11/14/2021

CHẤT LỎNG ION

HÓA HỌC XANH

TS. Lê Nguyễn Thành

Trung tâm NC & PT Thuốc- Viện Hóa sinh biển
Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam

2021

1 2

CHẤT LỎNG ION

3 4

CHẤT LỎNG ION

• Trong quá trình phát triển của ngành tổng hợp hóa dược, khó
khăn lớn mà ta gặp phải là vấn nạn ô nhiễm môi trường do các chất Development
thải sinh ra trong quá trình tổng hợp, các nhà hóa học định hướng
cho việc tìm kiếm các phương pháp tổng hợp mới nhằm giảm thiểu
hoặc loại trừ việc sử dụng các chất gây nguy hại tới sức khoẻ cộng
đồng và môi trường, công việc đó được gọi là “công nghệ sạch” 2003
hoặc “hóa học xanh” (Green Chemistry).
• Một trong những phương pháp có triển vọng là việc dùng các chất 2001
lỏng ion thay thế xúc tác và dung môi hữu cơ độc hại để thực hiện
các phản ứng hữu cơ trong môi trường êm dịu.
Year

1999
• Hiện nay, chất lỏng ion, hay chất lỏng ion bất đối xứng đã thu hút
được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu trên thế giới, tuy nhiên 1997
việc ứng dụng các chất lỏng ion bất đối xứng (chiral ionic liquid)
vẫn còn hạn chế. Ở nước ta, đây còn là lĩnh vực mới mẻ và chưa có 1995
nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực này. Đây là phương pháp tổng hợp
0 200 400 600 800 1000
hữu cơ mới bằng cách sử dụng các dung môi, xúc tác mới không
độc hại cho môi trường trong việc tổng hợp các hợp chất có hoạt No of publications
tính sinh học dùng làm thuốc chữa bệnh.

5 6

1
 11/14/2021

What are Ionic Liquids What are Ionic Liquids

7 8

Common Definition Typical Cation and Anion

 Ionic Liquids (ILs) is the generic term for a class of materials, consisting Typical IL Cations
entirely of ions and being liquid below 100°C.

 If they are liquid at room temperature, we call them room temperature R1 R2

ionic liquids (RTILs). N N
N

* [PF6]- for moisture stable, water immiscible IL

* [BF4]- for moisture stable, but water miscible IL
* [AlCl4-] (or other Lewis acids) decomposes in water

9 10

Discovery and History Advantage

Paul Walden
• * The description of a low melting point salt - 1914 • Easy separation
• Ethyl ammonium nitrate
• * The first room temperature ionic liquid - 1951
• Very low vapor pressure
• N-ethylpyridinium bromide- aluminium chloride melt • Non-flammable substance
• * The most stable and conductive salts - 1982 • High thermally stable
• 1,3-dialkylimidazolium salts
• * The hydrophobic ionic liquids - 1992 • High mechanically stable
• 1-ethyl-3-methylimidazolium tetrafluoroborate
• Electrochemically stable
• Low toxicity
• Non-volatility

11 12

2
 11/14/2021

CHẤT LỎNG ION

• Đặc tính của các chất lỏng ion như sau:
- Các chất lỏng ion hoàn toàn không bay hơi và không có Typical Cation and Anion
áp suất hơi.
- Các chất lỏng ion có khả năng thu hồi và tái sử dụng. Typical IL Cations
- Các chất lỏng ion có độ bền nhiệt cao.
- Nhờ có tính chất ion nên trong rất nhiều phản ứng hữu cơ R1 R2
thì tốc độ phản ứng nhanh hơn so với việc sử dụng dung môi N N
thông thường đặc biệt là khi sử dụng vi sóng (microwave). N
• Các chất lỏng ion không chỉ được sử dụng làm dung môi cho R
nhiều loại phản ứng mà nó còn được dùng làm chất xúc tác thay
thế cho các xúc tác axit truyền thống trong một số phản ứng hữu
cơ.
* [PF6]- for moisture stable, water immiscible IL
• Các chất lỏng ion bất đối là xúc tác có nhiều triển vọng cho các * [BF4]- for moisture stable, but water miscible IL
phản ứng cần độ chọn lọc quang học tốt. Có thể sử dụng chất
lỏng ion bất đối (Chiral Ionic Liquids) để điều chỉnh độ chọn lọc * [AlCl4-] (or other Lewis acids) decomposes in water
quang học của phản ứng.

13 14

Typical Cation and Anion Typical Cation and Anion

Typical IL Cations Typical IL Cations

R1 R2 R1 R2
N N N N
N N

R R

* [PF6]- for moisture stable, water immiscible IL * [PF6]- for moisture stable, water immiscible IL
* [BF4]- for moisture stable, but water miscible IL * [BF4]- for moisture stable, but water miscible IL
* [AlCl4-] (or other Lewis acids) decomposes in water * [AlCl4-] (or other Lewis acids) decomposes in water

15 16

Typical Cation and Anion Typical Cation and Anion

Typical IL Cations Typical IL Cations

R1 R2 R1 R2
N N N N
N N

R R

* [PF6]- for moisture stable, water immiscible IL * [PF6]- for moisture stable, water immiscible IL
* [BF4]- for moisture stable, but water miscible IL * [BF4]- for moisture stable, but water miscible IL
* [AlCl4-] (or other Lewis acids) decomposes in water * [AlCl4-] (or other Lewis acids) decomposes in water

17 18

3
 11/14/2021

CHẤT LỎNG ION

Ví dụ một số cation
Ví dụ một số anion
Typical Cation and Anion

Typical IL Cations pyridinium imidazolium ammonium phosphonium

Thông thường, các quá trình tổng hợp chất lỏng ion được chia thành 2 giai đoạn
R1 R2 chính: giai đoạn 1 là tạo muối để hình thành cation thích hợp và giai đoan 2 là
N N trao đổi anion để hình thành sản phẩm chất lỏng ion mong muốn.
N NR3
R GĐ1 R’X

[NR3R’]+X-
* [PF6]- for moisture stable, water immiscible IL 1. + Muối kim loại M+[A]- - MX
GĐ2 2. + Bronsted acid H+[A]- - HX
3. Nhựa trao đổi ion
* [BF4]- for moisture stable, but water miscible IL + Lewis acid MXy

* [AlCl4-] (or other Lewis acids) decomposes in water

[NR3R’]+[MXy+1]- [NR3R’]+[A]-

19 20

CHẤT LỎNG ION

CHẤT LỎNG ION

1-methylimidazole hoặc (-)-N-methylephedrine.

Giai đoạn 1: Tạo muối với bromobutan, bromooctan….

Giai đoan 2: Trao đổi anion để hình thành sản phẩm chất lỏng ion mong muốn.
GĐ1 GĐ2

21 22

CHẤT LỎNG ION CHẤT LỎNG ION

23 24

4
 11/14/2021

Comparison of organic solvents with ionic liquids

Plechkova, N. V.; Seddon K. R. Chem. Soc. Rev. 2008, 37, 123–150

25 26

Comparison of organic solvents with ionic liquids Comparison of organic solvents with ionic liquids

Plechkova, N. V.; Seddon K. R. Chem. Soc. Rev. 2008, 37, 123–150 Plechkova, N. V.; Seddon K. R. Chem. Soc. Rev. 2008, 37, 123–150

27 28

CHẤT LỎNG ION

Comparison of organic solvents with ionic liquids

Plechkova, N. V.; Seddon K. R. Chem. Soc. Rev. 2008, 37, 123–150

29 30

5
 11/14/2021

Ionic Liquids in Organic Synthesis

 Catalytic Friedel–Crafts

 Hydrogenetions Alkoxycarbonylation
 Hydroformylations
O
Olefin dimerization
 Heck reactions
O O Cl O Cl
Diels-Alder
C6H5NO2 EMImAl2Cl7
 Suzuki coupling
2-isomer 1-isomer
Oxidations
Scheme 1. Friedel-Crafts acetylation reaction of naphthalene.
 Stille Coupling

31 32

Diels-Alder reaction

33 34

Heck Reaction Wittig reaction

35 36

6
 11/14/2021

Suzuki-Miyaura coupling reaction Stille reaction

37 38

Friedel-Crafts reaction Hydrogenation

39 40

Fluorination

41 42

7
 11/14/2021

CÁC CHẤT LỎNG ION KHÁC NHAU CHO SẢN PHẨM KHÁC NHAU

Fluorination

43 44

CHẤT LỎNG ION

CHẤT LỎNG ION
• Hiện nay, chất lỏng ion, hay chất lỏng ion bất đối xứng đã thu hút được sự quan tâm
của các nhà nghiên cứu trên thế giới, tuy nhiên việc ứng dụng các chất lỏng ion bất đối
xứng (chiral ionic liquid) vẫn còn hạn chế. Ở nước ta, đây còn là lĩnh vực mới mẻ và
chưa có nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực này.

Quy trình tổng hợp lỏng ion 1-hexyl-3-

Quy trình tổng hợp lỏng ion [HMIM][PF6] và việc sử dụng chất
methylimidazolium bromide và việc sử dụng chất
lỏng ion cho phản ứng Suzuki
lỏng ion cho phản ứng Heck
6 MW
4 + Br N N Br -
2 N N
MW
N N + n-C6H13Br N N 5
1 3
Br - HPF 6
N N PF 6-
R
H 2O

X X B(OH)2
[Pd] [Pd] X: I, Br, Cl
+ + + R R: H, CH , COCH
MW MW 3 3

R ionic liquid [HMIM][PF6]

R
X: I, Br, Cl
R: H, CH 3, COCH 3 R cis-stilbenes
trans-stilbenes

Phan Thanh Sơn Nam et al., Tạp Chí KH và CN, 2010, 48 (2A) 168-175.
Le Ngoc Thach et al., National Conference on Science & Phan Thanh Sơn Nam et al.,, Tạp Chí KH và CN, 2010, 48 (2A) 168-175
Technology of Organic Chemistry 721 (2007).

45 46

TỔNG HỢP FEBRIFUGINE HYDROCHLORIDE (95I) VÀ CÁC

ANALOGUE VỚI VÒNG QUINAZOLINE BIẾN ĐỔI CHỨA NHÓM
KETONE TẠI C-2’ (95A-H)

47 48

8
 11/14/2021

12 principles of Green Chemistry

 1. Waste Prevention
 2. Atom Economy
 3. Less Hazardous Chemical Process
 4. Designing Safer Chemicals
 5. Safer Solvents and Auxiliaries
 6. Energy Efficiency
 7. Renewable Feedstocks
 8. Reduce Derivatives
Pravadoline,  9. Catalysis
a potential non-steroidal  10. Design for Degradation
 11. Real-time Analysis for Pollution Prevention
anti-inflammatory drug
 12. Safer Chemistry for Accident Prevention

49 50

Green Aspects Green Aspects

 The yeild for preparing Ionic liquid is as high 99%. (Principle 2)
 The high concentration of highly acidic species that can be immobilized
in ionic liquids and that leads to a highly reactive catalytic phase
 Seperation of Ionic liquid is easy , just by filtration. allowing for fast reactions under mild conditions. In fact, acidic ionic
liquids catalyze all reactions that are conventionally catalyzed by AlCl3,
but without suffering the disadvantage of the low solubility of AlCl3 in
 Reaction condition is mild .(Principle 12) many solvents.
(Principle #3,5,9)

 No byproducts in the preparation .(Principle 8)  The liquid nature of the catalytic phase eliminates the heat and mass
transfer problems frequently encountered with heterogeneous Friedel–
Crafts-catalysts and make the reaction get high yield .(Principle 2)

 The miscibility gap of most ionic liquids with alkylated aromatics allows
for product isolation by simple decantation.(Principle #1,7)

51 52

Green Aspects Conclusion

 Ionic liquid also act as solvent in this
reaction ,it prevents the waste of solvent.
(Principle 1)
Ionic liquid can be used directly for the next
run after removing the solvent. Principle 7
 Ionic liquids ,as the new materials of multifunction , are widely
used in various of fields.
 Environmently-friendly reaction process have vigorously been
studied from the standpoint of green chemistry and based on
the properities of easy separation , low toxicity , selective
miscibility , ILS play an important role in organic synthesis as
the green alternative solvent.
 Withe the development of multifunctional ILS , we can expect
IlS would apply in more fields .

53 54

9
 11/14/2021

55

10