KOMPANA

Komunikasyon
1. Tagapagpadala o tagapaghatid
2. Mensahe
3. Tsanel
4. Tagatanggap
5. Ganting mensahe
6. Hadlang
7. Konteksto
8. Sistema o relasyon

Wika

Teorya - pinag-aralan ng mga siyantipiko na hanggang ngayon ay di pa napatutunayan.

Biblikal - paniniwala (Tore ni Babel)
Sayantipikal - may pruweba

 Binanggit ni Austero et al (1999) mula kay Gleason na “ang wika ay masistemang balangkas ng
sinasalitang tunog na isinaayos sa paraang arbitraryo. Ang mga tunog ay hinugisan/binigyan ng
mga makabuluhang simbolo (letra) na pinagsama-sama upang makabuo ng mga salita na gamit
sa pagpapahayag.”
 Dagdag naman nina Mangahis et al (2005) na “ang wika ay may mahalagang papel na
ginagampanan sa pakikipagtalastasan. Ito ang midyum na ginagamit sa maayos na paghatid at
pagtanggap ng mensahe na susi sa pagkakaunawaan.”

Mga Teorya ng Wika

 Ding Dong - bagay
 Bow Wow - kalikasan, tao
 Pooh Pooh - masisidhing damdamin
 TEORYANG YO-HE-HO - pwersa
 TEORYANG TATA - kumpas o galaw ng kamay
 TEORYANG TA-RA-RA-BOOM-DE AY - ritwal
 TEORYANG EUREKA - wika na naimbento ng di sinasadya

Pangunahing Wika sa Bansa at Daigdig

 7000 ang wika sa buong daigdig

10 Pangunahing Wika sa Daigdig

1. Mandarin Chinese - 1 bilyon ang bilang ng nagsasalita nito
2. Ingles - 508 milyon
3. Hindustani - 497 milyon
4. Espanyol - 392 milyon
5. Ruso - 277 milyon
6. Arabe - 246 milyon (pinakalumang wika sa mundo)
7. Wikang Bengali - 211 milyon
 8. Portuges - 191 milyon
9. Wikang Malay - Indonesian - 159 milyon
10. Pranses - 129 milyon (pinaka-romantikong wika sa mundo)

Maraming mga karaniwang wika ang kinikilala sa buong mundo at ang kanilang katanyagan ay
nakasalalay sa maramimg mga kadahilanan:

 Laki ng populasyon
 Pakikipag-ugnayan sa mga lugar ng kalakalan
 Relasyong diplomatiko at edukasyon
 Pagpapalitan ng pamana ng kultura

Wika sa Pilipinas
 Sa isang pagdinig sa Senado noong 2014, itinanong ni Senador Loren Legarda sa Komisyon
sa Wikang Filipino (KWF) ang isang napakahalaga ngunit napakasalimuot na tanong, ilan ba
ang wika sa Pilipinas?
 Proyekto ng Atlas ng mga Wika ng Filipinas noong 2014. Nagsimula ang proyektong ito sa
pagsusuri ng datos mula sa pitong pag-aaral na sinundan ng serye ng pagbabalida ng datos
sa iba-ibang panig ng bansa.

ATLAS NG MGA WIKA SA FILIPINAS

 300 na wika o diyalekto ang Pilipinas
 115 ang naitala na hayagang ginagamit sa bansa
 15 na karagdagang katutubong wika
 130 na Wika ng Pilipinas

Mga Pangunahing Wika sa Pilipinas

 PANGASINENSE - Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Lalawigan ng Pangasinan at ilang
bahagi ng Hllagang Luzon at Gitnang Luzon. Nasasailalim sa sangay Malayo-Polinesian ng
pamiya ng mga wikang Austronesian. - 1.5 milyon ang katutubong nagsasalita nito.
 KAPAMPANGAN - Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Gitnang Luzon. Ang salitang
“Kapampangan" ay nagmula sa salitang-ugat na pampang na ang ibig sabihin ay tabing ilog.
 WARAY-WARAY - Gamit sa Silangang Visayas tulad ng mga lalawigan sa mga pulo ng Samar at
Leyte.
 KABIKOL/BIKOLANO - Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Timog Silangang Luzon.
 HILIGAYNON - Tinatawag ding llongo. Gamit sa mga lalawigan sa pulo ng Panay at Kanlurang
Negros.
 ILOKANO - Kilala rin sa tawag na iloko. Pangunahing wika ng mga naninirahan sa Hilagang
Luzon. Gamit sa Rehiyon I at 2. Kinikilala bilang Heritage Language 13, ng Estado ng Hawaii.
 CEBUANO - Tinatawag ding Bisaya. Pangunahing wika ng mga naniniral sa Lalawigan ng Cebu,
Silangang Neg Bohol at malaking bahagi ng Mindanao. Tinatayang sinasalita ng 27% ang
kabuoang populasyon ng bansa
 TAGALOG - Wikang batayan ng Filipino. Pangunahing wika ng mga naninirahan sa katimugang
bahagi ng Luzon. Sinasalita ng 24% ng kabuuang bilang ng mga Pilipino sa buong kapuluan
KOMUNIKASYON at PANANALIKSIK sa WIKA at KULTURANG PILIPINO
Ang Pambansang Wika ay ang wika o diyalekto na kumakatawan sa bansa. Ito ang opisyal na wika na
ginagamit ng isang bansa. Ang Pambansang Wika ay ang pagkakakilanlan ng isang bansa o lahi. Ito ay
ginagamit sa Politikal at Legal na diskurso at itinatalaga ng Pamahalaan ng isang bansa.

TAGALOG
 Ito ang batayan ng wikang Pambansa
 Sa geograpikal na pagpapaliwanag ang WIKANG TAGALOG ay ang wikang ginagamit ng
kalakhang Luzon (Rehiyon IV)
 NGUNIT…Kailanman ay hindi naging WIKANG PAMBANSA. Ito ay batayan lamang!

 Opisyal na kinilala ni dating Pangulong Manuel L. Quezon ang Tagalog bílang batayan ng Wikang
Pambansa noong 30 Disyembre 1937 sa bisa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 at
sinimulan itong ituro sa lahat ng paaralan sa buong kapuluan simula noong 1940.
 Noong 13 Nobyembre 1936, nilikha ng unang Pambansang Asemblea ang Surian ng Wikang
Pambansa, na pinili ang Tagalog bilang batayan ng isang bagong pambansang wika.
 Pilipino ang katawagan sa Wikang Pambansa noong taong (1959)- 1986.
 1973- Noong kapanahunan ng diktador na si Pangulong Ferdinand Marcos, nakasaad sa Artikulo
15 Seksiyon 2 at 3 na “ang Batasang Pambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pormal na paggamit ng pambansang Wikang Pilipino.
 Sinimulang tawaging Pilipino ang Tagalog noong 13 Agosto 1959, sa bisa ng Kautusang
Pangkagawaran Blg. 7 na nilagdaan ni Jose Romero na dating Kalihim ng Kagawaran ng
Edukasyon.
 Noong panahon naman ng Rebolusyonaryong Gobyerno sa ilalim ni Pangulong Corazon C.
Aquino muling binago ang Konstitusyon noong 1987 kung saan nakasaad sa Artikulo 14
Seksiyon 6 na: “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino”. Samantalang nililinang, ito ay
dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at sa iba pang mga
wika."
 Wikang Pambansa ay Filipino

Ang Wikang Opisyal o tinatawag rin sa State Language sa wikang Ingles ay tumutukoy sa isang wika
ng partikular na bansa o estado.
 Ang Lingua Franca ng bansa ay FILIPINO.
 Ang Lingua Franca ng daigdig ay INGLES.

1967-1968
Naglagda ang Pangulong Marcos ng Kautusang Tagapagpaganap Blg.96, na nagtatadhanang ang lahat
ng gusali edipisyo at tanggapin ng pamahalaan ay pangalanan sa Pilipino. Pinalabas ng Kalihim
Tagapagpaganap Rafael M. Salas ang Memorandum Sirkular Blg.172 na nagbibigay diin naang mga
letterhead ng mgakagawaran, tanggapan at mga sangay ng pamahalaan ay nararapat nasusulat sa
Pilipino, kalakip ang kaukulang teksto sa Ingles.
1973
Noong kapanahunan ng diktador na si Pangulong Ferdinand Marcos, nakasaad sa Artikulo 15 Seksiyon 2
at 3 na “ang Batasang Pambansa ay magsasagawa ng mga hakbang tungo sa pagpapaunlad at pormal na
paggamit ng pambansang wikang Pilipino. Hangga’t hindi binabago ang batas, ang Ingles at Pilipino ang
mananatiling mga wikang opisyal ng Pilipino
WIKANG OPISYAL ng Pilipinas sa kasalukuyan ay ang FILIPINO at INGLES

Wikang Panturo
Ang wikang panturo ay ang mga wikang ginagamit ng mga paaralan bilang midyum sa pagtuturo.
Kadalasan, ito ay itinatalaga ng pamahalaan o nang mismong paaralan. Sa Pilipinas, ang opisyal na
wikang panturo ay Tagalog at Ingles. (Wikang Panturo - 19)

Mother Tongue-Based Multilingual Education o MTB-MLE. DepEd Order No 16 S 2012

BILINGGUWALISMO AT MULTILINGGUWALISMO
 Ang bilinggwalismo ay ang kakayahan ng taong gamitin ang dalawang wika sa
pakikipagtalastasan.
 Multilingguwalismo ang kakayahang magsalita o gumamit ng higit sa dalawang uri ng wika.

Unang Monolingguwaslismo (1901) - Paggamit ng wikang Ingles

Unang Bilingguwasliamo (1939) - Unang Wika + Ingles
Ikalawang Bilingguwalismo (1970) - Wikang Pilipino + Unang Wika
Ikatlong Bilingguwalismo (1974) - Ingles + Wikang Pilipino
Unang Multilingguwalismo (1973) - Unang wika + Wikang Pilipino + Ingles
Ikalawang Multilingguwalismo (1987) - Wikang Filipino + Ingles + Unang Wika
Ikatlong Multilingguwalismo (2009) - “Sistematikomg Multilingguwalismo”

BARAYTI NG WIKA
Ang wika ay bahagi ng bawat bansa at pamayanan, sinasaklaw din nito ang kultura, pamumuhay, at
kasaysayan ng mga taong naninirahan dito. Dahil ang mga tao ay may pagkakaiba, maging sa pagbigkas
at pagsasalita ng wika ay nagkakaroon din ng Barayti o ‘variety’ sa wikang Ingles. Sinasaklaw ng Barayti
ng wika ang paraan kung paano binibigkas o sinasalita ng mga tao ang nalalaman nilang wika.

1. Sosyolek - Naipapangkat din ang mga tao ayon sa kanilang personalidad, kasarian, at katayuang
sosyo-ekonomiko. Kadalasan ding umuusbong ang Barayting ito ayon sa napapanahong uri ng
pagsasalita tulad ng bekimon at jejemon.
Halimbawa: “Ang chaka naman ng fez ng jowabels mo.”
2. Dayalek - Ang dayalek o dialect ay uri ng pagsasalita na nabubuo ayon sa heograpikong
kinabibilangan ng mga mamamayan. Karaniwang ang pagtanggap sa wikang dayalek ay ayon sa
rehiyon, lalawigan, o bayan na kinaroroonan
Halimbawa: Tagalog: Anong pangalan mo?
Kapampangan: Nanong lagyu mo?
 Ilokano: Anya ti nagan mo?
Tatlong Uri ng Dayalekto
Ayon sa manunulat na si Curtis McFarland, isa sa mga may-aka ng Diksyunaryong Monolingwal sa
Filipino, nahahati raw sa tatlong uri ang dayalek— dayalek na sosyal, diskretong dayalek, at dayalektikal
na baryasyon.

 DAYALEK NA SOSYAL
Kahit nasa iisang lugar daw ang mga tao at mayroong wika o dayalektong kinalakihan,
nagkakaroon pa rin daw ng pagkakaiba sa ginagamit na wika ang mga tao ayon sa katayuan sa
lipunan o trabaho nito
 DISKRETONG DAYALEK
Ito ay sumasalamin sa direktang pagkakaiba ng mga dayalekto o wika mula sa iba’t ibang mga
lugar. Nakaaapekto sa uring ito ang lokasyon o heograpiya ng isang lugar
 DAYALEKTIKAL NA BARYASYON
May mga lugar sa Pilipinas na kahit magkaiba ng lugar ay pareho naman ng wikang binibigkas
ngunit nagkakaiba sa paraan ng pagbigkas. Ito ang ikatlong uri ng dayalek na tinatawag na
diyalektikal na baryasyon. Naiiba ang aksent, punto, o tono ng pagbigkas ng salita kahit pareho
naman ang wikang sinasalita.
HALIMBAWA: Quezon: “ka ganda baga!”
Batangas: Ala eh! “Ka ganda ere!”
Tagalog: “Ang Maganda!”

3. Idyolek - Kahit mayroong pamantayang itinuturo sa pagsasalita, nagkakaroon pa rin ng

pagkakaiba ang bawat indibidwal ng kanilang paraan para bigkasin ang mga ito. Nakaayon ito sa
istilo sa pagpapahayag at pananalita. Karaniwang naririnig ito sa mga sikat na personalidad na
nag-iiwan ng marka sa pagbitaw ng kanilang linya sa mga programa at pelikula nila
4. Ekolek - Dito pumapasok ang barayiti ng wika na ekolek. Ito ay tumutukoy sa mga salita, kataga,
o mga pararila na ginagamit ng bawat miyembro ng pamilya sa loob ng bahay.
5. Etnolek - Ang etnolek ay mga salitang likas at naging pagkakakilanlan na ng mga pangkat etniko
sa bansa.
6. Creole - Ang creole ay tawag sa Barayti ng wika na pinaghalo ang wika o salita ng mga indibidwal
mula sa magkaibang lugar o bansa. (Hal. Wikang Chavacano)
7. Pidgin - Tinatawag na pidgin ang mga wikang ginagamit ng dalawang indibidwal mula sa
magkaibang bansa upang magkaintindihan. Tinagurian din ang pidgin bilang “nobody’s native
language ng mga dayuhan. (Hal. English Carabao, Koreanong Hilaw)
8. Register - May mga uri naman ng wikang ginagamit lamang sa isang partikular o espisylaisadong
domain.
MAY TATLONG URI NG DIMENSYON ANG BARAYTING REGISTER
 Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) – naaayon ang wika sa sino ang nag-uusap.
 Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) – batay sa larangan na tinatalakay at sa panahon.
 Paraan o paano nag-uusap (mode of discourse) – pasalita o pasulat pagtalima sa mga
panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uu
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO
Wika ang namamagitan upang maunawaan ang sarili, karanasan, kapuwa tao, paligid, mundo,
obhetibong realidad, panlipunang realidad, politika, ekonomiya at kultura

Katangian o Kalikasan ng Wika

Ayon kay Henry Gleason,
1. Masistemang Balangkas
2. Wika ay arbitraryo
3. Ginagamit ang wika ng pangkat ng mga taong kabilang sa isang kultura
Ayon sa mga kilalang dalubwika,
1. Ang wikang ay sinasalitang tunog
2. Ang wika ay pinipili at isinasaayos
3. Ang wika ay ginagamit
4. Ang wika ay nakabatay sa kultura
5. Ang wika ay nagbabago
6. Ang wika ay komunikasyon
7. Ang wika ay makapangyarihan
8. Ang wika ay kagila-gilalas

Ang Wika ay binubuo ng mga makabuluhang tunog o pinakamaliit na tunog (ponema) na kapag
pinagsamasama ay makalilikha ng mga salita o pinakamaliit na yunit ng salita (morpema) na bumabagay
sa iba pang mga salita (semantiks) upang makabuo ng mga pangungusap. Ang pangungusap ay may
istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa pagpapakahulugan sa paggamit ng wika.

HOMOGENEOUS AT HETEROGENEOUS NA WIKA

1. Homogeneous na Wika
- Nanggaling sa salitang Griyego na ‘homo’ na ang ibig sabihin ay pareho at salitang ‘genos’
na ang ibig sabihin ay uri o yari.
- wika na magkapareho ng salita ngunit magkaiba ng kahulugan at paraan ng pagbaybay
2. Heterogeneous na Wika
- Nagmula sa salitang ‘heterous’ na nangangahulugang magkaiba at ‘genos’ naman ay uri o
lahi. Sinasabing ang wika ay mayroong mahigit isang barayti.
- wika na magkapareho ng kahulugan ngunit magkaiba ng salita at baybay depende sa lugar,
rehiyon o lalawigan na kinabibilangan ng tao.

Unang Wika - unang wikang natutunan ng isang bata (Mother Tongue)

Pangalawang Wika - wikang natutunanng isang tao pagkatapos niyang matutunan ang kanyang unang
wika.
Pangatlong Wika - wikang kusang pinag-aralan.

PRINCESS ALLYSSA BIANCA BARDON