BİYOLOJİ 9.

SINIF

YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ

Hormonlar ve Vitaminler
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

Hormonlar

• Hormonlar; belirli hücre

tiplerinden salgılanan ve
hedef hücreler üzerinde
düzenleyici etki gösteren
organik bileşiklerdir.

• Amino asit, protein veya

steroit yapılı olabilirler.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• Hormonlar; büyüme, gelişme,

üreme ve homeostaziyi sağlama
gibi görevleri yerine getirir.

• Az ya da çok salınması metabolik

rahatsızlıklara yol açar.

• Hayvanlarda özel bezler tarafından

üretilen hormonlar, kan ve vücut
sıvılarıyla hedef organlara taşınır.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• Bitkilerde üretilen hormonlar

büyüme, çiçeklenme, meyve
oluşumu, yaprak dökümü gibi
olayları düzenler.

• Bazı hormonlar üretildikleri doku ya

da organlarda etki gösterirken
bazıları da farklı doku ve
organlarda etki gösterir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

Vitaminler

• Vitaminler, genelde insan

vücudu tarafından
üretilemediğinden besinler
yoluyla dışarıdan hazır
alınmaları gerekir.

• Bitkiler ihtiyaç duyduğu

vitaminlerin tümünü kendileri
üretir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• Vitaminler vücutta enerji verici olarak

kullanılmaz.

• Ancak enerji dönüşüm olaylarında ve

biyokimyasal tepkimelerde enzimlerin
yardımcı grupları olarak görev aldığı için
düzenleyici moleküllerdir.

• Bazı vitaminler vitamin öncülü

(provitamin) şeklinde vücuda alındıktan
sonra işlevsel hale dönüştürülebilir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• Vitaminler basit yapılı olduğundan

sindirime uğramaz ve hücre
zarından doğrudan geçebilir.

• Vitaminlerin birçoğu yüksek

sıcaklık, ışık, asit-bazdan etkilenir
ve oksijen varlığında yapısı
bozulabilir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

Vitaminler

Yağda Çözünenler Suda Çözünenler

• A vitamini • B vitamini
• D vitamini • C vitamini
• E vitamini
• K vitamini
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

a) Yağda Çözünen Vitaminler

• Vücutta depolanabildiğinden
eksiklikleri geç hissedilir.

• Dokularda aşırı birikimi toksik

etki yapar. Bu durumda vitamin
zehirlenmesi (hipervitaminoz)
meydana gelir.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• Yağda çözünen vitaminlerin

bağırsaklardan emilebilmesi için yağların
sindiriminde ve emiliminde problem
olmaması gerekir.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

A vitamini:

• Balık, karaciğer, tereyağı,

yumurta sarısı ve yağlı sütte,
koyu yeşil-sarı yapraklı
sebzelerde, havuçta, patateste
ve meyvelerde bol miktarda
bulunur.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• Besinlerle provitamin A
şeklinde alınıp ince
bağırsak ve karaciğerde A
vitaminine dönüşür.

• Görme, büyüme, üreme,

bağışıklık, kan yapımı ve
embriyo gelişimi için
gerekli olan bir vitamindir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

A Vitamini Eksikliğinde:

• Kemik ve diş gelişiminde problemler, deride kuruma ve pullanma,

gece körlüğü, vücut direncinin azalması gibi rahatsızlıklar görülebilir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

A Vitamini Fazlalığında:

• A vitamininin uzun süre yüksek

dozda alınması durumunda
vücutta zehirlenme belirtileri
görülür.

• Deri, avuç içi ve ayak tabanları

sarı bir renk alır.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

D vitamini:

• Balık yağı, yumurta sarısı,

karaciğer, süt ve tereyağında
bol bulunur.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• D vitamini ihtiyacını karşılamanın

diğer bir yolu da güneş ışığından
yeterince yararlanılmasıdır.

• Ultraviyole ışınlarının etkisiyle deride

üretilen bir öncü madde karaciğer ve
böbreklerde aktifleştirilerek D
vitaminine dönüştürülür.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• D vitamini, kalsiyum ve
fosforun ince bağırsaklarda
emilmesini ayrıca kemik ve
dişlerde depolanmasını sağlar.

• İdrarla kalsiyum ve fosfor

atılımını azaltır.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

D Vitamini Fazlalığında:

• Kanda kalsiyum düzeyi artar,

damar sertliği, böbrek taşı ile
vücudun çeşitli bölgelerinde
kireçlenmeler görülür.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

D Vitamini Eksikliğinde:

• D vitamini eksikliğinde çocuklarda uzun kemiklerde eğriliklerle ortaya

çıkan raşitizm, büyüme ve gelişmede gerileme, ilerleyen yaşlarda
osteoporoz (kemik erimesi), osteomalazi (kemik yumuşaması) gibi
kemik kayıplarına bağlı oluşan hastalıklar görülür.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

E vitamini:

• Bitkisel yağlar, yeşil yapraklı

sebzeler, fındık, badem, ceviz
gibi yağlı tohumların embriyo
kısmı ve kuru baklagillerde bol
bulunur.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• E vitamini doymamış yağ

asitlerinin oksitlenmesini
engeller.

• Oksijen ile bozulmayı önleyen

(antioksidan) özelliğinden dolayı
hücrelerin daha uzun süre
yaşamasını ve yenilenmesini
sağlar.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

E Vitamini Eksikliğinde:

• Kısırlık, kaslarda yorgunluk, karaciğer hastalıkları, kırmızı kan

hücrelerinin kolayca parçalanması gibi sorunlar görülmektedir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

K vitamini:

• Bağırsaklarda bakteriler
tarafından sentezlenir.

• Aynı zamanda yeşil yapraklı

sebzeler, yeşil çay, karnabahar,
marul, lahana, ıspanak ve sığır
karaciğerinde bol miktarda K
vitamini vardır.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• K vitamini, kanın
pıhtılaşmasını sağlayan
proteinlerin sentezi için
gereklidir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

K Vitamini Eksikliğinde:

• Belirtilerin en önemli özelliği kanayan bir dokudan kan kaybını

engelleyen pıhtılaşmanın gerçekleşmemesi ve kanamanın
durdurulamamasıdır.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

b) Suda Çözünen Vitaminler

• Vücutta depolanmaz.

• Fazlası böbrekler yardımıyla

vücut dışına atılır.

• Eksiklik belirtileri, yağda

çözünen vitaminlere göre daha
çabuk görülür.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

B Grubu Vitaminler:

• Yağsız et, beyin, yürek, böbrek,

karaciğer, yumurta, tavuk eti,
balık, işlenmemiş tahıllar, yer
fıstığı, fındık, ceviz gibi kuru
yemişler, yağlı tohumlar ile
kepekli ekmekte bol miktarda
bulunur.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

• B grubu vitaminler
metabolizmada daha çok
koenzim olarak görev yapar.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

B Grubu Vitaminlerinin Eksikliğinde:

• Yorgunluk, hâlsizlik, iştahsızlık, sindirim, sinir sistemi

hastalıkları, unutkanlık, cilt sorunları, katarakt ayrıca
gelişim geriliği gibi sağlık problemleri ortaya çıkar.

• Pellegra, beriberi ve anemi (kansızlık) gibi hastalıklar

baş gösterir.
 Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

C vitamini:

• Kuşburnu, kivi, mandalina,

portakal, limon gibi turunçgiller;
kırmızı ve yeşilbiber, koyu yeşil
yapraklı taze meyve ve
sebzeler C vitamini kaynağıdır.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji

C Vitamini Eksikliğinde:

• Diş etlerinde ve deride küçük kanamalar, bağışıklık sisteminde

zayıflama, iştahsızlık, hâlsizlik, anemi ve eklemlerde şişme görülebilir.
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji
Hormonlar ve Vitaminler 9. Sınıf Biyoloji