CHẨN ĐOÁN VÀ ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ SÂU RĂNG

 Phim X quang cắn cánh

Nguyễn Thái Duy Châu o Phim X quang cắn cánh cho thấy sâu răng mặt
nhai ở răng cối lớn thứ nhất hàm dưới. Trên
MỤC TIÊU BÀI HỌC lâm sàng không thể phát hiện xoang sâu dù

 Trình bày được các phương pháp chẩn đoán sâu răng ở các vị trí khác nhau men răng đã đổi màu

 Phân tích được các yếu tố nguy cơ sâu răng

NỘI DUNG BÀI HỌC

1. TẠI SAO CHẨN ĐOÁN SÂU RĂNG Ở GIAI ĐOẠN SỚM LÀ QUAN TRỌNG?
 Các biện pháp dự phòng có thể làm thay đổi quá trình sâu răng  Sâu răng không tiến triển
 Điểm không thể phục hồi là điểm đòi hỏi phải trám để phục hồi mô bị phá hủy
3. BỀ MẶT LÁNG TỰ DO
 Trường hợp nào sẽ ngưng lại, trường hợp nào phải trám?
 Nhìn có thể chẩn đoán ở giai đoạn sang thương đốm trắng hoặc nâu
 Chẩn đoán sớm sâu răng là quan trọng vì có thể thay đổi quá trình sâu răng bằng các biện pháp điều trị dự
 Sang thương hoạt động: khuynh hướng tiến gần bờ nướu và có vẻ mờ
phòng làm cho sang thương ngưng tiến triển. Nếu sâu răng được chẩn đoán ở giai đoạn sang thương đốm đục
 Sang thương ngưng hoạt động: Biểu hiện bóng láng
men chúng ta có thể thay đổi cân bằng theo hướng tạo thuận lợi cho sự ngưng tiến triển sâu răng bằng cách
thay đổi chế độ ăn, cải thiện kiểm soát mảng bám, sử dụng fluoride thích hợp
2. LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHẤN ĐOÁN SÂU RĂNG Ở GIAI ĐOẠN SỚM?
 Ánh sáng tốt và răng sạch, khô
 Vôi răng, mảng bám cần phải lấy trước khi thực hiện việc chẩn đoán
 Dùng gòn cô lập nước bọt và thôi khô răng
 Mắt tỏ có thể phát hiện dấu hiệu ban đầu của mất khoáng
 Thám trâm nhọn
o Thông thường người ta thường dùng thám trâm nhọn để phát hiện cảm giác ‘mắc kẹt’ của xoang sâu
sớm. Tuy nhiên, không nên áp dụng phương pháp này vì thám trâm nhọn có thể làm tổn thương sang
thương sâu mới chớm, và có thể đưa vi khuẩn vào trong sang thương dẫn đến sâu răng lan rộng

Hình: Sâu men răng ở đường viền cổ răng của răng cối lớn hàm dưới, (a) sang thương đốm đục men với mảng
bám che phủ, (b) chất nhuộm đỏ được sử dụng để nhuộm mảng bám giúp bệnh nhân nhìn thấy mảng bám rõ ràng,
(c) bệnh nhân đã lấy mảng bám nhiễm màu bằng bàn chải; sang thương dạng đốm trắng có thể nhìn thấy rõ ràng.
Lưu ý rằng sang thương hình thành ở vùng mảng bám tích tụ và điều này có thể chứng minh cho bệnh nhân
thấy tầm quan trọng của việc làm sạch mảng bám.
 Sâu bề mặt chân R giai đoạn sớm biểu hiện vùng đổi màu nhỏ gần bờ nướu 
 Sang thương thay đổi màu sắc từ hơi vàng đến gần như đen
 Sang thương hoạt động: mềm mật độ như da và có thể hình thành xoang
 Sang thương ngưng hoạt động thì thường cứng và nằm ở vùng không có mảng bám
MỘT SỐ LƯU Ý
 Mặc dù mật độ sang thương là quan trọng trong chẩn đoán nhưng việc sử dụng những dụng cụ bén nhọn cần
rất thận trọng
 Màu sắc không phải là chỉ thị tốt đối với hoạt động sâu R
 Sâu bề mặt chân R có khuynh hướng lan rộng sang bên và kết hợp với sang thương bên cạnh  có thể bao
quanh cả R
 Thám trâm nhọn có thể tạo một lỗ nhỏ dẫn đến mảng bám tích tụ và không thể chải sạch. Sẽ an toàn hơn nếu
dùng cây nạo ngà để đánh giá mật độ sang thương.
4. HỐ RÃNH
 Cần lấy hết mảng bám khỏi rãnh để mắt có thể nhìn thấy sự đổi màu, xoang, và biểu hiện màu xám của men R
 Phim cắn cánh
 Máy thăm dò sâu R điện tử
Trong tương lai thiết bị theo dõi sâu răng điện tử có thể giải quyết vấn đề chẩn đoán này. Đo điện trở là một
phương pháp hứa hẹn khác để chẩn đoán sâu mặt nhai. Men răng lành mạnh thì cách điện tốt nhưng khi có sâu
răng mô trở nên xốp làm cho nước và ion từ nước bọt xâm nhập vào. Do đó men răng trở nên dẫn điện hơn và
giá trị điện trở giảm. Nghiên cứu cho thấy rằng việc đo điện trở như thế có thể phát hiện sang thương mất
khoáng ở men răng mặt nhai. Việc đo này có thể thực hiện vào mỗi lần hẹn và khi so sánh các giá trị này
chúng ta có thể biết sang thương có tiến triển hay không
5. MẶT BÊN

 Sang thương chỉ được nhìn thấy ở giai đoạn khá trễ khi vừa tiến triển vào trong ngà với biểu hiện vùng xám
hơi hồng nhìn thấy qua gai nướu
 Sang thương mặt bên chân R có thể chẩn đoán bằng cách nhìn
 Sang thương chỉ có thể nhìn thấy khi đã tiến triển vào trong ngà dưới dạng một vùng xám hơi hồng ánh lên qua
vùng gờ bên. Cần nhấn mạnh rằng để có thể nhìn thấy dấu hiệu này răng cần phải được cô lập, làm sạch và thổi
khô. 
 Ngược lại, sang thương mặt bên chân răng có thể chẩn đoán bằng cách nhìn nhưng tình trạng nướu quyết định
cho sự chính xác của chẩn đoán này. Do đó, nếu nướu đỏ, phù nề và dễ chảy máu thì cần phải lấy vôi răng, đánh
bóng răng và cải thiện vệ sinh răng để giải quyết tình trạng viêm trước khi thực hiện chẩn đoán sâu răng.
 Phim cắn cánh là cực kỳ quan trọng trong chẩn đoán sâu R mặt bên
 Sâu R mặt bên biểu hiện dạng vùng tam giác tối trong men R ở phim cắn cánh. 
 Sâu mặt bên chân R cũng có thể nhìn thấy trên phim cắn cánh, nhưng có thể nhầm lẫn với thấu quang vùng cổ R
Dẫn truyền ánh sáng

Ánh sáng sợi quang học

6. LÀM THẾ NÀO ĐÁNH GIÁ ĐƯỢC NGUY CƠ SÂU RĂNG CỦA BỆNH NHÂN?