Tiết 45, 46, 47. VĂN BẢN 1: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích “Dế Mèn phiêu lưu kí” - Tô Hoài)
1. Tìm hiểu tác giả, tác phẩm:
a. Tác giả: - Tô Hoài tên thật: Nguyễn Sen (1920 – 2014) - Quê quán: Hà Nội. - Ông là nhà văn có vốn sống rất phong phú, năng lực quan sát và miêu tả tinh tế, lối văn giàu hình ảnh, nhịp điệu, ngôn ngữ chân thực, gần gũi với đời sống. b. Tác phẩm: - Dế Mèn phiêu lưu kí là truyện đồng thoại, viết cho trẻ em, sáng tác năm 1941. - Bài học đường đời đầu tiên được trích từ chương I trong Dế Mèn phiêu lưu kí. 2. Trải nghiệm cùng văn bản: a. Đọc, tìm hiểu chú thích: - Thể loại: truyện đồng thoạị. - Nhân vật chính: Dế Mèn. b. Bố cục: - Bố cục: 2 phần + Phần 1: Từ đầu -> thiên hạ: Miêu tả hình dáng, tính cách Dế Mèn. + Phần 2: Còn lại: câu chuyện về bài học đường đời đầu tiên. c. Tóm tắt truyện: 3. Suy ngẫm và phản hồi: a. Đặc điểm của truyện đồng thoại Bài học đường đời đầu tiên. - Thứ tự kể: ngược theo dòng hồi tưởng. - Ngôi kể: thứ 1 (lời kể của Dế Mèn xưng “tôi”). - Dế Mèn (nhân vật tôi) tự miêu tả về ngoại hình, hành động của mình. - Mèn kể lại câu chuyện khiến cậu ân hận suốt đời. =>Nhân vật là loài vật được nhân hóa. Nhân vật mang những đặc điểm sinh hoạt của loài vật vừa thể hiện đặc điểm của con người. b. Nhân vật Dế Mèn và trải nghiệm bài học đường đời đầu tiên: Dế Mèn - Càng mẫm bóng - vuốt cứng, nhọn Ngoại hình: cường - cánh dài, vũ lên phành phạch tráng, khỏe khoắn - râu dài, cong, hùng dũng - răng đen, đầu to,… Ngôn ngữ - sao chú mày….? - thôi, im cái …. - con mụ Cốc - đi đứng dún dẩy, oai vệ Tính cách, hành động: - cà khịa với tất cả, quát chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó xốc nổi, kiêu căng, - coi thường Dế Choắt hung hăng, hống hách Suy nghĩ - Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba. - Tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ rồi. - trêu chị Cốc rồi trốn vào hang khiến Dế Choắt chết oan -> Trải nghiệm ân hận. Rút ra bài học đường đời đầu tiên. 4. Nội dung – Ý nghĩa: - Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn. Dế Mèn kiêu căng, xốc nổi gây ra cái chết của Dế Choắt. - Bài học về lối sống thân ái, chan hòa; yêu thương giúp đỡ bạn bè; cách ứng xử lễ độ, khiêm nhường; ăn năn hối lỗi trước cử chỉ sai lầm và phải có trách nhiệm với hành động của chính mình.