თავისუფალი ნება არის იდეა, რომ ინდივიდებს აქვთ არჩევანის

გაკეთების უნარი, რომელიც არ არის განსაზღვრული გარე ფაქტორებით ან

წინასწარ განსაზღვრული ბედისწერით. ეს არის რწმენა იმისა , რომ
ადამიანებს აქვთ კონტროლი საკუთარ ქმედებებზე და გადაწყვეტილებებზე
და რომ ისინი არ არიან უბრალოდ მარიონეტები, რომლებსაც გარე ძალები
აკონტროლებენ. ხშირად ითვლება, რომ ადამიანის თავისუფალი ნება არის
საკუთარი არჩევანი კონკრეტულ საგნებთან მიმართებაში, თუმცა, ყველაზე
ხშირად ადამიანის თავისუფალი ნება შეესაბამება იმას, რაც ინდივიდმა
ისწავლა თავისი ცხოვრების განმავლობაში. ინდივიდის თავისუფალი ნება
მჭიდრო კავშირშია დარწმუნების, რჩევის, აკრძალვისა და განხილვის
ცნებებთან. არსებობს თუ არა სინამდვილეში თავისუფალი ნება, იყო
რელიგიისა და ფილოსოფიის ერთ-ერთი ყველაზე ხანგრძლივი დებატები.
თავისუფალი ნება ხშირად აღიქმება, როგორც არჩევანის გაკეთების
შესაძლებლობა, სადაც წარსულმა მოვლენებმა არ განსაზღვრა შედეგი.
დეტერმინიზმი არის შეხედულება სამყაროს კანონზომიერების შესახებ,
რომლის მიხედვითაც სამყაროში ყველაფერი მიზეზ-შედეგობრივი კავშირით
არის განპირობებული. დეტერმინიზმი ვარაუდობს, რომ მოვლენის მხოლოდ
ერთი კურსია შესაძლებელი. ეს არ შეესაბამება ინდივიდზე თავისუფალი
ნების არსებობას. კამათი თავისუფალ ნებასა და დეტერმინიზმს შორის
ტრიალებდა იმაზე, არის თუ არა ადამიანი იმ ძალების შედეგი, რომლებსაც
ადამიანი ვერ აკონტროლებს, თუ ადამიანებს შეუძლიათ თავად გადაწყვიტონ,
როგორ მოიქცნენ გარკვეულ სიტუაციებში. ჰუმანისტური მიდგომის ერთ-
ერთი ყველაზე დიდი ვარაუდი არის ის, რომ ყველა ადამიანს აქვს
თავისუფალი ნება - ყველა ქცევა არ არის წინასწარ განსაზღვრული.
არსებობს მრავალი განსხვავებული გზა, რომლითაც ადამიანები
გამოხატავენ თავისუფალ ნებას. ერთ-ერთი გზა არის არჩევანი, რომელსაც
ისინი აკეთებენ ყოველდღიურ ცხოვრებაში. მაგალითად, ადამიანებმა
შეიძლება გამოხატონ თავიანთი თავისუფალი ნება იმით, თუ რა როგორ
გაატარონ დრო, ვისთან უნდა გაატარონ ის და როგორ იცხოვრონ. ადამიანებს
შეუძლიათ ასევე გამოხატონ თავიანთი თავისუფალი ნება იმ
გადაწყვეტილებებით, რომლებსაც ისინი იღებენ თავიანთ კარიერაზე,
ურთიერთობებსა და პიროვნულ ღირებულებებზე.
კიდევ ერთი გზა, რომლითაც ადამიანები გამოხატავენ თავისუფალ
ნებას, არის მათი ქმედებები. ადამიანებს შეუძლიათ იმოქმედონ საკუთარი
შეხედულებებითა და ღირებულებებით, მაშინაც კი, თუ ამ რწმენასა და
ღირებულებებს სხვები არ იზიარებენ. მაგალითად, ვინმემ შეიძლება
დაუჭიროს მხარი იმას, რისიც სწამს, მიუხედავად იმისა, რომ ეს შეიძლება
ნორმების წინააღმდეგ წასვლა იყოს. ადამიანებს შეუძლიათ ასევე გამოხატონ
თავისი თავისუფალი ნება თავიანთი აზრებითა და გრძნობებით. მაგალითად,
ადამიანებმა შეიძლება აირჩიონ პოზიტიური აზრები, თუნდაც უარყოფითი
გარემოებების ფონზე, ან შეიძლება აირჩიონ ფოკუსირება საკუთარ
პიროვნულ ზრდასა და განვითარებაზე.
როდესაც ცოცხალმა არსებებმა დაიწყეს არჩევანის გაკეთება, დაიწყო
თავისუფალი ნების ევოლუცია. ცხოველებსა და მცენარეებს შორის
განსხვავება გვიჩვენებს მნიშვნელოვან ადრეულ ნაბიჯს. თავისუფალი ნება
არის მარტივი პროცესის მოწინავე ფორმა საკუთარი თავის კონტროლისთვის .
თავისუფალი ნება მჭიდროდ არის დაკავშირებული ორ სხვა მნიშვნელოვან
ფილოსოფიურ საკითხთან - მორალურ პასუხისმგებლობასთან და
მოქმედების თავისუფლებასთან.
დასკვნის სახით შეგვიძლია ვთქვათ, რომ თავისუფალი ნება არის
ადამიანის გამოცდილების მნიშვნელოვანი ასპექტი, რადგან ის საშუალებას
აძლევს ინდივიდებს გააკეთონ საკუთარი არჩევანი. არავინ უარყოფს იმას ,
რომ ადამიანები ეწევიან ლოგიკურ მსჯელობას და აკეთებენ თვითკონტროლს
არჩევანის გაკეთებისას. თავისუფალი ნება, როგორც წესი, არ არის
მიზეზობრიობის მაგიური დარღვევა. თავისუფალი ნება მხოლოდ სხვა სახის
მიზეზია. არაფორმალური პროცესი, რომლითაც ინდივიდი წყვეტს, რისი
გაკეთება სურს, რომელი ალტერნატივის არჩევა სურს, როდესაც კონკრეტულ
სიტუაციაში სხვადასხვა ვარიანტს აძლევენ.