BİYOLOJİ 9.

SINIF

CANLILAR DÜNYASI

Virüsler
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

BAKTERİLER

• Virüsler, biyolojik varlıklar ARKELER

olarak kabul edilseler de
hiçbir canlı âlemi altında PROTİSTLER

sınıflandırılamayan özel bir BİTKİLER

gruptur.
MANTARLAR

HAYVANLAR
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsler, bakterilerden daha

küçük, elektron mikroskopları
ile görülebilen çubuk, küre,
elips veya spiral şekilli
nükleoprotein taneciğidir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

Zarf
Kapsül

Zarf
Proteini Kalıtım materyali
(DNA veya RNA)
 Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

BAŞ

• Kendilerine ait
sitoplazmaları ve
enzim sistemleri
BOYUN bulunmadığından
metabolik aktivite
KUYRUK
gerçekleştiremez.
 Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

Virüsler; protein kılıf ile sarılmış, DNA veya RNA’ya sahiptir.

 Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsler, sadece canlı

bir hücrenin içerisinde
canlılık özelliği
gösterebilen zorunlu
hücre içi parazitlerdir.

• Canlı dışındaki
ortamlarda kristalleşir.

Bakteri hücrelerinde çoğalan virüslere bakteriyofaj denir.

Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

1.

Virüsün bakteriye
tutunması ve DNA'sını
bakteri hücresi içine
bırakması
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

2.
Bakteri DNA'sının
parçalanması
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

3.
Virüs DNA'sının
eşlenmesi, virüs
proteinlerinin sentezi
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

4.
Virüs Virüslerin çoğalması
ve bakteriyi parçalayarak
serbest kalması
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsler konak hücrenin

enzim ve enerji sistemleri
ile ham madde
kaynaklarını kullanarak
kendilerini hızlı bir şekilde
çoğaltır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsler belirli bir canlıyı, o

canlının belirli bir dokusunu ve
o dokudaki belirli bir hücreyi
enfekte edebilir.
 Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

Örneğin;

• Hepatit virüsü karaciğeri,

• Kuduz ve çocuk felci virüsü sinirleri,
• Suçiçeği ve uçuk virüsü deriyi ve
• HIV akyuvar hücrelerini

enfekte eder.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsler; pH, radyasyon, sıcaklık

değişimlerinden ve kimyasal
maddelerden çabuk etkilenir.

• Virüsler, mutasyona kolay

uğradığından hızlı bir şekilde form
ve konak değiştirebilir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Hava, su, doğrudan temas, vücut

sıvıları ve diğer canlılar yoluyla bulaşıp
hastalıklara yol açar.

• Viral hastalıklara karşı bağışıklığı

sağlamak amacıyla aşı, koruyucu ve
tedavi edici olarak da serumlar
kullanılır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsle enfekte olan insan

hücreleri, virüse karşı
savunma sağlayan
interferon denilen bir
protein salgılar.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsler kullanılarak çok sayıda

deneysel çalışma yapılmıştır.

• Virüsler sayesinde DNA

eşlenmesinin mekanizması ve
birçok hastalığın oluşumu
aydınlatılmıştır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Genetik mühendisleri
virüsleri kullanarak
bir organizmadan
diğerine gen aktarımı
yapabilmişlerdir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüsler, kanser ve bazı

kalıtsal hastalıkların gen
terapisi ile tedavi edilmesinde
yeni imkânlar sunmaktadır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

1.
Hücreler hastadan
çıkarılır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

2.
Laboratuvarda virüsün
yapısı hastalık
oluşturmasını
önleyecek şekilde
değiştirilir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

3.
Virüsün içine bir gen
eklenir ve değiştirilen
virüs hastanın
hücreleriyle karıştırılır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

4.
Hastanın hücreleri
genetik olarak değişir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

5.
Değiştirilmiş hücreler
hastaya enjekte edilir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

6.
Genetiği değiştirilmiş
hücreler istenen
protein veya hormonu
üretir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

VİRÜSLER VE
SAĞLIĞIMIZ
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

a) Grip

• Grip virüsleri, genetik

materyali RNA olan üst
solunum yollarına etki eden,
hava yoluyla bulaşabilen
virüslerdir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Grip virüsleri çok hızlı

değişime uğradığından
aşı ile kazanılan
bağışıklık yeni virüsler
için etkisiz kalmaktadır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

b) Uçuk (Herpes)

• Uçuk, Herpes simplex adı

verilen virüsün neden olduğu
bulaşıcı bir cilt hastalığıdır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Uçuk hastalığında ağız

kenarlarında, dudaklarda ve
genital bölgede içi sıvı dolu
küçük kabarcıklar oluşur.

• Bu dönemde virüs oldukça

bulaşıcıdır.
 Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Hastalığın bulaşmaması için

hasta kişinin özel eşyaları
kullanılmamalı ve hasta ile
doğrudan temas edilmemelidir.

• Kabarcıkların patlaması
virüsün yayılmasına neden
olur.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

c) Kuduz

• Genellikle kedi, köpek, tilki,

sincap, yarasa gibi memeli
canlılar arasında yaygındır.

• Seyrek olarak insana geçer.

Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Kuduz virüsü konak canlının sinir

hücrelerini enfekte eder.

• Bütün memeli canlılar kuduz hastalığına

yakalanabilmelerine karşın bazı türleri
hastalığı bulaştırır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Kuduz olduğundan şüphelenilen

hayvanlardan uzak durulması,
en yakın sağlık kuruluşuna ve
belediyeye bildirilmesi
gerekmektedir.

• Kuduz hastalığından korunmada

en etkili yol aşı olmaktır.
 Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

ç) Hepatit B

• Hepatit B, sarılık hastalığının bir çeşididir.

• Hepatite sebep olan virüslerin A, B, C, D

ve E şeklinde çeşitleri vardır.

• Bu virüsler karaciğer hücrelerini enfekte

ederek kanser, siroz gibi ciddi
hastalıklara yol açar.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Hepatit B virüsü; kan, vücut sıvıları

ve doğrudan temas sonucu
bulaşabilir.

• Özellikle insanların toplu olarak

bulunduğu, beslendiği yerlerde bu
hastalığın bulaşma riski
artmaktadır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Hepatit B virüsü vücuda girdikten

sonra 40 ila 80 gün arasında
değişen uzun bir kuluçka dönemi
geçirir.

• Baş ağrısı, ateş, yorgunluk,

hâlsizlik, kırıklık, iştahsızlık, bulantı,
kusma, karın ağrısı, üşüme gibi
enfeksiyon belirtileri görülür.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

d) AIDS

• AIDS, Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği

Sendromu anlamına gelen İngilizce
kelimelerinin baş harflerinden oluşan,
insan bağışıklık yetmezliği virüsünün
(HIV) sebep olduğu çok tehlikeli bir
hastalıktır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Afrika’da bir şempanze türünde

gribe sebep olan virüsün (SIV)
değişime uğrayarak insanda
hastalığa sebep olduğu
bilinmektedir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Virüs, hasta kişinin bağışıklık

sisteminin tamamen çökmesine
ve diğer basit hastalıklardan bile
ölmesine yol açmaktadır.
 Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Gece terlemeleri, yüksek ateş, hızlı

kilo kaybı, hâlsizlik, devamlı
öksürük, özellikle ağızda mantar
enfeksiyonu, deri döküntüleri,
sindirim sistemi bozuklukları,
menenjit gibi hastalıkların görülmesi
AIDS hastalığının belirtileridir.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Güvenli olmayan cinsel ilişki,

hijyenik olmayan cerrahi
müdahaleler, kanında HIV bulunan
kişinin kanının sağlıklı kişiye
transferi gibi yollarla bulaşan bir
hastalıktır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

Viral Hastalıklardan
Korunmak İçin Neler
Yapılmalı?
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Yemekten önce ve sonra,

tuvaletten önce ve sonra eller
sabun ve bol su ile iyice
yıkanmalı.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Kişisel temizliğe ve hijyene

özen gösterilmeli, hastalık
durumunda insanlarla
doğrudan temastan
kaçınılmalı.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Toplu yaşanılan yerlerde

öksürürken, aksırırken
ağız bir mendille
kapatılmalı.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• İçme ve kullanma suyu

ihtiyacı güvenli
kaynaklardan karşılanmalı,
şüpheli durumlarda içme
suları kaynatılmalı veya
klorlanmalı.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Çiğ tüketilen meyve ve sebzeler,

bol su ile yıkandıktan sonra
tüketilmeli.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Gıdalar, olabildiğince taze

tüketilmeli ve buzdolabında
saklanmalı, açıkta satılan ve
son kullanma tarihi geçmiş
ürünlerden kaçınmalı.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Hayvansal gıdalar iyice

pişirilmeli, soğuk hava
odalarında saklanmalı.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

• Hastalıklara karşı aşı

yaptırılmalıdır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

Örnek:

Virüslerle ilgili olarak aşağıda verilen

ifadelerden hangisi doğru değildir?

A) Hücre dışında kristalleşebilir.

B) Ribozomlarında protein sentezi yapabilir.
C) Bir virüs çeşidi sadece belirli bir hücre
çeşidini enfekte edebilir.
D) Virüsler zorunlu hücre içi parazitlerdir.
E) Kalıtım materyali olarak DNA veya RNA taşır.
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji

Örnek:
AIDS ve etkeni olan virüsle ilgili;

I. Virüs bulaştıktan sonra kuluçka süresi görülür.

II. AIDS etkeni virüs, bağışıklık sağlayan hücreler
olmadan üreyemez.
III. AIDS bulaşmasını önlemek için sağlıklı kan
kullanılmalıdır.

açıklamalarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
B) Yalnız III
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji
Virüsler 9. Sınıf Biyoloji