KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK

STEM 11 - Sirius | First Semester

Mula sa http://connectedlife.tnsglobal.com/TNS Digital Life

WIKANG FILIPINO SA MGA SITWASIYONG
KOMUNIKATIBO AT KULTURAL SA LIPUNANG
PILIPINO
WIKA AT KULTURANG PILIPINO
Ang wikang Filipino, tulad ng alinmang wika sa daigdig, ay may
sinilangang lugar.
○ Sa lugar na ito gumagamit ang mga tao ng wikang
magbubuklod sa kanila.
○ Sa wikang ito naipapahayag ang nabuo nilang
karunungan, paniniwala, sining, batas, kaugalian,
pagpapahalaga, at iba pang kaangkinang panlipunan na
siyang bumubuo sa kultura.
Kulturang Popular - Ang nagpapadama sa mga tao na
tanggap sila sa modernismo dahil ito ay kadalasang
nagmumula sa mga modernong produkto ng mga kumpanya at
modernong mga bansa.
○ teknolohiya, pagkain, kasuotan, musika at iba pa.
● Ito ay ang mga pinagsasama-samang kultura na
itinatakda ng makakapangyarihang tao, kumpanya at
bansa.
● Ginagamit ng mga ordinaryong tao para maipahayag ang
kanilang pagsang-ayon sa isang kultura, pati na rin
maipakilala ang kanilang sarili.
Kultura: GAWI NG LIPUNAN
● Mass Media
● Radyo at Telebisyon
● Internet
● Blog
● Facebook
● Youtube
2012
Radyo - Pinakamalawak at may pinakamaraming naaabot na
mamamayan
○ higit na 600 ang mga stasyon ng radyo sa buong
Pilipinas.
● Pinagmumulan at pinagkukunan ng balita, aliw,
impormasiyon, payo at serbisyong publiko ng mga tao.
● Pinakamurang kasangkapan sa bahay kumpara sa
telebisyon o iba pang media gadget.
Telebisyon
● Sa sarbey na ginawa ng TNS Digital life (2012),
pinakamadalas na ginagamit na media gadget ng
maraming Pilipino ang Telebisyon.
Code Switching
● Kalimitang nagagamit sa Ingles-Filipino
○ higit na madaling maunawaan ito pagdating sa
pagbibigay ng opinyon at pagbibigay
pangkahulugan.
● Madalas na gamitin sa paaralan
○ hindi ganun kadali para sa mga kabataan o mag-
aaral ngayon ang paggamit ng wikang Ingles.
Epekto ng Code Switching
● Nagpapakita ng hindi katatasan sa wikang inaaral dahil
hindi nakatuon ang kanilang atensiyon sa pagsasalita
nang may katatasan.
● Ngunit kung sila naman ay pipiliting magsalita sa Filipino,
kakaunti lamang ang siyang magbabahagi ng kanilang
kasagutan marahil takot silang mapagsabihan at pilitin na
talagang tatasan ang paggamit ng wikang Filipino sa
pagbibigay ng kasagutan

Mass Media / Pangmasang Media - Pinakamaimpluwensiyal SITWASIYONG PANGWIKA SA RADYO AT TELEBISYON

at pinakamakapangyarihang institusyon sa lipunan na ang Daluyan ng pangwikang pang-unlad ang mass media dahil
tanging tungkulin ay maging tagapagbantay, tagamasid, taga- nagagawa nitong mailaganap sa buong bansa ang paggamit at
ulat ng mga pangyayari sa lipunan. pagpapayaman ng ating pambansang wika ng hindi na
● “Tinig ng mamamayan at tagapaghatid ng mensahe sa dumadaan sa proseso ng lehislasiyon at batas.
kinauukulan”
○ pahayagan,radyo, telebisyon,internet. Ang Halina ng Internet - Mula sa dalawang pinagsamang
salita na inter at networking na batay sa pakahulugan ng
MEDIA 2012 2011
TheFreeDictionary.com (2015)
Internet 45% 36% ● Malawakang daluyan ng impormasiyon (information
superhighway).
Radyo 36% 40% ● Pinakamalaking aklatan ngayon at walang iisang teksbuk
ang makakatapat dito.
Pahayagan 12% 22% ○ Nagagawa nitong mapatagpo ang mga estudyante
at guro na malayo sa isa’t isa gamit ang Sakai
Magasin 4% 4% Collaboration & Learning Environment o kaya’y
Google Classroom.
Telebisyon 89% 77%

1
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester
Social Networking Sites - Paraan ng mga tao sa
pakikipagtalastasan ngayong ika-21 na dantaon.
● Pagpapangkat ng mg indibidwal sa mga tiyak na grupo
na katulad ng isang maliit na komunidad.
MGA TALA TUNGKOL SA INTERNET
Internet Society (2015)
● 98% - napakahalaga ng Internet para magkarooon sila
ng daan sa kaalaman at edukasyon.
● 96% - gumagamit sila ng Internet kahit isang beses sa
isang araw
● 90% - gumagamit ng social media
KINAHIHILIGANG BISITAHIN NG MGA NETIZEN
● Mga Social Network at Blog - 22.5%
● Mga larong online - 9.8%
● E-mail - 7.6%
● Mga portal - 4.5%
● Mga video/movie – 4.4%
● Search – 4%
● Instant Messaging - 3.3%
● Mga gumagaw ng software - 3.2%
● Classified/auction - 2.9%
● Mga kasalukuyang pangyayari at balitang pandaigdig -
2.6%
● Iba pa - 35.1%
Blog - Galing sa mga salitang web at log.
1. Pangngalan - isang website na maituturing naman na
isang blog dahil sa tema at nilalaman nito.
2. Pandiwa - aksiyon ng pagawa o pagsulat ng isang post
na siyang ilalagay at magiging laman ng iyong blog
(pangngalan).
● Blogger - tao o grupong nangangalaga, nagpapatakbo,
at nagsisimula ng isang blog.
● Blogosphere - mundo ng mga blogger.
MGA URI NG BLOG
● Fashion Blog - naglalaman ng mga damit o kung ano
man ang bago sa mundo ng fashion o pananamit.
● Personal Blog - halos walang tema ang blog na ito;
lahat puwede.
● News Blog - nagbabahagi ng mga bagong balita sa
mga mambabasa.
● Humor Blog – makapagpatawa o magpaaliw ng mga
mambabasa.
● Photo Blog – naglalaman ng mga litrato .
● Food Blog - magbahagi ng mga resipi at mga paraan sa
pagluluto ng masasarap o kakaibang mga pagkain.
● Educational Blog – tumutulong sa pagpapaliwanag at
pagbibigay linaw sa mga aralin.
● Vlog - Video Blog. Naglalaman ito ng mga video mula sa
blogger; maaaring kuha ng mga paglalakbay,
eksperimento, o kung anumang personal na gawain.
FACEBOOK BILANG SOCIAL MEDIA NG PAGKATUTO
Facebook - Pinakapopular na social networking sites sa
Pilipinas ngayon.
● Ang mga mag-aaral na kabilang sa unibersidad na sakop
ng Ivy Keague at Standard University sa Amerika ang
unang naging mga miyembro nito.
● Si MarkZuckerberg ag nagdisenyo nito
○ isang mag-aaral sa Harvard Univeristy kasama ang
dalawa niyang kaibigan noong 2004.
Selweyn 2009
● Napatunayan na Malaki ang tungkuling ginagampanan
ng Facebook sa buhay ng estudyante.
● Natutugunan nito ang iba’t ibang pangangailangan ng
kanilang pag-aaral kasama ang pakikipag-ugnayan sa
kanilang guro.
● Naipapaabot nila sa iba ang kanilang mga
pangangailangang pang-akademiko.
Kosik 2007
● Kalimitang ginagamit ng mga estudyante sa pakikipag-
ugyanan sa kanilang kapwa kamag-aral upang mas
madali nilang mapag-usapan ang mga pangangailangan
ng kurso
○ kagaya ng mga instruksiyon o paalala na ibinibigay
ng guro hinggil sa isang partikular na takdang aralin
o prokyekto.
Duboff 2007
● Nabubuo ang magandang ugnayang o palagayang loob
sa pagitan ng mga guro at mga mag-aaral.
● Mas nararamdaman ng mga mag-aaral at guro na
napapabilang sila sa isang akademikong komunidad.
● Nagsisilbing tulay upang magkalapit ang damdamin ng
bawat isa.
Munoz 2010
● Sa dami ng maaring libangan kagaya ng laro o walang
katapusang pananaliksik sa samot saring kuwento ng
mga kakilala o ng ibang tao, maaaring maubos ang
mahahalagang oras na dapat ay inilaan sa pag-aaral.
● Ito ay maaaring maging dahilan ng pagbaba ng marka ng
mga mag-aaral.
Twitter - Nilikha ni Jack Dorsey ang twitter noong Marso, 2011
at inilunsad noong Hulyo ng taong ding iyon.
● Maaaring magpadala at makatanggap ang mga
gumagamit ng Twitter ng mga mensaheng binubuo ng
hanggang 140 na titik na tinatawag na tweets.
● Pinaniniwalaang may humigit-kumulang 300 milyong
gumagamit ng Twitter.
2
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester

○ Social Weathers Station (SWS) - noong 2008 halos:

■ 76% ng mga Pilipino na nasa sapat na gulang ang
nakapagbabasa sila sa wikang Ingles.
■ 61% nakapagsusulat sa wikang Ingles
MGA SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS ■ 38% nagsabing nag-iisip sila gamit ang wikang
Ingles.
A. MULTILINGGWAL AT MULTIKULTURAL ANG Macaro (2014) ng British Council at Direktor ng University of
PILIPINAS Oxford
McFarland (2004) ○ Lalong dumarami ang mga akademikong institusyon sa
○ may lagpas isang daang magkaibang wika ang Pilipinas buong mundo na gumagamit ng Ingles upang ituro ang
Nolasco (2008) mga akademikong asignatura
○ mayroong humigit- kumulang 170 iba’t ibang wika sa iba’t ■ kagustuhang isabay sa internasyunal na estandard
ibang pulo ng Pilipinas. ang propayl ng mga unibersidad.
○ batay sa sensus noong 2008, ang pinakalaganap na mga ○ Sa pagpasok ng Pilipinas sa sosyo-kultural at
wika sa Pilipinas batay sa dami ng taal na tagapagsalita ekonomikong integrasyon sa ASEAN, ganito rin
ay:
■ Tagalog - 21.5 milyon Maraming Pilipino ang nanatiling naiimpluwensyahan at
■ Cebuano – 18.5 milyon gumagamit ng wikang Ingles sa iba’tibang antas sa kabila ng
■ Ilocano- 7.7 milyon pagkakaroon ng pambansang wika ng Pilipinas.
■ Hiligaynon – 6.9 milyon Gonzales (2003), dating Kalihim ng Kagawaran ng Edukasyon
■ Bicol – 4.5 milyon ○ Bilang pambansa at opisyal na wika nararapat na
■ Waray – 3.1 milyon paunlarin ang paggamit ng Filipino sa mga paaralan
■ Kapampangan - 2.3 milyon ngunit hindi ito nangyayari.
■ Pangasinan – 1.5 milyon ○ Pagpapaunlad ng Filipino mula sa Konstitusyong 1935
■ Kinaray-a – 1.3 milyon hanggang 1987 ngunit hindi pa rin naipatupad.
■ Tausug – 1 milyon
■ Maranao - 1 milyon Bourdieu (1991)
■ Maguindanao- 1 milyon ○ Sa kanyang aklat na Language and Symbolic Power, ang
○ Ang mga nabanggit ay itinuturing mayoryang wika lehitimong wika sa isang lipunan bilang wikang ginamit
sapagkat relatibong mas malaking bilang ng tao ang sa pag- unlad ng sistema ng edukasyon at pagpapagana
nakakuunawa at gumagamit nito kaysa sa iba pang ng sistema ng paggawa.
rehiyonal na wika sa bansa. ○ Ibig sabihin , pinag-iisa at pinatatag ng wikang ito ang
○ Laganap na rin ang paggamit ng Filipino bilang lingua ekonomiya at politika ng isang bansa.
Franca ng bansa.
■ Ipinakita sa datos na 65 milyon mula sa kabuuang Lehitimong wika ay resulta ng kompleks na prosesong
76 milyong Pilipino o 85.5 % ng kabuuang historikal; na may madalas ay kinasasangkutan ng matinding
populasyon ay may kakayahang magsalita ng tunggalian.
pambansang wika (Gonzales, 1998) . ● Halimbawa ay lumilitaw na dominanteng wika, at ang iba
■ Social Weather Station - ayon dito sa (Gonzales , pang wika at dayalekto ay nawawala o kaya ay
1998) noong 1994, 74% ang nagsabing nakaitindi napapailalim dito.
sila ng wikang Ingles kapag kinakausap sila gamit ○ Kung ilalapat sa karanasan ng Pilipinas ang ideya
nito. ni Bourdieu, nanatiling Ingles ang lehitimo at
makapangyarihang wika sa Pilipinas.
Sa kalagayang higit sa isang daan ang mga rehiyonal na
wikang ginagamit sa bansa, malaki ang hamon na makabuo C. MGA HAMON SA POLISIYANG PANGWIKA SA
ng pangkalahatang polisiyang pangwika na makatutugon EDUKASYON
sa pangangailangang tuparin ang atas ng Konstitusyon na Executive Order 2010 (Establishing the Policy to Strenghten
paunlarin at payabungin ang isang wikang pambansa, the use of English in the Educational System)
salig sa mga umiiral na wikang katutubo sa Pilipinas ● Ipinatupad noong 2003.
(Bernales,et al.pp.103-104). ● Layunin: palakasin ang pagtuturo at pagkatuto gamit ang
wikang Ingles sa batayang edukasyon ng Pilipinas.
B. LEHITIMONG WIKA SA PILIPINAS
Nolasco (2008)

3
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester
● Nilagdaan ito ni dating Pang.Gloria Macapagal Arroyo
(Mayo 17, 2003), ang ilan samahahalagang probisyon ng
kautusan ay:
1. Pagtuturo sa Ingles bilang ikalawang Wika , simula
Grade
2. Paggamit sa Ingles bilang wikang Panturo sa
asignaturang Ingles, Matematika,Siyensiya mula
grade III.
3. Ingles ang magiging pangunahing wikang panturo
sa hayskul at hindi bumabasa 70% ang total oras
sa pagtuturo .
4. Filipino, wikang panturo sa asignaturang Filipino at
Araling Panlipunan.
● Sa kabuuan, nilalayon ng panukulang batas na:
1. Ingles, Filipino o ano mang katutubong wika ang
maaring gamitin bilang wikang panturo mula
preschool hanggang Grade 2;
2. Ituturo ang asignaturang Ingles at Filipino bilang
magkahiwalay na asignatura sa antas primarya at
sekondarya.
3. Ingles lamang ang magiging wikang panturo sa
lahat ng asignatura mula sa Grade III hanggang
Grade VI at sa lahat ng antas sa paaralang
sekondarya.
Commision on Higher Education (CHED)
○ Taong 2013 nang opisyal na ipinatupad ang CHED
Memorandum Order 20,s. 2013 na naglalaman ng
bagong listahan ng mga kurso sa General Education
Curriculum (GEC) sa kolehiyo.
○ Dahil sa pagdaragdag ng dalawag taon sa batayang
edukasyon dahil sa K-12 Curriculum, binago rin ang mga
asignaturang itinadhana ng CHED.
■ Mula sa dating 60 units na kurso sa GEC, ginawa
itong 36 units na lamang.
Nagiging kritikal ang ilang organisasyong pangwika sa pag-
aalis ng Filipino sa GEC sa kolehiyo.
CMO No. 4, s. 1993
● Anim hanggang siyam na unit ng Filipino ang orihinal na
itinuturo sa kolehiyo.
● Anim na unit ng Filipino ang itinuturo para sa mga
programang hindi HUSOCOM.
● Ang orihinal na anim hanggang siyam na unit ng
asignaturang Filipino ay:
○ Filipino 1 (Komunikasyon sa Akademikong
Filipino).
○ Filipino 2 (Pagbasa at Pagsulat Tungo sa
Pananaliksik)
○ Filipino 3 (Retorika),
● ay aallisin na sa bagong GEC (General Education
Curriculum) ng kolehiyo (Bernales, et al., pp.106-108).
DAHILAN, ANYO AT PAMAMARAAN NG
PAGGAMIT
NG WIKA SA IBA’T IBANG SITWASYON
REGISTER O BARAYTI NG WIKANG GINAGAMIT SA IBA`T
IBANG SITWASYON
● Isa sa mga uri ng sosyolek ang nais bigyan diin dito ang
paggamit ng mga jargon o mga terminong kaugnay ng
mga trabaho o iba`t ibang hanapbuhay o larangan.
SITWASYONG PANGWIKA SA TEXT
● SMS (Short Messaging System) - kilala bilang text
message o text ay isang mahalagang bahagi ng
komunikasyon sa ating bansa.
○ tinagurian tayong Texting Capital of the World
higit na tong popular kaysa sa pagtawag sa
telepono dahil:
■ mas mabilis at mas mura
■ mas komportable rin kung nakasulat ito kaysa
sabihin nang harapan
SITWASYONG PANGWIKA SA SOCIAL MEDIA AT
INTERNET
● Isa sa mga katangian ng wika ang pagiging malikhain.
● Sa patuloy na paglalago ng wika, umuusbong ang iba`t
ibang paraan ng malikhaing paggamit dito dala na rin sa
impluwensya ng mga pagbabagong pinalalaganap ng
media.
● Sa panahong ito nabibilang na lang sa daliri ang mga
taong wala ng isang social media account tulad ng
Facebook, Twitter, Instagram at iba pa.
○ Maging ang mga nakatatanda ay sumusunod sa
uso at nagkakaroon ng social life sa pamamagitan
ng social media.
● Nagiging daan ito ng pagpapadali ng komunikasyon sa
pagitan ng magkakaibigan o sa mahal mo sa buhay na
malayo sa isa`t isa.
● Napapadali ang paghahanap ng impormasyon tungkol sa
mga bagay na iyong ginagawa gayundin ang
4
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester
pagpapadali ng mensahe sa iba sa loob lang ng maikling
oras o panahon.
FLIP-TOP
● Pagtatalong oral na isinasagawa nang pa-rap.
● Nahahawig ito sa balagtasan dahil ang mga bersong
nira-rap ay magkakatugma bagama`t sa Flip-Top ay hindi
nalalahad o walang malinaw na paksang pagtatalunan.
○ Kung ano ang paksang sinimulan ng naunang
kalahok ay siyang sasagutin ng kanyang
katunggali.
HUGOT LINES
● “Love lines o love quotes”
● Tawag sa mga linya ng pag-ibig na nakakikilig,
nakatutuwa, cute, cheesy o minsa`y nakaiinis.
● Karaniwang nagmula ito sa linya ng ilang tauhan sa
pelikula o telebisyong nagmarka sa puso`t isipan ng
manonood subalit madalas nakagagawa rin ng sarili
nilang (hugot lines) ang mga tao depende sa damdamin
o karanasang pinagdaraanan nila sa kasalukuyan.
● Nakasulat sa Filipino subalit madalas, Taglish ang gamit
na salita sa mga ito.
PICK-UP LINES
● Makabagong bugtong kung saan may tanong na
sinasagot ng isang bagay na madalas maiugnay sa pag-
ibig at iba pang aspekto ng buhay.
● Sinasabing nagmula ito sa boladas ng mga binatang
nanliligaw na nagnanais magpapansin, magpakilig,
magpangiti, at magpaibig sa dalagang nililigawan.
● Masasabing ito`y nakatutuwa, nakapagpapangiti,
nakakikilig, cute, cheesy at masasab ring corny.
○ Madalas na makikita sa Facebook wall, Twitter at
iba
● Karaniwang Filipino at ang mga barayati nito, subalit
nagagamit din ang Ingles at Taglis (Tagalog at Ingles).
● Kailangang ang mga taong nagbibigay ng pick-up lines
ay mabilis mag-isip at malikhain para sa ilang sandali ay
maiugnay o maikonekta ang kanyang tanong sa isang
napakaikling sagot.
○ “BOOM” ang sinasabi kapag sakto o maliwanag
ang koneksyon.
■ Nauso ito dahil sa impluwensiya ni “Boy Pick-
up” o Ogie Alcasid sa programang Bubble
Gang sa isang segment.
■ Naging matunog din ito lalo na sa mga
talumpati ni Senadora Miriam Defensor
Santiago
KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO AT
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO)
KOMUNIKASYON
● Arrogante 1988 - Ang salitang pakikipagtalastasan ay
nanggaling sa salitang-ugat na talastasan na
nangangahulugang “alam” at sa kabilaang panlaping
pakikipag…an na ang mga kahulugan ay “pagsasagawa
ng isang kilos na ang gumagawa ay hindi iisa kundi
dalawa o higit pa”.
● Webster 1987 - Ang komunikasyon ay isang sistema o
paraan ng paghahatid at pagtanggap ng mensahe sa
pamamagitan ng telepono, telegrama, radyo, telebisyon,
o computer.
● Verdeber 1987 - Ang komunikasiyon ay prosesong
dinamiko, tuluy-tuloy at transaksyonal.
○ Ito ay dinamiko sapagkat patuloy itong aktibo at
nagbabago.
○ Ito ay tuluy-tuloy sapagkat wala itong tiyak na
simula at wakas.
○ Ito ay transaksyonal sapagkat ang mga taong
kasangkot ay parehong responsible sa tagumpay
ng komunikasiyon.
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO
(istraktural/gramatikal/linguistic competence)
● Cid Alcaras et.al,Komunikasiyon at Pananaliksik
2016
○ Kakayahang makabuo ng pangungusap o pahayag
na may wastong kayariang panggramatika. (Mga
tuntunin ng wika at kayariang pangwika na alam ng
tagapagsalita ang wikang ginamit niya)
○ Tumutukoy sa anyong gramatikal ng wika sa lebel
ng pangungusap.
○ Naihahayag dito ang kaalamang umawa sa
morpolohiya, ponolohiya, at sintaksiks na katangian
ng wika.
● Rhoderic V. Nuncio et.al,Sidhaya;Komunikasiyon at
Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.2016
○ Kakayahang umunawa at makabuo ng mga
estruktura ng wika na sang-ayon sa tuntunin ng
gramatika.
Kakayahang Ponolohikal - Pamilyaridad sa tunog ng wika na
makatutulong din sa pagkilala sa mga salita na bumubuo sa
isang wika.
Kakayahang Morponolohikal - Kakayahan sa pagbuo ng
mga salita sa pamamagitan ng iba’t ibang proseso, na
ipinahihintulot sa isang partikular na wika.
MGA PATINIG SA PILIPINO
● May limang titik na patinig sa Filipino na nirerepresenta
ng mga grapemang a, e, i, o, u.
a – aliw
e – eroplano
5
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester

i – ilog
o – orihinal Hinto - Maaaring mahaba o bahagyang paghinto sa mga
u – ulap pahayag.
● Nabibigyang pagkakataon ang nakikinig o nagbabasa na
MGA KATINIG SA FILIPINO mas maunawaan ang pahayag, samantalang mas
● May dalawampu’t tatlo (23) na katinig sa Filipino. nabibigyang oras naman ang nagsasalita na pag-isipan
● Kinabibilangan ito ng mga ponemang b, c, d, f, g, h, k, l, ang kanyang mga sinasabi kung may mga bahagyang
m, n, enye (ñ), ng, p, q, r, s, t, v, w, x, y, z. paghinto sa proseso ng komunikasyon
● Nakapagpapabago rin ng kahulugan ang mga paghinto.
MGA DIPTONGGO SA FILIPINO ○ Hindi ako ang pumatay! (pahayag ito ng pagtanggi)
● Diptonggo - ay mga tunog na nabubuo sa pamamagitan ○ Hindi, ako ang pumatay! (pahayag itong
ng pag-uugnay ng mga patinig at malapatinig na w at y. nangangahulugang pag-amin)
● Sa wikang Filipino, kabilang ang mga ponemang - aw,
iw, ay, ey, iy, oy at uy sa mga diptonggong ito. Tono - damdamin ng pahayag.
aw – awtor ● Napasasama sa tono ang iba pang paktor gaya ng lakas
iw – baliw o hina ng boses, gaspang o kinis nito at iba pa.
ay – aybol ● May mga mas malalim pang kahulugan na maaaring nais
ey – eywan ipahiwatig depende sa tono ng pananalita.
oy – langoy ● Mas madaling makuh.a ang mensahe sa pamamagitan
uy – kasoy ng tono sa mga pasalitang komunikasyon at lubhang
mahirap naman sa mga pasulat na anyo.
MGA DIGRAPO SA FILIPINO ○ Dumating na ang pangulo.
● Digrapo - sikwens ng dalawang katinig ngunit may iisang ○ Dumating na ang pangulo?
tunog lamang.
● Sa Filipino, kadalasang maririnig ang mga digrapo sa MGA KLASTER SA FILIPINO
mga hiram na salita, ngunit maging sa mga taal na salita ● Klaster - magkasunod na katinig sa isang pantig at
ay maririnig mo ito dahil sa proseso ng simplipikasyon. naririnig pa rin ang indibidwal na ponemang katinig.
ts – tsismis ● Kadalasang may klaster ang mga salitang hiniram sa
sh – short banyagang wika pw, py, pr, bw, bl, hw at iba pa.
ts – tseke pwede prito
braso troso
MGA PARES MINIMAL SA FILIPINO drama tsart
● Pares-minimal - mga pares ng mga salita na magkaiba globo nars
ng kahulugan ngunit magkapareho ang kapaligiran krus element
maliban sa isang ponema. keyk
p at b - paso : braso
t at d - tayo : dayo KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO
k at g - kuro : guro Kakayahang Sintatika - kakayahan ng isang indibidwal na
m at n - mama : nana makabuo ng mga makabuluhang pahayag mula sa pag-
l at r - ilog : irog uugnay sa mga salita na makabubuo ng mga parirala, mga
sugnay at mga pangungusap.
Ponemang Suprasegmental - bilang makahulugang yunit ng
tunog na karaniwang hindi tinumtumbasang titik o letra sa Kakayahang Komunikatibo (Communicative Competence)
pagsulat. Bagkus, inihuhudyat o sinisimbolo ito ng mga ● Cid Alcaras et.al,Komunikasiyon at Pananaliksik
notasyong ponemik upang matukoy ang paraan ng 2016
pagbigkas ng isang salita o isang pahayag (Resuma, 2002). ○ Kakayahang umunawa at magamit ang mga
pangungusap na may wastong kayariang
Diin - emphasis ng salita o pahayag panggramatika na angkop sa panlipunan o sa
○ aso - dog pisikal na kapaligiran ayon sa hinihingi ng
○ pito - whistle sitwasiyon.
○ pitó - seven ○ Kakayahang ipakita at gamitin ang alinmang gawi
○ balat - birthmark ng pakikipag-usap na angkop at naaayon sa
○ balať - skin hinihingi ng sitwsasiyon.

6
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester

● Alternative Delivery Module.2019 ● Sinasabi rin niyang sa sapat lamang na kaalaman sa

○ Ang tao bilang isang panlipunang nilalang ay mga bagay na ito masasabing angkop ang isang
nangangailang makihalubilo sa kapwa tao sa halos pahayag (Bernales, et al.,2016).
lahat ng panahon. Angkop na paggamit ng mga
pangungusap batay sa hinihingi ng isang SPEAKING NI DELL HYMES
interaksiyon. Mga Konsiderasyon sa Mabisang Komunikasyon ni Dell
● Rhoderic V. Nuncio et.al,Sidhaya;Komunikasiyon at Hymes 1974
Pananaliksik sa Wika at Kulturang Pilipino.2016 1. Setting -Saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan ng
○ Kakayahang paglalapat ng mga kaalamang lagpas mga tao?
sa gramatika o balarila. 2. Participants- Sino-sino ang mga kalahok sa pag-uusap
○ Mahalaga rito ang mabisang paggamit ng wika para o Pakikipagtalastasan?
sa ganap na pakikipagkomunikasiyon. 3. Ends – Ano ang pakay o layunin ng pag-uusap o
pakikipagtalastasan?
4. Act sequence- Paano ang takbo ng usapan?
KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO NG MGA 5. Keys- Ano ang tono ng pag-uusap Pormal o di pormal?
PILIPINO
6. Instrumentalities- Anong tsanel ang ginagamit? Pasalita
ba o pasulat?
KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO 7. Norms- Ano ang paksa ng usapan? Ano ang umiiral na
Ang WIKA panuntunan sa pagtatalakay sa nasabing paksa?
● Ayon kay Sapir (1994), ito ay maitutuing na gamit o 8. Genre- ano ang diskursong ginamit? Nagsasalaysay ba,
kasangkaoan sa sosyalisasyon na ang ugnayang ito ay nangangatuwiran o nakikipagtalo? Ano ang espesipikong
hindi nabubuo kung walang wika. sitwasyong ginamit?
● Ang wika ay buhay at dinamiko.Ito ay patuloy na
nagbabago sa pamamagitan ng panghihiram sa ibang Settings at scene- lugar at oras ng usapan
wika. Participants- mg taong sangkot sa usapan
Ends- layunin at mitihiin ng usapan
Act Sequence- pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa
Kakayahang Isinasaalang- Ito ay nakalubog
manipulahin ang alang ang sa pag-uugali pag-uusap.
kaniyang gamit ng ugnayan ng mga ng ,pagpapahalag Keys- pormal o di-pormal na takbo ng usapan.
wika upang ito ay nag-uusao, ang a, at motibasiyon Instrumentalities- estilong ginagamit sa pag-uusap
umayon sa impormasiyon ng ng isang Norms- Kaangkupan ng usapan sa isang sitwasiyon
hinihingi ng pinag-uusoaan,at indibidwal Genre- paraan ng pagpaphayag mula sa isang sitwasiyon.
sitwasyon ng ang lugar ng kaugnay ng gamit
pakikipagtalastas kanilang pinag- niya sa wika
● Mahalagang pag-ibayuhin ang kakayahang unawain ang
an uusapan. bilang bahgai ng
kniayng asal sa mga ekspektasyon sa lipunan at kung kailan ang akmang
pakikipagtalastas panahon ng pagpapahayag.
an ● Kaakibat nito, lagi ring isaisip kung ano ang dapat sabihin
at kung paano ito sasabihin. Umaayon ito sa pahayag
nina Jocson, et al., (2014) na upang mas maging
Kakayahang Sosyolinggwusitik - kaalaman kung kailan
epektibo sa pakikipag- ugnayan sa lipunang
angkop gamitin at tumugon nang naaayon sa wika na
ginagalawan.
isinasaalang-alang ang tagpuan, ang paksa at ang ugnayayan
● Dapat na pahalagahan ang lugar ng usapan, igalang ang
ng mga taong sangkot. Ang taong may mataas na kakayahang
kausap, maging konsistent sa paksang pinag-usapan,
sosyolingguwistik ay magtatanong (Teaching Goals and
isaalang-alang ang genre ng usapan gayon din ang
Methods,2004).
layunin ng pag-uusap, at linawing mabuti ang mga
● Sa pagpapaliwanag ni Savignon (1997), ang kakayahang
mensaheng pinag-uusapan kapag mabisang
sosyolinggwistik ay isang kakayahan na gumamit ng wika
konsiderasyong ito na ipinapahayag ay masusunod at
na nangangailangan ng pag-unawa sa konteksto ng
magagawa ng isang indibiduwal, hindi magiging mahirap
lipunan kung saan niya ito ginagamit. Kabilang sa pag-
ang ganap na pag-unawa.
unawang ito ang kaalaman sa gampanin ng mga sangkot
● Buong -layang magkakaroon ng palitan ng mga
sa komunikasyon, ang mga ibinahagi nilang kaalaman,
kaalaman, komprehensibong impormasyon tungkol sa
ang ang tunguhin ng pag-uugnayang nagaganap.
kaganapan sa paligid at paggalang sa damdamin ng
kausap (Bernales, et al.,2016).

7
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester

Ang tao ay siyang pangunahing nagpapaunlad at

KAKAYAHANG DISKORSAL nagpapayaman sa wika. Sa pagdebelop ng tao sa lipunan at
Diskurso - pagpapahaayg ng mga ideya, nosyon, teorya at sa sa kanyang kultura batay sa pagkakaiba-iba sa mga gawi,
pangkalahatan, ang kahulugan ng maaaring nasa pasulat o kaisipan, paniniwala, at maging kamalayan o kaalaman sa
pasalitang paraan; pagpapalitan ng pagpapahayag; wika, nagkakaroon din ng iba’t ibang barayti ng wika na
● mula sa Latin na salita“discuss” na nangangahulugang inihayag ni Zosky.
“argumento” at kumbersasyon”
Walong uri ng barayti ng wika ayon kay Zosky:
nagbibigay-pansin sa kakayahang bigyan ng interpretasiyon
- Idyolek
ang serye ng mga napakinggang pangungusap upang
makagawa ng isang makabuluhang kahulugan. - Dayalek
- Sosyolek
Ang tagumpay ng pag-unaawa sa isang disurso ay sang- - Etnolek
ayon sa kaalamang tagalay ng nag-uusap, ng mga nag- - Ekolek
uusap at maging ng kaalamang lingguwistika ,estraktura at - Pidgin
diskurso at kaalaman sa social setting. - Creole

IDYOLEK
- ay ang personal na paggamit ng salita ng isang
indibidwal. Bawat indibidwal ay may estilo sa
pamamahayag at pananalita.
Hal. “Magandang Gabi Bayan” - Noli De Castro
“Hoy Gising” - Ted Failon
“Ayon di Umano” - Jessica Soho
“Excuse me po”- Mike Enriquez
KAKAYAHANG PRAGMATIK
Pragmatiks - isang sangay ng lingguwistika na inilalarawan DAYALEK
bilang pag-aaral ng ugnayan ng mga anyong lingguwistiko at - Nalilikha nang dahil sa heograpikong kinaroroonan.
ang gamit nito. - Ginagamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o
● pag-aaral sa kung paano impluwensiyahan ng konteksto lalawigang tinitirahan.
ang paraan ng paghahatid ng impormasiyon ng mga Hal. Tagalog- “Mahal Kita”
pangungusap. Hiligaynon- “Langga ta gud ka”
● paggamit ng wika sa isang sitwasiyon at kung paano Bikolano – “Namumutan ta ka”
naiintindihan ang mga partikular na sinasabi sa iba’t Cebuano- “Dili ko kasabot”
ibang konteksto.
○ Bruno: “Unfair ang mister mo sa pagtrato sa iyo SOSYOLEK
kesa sa sa mistress niya!” - Uri ng barayti na pansamantala lang at ginagamit sa
Gloria: “Bakit nasabing unfair?” isang partikular na grupo.
Bruno: “Ikaw ang misis pero maybahay kalang Hal. Te meg, shat ta? (Pare, mag-inuman tayo)
samanatalang ang mistress may mansyon!” Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang
init naman dito!)
Wag kang snobber (Huwag kang maging suplado)
kakayahang iparating ang ang isang tukoy na mensahe ,ang
lantad at di-lantad naitong kahulugan sa anumang
ETNOLEK
kontekstong hinggil sa kultura
- Ginawa ito mula sa salita ng mga etnolinggwistikong
nakasalalay sa kritikal na kamalayan at atensiyon sa mga grupo.
sosyolingguwistiko at sosyo-kultural na elementong - Nagkaroon ng iba’t ibang etnolek dahil sa maraming
nasapailalim sa mga pagkilos at pag-uugali ng mga nag- mga pangkat na etniko.
uugnayang tagapagsalita . Hal. Palangga- sinisinta, minamahal
Kalipay- saya, tuwa, kasiya

REGISTER AT BARAYTI NG WIKA EKOLEK

- Ay kadalasang ginagamit sa ating tirahan.

8
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK
STEM 11 - Sirius | First Semester

- Kadalasang nagmumula sa mga bibig ng bata at Bawat propesyon ay may register o mga espesyalisadong
matanda. salitang ginamit.
Hal. Palikuran- banyo o kubeta
Papa- ama/ tatay Iba ang register ng wika ng guro sa abogado. Iba rin ang
Mama- nanay/ ina inhinyero, computer programmer, game designer, negosyante,
at iba pa. samantala, ang doctor at nars ay pareho ang register
PIDGIN ng wika sapagkat iisa ang kanilang propesyon o larangan- ang
- Walang pormal na estruktura at tinatawag ding medisina.
“lengwahe na walang nnuman”.
- Ginagamit ito sa mga na nasa ibang lugar o bansa. Register - tawag sa mga espesyalisadong salitang ginagamit.
Hal. Ako punta banyo (Pupunta muna ako sa banyo.)
Propesyon o Larangan Tawag sa binibigyan ng
Hindi ikaw galing kanta (Hindi ka magaling kumanta.) serbisyo
Sali ako laro ulan (Sasali akong maglaro sa ulan.)
Guro Estudyante
CREOLE
- Ay pinaghalo-halong salita ng indibiduwal, mula sa Doctor at Nars Pasyente
magkaibang lugar hanggang sa naging personal na
wika. Abogado Kliyente
Hal. Mi nombre- Ang pangalan ko
Pari Parokyano
Yu ting yu wan, a? - Akala mo espesyal ka o ano?
Onde ka anda?-Saan ka pupunta? Tindero / tinder Suki

REGISTER / REHISTRO - tumutukoy sa isang Drayber / kondukter Pasahero

espesyalisadong wika na ang mga salita ay nagagamit sa
isang partikular na larangan, disiplina, o propesyon Artista Tagahanga
(Bernardino,et al.,pp.22-33).
Pulitiko Nasasakupan / mamamayan
Iniulat ni Constantino (2002) ang pahayag ni Eastman (1971)
na mayroong dalawang dimensyon na humahati sa barayti ng
wika:

Heograpiko - tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng wika batay sa

hiwa-hiwalay o kalat-kalat na lokasyong heograpikal.
Sosyo-ekonomiko - nakatuon sa pagkakaiba-iba ng wika
ayon sa iba’t ibang katayuang panlipunan.
Ang sosyolek ay nasa ilalim ng dimensyong ito.

Si Catford na nabanggit sa sulatin ni Alonzo, ay inilahad

naman na mayroong dalawang malaking uri ang barayti ng
wika. Ito ay ang permanente at pansamantalang barayti.

Ang idyolek at dayalek ay nabibilang sa permanenteng uri.

Idyolek - tumutukoy sa gamit ng wika na natatangi sa isang

indibiduwal.

Dayalek - ang paggamit ng wika o ang paraan ng pagsasalita

na nakabatay sa lokasyon, panahon, o estadong
kinabibilangan ng nagsasalita.

Samantala, ang rehistro naman ay nabibilang sa

pansamantalang uri.