2.

Petra (data e ndertimit e paditur)

Jordani.
Petra , e njohur fillimisht nga banorët e saj si Raqmu, është një
qytet historik dhe arkë ne Jordanine jugore. Është ngjitur me
malin Xhebel Al-Madbah, në një pellg të rrethuar nga male që
formojnë krahun lindor të luginës së Arabahut që shkon nga Deti i
Vdekur deri në Gjirin e Akabës.
Zona përreth Petrës ka qenë e banuar që nga viti 7000 para
Krishtit, dhe Nabataeanset mund të ishin vendosur në atë që do të
bëhej kryeqyteti i mbretërisë së tyre që në shekullin e 4-të para
Krishtit. Puna arkeologjike ka zbuluar vetëm dëshmi të pranisë
Nabatean që datojnë në shekullin e dytë para Krishtit në të cilën
kohë Petra ishte bërë kryeqyteti i tyre. Nabataeans ishin arabë
nomadë që investuan në afërsinë e Petrës me rrugët tregtare të
temjanit duke e krijuar atë si një qendër kryesore tregtare
rajonale.
Biznesi tregtar u dha Nabataeans të ardhura të konsiderueshme
dhe Petra u bë fokusi i pasurisë së tyre. Nabateanët ishin mësuar
të jetonin në shkretëtirat djerrë, ndryshe nga armiqtë e tyre, dhe
ishin në gjendje të zmbrapsnin sulmet duke përfituar nga terreni
malor i zonës. Ata ishin veçanërisht të aftë në mbledhjen e ujit të
shiut, bujqësinë dhe gdhendjen e gurëve. Petra lulëzoi në
shekullin e 1 pas Krishtit, kur struktura e saj Al-Khazneh - që
besohet të ishte mauzoleumi i mbretit Nabataean Aretas IV - u
ndërtua dhe popullsia e saj arriti kulmin në rreth 20,000 banorë.
Megjithëse mbretëria Nabataean u bë një shtet klient i
Perandorisë Romake në shekullin e parë para Krishtit, vetëm në
vitin 106 pas Krishtit humbi pavarësinë e saj. Petra ra në duart e
romakëve, të cilët aneksuan Nabataean dhe e quajtën atë Arabia
Petraea.[11] Rëndësia e Petrës ra kur u shfaqën rrugët e tregtisë
detare dhe pas një tërmeti në vitin 363 shkatërroi shumë
struktura. Në epokën bizantine u ndërtuan disa kisha të krishtera,
por qyteti vazhdoi të bjerë, dhe në epokën e hershme islame u
braktis me përjashtim të një grushti nomadësh. Ajo mbeti e
panjohur për botën perëndimore deri në vitin 1812, kur udhëtari
zviceran Johann Ludwig Burckhardt e rizbuloi atë.
Qasja në qytet bëhet përmes një gryke 1.2 kilometra të gjatë të
quajtur Siq, e cila të çon drejtpërdrejt në Khazneh. E famshme për
arkitekturën e saj të gdhendur në shkëmb dhe sistemin e kanaleve
të ujit, Petra quhet edhe "Qyteti i Trëndafilave" për shkak të
ngjyrës së gurit nga i cili është gdhendur.
Ajo ka qenë një vend i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s që
nga viti 1985. UNESCO e ka përshkruar Petrën si "një nga pronat
kulturore më të çmuara të trashëgimisë kulturore të njeriut".Në
vitin 2007, Al-Khazneh u votua si një nga 7 mrekullitë e reja të
botës. Petra është një simbol i Jordanisë, si dhe atraksioni turistik
më i vizituar i Jordanisë. Numri i turistëve arriti kulmin në 1.1
milion në 2019, duke shënuar herën e parë që shifra u rrit mbi 1
milion. Turizmi në qytet u gjymtua nga pandemia COVID-19, por
menjëherë pas kësaj filloi të rritet përsëri, duke arritur në
905,000 vizitorë në 2022.

Punuan: Emi Peshkatari & Amversa Doçaj