ÇOCUKLARDA VİTAMİNLER

VE RAŞİTİZM

Doç. Dr. Gül KESKİN

Pedodonti Anabilim Dalı
 Vitaminler, hücresel metabolik reaksiyonlar için çok az
miktarları yeterli olan, eksikliğinde klinik bozukluklar
gelişen organik bileşiklerdir.
 Vücut tarafından yapılmadıkları için, besinlerle
sağlanmaları gerekir.
 Beslenmede önemli olan başlıca vitaminler A, B, C, D, E, ve
K vitaminleridir.
 Bir kısım vitaminler besinlerle aktif şekilde, bir kısmı ise
provitamin olarak bulunur.
 Provitaminler vücutta aktif vitamine dönüşürler (Örn: yeşil
ve sarı renkli meyve ve sebzede bulunan karoten bir
provitamindir, bağırsak mukozasında enzimatik aktivite
ile vitamin A’ya çevrilir).
A VİTAMİNİ:
 Karaciğer, balık yağı, süt, peynir, tereyağı ve
yumurta sarısı gibi hayvansal besinlerde bulunur.
 A vitamini tipi olan beta-karoten sebzelerde
bulunur (örn: havuç, yeşil sebzeler, domates, kayısı,
muz, erik, şeftali gibi).
A VİTAMİNİ
FAYDALARI
 prostat kanseri, ağız kanseri ve akciğer kanseri gibi ölümcül
sonuçlar doğurabilecek hastalıklara yakalanma riskinizi
azaltıyor.
 saçlardaki ve ciltteki aşırı yağlanmanın önüne geçiyor.
 Kişinin loş ışıkta ve karanlıkta da görebilmesini sağlayan A
vitamini, göz sağlığını koruyor. A vitamini eksikliğinde ortaya
çıkan gece körlüğünün ilerlemesi durumunda kişide tam
körlük de gelişebiliyor.
 doğal bir antioksidan olarak vücudumuzu zararlı maddelerden
arındırıyor.
 Epitel doku üretiminden ve onarımından sorumlu olan A
vitamini; mukoz mebranları da koruyor. A vitamini
eksikliğinde kişi başta solunum sistemi enfeksiyonları olmak
üzere mukoz mebranların enfeksiyon kapması sonrasında
görülen hastalıkları kolay bir şekilde kapabiliyor.
 Yaraların iyileşmesi üzerinde de etkili olan A vitamini
eksikliğinde kişinin vücudunda bulunan yaralar ve ameliyat
yaralarının kapanması, uzun bir zaman alabiliyor.
A VİTAMİNİ:
 Etkileri:
 1- En önemli etkisi göz üzerinedir (Retinanın
normal işlev yapmasını sağlar, ışığa duyarlılıkta
gereklidir).
 2- Epitelyal yapıların bütünlüğünü korur.
 3- Kemik ve diş gelişiminde gereklidir.
 4- Osteoblast ve osteoklast aktivitesinde
gereklidir.
 5- Dentin oluşumunda etkili hücreleri organize
eder.
 6- Mine-dentin, dentin-sement sınırının şeklini
tayin eder.
A VİTAMİNİ:
 Eksikliğinde:
 Karanlığa uyum bozulur ve gece körlüğü oluşur.
 Deride keratinizasyon oluşur.
 Büyüme ve gelişimde gerilik meydana gelir.
 Ameloblastlarda dejenerasyon oluşur.
 Odontoblast sırası bozulur ve sonucunda dentin
formasyonu anormal şekildedir.
 Alveoler kemik formasyonu gecikir, sement kalınlaşır.
 Sürme gecikir, tam eksikliğinde durur.
 Periodontal aralıktaki fibriller dejenere olur.
 Tükürük kanallarında hipoplazi, dejenerasyon
görülür.
 Ankiloze dişler görülür.
C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT):
 Kaynağı bitki ve meyvelerdir (turunçgil,
domates, çilek, lahana ve yeşil sebze gibi)
C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT):
 Etkileri:
 Diş, kemik, bağ dokusu ve deride kollajen ve
mukopolisakkaritlerin oluşumunda rol oynar.
 Demirin emilmesini kolaylaştırır.

 Yara iyileşmesini hızlandırır.

 Virüs ve bakteri öldürür.

 Oksitlenmeyi önler, yiyecek korunmasında

etkindir.
C VİTAMİNİ (ASKORBİK ASİT):
 Eksikliğinde:
 Alveol kemiğinde atrofi ve dişlerde sallanma

 Peteşial kanamalar
 Pulpa damarlarında dilatasyon ve hemorajinin odontoblastları etkileyerek
irregüler dentin (osteodentin) oluşturması
 Odontoblastlarda atrofi, dentin kanallarının sayısında azalma,
doğrultusunda bozukluk ve predentinde genişleme, ameloblastlarda
genişleme
 Alt ekstremitede ağrı
 Eklemlerde sıcaklık

 Yumuşak doku etkilenmesi, gingivitis

gözlenmesi
 -Eksiklik dişler sürmeden önce ise
dişetlerinde peteşi, hematom,
 -Eksiklik dişler sürdükten sonra ise,
gingivitis, kırmızı, şiş kanamalı dişeti,
periodontal aralıkta genişleme
 Tedavide oral veya parental askorbik
asit yeterlidir.
E VİTAMİNİ:
 Bitkisel yağlarda özellikle soya, mısır, fıstıkta
çok bulunur.
E VİTAMİNİ:
 Etkileri:
 Kuvvetli antioksidandır.

 Ağıziçi lezyonlara etkisi bilinmemekle beraber,

eksikliğinde mine hipoplazisi ve erüpsiyonda
gecikmeye neden olduğu ileri sürülür.
K VİTAMİNİ: KOAGULASYON
VİTAMİNİ
 Yumurta sarısı, ıspanak, yeşil sebze ve peynirde
bulunur
K VİTAMİNİ: KOAGULASYON
VİTAMİNİ

 Etkileri:
 Pıhtılaşmayı sağlar( karaciğerde protrombin
formasyonuna etkilidir).
 Tükürük bakterilerinin etkisini inhibe eder.
K VİTAMİNİ: KOAGULASYON
VİTAMİNİ
 Eksikliğinde:
 Deride ekimoz, peteşi

 Gingivada lokal irritasyona bağlı kanama

 Diş çekimi esnasında kanama görülür.

B VİTAMİNİ
 Thiamin (B1):
 *En çok et ve kuruyemişde bulunur.
Etkileri:
 Sinir sisteminin çalışmasını düzenler.
 Kas tonusunu ayarlar.
B VİTAMİNİ
 Thiamin (B1):
 Eksikliğinde:

 1- Beriberi hastalığı görülür.

 -İştahsızlık
 - Karbonhidratlı gıda ve tek taraflı beslenenlerde görülür
 -Ağız mukozası, dil, dudak ve gingivada herpes lezyonlarına
benzer veziküller oluşur
 -Oral mukozada ödem ve gingivitis
 -Nevraljik ağrılar vardır.
B VİTAMİNİ
 Riboflavin (B2):
 ***Çocuklarda ençok görülür.
 Etkileri:
 Büyüme ve gelişmede etkilidir
 Enerji metabolizmasında etkilidir
 Epitelyal dokuları korur
 Sinir sisteminde etkilidir
 Mukoza ve deriyi yeniler
B VİTAMİNİ
 Riboflavin (B2):

 Eksikliğinde:
 Mor renkli glossitis
 Nazolabial kıvrıntı, göz kapağı ve kulakda seboraik dermatitis
 Dil, dudak ve ağız mukozasında yanma
 Yemek yeme ve yutkunmada zorluk
 Angular çeliosis
 Ağız buruşmuş görünümde
 Alveol kemiğinde oluşan rezorpsiyona bağlı dişlerde lüksasyon görülür.
B VİTAMİNİ
 B12(CYANOCOBALOMİN):
 Etkileri:

 1-Kırmızı kan hücrelerini sentezinde

 2-Sinir sisteminin miyelin sentezinde etkilidir.

 En çok karaciğer, et, yumurta, peynir ve balıkda

bulunur.

 Eksikliğinde:
 -Permisiyoz anemi

 -Atrofik glossitis görülür.

D VİTAMİNİ:
 D2---ergokalsiferol:
 -Bitkisel kaynaklıdır.

 -Deniz yosunu ve mantarda çoktur.

 D3--- kolekalsiferol:

 -İnsan ve hayvan derisindeki 7-

dehidrokolesterolun ultraviole ile etkileşimi
neticesinde oluşur.
 D4--- 22-dihidroergokalsiferol:

 -Gıdada yoğun şekilde bulunmaz.

 D2 ve D3 aynı oranda vücut için önemliyken, D4
pek önemli değildir.
D VİTAMİNİ:
 Deriden D vitamini sentezini etkileyen
faktörler:
 Mevsimler ve coğrafi enlemler: Sonbahar ve kış
aylarında yeryüzüne gelen u.v. ışın miktarı
azalır. Enlem artışı ile sentez edilen miktar
azalır.
 Yaş: Deri kalınlığı yaşlanmayla beraber azalır ve
derideki 7-dehidrokolesterol miktarı da yaşa
bağımlı olarak azalır.
 Giysi, cam ve koruyucu kremler:

 Deri pigmentasyonu: Koyu tenlilerde sentez

edilen miktar azalır.
D VİTAMİNİ:
 D vitamini yetmezliğine yol açan hastalıklar ve
ilaçlar:
 Kronik karaciğer hastalığı
 Böbrek fonksiyonlarının kaybı
 Sistik fibroza
 Antikonvulziv ilaçlar
D VİTAMİNİ:
 D vitamini etkileri:
 Primer etkileri:
 Bağırsaklardan kalsiyum emilimini arttırır
 Kemiklerden kalsiyumun kana geçmesini arttırabilir
(Bu etki parathormon varlığında etkilidir)
 Böbrek tübülüslerinden kalsiyum, fosfat ve amino
asit reabsorbsiyonunu arttırır.
 Sekonder etkileri:
 Bağırsaklardan fosfat emilimini arttırır
 Kemik matriksinde mineralizasyonu sağlar
 Serum alkalen fosfat düzeyini düşürür
 Paratroid hormon sentezini engeller
 İdrarla kalsiyum atılımını etkiler.
D VİTAMİNİ:
 Besinsel kaynakları:
 En çok balık yağında bulunur. Endüstriel süt, margarin, tereyağı
ve bebek sütleri genellikle D vitamini ilavesi ile
zenginleştirilmiştir. İnek sütü ve anne sütündeki D vitamini
günlük gereksinimi karşılayacak miktarda değildir. Son yıllarda
anne sütüyle beslenme süresinde ayrıca D vitamini verilmesi
gerektiği bildirilmektedir.
D VİTAMİNİ:
 Eksikliğinde:
 Raşitizm:
 Büyümekte olan organizmanın kalsifikasyona hazır iskelet
sisteminde mineralizasyonun gecikmesi sonucu oluşur. Kimyasal
olarak kemiğin mineral içeriğinin azalmasıyla karakterizedir.
Yetişkinlerde yan epifizlerin kapanmasıyla hastalık osteomalazi
adını alır.
D VİTAMİNİ:
 Raşitizmde etyolojiyi etkileyen faktörler:
 1-Büyüme hızı: Prematürede büyüme hızı fazla,
kalsiyum, fosfor, vitamin deposu azdır, raşitizme
kolay yakalanır.
 2-Genetik faktörler:

 3-Irk: Siyah ırkda fazla görülür.

 Sosyo-ekonomik düzey: Düşük düzey raşitizmi

arttırır.
RAŞİTİZM
 Sınıflama:
 D vitamini eksikliğine bağlı raşitizm:
(beslenme ile ilgili raşitizm)
 D vitaminine dirençli raşitizm: (ailesel
hipofosfatemi: kalsiyum ve fosfor
metabolizmasındaki bozukluklarla oluşan
tipi)
 D vitaminine bağımlı raşitizm: D vitamini
yapımı ve kullanımındaki bozukluk sonucu
oluşan tipi)
 D vitamini eksikliğine bağlı raşitizm:
 *Bağırsaklardan kalsiyum emilimi azalır ve
sonucunda kan kalsiyum düzeyi parathormon
salgısını uyarır ve kemiklerden kalsiyum
mobilizasyonu ile kan kalsiyum mobilizasyonu ile
kan kalsiyum düzeyi normal sınırda tutulur.
 *Deride solukluk
 *Saç dökülmesi
 *Terleme
 *Abdominal kasların güçsüzlüğü nedeniyle karın
şiş
 *Kaslar zayıf gelişme ve böylece ayakta durma ve
yürüme gecikme
 D vitamini eksikliğine bağlı raşitizm:
 Ağız ve diş bulguları:
 *Fontanellerde geç kapanma
 *Kemikleşme noktalarında geç belirginleşme vardır.
 *Mandibula açısında genişleme
 *Damak kubbesinde derinleşme, burun boşluğunda
daralma
 *Periodontal aralıkta daralma ve lamina durada
belirsizlik
 *Mine ve dentinde matriks oluşumunda ve
mineralizasyonda bozukluk
 *Özellikle süt dişlerinin sürme ve düşme
zamanlarında gecikme görülür.
 D vitaminine dirençli raşitizm (ailesel
hipofosfatemi):
 *Genetik kökenli
 *Çocuklarda görülen en belirgin özellik eğik
ve çarpık bacaklar
 *Çocuklarda ördek yürüyüşü
 *Çocuklarda boy uzamasında gecikme
 D vitaminine dirençli raşitizm (ailesel
hipofosfatemi):
 Ağız içi bulguları:
 *Sıklıkla görülen en karakteristik bulgu
multible spontan diş abseleridir.
 *Pulpa aşırı geniş ve pulpa boynuzları mine-
dentin sınırına uzanır.
 *Dentin mineralizasyonu kusurludur.Ağız
sıvısındaki mikroorganizmalar mineyi geçerek
pulpaya ulaşması sonucu periapikal enfeksiyon
ve abse oluşur.
 D vitaminine dirençli raşitizm (ailesel
hipofosfatemi):
 Tedavisinde;
 Kök kanal tedavisi başarılı olmayabilir.

 Tüm kronun kaplanması proflaktik olarak

faydalı olur.
 Uygulanan asit minedeki çatlaktan sızarak
pulpaya ulaşacağı için sealant kullanımı
önerilmez.
 D vitaminine bağımlı raşitizm:
 *Genetik kökenli
 *Tip 1 ve tip 2 şeklindedir.
 D vitamini hipervitaminozu:
 *Fazla dozda sentetik preparat alımı sonucu
gelişir.
 *Sindirim bozukluğu

 *Böbrek bozukluğu

 *Hiperkalsemi

 *Hipersementoz sonucu diş ankilozu görülür

ANTİOKSİDANLAR
 Organizmada tüm metabolik işlemlerin yürütülmesi
esnasında zararlı olabilecek bileşikler de oluşur.
Bunların en önemlileri serbest radikallerdir:
 *superoksit
 *hidrojen peroksit
 *hidroksil
 *kimyasallar (aneztezik madde, bazı antibiotik ve
antineoplastik ajanlar)
 *radyasyon
 *enflamasyon
 *mikroorganizmaların öldürülmesi
 *yaşlanma
 *sigara
 Tüm bu serbest radikallerden korunmamızı
sağlayan antioksidanlardır.
 Enzimatik antioksidanlar:
 *glutatyon peroksidaz
 *katalaz
 *superoksit dismutaz (SOD)
 Non-enzimatik antioksidanlar:
 *vitamin E
 *vitamin C
 *beta karoten
 *çinko
 *selenyum