BOLETÍN XEOLOXÍA U.D.

1 - 4º ESO____
COMPOÑENTES:____________________________________________________

1 Explica de forma resumida cal é a orixe do noso Sistema Solar.

Formouse hai uns 5000 millóns de anos a partir dunha nebulosa. Nun determinado momento
unha supernova próxima estoupou xerando unha onda expansiva que provocou que o material
da nebulosa comezara a contraerse e xirar formando un disco. A maioría da materia
concentrouse no centro orixinando unha enorme masa de hidróxeno e helio cuia temperatura
interior iba aumentando. Cando se chegou a temperatura suficiente para producir reaccións
termonucleares de fusión a estrella acendeu e naceu o Sol.

O resto da materia quedou xirando arredor do Sol formando un disco plano. As partículas de gas
e pó foron uníndose formando corpos que ían chocando uns con outros adquirindo un maior
tamaño (planetesimais). Esto continuou durante uns 400‐450 millóns de anos e deu lugar á
formación dos planetas.

2 Explica os seguintes conceptos:

a Acreción planetesimal:
Fenómeno polo cal a materia, normalmente gas, é atraída por un corpo debido á
interacción gravitatoria e pasa a incorporarse ao mesmo. Crecemento dun corpo por
agregación de corpos menores.

b Principio de superposición de estratos:

As capas de sedimentos acumúlanse quedando os máis antigos na parte inferior e os máis
modernos na superior.

c Datación por isótopos radiactivos:

desintegración de núcleos de átomos de elementos químicos inestables que se van
transformando en elementos químicos estables liberando enerxía. Esta transformación
faise a un ritmo que é posible calcular materiais de forma absoluta

d Principio de sucesión faunística:

Cada capa pode recoñecerse polos fósiles que contén de tal forma que as capas cos
mesmos fósiles son da mesma idade aínda que sexan de diferentes materiais
3 Que é un fósil guía? Que característica a de ter un fósil para ser considerado guía?

Son restos de organismos ou da sua actividade pasada que sufriron un proceso de fosilización
conservándose enterrados nos estratos

Carácter:

- Delimitado no tempo pero con ampla dispersión xeográfica (viviron “pouco tempo” pero nunha
amplia área xeográfica).

- Teñen unha alta probabilidade de fosilización: partes duras como esqueletes ou cunhas.

- Deber ser facilmente reconocibles ou identificables

4 Busca en internet e indica a que grupo pertence, en que época vivíron e en que tipo de
ambiente o facían os seguintes fósiles guía:

(http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/tierra_cambia/Fosilesguia/
goniatites.htm)

trilobites: Era Paleozoica, antrópodo, ambiente marino

ammonites: Era Mesozoica, cefalópodo, ambiente marino

belemnites: Era Mesozoica, cefalópodo, ambiente marino

dinosaurios: Era Mesozoica, reptiles, ambiente continental

goniatites: Era Paleozoica, cefalópodo, ambiente marino

fusilinas: Era Paleozoica, foraminíferos, ambiente marino

graptolites: Era Paleozoica, ambiente marino

ceratites: Era Mesozoica, cefalópodo, ambiente marino

orbitolinas: Era Mesozoica, foraminíferos, ambiente marino

nummulites: Era Cenozoica, foraminíferos, ambiente marino

Equus: Era cenozoica, mamíferos, ambiente continental

Carcharodon: Era cenozoica, tiburón, ambiente marino

 5 Que diferenza existe entre os métodos de datación relativos e os absolutos? Elixe un
exemplo de cada un e explica en que consiste.

DATACIÓN RELATIVA: consiste en ordenar rochas, fósiles ou acontecementos desde os máis antigos
aos modernos sen precisar a idade que ten.

- Principio de horizontalidade e principio de continuidade lateral: os sedimentos se van

depositando en capas horizontais polo que se se atopan inclinados ou curvados é porque
bascularon ou se plegaron.

DATACIÓN ABSOLUTA: consiste en datar o máis exacto posible materiais ou sucesos, é dicir,
precisar os anos que ten aplicando unha serie de técnicas. Baséanse na existencia dunha serie de
procesos que se producen a un ritmo fixo. Coñecendo o ritmo de transformación e a cantidade de
produto final podemos calcular a idade absoluta.

- Datación por métodos químicos e biolóxicos: determinan a idade medindo o resultado e

procesos químicos ou biolóxicos que dependen do tempo.

6 Coloca o número correspondente

Principio de superposición de 3 1 os procesos que actuaron no pasado son os mesmos que
estratos actúan agora aínda que pode variar

Principio de horizontalidade 5 2 Cada capa pode recoñecerse polos fósiles que contén de
tal forma que as capas cos mesmos fósiles son da mesma
idade aínda que sexan de diferentes materiais

Principio do 1 3 As capas de sedimentos acumúlanse quedando os máis

uniformismo/actualismo antiguos na parte inferior e os máis modernos na
superior.

Principio da sucesión faunística 2 4 un acontecemento é máis xoven que as rochas ás que

afecta e máis antiguo que as rochas que non foron
afectadas por él.

Dendroloxía 7 5 os sedimentos se van depositando en capas horizontais

Esclerocronoloxía 2 6 medindo o resultado e procesos químicos ou biolóxicos

que dependen do tempo.

Isotopos radiactivos 8 7 estudo dos aneis das árboles: cada ano a árbore xera un
par de aneis

Métodos químicos e biolóxicos 6 8 desintegración de núcleos de átomos de elementos

químicos inestables que se van transformando en
elementos químicos estables liberando enerxía. Esta
transformación faise a un ritmo que é posible calcular
 7 Observa o seguinte corte xeolóxico.

A) Que unidade é máis antiga, a 4 ou a 3? A 5 ou a 2? A 1 ou a 4?.

4, 2, 4

B) Ordea as unidades do corte de máis antiguo a máis moderno.

4, 3, 2, 5, 1, 6

8 Observa o seguinte corte xeolóxico:

a) o G (Plutón) é máis ou menos antiguo que o estrato E? e que o C?

G menos antiguo ca o estrato E xa que pasa por enrriba dos outros estratos que indica que
ese estaba antes. E menos antigo ca o estrato C.

b) Hai unha falla, é anterior ou posterior ao estratos A e E? e anterior ou posterior ao estrato

B?

Posterior, anterior.
 9 A que denominamos sismo? Que diferenza existe entre hipocentro e epicentro?
Sismos: Son tremores da terra producidos pola liberación da enerxía acumulada en forma de
ondas sísmicas nun lugar da litosfera terrestre

Hipocentro: punto de orixe dun sismo e sempre se encontra a unha certa profundidade

Epicentro: punto da superficie terrestre sobre o que se proxecta o hipocentro e onde se percibe
este sismo con maior intensidade

10 Fai un esquema dos tipos de ondas e as súas características. Cales son as que permiten
coñecer o interior terrestre?

- AS + rápidas
P o Primarias
Serven para o - lonxitudinalmente
estudo do INTERNAS - desplázanse en
interior
Ondasterrestre S o Secundariassolidos
- algo +fluidos
lentas
- transversalmente
sísmicas - non se desplazan en fluido detéñense

EXTERNAS lentas causantes dos destrozos dos

Non
terremotos
serven

11 RESPONDE ÁS SEGUINTES CUESTIÓNS:

- Que diferenzas existen entre as ondas P e S?

- p máis rápidas / s algo máis lentas

- p vibran lonxitudinalmente / s transversalmente

- p se desplazan a través de fluidos líquidos e sólidos / s en sólidos pero cando chegan ao líquido
detéñense

- A que chamamos discontinuidades sísmicas?

Zonas nas que se producen cambios bruscos na velocidade das ondas P e S. Se debe a cambios na
composición dos materiais.

- Que diferenzas existen entre a codia terrestre e a oceánica?

A codia terrestre é grosa, lixeira e máis ácida e granítica
A codia oceánica, é moito máis densa e delgada, e de composición basáltica.
- Que son os penachos térmicos? Explica a súa relación coa capa D, coa endosfera e cos puntos
quentes.
Ascenso de material moi quente desde a capa d ata a base da litosfera, podendo chegar a
atravesala.
A súa relación coa capa d é que é onde se orixina. Coa endosfera, é que nela se xera a temperatura
dese material da capa d e que ascenda. Cando os penachos chegan á litosfera é ónde se producen
os puntos quentes.

- Indica a que profundidade se atopan as descontinuidades de Mohorovicic, Gutember e

Lehmann.
Mohorovicic: 10-70 Km
Gutember: arredor de 2900 km de profundidade

Lehmann: arredor de 5.150 km de profundidade