o"*nr

ffi
BulchiinsaMootummaaNaannoo Oromiyaatti nhe"1g .ndar.q, hatte oott+&kc
Biiroo Pabliik Sarviisii fi Misooma Qabeenya ST'0tuh dcnt hT ?tlo P411' Ao?+ (Lc
Nama
The Oromia National RegionalGovernment d,T r,b ( &n hfiq)
Bureau of Public Service and Human Resource
Development
Finfinnee (Addis Ababa)

rakkl*+ctRef No $,br,&,ry,zl W C*3 -f ,l ff t, y

Bulchiinsa Mootummaa Naannoo Oromiyaatti,
Manneen Hojii Sadarkaa Naannoo Jiran Hundaatiif.
Finfinnee
Waajjiralee PSMQN Godinalee 21,tiif.
Waajjiralee PSMQN Magaalotaa 1 g,tiif.
B/Jirtanitti
Dhimmi lsaa:-
Erquu Ta'a
Akkuma mata duree irratti ibsuuf yaalamee Biiroo keenyaatiin Wixineen
Qajeelfama Naamusaa Hojjettoota Mootummaa Naannoo Oromiyaa
hirmaachisummaa dhimmamtoota adda addaatiin qophaa'ee waltajjii adda
addaatiin yaadni irratti kennuun akka wixinichi gabbatu taassifamaa turuun ni
beekama

Haaluma kanaan, Qajeelfamni kun Onkololeessa 21 bara 2O1s irraa eegalee

hojiirra akka ooluu waan murtaa'eef, ofeeggannoofi xiyyeeffannoo cimaan
hojiirraa akka oolchitan ibsaa, Qajeelfama Naamusaa Hojjettoota Mootummaa
Naannoo Oromiyaa Lakk. 2212015 fuula soddomii lama (32) qabu xalayaa
gaggeessituu kanaan kan isiniif erginee ta'uu ni beeksisaa, qaarnolee
isin jala
jiran hunda akka dhaqabsiftan ni hubachiifna.

n"
tt

OromiYaa
G/G
. Waajjira
vvaaJJlra Pirezidaantii
rtreztoaantu Mootummaa NaannorO, O.t
.:r.
Biiroo Abbaa Alangaa Waliigalaa Oromiyadtiit.
Waajjira Hoggantuu Biirootiif.
BPSMQNO

H
ehdd?Jrr{&hdcnihc fft@u.o+d\d?+od2^a ,Dh+a\[cr^&r t.l@oa+i/,h@z.cttc$ 2^&
i/AJHoggmaa fi UG damee ljaarsa Dandeettii fi Bu....01 I 51 5507 lFks...0l I5I 5925 I
fl,hltr (Lc )^r,c ?h+{'"t'rw Tcia{,+9 ",ahfl,hi+"sfuc dcs 2\t,
i';*.*lt*:*:nu"
OromiYaa
 -l

Qajeelfama Laklc 22 / 2A 1 5

Bahe
eajeelfamaNaamusaa Hojjettoota Moofummaa Naannoo Oromiyaa Murteessuuf

Hojii fi hojnmaata mootummaan trmmataaf kennuu keessatti fedhii untmataa, fedhii

mootumma a fr mtrgaa hojjeta Mootumma Naannoo oromiyaa gidduu jiruu akka walsimuu
yookiin wal madaaluu taasisuun sirni ogummaa fr oguntmaa'u, tstaandaardttn o$;immaa
al<ka

frkennaa tajaajlla a6a jraata taasisudha an gaafatamummaa hojii fi ogumrfiaa mirkaneessuun

waanbarbaachtseef ,

Hajjetaa mootummaa naannrchaa naamusa gaarLt gonfatee maamtla yookiin lammiif taiaajll,a
sl,aataa, gahumsa qabu,bu'aa qabeessa ta)e kennuu akka danda'u taasisuun itti quufiinsa fi
amantaa ummaatnt tajaajtla manneen hojii mootammaa irratt-i Qtabu mirkaneessuun
b arb aachrsa w aan td eef ,
Mootummaa Naannoo Oromiyaa Lal<k,215/2011. keewwata 97
Al<kaataa Labsii Hojjettoota
keewwata Ztiin Biiroon Pabliik Sarviisii fi Misooma Qabeenya Namaa Oromiyaa aan1oa
kennameef bu'uurr-ef achuunqaieelf .amakanabaaseeta'

Boqonnaa Tokko
Tumalee Waltryalaa

1. Mata Duree Gabaabaa

eajeelfamni kun "Qajeelf.ama Naamusaa Hojjettoota Mootummaa Naannoo Oromiyaa

lakk- 22/ 2075" jedhamee waamamuv m danda'a'

2, tliitaaJechootaa

Akkaataan jechichaahttkabiraa kan kennisiisuuf yoo ta'e malee, qajeelfama kana keessatti:

1) (Biiroo" jechuun Biiroo Pabliik Sarviisii fi Misooma Qabeenya Namaa Ororniyaa dha.
(IvLana
2) Hojii mootumfiia.a)' jechuun manneen hojii Mootumrnaa Naannoo Orondyaa
Iab sirdhaan yoo ki in dambndhaan dhaabb ate dha.

3) itHoggataa Ol'axsen jechuun Biiroo yookiin tnana hojii akka hogganuu kan

muudamee, Hoganaa Biiroo fi Itti Aantoota Hogganaa fi sadarkaa itti aanaa

hogganaatttkanmuudaman fi tltrgaafatamtoota fi itti aantootaWaaiiiraa dha.

4) "Hojjetaa Mootummaa' jechuun Biiroo yookiin Waajjtraa keessatti dhaabbatan
qaxar amee kan hojj atttu dha.

5) yookiin
isaanii

:a. :.
ni .-:
.... ba o i;rl
*' 3r'
| .,, -&/i
.!f.1,
.{,.
 waggaa 18 hin guutiin yoo t*u, fuudhaa fi heeruma osoo hin raawwatiin al*.a abbaa
a f r haa dha w ay r aLtt kan wali i n jir a atanii f i ij o o liee gud drf achaadh a.
'w ar r

(tFira
6) Dhiyoo" jechuun abbaa warra)haadha watr% dhaaltota, obboleettii, obboieessaa
ft fi,-a fuudhaa heeruma hojjeta mootummaa hanga sadarkaa sadaffaattr jiran ni
dabalata.
7) "Qabeenya" jechuun qabeenya socho'us ta'e kan hin sochoone, kan ifalti mul'atus ta'e
kan hin mul'anne yoota'u,qabtyryeelafaah idaas ni dabalata,
S) "Ma&da Galli jechuun mindaa jl'a, galii lootarii, qusannoo fi aksiyoona. tttd argamu
dha.
9) "Faaytdaa Beeksisuu" jechuun gahr j1'an argatan addaan baasanii qaarna dhimmi
ilaaluuf ibsuudha.
70) "fazytdaa Galmeesisuu" jechuun dhlbbaa qaana kamii malee qabeenya dhuunfaan
hor ataan galmeessisiisuu dha.
1 1) '(Walitti Bu'insa laaytda Hambsisu' jechuun hojjeta Mootummaa lttt gaafatanrummaa
iddoo qabate, faayidaa ummaata eegsisuu fi sababa kamiiniyyru odeeffannoo sababa
hojii isaatiinharka rsaa galee fi ummatni akka beeku htn taasifamne faaytdaa dhuunf.aa
ofiitiin akka hin walmakne dha.
7?)"Kewsa" jechuttn hojiilee tajaajlla ummataa yookiin mootummaa kan irratti
ramadaman faayrdaa hin mallee yookiin keessumayrrmmaa yookiin affeerca
daawwannaa fudhachuu yookiin kennuu yookiin gaafachuu dha.
73) "BalTeessaa Badii Naamusaa Cirnaa" jechuun qajeelfana kanaan qajeeltoowwan
naamuusa ibsaman trra darbuun gocha faallaa raawwachuudha,
74) aDanrbii' jechuun Dambii Sirna Raawwannaa Naamusaa fi Dhiyeeffannaa Komii
Hojjettoota Mootummaa Naannoo Oromiyaa dha.
15) ('Feruu kennuu' jechuun malaamnraltummaa yookiin seera, dambti ft qajeelfama tra
darbuan badn maallaqaa fi qabeenya mootummaa irrattt raawwatamu isaa yookiin
badir naamusaaa raawwatame yeroo, iddoo frhaala yakkichi ttl'traawwatamebilbilaan,
barreeffaman, imeeliin, f aaksiin yookiin qaaman dhiy aachaun kennuudha.
16) "Nama" jechuun nama Llrmamaa fi dhaabbata qaamm seerummaa kennameefi dha"
17) 4Koree Naamusaa" jechuun baclii hojjetaan mootuntmaa raawwata qulqulleessee
yaada murtii kan dhiyeessuu dha.
(Gaalatamtllrrrna.a" jechuun
18) aangoo fi gahee hojii kennameef keessattt raawwachuu fr
r aaww achuu dhi i s uu n gaaf atamumroaa dhaf u dha,

,o$
i ,7 2

["*
 i9) (Komii" jechuun hojjetaan mootummaa iLtr gaafatantaa dhiyoo yookiin ilti gaafatamaa
hojii ilaallatu walnn marii taasifamuun hiikamuu kan hin dandeenyee fi adeemsa
1 uu idi le e tii n ryy ata de eb i i ar gachuu qabuudha.
qu qull ee ss

20) (Ba'uuralee Sirna Komii' jechuun meeshaalee, tooftaalee yookiin ntaTawwan adda
adda lammiileen kenninsa talaajila hojii mootumrnaan kennamu irrafrr komii
mat'La

yoo qabatan yookiin itti quufinsa dhabuu isaanii qaanta dhimmii ilaaluuf dhoksanis
ta'ee rfatti ibsachuu dandeessisan ta'ee qunnantii bllbilaa ft ergaa tolaa, saanduqaa
yaada, qondaalana musaa,waltajj.lmafirhawaasa, galmee yaada fi kkf m dabalata.
3 . B arb aachisununaa Qaj*,lf amrchaa
1) Pabliik sawaanltt naanmchaa naamusaa gaani gonfatee tajaajlla st'aataa, gahumsa
qaba, bu'aa qabeessa ta'e lammiif kennuu ald<a danda'u gochuun itti quufiinsa fi
amantaa ummatni taj aajila manne en hoj i i m o o tu trrrnaa i rratti qabu mtrkan e es suudh af .

2) Hojii fi hojiimaata mootummaan ummataaf kennuu keessatti feclhiin Llmmataa ak<ka

mtrkanaa'au, fedhii mootummaa fr mtrgaa hojjeta Mootummaa Naaniroo Oromiyaa

gidcluu jtuu al<ka walsimuu yookiin alrJria wal madaaluu gochuuf sirni ogummaa fr
ogummaa'u, istaandaardtin ogummaa fi kennaa tajaallla a\<ka jiratu taasisudhaan
gaafatamummaa hojii fi ogrtmmaa:r,,-alfi mirkaneessuun waan barbaachtseef .

4. Ibsa Koorniyaa

Qajeelfama kana keessatti jecht koorniyaa dhtiraattrn ibsame dubafi'trs m dabalata,

5. Daangaa Raawwatiinsaa

Qajeelfamni kun Manneen Hojii Mootumnraa fi Hojjettooia Mootummaa Naannoo

Oromiyaa fi caasaa sadarkaan jtaan keessatti hojjettoota Lab,sii Lakk. 21.5/ zo1,lt1inbulaan
irratti raawwatinsa ni qabaata.

6. IGayyoo Qajeelfamichaa

1) KaayyooGooroo
Duudhaalee ijoo Pabliik Sarviisii keessatti jtrachuu qabannn naamusni gaariin ak<ka

dagaaguu gochuun kenninsi tajaajtloota manneen hojii mootummaaga'unra kan qabu

fi bu'aa qabeessaa taasisudhaan sirna gaafatamummaa guutuun manneen hojii
keessatli akka mirkan*a'vv gochuuf rlaalchota fi gochoota kiraassasabdummaa bifa
Saraagaraan ibsaman manneen
fh0iji keessatti mul'atan hambisuuf seera fi
qaj e e lfanroota beeks is a akka r",' nu,
:.
:i::::l i :,",,,
\iq-:v\i;"i I4-; .\:
".ffi"w
i.o$""$
$r3
,14 ', .,

a,.: ii!i

h;
d#d'F. ff r{;.ii '. ' i:)
c -'--'- t
<: ltr.{\:)F.":
=X
E:*'iA tf,EhX '.. ;

'.ir#
-d \${#
u41':l1 \\, l' "r.'- I
%a9' a-
. $,}
\- \YB#/l
\*./. -'

i*+ ,e*
..,,V(\;,e'hi.i15- ,,.i' ,:
1ft,r -.: ,,',, ,
,,,i,. ::rr..r ,\.Jticfl l .
".i. ' ."' - . .,
frr* :., l'
 2) Kaayyoo Gooree

a) Atnantaa fi ittiquufiinsa lammiilee guddisuuf kenninsi tajaajiloota manneen hojii

mo o tumma a ga' umsa kan qabu ft bu' aa qab e e s s a a al<ka ta' a go c h uuf ,

b) Sirna gaafatamummaa guufrtun manneen hojii keessatti al<ka mtrkanaa'uu

gochuuf badtin namuusa akka htn raawwatamne hubachiisuu, badtin flamttusaa
raawwatamanii yoo argaman sirna tarkaanfii sirreessa fudhachiisuu dandeessisuu
diriirsuuf,

c) llaalchoota fi gochoota kiraa sassabdummaa manneen hojii keessatti bifa

gargaraan muTlatan hambiisuuf walitti dhufeenyii fi
hariiroon hojii gaarii
hawaasa manneen hojii keessatLi a\<ka dagaagu gochuun raawwii hojii
mootummaa guddisuuf.

Boqoruraa [l;ma
Qajeeltoo Naamusaa WalngaLaa fi Badiiwwan Naamusaa

7. Amanarrutmmaa
1) Hojjetaan Mootummaa kamiyyuu:
a) Amaanaa ummataan ifti kenname ogumnlaa fi hojii dhuunfaan hawaasni mar.a
hojichaa irratti amantaa al<ka qabaatu taasisuun Saggeessuu yookiin raawwachuu
qaba.
b) Heera moofummaa federaalaa fi naannootirf amanamaata'tt qaba.
c) Seerootaa fi dambiilee mootummaa na nntchaan bahanitf. amanamaa ta'uu fi hojii
isaa raawwachauf drrqanta qaba.
d) Hojii isaa qajeelfama fi hojimaata r-nanni hojii baasu bu'uura gochuudhaan
raawwachutt qaba.
e) Gocha seeraan ala miiltoo rrtana hojichaatiin yoo raawwatamu ttttgaafatamaa
dhiyootiif beeksiisuu qab a.

2) Qajeeltoowilan naamusaa kana jalattr dirqamoota tarreeffaman cabsuun badiiwwan

armaan gadtt raawwachuun ni adabsiisa.
a) Miltoon rnatrahojichaa hojii itti kennamee raawwachuu dhabuu isaa, osoo beekuu
itti gaafatamaa dhiyoof beeksisuu dhiisuu,
b) Gocha seeraan alaa yookiin 1$Qfiainaamlasaayookiin gochasirrii hin taane miiltoo
 c) Hojiin tokko akka hin hojjatamne yookiin murtiin akka hin raawwatdmne gufuu
umuu yookiin namoota hojiin akka hin hojjatamnebarbaadaan waliin tumsuu,
d) Murtee raawwii imaammata rnootummaa tr-rattr odeeffannoo mttdhaa geessisu ta'e
jedham ibsuu.
e) Hojjettoota seeraan heyyamameef ala tajaajlla yookiin qabeenyaa yookiin
maallaqaa seeran ala fayyadamuu yookirn faayrdaa dhtmnfaatiif oolchuu,
Sa'aattt hojii mana hojichaattt hojii dhuunfaa yookiin kan nama biraa
raawwachuu,
8) Sababa gahaa maiee rakkoo hojii isaa trattt qann man hoggansa yookiin q ama
dh i mmi llaallatultf yero o n beeks is uu d hii s u u,
h) Qabeenya mana hojii irratti hannaa yookiin gocha amantaa hir'isuu raawwachuu,
i) Go chaa w alf ald<aata r aaww achuu

8, $jannoo Gaaru

1) Hojj etaan Mootumm aa kamryyuu:

a) Amaanaa iffi kenname ta'e haaluma ogummaan taa'ee jrruun hawaasni abbaa
taayttaa irratfi amantaa a(<ka qabaatu taasisuun gaggeessuu qabu.
b) Naamusaa gaalnr agarsiisuun hojii isaanii gahumsa)naamusaa ogummaa olaanaa,
of eggannoo fi si'aa'inaan raawwachuu qaban,
c) Hojii seeraan ala hojjachuu trtaa, gocha siruii hin taaneefr hojimaata badaarrua
ofqusachuun qaba.
d) Jiru hawaasunrmaa fr dhuunfaa isaaniitti hawaasni irratlt amantaa fi kabaja baala
eegsisuuyookiin gabbrsuu dandeesisuun Sagseessuun kabajaa ft maqaa manahojtr
eegsisuun isaa irra jit:aata.
2) Qajeeltoo naamusaa kana jalam drcqama eeraman darbuun badiiwwan armaan gadr
r aaww achttun nama ad absiisa,

a) Hojii iruafti ramadamani itti yaaduttdhaan yeroon hojjachuu dhiisuu,

b) Hojii irratii ramadame yookiin kan walfakkaatu akAa hojjatu yernmuu ajajamu
sababa gahaa ffialeehojjachuu dhiisuu yookiin drduu.
c) Hojjattootni hojii idilee isaani-i akka hin hojjane kakaasuu yookiin hojjeta gidduutti
wal-dhabdee uumuu yookiin olola sobaa gaggeessurl ft sababa hojjettoota waliin
walta'iinsa hrn qabanneef adeemsa hojii irrafii gufuuta'u,
d) Dawaa yookiin baala sarymuu nama adoochu yookiin dhugaaatn nama
mac he es suu gara aail
?fudl$il tr
'
aattr qab atanngaluulo o ki in machirdh aan ho jli

,,-S*$;*
:s$*$
- a;.,ff!#,;:
$s-"

#**I ,"',-.i"
 rrralti yookiin iddoo hojiitti baala sammuu nama hadoochuu fudhachuu
argat:ntt
yookiin kutaa hojii keessatti sigaaraa xuxuun hojjettoota biroo rakkisuu.
e) Dandeelttr hojii osoo qabuu yookiin osoo beeku humna fi beekumsa guuhtu qabu
hojiirra oolchuu dhabuu yookiin hojiin walqabatee dirqama ffra eeggam:ubahuu
dhiisuu.
0 Hojii sadarkaa naamusni ogummaahojii gaafatuun raawwachuu dhiisuu.
9. QabeenyaaMootummaa Sirnaan Fayya.damua
1) Hojjetaan mootummaa kamiyyuu:
a) Qabeenya moofummaafi silaattt hojii mooturrtmaahaalan hojii irra oolchuu qaba.
b) Maallaqaa mootummaa, qabeenya (meeshaalee fi humna namaa) fi sa'aatu hojir
faayidaa dhunfaantf olfachuu hin qabu,
2) Qajeeltoo naamusaa keewwata kana jalattr dtrqama tarreeffaman cabsuun a&aataa
uLfaatinaf'rmiidhaa qaqqabeenbadttwwan armaan gadnraawwachuun m adabsirsa.
a) Yeroo hojii mootwmmaa. meeshaalee hojii fi qabeenyoota biroo faaytd.aa
dhuunf aa isaatiif oolc huu,
b) Qabeenyoota moofummaahojiif fudhatee fi itti fayyadamu kununsuu fi sirnaan
ittr gargaramwdhabuu,
c) Sa'aatti hojii mootummaattt hojii fi sababa malee kutaalee holii add,a adda fura
asii fi achy, naanna, uu..
d) Heyyamni yoo kennameef malee kompiiteroota, maashinoota footokoppii, faaksii
fi kanneen biroo dhintma dhuunfaaatf fayryad.amu, yookiin namni biroo akka
fayyadamu taasisuu yookiin haala miijeessuu
e) Meeshaalee teeknolojir qunnamnr adda addaa hojiif harkaa isaa galee kan al<ka
bllbilaa, interneetii fi kkf dhimrna dhuunf aaf f ayy adamuu,
fl Konkolaataa, GpS (Global positioning System), kaameera, vidiyoo kamee,-a,
mootora fi K.K.F hojiif kennameef faayidaa ditnagdawaa dhtunfatiif oolchuu.
d Meeshaa waraana% bobbaa'a Baragaraa salphaattr ibtddaan gabachuu
danda'anii fi faylraa imatti miidhaa geesisan naannoo fi iclcloo hojii qabatanri
dhaquu,
h) Qabeenya mana hoiichaa irrata ta'e jeclhee yookiin of eeggannoo gochuu
dhabuun mitdhaa ge e s si suu,
i) Mallaaqa hojiif itti kennamee yookiin to'annoo tsaa jalajiru hojii mootummaa
qofaaf fayyadamuu dhab-qgi& .i.

^^9Yga1'-

.""q$:ffS,;
ft:"-;5:;-*
 -t

10. Iftoomina

1) Hoj j etaan Mootumm aa kamrYYutt:

a) Hojiin isaa iftoomina qabachu qaba, odeeffannoo hawaasichi beeku qabuu fi kan
iccitiin hrn qabamne dhoksuu lttn qabu.
b) Murtee il talaajiloota kennuun ifa ta)uu ft murtee yookiin tajaajlla kennuun
ilaalchisee tajaajilamtoota trra gaatfii dhthaalauf seeraa fr qajeelfama hordofuun
kabajaa fi ulfina abbaa dhtmmaa eeguun ibsa fi deebii qurtbsaa ta'ee kennuu qaba.
2) eajeeltoowwan naamusaa arn:taan oliti;i tarreeffaman datbuun badiiwwan at'rnaan
gadn raawwachuun ni adabsiisa.
a) Gaaftilee seera qabeessa ta'anii fi odeeffannoo hin dhorkamne yooki.in iccitumntaa
hin qabnee abbaa dhrmmaa kennuuf hayyamamaa ta'u dhabuu.

b) Murtee dabarcuuf sababa yookiin ibsa barbaachrsaa qaama dhimmi ilaaluu yoo
gaafatu kennuu diduu.

c) Karooraa fi odeeffannoo raawwannaa hojii qorachuuf nama dandeessisu qaama

dhimmi ilaaluunyoo gaafatamu yeroon kennuu dhabuu.

d) Tajaalila kennamu irratti odeeffannoo gahaa, haaldureewwan tajaajllamaa lrra

barbaadamu, rstaandardii hojii tajaajilichaa beeksisuu dhabuu fr haala san an
tajaajllu dhabuu.

e) Hojiimaattoota iftoomrnaakanneen at*abaajti manni hojii qopheesse fayyadamltu

dhabuu.

1 l.Iccitii Eeguu
1) Hojjetaan Mootummaa kamryyuu:
a) lccitiiwwaan sababa ogttmmaa fi hojiitiin beeku yookiin harka rsaa gale eeSuu
qaba. Odeeffaannoowwan iccitummaaLttn qabne yookiin ummanni beekuu yookiin
odeeffannoo maamiilan beekamu qabu ibsuuf qaama odeeffannicha barbaadeef
dabarsuu qaba.
b) Sanadoota fr ragaalee sababa gahee hojiitiin harka isaa gale of-eeggannoon eeguu
qaba,
 d) Baileessaa saaxiluuf qaama dhimmi rlaaluuf odeeffannoo iccifitmmaa qaban
b e e ks isuun akka i c c itii b aasuuttt hin tlaalamu.

2) Qajeeltoo naamLtsaa armaan olitli tarreeffaman darbuun badiiwwan armaan gadr

r aaww achuun ni adabsiisa.
a) Odeeffannoo iccitummaa qabu yookiin hiir eeyyamamiin haala kamiinu ibsgu
yookiin baasuun qaamnibiraan akka ii1-i fayyadamu gochuu.

b) Odeeffannoo iccitummaa qabu faayrdaa dhuunfaaf yookiin faaytdaa namabtraatlif

oolchuu yookiin akka ooluu taasisu.

c) Sanadoota fi ragaalee sababa hojiitiin harka isaa gale of-eeggannoon eeguu

dhabuu.

d) Odeeffannoo hojimaata mana hojrchaa yookiin biyyaa yookiin tajaajrlamaa wattt

mtidhaa dhaqabsiisuu sababa gahaa fi seera qabeessa hrn taaneen ibsuu.

l2.Ha4ammaa
1 ) Hojjetaan Mootumm aa karniyyuu:
a) waadaa sababa hojii mootummaatiin galee eeguu fi kabajuu qaba.

b) Hojii waliin dhahuu, abbaa dhimmaa fi hojjeta grdduu deernuu ima fi aangoon
garmalee faTryadamuirra qulqulluu fi walabata,u qaba.

c) Hojii walqabatee maanrilaa iruaa keruraa yookiin keessummeessa, affeerra, affeerra

dawwanna, leenjii yookiin barnoota kamiyyuu gaafachuu yookiin fuclhachuu hiir
qabu.

2) Qajeeltoo naamvsaa kana jalall tuqaman darbuun bacliiwwan armaan gadii

r aaww achuun ni adabslisa.
a) Malaamtnaltummaa raawwachuu, walttn dhahuu, aangoon garmalee fayyadantuu,
sanada haquu yookiin faajjli ft chaappaa mana hojiicha gocha seeraan alaatiif
fayyadamuu yookiin maff.a'aa fucihachuu yookiin akka kenn amuuf gaafachuu,,
dallaalaa ta'uu, lakkoofsa herrega baanl<u dhuunfaa hojii matta,a dad,abarsvuf
oo lc huu, malta' aan akka ke nna muu h aala mij ee ss u.

b) Faayidaa isaaf hin mallee sobaan yookiin seeraan ala ta'ejeclhee gaafachuu.

hojiirra fudhachuu.
 -]

d) Tajaajlla kennuun wa\qabatee maamll.aa irraa kennaa, afferua, affeerra dawwannaa

yookiin keessumm eessa gaafaehuu "

e) Tajaajrla kennuun walqabatee kennaa yookiin keessummeessa fudhachuu yookiin

fudhachuuf gaafachuu.

Qaama dhimmi rlaalatuun yoo hayamanre tnalee) mana hojii keessatti qaama

kamirrayyuu deeggars a gaaf achuu.

8) Dhimma manahojii isaa waliin walqabatee dhimma raawwachisuu iruatti bobba'uu

yookiin hojiiwwan walitti bu'rnsafaayidaa qaban iruatti bobba'u,

h) Ragaabarnootaa fi muuxannoo hojii sobaa dhiyeessuu yookiiil qabatarur argamtll,t

yookiin kuusaa dhuunfaa waliin walqabsiisuu.

ls.Gaafats;m'0rmtnaa.
1 ) Hojjetaan Mootummaa kanttyyuu'.
a) Murteewwan kennuu fi hojiiwwan gaggeessuuf itti gaafatamlrnmaa guutuu wa&n
qabuuf, hojii raawwatuuf sababa gahaa kennuu qaba yookiin ejjenno sirri
qab achuun hojj echuu qab a.

b) Imaammataa, sagantawwan fi tarsiimoo mootumrLtaan baasuu taawwachuu fi

raawwachiisuu dirqama qaba. Kunis seerota bahaan kabaju fi kabachisttttn rbsama
waflntdeef hojii irra oolchuun dtqamadha.
c) Beekumsa fi dandeettu qabuhundaafaaytdaarnana hojii isaaf oolchuu qaba.
d) Hojiiwwan qophii karooraa, madaallir raawwii h gamagamaa geggeffamu yeroo fi
bakrkaisaalti argamuun irratti hirmachuuf dtqama qaba.
e) MadaalTttn raawwii hojii yeroo yeroon gaggeeffanruu quubsaa olta'ul qaba.
f) Hordoffii fr gamaggama gLLWaa guryaan taasifamu irratti gaafhr gaafalamauf
deebii sirrii fi quttbsaa ta'e kennurt qaba.
Z) Qajeeltoowwan naamusaa hojii kana jalatn tarreeffaman darbuun badiiwwafl. armaan
gadri r aaww achuun ni adabsiisa.
a) Hojiiwwan raawwatantan qulqulhnaa fi yeroon qaama dhimmi llaaluaf gabaasuu
dhiisu.

b) Leenjii fr deeggarsi barbaachiisaa ta'ee erga kennameefi booda walitti aansuun

yeroo larna ntadaalliinpal,rwannaa hojii isaa quubsaa gadtta'1uu.

ffi ,'-$ff
 c) Hojiiwwan raawwalanran ta'ee jeclhanii qaarna dhimmi ilaallatuuf gabaasa sobaa
yookiin gabaasa simi hin taane dhiyeessuu.

d) Hojiiwwan taawwataman xiyyeeffannoo kennuu dhabuun yookiin maaT na

dhibdeedhaan qaama dhimmi rlaallatuuf gabaasa sobaa yookiin sirrii hin taane
dhiyeessuu.

e) Hojii kennameef sababa gahaa hrn taaneen yer.'oon raawwachuu dhiisuu yookiin
Tafa l.rra harkiisuun abbaa dhimmaa dhamaasuu.

Aangoo osoo hin qabaatin ragaa kompitaraan qabarne ballessuu yookiin jr,ljiiruu
yookiin ragaa sobaa rtti galchuu.

8) Iltr gaafatamullrunaa osoo qabuu, ra1aawwarr hojii fi ogumrnaa isaatiin walqabatan

yao gaafatamu sababa gahaa maiee yetoon kennuu dhabuu.

h) Itti gaafatamutnmaa osoo qabuu, ragaawwan hojii isaatiin walqabatan yoo

gaafatamu ta'e jedhee kennu diduu yoc,kiin kennuu dhabuu, gatuu,balleessuu, akka
hin argamne gochuu.

i) lttt' gaafatalllllmmaa osoo qabu ragaawwan hojii isaatiin w,alqabatan yoo gaafatamu
tdee jedhanti ragaa sobaa yookiin ragaa sirri hin taane kennuu.

U . I aaytdaa U mmataa, D ursuu

1 ) Hojjetaan Mootumm aa kattiyryau:
a) Faayrdaa dhuunfaa, rnaatti fi kan biroo qaanta sadaffaayookiin gareef osoo hin tdiin
faayidaa hawaasaa fi moolumntaa bduura godhachuun ho,lii isaa raawwachuu
qaba.
b) Qabeenya, rnaallaqaa, naclda galii fi faayrd,aa ofii isaa fi maatii isaa seer.aan
dt qatna qab an bee ks iisu ufi ga1me es i rsuu qab a.
c) Faayid'aawwan hojii idilee isaatiin walitti bu\m danddu kamiyluu
beeksiisuu
akkasumas walitti brliinsa faayidaa dhabamsiisuu qaba yookiin hojiiwwan walitti
btlfur-sa faayidaaqaban raawwachuu irra of qusachu yookiin osoo hin beekiin
keessafti hirmaate aL'Zame qaama dhimmi ilaalauf yeroon gabasuu qaba.
Z) Qajeeltoowwan naamtsaa kana jalatti tuqaman darbuun badtiwwan armaan gadi
r aaww acLtuun ni adabsii sa.

a) G aaf atamumfllaa qabuun f aayida a haw aasaa fi mootummaa durs uu dhabuu.

gisaa*,rr
D'i:$;Ii::; 10

*3$1,{1ffi."
,$.""toao]"ctt"
 b) Seeraan dtqama osoo qabuu, madda galit addaa argatu ta'e jedhe qaamah dhimmi
tlaaluuf beeksiisuu dhi isuu.

c) Seeraan dirqanta osoo qabuq madda galli addaa argatu dantaa dhabummaan
beeksiisu dhiisuu.

d) Seeraan dtrqama osoo qabau, qabeenya ofii fi maaltt tsaa galmeesisuuf

heyy amamaa ta' u'* dhabuu.

e) Seeraan dirqama osoo qabuu, ta'e jedhee galmeessiisa qabeenyaa guutuuhin taane
yookiin tagaa sobaa galmeessisuu.

fl Seeraan dirqama osoo qabuu, dantaa dhabumrtaan galmeessisa qabeenya guutuu

htn taanee yookiin sob aa galmeesisuu.

$ Haala kaminiyyuu yeroo hojii mootuntmaattt hojii biroo hojjachuu,

h) Qajeelfama biroon yoo hayyamamee malee, yeroo hojii mootummaatit mana hojn
moofummaa yookiin dhaabbata misooma mootummaa yookiin dhaabbataa
dhuunf aa keessatfi qac ar amuun hojj achuu.

i) Yeroo hojii idilee isaatiin alantana hojii isaa osoo hin beeksisiin mana hojii biroo
keessatti hojjachuu yookiin tajaajila gorsaa keitnuun kaffaltii fudhachuu.

jl Gaafatamummaa qabuun murteen kennuu fi hojiin raawwatu faayrd,aa ummataa

dhiisuun kan dhuunfaa, maatir yookiin hiriyyoota isaa eegsisuu, acleemsa
imaatrmataa fi tarsiimoo moofummaa hojiirra oolchuu keessafti faaytdaa
uummataa fi mootummaaf dursa kennuu dhabuu,

k) Hojiin hattatamaa yeroo qunnamuu faayrdaa uummataaf dursaa kennuuf jecha

boqonnaatiinhoj jachuuf hayyamamatiluudhabuu.

15. Aangoo Sirnaan Fayy'a^damuu

1 ) Hojjetaan Mootummaa kamiyl,uu:
a) Haw aasa haala seera qabeessan alrka tajaajiluuf itti gaaf atamurnmaa tsaa akka b ahu
aanSoa fr daangaa aangoo gahee hojii isaa seeraan kennameef keessatii fayyadamuu
qaba.
b) Labsii, Dambn yookrin qajeelfama fi hojimaata bu'uura godhachuun hojii isaa
raawwachr* quup4dsi'$ , ir;i;,,-;ir-;;;,'.,..
io:*,.:ll1:;,,;,,,,,,,. ..,,,
^o$'."*+)** ,

11

go$."l"col$*
 c) Aangoo isaatiin seeraan ala fayyad,amu hin qabu, aangoo isaa faaytdaa
dhuunfaa
argachuuf oolchuu hin qabu,
2) Qajeeltoowwan naarnusaa armaan oliitti tuqaman darbuun badiiwwan armaan gadli
r aaww achuun ni adabisiisa.
a) Aangoo garmalee fayryadamuu yookiin angoorl seeraall ala fayyadantuu
\rraa
ofqusachuu dhabuu,

b) Aangoon daldaluun yookiin badnwwan walfal<kaata seera yal<kaa irratti ta,an

aangoo kennameefi tn r aaww achuu.

c) Aangoo htn qabnen hojjechuu, aangoo kennanreefin olitti raawwachuu, ergaa

aanBaa Sadii dhiisee booda itt.iin hojjechuun namni sadaffaan
garmalee ald<a
fayyadamu yookiin akka miidhamu gochuu hin qabu,

d) Miltoo hojii irratti dhibbaaseeraan alaauunruu.

16. A1-Ioogummaa
1) Hojjetaan Mootumin aa kamiyyuu:
a) Haala Loogii hin qabneen murtii barbaachiisaa fi haqa qabeessa ta,e kennuun
dnqama hojii isaa raawwachuu qaba.
b) Bifaan, sanyiin, sabaa fi sab,lammiin, naannuml-naa, koorniyaan
, qaama
miidhamummaa, afaanrin, amantaan, ilaalchaa siyaasaan yookiin
ejjannoo biroon
yookiin sababa ttlmaamaa hin qabneen garagarummaa osoo
hin uumiin hojii isaa
raawwachuu qaba.
2) Qajeeltoowwan naamusaa oliitti tuqaman darbuun badiiwwan armaan gaclii
r aaww achuun ni adabsiisa.

a) Gorsa loogiin dhimma ijoo tokko osoo hin bu'uureefatiin

namatokko yookiin garee
tokko fayyadu yookiin miidhuu kennuu.
b) seera qofabu'uura godhachuunhojjachuu dhabuu, loogii
txtmnll)
c) Gochawwan loogii babatisan kan akka naannumnraa, gosum
maa, lagummaa fr
sabummaa Lrra walaba ta'uu dhabuu hojjettota mana
hojii giclctutti jibbaa fi
walshakkiin akka jtraatu taasisu hrn qabu yookiin hojjeftoota gidduutti
ololli yookii,
oduu sobaa odeessu trrawalabata,uu dhabuu.

72
 a) seera kabaiuu fi raawwii labsiiwwan, dambliwwaan) qajeelfamoota
hojii isaa
raawwaachuuf barbaachisan horclof'ee hojiirra
olchuu fi kabajuu qaba.
b) Hoogganaa olaanaa mana hojiichaahrn ajaja
seel,a qabeessa isaaf dabarsu
r aaww achuuf ga af atamurl lnlaa kan qabu
ta,uus, aj aj a seeraan alaa dabarsuu rawwachu
hin qabu.

c) Qajeelfa,ra yookiin aiaia hoggantooni otaanaan

kennaan seeraall alaa yookiin
barbaachiisa yoo hin taanee qaieelfanicha
yookii n ajajicha ittigaafatan , o.nrr.ril,
beeksisuu qaba.

2) Qajeeltoowwan naamusaa oliifl-i tuqaman d.arbuun badli armaan gad,it

raawwachuun
ni adabsiisa.

a) seeroota, hojintaata cabsuun yookiin ajajoota

seera qabeessaa tdan kabajuu
dhiisuun yookiin hojjattoonni bi,oo akka hin
kabajne dhibbaagochuun yookiin
s e e raan alaa akka ho jj
atan dhib uu f i j ajj ab e,s s u u.

b) Heyyama itttgaafatamaa dhiyoo osoo

hin atgatinhojii*a hafuu.
c) I{ojii irra hafuun isaa hojiir ani miidhaa guddaa
akka geesisuu osoo beekuu,
heyryama itti gaafatamaa dhiyoo osoo
hin argatrn, sababa humna o1 hin taaneen
hojii irr.a hafuu.

d) Yeroo seensaa fi bahiinsa hoiii kabaiuu dhiisuu yookiin itti gaafatai,a

clhiyoo osoo
hin beekisiisiin seen anii bahuv yookiin tdannoo
yeloo mallatleessuun hojii irra
baduu yookiin heyama qaama dhimmi llaaluumalee
mallattoyer.oo hin mallattditn
hafee ofiin mallatteessuu yookiin fuula
dur aadeemuun mallatteessuu.

e) sdaahi hojii ,rootur1ullaa guutummaan

hojii irratti d.abarsuu dhabuu,
{) Iddoo yookiin naannoo hojiifti jeequmsa yookiin
walitti b,lirnsa uunlltru yerokiin
hojjettootni biroo akka
ieeqan kakasuu, ga.een akka namni walitti bubu gochuu
yookirn nliltoo t"nana hojii isaa cloorsisuu,l.rrabsuu
yoor<iin .eebuu yookiin reebuuf
yaaluuhrnqabu

d Abbaa dhimmaa sirnaan simaachu dhibuu yookiin

waan abbaan dhtmmaa
batbaadu qalbirn ibsuun hubachisu rra ifaachu,
dhr rrro beeLlama hin barbaanneef
abb a a dhimma a bee I 1a ng4nle ctdebi
suu
h) Yakka or*,*r$$$Tr[i& yookiin naannoo
a..,tuu,
^"1#-rrnyffiffiarg
2 lco ''.''.-."::€r/'J o:.--:-,.
.l.,..et3,ii;;;r;;;,:,r";
^s't"rt-.*"
^.s':3:;f
,;-
,r{
\.
,.lj.l'."*;;

"t$!$$r
$;t@ j.;
* I t"i
'r '-
^
-5 '- ,}r"
Y.i'i-\
-.

tt,r"n?L'>i*),(,ttt:i;.i*,11:l-.:r-',t;#'

i,""-,?;*l;lit
 i) Seeraa yookiin alaja seera qabeessa yookiin sirna hojimata yookiin tmaammata
mootummaa sirnaan hojiirra oolchuu dhabuun ta'e jedhame hojii irratti miidha
geesisuu yookiin deegarsayoo gaafatamu deeggaru dhabuu.

jl Seerootaa fi qaleellamoota heera mootummaa bu'uLr,-eefatanr. bahan kabajee

gahumsaa fi beekurnsan hojiirra oolchuu dhabuu.

k) Mana hojii isaa keessatli gochi seeran alaa ,'aawwatamuu isaa osc-ro beekuu
hattatamaan qaamoota dh immi llaaluti beeks i si suu dhabuu.

l) Alaja seeraan alaa yookaan qajeelfama hin mallee hojjetaa yookiin hogganaa isaa
jala jtruuf. dabarcau.

m) Murteen kennuu daangaa aangoa seeraan nturlaa'ee kennameef keessatti ta'uu rsaa
mirkaireeffachuu dhabuun hojii irra oolchuu mridhaa qaqqabsisu hambisu dhabuu

n) Mtidhaa yookiin dhilbbaa koorniyaa :;",ra gahu falm:uu yookiin mormuu,

raawwachuu fi saaxiluu dhiisuu,

18" Gaaffii lvlaamnaal Deebii HattatamaaKennuu

1) Hojjetaan Mootummaa kamiyyuu:
a) Abbootii dhtmmaatiif kabajaa barbaachrsuu kennuun fuula gaartr agarsiisuun
gaafilt dhtyaataniif sirnaan dhaggeffachuun furmaata barbaachrsu istaandardtr
mannr hojii kenninsa tajaajrlaaf ka'ee keessatti deebii kennuun itti quufinsa isaanii
mirkaneessuu qaba.
b) Abbootiin dhrmmaa odeeffannoo dhabuu rcrakanka'ee, obsa dhabuu, muufachu fi
aaruu waan danda'antif , obsaan dhageeffachuu yaada, gaatHi dubbii qabaan al<ka
dubbatant frxatan gochuun sirnaa fi seeraan keessumeesuutu trra eeggama.
2) Qajeeltoowwan naarnusaa kana jalatti tbsaman darbuun badiiwwan arruaan gadii
r aaww achuun ni adabrsiisa.
a) Abbaa dhtmmaattif amala gaarii agarsiisuu dhabuu yookiin gargaarsa gochuuf
heyyamamata'u dhabuu yookiin fuula gaartin simaachu dhabuu.

b) Tajaajiloota Abboohrn dhimmaa dhiyeessan iif si' aa' inaa fi istaandardii tajaajilaa
ta'een deebii kennuu dhiisuu yookiin abbootii dhtmma seeraan ala yookiin
garmalee deddeebisuu. '-''+- ff''i;;"'"'-
-^*"1r" , {, a ;:.,'' ;ii;-ni'-;"*,":,,,
'"'
/li.f*r.t'1.+t'u "'',.. '', 11,

#s";=il 't''F;--"' ' '

"'q*$*
^.oeg[r*o]rrou")^"
L4
tlqrti(ffi
\''-l
\\!atr"-
tK*-^
$s;*- nr,,.:rir.' '
"\3..*," '
 c) Sababa gahaa fi htn taaneen dhimmoota yookiin iyyannoowwan
seera qabeessa
tursiisuun abbaa dhimmaa deddebisuu yookiiir ulaagaa qajeelfama guutaamuu
qabuuhin guutamiin hafee ibsuu dhabuu,

d) lJlaagaa qajeelfaman ta'een alattt ulaagaa kan btraa al<ka abbaan dhrntmaa
dhiyeessuu gaafachuun deebii hattaltama ketrnuu dhabuu yookiin abbaa dhimmaa
rakkisuu yookiin dhimma lafatrra harkisuu.

e) Kabalaafi ulfina abbaadhrmmaatuquu, jechootahrnbarbaachifne dttbbachuu

0 Ragaa h, iyyaata abbaa dhtnrmaa fudhann hin fuunee jechuu yookiin gatuun
yookiin iddoo ittt walqabachuu qabuullr qabsisuu dhabuun ragaan ald<a baduu
gochuu.

19. Arnala Gaarn Qabaachua

1) Hojjetaan Mootummaa kamiyyuu:
a) Hojii mootummaa yeroo raawwalu fr hawaasa keessa jfuaatu adda dwumtnaan
fakkeenya ta'vun fakkeenyummaa fi amala gaarti tffa eegamu muf isuun qajeeltoo
qajeelfama kana keessattirTaalaman gabbrsuufr gochaan akka hiikaan gargaaruv qaba.
b) Miirri rtti itti dhaga'amu, jijjramaaf kan hojjetuu, maqaa
gaafatamumrnaa kan
gaarit mana hojrchaa kan eeguu ft aadaan hojrmata al<ka gabbatu wal-amanuun
hundeen laf.a al<ka qabataufi cimee jabinaan akkafixu kan taasiisu ta')u qaba.
2) Qajeeltoowwan naamusaa kana jalafi tuqaman darbuun badiiwwan armaan gadtr
t aaww achuun ni adabsttsa.

a) Tajaajilamtoota yookiin miiltoo mana hojiicha haala namvusaa Baalrrr gonfateen

kessummessuu dhiisuu

b) Itti gaafatamumtnaa osoo qabu, hojinata fi qajeeltoowwan naamusaa mana

hojichaa hojjettoota haar aa qaxar afilaniif beeksiisu dhiisuu.

c) Mana hojii isaa irra hojii garee al*<a hojjata ajajni yoo kennamu, sababa gahaa
malee hojj achuuf heyy amama ta' uu dhiisuu,

d) Raawwii hojii fi amala dhuunfaa isaa uummaatnt mana hojii isaa trraltr amantaa
guutuu kan qabaatu taasisuu dhiisuu,

,+
U'
.;::
:-.i-
'.i r
t
a":
+
 Iddoowwan safuu fi
aadaa hawaasa tuqaanrttt aL-gamuu dhiisuu yookiin
gochaawwan faallaa safuu fi aadaa ummaata raawwachuu dhiisuu.

8) Mana hojii isaa yeroo gadi lakkisuu sanado ota, qajeelfaLtrootaa fi meeshaalee hojiif
fudhaiee ture deebiisuu dhabuu.

h) Hariiroon miltoo hojii isaa waliin qabu hojii grdduu galleessaa kan godhatee, wal-
ir r a b ar achuu fi hariiroo hawaas ummaa kan laafTi su v til uu.

i) Yaada kenniinsaa taiaajtlaa irrattt tnaamilaan dhtyaatu yeroon ibsa

sirrii, deebii fi
sirreeffamaa fi odeeffannoo kennuu cihiisuu,

20. Sirna Seekulaariizmii Kabajau

1) Hojjetaan moofumnaa kamiyyuu:
a) Qajeeltoo addaan ba'irnsa amantaa fi mootummaa amantaa guutLlun fudhatee
hojiirra oolchuu dirqama qaba.
b) Mana hojii mootummaa keessafl;i tajaalila moofumma an umtnata kennuu
keessatti
ejjennoo fr tlaalcha paarttt siyaasa kamiillee tarkaanfachisuu htn qabu,
c) Haala kaminiyyuu tajaajila yeroo kennuu garagarummaa amantii
fi siyaas a iruattr
hundaa'ee raawwachuu yookiin gochaa kamiyl,uu dhibbaa amantiifi
siyaasa irrattt
f idu r aaww achuu hin qabu.

2) Qajeeltoowwan naamlTsaa kana jalattr taqaman darbuw badirwwan armaan gadti

r aaww achuun ni adabisisa.
a) Mana hojii mootummaa keessatti, sa'aatri hojii mootummaatti dhimmoota
amanttin walqabatan malakaminiyyuu dhageeffachuu yookii
n llaalu,
b) Ergaa fi maxxansawwan adda addaa amantiin walqabatan mana hojii yookiin
kutaa hojii keessafti maxxansuu.

c) Mana hojii keessatti meeshaaalee hojii nrootutnmaatttf itti kenname teeknolojii

ad da a dd aalti gar gaar amuun amant a a t arka anf achi s u u yo o ki i n aga rs i s uu,

d) Mana hojii yookiin kutaa hojii keessatti dhimm oota amantu tratti dhuunfaan
yookiin gareen walfalmuu yookiin walmormuu,

e) Gochawu'an amanttin walqabatee kamiyyuu manr^ hojii keessatti yookiin

mooraa
keessatti raawwachuu.

,o$ 16
i '.,, ,.0., '.
,, r, ,;.[^..
 0 Ragaa mana hojii isaa sababa hojiitiin harkaa isaa galee yookiin beekee dantaa
siyaasaatiif oolchuu"

8) Hiriira seeraan alaa trratti hirmachuu, al<ka gaggeeffaruuu qindeessuu yookiin

kakaasuu.

h) Teekinolojiiwwan qunnamfrt odeeffannoo mootummaan akka hojii karaa salphaa

taden ittiin hojjetamuuf haala mijeesseetfi fayy-adamudhaan talaajlla midiyaa
hawaasaa siyaasaatiif itti faayyadarnuu, ejjennoowwan paarfri siyaasaa calaqqisan
ittiin ibsuu yookiin xinxaalaa siyaasa tduun.

Boqonnaa Sa.di
Haala Badii Naamusaa frTarkaanfuItti Fudhatamu

2 1. Kaayyoo fi Raawwii Adabbi-i Naamusaa

1) Hojjetaa mootummaa iruatti adabbii nairuusaa fudhatamuuf

a) Hojjetaa mootummaa naatnLtsaa gaartln gonfate horachuuf,
b) Hojjetaan badli naamu.saa akka hin raawwanne barsiisuuf badii naamusaa
raawwate yoo ar8.amees tarkaanfii sirreeffatnabarbaachisaa tdee fudhachuu fi
c) Sirni iftcromina fi itti gaafatamumtnaa diriirsuuf
2) Raawwii adabbit naanlusaa hojjettoota mootumma a rct^atti fudhatamu.
a) Hojjetaan hojii isa seeraan hin raawwanne yookitnwa"anraawv,achu hin qabne
raawv'achuu isaatiin badli isaatiif hariiloo hawaasaahrn yookiin yakkaan
gaafatamunll.xaan isaa akkuma eegameetti tdee, badit dhaqabsisuuf brluura
qajeelfamakanaatnn tarkaanftin bulchiinsaa barbaachisaa tde irratti fudhatama.
b) Adabbiiwwaanbadii naatnusaatiin raawr,yataman kamiyy,uu murtii manni murtii
kennuu osoo hin eeggatin L*aawwalaltu m dandda,
c) Ballee.ssawwan naarnusaa al<kaataa nirdhaa fi ulfaatina tsaaniitiin yommuu
raawwatamni adeetnsa tarkanftin adabbti isaa xiqqa a bra eegaaluun osc-ro hin
barbaachrslin akkaataa ulfrnabadli raawwatameen mannihojit tarkaanfii adabbir
naamus a,a fudhachuu nt dand,l a.
22 . Gosoota Adabbi Naamusaa
i) Adabbti naamusaasalphaa
a) Akeekkachiisa Afaanii,
b) Akeekkachiisa Barreeffanaa fr
c) Adabbiimind,aar..Xg&Sa}'t,.,dhu shan (1 S) gahu

^.i
,",r$mT;o" 1'7

^*f-..u'o$""$
$*q$*;o
u-
-M:
''_J.''.
 2) Adabbii Naamusa a Cimaa
a) Adabbiimindaa gltryaa 15 olii hangaji'a sadii
b) Sadarkaa hojii fi mrndaarwa gadtbuusuu fi
c) Hojii irua gaggeessuudha.
2 3, Badiww an Naamusaa. Adabbn Naamusaa Salphaa Hordofsiisan
1) Miltoon mana hojichaa hojii itti kennamee raawwachuu dhabsu, osoo beekuu itti
gaafatamaa dhiyoof beeksisuu dhiisuu.
2) Gocha seeraan alaa yookiin hir'ina naamusaa yookiin gocha sirrii hin taane miiltoo
mana hojii isaa hogganaa isaafti yookiin qondaalaanaarnusatiif beeksisuu dhiisuu.
3) Sababa gahaa malee rakkoo hojii isaa irratti qltnnaman hoggansa yookiin qaarna
dhimmi ilaallatuuf yeroon beeksisuu dhiisuu,
4) Heyyamni yoo kennameef malee kompiiterota, maashinoota footokoppii, faaksii fi
kanneen biroo dhimma dhunfaatnf fayyadamu yookiin namni biroo al<ka fayyadamu
taasisuu yookiin haala mijeessuu,
5) Gaaffrlee seera qabeessa ta'anii fi odeeffannoo hin dhorkamne ykn iccitummaa hin
qab ne e abb aa dhrmmaaf ke nnuuf hayy amamaa u dhabuu,
t a,

6) Karooraa fi odeeffannoo raawwanna hojii qorachuuf nama clandeessisu qaama

dhimmi ilaaluunyoo gaafatamu yeroon kennuu dhabuu.
7) Hojtmaata iftoomina kanneen al<ka baajii mannt hojii qopheesse rtttfayyad.amu
dhabuu,
8) Sanadootafrragaalee sababa hojiitiin harkaisaa gale of-eeggannoon eeguu dhabuu.
9) Qaama dhimmi rlaalat:nun yoo hayamame malee, mana hojii keessatti qaama
kamirrayyuu deeggers a gaaf achuu,
10)Leenjii fi deeggarsibarbaachnsaatilee erga kennameefi boocia waliitti aansuunyeroo
lama madaaliiin raawwanrLaa hojii isaa quubsaa gadiyoo ta,ee,
I1)Hojiiwwan raawwataman qulqulltnaa fi yeroon qaarna dhimmi ilaahfi gabaasuu
dhiisu.
I2)Hojiiwwan raawwataman xiyyeeffannoo kennuu dhabuun yookiin maal na
dhibdeedhaan qaatna dhrmmt llaallafif gabaasa sobaa yookaan sirri hin taane
dhiyeessu.
13)Seeraan dirqama osoo qabuu, ntaddaa gahi addaa argatu dantaa dhabummaan
beeksiisu dhiisuu,
14)Miltoo hojii irratti dhrbbaa seeraan alaauumuu,
S....r
*.
o'{b.
o,s*$-* 18

*"s3-w
 15)Gorsa loogiin dhimtna ijoo tokko osoo hin bu'uureefattin nama tokko yookiin garee
tokko fayyadu yookiin miidhuu kennuu.
16)Heyyamailtigaafatamaa dhiyoo osoo hin argatin hojiirra hafuu,
17)Yeroo seensaa fibahirnsa hojii kabajuu dhiisuu yookaan rLti gaafatama dhiyoo osoo hin
beekisiisiin seenaanii bahuu yookiin to'annaa yeroo mailatteessuun hojii irra baduu
yookiin heyyama qaama dhimmi tlaaluu malee mallattoo yetoo hrn mallatta'in hafee
ofiin mallatteessu yookiin fuula duraa deemuun mallattessuu.
I8)Sa'aatii hojii mootummaa guutummaan hojii trattt dabarsuu dhabuu, mrdiyaa
haw aa a f ayy adamuun h oj i i m o o tum ma a mii dhtm,
s .

19)Seerr:otaa fi qajeelfamoota heera rnootummaa bu'uureeffatann bahan kabajee

gahumsaa fi beekumsan hojiirra oolchuun dhabuu,
Z1)Murteen kennuu daangaa aan4oo seeraan n'tuttaalee kennameef keessaffi ta)uu Lsaa
mirkaneeffachuu dhabuun hojii irra oolchuu mndhaa qaqqabstsuhambisu dhabuu,
21) Abbaadhimmaatirf amala gaarti agarsiisuu dhabuu yookiin gargaarsa gochuuf
heyyamamata'u dhabuu yookiin fuulaa gaartln simaachuu dhabuu.
ZZ)Kabajaafiulfina abbaa dhimmaatuquu,iechoota htnbarbaachifne dubbachu,
Zilrtl-t gaafatamurLrmaa osoo qabu, hojtmala fi qajeeltoowwan naamvsaa manahojichaa
hojj ettoota haar aa qaxar amaniif beeksiisu dhii suu,
Z4)Mana hojii isaa irra hojii garee al<kahojjatu ajajni yoo kennamu, sababa gahaa malee
hojj achuuf heyy amama ta, uu dhiisuu,
Zl)Mana hojii isaa yeroo gadi lakkisuu sanadoota, qajeelfamootaa fi meeshaalee hojiif
fudhatee ture deebiisLLu dhabiu.
26)Hatttroon miiltoo hojii isaa waliin qabuhojii gidduugaleessaa kan gocihatee, wal-irra
b ar achuu fi hariiroo haw aasummaa kan cims uu ta,uu dhi isuu,

?7)Mana hojii yookiinlattaa hojii keessafti dhimmoota amantri irrafti dhuunfaanvookiin

garcen walfalmuu yookiin walmormuu,
Z8)Gochawwan amantrtn walqabatee kamiyyuu mana hojii keessatti yookiill rllooraa
keessatti taawwachuu
Z9)Badiiwwan naatnusaa armaan olitti tarreeffamanrn kan walfal<kaafu balleessa kan
biroo r aaww achuun a dabbii naamu sa a sarphaa h ordofsiisu d ha.

24.B adriww an Namuusa Adabbi Namuusaa Citnaa, Hordofsiisan

Badiiwwan adabbii namuLlsaa cimaa ak,kaataa qajeelfama kanneen

,lq'r$:-
,a Lr. i1,. i
,J,ii!
"@qh
ffie\)t '*1'

'c a url ','

x"U^*:,'i
SP,,.
1) Hojiin tokko akka hin hojjatamne yookiin murtiin akka hin raawwatamne gnfuu umuu
yookiin namoota hojiin akka hin hojjatamne barbaadaan waiiin tumsuu.

2) Murtee raawwii imaamitata tnootummaa trt'atti odeef'fannoo miidhaa geessisu ta'ee

jedharrii ibsuu.

3) I{ojjettoota seeraan heyy'atrtameef ala talajila yookiin qabeenya yookiin maallaqa seeran
ala fayyadamuu yookirn faayidaa dhuunfaattif oolchuu.

4) Salaatii hojii mana hojichaatti hojii dhuunfaa yookiin kan namabrcaa raawwachuu.

5) Qabeenya manahojichaa iruafl-i hanna yookiin gocha amanlaa hirJisuu raawwachuu.

6) Qabeenyoota mootummaa hojiif fudhatec fi itti fayy"adamu kununsuu fi sirnaan itti

gar1aaramuu dhabuu,

7) Faaytd.aaisaaf hin ma11ee sobaan yookiin seeraan a?a tdejedhee gaafachau.

8) Aangoo osoo hin qabaattn ragaa kompilaraan qabatte ballee.ssuu yookiin jUjiiruu
yookaan ragaa sobaa itti galchuu.

9) Yeroo hojii idilee isaatiin a\a mana hojii isaa osoo hin beeksisiin mana hojii biroo
keessatti hojjachuu yookiin tajajlla gorsaa kenn uuir kaffalti fudhachuu.

1O)Yeroo hojii rnooturnmaa, meeshaalee hojii fi qabeenyoota biroo faayrdaa dhuunfaa

isaatiif oolchuu,

11)Sa'aatii hojii mootunr.ntaatti hojii fi sababa malee kutaalee hojliacldaaddaa irra asii fi
achii deernuu hin qahLtL.

12)Meeshaalee teeknolojii qunnamtti adda addaa hojiif harkaa isaa gale kan akka bilbtlaa,
interneetii fi kkf dhimma dhuanfaaf fayyadamuu,

13)Konkolaataa, GPS (globai positioning system), vidiyoo kaameera,, kaameera, mootora

kkf hojiif kennameef faayrdaa dnnagdawaa dhuunfaatiif oolchuu.

14)Meeshaa waraanaa, bobbada garagaraa salphaatti tbiddaan gubachuu dand,tanit fr

fayyaanal1laairratli mndhaageesisan naannoo fi iddoo hojtiqabatanndhaquu.

15) Qabeenya mana hojichaa irralii ta'e jedhee yookiin ofeeggannoo gochuu dhabuun

20
 76) Maallaqa hoiiif iiti kennamee yookiin to'annoo isaa jalajiru hojii moofumma a qofaaf
fayyadamuu dhabuu,

17)Muriee dabarsuuf sababa yookiin rbsabarbaachrsaa qaama dhimmi ilaaluuyoo gaafatu

kennuu diduu.

L8)Tajaaiila kennamu irralti odeeffannoo gahaa, haaldureewwan tajaajilamaa irra

batbaadamu, rstaandardii hojii tajaajilichaa beeksisuu dhabuu ft haala sanaan tajaajilu
dhabuu,

19)odeeffannoo iccitu lnmaaqabu yookiin hin eelyamaru nn haalakamiinu ibsuu yookiin

b aa suun qaamnt b t aan a kka itti f ayry adamu goc h u u.

Z))Odeeffannoo iccitummaa qabu faaytdaa dhuunfaaf yookirn faayrd.aa nama biraatlif

oolchuu yookiin akka ooluu taasisu

Zl)Odeeffannoo hojimaata mana hojichaa yookiin biyyaa yookiin tajaajilamaa *rattt

miidhaa dhaqabsiisuu sababa gahaa fi seera qabeessa hin taneen ibsuu.

Zz)Malaammaltllmmaa raawwachuu, waliin dhahuu, aangoon garmalee fayyadamuu,

sanada haqua yookiin faajjii fi
chaappaa mana hojiicha gocha seeraan alaatirf
fayryadamuu yookiin ntatta'aa fudhachuu yookiin akka kennamuuf gaafachuu,
dallaalaa ta'uLt, iakkoofsa herrega baanktr dhuunfaa hojii matta)a d.addabarsuuf
oolc huu, maff.a' aan akka kenna muu haala mij ees suu,

Z3)Faayidaa isaaf hin mal1ee sobaan yookiin seeraan alaa ta'e manahojiirya
fudhachuu.

ZiTajaajila kennuun walqabatee kennaa yookiin keessummeessa fudhachuu yookiin

fudhachuuf gaafachu,

25)Dhimma firana hojii isaa waliin wal-qabatee raawwachisuu irratti bobba,uu yookiin
hojiiwwan walitti bu,tnsa faayidan qabam tyratabobba,u

26)Ragaa barnootaa fi muuxannoo hojii sobaa dhiyeessuu u, qabatanti a,-gamuuyookiin

kuusaa dhuunfaa waliin walqabsiisuu.

Z7)Leenjii fi deeggarsi barbaachirsaa ta'ee erga kennameefi booda walifLi aansuul.r yeroo
2g)Hojiiwwan r^awwataman ta'ee jedhanl- qaama dhimmi rlaallatuf gabaasa sobaa

yookiin gabaasa sirri hin taane dhiyeessuu,

Zg) Aangoo osoo hin qabaattn ragaa kompitaraan qabame ballessuu yookiin jgjiiruu
yookiin ragaa sobaa itli galchuu

BO)Itti gaafatamut"nmaa osoo qabuu ) ragaa:wwan hojii isaatiin walqabatan yoo gaafatamu
ta'e jeclhee kennuu diduuyookiin kennuu dhabuu.

31)lth gaafatamtttnrnaa osoo qabu ragaawwan hojii isaatiin walqabatan yoo gaafatamu
ta,ee jedhanhragaa sobaa yookiin ragaa siuii hin taane kennuu'

SZ)Gaafatamvmrnaa qabuun faaydaa dhuunfaa yookiin Sareewwanii kan hawaasaa

ft

mootummaa dursuu dhabuu

B3)Seeraan dirqama osoo qabuu, maddaa galh addaa argatu ta'e jedbe qaanaa dhimmii
ilaaluttf. beeksiisuu dhii s uu.

34)Seeraan drqamaosoo qabuu, qabeenya ofii fi maab;i isaa galmeesisuuf heyyamamatil]u-

dhabuu.

B5)Seeraan drqama osoo qabutl, t*e jedhee galmeessiisa qabeenyaa guuhttt hrn taane
yookiin ragaa sobaa galmeesisuu'

3;)Haatakaminiyryuu yeroo hojii mootummaahojri daLdalaas ta'e hojii biroo ramadclii hojii
isaa waliin qunnamtlt qabu dabalee hojjachuu'

S1)eajeelfama biroon yoo hayyamamee malee, yeroo hojii mootummaalh mana hoiri
mootummaa yookiin dhaabbata misooma mootummaa yookiin dhaabbataa dhuwfaa
keessatti q c ar aroulrn hoijachuu.

B1)Gaafatam$mmaa qabuun murteen kennuu fi hojlin raawwalu f.aayrdaa Llummataa

dhiisuun kan dhuunfaa,maafuyookaan hiriyyoota isaa eegsisuu, adeemsa rmaammataa
fi tarsiimoo mootummaa hojiirra oolchuu keessatLi f.aaydaauummataa fi mootummaaf
dursa kennuu dhaburt,

39)Hojiin hatlatamaa yeroo qunnamltu faayrdaa uunrmataaf dursaa kennuuf jecha

boqonnaatiin hojj achuuf hayy aryamaa ta'uu dhabuu.
fe'".
,".*{"S
nqsYi;d
22
40)Aairgoo garmalee fayyadamuu yookiin angoon seeraan ala fayyadarnuu irra
ofqusachuu dhabuu,

41)Aangoon daldaaluun yookiin badtiwwanwalfakkaata seera yal<kaa irraiti talan aangoo

kennameef irratti r aaww achuu,

42) Aangoo hrn qabnen hojjechuu, aangoo kennameefin olit{.i raaw*,achut\ ergaa aangoo
gadii dhiisee booda ittiin hojjechuun namni sadaffaan garmalee ak<ka fayyadamu
yookiin akka miidhaamu gochuu.

43) seera qofabu'uura godhachuun hojjachuu dhabuun loogii Llunlun.

44) Gochawwan loogii babbal'isan kan akka naannLlmmaa, lagummaa ft sabummaa irra
walaba ta'uu dhabuu hojjeftoota mana hojii giddutti jibbaa fi walshakkiin akka jtaatu
taasisu hrn qabu yookiin hojjettoota gidduutti ololli yookiin oduu sobaa odeessu irra
walaba ta'uu dhabuu.

45)Seeroota, hojtmata cabsuun yookiin ajaloota seera qabeessaa ta'an kabajuu dhiisuun
yookiin hojjattoonni biroo akka hin kabajne dhibbaa gochuun yookiin seeraan alaa
akka hojj atan dhiibuu fi j ajj abessuu.

a6)Hojii ir,-ahafuun isaa hojiirratti miidhaa guddaa akka geesisuu osoo beekuu, heyyama
itf1 gaafatarnaa dhiyoo osoo hin argatrn, sababahumnaol hin taaneenhojii irra hafuu.

47)Iddoo yookiin naannoo hojiitti jeequmsa yookiin walitti ba'tnsa uumlru yookiin
hojjettootni biroo al<ka jeeqan kakasuu, gareen ald<a namni walitti bu,uu gochuu
yookiin miltoo mana hojii isaa doorsisuu, arrabsuu yookiin reebuu yookiin reebuuf
yaaluu.

48) Abbaa dhrmmaa sirnaan simaachu dhabuu yookiin \^raan1, abbaan dhimmaa barbaadu
qalbirn ibsuun hubac hisu rr a tf aachu.

49)Yakka kamiyyuu idcioo hojiitti yookiiir naannoohojiitti raawwatanti argamuu,

50)Seeraayookiin ajaja seera qabeessa yookiin sirna hojrmata yookiin imaammata

mootummaa sirnaan hojiirra oolchuu dhabuun ta'e jedhame hojii irratli mlidha
geesisuu yookiin deeggersa yoo gaafatamu deegge ru dhabuu.

beekuu
*xlln
'u
a.. :41 \.\-
a 4' ri" \i.
r-',.
'- "r. i
'16(
-t

'.",. : t
t
t
 sz)Aiaia seeraan alaa yookirn qajeelfama hin mallee hojjetaa yookiin hogganaa tsaa jala
jiruuf dabarsuu.

S3)Miidhaa yookiin dhibbaa koorniyaa irra gahu falnruu ycrolciin morrnuu,

raawwachuu fi
saaxilu dhisuu.

S0Taiaailloota abbootiin dhiminaa dhiyeessaniif sladina fi istaandardli tajaajilaa

tadeeyr
deebii kennuu dhisuu yookiin abbootii dhimma seeraan ala deddeebisuu.

l1)Sababa gahaa fi seera qabeessa hin taaneen dhimnroota yookiin iyl,znnoowwan

tursi i suun abb a an dhimntaa derfulebisuu yoo kiin ula agaa qaj eelf ama guuta anruu qab uu
hin guutamiin hafee ibsu dhabuu.

56)Ulaagaa qaieelfaman taa'een alatti ulaagaa kan biraa a}.Iia abbaa dhim*aa
dhiyeessu
gaafachuun deebii hattattama kennuu dhabuu yookiin abbaa dhimmaarakkisu
yookiin
lafa irm harkisuu,

S7)Kabajaa fi ulfina abbaa dhimmaa taquu,jechoota hinbarbaachifne dubbachuu.

58) Ragaa fi
iyyata abbaa dhimtrraa fudham hin fuunee jechuu yookiin gatuuyookiin iddoo
itti walqabachuu qabuuttr qabsisuu dhabuun rugaan akkabaduugochuu.

S9)Taiaajilamtoota yookiin miiltc'o mana hojiichaa haala naafilusaa gaarii

gonfateen
kes.summessu dhiisuu.

60) Raawwii hojii fi

amala dhuunfaa isaa uurnm atni tnanahojii isaa iryatti amantaaguutuu
kan qabaatu taasisuu dhiisuu.

61)Flojii isaa ga'un'rsa ole.anaatiin, of-eegannoon, jabrnaan fi r-niira tajaajtltummaan

raawwachuu dhiisuu.

62)lddoowwan safuu fr aadaa hawaasa tuqaanrtti argantau dhiisuu yookiin gochaawwan

faallaa safuu fi aadaa unttnaata ,-aawwachuu.

63)Yaada kenniinsaa talaairlaa irlatti

ntaamrlaan dhtyaatu yeroon ibsa sirrii, deebii fi
sirleeffamaa fi adeeffarrnoo kennuu dhiisuu.
 -\

65)Ergaa fi maxxansawwan adda addaa amantirn walqabatan mana hojii yookiin kutaa
hojii keessatti maxxansuu.

66)Mana hojii keessatti meeshaaalee mootummaan tttt kenname teekinooloojii adda

add a attr gar gaat ar:nuun atnanta a tarkaanf ac h i s u u yo o ki i n a g ar s i uu.
s

67)Ra}aa nrana hojii isaa sababa hojiitiin harkaa tsaa galee lrcokiin beekee dantaa
siyaasaatiif oolchuu,

68) Hiriira seel'aan alaa ili'afh hirmachuu, akka gaggeeflamuu qincleessuu yookiin
kakaasuu.

69)Teekinolojiiwwan qunnan:.1lti odeeffannoo mootumrnaan alrka hojii karaa salphaatden

ittiin hojjetanruuf haalaa ndjeesseelfi fayyadamu.dhaan ta1aa1ila nndtyaa hawaasaaf itti
faayyadamu hin qabu, ejjennoowwan paarttr siyaasaa calaqqtsan itti ib"su htn qabu
yookiin xinxalaa siyaasa tduunhin danddamu.

70) Hojii irratti ratnadarnan itti yaaduudhaan yer.oon hojjachuu dhiisuu.

71)Hojii irratti ramadame yookiin kan walfakkaatu ak<kahojjatu yemmuu ajajamu sababa
gahaa malee hojjachuu dhiisuu yookiin diduu.
7Z)Hojjatootni hojii idilee isaanii akkahinhojjane kakaasuu yookiin hojjetagidduutti wal,
dhabdee uumuu yookiin olola sobaa gaggeessuu ft sababa hojjettota waliin waltdiinsa
htn qabaneef qofa adeemsa hojii irratti gufuu tdu.
73)Dawaa yookiin baala sammuu nama hadoochu yookiin dhugaaatn nalna macheessuu
gara dallaa waaltirtchaattti qabatannii galuu yookiin machiidhaan hojii irratti arganlu
yookiin iddoo hojiifti baala sammuu nan:ra hadoochuu fudhachuu yookiiri kutaa hojii
kees.satii sigaaraa xuxuu hojjeftoota biroo rakkisuu.
74)Dandeettii hojii osoo qabuu yookiln osoo beeku humna isaa guutuu fi beekumsa
guutuu hojii irratti hin oolchine yookiin hojiin walqabatee dtrqama irua eeggamu
bahuu dhiisuu.
75)Hojli sadarkaa naamusni ogunlmaa gaafatuun raawwachuu dhiisuu.

76)Balleessawwan badit naamusaa salphaa trra deddeebiiclhaan yookiin yeroo Tamaaf isaa
oli kan raww,atanu yoo tdee akka badtt naamvsaa cttnaatti kan fudhatamu tda.

77)Gochaawwan badtt naamusaakanneenin walfal<kaata kan biroo raawwachuu adabbri

n aanlusaa cintaan n ama .oaa$f, irir
io- a.'
^$\'.,tP'^rp
,"S"\}$* 25

.t*\.-ss
 Boqonnaa Afur
Hundeeffama Koree Naamusaa

25. Aangoo fi Gahee Hojii Koree Naamusaa

Aangoo fi gaheen hojii koree namttusaa Labsii Hojjattoota Mootumma Naannoo Oromiyaa
fi Dambii Sirna Raawwannaa Naamusaa fi. Dhiyeeffannaa Komii
labsii lakk. 21.5/2A11,
Hojjettoota Mootummaa Naannoo Oromiyaa trraLtt ba'uura a.angoo fi gahee hojii
kennanreen kan hojii i,*ra oohtuta'a.
26. Aangoofi Gahee Hojii Koree Naamusaa

1 ) Hi mann aa b adli naarnus aa kar aa mana hoj iin dhiy aafi nt fuudha.
2) Hrmannaa dhtyatee tlaalee beellama kennuun himatamaan deebii hrmannaa fr ragaa
ttttsaa waliin alrka dhryaafit ni taasisa.
3) Qaama htmannaa naaflrusaa dhiyeessee fi himatam aa falmii bitaa fi mtrgaa al<ka

gaggeffamu ni taasisa.
4) Adeemsa kenniinsa murtii badn naamusaa trafri jalqaba hanga murtiin xumura
kennamutti waan turee fi waan raawwatame sirnaan karaa ibsuu danda'uun galmaa'ee
al<ka qabamu ni taasisa
5) Dhimmaa ragaa fi dhugaan mirkanna'ee irrattt hunda'uudhaan hrmannaa h falmii
gaggaffamee qofaa .u,raftt yaada murtii hoggana ol'aana yookiin lttt GaaatamaWaajjta
Pabiiik Sarviisii fi Misooma Qabeenya Namaa sadarkaanjiruuf ni dhiyeessa.
6) Murtii yookiin qajeelfama hoggana ol'aanaa yookiin lttt Gaafatamaa Waajjtaan
kennamee hojii irra nt oolchaa, akka hojii irra ooluu ni taasisa.
7) Adeemsaa kenninsa murtii keessatti dhimmoonni hin qulqullofne yoo koree qluLnnaaflre
yookiin tagaa caqafame htmatamaan dhiyeeffachuu kan hin dandeerlye yoo ta'e ajaja
seeraa barbaachtsltqeana dhimmii rlaaluuf dabarsuu akkasumas qorannoo rtaamusaa
dabalata taasifamee ibsi ogummaa akka kennamu ni taasisa,
8) Waarabbrin yaada murtii koree yookiin murtii hogganaan kennanru qaama kornii
qabuuf a&akennamu ni taasisa.
27 ,lu;ngoo fi Gahee Manneen Hojii Sadarkaa Naannoo Gadii-Jtrawr
1) Hojjettoohri mootumm&a mana hojii isaani keessa jtaan qajeelfama kana rrrattt
hubannoo fi beekumsa gahaa aL<ka qabatantrf. leenjii ft hubatnao labsii, dambii fi
qajeelfama irratti kemuu yookiin akka kennamuuf taasisu.
2) Miseensota koree naalnusaa mana hojiicha fi hojjettoota mana hojichaan ftlataman
akka hojiimata rsaa eegaani akka ftlataman gochuun maqaa lsaanr W-agtijrq.f abliik
sarvisii fi Misooma O{gffiaita sadarka a sanajiruuf ..gr.
-- , '-i}i';:l, ,:- ii'.:
-'
','**+* n
$X*.S*" -),
fi
.\ /:.
 3) Hojjeta badit naamusaa raawwafiru/te iratti ragaa fr adeeffaannoo barbaachisa
qindeessuudhaan al<kaataa badit naamusaa yaawwatamefti himannaa ft adabblin
badii naamusaa :rrutti fudhatamu taasisu.
al<ka
4) Hojiiwwan ocliitii fi idileeffannoo naamusaa ogummaa fi naamusaa idcloo hojii
hojjettoota mootummaa mana hojiichaaf bu'uuralee sirna komii adda adda
barbaachrsaan sirnaan al<ka diriiraan ni taasisu.
5) Hoirimaata yaadm, komiin fi galteewwan tajaajlla foyyeessuuf karaa maamila
kennaman tttr argaman yeloo yeroon qaama madaluu fr gamagamuun manaajimantii
mana hojiif kan dhiyeessuu ni gurlneessa gabaasa rsaa WaEjira pabliik Sarviisii fi
Misoomaa Qabeenya Namaa sadarkaan jiruuf dhiyeessa club-deebii gabaasa irrali
kennamee hojii irra ni oolcha.
28.Aangoo fi Gahee Hojii Waajjira Pablitk Sarviisii fi Misooma eaboonya Namaa Godinalee,
Magaalotaafr AanaaLee
1 ) Koreen naamusaa al<kaataa qajeelfama kanan al<ka hundaa, v;l haala mrjaachuu qabuu
hundaa ni taawwata.
2) Hojiiwwan koree naamusaagurnleessuu fi cimsuu ni raawwata.
3) Hojiiwwan bu'uuralee sirnaa komiin manneen hojii mootu mmaa keessatti akka
hundaa'an hoiiimaatni al<ka diriiruuf sirna hordoffii fi d,eeggarca barbaachisa ni
taasisa.
4) Miseensota koree manneen hojii keess atti si,-naa bu'uuralee sirnaa komiin
yaad,ota
kennaman xinxaaluun gabasaa clhiyeessuuf hunda'an mana hojii isaani
waliin ta,uln
leenjii fi hubannoo nikennaa.
5) Gabaasa manneen hojii irra raawwii bu'uuralee sirna komii iruatti dhtyaatu
S masamuun dub-deebii ni ketrnaa hojii irra oolmaa drfu-d,eebiikenname ni horclofa
bal<kahanqtnmjiruutti tarkanfiin barbaachtsaan at<ka fudhatamuni taasisa.
6) Koreen naamusaa dhtmmaa himannaa fi falmii badri
naamusaa irraLti yaada murtii
yeroo qaleelfamakanaan ta'ee keessatfi akka rawwatahorclott fi deeggars
a ni taasisa.
29, Gvrmaa'insa Koree Naamusaa Manneen Hojii Mootummaa sada;ix;aa.Naannoo

Manneen hojii Mootummaa sadarkaa Naannoo irra jtran koree Namuusaa al<kaataa
labsiicha fi Dambii Sirna Raawwannaa Naamusaa fi Dhiyeeffannaa Komii
ittiin
htndeeff ameen himan naa naamus aa h ojj eftoota ila aluun kan murtees
san ta,a.

,
30. Gurmaa'insa Koree Naamusaa Manneen Hojii Moot:urnrnaa Sadarkaa Godinaa, Aanaa
yookiin Bulchiinsa Magaslootaa

1) Koreen Naamusaa miseensota shan (5) fi barreessaa sagaTee hin qabnee kan of keessaa
qabu Waajjiralee Pabliik Sarwisii fi Misooma Qabeenya Namaa Goctinaa ft Aanaa,
akkasumas Waajjtalee Pabliik Sarvisii fi Misootna Qabeenya Namaa Bulchiinsa
Magaalotaa keessatli qaieelf ama kanaan ni hundeeff ama.
Z) Keewwata kana keewwata xrqqaa 1 jalaltt kan tumame akkuma eegameetti ta'ee
manneen hojii mootumrnaa naannoo gadir jrraanhtmannaan namulTsa yeroo dhtyata
b ak<ka bu' aan hojjetaa mana hoj ii sana keessaa kan bakka bu' uu ta' a.

31 . Miseensota Koree Naamusaa Marureen Hojii Sadarka-a, Gadrnaa,rlvlagaalota yookiin Aanaz

1) Hojjettota Waajjrca Pabliik Servisii fi Misooma Qabeenya Namaa Godinaa, magaala
yookiin Aanaa keessaa Koree Manaajrmantii Waajjiratiin kan bal<ka bu'an walifl;i
qab aa fi miseenso ta lama dhaabbridhaan kan tai aajtlaan,

2) Mana hojii hojjetaa naamusaan himatamee irra yeroo dhimmi hojjetaa mana hojii
sanaa ilaalamu qofa kan htwraatan Koree Manaajtmanni waajjinchaatirn kan bakka
bu'uu miseensa tokko fi hojjettoota mana hojiichaan kan ftlataman miseensota tokko
w alumaagalaltt hojjetto o ta lama,
3) Garee Hoggansaa Qabeenya Namaa Waajjta Pabliik Sarviisii fi Misooma Qabeenya
Namaa Bulchiinsa Godtna, Magaalaa yookiin Aanaa irra kan bah,ka bu'u barreessa
sagalee hrn qabne tokko ltti gaafatamaaWaajjiratiin kan bakka bu'uu dabalachuun ni
hundeeff.ama.
4) Waajjirri Pabliik Sarvisii fi Misooma Qabeenya Namaa Godina, I'Aagaalaa yookiin
Aanaa yeroo dhimmi hojjetaa Waajjtra isaanii rlaalantu qofa kan htrmaatan akkaataa
qajeelfamakana jalatti fumameen miseensotalama (Z) bal<ka ni buusa,
32. Koree Naamusaa Manneen Hojfi TajaajilaDeeggarsaaWaalltra Pabliik Sanriisii fi Misooma
Qabeenya Ina Hin Argane (Hin Fayyadamne)
1) Manneen hojii Giddugaleessota Hawaastlmmaa, Wiirtuulee, Koollejjoota, Llospitaalota,
Bulchiinsa Manneen Sirreessaa, Giddugaleessota Qorannoo Qonnaa, Giddugaleessota
Qorannoo Qonnaa fi Misooma Baadtyyaa, Bu,,fiataalee Raadiyoo Barnootaa,, Dameelee
Manneen Hojii Naannoo, Buufatalee Fayyaa fi kkf, haalahuntnanamaa qabanitn koree
naamusaa hundeessuun dhimma naamusaa nt raawwata.
2) Miseensonni koree namuusa kan hundeffamu namoota shan (5) of keessaa qabuula'ee:

28

J.
1,i,.= \WX#
\;::./ '+; iiJ
.r .
'
,, o!'ro *- ,r*$-''"""

K;*:*iti,i,,'
 a) Namoonni lama koree manajimentti mana hojirdhaan kan bal<ka bu' aan tokko
dubarti ta' ua qabdii walitti qabaa fi miseensa
b) Nan,oonni lamahojjettotan kan ftlataman tokko dubarhita'uu qabdii miseensota
c) Namni tokko Garee hoggansa misooma namaa rcrakanbal<kabu'uu barreessaa fi
miseensa
3) Keewwata kana keewwata xtqqaa. 1 irrafti hunda'uudhaan qaamooleen koree
narouusaa yommuu hundessaan walitti dhuf.eenya hojii waajjta pabhik sarviisii fi
miisooma qabeenya n&annoo isaani jiruu waliin m qabaatu.
33.Ulaagaa Filannoo Miseensummaa Koree Naamusaa
Miseensonni koree namuusa filatamuuf yookiin bal{<a bu'uttf ulaagaalee armaan gadn
guutuu qaba:
a) Amala fi naamusaa gaarrrkan qabuufi manahojrchaa fi hojjetaa birattt fudhatamakan
qabu;
b) Loogiii irua bilisa kan ta'ee iccitii hojichi barbaadu eeguu kan danda'u;
c) Badtinaamusaahimatamee kan htn adabamne.
d) Hojjatoota mafla hojicha walqua kan llaalu, am namurnmaa fi ejjeeniroo gaarri kan
qabu.
e) Hojjetaa dhaabbataa fr Mana hojichaa keessatii yoo xiqqaate waggaa lama ft sanaa ol
kan tajaajlle.
f) Labsii, dambli fr qaleelfamoota hojjettoota Mootumtnaa irrafri beekumsa fi hubannoo
gahaakanqabu;
g) Araada adda addaa sammuu namaa adoochu irrra bilisa kanta'e,
h) Raawwii hojii fi kenniinsa tajaajilaa isaatiin adda dureekanta'e.
i) gaarlifr quuqamaummaatakan qabuu
Namuusaa hojii

il Koree namuusa keessatti hojjachuuf kaka'umsa kan qabua fi walligalteedhaan

hojj achuu kan danda' tL ta' uLL qab a.
3 4, ltfr, W aamamaa Koree Naamusag.
i) lttr waamamni koree naamusaa manneen hojii sadarkaa naannoo hogganaa mana
hojtrchaaf ta'a.
2) Itt-twaamamni koree naamusaa manneen hojii sadarkaa Godina,Magaalaaft Aanaalee
ItJr Gaafatama Waajjta Pabliik Saryisii fi Misooma Qabeenya Namaa sadarkaa sana
jtruuf ta'a.
3) Keewwata kana keewwata xrqqaa 1 jalafi kan tumame akkuma eegameetti ta'ee, iltt
waamamni koree naam

eon$Sr'rlii.o
*":*.*r{I&".{r-'
,oo^r*irrisd
,\soo*Or
 tajaajiladeeggersa Waajjtra Pabliik Sarviisii fi Misoma Qabeenya Namaa sadarkaa sana
jiruu irra hin argantree hoggana ol'aanaa yookiin rtti gaafatama waaiitra koreen
naamusaa itti hundeeffameef ta'a.
35. Bar a T ajaajrlaa Miseensota Koree Naamusaa
Barrii hojii miseensonni koree nam$usaa wa1gaa lamaaf ta'ee yoo qaamolee dhimmi
tlaaluun kan itti amanamu yoo ta'ee triarsaa tokkoof wa deebttdhaan miseensummaaf
frlatamuu yookiin b akka btt' utt ni danda' u.
36. Sirna Walga'ii Koree
1) Koreen naamusaahangahojlidhaaf barbaachtsetti yeroo kamiyyuu walga'unt danda'a.
2) Walga'n korichaa irralttwalitti qabaa dabalatee harkii caaluu miseensooirni koree yoo
ar gaman w alga' ttn taasif am:n m danda' a.

B) Yaadnt murtii korichi dhiyeessuu kan darbu sagalee caalmaattin ta)ee, sagaleen
walqrxaatttkan qoodame yoo tdeyaadmgarri walitti qabanjiru dhiyeesse ni darba.
4) Miseen si ya,adaan addaan bahe sababa iftiin addaan bahe tfatti lafa kaa'uu qaba qaboo
ya'ntrrattt sirnaan ejjennoon isa ibsame barceeffamtt qaba.
3T.Miseensununaa Ima Haquu fi Walga'ii WaKaasua
1) Miseensi koree kamiyyrru hojjetaa hrnrannaan rcraltt waliin lola yookiin
dhryaatee
fnummaa dhiigaa ykn fuudhaa fi heerumaa qabaachuun isaa yoo mirkaraa'e,
dhimma kana qofaaf rvalga'iicha irra al<kaka'u m taasrfama'
2) Miseensi koree naafftusaa kamiyyuu:

a) Barutlalaajilaa yoo xumurame,

D Fedhiin akeekkachiisa ji'a tokko kennuun,

c) Adeemsa hojii koree keessatti hanqrna naamusaa yoo agarsiise

d) Hojii idilee isaa sababa adda addaaliin yoo gadi lakkise,

e) Iccitii dhtmma korichaan rlaalama jiru baase yoo argame, miseensuntmaa trta
haquun yookiin kaasuun nt danda'ama,

.H$fi*,i:l-i:$ffi'
 Bqonnaa Shan
Tumaalee Adda Addaa
38. Waa'ee Eeruu Beeksiisuu
Hojjetaan mootummaa kamiyyuu qajeeltoowwan naatlrrasaa qaieelfama kana
keessatti
1)
hammaatamaan gochawwan faalleessuu raawwatamuu isaa kataa
kaminuu yoo
yookiin qaarna
beekee, yoo dhagahee yookiin yoo argee dhimmicha mana hojii isaaf
dhimmi tl'aaluuf. haltatamaan beeksi suu qab a'

Eeruun dhiyaatu,dhugummaa yookiin haqummaakan qabu,kan hin dabrn,haaloo

rl,]ta
2)
bilisa kan ta'e, quuqafia iuatti kan hundaa'e', dogongorsiisa kan hin taanee ft
sababaww an amansltsa trtattt kan bu'uur effate ta'u qaba'
isaa
3) Eeruu dhiyeessan eenyumlna a tsaa akka hin ibsamne yoo batbaade eenyummaan
iccitiin qabamuuqaba.
39. Raawwii YaadaMurtii Koree Na^amusaa

Manni hojii mootummaa sadarkaan jiruu kamiyyuu yaada nturtii koree na,amus?.an
kerrname hogganaa yookiin tttt gaafataYnaan mitkanaa'ee guryaa tsa gahe irra eegalee
hanga qaama ol,iyyannoo ilaaluun murtii kennuun ajaJni dhorkaa isaa hin
qaqqabnetti

murtii kenname hojiirra oolchuu qaba.

40.D:rqarr.a Deeggaruu
Hojjetaan mootummaa kamiypru qaama dhimmi ilaaluun yoo ajajamee hojiif kan

b arb aadu taanan r a1aa fi deeggarsa kennuuf dr qama qab a'

4i. Seerota Ra"awwatiinsa hin Qabaannee
eajeelfamoonni qajeel fama kanaan faallaa ta'an kamryryuu
yookiin hojimaanni barsiifataan
dhi mmo ota qap elf ama kanaan haguuggaman tr r alti r aaww atins a hin qab aafi .
4 2. Qajeellamicha FoyYeessuu
danda'a.
eajeelfamni kun yeroo barbaachtsaata'ee argameli biiroon fooyya'uu nt
43. Yeroo Qajeelfamni Kun Hojiira Itti Oolu
eajeelfamni kun Onkololeessa ZTr&ara 2Ol5
.-r-raa eegalee kan hojiirra oole ta'a.

Onkololees sa, Bar a 20 1, 5

Finfinnee

Kookabee Didhaa

Hoggantuu Biiroo Pabliik Sarviisii fi Misooma Qabeenya Namaa Oromiyaa

,"*Pl:si:'::::;
|i*-|llx"o'" 3t
i ' ,.."1.
r',i' .' '. ,--t ,
',
, r- ' .i ,r".' -.. :' i
,r-i- ",r' '- r
S;-$:${:"*1$1" ',.'\ ).i , 7-
\, !, -1..,r '
'