisine girişin kontrolu,
 Demirleme ve yanaşma yerleri dahil, tüm liman tesisinin kontrolu,
 Sadece yetkili personelin girişini sağlamak için, girişe yasaklanmış bölgelerin kontrolü,
 Yük elleçlemesinin denetimi,
 Gemi güvenlik çalışmaları ile etkileşimde bulunmak için işlemler,
 Gemi kumanyasının elleçlemesinin denetimi,
 Mevcut güvenlik iletişiminin sağlanması,
 Gemi personelinin kıyıya çıkışını veya personel değişikliğini, işçi örgüt ve gemiadamları
temsilcileri gibi gemi ziyaretçilerin girişlerini kolaylaştırıcı işlemler,
Olarak karşımıza çıkmaktadır.
D- Güvenlik Konusunda Uluslararası Mevzuat:

 Uluslararası Mevzuata Göre Deniz Güvenliği Kavramı: 1982 tarihli Birleşmiş Milletler Deniz
Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS) açık denizlerin tüm devletlere açık olduğunu, bütün devletlerin kendi
bayraklarını çeken gemilerin açık denizlerde seyrüsefer yapmaya hakkı olduğunu belirtmekle birlikte
bayrak devletlerinin yükümlülüklerini de özel olarak düzenlemektedir. Bu yükümlülükler, genel olarak
deniz emniyeti ve deniz güvenliğinin sağlanması ile deniz kirliliğinin önlenmesine ilişkindir. Bayrak
devleti, bayrağını taşıyan bir gemiyi kendi siciline kaydederek bu gemi üzerinde her türlü idari ve
hukuki yetkiler kullanabilir, deniz güvenliğinin sağlanması amacıyla söz konusu gemi hakkında
önlemler alabilir, gerekli durumlarda işlemler tesis edebilir.
BM Genel Kurulu’nun 10 Mart 2008 tarihli Okyanuslar ve Deniz Hukuku (Oceans and Law of The
Sea) raporunda, deniz güvenliği kavramının evrensel olarak kabul edilmiş bir tanımının olmadığı, “millî
güvenlik” kavramı gibi kullanıcılar ve ilişkilendirildikleri duruma göre anlamının değişiklik
gösterebileceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, her devlet kendi güvenlik anlayışı çerçevesinde bayrağını
taşıyan gemilerle ile ilgili olarak deniz güvenliğine zarar verebilecek bir durum olup olmadığını tespit
etmekte ve gerekli gördüğü takdirde egemenlik yetkileri çerçevesinde bu gemiler hakkında işlem tesis
etmektedir.
UNCLOS’da da deniz güvenliği kavramına ilişkin açık bir tanım yapılmamış, ancak zararsız geçişe
ilişkin eylemlerin gerçekleştirilmesi hâlinde geçişin zararsız niteliğinin bozulacağı, geçişin sahildar
devletin barışına, düzenine ve güvenliğine zarar vermiş sayılacağı belirtilmiştir. Bu eylemler arasında
silahlı denemeler yapılması, hukuka aykırı amaçla gemiye para, mal ve insan alınıp çıkartılması, kasıtlı
olarak ağır kirlenmeye sebep olunması, hukuka aykırı balıkçılık, hukuka aykırı araştırma ve incelemeler
yapılması gibi faaliyetler de sayılmıştır. Görüldüğü üzere, “deniz güvenliği” kavramının kapsam ve
sınırlarını tespit etmek kolay değildir. Kavram, kullanılma yerine ve amacına göre farklılık
göstermektedir. Bu durum, deniz güvenliğinin sağlanması amacıyla alınan önlemlerin genellikle deniz
emniyetinin sağlanması ve deniz çevresinin korunması amacına yönelik alınan önlemlerle
10
çakışmasından kaynaklanmaktadır.
11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de meydana gelen terör saldırılarının ardından, denizde ve denizden
olabilecek terör eylemlerinin önlenmesi amacıyla gemi ve liman tesislerinin güvenliğine ilişkin yeni
tedbirlerin alınması söz konusu olmuştur. Kasım 2001’de düzenlenen IMO Genel Kurulu toplantısında,
alınabilecek tedbirlere ilişkin çalışmaların yapılması amacıyla “Deniz Güvenliği Komitesi” (“Maritime
Safety Committee” / “MSC”) yetkilendirilmiştir. Çalışmalar neticesinde 09-13 Aralık 2002 tarihleri
arasında IMO MSC koordinatörlüğünde düzenlenen diplomatik konferansta, gemilerin ve liman
tesislerinin güvenliğine yönelik yeni tedbirler içeren Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenliği
(The International Ship and Port Facility Security-ISPS) Kodu kabul edilmiştir. İlave olarak, ISPS
Kodu’nun Türkiye’nin de taraf olduğu 01 Kasım 1974 tarihli Denizde Can Emniyeti Hakkında
Uluslararası Sözleşme (International Convention for the Safety of Life at Sea-SOLAS)’ne eklenmesi
kararlaştırılmıştır. Karar doğrultusunda ISPS Kodu, yeni bir başlık olarak SOLAS Kural XI-2/3’e
eklenmiş ve söz konusu değişiklik 01 Temmuz 2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir.Dersimizin ana
konusu olan bu kod detaylı olarak inceleneceği için burada daha fazla detaylandırılmayacaktır.
 Terörizm İle İlgili Uluslararası Mevzuat:

Teröre karşı küresel savaş uygulamaları kapsamında yasadışı faaliyetlere karışan veya karıştığı
değerlendirilen ticari gemilerin açık denizlerde harp gemileri ve diğer kolluk gemileri tarafından
sorgulanması ve aranması konusunda yasal düzenlemeler yapılmıştır.
Bu düzenlemeler:
 SUA Sözleşmesi: Deniz ulaşımını tehlikeye sokan özel ya da siyasi amaçlı fiillerin tümünün
cezalandırılması sağlanmaktadır. Deniz ulaşım güvenliğine ve denizde terörizmin önlenmesine yönelik
cezai hükümler içeren ilk sözleşmedir. Denizde Denetim Harekatına izin vermektedir.
Sözleşmede öncelikle
 Kuvvet kullanarak veya tehditle veya herhangi bir korkutma şekli ile bir gemiyi veya
denetimini ele geçirirse,
 Seyir güvenliği tehlikeye sokacak bir şekilde, gemide bulunan bir şahsa karşı şiddet
hareketinde bulunursa,
 Gemiyi tahrip eder veya gemiye veya navlununa zarar verirse,
 Gemiye ve navlununa zarar verecek veya gemiyi tahrip edebilecek bir cihaz veya maddeyi
herhangi bir surette gemiye koyar veya koydurtursa,
 Seyrüseferi kolaylaştıran yapıları tahrip eder veya bunlara önemli bir zarar verirse,
 Bu yapıların işlemesini ciddi bir şekilde aksatırsa,
 Yanlış olduğunu bildiği bilgiyi ileterek geminin seyir güvenliğini tehlikeye sokarsa,
taraf devletlerden burada yer alan suçların ağırlığı dikkate alınarak uygun cezalarla yaptırıma
bağlaması” öngörülmüştür.
Cezalandırma: Suçun devletin bayrağını taşıyan bir gemiye karşı veya bu gemide veya devletin
karasuları dahil ülkesinde işlenmesi veya vatandaşı tarafından işlenmesi durumlarında yargılanması”
halinde devletin zorunlu yargı yetkisinin olduğu düzenlenmiştir.
 Container Security Initiative-CSI: Küresel düzeyde deniz güvenliğine yönelik artan tehditler
göz önüne alındığında, konteyner taşımacılığı yoluyla kolayca yayılabilen terör tehditlerine karşı bir
mücadele aracı olarak CSI başlatıldı. Bu, iki taraflı bir bilgi alışverişi sistemidir; bu, ev sahibi ülkenin bir
ABD limanına giden kargo konteynerleri üzerinde güvenlik kontrolü yapmayı teklif ettiği anlamına
11
gelir. Buna karşılık, ev sahibi ülke, kendi ülkelerine ihraç edilen okyanusta giden konteynerli kargoları
hedeflemek için memurlarını herhangi bir ABD limanına gönderebilir.
 Rehine Alınmasına Karşı Uluslararası Sözleşme: Fidye için gemi mürettebatını ve varsa
yolcuları rehin alan terrorist ve deniz haydutları, 17 Aralık 1979 tarihinde New York’ta imzalanan
Rehine Alınmasına karşı Uluslararası Sözleşme kapsamında da cezalandırılabilir. “Rehineler
Sözleşmesi” olarak da adlandırılan Sözleşme, 168 devlet tarafından imzalanmıştır. Sözleşme ile her
taraf devlet, faillerin yargılanması ve rehin alma eylemlerinin cezalandırılması için gerekli hukuki
düzenlemeleri yapmakla yükümlü kılınmıştır. Sözleşme, suçluların taraf devletlerce yakalanmasını
müteakip yargılama yetkisine sahip devletlere teslim edilmelerini, teslim edilmemeleri durumunda ise
suçun ülkesinde işlenip işlenmediğine bakılmaksızın, o devlet tarafından yargılanmalarını
gerektirmektedir. Böylece, rehin alma eylemlerinin cezasız kalmaması amaçlanmaktadır.
 Deniz Haydutluğu ve Denizde Silahlı Soygun Eylemleri

Deniz haydutluğu, çok eski zamanlardan beri uluslararası suç kabul edilmiş ve deniz haydutları
insanlığın düşmanı olarak tanımlanmıştır. Bugün modern dünyada haydutluk, hangi şekilde olursa
olsun, vahşi, kanlı ve korkunç bir olay olarak dünya çapında bir sorun olmaya devam etmektedir.
Korsanlık veya deniz haydutluğuna ilişkin ilk hukuki belge 1856 Paris Deklarasyonu’dur. Bundan
sonra, 1889 Mantevideo Sözleşmesi korsanlığı/deniz haydutluğunu önlemenin insanlığın
sorumluluğunda olduğunu kabul etmiştir. 1937 Nyon Anlaşması Akdeniz’de tanımlanamayan saldırıları
deniz haydutluğu olarak nitelendirmiştir.
Günümüzde deniz haydutluğuna dair temel hükümler 1982 Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku
Sözleşmesi (UNCLOS)’nde düzenlenmiştir. Herkes tarafından benimsenen genel bir tanım olarak
kabul edilmemekle birlikte, deniz haydutluğu, hususi bir geminin veya hususi bir uçağın mürettebatı
veya yolcuları tarafından, “açık denizde” veya “hiçbir devletin yetkisine tabi olmayan bir yerde”, diğer
bir gemiye veya uçağa veya bunlardaki kişi veya mallara karşı “kişisel amaçlarla” işlenen her türlü
yasa dışı şiddet, alıkoyma veya yağma fiilidir.
Herhangi bir devletin izni veya himayesinden bağımsız olarak, özel amaçlarla işlenen şiddet,
yağma ve alıkoyma eylemleri ise deniz haydutluğu olarak nitelendirilmektedir.
Deniz haydutluğunun gerçekleşmesi için aranan “özel amaç” şartı, bu fiili deniz terörizminden
ayıran en önemli unsurdur. Burada kastedilen özel amacın ne olduğu UNCLOS’ta açıklanmamış
olmakla birlikte ekonomik amaç başta olmak üzere şahsi kin ve nefret duygusu gibi nedenler bu
kapsamda değerlendirilmektedir. Deniz terörizminde ise politik veya ideolojik amaçlarla hareket
edilmektedir.
Deniz haydutluğunun oluşması için şiddet, alıkoyma ve yağma fiilinin açık denizde işlenmesi şart
koşulduğundan UNCLOS’ta kabul edilen deniz haydutluğu tanımı kapsam bakımından yetersiz
kalmıştır. Bu nedenle IMO tarafından 2009 yılında alınan A.1025 sayılı kararla devletlerin egemenlik
alanlarında özel amaçlarla işlenen şiddet, alıkoyma ve yağma eylemleri “denizde silahlı soygun” fiili
olarak tanımlanmıştır. Denizde silahlı soygun fiilini deniz haydutluğundan ayıran tek husus, suçun
işlendiği alandır. Ayrıca devletin egemenlik sahasında işlenmesi sebebiyle söz konusu devletin yargı
yetkisi geçerli olmaktadır.
Böylece IMO’nun tanımı, deniz haydutluğu ve denizde silahlı soygun eylemlerini uluslararası
hukukta birlikte değerlendirmekte ve deniz haydutluğundan farklı olarak “silahlı soygun” eylemlerinin
cezalandırılması yetkisi sadece sahil devletine ait olsa da bu eylemlere aynı cezanın verilmesini
öngörmektedir. Bununla birlikte, 12 deniz millik karasuları ile sahil devletinin münhasır yetkisine tabi
alanların genişlemesi ve “silahlı soygun” eylemlerinin de bu alanlarda gerçekleşmesi, özellikle
karasuları üzerinde denetim görevini yerine getiremeyen Somali gibi “başarısız devlet (failed
12
state)”lerin varlığı dikkate alındığında, günümüzdeki mücadeleyi olumsuz etkilemektedir.

BMGK Kararları BMGK Somali sahillerinde deniz haydutluğu ile ilgili olarak ilk defa 2007 yılında
IMO Genel Sekreteri’nin talebine istinaden harekete geçmiş ve deniz haydutluğu ile ilgili olarak, beşi
2008 yılında olmak üzere bugüne kadar çok sayıda karar almıştır. Bu kararlarının bir kısmı deniz
haydutlarına karşı yürütülecek harekâtlara, ve bu harekâtların hukuki zeminine, diğer bir kısmı ise bu
harekâtlarda yakalanan deniz haydutlarının yargılanması ve cezalandırılmasına ilişkindir. Bir devletin
savaş gemileri ya da kamu gücü kullanmaya yetkili öteki devlet gemileri ile askerî uçakları ve kamu
gücü kullanmaya yetkili öteki devlet uçakları, açık denizde bu tür eylemlerinden kuşkulandıkları
gemileri durdurma ve denetleme yetkisine sahiptir. Anılan üçüncü devlet gemileri ve uçakları, deniz
haydutluğu eylemini belirledikleri takdirde bu eylemde kullanılan gemilere, uçaklara ve gasp edilen
mallara el koymak ve eylemi gerçekleştirenleri yakalayarak ulusal yargı organlarına teslim etmek
yetkisiyle donatılmıştır.
Somali’deki geçici hükümetten izin alma koşuluyla tüm devletler haydutlarla mücadele amacıyla
Somali karasularına girebilmektedir. Bölgede deniz haydutluğu ile mücadele etmek maksadıyla
uluslararası bir harekât başlatılmıştır. NATO 9 Ekim 2008’de verdiği kararla 24 Ekim 2008’den itibaren
bölgede savaş gemilerini (Allied Provider Operasyonu kapsamında SNMG-2, SNMG-1) dönemler
halinde görevlendirmiştir. Aralık 2008’den Ağustos 2009’a kadar Atalanta Harekâtı kapsamında
EUNAVFOR görev yapmış, müteakiben SNMG ve 1 Ocak 2009’da ABD öncülüğünde kurulan NATO
CTF 151 deniz birliği göreve devam etmiştir. 25 Mart 2011 tarihinde EUNAVFOR, TF-465 ismini
alarak NATO terminolojisini kullanmaya başlamıştır. Halen CTF-151 ve çok uluslu Birleşik Deniz
Kuvvetleri (Combined Maritime Forces) TF-465 periyodik ve dönüşümlü olarak bölgedeki faaliyetlerini
sürdürmektedir.
Sahil devleti ve bayrak devleti onaylarına göre ticaret gemileri yüksek riskli bölgelerde ‘guard’ yani
özel silahlı güvenlik güçleri alabiliyorlar. Ya da IMO’nun kullandığı tabir ile ‘Privately Contracted Armed
Security Personnel (PCASP)’. Genelde bunlar 3-5 kişi arasında bu yüksek riskli bölgelerden geçerken
gemi kırlangıcında nöbet tutuyorlar ve caydırıcılık sağlıyorlar. IMO bu uygulamanın yürütülmesini sahil
devletleri ve bayrak devletlerinin kendi kararlarına bırakmış durumda. Genelde kolay bayrak diye tabir
ettiğimiz bayrak devletleri ile bazı bayrak ülkeleri gemilerinin güvenliği için bu uygulamayı salık
verebiliyorlar. Türk bayraklı gemilerde bazı hukuksal sebeplerden dolayı bu uygulama yasal olarak
uygun görülmüyor.
 Uyuşturucu Kaçakçılığı ile İlgili U/A Mevzuat:
1988 Viyana Uyuşturucu ve Psikotrop Maddelerinin Kaçakçılığına Karşı Birleşmiş Milletler
Konvansiyonu: Türkiye Cumhuriyeti bayrağını taşıyan, kaydını gösteren ya da milliyetini işaret eden
herhangi bir başka emareye sahip geminin kapsam dâhilinde olan suçun işlenmesine iştirak etmesi
veya bu amaçla kullanılmasından makul sebeplerle şüphe duyulması halinde, söz konusu müdahil
devlet gemiyi herhangi bir tarafın karasularının dışında durdurarak gemiye çıkmak için Türkiye
Cumhuriyetinden izin talebinde bulunur. İzin verildiğinde müdahil devletin aşağıdaki işlemleri
gerçekleştirebileceği göz önünde bulundurulur:
 Gemiyi durdurmak ve gemiye çıkmak.
 Gemiyi ve gemide bulunan şahısları etkin bir biçimde kontrolaltına almak.
 Kapsam dâhilinde olan bir suçun işlenip işlenmediğinin tespit edilmesi ve buna ilişkin
delillerin güvenliğinin sağlanması.
 Gemiyi ve gemi üzerinde bulunan herhangi bir şahsı müdahil devlet ülkesine götürmek ve
gemiyi ilave soruşturma için burada alıkoymak.
 Yük de dâhil olmak üzere gemiyi ve üzerindeki herkesi ve her şeyi aramak.
13
 Tüm konteynerleri açmak veya açılmasını talep etmek ve gemi üzerindeki her şeyden
numune alarak tahlil etmek.
 Gemide bulunan herhangi bir şahıstan kendisine veya gemi üzerindeki herhangi bir şeye
ilişkin bilgi vermesini talep etmek.
 Gemiye, gemide bulunan şahıslara ya da malzemelere ilişkin belge, kitap veya kayıtların
ibraz edilmesini talep etmek ve yetkili makamların ibrazını isteme hakkına sahip olduğu herhangi bir
şeyin fotoğraf veya kopyalarını almak.
 Gemide ortaya çıkarılan herhangi bir delile veya malzemeye el koymak, bunların emniyetini
sağlamak ve koruma altına almak
Yargılama: Başka bir devlet tarafından bir Türk bayraklı gemi yakalanığında; öncelikli yargılama
yetkisinin kullanılması için Adalet Bakanlığı gerekli olabilecek tedbirleri alır ve öncelikli yargılama
yetkisini kullanma isteğini müdahil devlete en kısa sürede ve en geç Anlaşmanın 10 uncu maddesi ve
delillere ilişkin özetin alınmasını takip eden on dört gün içinde iletir. Aksi takdirde Anlaşma gereğince
öncelikli yargılama yetkisi hakkından feragat etmiş sayılır. Öncelikli yargılama yetkisi kullanılması
halinde Adalet Bakanlığı tarafından gerektiğinde gözaltına alınan şahısların ve geminin teslimini talep
etmek yerine derhal serbest bırakılması istenebilir.
 Kitle İmha Silâhlarının Yayılmasına Karşı Güvenlik Girişimleri
 Proliferation Security Initiative (PSI): PSI girişimi, KİS’lerin kara, deniz ve hava yoluyla
nakledilmesinin önlenmesini hedeflemekle beraber, çalışmalar daha çok deniz yoluyla yapılabilecek
nakiller üzerinde yoğunlaşmıştır. Ülkeler doğal olarak egemen oldukları kara, deniz ve hava
sahalarında KİS’lerin naklinin önlenmesi maksadıyla önlem alabileceklerinden, PSI girişiminde
uluslararası deniz yolundan yapılacak nakiller için Denizde Denetim Harekatının çıkmasında önemli rol
oynamıştır.
 A Regional Maritime Security Initiative, (RMSI): RMSI'nin amacı, mevcut uluslararası ve yerel
yasalar kapsamında ulusötesi denizcilik tehditlerini belirlemek, izlemek ve engellemek için çeşitli
yetenek ve kapasitelere sahip istekli bölgesel uluslardan oluşan bir ortaklık geliştirmektir.
Yayılma Güvenliği Girişimi veya "PSI" ve RMSI birbiriyle ilişkilidir, ancak PSI, kitle imha silahlarının
ve bunların dağıtım sistemlerinin yayılmasını herhangi bir şekilde engellemeye yönelik küresel bir
çabadır. PSI, diğer ulusötesi tehditleri ele almaz. RMSI ise Asya-Pasifik bölgesindeki denizcilik
ulusötesi tehditlerine de odaklanmış, Endonezya, Malezya ve Singapur donanmalarına ait on yedi
gemi, 20 Temmuz 2004'te 3 filo ile birlikte Malindo Operasyonunu başlatarak Malacca Boğazı'nda yıl
boyunca deniz haydutluğu ve teröre karşı koruma sağlamak için bir sefer düzemiştir.
 İnsan Kaçakçılığı
BM Uluslararası Sınır Aşan Örgütlü Suçlarla Mücadele Sözleşmesi Eki-2000 Palermo Protokolü. “Sınır
aşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın ve
Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Protokol”
Sözleşmenin kabulünden sonra düzenlenen Türk Ceza Kanununun 80. maddesinde insan ticareti
tanımı yapılmış, bu suç için 8 yıldan 12 yıla kadar hapis öngörülmüş, insan ticareti suçundan dolayı
tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirlerine hüküm olunması kararlaştırılmıştır. İnsan ticareti suçunun
önlenmesi bakımından Türk vatandaşı ve yabancı ayrımı bulunmamaktadır.
E- Güvenlik Konusunda Milli Mevzuat ve Düzenlemeler

Denizcilik eğitimi ve emniyeti ile ilgili ulusal kuralları; kanunlar, tüzükler ve yönetmelikler sınıflarına
göre aşağıda belirtilmiştir:
14
 Denizde Can ve Mal Güvenliği, Seyir Emniyeti ile İlgili Kanunlar

 Denizde Can ve Mal koruma Hakkında Kanun
 Limanlar Kanunu
 Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu
 Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu
 Deniz ve kıyılarında görülecek Başıboş Mayın, Patlayıcı Madde ve Şüpheli Cisimlerin yok
Edilmesi Hakkında Kanun
 Denizde Can ve Mal Güvenliği, Seyir Emniyeti ile İlgili Tüzükler

 Gemi Sicili Nizamnamesi
 Gemi Bayrak Şahadetnameleri Hakkında Nizamname
 Ticaret Gemilerinin Tonilatolarını Ölçme Tüzüğü
 Ticaret Gemilerinin Teknik Durumları Hakkında Tüzük
 Tehlikeli Eşyanın Ticaret Gemileriyle Taşınmasına Dair Tüzük
 Ticaret Gemilerinin Yükleme Sınırı Tüzüğü
 Denizde Can ve Mal Güvenliği, Seyir Emniyeti ile İlgili Yönetmelikler

 Gemi Adamları Yönetmeliği
 Ticaret gemilerinin tonilatolarını ölçme yönetmeliği
 Kılavuz yeterlikleri hakkında yönetmelik
F- Deniz Güvenliğine İlişkin Terimler ve Tanımlar:
 Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu (ISPS Code)
12 Aralık 2002 tarihinde, SOLAS 1974 Uluslararası Anlaşmasına Taraf Devletler Konferansı 2 no’lu
kararı ile kabul edilen, bölüm A (hükümleri zorunlu olarak kabul edilecek) ve bölüm B’den (hükümleri
tavsiye olarak kabul edilecek) oluşan ve aşağıda belirtilen hususların sağlanması durumunda Uluslar
arası Denizcilik Örgütü tarafından değiştirilebilecek, Gemilerin ve Liman Tesislerinin Güvenliği için
Uluslararası Kod’dur.
Kod’un A bölümüne değişiklikler, Bölüm I dışında Ek’e uygulanabilir değişiklik işlemlerine ait
mevcut Anlaşmanın VIII. Maddesi ile uyumlu olacak şekilde kabul edilir ve yürürlüğe koyulur; ve
Kod’un B bölümüne değişiklikler, Denizcilik Güvenlik Komitesi tarafından onun Kurallar ve
Prosedürleri ile kurallarına uygun olarak kabul edilir.
Gemi
Gemi terimi ISPS Kod kapsamında kullanıldığı zaman, seyyar açık deniz sondaj üniteleri ve yüksek-
hızlı tekneleri de kapsamaktadır.
Gemi/Liman Arabirimi
Kişilerin ve malların hareketi veya gemiye ya da gemiden liman hizmetlerinin sağlanması gibi
faaliyetlerle, geminin direkt ve hemen etkilendiği zaman oluşan etkileşimler demektir.
15
Liman Tesisi
Taraf Devlet veya Görevlendirilmiş Otorite tarafından belirlenmiş ve gemi/liman etkileşiminin olduğu
yerdir. Bu, demirleme, bağlama için bekleme ve denizden yanaşma gibi alanları kapsar
Gemi-Gemi Faaliyeti
Bir liman tesisi ile ilgili olmayan, bir gemiden diğerine mal veya insan transferini kapsayan herhangi
bir faaliyettir.
Görevlendirilmiş Otorite
Liman tesisi açısından gemi/liman etkileşimi ve liman tesisi güvenliği ile ilgili bu ISPS Kod
kararlarının uygulanmasından sorumlu olarak, Taraf Devlet içinde bulunan kuruluş (lar) veya idare (ler)
demektir. Türkiye Cumhuriyeti adına Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, ISPS Kod’un uygulanması
ile görevlendirilmiş ve yetkilendirilmiştir.
Güvenlik Olayı
Seyyar açık deniz sondaj üniteleri ve yüksek hızlı tekneler dahil gemilerin veya bir liman tesisinin
veya herhangi bir gemi/liman etkileşiminin veya herhangi bir gemi-gemi faaliyetinin güvenliğini
tehlikeye atan herhangi bir şüpheli hareket veya durumdur.
Güvenlik Seviyesi (Security Level)

Bir güvenlik olayının meydana geleceği veya teşebbüs edileceği riskin derecesinin nitelendirilmesi
anlamındadır.
Güvenlik Deklarasyonu (Security Declaration)

Bir gemi ile etkileşimde olduğu bir liman tesisi veya başka bir gemi arasında sağlanmış, her birinin
uygulayacağı güvenlik önlemlerini belirten, bir anlaşma anlamındadır.
Tanınmış Güvenlik Kuruluşu (Recognized Security )

ISPS Kod’un A bölümünün gerektirdiği bir değerlendirme veya bir doğrulama veya bir onay veya bir
sertifikalandırmayı yapmaya yetkili, gemi ve liman işletmeleri konusunda uygun bilgiye ve güvenlik
konularında da yeterli uzmanlığa sahip bir kuruluş anlamındadır.
Gemi Güvenlik Planı (Ship Security Plan)

Gemideki kişileri, yükü, yük taşıma birimlerini, gemi kumanyasını veya gemiyi, bir güvenlik olayı
riskinden korumak için alınacak önlemlerin, gemide uygulanmasını sağlamak amacı ile geliştirilmiş
plan anlamına gelmektedir.
Liman Tesisi Güvenlik Planı (Port Facility Security Plan)

Liman tesisi ve gemileri, kişileri, kargoyu, yük taşıma birimlerini ve gemi kumanyasını, bir güvenlik
olayı riskinden korumak için alınacak önlemlerin uygulanmasını sağlamak amacı ile geliştirilmiş plan
anlamına gelmektedir.
Gemi Güvenlik Zabiti (Ship Security Officer - SSO)
16
Gemide Kaptana karşı sorumlu olan; gemi güvenlik planının sürdürülmesi ve uygulanması da dahil
olmak üzere gemi güvenliğinden, ve şirket güvenlik görevlisi ve liman tesisi güvenlik görevlisi ile olan
ilişkilerden sorumlu olmak üzere Şirket tarafından atanan kişi anlamına gelmektedir.
Şirket Güvenlik Görevlisi (Cpmpany Security Officer - CSO)

Gemi güvenlik değerlendirmesinin yerine getirilmesini sağlayan; gemi güvenlik planının
geliştirilmesi, onaylanmak üzere sunulması ve sonra da uygulanıp sürdürülmesini ve liman tesisi
güvenlik görevlisi ve gemi güvenlik görevlisi ile olan ilişkileri sağlayan şirket tarafından yetkilendirilen
kişi anlamına gelmektedir.
Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi (Port Facility Security Officer - PFSO)

Liman tesisi güvenlik planının geliştirilmesinden, uygulanmasından, tetkikinden ve
sürdürülmesinden ve gemi güvenlik görevlileri ve şirket güvenlik görevlileri ile olan ilişkilerden sorumlu
olmak üzere yetkilendirilen kişi anlamına gelmektedir.
 Acentalar
Gemilerin geliş ve gidişleri ile transit geçişlerinde; gümrük, liman, polis, sahil sıhhiye, yükleme-
boşaltma, pilotaj, römorkaj ve barınma işlerinin yapılmasını sağlayan, konşimento ve manifesto tanzim
eden, navlun tahsil eden, teslim ve yükleme ordinosu veren, gemi masraflarına ait depozitoları yatıran
ve çözen, gemilere kumanya, su, yakıt temin eden, personel değişimi için gerekli imkanları sağlayan,
talep olması halinde sağlık hizmetleri veren firmalardır.
Brokerlar
Aracı, simsar firmalardır. Birkaç çeşit broker olmakla birlikte başlıcaları; Sigorta Simsarları ve
Navlun Simsarlarıdır. Sigorta Simsarları, gemi sahibi ile sigortacı arasındaki ilişkileri düzenler. Navlun
Simsarları ise, gemi sahibi ile yükleyici veya kiralayıcı arasındaki ilişkileri düzenler.
Forwarder-Expeditor
Yük sevkiyatı yapan firmalardır. Malların bir noktadan diğer bir noktaya taşınmasını sağlayan; bu
maksatla karayolu , demiryolu , hava yoluyla bir veya bir kaçını kombine olarak kullanan; yükün
depolanması, gümrüklemesi, paketlemesi, dağıtımı gibi işlemleri yapan ve bunların organizasyonu
gerçekleştiren şirketlerdir. Bu işlem Forward olarak tanımlanır Türkçe karşılığı olarak “Navlun
göndericisi” ifadesi kullanılmaktadır. Kendi taşıma aracı olmadan bu taşımayı organize etmesi
bakımından taşıyıcı nakliye şirketlerinden tamamen ayrılır.
Operatör
Geminin ziyaret ettiği terminal üzerindeki operasyonel kontrolleri sürdürmeyi sağlayan, devlet ve
şirket acente temsilcisi kişilerdir.
Terminal
Toplanma, operasyon, gemiye kargonun boşaltılması veya yüklenmesi için kullanılan bir yapı
anlamına gelmektedir. Bu, geminin güvenle barınacağı rıhtım ve iskeleler; kara ve sualtı veya
doğrudan bu yapılara benzer veya bunların üzerindeki bina, cihaz ve malzemeleri içerir.
Yasadışı İnsan Kaçakçılığı

Kendi ülkesinde ekonomik ve siyasi nedenler yüzünden barınamayan yada barınmak istemeyen
17
insan veya insan guruplarının seçilmiş hedef ülkelere kanunsuz usullerle ulaştırmayı hedef edinen
örgütlü suç türüdür.
Göç (Migration)
Coğrafi bakımdan bir iskan ünitesinden ayrılan kişilerin başka bir yerde hayatlarını devam ettirmeye
karar vermeleri ile bu kararı uygulamaları ile ortaya çıkan hadisedir.
İltica (Asylum)
Ülkesinde var olan veya var olduğu iddia edilen siyasi baskı ve insan hakları ihlalleri nedeni ile bir
veya birden fazla kişinin bir başka ülkeye yasal veya yasal olmayan bir yolla ulaştıktan sonra hedef
ülke vatandaşlığına geçmek için yaptığı başvurudur.
Mülteci (Refugees)
Ülkesini siyasi dinsel ya da ırksal nedenlerle terk eden ve vatandaşlığını kazanmadan yerleştiği
ülkede yerli halkın sahip olduğu statüden yararlanamayan kimsedir. Irkı, dini, milliyeti, siyasi görüşü
veya belirli bir sosyal gruba üyeliği nedeniyle zulüm görmekten haklı bir neden dolayısıyla korktuğu
için ülkesinden kaçan veya geri dönemeyen ya da dönmek istemeyen kişidir.
Sığınmacı (Internally displaced persons)

Bir yere sığınma, bir tehlikeden veya rahatsızlık veren bir şeyden kaçan, korunmak için bir yere
sığınan kişidir.
Göçmen (Immigrant)
Genel olarak, insan ve insan topluluklarının bulundukları bölgelerden, geçici veya sürekli olarak göç
eden kişilerdir.
18
G-Deniz Güvenlik Seviyeleri

Uluslararası denizcilik çevrelerinde kullanılmak üzere, üç adet Deniz Güvenlik (MARSEC) Seviyesi
oluşturulmuştur. Gemiler, bağlı olduğu şirketin Şirket Güvenlik Görevlisi, Gemi Kaptanı veya bayrak ya
da liman devleti yetkililerinin direktifini verdiği MARSEC seviyesinde işletilecektir.
19
 Güvenlik Seviyesi 1 – Normal

Gemilerin normal olarak işletildikleri seviyedir. Bu seviyede, gemiye veya bulunduğu mevkie karşı
yapılabilecek kanun dışı eylemlerle ilgili olarak belirgin ve bilinen bir tehdit yoktur.
 Güvenlik Seviyesi 2 – Yüksek
Yüksek güvenlik olayı riski var olmaya devam ettikçe bu seviye geçerli olacaktır. Bu risk seviyesi,
yüksek bir güvenlik olayı riski olmasına rağmen, belirli bir hedefin tespit edilmediği anlamına gelir.
 Güvenlik Seviyesi 3 – İstisnai
Belirli bir hedefin tespit edilmesi mümkün olmasa da, gerçekleşmesi olası veya yakın bir güvenlik
olayı riski olduğu sürece bu seviye geçerlidir.
MARSEC Güvenlik Seviyeleri ile ilgili ayrıntılı bilgiler, geminin ilan panosuna asılır ve burada
geminin hali hazırda işletildiği Güvenlik Seviyesi de özellikle belirtilir.
ISPS Kod’a tabi gemiler ve liman tesisleri ayrıca bir bildirim yapılmaması durumunda, Güvenlik
Seviyesi-1’de bulunacak ve bu seviyenin gerektirdiği tedbirleri uygulayacaklardır.
DA (İDARE) Güvenlikle ilgili gelişmeleri ve istihbarat bilgilerini değerlendirerek daha üst bir güvenlik
seviyesini uygulayabilecek ve bunu denizciler duyurular ve diğer muhabere vasıtaları ile ilgililere
duyuracaktır. İdare haricinde güvenlik seviyesi değiştirme yetkisi olan makam yoktur.
Güvenlik seviyesi 3, yanlızca güvenlik olayının olası veya yakın olduğuna dair güvenilir bir bilgi
olduğunda uygulanması gereken olağanüstü bir tedbirdir. Güvenlik seviyesi 3, yanlızca belirlenmiş
güvenlik tehdidi veya gerçek bir güvenlik olayı süreci içinde uygulanmalıdır.
Güvenlik seviyeleri, seviye 1 den 2 ye , seviye 2 den 3 e doğru değişebilmekle beraber, seviye 1
den doğrudan seviye 3 e de değişebilir.
Bir gemi, ziyaret ettiği limanın güvenlik seviyesinden daha yüksek bir güvenlik seviyesinde
işletilebilir, ancak daha düşük bir güvenlik seviyesinde işletilemez.
ŞGG veya GGG, geminin ziyaret edeceği liman tesisinin LTGG ile ilk fırsatta biraraya gelip, liman
tesisinde bu gemiye uygulanacak güvenlik seviyesini tesis etmek üzere, birlikte çalışmalıdır. LTGG
gemi ile iletişim kurarak, liman tesisinin güvenlik seviyesinde sonradan ortaya çıkan herhangi bir
değişikliği gemiye bildirecek ve güvenlikle ilgili diğer bilgileri sağlayacaktır.
Geminin güvenliğiyle ilgili tüm sorumluluk daima kaptandadır. Güvenlik seviyesi 3 durumunda dahi;
bir kaptanın, eğer bu talimatlara uymanın, geminin güvenliğini tehlikeye atacağına inandığı sebepleri
varsa, talimatlara açıklık getirilmesini veya değiştirilmesini isteyebilir.
Türk Bayraklı Gemiler ve limanlar için güncel güvenlik seviyeleri:
 ISPS KOD KAPSAMINDAKİ LİMAN TESİSLERİMİZİN GÜVENLİK SEVİYESİ 1 (BİR) DİR.

 ISPS KOD KAPSAMINDAKİ TÜRK BAYRAKLI TİCARİ GEMİLERİMİZDEN;
 YEMEN SAHİLLERİ AÇIĞINDA,
 KIZILDENİZ BABÜLMENDEP BOĞAZINDA,
 ADEN KÖRFEZİ, SOMALİ KIYILARI VE AÇIĞINDA,
 UMMAN DENİZİNDE,
 HİNDİSTAN’IN GÜNEY SAHASI VE BENGAL KÖRFEZİNDE,
 GİNE KÖRFEZİ VE NİJERYA AÇIKLARINDA,
20
 KENYA, TANZANYA KIYILARI VE AÇIĞINDA,

 ENDONEZYA KIYILARI VE AÇIĞINDA,
SEYİR YAPANLAR İLE;
 PAKİSTAN,
 HİNDİSTAN,
 BANGLADEŞ,
 NİJERYA,
 HAİTİ,
 KENYA,
 ENDONEZYA
 LÜBNAN
LİMANLARINA UĞRAYANLAR İÇİN GÜVENLİK SEVİYESİ 2 (İKİ) DİR.
SURİYE, LİBYA, YEMEN, UKRAYNA VE RUSYA FEDERASYONU’NUN KARADENİZ

LİMANLARINA UĞRAK YAPACAK VE ANILAN LİMANLARIN BULUNDUĞU KARASULARINDA
SEYİR YAPACAKLAR İÇİN GÜVENLİK SEVİYESİ 3 (ÜÇ)’TÜR.
 DİĞER TÜRK BAYRAKLI TİCARİ GEMİLERİMİZ İÇİN GÜVENLİK SEVİYESİ: 1 (BİR)’DİR.
(Son Güncelleme: 26/02/2022)
2. GÜVENLİK SORUMLULUKLARI
A- SOLAS ve STCW Sözleşmesi Tarafı Devletlerin Sorumlulukları,
 Uygulanabilir güvenlik seviyesini belirlemek

 Gemi güvenlik planını onaylamak veya daha önce onaylanmış bir plan ile ilgili değişiklikleri
onaylamak
 ISPS Kod bölüm A ve SOLAS Bölüm XI-2 hükümlerine göre geminin uygunluğunu doğrulamak
ve gemilere “uluslararası gemi güvenlik sertifikası” düzenlemek
 Kendi yetki alanlarındaki liman tesislerinden hangilerine Liman tesisi güvenlik Planı hazırlamakla
sorumlu olacak bir Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi atanmasının gerektiğine karar vermek,
 Liman Tesisi Güvenlik Değerlendirmesinin tamamlanmasını ve onaylanmasını ve daha önce
onaylanmış bir değerlendirmeye sonradan yapılan değişikliklerin onaylanmasını sağlamak,
 Liman Tesisi Güvenlik Planını ve daha önce onaylanan bir plana yapılan sonraki değişiklikleri
onaylamak,
 Kontrol ve uygunluk önlemlerini tatbik etmek,
 Onaylanmış planları test etmek
 Uluslararası Denizcilik Örgütü’ne bilgi aktarımını sağlamak.
B- İdarece Tanınan Güvenlik Kuruluşları ve Sorumlulukları:

Tanınmış Güvenlik Kuruluşu (Recognized Security Organization- RSO), SOLAS Bölüm XI-2 veya
21
ISPS Kod’un A bölümünün gerektirdiği bir değerlendirme, veya bir doğrulama veya bir onay veya bir
sertifikalandırmayı yapmaya yetkili, gemi ve liman işletmeleri konusunda uygun bilgiye ve güvenlik
konularında da yeterli uzmanlığa sahip bir kuruluş anlamına gelmektedir.
Anlaşmaya Taraf Devletler, aşağıdakiler de dahil, belirli güvenlik faaliyetlerini yürütmek üzere, bir
Tanınmış Güvenlik Kuruluşunu yetkilendirebilir:
 Taraf Devlet adına, gemi güvenlik planı veya ona ait değişikliklerin onaylanması,
 Taraf Devlet adına, geminin SOLAS Bölüm XI-2 ve ISPS Kod Bölüm A gereklerine
uyumluluğunun doğrulanması ve sertifikalandırılması,
 Taraf Devlet tarafından istenilen liman tesisi güvenlik değerlendirmelerini yapmak.
C- Şirketlerin Sorumlulukları:
SOLAS Kural IX/1.2’e göre Şirket, gemi sahibini, veya geminin işletilme sorumluluğunu sahibinden
devir almış olmakla birlikte, Güvenlik Yönetimi Uluslar arası Kuralı ile yüklenmiş bulunan bütün görev
ve sorumlulukları da gemi sahibinden devralmayı kabul eden; işleten veya boş gemi kiralayıcı diğer bir
kuruluş veya kişiyi ifade eder.
Gemilerini SOLAS Bölüm XI-2 ve ISPS Kod Bölüm A kurallarına uygun olarak işleten her Şirket,
Şirket için bir Şirket Güvenlik Görevlisi ve her bir gemisi için de bir Gemi Güvenlik Görevlisi atamak
zorundadır. Şirket, çalıştırdığı gemilerin sayı ya da tiplerine bağlı olarak, her bir kişinin hangi gemiden
sorumlu olduğunu açıkça belirleyerek, birden fazla kişiyi şirket güvenlik görevlisi olarak atayabilir. Bu
görevlilerin, görevleri, sorumlulukları ve eğitim gereklilikleri ile talimler ve tatbikatlar için gereklilikler,
ISPS Kod Bölüm A da tanımlanmaktadır.
Şirket, gemi güvenlik planında Kaptan’ın yetkisini açıkça vurgulayan bir hükmün yer almasını temin
edecektir. Bu husus, Kaptan’ın gemi emniyeti ve güvenliğine ilişkin gerekli ilgili kararları verme
konusunda, ayrıca gerekli olan hallerde Şirketten ya da Taraf Devletten yardım talep edebilmesi
hususunda gerekli yetki ve sorumluluğa sahip olduğunun gemi güvenlik planında belirtilmesi ile
sağlanacaktır.
D- Şirket Güvenlik Görevlisinin Sorumlulukları

Gemi güvenlik değerlendirmesinin yapılması, gemi güvenlik planının düzenlenmesi, onaylanmak
üzere sunulması ve uygulanıp sürdürülmesi faaliyetlerini yürütmek, ayrıca Liman Tesisi Güvenlik
Görevlisi ve Gemi Güvenlik Görevlisi ile irtibatı sağlamak üzere ISPS Kod Bölüm A Kural 11.2
hükümlerine uygun olarak Şirket tarafından yetkilendirilen kişilerdir.
Şirket Güvenlik Görevlisi olarak atanmış bir kişi, Şirketin işlettiği gemilerin sayı ya da tiplerine bağlı
olarak, hangi gemilerden sorumlu olduğunun açıkça belirtilmesiyle bir veya birden fazla gemi için
Şirket Güvenlik Görevlisi olarak görev yapabilir. Şirket, çalıştırdığı gemilerin sayı ya da tiplerine bağlı
olarak, her bir kişinin hangi gemiden sorumlu olduğunu açıkça belirleyerek, birkaç kişiyi şirket güvenlik
görevlisi olarak atayabilir.
ISPS Kod’da öngörülen hususlar doğrultusunda Şirket Güvenlik Görevlisinin görev ve
sorumlulukları, sadece bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıda belirtilmiştir
 Uygun güvenlik değerlendirmelerini ve diğer ilgili bilgileri kullanarak, geminin karşılaşabileceği
tehdit seviyeleri ile ilgili tavsiyede bulunulması,
 Gemi güvenlik değerlendirmelerinin uygulanmasının sağlanması,
 Gemi Güvenlik Planının düzenlenmesinin, onay için sunulmasının, uygun şekilde
uygulanmasının ve muhafaza edilmesinin sağlanması,
22
 Eksiklikleri gidermek ve geminin kendisine ait güvenlik gerekliliklerini sağlamak amacı ile gemi
güvenlik planında gerekli değişikliklerin yapılmasının sağlanması,
 Güvenlik faaliyetlerinin iç denetimleri ve gözden geçirilmesi için düzenlemelerin yapılması,
 İdare veya Tanınmış Güvenlik Kuruluşu tarafından gerçekleştirilecek geminin başlangıç ve
müteakip doğrulamaları için düzenlemelerin yapılması,
 İç denetimler, periyodik gözden geçirmeler, güvenlik denetimleri ve uygunluk doğrulamaları
sırasında belirlenen eksiklik ve uygunsuzlukların zamanında tespit edilip onlarla ilgilenilmesinin temini,
 Güvenlik bilincinin ve ihtiyatının geliştirilmesi,
 Gemi güvenliğinden sorumlu olan personel için uygun eğitimin sağlanması,
 Gemi Güvenlik Görevlisi ve ilgili Liman Tesisi Güvenlik Görevlileri arasında etkin iletişim ve
işbirliğinin sağlanması,
 Güvenlik (Security) gereklilikleri ile Emniyet (Safety) gereklilikleri arasında tutarlılığın
sağlanması,
 Eş Gemi veya Filo Güvenlik Planlarının kullanılması halinde, her bir Gemi Planının, o gemiye ait
bilgileri doğru olarak yansıtmasının sağlanması,
 Belirli bir gemi ya da gemi grubu için onaylanmış herhangi bir alternatif veya benzer
düzenlemelerin uygulanmasının ve sürdürülmesini sağlanması.
E- Gemi Güvenlik Görevlisinin Sorumlulukları

Gemi Güvenlik Planının uygulanması ve idame ettirilmesi de dahil olmak üzere gemi güvenliğini
sağlamak, ayrıca Şirket Güvenlik Görevlisi ve Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi ile olan ilişkileri
koordine etmek üzere Şirket tarafından her gemi için atanan ve Gemi Kaptanına karşı sorumlu olan
kişi anlamına gelmektedir.
ISPS Kod’da öngörülen hususlar doğrultusunda Gemi Güvenlik Görevlisinin görev ve
sorumlulukları, sadece bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıda belirtilmiştir
 Uygun güvenlik tedbirlerinin idamesini sağlamak için düzenli gemi güvenlik denetimlerinin
gerçekleştirilmesi,
 Gemi Güvenlik Planına yapılacak değişiklikler de dahil olmak üzere Gemi Güvenlik Planının
uygulanmasının sağlanması, Plana yönelik tavsiyelerin yapılması,
 Gemi yükünün ve kumanyasının elleçlenmesi işlemleri kapsamında gemi personeli ve ilgili
Liman Tesisi Güvenlik Görevlileri ile gemi güvenlik konularının koordine edilmesi,
 Gemi Güvenlik Planına yapılacak değişikliklerin önerilmesi,
 İç denetimler, periyodik gözden geçirmeler, güvenlik denetimleri, uygunluk doğrula-maları ve
düzeltme hareketleri sırasında tespit edilen eksikliklerin ve uygunsuzlukların Şirket Güvenlik
Görevlisine rapor edilmesi,
 Gemideki güvenlik bilincinin ve ihtiyatının geliştirilmesi,
 Gemi personeline yeterli düzeyde bir eğitim verilmesinin sağlanması,
 Meydana gelen tüm güvenlik olaylarının rapor edilmesi,
 Gemi Güvenlik Planının uygulanmasında Şirket Güvenlik Görevlisi ve ilgili Liman Tesisi Güvenlik
Görevlisi ile koordinasyonun sağlanması,
 Eğer gemide mevcut ise güvenlik cihazlarının uygun bir şekilde çalıştırılması, denenmesi,
ayarlanması ve muhafazasının sağlanması,
23
 Uygun olan şartlar altında, Gemi Kaptanına yürürlükteki Güvenlik Seviyesi ile ilgili tavsiyelerde
bulunmak,
 Gemideki tehlikeli yükleri ve bulundukları yerleri ayrıntılı şekilde içeren Tehlikeli Yükler
Manifestosunun gerektiği takdirde liman devletinin denetimi için hazır bulundurulmasını sağlamak.
F- Güvenlikle İlgili Özel Görevleri Olan Gemi Personelinin Sorumlulukları

 Güvenlikle İlgili Özel Görevleri Olan Gemi Personeli: Gemi Güvenlik Planında kendilerine verilen
görevleri yerine getirebilmek için genel başlıkları aşağıda belirtilen hususlar hakkında bilgi ve beceriye
sahip olmalıdır.
 Mevcut güvenlik tehditleri,
 Silahların, tehlikeli madde ve cihazların tanınması ve ortaya çıkarılması,
 Güvenliği tehdit eden kişilerin tipik ve davranışsal özelliklerinin tanınması,
 Güvenlik önlemlerini engellemek için kullanılan teknikler,
 Kalabalık yönetim ve kontrol teknikleri,
 Güvenlikle ilgili iletişim,
 Acil durum yöntemleri ve olasılık planları,
 Güvenlik ekipman ve sistemlerinin yönetimi,
 Güvenlik ekipman ve sistemlerinin testi, ayarları ve seyir sırasında bakımı,
 Denetleme, kontrol ve gözlem metotları,
 Kişileri ve bunların kişisel eşyalarını, bagajları, yükü ve gemi kumanyasını fiziksel arama
metotları.
 Diğer Gemi Personeli: Gemi Güvenlik Planında yer alan genel güvenlik anlayışına aşina olmalı
ve ana başlıkları aşağıda belirtilen hususlar hakkında bilgi ve beceriye sahip olmalıdır.
 Değişik güvenlik seviyelerinin anlamı ve birbirini takip eden gereklilikleri,
 Acil durum yöntemleri ve olasılık planları,
 Silahların, tehlikeli madde ve cihazların tanınması ve ortaya çıkarılması,
 Etnik, dini vb. ayrımcılık yapmadan, güvenliği tehdit etmesi muhtemel kişilerin özellikleri ve
davranış biçimlerini tanıyabilme,
 Güvenlik önlemlerini engellemek için kullanılan teknikler.
 Güvenlikle İlgili Özel Görevleri Olan Gemi Personeli:Geminin tipi ve Gemi Güvenlik Planında
belirtilen düzenlemeler çerçevesinde farklılık göstermekle birlikte Gemi Güvenlik Organizasyonunda
temel olarak bir Güvenlik Nöbetçi Heyetinin gerekliliği öngörülmüştür. Güvenlik Nöbetçi Heyeti asgari
seviyede bir Vardiya Zabiti ve yeteri kadar Güvenlik Devriyesi/Lumbar ağzı Nöbetçisi’nden meydana
gelmekte olup, bu kapsamda öngörülen temel sorumluluklar aşağıda sunulmuştur.
Güvenlik Nöbetçi Heyeti, gemi civarında çok dikkatli bir gözetlemenin sürekli olarak
sürdürülmesinden sorumludur. Gemi civarında tespit edilen şüpheli şahıslar, nesneler ve faaliyetler
takip edilmeli, bunun yanında tüm güvenlik önlemlerinde, güvenlik sistem veya ekipmanlarında
meydana gelen hata ve arızalar Vardiya Zabitine ve Gemi Güvenlik Görevlisine rapor edilmelidir.
 Vardiya Zabitinin Görev ve Sorumlulukları
24
Vardiya Zabiti, vardiyası süresince;

 Tehdit ihbarlarının ve güvenlik olaylarının raporlarını alacak ve jurnale kaydedecek,
 Tüm tehdit ihbarları ve güvenlik olayı raporlarından Kaptanı ve Gemi Güvenlik Görevlisini
haberdar edecek,
 Kaptanın yönlendirmesi altında tesis, liman ve yerel güvenlik kuvvetlerine gereken
bildirimleri yapacak,
 Kaptanın yönlendirmesi altında tesis, liman ve yerel kolluk kuvvetlerinden acil yardım
talebinde bulunacak,
 Kaptanın yönlendirmesi altında güvenlik ekiplerini hareket geçirecek,
 Güvenlik devriyelerinden rutin devriye sonuçlarını alacak,
 Güvenlik Seviyesindeki değişmeleri alacak, jurnale kaydedecek, Kaptana ve Gemi
Güvenlik Görevlisine rapor edecek,
 Güvenlik eğitim ve talimlerini jurnale kaydedecektir.
 Güvenlik Devriyeleri/Lumbarağzı Nöbetçisinin Görev ve Sorumlulukları: Vardiyaları süresince;
 Gemi güvenliği ile ilgili her konuda özellikle şüpheli gördükleri her hususta Gemi Güvenlik
Görevlisine ve Vardiya Zabitine rapor verecek,
 Bir acil durum halinde kendilerinin ve diğer mürettebatın emniyetini tehlikeye atmadan
uygun şekilde Vardiya Zabitini ve Gemi Güvenlik Görevlisini uyaracak,
 Lumbarağzı ve diğer gemiye giriş noktaları ile geminin kara tarafında ve deniz tarafında
kalan alanların da kontrolünü içerecek şekilde açık güverteleri dikkatle gözetleyecek, baş ve kıç
palamar halatları civarındaki personel hareketlerini ve şüpheli tekneleri titizlikle takip edecek,
 Gemi ekipmanı ve kumanyasının izinsiz alınmasına ve gemiye şüpheli paket bırakılmasına
karşı müteyakkız bulunacak.
 Gemiye binen ve gemiden ayrılan tüm ziyaretçilerin uygun şekilde teşhis edilmesini
sağlayacak,
 Ana güvertelere ya da taşıyıcı bantlara atlamak gibi yöntemlerle lumbar ağzı dışından bir
yolla gemiye binen veya gemiden inen tüm kişileri Vardiya Zabitine ve Gemi Güvenlik Görevlisine
bildirmek,
 Kullanımda olan ve olmayan ziyaretçi kartlarının daima emniyet altında tutulmalarını ve
çalınabilecekleri/kaybolabilecekleri bir yer olan Lumbar ağzı bölgesinde bırakılmamalarını ve ayrıca
her limandan ayrılışı müteakip tüm ziyaretçi kartlarının Gemi Güvenlik Görevlisine geri verilmesini
sağlayacaktır.
G- Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi Sorumlulukları:
 İlgili liman tesisi güvenlik değerlendirmesini dikkate alarak, liman tesisinin ilk kapsamlı güvenlik
sörveyinin yönetimi,
 Liman tesisi güvenlik planın geliştirilmesi ve bakımının sağlanması;
 Liman tesisi güvenlik planın uygulanması ve tatbikatı;
 Uygun güvenlik önlemlerinin devamlılığını sağlamak için, düzenli gemi güvenlik denetimlerinin
yapılması;
25
 Yetersizliklerin giderilmesi amacı ile, gerektiğinde, liman tesisi güvenlik planına değişiklikleri
tavsiye etmek ve bunları plana katmak, ve liman tesisindeki değişiklikleri dikkate alarak planı
güncelleştirmek;
 Liman tesisi personelinin güvenlik bilincinin ve ihtiyatının geliştirilmesi;
 Personele, liman tesisi güvenliği ile ilgili yeterli düzeyde eğitim verilmesinin sağlanması;
 Liman tesisi güvenliği için tehdit oluşturan olayların kayıtlarının tutularak, ilgili yetkililere
bildirilmesi;
 Liman tesisi güvenlik planının, uygun Şirket ve gemi güvenlik görevlisi (görevlileri) ile
uygulanmasının koordinasyonu;
 Uygun olduğunda, güvenlik servisleri ile işbirliğini sağlama;
 Liman tesisi güvenliğinden sorumlu personel standartlarına uyulduğunun sağlanması;
 Eğer mevcut ise, güvenlik cihazlarının uygun bir şekilde çalıştırılması, denenmesi, ayarlanması
ve muhafazasının sağlanması.
 Talep edildiğinde, gemiye binmek isteyenlerin kimliklerinin doğrulanması için gemi güvenlik
görevlilerine yardım edilmesi;
3. ARTIRILMIŞ FARKINDALIK İLE DENİZDE GÜVENLİĞİN GELİŞTİRİLMESİNE KATKIDA

BULUNMA
A- Denizcilik ile İlgili Güvenlik Terimleri ve Tanımları
Deniz güvenliği kavramını tanımlayabilmek için, öncelikle kendisi ile karıştırılan bir kavram olan
deniz emniyeti (maritime safety) kavramının farklılıklarından bahsetmek faydalı olacaktır. Özellikle
Türkiye’de deniz güvenliği kavramı genellikle deniz emniyeti kavramı ile karıştırılmaktadır. Bunun
sebebi güvenlik (security) ve emniyet (safety) kelimelerinin Türkçe’de birbirlerinin yerine kolayca
kullanılabilmesidir. Bu nedenle öncelikle güvenlik ve emniyet kavramları arasındaki farkın açıklanması
gereklidir.
Sözlük anlamı incelendiğinde, güvenlik kelimesinin, “tehlike bulunmaması hali, emin ve rahat olma”
veya “toplum yaşamında yasal düzenin aksamadan yürütülmesi, kişilerin korkusuzca yaşayabilmesi
durumu, emniyet” gibi tanımlarının olduğu görülmektedir. Emniyetin kelime anlamını incelediğimizde
ise “kuşkulanacak hiçbir şey olmama, eminlik, korkusuzluk, güvenlik” veya “güvenlik, güven, inanma,
itimat” tanımlarını bulmak mümkündür.
Görüldüğü üzere emniyet ve güvenlik kavramları Türkçe’de birbirlerinin içlerine girmiş ve
birbirlerinin yerine kullanılan kavramlardır. Deniz güvenliği ve deniz emniyeti kavramlarının birbirleri ile
karıştırılmasının en önemli sebebi de budur. Kelimelerin İngilizce anlamlarına bakıldığında ise
güvenlik, “bir ülkeyi, bir binayı veya bir kişiyi koruma faaliyetleri”, “gelecekte olabilecek kötü şeylere
karşı koruma”, emniyet ise “bir tehlikeden veya zararlı şeylerden korunma durumu”, “tehlike içinde
olmama”dır.
Güvenlik kavramının kaynağı, güvenliği tehdit eden bir oluşum iken, emniyet kavramının kaynağı
ise, yanlış veya eksik yapılan bir davranışın veya olumsuz koşulların istenmeyen sonuçlara yol
açmaması için alınması gereken tedbirlerdir. Güvenlik, kasıtlı olarak yapılan imha etme, hasar verme,
rahatsız etme eylemlerine karşı alınan tedbirler ile ilişkili risklerle ilgilenir. Emniyet ise bir karşı alınan
tedbirler ile ilişkili risklerle ilgilenir. Burada dikkat çekici olan, güvenlik kavramı içerisinde bir kastın
olması, emniyet kavramında ise kastın olmamasıdır.
26
Genel olarak deniz güvenliği kavramı içerisinde güvenliği ortadan kaldırmak isteyen bir oluşum (bu
bir insan, bir grup terörist vs. olabilir) ile bir kasıt var iken, deniz emniyeti kavramı içerisinde emniyeti
tehdit eden bir oluşum (kötü hava ve doğa şartları, dikkatsiz personel, uyulmayan emniyet tedbirleri,
eksik veya yanlış talimatlar vb.) vardır. Örneğin, yolcu gemilerine binen yolcuların üstlerinin aranması
bir güvenlik tedbiri iken, sıvılaştırılmış petrol gazı taşıyan bir gemide sigara içilmesinin yasak olması bir
emniyet tedbiridir.
Deniz güvenliği kavramı, ülkelerin denizdeki faaliyetlerini engellemeye çalışan kasıtlı bir tehditin
ortaya çıkması ile meydana gelmiştir. Deniz güvenliği kavramı içerisinde kasıtlı bir tehdidin bulunması
ve bu tehdide ilişkin önlemlerin alınması söz konusudur. Deniz emniyeti, standart altı gemiler, kalifiye
olmayan personel veya operatör hataları sonucu ortaya çıkan deniz kazalarının önlenmesi veya
azaltılması ile ilgili iken, deniz güvenliği ise kanunsuz ve kasıtlı yapılan hareketlere karşı koruma ile
ilgilidir.
Deniz güvenliği, “kaçırma, sabotaj, haydutluk, hırsızlık ve terörist saldırılara karşı gemi, liman
tesisleri deniz kurumları ve diğer deniz teşkilat yahut tesis sahipleri, işleticileri ve idarecileri tarafından
alınan önlemler” olarak tanımlanabilir. Buna karşılık, deniz emniyeti, “standardı düşük gemiler,
niteliksiz mürettebat yahut işletmen, operatör hatası nedeniyle denizde oluşabilecek aksilik veya
kazaları en aza indirmek için gemi, liman tesisleri, deniz kurumları ve diğer deniz teşkilat yahut tesis
sahipleri, işleticileri ve idarecileri tarafından alınan önlemler” olarak tanımlanabilir.
B- Uluslararası Denizcilik Güvenliği Politikaları ve Devletlerin, Şirketlerin ve Kişilerin Sorumlulukları

Deniz güvenliği faaliyetleri altı ana bileşen altında toplanmaktadır. Bunlar:
- Merkezi devlet otoritesi
- Ulusal işbirliği
- Denizde durumsal farkındalık
- Planlama
- Uygulama
- Uluslararası işbirliğidir.
Bir ülkenin deniz güvenliğini sağlayabilmesi için deniz güvenliği tüm bileşenleri ve tüm alt
bileşenleri ile ilgili çalışmalarını tamamlaması gerekmektedir. Bileşenlerden bir tanesinin eksik olması
durumunda o ülkenin deniz güvenliği konusunda almış olduğu tedbirlerin tam olamayacağı
düşünülmelidir.
 Merkezi devlet otoritesi
Deniz güvenliği konusundaki çalışmalar merkezi bir devlet otoritesi liderliğinde yönetilmelidir. Deniz
güvenliğini sağlamak için yapılması gereken tüm faaliyetler, alınması gereken tüm tedbirler, o ülkenin
devlet ve özel kurumları arasında geniş kapsamlı, karmaşık ve yoğun koordinasyonu gerektiren bir
çalışmayı gerektirmektedir. Bu kadar geniş kapsamlı bir koordinasyon ancak güçlü bir merkezi otorite
tarafından yönetilebilir. Ayrıca deniz güvenliği faaliyetlerinin ekonomik olarak sağlanabilmesi
maksadıyla da faaliyetlerin merkezi olarak yönetilmesi önemlidir. Çünkü deniz güvenliği faaliyetleri
devletlerin stratejik boyutta pahalı yatırımlar yapmasını gerektirmektedir. Bu sebeple deniz güvenliği ile
ilgili çalışmalar mutlaka bir devlet kurumu tarafından merkezi olarak yönetilmelidir.
 Ulusal işbirliği
Deniz güvenliği çalışmalarında hem kamu ve hem de özel kurumlar arasında işbirliği, sorumluluk ve
bilgi paylaşımı sağlanmalıdır. Deniz güvenliğinin karmaşık ve geniş işbirliğini gerektiren yapısı
27
sebebiyle hem kamu hem de konuyla ilgili sivil kurumların çalışmalara dahil edilmesi gerekmektedir.
Günümüzde ticaretin yüzde doksanının deniz yoluyla yapıldığı göz önüne alındığında, denizlerin
ticaret maksadıyla kamu kurumlarından çok özel kurum, kuruluş ve şirketler tarafından kullanıldığı
görülmektedir. Bu sebeple, deniz güvenliğinin sağlanması konusunda düzenlemeler yapacak olan
merkezi devlet otoritesi mutlaka özel kuruluşlar ile de koordinasyon içerisinde olmalıdır. Oluşturulacak
sistem içerisinde yer alan tüm kurum, kuruluş ve şirketler birbirleri ile işbirliği içerisinde olmalıdır.
Deniz güvenliği, küresel boyutta kamu ve özel deniz güvenliği faaliyetlerinin tehditleri önleyebilecek
kapsamlı ve birleştirilmiş çabalar içerisinde harmanlanması ile elde edilebilir.
 Denizde durumsal farkındalık
Deniz güvenliğinin sağlanabilmesi için öncelikle denizde durumsal farkındalığın sağlanması
gerekmektedir. Denizde durumsal farkındalık, deniz ortamında meydana gelen tüm olaylar ve
durumlar hakkındaki verileri toplama, birleştirme, analiz etme ve daha sonra elde edilen bilgileri ve
analiz sonuçlarını karar vericilere yayma sürecidir. Başka bir deyişle, tehditin ne olduğunu tespit etmek
için bilgi toplamak, bunun gerçekten bir tehdit olduğunu bilmek için bilgileri birleştirmek, gerekli
düzeltici işlemlerin belirlenebilmesi için analiz etmek ve gerekli önlemleri alabilmeleri için bu bilgileri
karar vericilere gönderebilme yeteneğidir. Deniz ortamındaki faaliyetlerin etkin bir durumsal
farkındalığı olmazsa koruma veya erken mukabele için önemli fırsatlar kaybedilebilir. Durumsal
farkındalık tehditleri tespit, caydırma, önleme ve karşı koyma konularında zaman ve mesafe kazandırır.
Denizde durumsal farkındalık, deniz güvenliği anlamında; güvenlik, emniyet, ekonomi ve çevre
konularında ülkeyi etkileyebilecek denizlerdeki her türlü faaliyetin bilinmesidir. Denizde durumsal
farkındalığı sağlamak için, “görmek, anlamak ve paylaşmak” esastır. Denizde meydana gelen olayları
görmek yani tespit etmek, anlamak yani teşhis etmek ve bilgileri diğer kurumlarla paylaşmak için
gelişmiş, gözetleme, tespit, teşhis sistemleri, muhabere, komuta, kontrol sistemleri ve istihbarat
yönetim merkezleri kurulmalıdır.
 Gözetleme, tespit ve teşhis sistemleri
Denizdeki olayları anlayabilmek için ilk önce bu olaylardan haberdar olunmalıdır. Denizdeki
olayların en önemli tespit vasıtaları deniz gözetleme sistemleridir. Çünkü aynı anda çok büyük bir
deniz alanının gözetlenmesini sağlarlar. Gözetleme sistemleri bilimsel bir şekilde kullanıldığında
denizdeki birçok yasa dışı olayın kolaylıkla ortaya çıkarılmasını sağlar. Örneğin, bir geminin limanından
ayrılırken bildirmiş olduğu varış limanı ile rotasının onu götüreceği limanının farklı olması o gemi
hakkında bir şüphe uyanmasına sebep olabilir. Bir geminin güvenilir bir gemi olduğu, bildirimde
bulunduğu hareketleri ile yaptığı hareketlerin aynı olması ile büyük ölçüde değerlendirilebilir. Ayrıca
denizde bulunan diğer gemiler ile karakol yapan güvenlik kuvvetlerine ait gemiler (askeri gemiler, polis
ve sahil güvenlik kuvvetlerine ait gemiler) de Tanımlanmış Deniz Resmi’nin ortaya çıkarılmasına
yardımcı olabilirler. Şüpheli hareketleri gözlemlenen bir geminin, deniz gözetleme merkezine
bildirilmesi, belki de başlayacak olan bir terör faaliyetinin başlamadan bitmesini sağlayacaktır. Ayrıca
bu gemi deniz güvenliği görevleri ile görevlendirilmiş güvenlik güçlerine ait bir gemi ise, deniz trafiğinin
önemli düğüm noktalarında görev yapacak, o bölgeden gelip geçen birçok gemiyi sorgulayabilecek,
ayrıca deniz güvenliği merkezinden gelen emirlere istinaden veya kendi inisiyatifiyle personelini
gemiye çıkararak (boarding) gemiyi denetleyebilecektir.
Çeşitli kaynaklardan gelen bilgilerin birleştirilmesi de çok önemlidir. Çeşitli platformlardan ve
gözetleme sistemlerinden gelen radar gibi elektronik hedef bilgileri de bir merkezde birleştirilmelidir.
Örneğin bir harp gemisinin rapor ettiği şüpheli bir gemi ile gözetleme sistemlerinden elde edilen
elektronik bir temas değerlendirilerek onun tek bir temas olarak ana sisteme girilmesi sağlanmalıdır.
Böylece tanımlanmış deniz resmi hatasız bir şekilde oluşacak ve kullanıcılara açık bir fikir verecektir.
28
 Muhabere ve komuta kontrol sistemleri

Deniz güvenliğinin sağlanmasında muhabere sistemleri ile komuta kontrol sistemlerinin de önemi
büyüktür. Deniz güvenliğinin sağlanmasında görev alan tüm kurumların birbirleri ile süratli ve güvenli
bir iletişime sahip olmaları gerekmektedir. Kurumlar arası iyi bir iletişim tanımlanmış deniz resminin
oluşturulması ve bunun sonucunda denizde durumsal farkındalığın artırılmasını sağlayacaktır.
 İstihbarat
Elde edilen bilgilerin değerlendirilerek istihbarat bilgisi haline getirilmesi ve ihtiyaç duyan kurumlara
dağıtılması çok önemlidir. Elde edilen her türlü bilgi değerlendirilmelidir. Toplanan bilgi istihbarat
birleştirme merkezlerinde işlenmeli ve dağıtılmalıdır. Bu sebeple gereksiz tekrarlardan kaçınmak ve
emek tasarrufu sağlamak maksadıyla, istihbarat, merkezî bir şekilde yönetilmelidir.
İstihbarat, teröristlere karşı en önemli silahtır. İstihbarat, savunma sistemi ile entegre olmalı, dost
devletler ve müttefikler ile koordine edilmelidir. Bilginin toplanması esnasında, gemiler, otomatik
tanımlama sistemleri, açık kaynaklar gibi tüm kaynaklar kullanılmalıdır. Ayrıca tüm vatandaşlar, şüpheli
gördükleri her şeyi rapor etmeleri konusunda cesaretlendirilmelidir. Bilginin paylaşımı, toplanan
bilginin paylaşımının kötü maksatlı kullanılmayacağına dair özel ve kamu sektörü arasında bir güven
sağlanmasını gerektirir.
 Planlama
Deniz güvenliğinin sağlanması maksadıyla yapılacak planlamada ilk olarak genel bir tehdit
değerlendirmesinin yapılarak deniz güvenliğine nelerin tehdit oluşturduğunun belirlenmesi temeldir.
Tehdit değerlendirilmesinin yapılmasının ardından, tehdide maruz kalacağı değerlendirilen riskli bölge
ve tesislerin hassasiyet değerlendirmelerin yapılması gerekmektedir. Deniz güvenliğini tehdit eden
oluşumların potansiyel tehdidine maruz kalacak olan tesisler ve bölgelerin güvenlik tedbirleri
konusunda hangi durumda olduğunun belirlenmesi ve sonra varsa eksikliklerinin tamamlanması
gerekmektedir. Eksikliklerin tamamının giderildiği durumda da o tesis veya bölgeler yine risklere
maruz kalabilir.
Bu durumda ilave emniyet tedbirlerinin alınması, ilave personel veya teknik donanım ile bu olumsuz
durumun olumlu yöne çevrilmesi mümkün olabilir. Tehditlerin analizi ve hassasiyet değerlendirmesinin
ardından detaylı güvenlik planlarının hazırlanması gerekmektedir. Hazırlanan planların etkinliğinin
değerlendirilebilmesi için bu planlar gerçek durumlara eşit bir katılıktaki eğitim ve tatbikatlar ile
denenmeli ve görülen eksikler planlara ilave edilmelidir.
 Uygulama
Deniz güvenliği uygulamaları, deniz güvenliğini tehdit eden bir oluşumun ortaya çıkması
durumunda, tehdite mümkün olduğunca uzaktan müdahaleyi sağlayacak bir savunma sistemi ve
operasyonları ile müdahale edilmesini sağlamalıdır. Alınan tüm önlemler ve yapılan operasyonlara
rağmen yine de teröristlerin deniz güvenliğine zarar vermesi söz konusu olduğunda oluşabilecek zarar
en aza indirilmelidir.
 Kademeli savunma sistemi
Kademeli bir savunma sistemi açık denizde başlayarak, kıyılar, limanlar, seyir yapılabilir nehir ve
göller olmak üzere iç suları da kapsayacak şekilde olmalıdır. Denizlerden gelecek bir tehditin mümkün
olduğunca uzakta ve mümkün olduğunca önceden tespit edilmesi ve bu tehdite uygun bir şekilde
müdahale edilebilmesi için elde mevcut deniz güvenliği operasyonlarına tahsisli enstrümanların
kademeli savunma sağlamak maksadıyla görev alanlarının belirlenmesi gerekmektedir. Örneğin
denize dayanıklı büyük gemiler açık denizlerde, deniz karakol uçakları gözetleme, tespit ve teşhis
29
sistemlerinin kör noktalarında, su çekimi müsait olan küçük botlar iç sularda görevlendirilmelidir.
 Deniz Güvenliği Operasyonları
Alınan tüm tedbirlere rağmen deniz güvenliğini tehdit eden bir oluşumun ortaya çıkması durumunda
bu tehditin ortadan kaldırılması maksadıyla deniz güvenliği operasyonları yapılmalıdır. Deniz güvenliği
operasyonları etki odaklı olmalıdır. Bu tip operasyonlar sadece hedeflere taarruz veya basit olarak
amaçlarla uğraşmak yerine sonuç yaratmaya dayanan planlama, icra ve değerlendirmeye
odaklanmalıdır. Etki odaklı harekât, direkt, dolaylı ve kademeli uygulamaların tamamının
düşünülebildiği bir sistem çerçevesinde tasarlanmış ve planlanmış, askeri, diplomatik, psikolojik ve
ekonomik enstrümanların kullanılması ile başarılabilen bir harekâttır.
 Oluşabilecek hasarın azaltılması
Savunma tedbirleri terör faaliyetlerinin caydırılmasını ve caydırmanın başarısız olduğu durumlarda
ise hasarın azaltılmasını sağlar. Deniz güvenliği öncelikle savunma tedbirleri ile terör faaliyetlerinin
caydırılması ile sağlanabilir. Ancak yine de böyle bir olay ile karşılaşılır ise oluşabilecek hasarı
asgariye indirmek esastır. Terör olaylarının önlenemediği durumda hasarı azaltmak üzere çalışmalar
yapılmalıdır.
 Uluslararası işbirliği
Deniz güvenliği ülkelerin tek başlarına yapacakları çabalarla elde edilecek bir durum değildir. Tüm
dünya ülkelerinin birlikte çalışmasını ve işbirliği yapmasını gerektirir. Öncelikle coğrafi bakımdan yakın
olan ülkelerin birbirleri ile çok iyi bir koordine içerisinde çalışması gerekmektedir. Bu sebeple ülkeler
ikili veya uluslararası anlaşmalar ile deniz güvenliği faaliyetlerini düzenlemelidir.
Sonuç olarak deniz güvenliği, bir kamu kurumu tarafından merkezi olarak yönetilerek, devletin ilgili
tüm kamu ve özel kurumları arasında koordine sağlanarak, çok iyi bir istihbarat ile desteklenen ve
deniz gözetleme sistemleri ile teçhiz edilen, bir tehdit ve hassasiyet değerlendirmesi sonucunda
oluşturulan planlar, kademeli bir savunma sistemi ve uluslararası işbirliği ile sağlanan güvenli bir deniz
ortamıdır.
C- Denizcilik Güvenlik Seviyelerinin Gemide ve Liman Tesislerinde Uygulanan Güvenlik Önlemleri
ve Usullerine Etkileri
30

Dersnot 5265 1665599894

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dersnot 5265 1665599894

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BİRLEŞTİRİLMİŞ GÜVENLİK GÖREVLERİ DERS NOTU

1- GENEL BİLGİ VE DENİZCİLİKTE GÜVENLİK POLİTİKALARI

A- Denizde Yaşanan Kriminal Aktivitelerin Tarihçesi

 Avrasya Feribotu’ (16 Ocak 1996): Trabzon –

 ‘Achille Lauro’ Ekim 1985: Akdeniz, Mısır

hapis cezası verildi

 Yine El Kaide terör

 Denizlerdeki en ölümcül terör saldırısı olarak bilinen

 İlk olay, 6 Aralık 1917 tarihinde yaklaşık 2.500 ton patlayıcı ve

 İkinci olay ise 16 Nisan 1947’de Teksas’ta meydana

Son 50 yılda gerçekleşen saldırılar kronolojik sırayla aşağıda listelenmektedir.

1973 Filistin Kara Eylül Örgütü tarafından Sanya gemisinin batırılması.

1981 IRA tarafından İngiliz şilepleri Nellie M ve Saint Bedan’ın batırılması.

1982 Filipinler’e ait Santa Lucia feribotunda bomba patlaması.

1996 Çeçen teröristler tarafından Türk yolcu gemisi Avrasya’nın kaçırılması.

 Organize edilmesi ve yapılması en kolay olan saldırı

Senaryo 3 : Gelişigüzel mayınlama yaparak genel deniz

Senaryo 4 : Dalgıçlar marifetiyle gemi karinalarına patlayıcı

Devlete ait olmayan eğitilmiş ve teçhizatlandırılmış silahlı

Senaryo 5 : Makineli tüfek, ve roket atarlar kullanarak gemilere açık

Toplar, güdümlü mermiler ve el bombaları terörist saldırı maksatlı

Senaryo 6 : Uzaktan kumandalı olarak yönetilen veya intihar eylemcileri

Senaryo 7 : Ticaret gemilerinin kendisinin saldırı maksatlı olarak

kamaramıza, eşyalarımıza, çalışma mahallerimize ya da dümen yelpazesinin üst kısmındaki bir

D- Güvenlik Konusunda Uluslararası Mevzuat:

 Terörizm İle İlgili Uluslararası Mevzuat:

 Deniz Haydutluğu ve Denizde Silahlı Soygun Eylemleri

state)”lerin varlığı dikkate alındığında, günümüzdeki mücadeleyi olumsuz etkilemektedir.

E- Güvenlik Konusunda Milli Mevzuat ve Düzenlemeler

 Denizde Can ve Mal Güvenliği, Seyir Emniyeti ile İlgili Kanunlar

 Denizde Can ve Mal Güvenliği, Seyir Emniyeti ile İlgili Tüzükler

 Denizde Can ve Mal Güvenliği, Seyir Emniyeti ile İlgili Yönetmelikler

F- Deniz Güvenliğine İlişkin Terimler ve Tanımlar:

 Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu (ISPS Code)

Güvenlik Seviyesi (Security Level)

Güvenlik Deklarasyonu (Security Declaration)

Tanınmış Güvenlik Kuruluşu (Recognized Security )

Gemi Güvenlik Planı (Ship Security Plan)

Liman Tesisi Güvenlik Planı (Port Facility Security Plan)

Gemi Güvenlik Zabiti (Ship Security Officer - SSO)

Şirket Güvenlik Görevlisi (Cpmpany Security Officer - CSO)

Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi (Port Facility Security Officer - PFSO)

Yasadışı İnsan Kaçakçılığı

Sığınmacı (Internally displaced persons)

G-Deniz Güvenlik Seviyeleri

 Güvenlik Seviyesi 1 – Normal

Türk Bayraklı Gemiler ve limanlar için güncel güvenlik seviyeleri:

 ISPS KOD KAPSAMINDAKİ LİMAN TESİSLERİMİZİN GÜVENLİK SEVİYESİ 1 (BİR) DİR.

 KENYA, TANZANYA KIYILARI VE AÇIĞINDA,

LİMANLARINA UĞRAYANLAR İÇİN GÜVENLİK SEVİYESİ 2 (İKİ) DİR.

SURİYE, LİBYA, YEMEN, UKRAYNA VE RUSYA FEDERASYONU’NUN KARADENİZ

 DİĞER TÜRK BAYRAKLI TİCARİ GEMİLERİMİZ İÇİN GÜVENLİK SEVİYESİ: 1 (BİR)’DİR.

(Son Güncelleme: 26/02/2022)

A- SOLAS ve STCW Sözleşmesi Tarafı Devletlerin Sorumlulukları,

 Uygulanabilir güvenlik seviyesini belirlemek

B- İdarece Tanınan Güvenlik Kuruluşları ve Sorumlulukları:

D- Şirket Güvenlik Görevlisinin Sorumlulukları

E- Gemi Güvenlik Görevlisinin Sorumlulukları

F- Güvenlikle İlgili Özel Görevleri Olan Gemi Personelinin Sorumlulukları

Vardiya Zabiti, vardiyası süresince;

G- Liman Tesisi Güvenlik Görevlisi Sorumlulukları:

3. ARTIRILMIŞ FARKINDALIK İLE DENİZDE GÜVENLİĞİN GELİŞTİRİLMESİNE KATKIDA

A- Denizcilik ile İlgili Güvenlik Terimleri ve Tanımları