TEMA 2 (continuación)

Parte C

LIMITACIÓNS / DIFICULTADES DA
APRENDIZAXE
 TIPOS DE PENSAMENTO E ESTRATEXIAS
DE RAZOAMENTO

a) Pensamento limitado ao familiar e perceptible

Os/as nenos/as están condicionados polo que observan

directamente ao seu redor. Van ter máis facilidade con
situacións máis cercanas a eles.

“cando o sal se disolve na auga,

desaparece”

Como os convenceriades de que isto non é así?

 TIPOS DE PENSAMENTO E ESTRATEXIAS
DE RAZOAMENTO

b) Percepción e análises limitadas

Cando os nenos/as analizan un feito ou situación, utilizan

un enfoque limitado, é dicir, céntranse nuns poucos
aspectos do fenómeno, olvidando outros.

“no vaso máis alto hai máis auga”

 TIPOS DE PENSAMENTO E ESTRATEXIAS
DE RAZOAMENTO
c) Razoamento liñal ou causal

Os/as nenos/as tenden a facer un razoamento de causa-efecto

establecendo unha relación sinxela entre obxectos e sucesos.

“os obxectos máis pesados fúndense na auga”

“ese coche vai máis rápido porque recorreu máis espacio”

 TIPOS DE PENSAMENTO E ESTRATEXIAS
DE RAZOAMENTO

d) Dependencia do contexto

Os alumnos/as non son capaces de aplicar a

mesma explicación a diferentes situacións.
Poden dar explicacións diferentes para un
contexto cotiá ou un contexto científico.

Exemplo: “Tapa dunha pota de auga

fervendo” vs. “a formación dunha
nube"
 TIPOS DE PENSAMENTO E ESTRATEXIAS
DE RAZOAMENTO

e) Uso de conceptos erróneos

Os/as nenos/as usan conceptos de forma errónea

aplicados á Ciencia.

Exemplo: confunden forza con presión

“a auga do grifo sae con moita forza”

 TIPOS DE PENSAMENTO E ESTRATEXIAS
DE RAZOAMENTO
f) Pouco rigor científico

Os alumnos/as cando responden a unha cuestión non

seguen estratexias de rigor científicas, senón que a maioría
das veces dan explicacións intuitivas e chegan a conclusións
de forma apresurada.
Non aceptan fácilmente outras opinión ou probas
suministradas por outras persoas.

“é madeira e por iso flota”

 Resumo dos TIPOS DE PENSAMENTO E
exemplos ESTRATEXIAS DE RAZOAMENTO

“cando o sal se disolve na auga,

Pensamento limitado ao desaparece”
familiar e perceptible
Percepción e análises “no vaso máis alto hai máis
limitadas auga”

“os obxectos máis pesados

Razoamento liñal ou causal se funden na auga”

Dependencia do “Tapa dunha pota de auga

contexto fervendo” vs. “a formación
dunha nube"
Uso de conceptos “a auga do grifo sae con moita
erróneos forza”
Pouco rigor científico “é madeira e por iso flota”
A continuación se recolle unha cuestión prantexada a estudantes
de diferentes idades e un gráfico coas respostas.
a) As concepcións que manifestan eses estudantes son derivadas
da investigación didáctica?
b) Cal pode ser a orixe das mesmas?
c) Xustificade as vosas respostas
Cando se ferve auga nun recipiente, aparecen inicialmente pequenas
burbullas e, ao chegar a 100 oC, obsérvanse grandes burbullas na auga. De
que son estas burbullas?
a) de aire; b) de vapor; c) de calor; d) de osíxeno ou hidróxeno
 Pódense cambiar estas ideas?
Que podemos facer para provocar ese cambio?
Será suficiente para cambiar esas ideas puntuais por
outras cientificamente aceptables?

Proceso gradual de reestructuración das

estructuras conceptuais dos alumnos e da súa forma
de ver o mundo que os rodea
E como podemos usar as ideas dos alumnos na aula?

En función dos modelos didácticos empregados:

➢ Modelo de Transmisión-recepción: non ten en conta as
ideas previas por carecer de importancia para o modelo
didáctico tradicional.

➢ Modelos didácticos tecnolóxicos: considerar as ideas

previas como erros que o profesor debe coñecer e intentar
sustituilas polo coñecemento correcto, pero que non se
utilizarán para conseguir aprendizaxes. Ensinanza moi
planificada de actividades para adquirir unha aprendizaxe
moi definida.

➢ Modelo constructivista: tratar as ideas previas na aula

durante todo o proceso de ensinanza-aprendizaxe para
facelas evolucionar. As ideas previas son o motor da
aprendizaxe.
 IMPLICACIONES DIDÁCTICAS

➢ Adaptar os contidos de forma que o alumnado poda

desarrollalos.

➢ Plantexar actividades que axuden ao alumnado ao

desenrolo de habilidades de pensamento e de novas
formas de razoamento, utilizando o soporte empírico
(observación, experimentación, manexo).

➢ Hai que ensinarlles aos alumnos/as estas habilidades se

queremos que aprendan.
No que respecta ao tipo de razoamento, será
necesario:

➢ Axudarlles a escoller ou identificar as características máis

importantes, a comparar as similitudes ou diferencias
entre dúas observacións, ...
➢ Ir aumentando o nº de variables a observar de forma
progresiva
➢ Axudarlles a identificar relacións: “se sucede isto.... entón
observarei que....”, “se vexo.... entón o que pasará será
que...
Bloque “A materia e a enerxía”
A MATERIA: Por que é interesante estudar os materiais en
Educación Primaria?

➢ Desde os primeiros cursos o seu estudo ten especial

relevancia.
➢ Os nenos/as desde pequenos/as interaccionan cos obxectos
que os rodean e os empregan con distinta finalidade:

- Uso diario e cotiá

- Observan o seu comportamento
- Actúan sobre eles para modificalos dalgún modo, é dicir,
producen cambios sobre eles

- Fanse preguntas
O seu estudo na Educación Primaria permitirá que:

➢ Amplíen as súas experiencias sobre os

materiais e os seus comportamentos.
➢ Adquiran un modelo de materia que lles resulte útil
para comprender que/ como/ por que ocorren
distintos fenómenos ou feitos.
➢ Desenrolen habilidades de exploración e
indagación que lles axuden a comprobar as súas
ideas sobre o comportamento dos materiais e as súas
propiedades.
➢ Valoren esas formas de indagación e
coñecementos sobre os materiais e desenrolen
valores e hábitos relacionados co seu uso.
Os alumnos de Ed. primaria recoñecen (desde a
Educación Infantil):

- A diferencia entre sólidos e líquidos

- A auga como un exemplo de líquido
- O comportamento dos obxectos con relación á auga
(flotan, fúndense, disólvense…)

No currículum de “Ciencias da Natureza” de Educación

Primaria (bloque de "Materia e enerxía") prantéxase o
estudo de forma graduada no que se refire á dificultade.
Pero.... QUE É UN MATERIAL?

Substancia ou materia coa que están feitos os obxectos.

E QUE É A MATERIA?
Todo aquilo que ten masa e volume

Exemplo: Materiais de plástico

Que é a MASA?
É a cantidade de materia que ten un obxecto. Mídese en kg,
nunha balanza.

Que é o VOLUME?
É a cantidade de espacio que ocupa un obxecto. Mídese en m3
Exemplo: supoñamos que temos 2 bolas en cada
prato. Prato A: bola de aceiro; Prato B: bola de
corcho.
As dúas bolas teñen mesmo tamaño e forma, é
dicir, o mesmo volume, pero a bola A (aceiro) ten
máis masa.

A bola A ten máis densidade

densidade = masa/volume
É o mesmo a MASA que o PESO?

A masa é a cantidade de materia dun obxecto. Mídese en

kg, cunha balanza.

A masa (cantidade de materia) de cada corpo é atraída

pola forza de gravidade da Terra. Esa forza de atracción
fai que o corpo (é dicir, a masa) teña un peso, que se
cuantifica cunha unidade diferente: o Newton (N).

Por tanto, o peso é a forza que exerce a gravidade sobre unha masa.

Exemplo: Un neno cunha masa de 36 kg (medidos na Terra, nunha

balanza), pesa (na Terra, pero cuantificados cun dinamómetro) 352.8
Newtons (N).
E que pasa se poñemos o neno na Lúa?

Se o poñemos na Lúa, a súa masa seguirá sendo a mesma (a

cantidade de materia que o forma non varía e na Lúa seguirá tendo
unha masa de 36 kg), pero como a forza de gravidade da Lúa é 6
veces menor que a da Terra, o neno na Lúa pesará 58.68 Newtons
(N)

Recorda: cando dicimos que nos estamos “pesando”, en realidade

estamos medindo a nosa cantidade de masa (en kg).
Que é materia e que non é materia? Exemplos

Materia/ Non materia Estado

(habitual)
Azucre X sólido
Temperatura
Ouro X sólido
Amizade
Ar X gaseoso
Auga X líquido
Butano X gaseoso
Forza
Nube X gaseoso
Cor