KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

Ayon kina Carpio et. al, ang ating bansa ay binubuo ng mahigit pitong libong pulo na
siyang dahilan kung bakit tayo ay itinuturing na multilingual na bansa o maraming wikang
umiiral. Dahilan ito upang maging mahirap ang pakikipag-ugnayan natin sa isa’t isa at makabuo
ng iisang bansa o nasyon. Sa layuning maging isa at magbuklod, sinikap ng ating mga ninuno na
magkaroon ng isang wikang gagamitin natin tungo sa pambansang kaisahan.
KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

Ayon kina Carpio et. al, ang ating bansa ay binubuo ng mahigit pitong libong pulo na
siyang dahilan kung bakit tayo ay itinuturing na multilingual na bansa o maraming wikang
umiiral. Dahilan ito upang maging mahirap ang pakikipag-ugnayan natin sa isa’t isa at makabuo
ng iisang bansa o nasyon. Sa layuning maging isa at magbuklod, sinikap ng ating mga ninuno na
magkaroon ng isang wikang gagamitin natin tungo sa pambansang kaisahan.

Unang nagkaroon ng banggit o hugis sa pagkakaroon ng wikang magbubuklod sa ating

lahi noong mapagkasunduan ng mga Katipunero batay sa Saligang Batas ng Biak na
Bato ng
1897 na gawing opisyal na wika ng rebolusyon ang wikang Tagalog. Ito ay sa
kadahilanang
kailangan ng isang wikang magbibigkis sa himagsikan at nagkataong karamihan sa mga nanguna
sa rebolusyon ay mga Tagalog. Makalipas ang ilang taon, nakamtan nga natin ang kalayaan
subalit sa sandaling panahon lamang. Pumalit naman sa mga Kastila ang mga Amerikano na
ibang-iba ang ginamit na estilo sa pagsakop. kanilang naging atake kung saan ang mga bagay
na ipinagkait o wala sa atin ang kanila namang ipinagkaloob tulad ng demokratikong
pamumuhay, edukasyon at maging ang wikang dayuhan.
Ang ginawang hakbang ng mga Amerikano ay labis na naging mabisa pagkat sa pagtuturo
nila ng kanilang wikang Ingles, tumalab ito hanggang sa ngayon upang ituring ng maraming
Pilipino na ito na nga ang wika ng daigdig at pinakamakapangyarihan! Sa kabila nito, binabanggit
nina Resuma at Semorlan (2002) na batay sa sarbey ng Komisyong Monroe noong 1925,
napatunayang may kakulangan pa rin sa paggamit ng Ingles bilang wikang panturo sa
primarya. Ito raw ang dahilan kung bakit noong 1931, nagmungkahi ang noo’y Bise Gobernador-
Heneral at kalihim din ng pampublikong edukasyon na si Butte, na gamitin na ang mga
bernakular na wika upang gawing midyum sa pagtuturo. (Garcia et. al., 2010)
Matapos na maisagawa ng Surian ang atas ng batas, noong Disyembre 30, 1937 ay
ipinahayag ni Pangulong Quezon ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 na
nagrerekomenda na Tagalog ang gawing saligan ng Wikang Pambansa na nagsasaad ng
ganito:

Sapagkat batay sa mga pag-aaral na ito ay napatunayan ng mga

Kagawad ng Surian na sa mga wika sa Pilipinas ang Tagalog ang siyang
tumutugon sa halos lahat ng hinihingi ng Batas Komonwelt 184; sapagkat ang
kongklusyong ito ay kumakatawan hindi lamang sa paniniwala ng mga Kagawad
ng Surian kundi pati na rin sa mga opinyon ng mga iskolar at makabayang Pilipino
na magkakaiba ang mga pinanggalingan, edukasyon at mga hilig na buong
pagkakaisang umaayon sa pagpili sa Tagalog bilang saligang wikang pambansa
dahil sa nakita ito na ginagamit at tinanggap ng pinakamaraming mga Pilipino,
bukod sa tahasang pahayag ng lokal na mga pahayagan, mga publikasyon at
indibidwal na mga manunulat……. Dahil dito’y ipinapasya…… na piliin….. ng Surian
ng Wikang Pambansa…. ang wikang Tagalog bilang batayan para sa paglinang at
pagpapatibay ng wikang pambansa ng Pilipinas.

Ayon kina Bernales et. al, Tagalog ang naging saligan ng Wikang Pambansa
sa dahilang ito’y nahahawig sa maraming wikain sa bansa. Sa madaling salita ay
hindi magiging mahirap ang Tagalog sa mga di-Tagalog dahil kahawig ito ng lahat
ng wika ng Pilipino sa ganitong ayos:
59.6% sa Kapampangan,
48.2% sa Cebuano,
46.6% sa Hiligaynon,
39.5% sa Bikol,
31.3% sa Ilokano at iba pa.

Bukod sa pagkakahawig sa maraming wikain sa Pilipinas, ang Tagalog ang

siyang naging batayan ng Wikang Pambansa ay nagtataglay ng humigit-
kumulang na 5,000 salitang hiram sa Kastila, 1,500 sa Ingles, 1,500 sa Instik, at
3,000 sa Malay.
Sek. 9 – dapat magtatag ang Konggreso ng isang Komisyon ng Wikang
Pambansa na binubuo ng mga kinatawan sa iba’t ibang mga rehiyon at mga
disiplina na magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga pananaliksik
sa Filipino at iba pang mga wika para sa kanilang pagpapaunlad,
pagpapalaganap at pagpapanatili.

Upang higit na maunawaan ang mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng Wikang

Pambansa, narito ang ilan pa sa mga batas pangwika:

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 – mula kay Pangulong Marcos na nagtatadhana sa

pagsasa-Pilipino ng mga pangalan ng gusali, edipisyo at opisina ng gobyerno.

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 24 (Nobyembre 14, 1962) – nilagdaan ni Kalihim

Jose Romero at nag-uutos na simula sa taong-aralan 1963-1964 ang mga sertipiko at diploma ng
pagtatapos ay ipalilimbag sa Wikang Pilipino.

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 60 (Disyembre 19, 1963) – nilagdaan ni Pangulong

Diosdado Macapagal na nag-uutos na awitin ang Pambansang Awit sa titik nitong
Pilipino

Memorandum Sirkular Blg. 172 (Marso 27, 1968) – pinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap
Rafael Salas at ipinag-utos na ang mga letter heads ng mga tanggapan ng pamahalaan ay
isulat sa Pilipino, kalakip ang kanilang teksto sa Ingles. Ipinag-utos din na ang pormularyo
sa panunumpa sa tungkulin ng mga pinuno at kawani ng pamahalaan ay sa Pilipino
gawin

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 187 (Agosto 6, 1968) – nilagdaan ni Pangulong Marcos at

nag-uutos sa lahat ng kagawaran, kawanihan, tanggapan at iba pang sangay ng pamahalaan
na gamitin ang wikang Pilipino hangga’t maaari sa Linggo ng Wikang
Pambansa at pagkaraan nito sa lahat ng opisyal na komunikasyon at transaksyon
 Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304 (Marso 16, 1971) nilagdaan ni Pangulong Marcos na
nagpapanauli sa dating kayarian ng Surian ng Wikang Pambansa at nililiwanag ang mga
kapangyarihan at tungkulin nito.

 Atas ng Pangulo Blg. 73 (1972) – nag-aatas sa Surian ng Wikang Pambansa na isalin

ang
teksto ng Saligang Batas sa mga wikang sinasalita ng 50,000 mamamayan alinsunod sa
probisyon ng Saligang Batas Art. XV, Sek. 3.

 Kautusang Pangministri Blg. 22 (Hulyo 21, 1978) – isinasaad na kailangang ituro ang 6 na
yunit ng Pilipino sa lahat ng kurso sa antas ng tersyarya maliban sa kurikulum ng
edukasyon na ang 12 yunit ng Pilipino ay pananatilihin.

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 22 (1987) – paggamit ng katawagang Filipino sa pagtukoy

sa wikang pambansa ng Pilipinas. Nilagdaan ni Kalihim Lourdes Quisumbing ng
Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports.

 Kautusan Blg. 52 (1987) – ang patakaran sa Edukasyong Bilinggwal ng 1987.

 Kautusang Pangkagawaran Blg. 81 (1987) – ang Alpabeto at Patnubay ng Wikang Filipino.

 Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335 – nag-aatas sa lahat ng kagawaran, kawanihan,

tanggapan, ahensya, instrumentaliti ng pamahalaan na magsagawa ng mga hakbang
para sa layuning magamit ang wikang Filipino sa mga opisyal na transaksyon,
komunikasyon at korespondensya. Nilagdaan ni Pangulong Corazon Aquino.

Sa lubusang ikauunawa kung paano naging wikang pambansa ang Filipino at ano ang
pagkakaiba nito sa wikang Tagalog at Pilipino. Basahin natin ang isang artikulo ni Dr. Pamela C.
Constantino.
Wikang Pilipino
Samantala, ang Wikang Pilipino ay ang Filipino
National Language (noong 1943) na batay sa Tagalog mula noong 1959, nang ipasa ang
Department Order No. 7 ng noo’y Sec. Jose Romero, ng Department of Education.

Ito ring pangalawang ito ang itinatawag sa wikang opisyal, wikang

pampagtuturo at asignatura sa Wikang Pambansa mula 1959. Nahinto lamang ito
nang pagtibayin ang Filipino bilang wikang pambansa. Filipino naman ang
itinatawag sa wikang pambansa sa Konstitusyon ng 1987 (maging noong 1973
pero Pilipino pa rin noon ang wikang opisyal).

Pagkakaiba ng Pilipino sa Filipino

Lumalabas na ang Pilipino ay Tagalog din sa nilalaman at istraktura at

walang Pilipino bago 1959. Gayundin, walang wikang Filipino bago 1973.

Magkaiba ang Filipino kahit parehong naging Wikang Pambansa ang mga
ito dahil magkaibang konsepto ang mga ito – ang isa’y batay sa iisang wika at
ang isa’y sa maraming wika sa Pilipinas, kasama na ang Ingles at Kastila.

Dahil batay sa Tagalog at gamit ng mga Tagalog, hindi nabigyan ng

pagkakataon ang mga di-Tagalog na maging parte ng pagpapayaman at
pagpapaunlad ng Filipino. At sa mga eskwelahan, mas tama ang aklat kaysa libro;
ang takdang aralin kaysa asaynment; ang pamantasan kaysa
kolehiyo/unibersidad; ang mag-aaral kaysa estudyante.

Matagal ding panahong namayani at “namayagpag” ang Tagalog. Sa pag-aaplay

ng trabaho, halimbawa’y titser at tagasalin sa Pilipino, mas uunahin kunin ang
nagsasalita ng Tagalog bago ang di-Tagalog. Naging problema lang noon ang
kung aling Tagalog ang “mas maganda, mahusay, angkop” na pinag-aagawan ng
mga Tagalog mula Bulacan, Laguna at Batangas.

Buod ng Konseptong Filipino

Ang pinakaubod ng konsepto ng Filipino bilang batay sa mga wika ng
Pilipinas ay ang pagiging pambansang lingua franca nito. Sa pakikipagkomunika
ng bawat Pilipino sa isa’t isa lalo na sa mga siyudad, gumagamit siya ng wikang
alam din ng kanyang kapwa Pilipino kahit pa meron silang katutubong wika gaya
ng Cebuano, Ilokano, Pampango, Tausug, Kalinga atbp. Ang wikang ito ang
nagsisilbing pangalawang wika at lingua francasa bansa. Dahil dito hindi dapat
asahan na aklat ang gagamitin kundi libro o kaya’y buk (book), hindi silid-aralan
kundi klasrum, hindi pahayagan kundi dyaryo/peryodiko, hindi manananggol
kundi abogado/lawyer.

Mahirap na ring gamiting argumento ang sabihing meron naman tayo, bakit
manghihiram pa? kailangang tiyakin kung sino ang tayo roon, ang mga Tagalog
lang ba o ang karamihan ng mga Pilipino?

Dahil nga lingua franca at pangalawang wika, nabubuo ang mga barayti nito
dahil sa interference o paghalo ng mga unang wika ng mga tagapagsalita. Kaya
kung gagamitin ang Filipino ng isang Cebuano, hindi maiiwasan ang ganito:
Nagbasa ako ng libro. (Bumasa ako ng libro). Bago ang 1973, mali ang nabanggit
na pangungusap dahil batayan nga ang Tagalog. Pero ngayon itinuturing ito na
barayting Cebuano ng Filipino.

Ang pagbabago ng atityud sa Filipino o pagtawag dito ng Tagalog ay hindi

basta mawawala. Pero darating din ang panahon lalo na kapag mismong ang mga
di-Tagalog ay mawala ang inhibisyong gumamit dito para magkontribyut sila ng
mga salitang magiging bahagi ng wikang pambansa. Kapag nangyari ito ay
malilimutan na sigurong tawaging Tagalog ang Wikang Pambansa ng Pilipinas.

*inilathala ito nang may pahintulot sa may-akda