2

Basic Literacy Learning Material

Basic Literacy Learning Material

Bureau of Alternative Learning System
DEPARTMENT OF EDUCATION
 Mga Karapatan: Alamin at Pangalagaan

Karapatang-Ari 2013
Bureau of Alternative Learning System
DEPARTMENT OF EDUCATION

Pag-aari ng Kawanihan ng Alternatibong Sistema sa Pagkatuto, Kagawaran ng Edukasyon ang modyul na ito. Ang alinmang
bahagi nito ay hindi maaaring ilathala o kopyahin sa anumang paraan o anyo nang walang nakasulat na pahintulot mula sa
organisasyon o ahensiya ng pamahalaang naglathala.

Inilathala sa Pilipinas ng:

Bureau of Alternative Learning System

Department of Education
3/F Mabini Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines
Tel No.: (02) 635-5188 Fax No.: (02) 635-5189
 Panimula

Ang modyul na MGA KARAPATAN: ALAMIN AT

PANGALAGAAN ay tungkol sa mga karapatang tinatamasa
ng bawat mamamayang Pilipino. Ipinakikilala nito sa mga
mag-aaral ng Basic Literacy ang ilan sa mga karapatang sibil
at politikal na karaniwan sa bawat mamamayan.

Maraming mga karapatan ng mga Pilipino ang nasasaad

sa Konstitusyon o Saligang Batas. Sa dahilang hindi maaaring
mailahad ang lahat ng ito sa iisang modyul, pinapaalalahanan
ang tagapatnubay na nakasalalay sa kaniyang masigasig
na pagtuturo ang isang malawak na pagtalakay sa lahat ng
karapatan ng mamamayan. Matatagpuan sa mga kasunod
na modyul sa antas elementarya at sekundarya ang mga
babasahin tungkol dito.
 Dapat tiyakin ng tagapatnubay na maisasagawang
mabuti ang mga talakayan sa modyul sa tulong ng mga
larawan, teksto, at mga gawain bago subukin ang kakayahan
ng mga mag-aaral sa pagbasa, pagsulat at pagkukuwenta.
Sa ganitong paraan, inaasahang magiging mabisa, kapaki-
pakinabang, at kawili-wili ang pagkatuto ng mga mag-aaral.

Inaasahang pagtitibayin ng tagapatnubay ang mga

karanasang makukuha sa modyul sa pamamagitan ng mga
karagdagang araling gaya ng nililinang ng modyul na ito.
 Aralin 1:

Bilang Mamamayan,
Ikaw ay may Karapatan

1
 Pakinggan Natin

2
 Kilalanin Natin

Alamin ang mga karapatang sibil ng mamamayan.

3
 Bigkasin Natin
karapatan
ka ra pa tan
k a r a p a t a n
karapatan

mabuhay
ma bu hay
m a b u h a y
relihiyon mabuhay paglilitis
re li hi yon pag li li tis
r e l i h i y o n p a gl i l i t i s
relihiyon mamamayan paglilitis
ma ma ma yan
mamamayan
pagsasarilinan mamamayan pananalita
pag sa sa ri li nan pa na na li ta
pagsa sarilinan pananalita
pagsasarilinan ari-arian pananalita
a ri – a ri an
a r i – a r i a n
ari-arian

4
 Pag-usapan Natin
Ito ang mga karapatang sibil ng mamamayan.

ma bu hay re li hi yon

pa na na li ta ma ma ma yan ka li hi man

ka so ari - ari an
5
 Tandaan Natin

• Bawat mamamayan ay may karapatang

sibil tulad ng:
- karapatang mabuhay,
- karapatan sa malayang pananalita at
pamamahayag,
- karapatan sa privacy o sa pagsasarilinan,
- karapatan sa pagpili ng relihiyon, at
- karapatan sa pagkakaroon ng mga
ari-arian.

6
 Subukin Natin
Pag-ugnayin ang larawan at tamang salitang
tinutukoy nito sa pamamagitan ng guhit.
ma bu hay
su lat
a ri - a ri an
re li hi yon
pa na na li ta
pag li li tis
ma ma ma yan

7
 Subukin Natin
Isulat kung sa anong titik nagsisimula ang salitang
isinisimbolo ng mga larawan.

1.) _____ amamayan

2.) _____ uhay

3.) _____ elihiyon

4.) _____ aglilitis

5.) _____ ri-arian

8
 Subukin Natin

Isulat ang nawawalang pantig ng pangalan ng

nasa larawan.

__ __ hay Re__ __hiyon

Mama__ __yan Pag__ __litis

9
 Isulat Natin
Bakatin sa sagutang papel.

10
Isulat Natin
Gayahin sa sagutang papel.
karapatan

mabuhay

relihiyon

11
 Isulat Natin
Gayahin sa sagutang papel.
paglilitis

ari-arian

mamamayan

12
Gayahin sa sagutang papel.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Halimbawa:

0 2 4

Isulat muli.

13
 Pag-usapan Natin (Bilangin Natin)
Bilangin at bilugan ang tamang bilang na nasa
larawan.

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

1 2 3 4 5

14
 Subukin Natin

A. Isulat ang tamang sagot sa sagutang papel.

1. Karapatang mabu
2. Pumili ng relihi

3. Pagkakaroon ng ari-ari

4. Malayang panana

5. Makatarungang paglili

15
B. Isulat sa sagutang papel ang tamang bilang na
tinutukoy sa larawan.

1. May ______ sulat akong tinanggap.

(1, 2, 3)

2. May ______ sanggol na isinilang

kahapon.
(3, 4, 5)

3. May ______ na babaeng dumalo sa

pagpupulong.
(2, 3, 4)

16
 Alam mo na ba?

Buuin ang pangungusap. Isulat sa sagutang papel

ang sagot.

1. Malayang makapipili ng .

(mabuhay, relihiyon)

2. Maaaring magkaroon ng sariling

.
(pananalita, ari-arian)

17
 3. May karapatan ding ma
ang sanggol.
(buhay, paglilitis)

4. Ang hindi pagbukas ng sulat ng iba ay

paggalang sa karapatan sa

(pagsasarilinan, paglilitis)

18
 5. Pinagkalooban tayo ng (1, 2, 3) buhay.

6. Ang Islam at Katoliko ay (2, 3, 4) sa uri ng

relihiyon.

7. Ang dumalo sa pagpupulong ay (6, 7, 8)

katao, 5 babae at 3 lalaki.

19
 Aralin 2:

Boto Ko, Para sa Bayan Ko

20
Pakinggan Natin

Bawat mamamayan,
may karapatang politikal
Maging matalino sa pagboto.

21
 Kilalanin Natin

IBOTO IBOTO
MILYO N. BOY
ARYO MABAIT
Para Mayor Para Mayor

22
Pag-usapan Natin

IBOTO IBOTO
MILYO N. ARYO BOY MABAIT
Para Mayor Para Mayor

23
 Basahin Natin
IBOTO IBOTO
MILYO N. BOY
ARYO MABAIT
Para Para
karapatan Mayor Mayor
ka ra pa tan
k a r a p a t a n
karapatan

pumili
pu mi li
p u m i l i
pumili

24
 bumoto
bu mo to
b u m o t o
bumoto

halalan
ha la lan
h a l a l a n
halalan

25
 Subukin Natin

Basahin. Bigkasin nang tama ang mga salita.

Karapatan

nating

bumoto

Ka rapatan nating bumoto

26
Tandaan Natin

• Bawat isa ay may karapatang

politikal. Isa rito ang karapatang
bumoto.
• Malaya tayong pumili at
makilahok sa halalan.

27
 Subukin Natin

A. Piliin ang tamang salita sa loob ng panaklong na

bubuo sa pangungusap. Isulat sa sagutang papel.
1. Ang (paglalaro, pagboto, pag-aasawa) ay isang
karapatang politikal.
2. Tayo ay (mahigpit, maluwag, malaya) sa pagpili
ng ating iboboto.
3. Ang pagboto ay dapat walang kapalit na
(kabayaran, sukli, damit).
4. Kailangan ang (mabilis, matalinong, mabagal)
pag-iisip sa pagboto.
5. Tayo ay dapat (makilahok, umiwas, manood) sa
panahon ng halalan.
28
B. Punan ang patlang ng tamang pantig.

1. ka__ __patan

2. pumi__ __

3. bumo__ __

4. ha__ __lan

5. maki__ __hok

29
 Subukin Natin

Bakatin.

30
Gayahin sa sagutang papel.
karapatan

natin

bumoto

karapatan nating bumoto

31
 Gayahin.
Isa dalawa tatlo apat lima 1 2 3 4 5

anim pito walo siyam sampu 6 7 8 9 10

labing-isa labindalawa labintatlo 11 12 13

labing-apat labinlima 14 15

32
Gayahin sa sagutang papel.

1. isa

2. dalawa

3. tatlo

4. apat

5. lima

6. anim

7. pito

8. walo
33
 9. siyam

10. sampu

11. labing-isa

12. labindalawa

13. labintatlo

14. labing-apat

15. labinlima

34
 Subukin Natin

Isulat ang bawat letra ng mga salita sa angkop

na kahon.
Hal. Karapatan - K a r a p a t a n

pumili

pinuno

makilahok

halalan

bumoto
35
 Pag-aralan Natin
(Pagsulat ng salitang bilang at katumbas nito)
Isalin sa katumbas na salita ang sumusunod na
bilang. Isulat sa sagutang papel.
Halimbawa
10 sampu 0

12

15

13

11
36
 Subukin Natin

Isulat ang katumbas na salitang bilang sa

sagutang papel.

15

12

10

11

37
 Alam mo na ba?

A. Punan ng wastong titik ang kahon.

Basahin ang nabuong pangungusap.

K a r a p a t a n nating p i i n

ang makikilahok sa h a l a , at

b m t .

38
B. Isulat ang katumbas na bilang at salitang bilang.
Isulat sa sagutang papel.

39
 Bilangin ang nasa loob ng kahon at isulat sa
patlang ang sagot.

1.

(6, 7, 8) _______

2.

(8, 9, 10) ______

40
3.

(11, 12, 13) ______

4.
(13, 14, 15) ______

5.
(13, 14, 15) _____

41
 Aralin 3:

Gawin Natin, Ating Tungkulin

42
Pakinggan Natin

43
 Kilalanin Natin

A. Ano ang karapatang ipinakikita sa bawat larawan?

1. 3.

2. 4.

44
B.

45
C.

46
 Pag-usapan natin ang ipinakikita ng concept
web.

47
 Basahin Natin

pahalagahan kilalanin karapatan

pa ha la ga han ki la la nin ka ra pa tan
pahalagahan k i l alanin karapatan

pahalagahan kilalanin karapatan

buhay relihiyon kapwa

bu hay re li hi yon kap wa
b u h a y relihiyon kapwa
buhay relihiyon kapwa

48
 pantay magpahayag magsumikap
pan tay mag pa ha yag mag su mi kap
p a n t a y magpahayag magsumikap
pantay magpahayag magsumikap

pagkakataon pananaw umunlad

pag ka ka ta on pa na naw u mun lad
pagkakataon pananaw um u n la d
pagkakataon pananaw umunlad

49
 Tandaan Natin
Batay sa ating mga karapatan,
tungkulin natin ang sumusunod:
- pahalagahan ang buhay
- kilalanin at igalang ang ibang relihiyon
- katapatan sa kapwa
- bigyan ng pantay na pagkakataon
ang nagkasala sa batas
- magpahayag ng sariling pananaw
- magsumikap upang umunlad ang buhay

50
 Subukin Natin

Punan ng wastong mga titik ang patlang. Isulat

sa sagutang papel ang nabuong parirala.

pa ha la ga han pan tay na

ang bu __ __ __ pag __ __ ka ta on

ki la la nin ang mag pa ha yag

re __ __ hi yon ng pa __ __ naw

ka ta pa tan sa mag su mi kap

kap __ __ upang
u mun __ __ __
51
 Subukin Natin

Bakatin sa sagutang papel.

katapatan sa kapwa

52
Bakatin.

53
 Gayahin sa sagutang papel.

pahalagahan ang buhay

kilalanin ang ibang relihiyon

katapatan sa kapwa

54
Gayahin sa sagutang papel.
pantay na pagkakataon

magpahayag ng pananaw

magsumikap para umunlad

gawin natin ating tungkulin

55
 Bakatin.

labing-anim
labing-pito
labingwalo
labinsiyam

56
 Pag-aralan Natin (Pagsulat ng salitang bilang)
Isalin sa salita ang katumbas na bilang ng
sumusunod na larawan.

57
 Subukin Natin

Bakatin ang salitang bilang ng sumusunod na

larawan.

58
 Alam Mo Na Ba?
A. Pag-ugnayin sa pamamagitan ng guhit ang
karapatan sa Hanay A at katumbas na tungkulin
nito sa Hanay B.
Hanay A Hanay B

bu hay ki la la nin

re li hi yon mag su mi kap

a ri-a ri an pa ha la ga han

59
B. Isulat sa sagutang papel ang angkop na sagot.

1. (Pahalagahan, Magsumikap)
ang buhay.

2. Kilalanin ang ibang (pagkakataon, relihiyon)

.

3. Matutong (magpahayag, katapatan)

ng sariling pananaw.

4. Bigyan ng (malinis, pantay) na

pagkakataon ang nagkasala sa batas.

5. Igalang ang (karapatan, kapwa)

ng bawat isa.
60
6. May (labintatlo, labing-anim)

na perang papel sa loob ng

kahon.

7. (Labing-walo, Labindalawa)

ang mga folder ng balota.

61
 Subukin Natin

Lagyan ng ü ang angkop na bilang ng mga

nakalarawan.
2 da la wa __ 14 la bing-a pat __
3 tat lo __ 15 la bin li ma __
4 a pat __ 16 la bing-a nim __

6 a nim __
7 pi to __
8 walo __

10 sam pu __ 17 la bim pi to __
11 la bing-i sa __ 18 la bing wa lo __
12 la bin da la wa __ 19 la bin si yam __

62
B. Isulat sa patlang ang angkop na sagot.

1. (Pahalagahan, Magsumikap)
ang buhay.

2. Kilalanin ang ibang (pagkakataon, relihiyon)

.

3. Matutong (magpahayag, katapatan)

ng sariling pananaw.

4. Bigyan ng (malinis, pantay) na

pagkakataon ang nagkasala sa batas.

5. Igalang ang (karapatan, kapwa)

ng bawat isa.
63
 Aralin 4:

Pangalagaan: Ating
Karapatan

64
 Pakinggan Natin

Karapatan: Alagaan
(Sa tono ng Magtanim ay Di Biro)

Ang bawat mamamayan

anumang kinagisnan
may angking karapatan
Dapat pangalagaan

Alamin, alamin
Ito’y ating tungkulin
gamitin, gamitin
Huwag nating abusuhin

65
 Kilalanin Natin

MGA KARAPATAN
Karapatan na mabuhay
Karapatan sa pagboto
Karapatan sa pagkakaroon ng ari-arian
Karapatan sa malayang pananalita
Karapatan sa pagpili ng relihiyon

66
Pag-usapan Natin

Wastong Paggalang sa Pagsangguni

kaalaman karapatan ng iba sa tanggapan
ng pamahalaan

67
 Basahin Natin
wasto kaalaman
was to ka a la man
wasto kaalaman
wasto kaalaman

paggalang kapwa
pag ga lang kap wa
paggalang kapwa
paggalang kapwa
pagsangguni pamahalaan
pag sang guni pa ma ha la an
pagsangguni pamahalaan
pagsangguni pamahalaan

68
Tandaan Natin

Ang sumusunod ay mga paraan upang

mapangalagaan ang ating mga karapatan:
- pagkakaroon ng wastong kaalaman
ukol sa mga karapatan
- paggalang sa karapatan ng iba
- pagsangguni sa mga tanggapan
ng pamahalaan

69
 Isulat Natin
Bakatin sa sagutang papel.

wasto wasto wasto wasto

kaalaman kaalaman
wastong kaalaman
paggalang paggalang
kapwa kapwa kapwa kapwa
paggalang sa kapwa
70
71
 Isulat Natin
Isulat sa sagutang papel.
May mga paraan ng pangangalaga

sa sariling karapatan.

Ang una ay wastong kaalaman.

72
Ang ikalawa ay paggalang sa karapatan ng iba.

Ang ikatlo ay pagsangguni sa pamahalaan.

73
 Subukin Natin

Isulat sa patlang ang tamang simbolo sa patlang.

1.

2.

3.

74
4.

5.

75
 Alam mo na ba?

Punan ang patlang ng tamang mga letra upang

mabuo ang mga salita. Isulat sa sagutang papel.

• May mga paraan upang panga_ _ _ _ _ _ ang

karapa _ _ _:
• Dapat tayong magkaroon ng was _ _ _ _
kaala_ _ _ ukol dito,
• Bigyan ng pagga _ _ _ _ ang kap _ _ ,
• At ang pagsang _ _ _ _ sa mga tanggapan ng
pamaha _ _ _ _.

76
B. Pag-ugnayin ng guhit ang larawan at ang salitang
tumutukoy rito.

paggalang sa kapwa

pagsangguni sa tanggapan
ng pamahalaan

wastong kaalaman

77
C. Piliin ang tamang simbolo. Isulat sa patlang.

1.)

2.)

3.)

78
4.)

5.)

79
 Batayan sa Pagwawasto Subukin Natin pahina 9

Aralin 1

Subukin Natin pahina 7

bu hay Buhay Relihiyon

su lat

ari - ari an

re li hi yon

pa na na lit a
Mamamayan Paglilitis
pag li li tis
Gayahin pahina 13
ma ma ma yan
0123456789

0123456789
Subukin Natin pahina 8
1. mamamayan
Pag-usapan Natin pahina 14
2. buhay
1. 1
3. relihiyon
2. 2
4. paglilitis
3. 3
5. ari-arian
4. 6
5. 8

80
Subukin Natin pahina 15 Aralin 2

Subukin Natin pahina 28

1. Karapatang mabu h a y
1. pagboto
2. Pumili ng relihi y o n 2. malaya
3. kabayaran
3. Pagkakaroon ng ari-ari a n 4. matalinong
5. makilahok
4. Malayang panana l i t a
Subukin Natin pahina 29
5. Makatarungang paglili t i s 1. karapatan
2. pumili
Subukin Natin pahina 16 3. bumoto
1. 2 4. halalan
2. 3 5. makilahok
3. 4
Kwentahin Natin pahina 35
Alam mo na ba? pahina 17-19
pum i l i
1. relihiyon
2. ari-arian p i nu n o
3. buhay
ma k i l a ho k
4. pagsasarili
5. 1 h a l a l a n
6. 2
7. 8 bumo t o
Kwentahin Natin pahina 36
1. sampu
2. labindalawa
3. labinlima
4. labintatlo
5. labing-isa

81
 Subukin Natin pahina 37 Aralin 3
1. walo
2. labinlima Subukin Natin pahina 51
3. labindalawa buhay pagkakataon
4. sampu rel i hiyon pananaw
5. labing-isa kapwa umunl ad

Alam mo na ba? pahina 38 B. pahina 59

1. Pahalagahan ang buhay.
k a r a p a t a n nating pumili ng 2. Kilalanin ang ibang relihiyon.
3. Magpahayag ng sariling pananaw.
p i n u n o , makilahok sa 4. Pantay na pagkakataon sa nagkasala sa bata.
5. Igalang ang karapatan ng bawat isa.
6. May labing-anim na salapi sa loob ng kahon.
h a l a l a n halina 7. Labingwalo ang mga folder ng balota.

b u m o t o Subukin Natin pahina 62

4 apat ü
Alam mo na ba? pahina 39 16 labing-anim ü
7 – pito 8 walo ü
12 – labindalawa 11 labing-isa ü
10 – sampu 18 labingwalo ü

Subukin Natin pahina 40-41 Subukin Natin pahina 63

1. 8 1. pahalagahan
2. 10 2. relihiyon
3. 12 3. magpahayag
4. 14 4. pantay
5. 15 5. karapatan

Alam mo na ba? pahina 76

1. pangalagaan ang karapatan

82
2. wastong kaalaman
3. paggalang sa kapwa
4. pagsangguni
pamahalaan

Alam mo na ba? pahina 77

paggalang sa kapwa

pagsangguni sa tanggapan
ng pamahalaan

wastong kaalaman

Alam mo na ba? pahina 76

1. May mga paraan upang pangalagaan ang
karapatan:
2. Dapat tayong magkaroon ng wastong
kaalaman ukol dito,
3. Bigyan ng paggalang ang kapwa,
4. At ang pagsangguni sa mga tanggapan ng
pamahalaan.

83