Διαχείριση Και Διοίκηση Έργων ΠΕΤΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Διαχείριση και Διοίκηση Έργων
(Project Management)
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου – Σχολή Μηχανικών
Πέτρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής

Σύμφωνα με το: https://el.wikipedia.org/wiki/
H διοίκηση και διαχείριση έργων (project management)

αναπτύχθηκε ως ξεχωριστό γνωστικό πεδίο από την
εφαρμογή των αρχών της διοίκησης, αλλά και της
επιχειρησιακής έρευνας, σε διάφορους τομείς εφαρμογής,
όπως αυτός των κατασκευών, της μηχανολογίας, της
πληροφορικής και των μεγάλων δημόσιων ή και
στρατιωτικών προγραμμάτων.
Πατέρας του γνωστικού πεδίου της διαχείρισης έργων θεωρείται ο

Χένρι Γκαντ (Henry Gantt), Αμερικανός μηχανικός και κοινωνικός
επιστήμονας, ο οποίος εισήγαγε τις αρχές του προγραμματισμού και
ελέγχου στη διαχείριση έργων.
Το γνωστό διάγραμμα Gantt, ένα ραβδόγραμμα που παρουσιάζει τις

δραστηριότητες του έργου (και τη χρονική τους διάρκεια), ονομάσθηκε
έτσι από αυτόν.
Ο Γκαντ μαζί με τον Φρέντερικ Τέιλορ (Frederick Winslow Taylor)

έθεσαν τις θεμέλιες αρχές της διαχείρισης έργων. Ο Tέιλορ έθεσε τις
αρχές της επιστημονικής διαχείρισης (scientific management).
Οι σύγχρονες αρχές της διαχείρισης έργων, οι οποίες έκαναν τη
διαχείριση έργων ένα διακριτό γνωστικό αντικείμενο, αλλά και ένα
επάγγελμα, αναπτύχθηκαν την δεκαετία του 1950.
Τη δεκαετία αυτή αναπτύχθηκαν δύο βασικά μαθηματικά μοντέλα
χρονοπρογραμματισμού δραστηριοτήτων, οι μέθοδοι PERT και CPM, οι
οποίες αποτέλεσαν σταθμό στη διαχείριση έργων.
Η μέθοδος PERT (Program Evaluation and Review Technique)
αναπτύχθηκε από το Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών για το έργο για
της ανάπτυξης των πυραυλικών συστημάτων Polaris.
Αντίστοιχα, η μέθοδος CPM (Critical Path Method) γνωστή στα ελληνικά
και ως μέθοδος κρίσιμης διαδρομής αναπτύχθηκε από τις εταιρείες
DuPont Corporation και Remington Rand Corporation με σκοπό την
διαχείριση έργων συντήρησης.
Η διάδοση και αποδοχή των μεθόδων αυτών έγινε με ταχύτατο τρόπο
έτσι ώστε σήμερα αποτελούν βασικές μεθόδους για τη διαχείριση
έργων.
Σήμερα ο χώρος της διαχείρισης έργων θεωρείται ιδιαίτερα
αναπτυγμένος και προσελκύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον τόσο στον ιδιωτικό
και δημόσιο τομέα, όσο και στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Απόδειξη του
γεγονότος αυτού αποτελεί η ύπαρξη πολλών και ιδιαίτερα δραστήριων
διεθνών οργανισμών που έχουν ως στόχο την ανάπτυξη του γνωστικού
πεδίου της διαχείρισης έργων.
Οργανισμοί και μεθοδολογίες διαχείρισης έργου:
 International Project Management Association (IPMA)
 Ελληνικό Δίκτυο Διαχειριστών Έργων (ΕΔΔΕ)
 Project Management Institute (PMI)
 Scrum (Agile software development),
 Αξιόλογο σύστημα είναι και το PRINCE2 Διαχείριση Έργου σε
Ελεγχόμενο Περιβάλλον (ΔΕσΕΠ)(Projects in
Controlled Environments, version 2) ανεπτυγμένο από την
κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας. Χρησιμοποιείται ευρέως στην
Μεγάλη Βρετανία σαν Project Management Standard για τα δημόσια
έργα και είναι καθιερωμένο ως ένα πλήρες σύστημα με
πιστοποιημένους συμβούλους για μεγάλα έργα σε ολόκληρο τον
κόσμο.
Σύμφωνα με τον Myles Miller (2013):
“Η ανάπτυξη της επιστήμης της Διαχείρισης Έργων έχει βασιστεί στην
ανάγκη σχεδιασμού, συντονισμού κι ελέγχου των πολύπλοκων και
ποικίλων δραστηριοτήτων που απαιτούνται στα σύγχρονα βιομηχανικά
και εμπορικά έργα.
Σε πρακτικό επίπεδο, ο σκοπός της Διαχείρισης Έργων είναι να

προβλεφθεί και, εάν είναι δυνατό, να προληφθεί το μεγαλύτερο
δυνατό ποσοστό πιθανών κινδύνων, αστοχιών και προβλημάτων που
θα μπορούσαν να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης (όπως
επίσης και της προετοιμασίας και παράδοσης) των δραστηριοτήτων του
έργου, όπως επίσης και να επιτευχθεί η ολοκλήρωσή τους εντός των
χρονικών και οικονομικών ορίων που έχουνε τεθεί.
Ορισμοί (1)
Λειτουργία:
Μια χρονικά συνεχής και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια
Έργο:
Μια χρονικά περιορισμένη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός μοναδικού
προϊόντος ή μιας μοναδικής υπηρεσίας
• Το έργο έχει χρονικά καθορισμένη αρχή και τέλος
• Το αποτέλεσμα ενός έργου είναι πάντα διαφορετικό από το
αποτέλεσμα ενός άλλου έργου, ακόμα και αν φαίνονται τα δύο
αποτελέσματα πανομοιότυπα
Πρόγραμμα:
Επαναλαμβανόμενες προσπάθειες οι οποίες αποτελούν έργα, ή ένα σύνολο
έργων που σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους

Σχέση Λειτουργιών και Έργων
Ομοιότητες:
• Απαιτούν εργαζόμενους
• Περιορίζονται από τους διαθέσιμους πόρους
• Σχεδιάζονται, υλοποιούνται και ελέγχονται
Διαφορές:
• Οι λειτουργίες είναι χρονικά συνεχείς και επαναλαμβανόμενες
• Τα έργα είναι χρονικά περιορισμένα και μοναδικά
Επικαλύψεις:
Ένα έργο:
• Μπορεί να αποτελεί τμήμα μιας λειτουργίας
• Μπορεί να συνδέεται με μια λειτουργία
• Μπορεί να διαθέτει δικές του λειτουργίες
Οι “Παράγοντες” (Stakeholders) του Έργου

(Stakeholders: Τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι εμπλεκόμενοι)
• Αυτοί που αποφασίζουν για τη διεξαγωγή του έργου
• Οι Χρηματοδότες του έργου
• Οι Εργολήπτες ή Ανάδοχοι του έργου
• Οι “Πελάτες” ή Χρήστες, στους οποίους απευθύνεται το παραγόμενο

αποτέλεσμα
Πόροι και Υπηρεσίες του έργου
Πόροι (Resources):
• Ανθρώπινοι Πόροι (Human Resources)
• Εξοπλισμός (Equipment):
 Μηχανές (Machines)
 Εργαλεία (Tools)
• Αναλώσιμοι Πόροι (Consumable Resources), που περιλαμβάνουν κάθε

τι που καταναλώνεται στο έργο και χρεώνεται άμεσα στο έργο π.χ. πρώτες
ύλες, προϊόντα, υλικά (materials)
Υπηρεσίες (Services):
Καλύπτουν ανάγκες του έργου που δεν καλύπτονται από τους πόρους του
έργου (π.χ. ΟΤΕ, ΔΕΗ, εξωτερικά συνεργεία, κλπ.)
Ορισμοί (2)
Φυσικό αντικείμενο του έργου (Project Physical Scope):
Το σύνολο των δραστηριοτήτων και εργασιών που απαιτούνται για την

υλοποίηση του Έργου μέχρι την ολοκλήρωσή του. Για παράδειγμα, εάν το
Έργο αφορά υλική παρέμβαση, το ΦA μπορεί να συνίσταται σε μελέτες,
απαλλοτριώσεις, εργασίες (εκσκαφές, σκυροδέματα, τοιχοποιία κλπ.). Αν το
Έργο αφορά άυλη παρέμβαση, το ΦA μπορεί να συνίσταται στην επιλογή
ομάδων, σύνταξη μελετών, διεξαγωγή σεμιναρίου για την επιμόρφωση
στελεχών, παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού, συγγραφή εγχειριδίων κ.λπ.
Αντικείμενο (εύρος, εμβέλεια, έκταση) του έργου (Project Scope):
Το σύνολο της απαιτούμενης εργασίας για την υλοποίηση του έργου.

Ορισμοί (3)
Προϋπολογισμός (Budget) του έργου:
Η εκ των προτέρων προσεγγιστική εκτίμηση του κόστους του έργου και η λογιστική
ανάλυσή του.
Κόστος του έργου (Project Cost):

Το σύνολο των δαπανών (απολογιστικά) από τη χρήση των πόρων του έργου και των
υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση του έργου μέχρι την ολοκλήρωσή
του.
Οικονομικοί πόροι (Financial Resources) του έργου:

Τα απαιτούμενα κεφάλαια για την ικανοποίηση του κόστους του έργου.
Οικονομικό αντικείμενο του έργου (Project Financial Scope):

Το κόστος του Έργου που αναφέρεται στη Σύμβαση μεταξύ Αναδόχου και Εργοδότη και
που προβλέπεται να δαπανηθεί για να υλοποιηθεί το αντίστοιχο Φυσικό Αντικείμενο του
Έργου.
Παράγοντες που επιδρούν στην υλοποίηση

του έργου
Κύριος στόχος η εξισορρόπηση κόστους – χρόνου – ποιότητας.
Οι βασικότεροι παράγοντες που σηματοδοτούν το έργο τόσο ως προς την

προσπάθεια, όσο και ως προς το παραγόμενο αποτέλεσμα είναι:
 Ο Οικονομικός Παράγοντας
 Ο Χρονικός Παράγοντας
 Ο Ποιοτικός Παράγοντας
 Ο Εργασιακός Παράγοντας
 Ο Κοινωνικός Παράγοντας
 Ο Θεσμικός και Νομικός Παράγοντας
 Ο Παράγοντας “Παγκοσμιοποίηση – Πολυπολιτισμικότητα”

Ο Οικονομικός Παράγοντας:
Επιδρά στο έργο με δυο τρόπους:

• Ύψος του κόστους
 Πώς κοστολογήθηκε;
 Ποιος πληρώνει;
 Ποιος θα εισπράξει την ωφέλεια;
• Υπέρβαση του κόστους
 Απρόβλεπτοι παράγοντες (αιφνίδιες ανατιμήσεις, φυσικές καταστροφές,
κλπ.)
 Μεγάλο χρονικό διάστημα μεταξύ της σύνταξης του προϋπολογισμού και της
υλοποίησης του έργου
 Κακές εκτιμήσεις, Ελλιπής σχεδιασμός, Ελλιπής έλεγχος, Ελλιπής
συντονισμός πόρων, Ανεπαρκής διοίκηση, Αδιαφανείς διαδικασίες,
“κομπίνες”, κλπ.
Ο Χρονικός Παράγοντας:
• Η χρονική διάρκεια απασχόλησης / χρήσης των πόρων επιδρά στο κόστος

του έργου. Η υπέρβαση της προβλεπόμενης διάρκειας οδηγεί σε υπέρβαση
του κόστους, αλλά μπορεί να δημιουργήσει και εργασιακά ή κοινωνικά
προβλήματα.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις η διάρκεια των έργων είναι καθοριστική για τη

χρησιμότητα του παραγόμενου αποτελέσματος (π.χ. Ολυμπιακά έργα). Σε
τέτοιες περιπτώσεις η εξασφάλιση του χρονοδιαγράμματος του έργου
αποτελεί την κεντρική επιδίωξη.
• Σε άλλες περιπτώσεις η κεντρική επιδίωξη είναι η μείωση του κόστους,

οπότε η χρονική διάρκεια του έργου υποτάσσεται στο κόστος.
• Σε κάθε περίπτωση η υπέρβαση του χρονοδιαγράμματος αποτελεί σοβαρό

πρόβλημα κατά την υλοποίηση του έργου.
Μπορεί να οφείλεται σε:
 Ανεξέλεγκτες αιτίες (καιρικές συνθήκες, φυσικές καταστροφές, απεργίες
κλπ.)
 Ελλιπή σχεδιασμό, Κακό συντονισμό των παραγωγικών συντελεστών,
Ανεπαρκή μελέτη κινδύνων
 Οικονομικές δυσκολίες, Ανεπάρκεια πόρων, Γραφειοκρατία, κλπ.
Ο Ποιοτικός Παράγοντας (1):
• Η ωφελιμότητα του παραγόμενου αποτελέσματος κρίνεται με βάση το πώς ικανοποιούνται οι

ανάγκες ή οι απαιτήσεις των παραγόντων (: εμπλεκόμενων, ενδιαφερόμερων μερών) του
έργου (το ίδιο αποτέλεσμα μπορεί να κρίνεται διαφορετικά από διαφορετικές ομάδες ατόμων).
• Η ποιότητα του παραγόμενου αποτελέσματος κρίνεται συχνά σε βάθος χρόνου (σήμερα

κρίνεται επωφελές για τους πελάτες/χρήστες, αύριο μπορεί να αποδειχθεί μη αρεστό ή και
επιβλαβές, για την ίδια ομάδα πελατών/χρηστών).
• Είναι σημαντικό το ποιος από τους παράγοντες του έργου καθορίζει την ποιότητα του
αποτελέσματος και με ποια κριτήρια (αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα).
• Ο καθορισμός θεσμικού πλαισίου μέσω της θεσμοθέτησης προδιαγραφών (standards-

προτύπων) ποιότητας, προστατεύει τις κοινωνικές ομάδες.
• Η ποιότητα του παραγόμενου αποτελέσματος βρίσκεται σε άμεση αλληλεξάρτηση με το

κόστος και τη χρονική διάρκεια του έργου.
• Η ποιότητα τόσο του παραγόμενου αποτελέσματος, όσο και της προσπάθειας, βασίζονται
στην Απόδοση (Performance: Απόδοση, Επίδοση) των παραγωγικών συντελεστών του έργου
και γι’ αυτό περικλείονται στην έννοια της Απόδοσης του Έργου (Project Performance).
Ο Ποιοτικός Παράγοντας (2):
Στην κατεύθυνση διασφάλισης της ποιότητας, τίθενται Πρότυπα (Standards), υπό

μορφή προδιαγραφών / κανόνων, τα οποία δεσμεύουν τους εμπλεκόμενους
παράγοντες στο έργο.
Αυτά μπορεί:
• Να είναι Διεθνή (π.χ. ISO Standards) ή Εθνικά (π.χ. αντισεισμικός
κανονισμός).
• Να αφορούν σε τεχνικά ζητήματα (π.χ. τυποποίηση υλικών), σε
ανθρώπινους πόρους (π.χ. προσόντα), ή μεθοδολογίες (π.χ. τυποποίηση
χρονικού προγραμματισμού, προϋπολογισμού, συμβάσεων κλπ.).
• Να αφορούν στην εργασία του έργου ή στο παραγόμενο αποτέλεσμα.
• Να προκύπτουν από διεθνείς ή εθνικές πρακτικές (π.χ. συμβατότητα
λογισμικού) ή να είναι συνέπειες διεθνών οδηγιών και συμφωνιών (π.χ.
οδηγίες ευρωπαϊκής ένωσης) και εθνικών νόμων και κανονισμών.
Ο Εργασιακός Παράγοντας:
Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι ο καθοριστικός συντελεστής για την επιτυχία ή

την αποτυχία ενός έργου.
• Η εργασία αποτελεί τη “ραχοκοκαλιά” του έργου.
• Η παρουσία εργασιακών προβλημάτων θέτει σε άμεσο κίνδυνο τους

στόχους και την εξέλιξη του έργου.
• Πιθανά εργασιακά προβλήματα:

 Αποχωρήσεις προσωπικού
 Αντιπαραθέσεις διοίκησης και εργαζομένων
 Αμφισβητήσεις εργασιακής ιεραρχίας
 Μικρή απόδοση εργασίας
 Ακαταλληλότητα εργατικού δυναμικού
 Έλλειψη συνεργασίας και επικοινωνίας
 Εργασιακές αναταραχές
Ο Κοινωνικός Παράγοντας:
Κάθε έργο διεξάγεται σε συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον και επηρεάζεται άμεσα

από τους θεσμούς, τους νόμους, τους κανόνες, τις αντιλήψεις, τις συνθήκες που
επικρατούν.
Ο κοινωνικός παράγοντας επιδρά στο έργο με διάφορους τρόπους. Μπορεί:
 Να εμφανίζεται σαν αντίθεση κοινωνικών ομάδων (οικονομική, πολιτική,

ιδεολογική, αντιλήψεων, φόβου αλλαγής)
 Να αφορά στην ταυτόχρονη παρουσία διαφορετικών κοινωνικών

αντιλήψεων μέσα στα κέντρα λήψης αποφάσεων (αντιπαραθέσεις απόψεων
κοινωνικών / πολιτικών, ιδεολογιών, αντιλήψεων, συμφερόντων).
 Να καθορίζει την ποιότητα του έργου και του παραγόμενου αποτελέσματος.

Ο Θεσμικός και Νομικός Παράγοντας:
Αυτός ο παράγοντας εκφράζεται με Κανονισμούς (Regulations) που

διαμορφώνουν ένα δεσμευτικό νομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνονται
οι αποφάσεις και υλοποιείται το έργο.
Η σχέση των κανονισμών με τα πρότυπα είναι στενή:

 Πρότυπα μετατρέπονται σε κανονισμούς (π.χ. μεθοδολογίες)
 Κανονισμοί παράγουν πρότυπα (π.χ. αντισεισμικός κανονισμός, περιβαλλοντικοί

όροι, όροι δόμησης)
Οι κανονισμοί μπορούν να προκύπτουν από:

 Διεθνείς συμφωνίες που στοχεύουν σε ενιαίες κοινά αποδεκτές τυποποιημένες
πρακτικές και αντιλήψεις (π.χ. κανόνες υγιούς εμπορικού ανταγωνισμού,
πνευματικά δικαιώματα)
 Τοπικές νομοθεσίες ή κανόνες επαγγελματικής δεοντολογίας
 Συμβιβαστικές λύσεις όταν στο έργο εμπλέκονται νομοθεσίες διαφορετικών

χωρών
Ο Παράγοντας “Παγκοσμιοποίηση – Πολυπολιτισμικότητα”:
• Η παγκοσμιοποίηση ταυτίζεται με διάφορες τάσεις οι οποίες έκαναν την εμφάνισή

τους ή ενισχύθηκαν σημαντικά μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτές
περιλαμβάνουν την αυξημένη διεθνή κινητικότητα αγαθών, χρημάτων, πληροφοριών
και ανθρώπων, καθώς και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, των οργανισμών, των
νομικών συστημάτων και των υποδομών που συνέβαλαν σε αυτή την κινητικότητα.
• Η έννοια πολυπολιτισμικότητα, παρόλο που ο ορισμός της έχει διευρυνθεί, είναι

συνηθέστερα ταυτισμένη με την ετερότητα μέσα στο σύγχρονο έθνος-κράτος.
Δημιουργούμενα προβλήματα που επιδρούν στο έργο:

 Επικοινωνιακά (γλώσσα, διαφορά ώρας, κλπ.)
 Τεχνικά (αφομοίωση διαφορετικών τεχνικών και μεθοδολογιών, οργανωτικών

απόψεων, πολιτικών διοίκησης και διαχείρισης, εφαρμογή κοινών προτύπων κλπ.)
 Πολιτισμικά (διαφορετικές πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές απόψεις, αντιλήψεις και

συμπεριφορές)
Το Βασικό Τρίγωνο (1)
Βασικά χαρακτηριστικά που αποτελούν δείκτες για το παραγόμενο

αποτέλεσμα:
 Η τήρηση των χρονικών δεσμεύσεων (Χρόνος – Time)

 Η τήρηση του προϋπολογισμού του έργου (Κόστος – Cost)
 Η τήρηση των ποιοτικών προδιαγραφών του έργου (Απόδοση –
Performance)
Κόστος Χρόνος
Απόδοση
Το Βασικό Τρίγωνο (2)
Αυτοί οι τρεις δείκτες είναι συχνά ανταγωνιστικοί:

 Η πιστή τήρηση του χρονοδιαγράμματος μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του κόστους ή/και
μείωση της ποιότητας (απόδοσης)
 Η πιστή τήρηση του προϋπολογισμού μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της ποιότητας
(απόδοσης) ή/και χρονικές υπερβάσεις
 Η πιστή τήρηση των ποιοτικών προδιαγραφών μπορεί να οδηγήσει σε κοστολογικές ή/και
χρονικές υπερβάσεις
Υποχρέωση των παραγόντων (εμπλεκόμενων, ενδιαφερόμενων μερών) του

έργου είναι να καθορίσουν από την αρχή μια γενική στρατηγική επιλογή
αναφορικά με αυτούς τους δείκτες:
 Καθορισμός ιεραρχικής προτεραιότητας των δεικτών
 Εύρεση της “χρυσής τομής”, δηλαδή επιδιώκεται η εκτέλεση του έργου κατά το δυνατόν:
o Πλησιέστερα στις προθεσμίες
o Πλησιέστερα στον προϋπολογισμό
o Πλησιέστερα στις ποιοτικές προδιαγραφές
Διοίκηση – Διαχείριση Έργου (1)
Βασικά ζητούμενα:
 Πώς μπορούν να προβλεφθούν και να αποτραπούν προβλήματα ή να περιοριστούν οι
συνέπειές τους, στην κατεύθυνση της ικανοποίησης των αναγκών και των προσδοκιών των
παραγόντων του έργου
 Πώς θα ικανοποιηθούν οι στόχοι του έργου, δαπανώντας όσο το δυνατό λιγότερα χρήματα,
μέσα σε συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια, επιτυγχάνοντας τη μεγαλύτερη δυνατή ωφέλεια
Διοίκηση – Διαχείριση Έργου (Project Management) είναι η εφαρμογή

γνώσεων, δεξιοτήτων, εργαλείων και τεχνικών, έτσι ώστε οι δραστηριότητες
του έργου να κατευθύνονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς την
ικανοποίηση των αναγκών και των προσδοκιών των παραγόντων
(εμπλεκόμενων, ενδιαφερόμενων μερών) του έργου.
Συγκριτικά με την κλασσική αντίληψη διοίκησης:
• Παρουσιάζει καλύτερα αποτελέσματα αναφορικά με:

 Τον έλεγχο (αμεσότερος και πληρέστερος)
 Τις σχέσεις που αναπτύσσονται με τους πελάτες / χρήστες (αμεσότερες και περισσότερο
διαφανείς)
 Τη συντομότερη διάρκεια, το μικρότερο κόστος, την καλύτερη ποιότητα και το μεγαλύτερο
οικονομικό κέρδος.
• Παρουσιάζει λιγότερο καλά αποτελέσματα αναφορικά με:

 Τις οργανωτικές απαιτήσεις (οργανωτική πολυπλοκότητα)
 Το σεβασμό των αρχών της εργολήπτριας εταιρείας (παραβάσεις στο όνομα της
αυτοτέλειας του έργου)
Παραγόμενα Πρότυπα:
• Κορμοί Γνώσεων για τη Διοίκηση – Διαχείριση Έργου (Project Management Body of
Knowledge – PMBOK)
• Αποτελούνται από:
 Ένα τμήμα από τις γνώσεις και εμπειρία της κλασικής Διοίκησης
 Τις γενικά αποδεκτές γνώσεις και εμπειρία της Διοίκησης – Διαχείρισης Έργου
 Τις γνώσεις και εμπειρία που προέρχονται από την περιοχή εφαρμογής του έργου (ιδιαίτερες
απαιτήσεις σε γνώσεις και εμπειρία, που καθορίζονται από το φυσικό αντικείμενο του
συγκεκριμένου έργου)
• Οι πιο γνωστοί κορμοί γνώσεων:

 Ένωση Διαχειριστών Έργων του Ηνωμένου Βασιλείου (APM ‘s BOK)
 Ινστιτούτο Διοίκησης – Διαχείρισης Έργου των ΗΠΑ (PMI ‘s PMBOK)
 Διεθνής Ένωση Διαχειριστών Έργου (IAPM ‘s BOK)
Κορμός Γνώσεων της

Διοίκησης - Διαχείρισης
Γενικά αποδεκτές
γνώσεις και εμπειρία από τη
Διοίκηση - Διαχείριση Έργου
Γνώσεις και εμπειρία Γνώσεις και εμπειρία

από την κλασική από την περιοχή
Διοίκηση εφαρμογής
Γνωστική Περιοχή από την Κλασική Διοίκηση:

• Ηγεσία
• Επικοινωνία
• Διαπραγμάτευση
• Επίλυση προβλημάτων
• Επιρροή στον εργασιακό χώρο
Γνωστικές Περιοχές της Διοίκησης – Διαχείρισης έργου:

 Διαχείριση Ενοποίησης του έργου
 Διαχείριση Αντικειμένου (εύρους) του έργου
 Διαχείριση Χρόνου του έργου
 Διαχείριση Κόστους του έργου
 Διαχείριση Ποιότητας του έργου
 Διαχείριση Ανθρώπινων Πόρων του έργου
 Διαχείριση Επικοινωνιών του έργου
 Διαχείριση Κινδύνων του έργου
 Διαχείριση Προμηθειών του έργου
Γνωστική Περιοχή από την Εφαρμογή του έργου:
• Κάθε έργο απαιτεί επιπλέον γνώσεις που προκύπτουν από το φυσικό αντικείμενο
του έργου. Για παράδειγμα, η κατασκευή μιας γέφυρας απαιτεί ιδιαίτερες
κατασκευαστικές γνώσεις και εμπειρία, ενώ η παραγωγή λογισμικού απαιτεί
ιδιαίτερες γνώσεις στο αντικείμενο της πληροφορικής και των επικοινωνιών.
• Το φυσικό αντικείμενο του έργου καθορίζει την ποσότητα και την ποιότητα
γνώσεων που προέρχονται από την κλασική Διοίκηση και τη Διοίκηση –
Διαχείριση έργου. Για παράδειγμα, η παραγωγή λογισμικού είναι πιθανό να μην
απαιτεί διαχείριση προμηθειών, κάτι που δεν συμβαίνει σε ένα κατασκευαστικό
έργο, ενώ η διαχείριση κινδύνων είναι συνήθως μικρότερου εύρους στην
παραγωγή λογισμικού από ό,τι στην περίπτωση ενός κατασκευαστικού έργου.
Πηγές:
Διοίκηση – Διαχείριση Έργου, Α. Δημητριάδη
Διαχείριση Έργου – Τεχνικές Σχεδιασμού και Ελέγχου, Rory Burke
ΟΔΗΓΟΣ ΒΕΛΤΙΣΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΑΨΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ

ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ, Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων, Γενικό Λογιστήριο της Κυπριακής
Δημοκρατίας, http://www.publicprocurementguides.treasury.gov.cy/OHS-GR/HTML/
ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ (WIKIPEDIA), http://el.wikipedia.org/wiki/
Βοήθεια και οδηγίες για το Project 2010, http://office.microsoft.com/el-gr/project-help
Λεξικό Όρων Γ' ΚΠΣ, http://www.infosoc.gr/infosoc/el-GR/services/leksiko/default.htm?l=2
Youthnest, https://youthnest.com/sharing-is-caring/why-pro-ma/
Κύκλος Ζωής Έργου
• Σύμφωνα με το PMBOK:“…καθώς το κάθε έργο είναι μοναδικό και ενέχει
κάποιο βαθμό κινδύνου, οι εταιρίες που αναλαμβάνουν την εκτέλεση
έργων συνήθως το υποδιαιρούν σε φάσεις για να υπάρχει καλύτερος
διοικητικός έλεγχος. Συλλογικά όλες μαζί, οι φάσεις αυτές συνιστούν τον
κύκλο ζωής του έργου”.
• Ο κύκλος ζωής έργου αναφέρεται σε μια λογική ακολουθία

δραστηριοτήτων για την επίτευξη των σκοπών ή στόχων του έργου.
Ανεξάρτητα από το φυσικό αντικείμενο ή την πολυπλοκότητα του
έργου, κάθε έργο διέρχεται από μια σειρά φάσεων κατά τη διάρκεια
της ζωής του.
• Το σύνολο των φάσεων ενός έργου, που το καθορίζουν πλήρως από

την αρχή μέχρι το τέλος του, ονομάζεται κύκλος ζωής του έργου
(Project Life Cycle).
Φάσεις του έργου

• Ένα σύνολο σχετικών δραστηριοτήτων που ολοκληρώνει ένα βασικό
βήμα κάποιου έργου.
• Η ομαδοποίηση των δραστηριοτήτων σε ένα έργο, που πρέπει να

ικανοποιήσουν ένα σημαντικό ορόσημο, με τη δημιουργία ενός ή
περισσότερων σημαντικών παραδοτέων.
• Οι “λογικές” ενότητες στις οποίες αναλύεται το έργο για καλύτερο έλεγχο

της προσπάθειας. Η έννοια “λογικές” αναφέρεται στο γεγονός ότι κάθε
φάση αποτελείται από ένα σύνολο δραστηριοτήτων οι οποίες
παρουσιάζουν μεγάλη σχέση μεταξύ τους και κάποιο βαθμό ανεξαρτησίας
από άλλες.
• Φάσεις θεωρούνται οι δραστηριότητες που δεν έχουν ανώτερη εργασία

(εργασία πρώτου επιπέδου). Στην πράξη, φάση είναι ένα τμήμα του έργου
με συγκεκριμένα παραδοτέα.
Δραστηριότητες (Activities) – Επιμέρους εργασίες (Tasks)
• Κάθε φάση αναλύεται σε επιμέρους δραστηριότητες (activities).
• Κάθε δραστηριότητα μπορεί να αναλυθεί σε επιμέρους εργασίες (tasks).
• Στην πράξη συνεχίζουμε την ανάλυση μέχρι να φτάσουμε σε εργασίες που

μπορούμε με ασφάλεια να εκτιμήσουμε τη διάρκεια και το κόστος.
• Σε έργα που χρηματοδοτούνται από πόρους της ΕΕ έχει επικρατήσει η

ακόλουθη ιεραρχική δομή και ορολογία:
• Επίπεδο 0: Έργο (Project)
• Επίπεδο 1: Φάση (Phase)
• Επίπεδο 2: Πακέτο Εργασίας (Work Package)
• Επίπεδο 3: Δραστηριότητα (Activity)
• Επίπεδο 4: Επιμέρους Εργασία (Task)
PROJECT
PHASE 1 …….. PHASE N
WORK PACKAGE 1.1 WORK PACKAGE 1.2 WORK PACKAGE N.1 …..
ACTIVITY 1.1.1 ACTIVITY 1.2.1 ACTIVITY N.1.1 ….
TASK 1 TASK 1 TASK 1

…. …. ….
TASK N TASK N TASK N
…. …. ….
ACTIVITY 1.1.N ACTIVITY 1.2.2 ACTIVITY N.1.N
TASK 1 TASK 1 TASK 1

…. …. ….
TASK N TASK N TASK N
Ορόσημο (Milestone)
• Σημείο αναφοράς που σηματοδοτεί ένα σημαντικό γεγονός σε ένα έργο και
χρησιμοποιείται για την εποπτεία της προόδου του έργου.
Π.χ. Παράδοση του συνόλου του εξοπλισμού και του λογισμικού (Ποσοτική
παραλαβή)
• Ένα ορόσημο είναι ένα σημαντικό γεγονός ιδιαίτερου ενδιαφέροντος. Ένα

συχνό λάθος που γίνεται είναι να τίθεται στο τέλος ενός σταδίου του έργου
για να σηματοδοτήσει την ολοκλήρωση μιας δραστηριότητας ή φάσης. Το
σωστό είναι να τίθεται πριν από το τέλος μιας δραστηριότητας ή φάσης,
έτσι ώστε, σε περίπτωση προβλημάτων, να γίνουν διορθωτικές ενέργειες και
τα παραδοτέα να ολοκληρωθούν έγκαιρα.
• Εκτός από την ολοκλήρωση ενός βασικού παραδοτέου, ένα ορόσημο μπορεί
να σημαίνει επίσης μια σημαντική απόφαση ή την εξαγωγή πληροφοριών
που περιγράφουν ή επηρεάζουν το μέλλον του έργου. Υπό αυτή την έννοια,
το ορόσημο δεν σηματοδοτεί απλά την ολοκλήρωση κάποιων βασικών
σταδίων ενός έργου, αλλά καθορίζει και την πορεία εξέλιξης του έργου,
καθώς οι βασικές αποφάσεις που λαμβάνονται στα ορόσημα μπορούν να
τροποποιήσουν το σχεδιασμό του έργου.
Παραδοτέα (Deliverables)
• Τα αποτελέσματα μιας δραστηριότητας ή φάσης που μπορούν να
παραδοθούν σε τρίτους (όχι σ‘ αυτούς που τα παρήγαγαν).
Σχέδια, πρότυπα, προδιαγραφές, ενδιάμεσα προϊόντα ή υπηρεσίες,
συμπεράσματα, κλπ., τα οποία προκύπτουν από την ολοκλήρωση κάποιων
επιμέρους στόχων του έργου.
• Τα παραδοτέα πρέπει:
o Να είναι συγκεκριμένα αντικείμενα. Δεν είναι παραδοτέο π.χ. η “Βελτίωση της
εξυπηρέτησης", αλλά "Τεύχος διαδικασιών εξυπηρέτησης"
o Να παραδοθούν με την ολοκλήρωση τους σε ανθρώπους ή υπηρεσίες που θα τα
αξιολογήσουν ή/και θα τα χρησιμοποιήσουν.
o Να μπορούν να επιβεβαιωθούν βάσει συγκεκριμένων προκαθορισμένων
κανόνων. Οι αποδέκτες των παραδοτέων πρέπει να έχουν κριτήρια αξιολόγησης
για να μπορέσουν να τα αποδεχθούν ή να τα απορρίψουν.
• Τα παραδοτέα είναι οι μόνοι αντικειμενικοί δείκτες προόδου. Συνήθως η

χρηματοδότηση του έργου είναι συνδεδεμένη με τα παραδοτέα.
Ανάλυση του έργου σε φάσεις -
Γενική “λογική” προσέγγιση
Για τα περισσότερα έργα, είναι γενικά αποδεκτό ότι ο κύκλος ζωής περιλαμβάνει
τέσσερις βασικές φάσεις:
1. Σύλληψη του έργου (Project Conception)
2. Σχεδιασμός του έργου (Project Planning)
3. Παραγωγή ή εκτέλεση του έργου (Project Production)
4. Θέση σε λειτουργία και παράδοση (Project Turnover and Start-up)
Μια εναλλακτική και πιο λεπτομερής περιγραφή των τεσσάρων βασικών

φάσεων του κύκλου ζωής του έργου είναι η ακόλουθη:
1. Αρχική σύλληψη και εκκίνηση του έργου (definition, initiate, or
conceive)
2. Σχεδιασμός, μελέτη και ανάπτυξη του έργου (planning, design, or
development)
3. Εκτέλεση, υλοποίηση ή κατασκευή του έργου (execution,
implementation, or construction)
4. Παράδοση του έργου και θέση σε λειτουργία (phase-out, turnover, or
start-up)
Φ1. Αρχική σύλληψη και εκκίνηση του έργου

Αυτή η φάση ξεκινά με τη διαπίστωση της ανάγκης ή/και της ευκαιρίας για την παραγωγή
του έργου.
• Ορίζεται ο διαχειριστής του έργου και, ενδεχομένως, τα βασικά μέλη της ομάδας
έργου.
• Ορίζεται το φυσικό αντικείμενο του έργου και γίνονται προσεγγιστικές εκτιμήσεις του
χρόνου και των απαιτούμενων πόρων για να διαπιστωθεί εάν είναι εφικτό να
επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα.
• Διερευνώνται οι διαφορετικές στρατηγικές ή εναλλακτικές προσεγγίσεις και επιλέγεται
μία από αυτές.
• Τέλος, λαμβάνεται απόφαση για την υλοποίηση ή μη του έργου και συντάσσεται ένας
“χάρτης” έργου (project charter) που συνοψίζει τα αποτελέσματα των εργασιών στο
στάδιο του ορισμού, ο οποίος συμφωνείται μεταξύ της ομάδας έργου και της
διοίκησης του οργανισμού.
Παραδοτέα:
Ο Καθορισμός του Έργου (Project Definition) που περιλαμβάνει όλες εκείνες τις
πληροφορίες που αφορούν στις βασικές προδιαγραφές του, δηλαδή: αντικειμενικούς
στόχους, μεθοδολογία, βασικές προδιαγραφές, χρησιμοποιούμενη τεχνολογία,
απαιτούμενους πόρους, κλπ.
Η Μελέτη Σκοπιμότητας (Feasibility Study) που έχει ως στόχο τη μελέτη (τεχνική,
οικονομική, λειτουργική, ανθρώπινης συμπεριφοράς) των πιθανών εναλλακτικών
τρόπων υλοποίησης του έργου και προτείνει την αποδοχή ή μη του έργου.
Φ2. Σχεδιασμός, μελέτη και ανάπτυξη του έργου (1)
Αυτή η φάση περιλαμβάνει μελέτες και προκαταρκτικές εργασίες.
• Οι μελέτες εξετάζουν και καθορίζουν με λεπτομέρεια:

o το φυσικό αντικείμενο και τις δραστηριότητες του έργου
o τα ενδιάμεσα παραδοτέα του έργου
o το χρονοδιάγραμμα του έργου (χρονοπρογραμματισμός εργασιών)
o τους απαραίτητους πόρους (ανθρώπινο δυναμικό, εξοπλισμό, αναλώσιμα υλικά κλπ.)
o τις ποιοτικές προδιαγραφές
o τους κινδύνους του έργου
o τον προϋπολογισμό του έργου
• Συμπληρώνεται η ομάδα έργου και γίνεται ανάθεση αρμοδιοτήτων / υπευθυνοτήτων
Παραδοτέo:
Σχέδιο του Έργου ή Σχέδιο Δράσης (Project Plan)
Φ2. Σχεδιασμός, μελέτη και ανάπτυξη του έργου (2)
Εργασίες που διεξάγονται παράλληλα με τις μελέτες:

• Έναρξη διαδικασιών προεπιλογής υποψηφίων υπεργολάβων και
προμηθευτών
• Ανίχνευση της αγοράς για το απαραίτητο ανθρώπινο δυναμικό, τον αναγκαίο
εξοπλισμό και τα υλικά
• Παραγγελίες αναλώσιμων πόρων με μεγάλο χρόνο παράδοσης
• Δημιουργία της απαιτούμενης πληροφοριακής, επικοινωνιακής και
διοικητικής υποδομής
Σημαντικότητα / κρισιμότητα αυτής της φάσης:

• Τα περισσότερα προβλήματα που εμφανίζονται στη φάση της υλοποίησης
έχουν τη ρίζα τους σε σχεδιαστική ανεπάρκεια
• Διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό το κόστος του έργου: η αντιμετώπιση ενός
προβλήματος που εντοπίζεται κατά την υλοποίηση κοστίζει πολύ
περισσότερο από την αντιμετώπισή του στη φάση του σχεδιασμού
Φ3. Εκτέλεση, υλοποίηση ή κατασκευή του έργου
Στη φάση αυτή:
• Γίνεται η εγκατάσταση των εργολάβων, συνεργείων και εξοπλισμού
• Γίνεται η προμήθεια των υλικών
• Εφαρμόζονται η οργάνωση του έργου, οι διαδικασίες και οι μηχανισμοί ελέγχου και
υποβολής αναφορών
• Αρχίζει η επίβλεψη της εξέλιξης των εργασιών σε σχέση με τις μελέτες
• Αναπροσαρμόζεται το σχέδιο δράσης ανάλογα με τα προβλήματα και τις αλλαγές που
προκύπτουν κατά την εξέλιξη του έργου
Αυτή η φάση παρουσιάζει τα εξής χαρακτηριστικά:

• Οι εκτιμήσεις αντικαθίστανται από πραγματικά δεδομένα όπως προκύπτουν από την
παρακολούθηση του έργου ή προσαρμόζονται στις πραγματικές του απαιτήσεις που
προκύπτουν λόγω απρόβλεπτων καθυστερήσεων, βλαβών, απεργιών, ελλείψεις
πόρων, ανατιμήσεων κλπ.
• Δοκιμάζονται η ποιότητα των μελετών, η οργανωτική υποδομή, οι επιλογές
ανθρώπων, εξοπλισμού, υλικών και αναλώσιμων πόρων
Παραδοτέα:
Προϊόντα, υπηρεσίες, κατασκευαστικά αποτελέσματα (π.χ. κτήριο, δρόμος, κλπ.),
οικονομικά παραστατικά (π.χ. τιμολόγια, αποδείξεις πληρωμών, ασφαλιστικές
εισφορές) και διαχειριστικά παραστατικά (αναφορές, αναπροσαρμογές μελετών και
σχεδίων κλπ.)
Φ4. Παράδοση του έργου και θέση σε λειτουργία

Είναι η φάση ολοκλήρωσης του έργου που σημαίνει ότι:
• Το έργο υλοποιήθηκε στη βάση του σχεδίου δράσης
• Εκπληρώθηκαν όλες οι συμβατικές υποχρεώσεις
• Το παραγόμενο αποτέλεσμα (προϊόν ή υπηρεσία) είναι άμεσα λειτουργικό και
αξιόπιστο
• Το έργο ολοκληρώθηκε χωρίς να υπάρχουν κανενός είδους εκκρεμότητες
Στη φάση αυτή περιλαμβάνονται:

• η μεταβίβαση της ευθύνης του παραχθέντος αποτελέσματος στον «κύριο» του έργου
(π.χ. ιδιοκτήτη)
• η αξιολόγηση του έργου και του παραχθέντος αποτελέσματος με στόχο τη βελτίωση
μελλοντικών έργων
• η ανακατανομή των εργαζόμενων και των άλλων πόρων
Παραδοτέα:
• Σύνταξη έκθεσης ολοκλήρωσης φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του έργου
• Υπογραφή πρωτοκόλλου παράδοσης – παραλαβής μεταξύ του εργολήπτη και του
κυρίου του έργου μετά από λεπτομερή έλεγχο
Κύκλος ζωής έργου: Γραμμικό διάγραμμα εξέλιξης φάσεων έργου και το
επίπεδο προσπάθειας
Φ1 Φ2 Φ3 Φ4
Σωρευτική
προσπάθεια
Επίπεδο
προσπάθειας
Ρυθμός
προσπάθειας
Φ1. Αρχική σύλληψη

και εκκίνηση του έργου
Φ2. Σχεδιασμός, μελέτη

και ανάπτυξη του έργου
Φ3. Εκτέλεση, υλοποίηση

ή κατασκευή του έργου
Φ4. Παράδοση του έργου

και θέση σε λειτουργία
Κύκλος ζωής έργου: Δυνατότητα πρόσθεσης αξίας / Κόστος αλλαγών
Φ1 Φ2 Φ3 Φ4 Λειτουργία
Δυνατότητα
πρόσθεσης αξίας
Δυνατότητα
παρέμβασης Κόστος
αλλαγών
Φ1. Αρχική σύλληψη

και εκκίνηση του έργου
Φ2. Σχεδιασμός, μελέτη

και ανάπτυξη του έργου
Φ3. Εκτέλεση, υλοποίηση

ή κατασκευή του έργου
Φ4. Παράδοση του έργου

και θέση σε λειτουργία
Κόστος αλλαγής 1€ 10 € 100 € 1000 €

ενός στοιχείου
σε έργα πληροφορικής Φάση λειτουργίας
Αλληλεπίδραση των φάσεων μεταξύ τους –
Μοντέλα Κύκλου Ζωής
· Μοντέλο Καταρράκτη (Waterfall Model)
Φάση 1 Φάση 2 Φάση 3 Φάση 4
· Ευέλικτες Μέθοδοι (Agile Methods)

Επικάλυψη Φάσεων
Φάση 1
Φάση 2
Φάση 3
Φάση 4
Επιστροφή σε προηγούμενη φάση
Φάση 1 Φάση 2 Φάση 3 Φάση 4
Κύκλος Ζωής Λογισμικού
• Φάση Προδιαγραφής Λειτουργικών και Μη-Λειτουργικών

Απαιτήσεων
• Φάση Ανάλυσης
• Φάση Σχεδίασης
• Φάση Υλοποίησης
• Φάση Ελέγχου και Πιστοποίησης
• Φάση Ενοποίησης και Εγκατάστασης
• Φάση Συντήρησης
• Φάση Αποχώρησης
Μοντέλο Καταρράκτη (Waterfall)
• Χαρακτηρίζεται από
– Σειριακά βήματα (phases)
– Ανάδραση ανάμεσα σε δύο γειτονικά
βήματα
– Βασίζεται στην δημιουργία
προδιαγραφών σε κάθε βήμα
• Προτερήματα
– Παραγωγή προδιαγραφών
– Διευκολύνει την συντήρηση
• Μειονεκτήματα
– Προδιαγραφές που δεν μπορούν να
αλλάξουν στη πορεία δεν είναι
ρεαλιστική παραδοχή
– Ο Χρήστης συμμετέχει μόνο στην
αρχή
– Σειριακή και πλήρης ολοκλήρωση κάθε
βήματος δεν είναι πάντα ενδεδειγμένη
– Η διαδικασία είναι δύσκολο να ελεγχθεί
– Ό χρήστης βλέπει το προϊόν πολύ
αργά στη διάρκεια της διαδικασίας
17
Μέση Κατανομή Κόστους
Object-Oriented and Classical Software Engineer 5th Edition, Schach (2002)

19
Δομική Ανάλυση Εργασιών

(Work Breakdown Structure - WBS)
• Δομική Ανάλυση Εργασιών είναι η προσανατολισμένη σε παραδοτέα
ανάλυση ενός έργου σε μικρότερα τμήματα.
• Ορίζει και ομαδοποιεί διακριτά στοιχεία ενός έργου κατά τρόπο που να
βοηθά στην οργάνωση και τον καθορισμό της συνολικής απαιτούμενης
εργασίας.
• Κάθε στοιχείο μπορεί να είναι προϊόν, δεδομένα, υπηρεσία ή συνδυασμός
αυτών.
• Η Δομική Ανάλυση Εργασιών επιτρέπει:
o Τον εύκολο χειρισμό τους (παρακολούθηση, έλεγχο)
o Τη λεπτομερή κοστολόγησή τους
o Την εκτίμηση της χρονικής διάρκειάς τους
o Την εκτίμηση των απαιτούμενων πόρων
o Τον πλήρη καθορισμό των αρμοδιοτήτων των εργαζόμενων
Παράδειγμα:
Μια εταιρία αναλαμβάνει την κατασκευή κτιρίου στη βάση μελετών που έχει
κάνει ο ιδιοκτήτης. Ο εργολήπτης χωρίζει το έργο σε τέσσερις φάσεις:
Θεμελίωση - σκυροδέτηση, τοιχοποιία, ηλεκτρικές εγκαταστάσεις,
υδραυλικές εγκαταστάσεις και θέτει επικεφαλής των εργασιών τρία άτομα
της εταιρίας, τους Υ1, Υ2 και Υ3, ως εξής:
• Υ1 για τη θεμελίωση – σκυροδέτηση
• Υ2 για την τοιχοποιία
• Υ3 για τις ηλεκτρικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις
Αποτύπωση της Δομικής Ανάλυσης Εργασιών

• Αποτύπωση των επιπέδων ανάλυσης
• Περιγραφή κάθε επιπέδου ανάλυσης
• Μονοσήμαντη αντιστοίχηση κάθε επιπέδου ανάλυσης σε κάποιο κωδικό
(μερικές φορές αυτός ο κωδικός είναι ο αντίστοιχος κωδικός του
λογαριασμού στον οποίο καταγράφεται το αντίστοιχο κόστος)
Οι συνηθισμένοι τρόποι αποτύπωσης:

• Δενδρική Δομή (Tree Structure)
• Ιεραρχημένος / Ιεραρχικός Κατάλογος (Hierarchical List)
 Δυνατότητα εύκολης χρησιμοποίησης σε Η/Υ
 Η ανάλυση γίνεται σε τρία επίπεδα:
o Πρώτο επίπεδο όλη η απαιτούμενη εργασία
o Δεύτερο επίπεδο, Δομικά Τμήματα Εργασίας (Tasks)
o Τρίτο επίπεδο, Πακέτα Εργασιών (Work Packages)
Δενδρική Δομή (Tree Structure)
Κτήριο
1.0.0.00
Θεμελίωση Τοιχοποιία Ηλεκτρικά Υδραυλικά

1.1.0.00 1.2.0.00 1.3.0.00 1.4.0.00
Εκσκαφές Κτίσιμο Σωληνώσεις Υδρευση

1.1.1.00 1.2.1.00 1.3.1.00 1.4.1.00
Σκυροδέτηση Σοβατίσματα Συσκευές Αποχέτευση

1.1.2.00 1.2.2.00 1.3.2.00 1.4.2.00
Θέρμανση
1.4.3.00
Ιεραρχικός Κατάλογος (Hierarchical List)

1.0.0.00 Κτήριο
1.1.0.00 Θεμελίωση
1.1.1.00 Εκσκαφές
1.1.2.00 Σκυροδέτηση
1.2.0.00 Τοιχοποιία
1.2.1.00 Κτίσιμο
1.2.2.00 Σοβατίσματα
1.3.0.00 Ηλεκτρικά
1.3.1.00 Σωληνώσεις
1.3.2.00 Συσκευές
1.4.0.00 Υδραυλικά
1.4.1.00 Υδρευση
1.4.2.00 Αποχέτευση
1.4.3.00 Θέρμανση
Μεθοδολογίες Δομικής Ανάλυσης Εργασιών
• Δομική ανάλυση κατά Φάση (WBS by Phase)
• Δομική Ανάλυση κατά Οργανωτικό Σχήμα (WBS by Organization)
• Δομική Ανάλυση κατά Σύστημα (WBS by System)
• Δομική Ανάλυση κατά Χώρους (WBS by Space)
Δομική ανάλυση κατά Φάση (WBS by Phase)

Στο πρώτο επίπεδο ανάλυσης παρουσιάζονται οι φάσεις:
Δομική ανάλυση κατά Οργανωτικό Σχήμα (WBS by Organization)
Στο πρώτο επίπεδο ανάλυσης παρουσιάζεται το πρώτο επίπεδο ανάλυσης του
οργανωτικού σχήματος του έργου:
1.1.0.00 Y1
1.2.0.00 Y2
1.3.0.00 Y3
Δομική ανάλυση κατά Σύστημα (WBS by System)

Στο πρώτο επίπεδο ανάλυσης παρουσιάζονται τα συστήματα του έργου, σύμφωνα με
τη θεώρηση του εργολήπτη:
1.1.0.00 Φέρων Οργανισμός
Δομική ανάλυση κατά Χώρους (WBS by Space)
Αφορά έργα των οποίων τα παραγόμενα προϊόντα διαθέτουν χωροταξική υπόσταση,
αλλά μπορούν να υλοποιούνται με σχετική χρονική ανεξαρτησία:
1.1.0.00 Πρώτος όροφος
1.2.0.00 Δεύτερος όροφος
Δομική Ανάλυση Έργου και Ποσοτικές Εκτιμήσεις
Αναθέσει
Ανθρωποώρε Τύπος Ποσότητα Προμηθευτές
1ο επίπεδο 2ο επίπεδο 3ο επίπεδο ….. ς Κόστος
ς Εργασίας Υλικών Υλικών Υλικών
Εργασίας
1.0.0.00
Κτήριο 1.1.0.00
Θεμελίωση 1.1.1.00
Εκσκαφές
1.1.2.00
Σκυροδέτηση
1.2.0.00
Τοιχοποιία 1.2.1.00
Κτίσιμο
1.2.2.00
Σοβατίσματα
1.3.0.00
Ηλεκτρικά 1.3.1.00
Σωληνώσεις
1.3.2.00
Συσκευές
1.4.0.00
Υδραυλικά 1.4.1.00
Υδρευση
1.4.2.00
Αποχέτευση
1.4.3.00
Θέρμανση
Διαχείριση του Αντικειμένου του Έργου
Η Δομική Ανάλυση Εργασιών αποτελεί μια μερική περίπτωση της Διαχείρισης του
Αντικειμένου του Έργου.
 Αντικείμενο του έργου (Project Scope) καλείται η ποσότητα εργασίας που απαιτεί
το συγκεκριμένο έργο. Αποτελεί:
“Μέτρο” του μεγέθους του έργου και όχι της ποιότητάς του
Βάση επικοινωνίας μεταξύ των παραγόντων του έργου (ποιο είναι το
αντικείμενο για το οποίο διαπραγματεύονται και συναλλάσονται)
Βασικό συστατικό του σχεδιασμού
 Το αντικείμενο μπορεί να αναφέρεται στο σύνολο του έργου ή και σε κάθε φάση
του ξεχωριστά, δηλαδή να γίνεται αναφορά στην ποσότητα εργασίας που απαιτεί
κάθε φάση του έργου ξεχωριστά.
Σύμφωνα με το PMBOK: “Η Διαχείριση του Αντικειμένου (Εύρους) του Έργου (Project

Scope Management) περιλαμβάνει εκείνες τις διεργασίες που διασφαλίζουν ότι για
ένα συγκεκριμένο έργο έχει ληφθεί υπόψη όλη η απαιτούμενη ποσότητα εργασίας
και μόνο αυτή. Κύρια επιδίωξη είναι ο καθορισμός και ο έλεγχος του τι
περιλαμβάνεται και τι δεν περιλαμβάνεται στο έργο”.
Σύμφωνα με το APMBOK: “Ως Διαχείριση του Αντικειμένου (Εύρους) του Έργου

(Project Scope Management) ορίζεται η διεργασία με την οποία αναγνωρίζονται και
καθορίζονται τα παραδοτέα και οι εργασίες που πρέπεινα γίνουν για την παραγωγή
τους”.
Στάδια Διαχείρισης του Αντικειμένου του Έργου
Η διαχείριση του αντικειμένου του έργου ακολουθεί κάποια βήματα ανάλογα
με την εξέλιξη της πορείας του έργου:
• Προκαταρκτικό Στάδιο (Initiation)
• Σχεδιασμός του Αντικειμένου (Scope Planning)
• Καθορισμός του Αντικειμένου (Scope Definition)
• Επαλήθευση του Αντικειμένου (Scope Verification)
• Έλεγχος των Αλλαγών του Αντικειμένου (Scope Change Control)
Προκαταρκτικό Στάδιο (Initiation)

Διεργασία στην οποία γίνεται η διαπίστωση ότι υπάρχει ένα νέο έργο ή ότι ένα
υπάρχον έργο πρόκειται να περάσει σε νέα φάση.
Απαιτείται η αρχική γνώση:

• Της αιτίας που προκαλεί την “εμφάνιση” του έργου (απαίτηση της αγοράς,
απαίτηση πελάτη, νομικές ή θεσμικές απαιτήσεις, εργασιακές απαιτήσεις κλπ.)
• Της γενικής περιγραφής του παραγόμενου αποτελέσματος
• Της στρατηγικής της εργολήπτριας εταιρίας
• Των κριτηρίων με τα οποία θα γίνει η αξιολόγηση και η επιλογή του έργου
• Των ιστορικών πληροφοριών που αφορούν παρόμοιες περιπτώσεις
Εξαγόμενα:
• Το Διάγραμμα του Έργου (Project Charter)
• Το προφίλ του απαιτούμενου Project Manager
• Οι Δεσμεύσεις (Constraints) που προκαλεί το έργο (χρονικές, οικονομικές, τεχνικές,
συμβατικές κλπ.)
• Οι βασικές Προϋποθέσεις (Assumptions), η τήρηση των οποίων θεωρείται
αναγκαία για το έργο (π.χ. διαθέσιμοι πόροι σε συγκεκριμένη ημερομηνία)
Στη διαχείριση έργου, το διάγραμμα του έργου ή ο χάρτης του έργου ή ο ορισμός
του έργου ή η δήλωση έργου (Project Charter) είναι μια δήλωση του πεδίου
εφαρμογής, των στόχων και των συμμετεχόντων σε ένα έργο.
Παρέχει μια προκαταρκτική οριοθέτηση ρόλων και αρμοδιοτήτων, περιγράφει τους

βασικούς στόχους του έργου, προσδιορίζει τους κύριους εμπλεκόμενους και καθορίζει
την εξουσία του διαχειριστή του έργου.
Σχεδιασμός του Αντικειμένου (Scope Planning)

Η διεργασία με την οποία συντάσσεται ένα κείμενο συμφωνίας μεταξύ της ομάδας
έργου, του αναδόχου του έργου και των ενδιαφερομένων μερών.
Αποτελεί ένα κείμενο κατανόησης του έργου για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας
μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και τη θέσπιση αρχών και ορίων για τον project
manager και την ομάδα έργου.
Το κείμενο συσχετίζει το έργο με τους επιχειρησιακούς στόχους και οριοθετεί το έργο
σε πολλές διαστάσεις (προσέγγιση, παραδοτέα, ορόσημα, προϋπολογισμός κλπ.)
Περιλαμβάνει εκείνα τα κριτήρια που θα αποτελούν τη βάση για να αποφασίζεται αν
το έργο ή κάποια φάση του ολοκληρώθηκε με επιτυχία.
Εξαγόμενα:
• Η Κατάσταση / Δήλωση του Έργου (Scope Statement), που οριοθετεί το φυσικό
αντικείμενο του έργου και δίνει μια εκτίμηση για την απαιτούμενη ποσότητα
εργασίας.
• Το Σχέδιο Διαχείρισης του Αντικειμένου (Scope Management Plan), που
περιγράφει πώς θα γίνεται η διαχείριση του αντικειμένου του έργου και πώς θα
ενσωματώνονται στο έργο οι πιθανές αλλαγές.
Η Κατάσταση / Δήλωση (Καταστατικό) του Έργου (Scope Statement) μπορεί να
λαμβάνει διάφορες μορφές ανάλογα με τον τύπο του έργου που υλοποιείται και τη
φύση του οργανισμού.
Στη δήλωση του εύρους του έργου περιλαμβάνονται λεπτομερώς τα παραδοτέα του
έργου και περιγράφονται οι κύριοι στόχοι.
Οι στόχοι πρέπει να περιλαμβάνουν μετρήσιμα κριτήρια επιτυχίας για το έργο.
• Το όνομα του έργου

• Τη συνοπτική περιγραφή του έργου (Project Charter)
• Τον ιδιοκτήτη του έργου, τους χρηματοδότες και τα ενδιαφερόμενα μέρη
• Την αποτύπωση πιθανών προβλημάτων
• Τους σκοπούς και στόχους του έργου
• Τις απαιτήσεις του έργου
• Τα παραδοτέα του έργου
• Τους μη-στόχους του έργου (τι είναι έξω από το πεδίο εφαρμογής)
• Τα ορόσημα
• Τις εκτιμήσεις του κόστους
Καθορισμός του Αντικειμένου (Scope Definition)

Η διεργασία με την οποία τα εξαγόμενα της προηγούμενης διεργασίας
υποδιαιρούνται σε μικρότερες συνιστώσες, με στόχο:
• Να βελτιωθεί η ακρίβεια των εκτιμήσεων του κόστους, της χρονικής διάρκειας και
των απαιτούμενων πόρων του έργου
• Να καθοριστεί κάποιο Σημείο Αναφοράς (Baseline) για τη μέτρηση της
απαιτούμενης απόδοσης και τον έλεγχο
• Να ξεκαθαρίσουν περισσότερο οι απαιτούμενες αρμοδιότητες και η απαιτούμενη
υπευθυνότητα των θέσεων εργασίας.
Εξαγόμενα:
• Η δομική ανάλυση κάθε εργασίας. Κάθε απαιτούμενη εργασία θα πρέπει να
συμπεριλαμβάνεται στη δομική ανάλυση της εργασίας. Ό,τι δεν περιλαμβάνεται,
δεν αποτελεί μέρος του έργου.
• Η Κατάσταση Εργασίας (Statement of Work – SOW), που αποτελεί μια κατανοητή
και λεπτομερή περιγραφή της απαιτούμενης εργασίας.
Επαλήθευση του Αντικειμένου (Scope Verification)
Η διεργασία με την οποία επισημοποιείται η αποδοχή από τους παράγοντες
του έργου του ολοκληρωμένου αντικειμένου του έργου και των σχετικών
παραδοτέων.
Αυτό συμβαίνει κατά την εξέλιξη του έργου, μέχρι και το τέλος του.
Βασίζεται στην παρακολούθηση των αποτελεσμάτων της εργασίας, τα οποία

μπορεί να εντοπίζονται με την εποπτεία και τη σύγκρισή τους με την οριστική
συμφωνημένη κατάσταση εργασίας. Αυτό μπορεί να γίνεται στο τέλος κάθε
φάσης.
Η επαλήθευση του αντικειμένου περιλαμβάνει την εξέταση των παραδοτέων

και πιθανόν την αναθεώρηση αυτών, ώστε να διασφαλιστεί ότι κάθε ένα από
αυτά ολοκληρώνεται ικανοποιητικά.
Έλεγχος των αλλαγών του Αντικειμένου (Scope Change Control)

Η επίσημη διαδικασία μέσω της οποίας οι αλλαγές στο αντικείμενο του έργου
αναλύονται και ελέγχονται.
• Επιχειρείται ο επηρεασμός των παραγόντων του έργου που προκαλούν αλλαγές
στο αντικείμενο του έργου, έτσι ώστε αυτές οι αλλαγές να προσκομίζουν ωφέλεια
στο έργο (βελτιωτικές κινήσεις του τύπου π.χ. μείωση του κόστους του έργου).
• Εντοπίζεται πότε συμβαίνουν αλλαγές στο αντικείμενο του έργου.
• Γίνεται διαχείριση των αλλαγών όποτε αυτές συμβαίνουν.
Εξαγόμενα: Τυποποίηση
 των αιτήσεων για αλλαγές (πώς γίνονται και ποιος τις κάνει)
 του ποιος και πώς μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις για τις διορθωτικές κινήσεις
 του ποιος και πώς μπορεί να τροποποιεί τα παραδοτέα του έργου (π.χ. επίσημα
έγγραφα, όπως η κατάσταση εργασίας)
Αυτή η διεργασία ενοποιείται με τις διεργασίες που συνθέτουν το Συνολικό Έλεγχο
των Αλλαγών του έργου (Overall Project Change Control)
4.1_Χρονικός Προγραμματισμός Έργων
Ο Χρονικός Προγραμματισμός (Scheduling) αποτελεί ένα κρίσιμο πρόβλημα

για κάθε έργο.
Ερωτήματα που τίθενται:

• Ποια θα είναι η προβλεπόμενη διάρκεια του έργου;
• Πότε προβλέπεται να αρχίζει και να τελειώνει κάθε δραστηριότητα του
συγκεκριμένου έργου;
• Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο έργο αν κάποια δραστηριότητα δεν
ακολουθήσει κατά την υλοποίησή της το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα;
• Πώς μέσα σε συνθήκες αβεβαιότητας ή κινδύνου γίνονται οι χρονικές
προβλέψεις;
Προϊόν του Χρονικού Προγραμματισμού αποτελεί το Χρονοδιάγραμμα του

έργου (ή Χρονοδιάγραμμα Δραστηριοτήτων), το οποίο αποτυπώνει
χρονικά αναλυτικά την έναρξη, τη λήξη και τη διάρκεια των
δραστηριοτήτων του έργου.
Ανάπτυξη Χρονοδιαγράμματος Δραστηριοτήτων
Το Χρονοδιάγραμμα Δραστηριοτήτων (Activities Schedule) αποτελεί τη
σπονδυλική στήλη κάθε Έργου και είναι ουσιώδους σημασίας για ένα
επιτυχές αποτέλεσμα.
Για την ανάπτυξη του Χρονοδιαγράμματος Δραστηριοτήτων, θα πρέπει να
ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα:
• Εφαρμογή της Δομικής Ανάλυσης Εργασιών για την υποδιαίρεση των
κύριων παραδοτέων του Έργου σε μικρότερες, καλύτερα διαχειρίσιμες
συνιστώσες, με βάση το αντικείμενο του Έργου.
• Προσδιορισμός των δραστηριοτήτων που είναι αναγκαίες για την
παραγωγή των παραδοτέων του Έργου και, εφόσον τούτο είναι αναγκαίο,
διάσπαση των δραστηριοτήτων σε καλύτερα διαχειρίσιμες εργασίες που
μπορούν στη συνέχεια, να ανατεθούν σε συγκεκριμένα άτομα.
• Καθορισμός της διαδοχής των δραστηριοτήτων (δηλ. με ποια σειρά θα
πρέπει να υλοποιούνται συνδεόμενες δραστηριότητες;) και των
εξαρτήσεων μεταξύ τους (δηλ. εξαρτάται η δραστηριότητα από την έναρξη
ή την ολοκλήρωση κάποιας άλλης δραστηριότητας;).
• Εκτίμηση διάρκειας δραστηριοτήτων/ εργασιών.
• Χρονικός προγραμματισμός δραστηριοτήτων, με τον ορισμό
ημερομηνιών έναρξης και ολοκλήρωσης κάθε δραστηριότητας/ εργασίας.
Εφαρμογή της Δομικής Ανάλυσης Εργασιών (1)

Η Δομική Ανάλυση Εργασιών (Work Breakdown Structure) είναι μία
προσανατολισμένη στα παραδοτέα ομαδοποίηση των συνιστωσών του Έργου,
η οποία οργανώνει και ορίζει το συνολικό αντικείμενο του Έργου.
Βασίζεται στην αρχή της υποδιαίρεσης των κύριων παραδοτέων ή υποπαραδοτέων του
Έργου σε μικρότερες, καλύτερα διαχειρίσιμες συνιστώσες, μέχρις ότου τα παραδοτέα
να προσδιορίζονται σε επαρκές επίπεδο ανάλυσης ώστε να υποστηρίζεται η ανάπτυξη
των δραστηριοτήτων του Έργου (προγραμματισμός, εκτέλεση, έλεγχος και κλείσιμο).
Η Δομική Ανάλυση Εργασιών περιλαμβάνει συνήθως τουλάχιστον τρία επίπεδα

ανάλυσης. Στις περιπτώσεις μεγάλων Έργων, τα επίπεδα ανάλυσης μπορεί να είναι
περισσότερα.
Για την ανάλυση αυτή, θα πρέπει να ακολουθούνται τα εξής βήματα:

1. Προσδιορίζονται τα κύρια παραδοτέα του Έργου, συμπεριλαμβανομένων
αυτών που προκύπτουν από τη Διαχείριση Έργου. Τα κύρια παραδοτέα θα
πρέπει πάντα να ορίζονται με όρους που αντιστοιχούν στον πραγματικό
τρόπο οργάνωσης του Έργου.
2. Αποφασίζεται αν σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης μπορούν να
διαμορφωθούν επαρκείς εκτιμήσεις κόστους και διάρκειας για κάθε
παραδοτέο. Σε περίπτωση που εκτιμάται ότι για ορισμένα παραδοτέα το
επίπεδο ανάλυσης δεν είναι επαρκές, θα πρέπει να γίνει περαιτέρω
ανάλυση (βήμα 3).
3. Προσδιορίζονται οι συστατικές συνιστώσες των παραδοτέων. Θα πρέπει
να περιγράφονται με όρους απτών, επαληθεύσιμων αποτελεσμάτων, ώστε
να διευκολύνεται η μέτρηση της απόδοσης. Επαναλαμβάνεται το βήμα 2
για κάθε συστατική συνιστώσα και ελέγχεται κατά πόσον απαιτείται
περαιτέρω ανάλυση.
4. Επαληθεύεται η ορθότητα της ανάλυσης:

o Είναι η ανάλυση στα επιμέρους στοιχεία αναγκαία αλλά και επαρκής
για την ολοκλήρωση του αναλυθέντος στοιχείου; Αν όχι, οι συστατικές
συνιστώσες πρέπει να τροποποιηθούν.
o Είναι κάθε στοιχείο σαφώς ορισμένο; Αν όχι, οι περιγραφές πρέπει να
αναθεωρηθούν.
o Είναι δυνατόν να καταρτιστεί κατάλληλο χρονοδιάγραμμα και
προϋπολογισμός για κάθε στοιχείο; Αν όχι, χρειάζεται να γίνουν
τροποποιήσεις ώστε να παρέχεται επαρκής διαχειριστικός έλεγχος
(management control).
Προσδιορισμός των Δραστηριοτήτων
Ο απλός προσδιορισμός προϊόντων/ παραδοτέων μπορεί να μην επαρκεί για
τους σκοπούς του χρονικού προγραμματισμού και ελέγχου. Πρέπει να
προσδιορίζονται οι δραστηριότητες που συνεπάγεται η υλοποίηση
καθενός από τα προϊόντα/ παραδοτέα, ώστε να παρέχεται μία πληρέστερη
εικόνα του φόρτου εργασίας του σχεδίου.
Για το σκοπό αυτό ακολουθείται μία προσέγγιση βήμα-βήμα (step by step
approach) στην κατάρτιση αναλυτικού χρονοδιαγράμματος
δραστηριοτήτων:
1. Σύνταξη του καταλόγου Κύριων Δραστηριοτήτων. Για να γίνει αυτό,
πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως βάση η Δομική Ανάλυση Εργασιών.
Προσδιορίζονται όλες τις δραστηριότητες που απαιτούνται για τη
δημιουργία των προϊόντων ή την υλοποίηση των παραδοτέων που έχουν
προσδιοριστεί και παρουσιάζονται στο Βασικό Επίπεδο και, στη συνέχεια,
συντάσσεται ένας κατάλογος με αυτές. Κανονικά ο κατάλογος των
Δραστηριοτήτων θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει και δραστηριότητες
Διαχείρισης Έργου.
2. Διάσπαση των Δραστηριοτήτων σε Διαχειρίσιμες Εργασίες (Πακέτα

Εργασίας). Σκοπός της διάσπασης των δραστηριοτήτων σε εργασίες είναι
να καταστούν οι δραστηριότητες αρκετά απλές ώστε να είναι εύκολη η
οργάνωση και διαχείρισή τους. Κανονικά οι προσδιοριζόμενες εργασίες
θα πρέπει να οδηγούν στα προϊόντα/ παραδοτέα που παρουσιάζονται
στο Επίπεδο Πακέτων Εργασίας της Δομικής Ανάλυσης Εργασιών.
Σημείωση:
• Η διάσπαση θα πρέπει να σταματά σε επαρκές επίπεδο ανάλυσης που
επιτρέπει την ορθή εκτίμηση του χρόνου και των πόρων που απαιτούνται
για την υλοποίηση της εργασίας.
• Η κύρια διαφορά μεταξύ της διάσπασης σε αυτή την περίπτωση και της
ανάλυσης κατά την ανάπτυξη της Δομικής Ανάλυσης Εργασιών, είναι ότι
εδώ τα τελικά αποτελέσματα περιγράφονται ως δραστηριότητες και όχι ως
παραδοτέα.
Σχεδίαση και ανάπτυξη λογισμικού σε έναν οργανισμό
Κατάλογος Κύριων Δραστηριοτήτων (Φάσεις)
Περιγραφή Διάρκεια Ημ/νία Ημ/νία Παρατηρήσεις

Φάσεων Έναρξης Λήξης
Ανάλυση
Σχεδίαση
Συστήματος
Υλοποίηση
Ολοκλήρωση -
Παράδοση
Διάσπαση των Δραστηριοτήτων σε Πακέτα Εργασίας
Περιγραφή Διάρκεια Ημ/νία Έναρξης Ημ/νία Λήξης Παραδοτέα

1. Ανάλυση
1.1 Έρευνα Αγοράς Π1.1 Αναφορά
1.2 Προδιαγραφές Π1.2 Τεύχος Προδιαγραφών
2. Σχεδίαση
2.1 Λογική Σχεδίαση Π2.1 Τεκμηρίωση Λογικής
Σχεδίασης
2.2 Φυσική Σχεδίαση Π2.1 Τεκμηρίωση Φυσικής
Σχεδίασης
3. Υλοποίηση
3.1 Προγραμματισμός Π3.1 Πηγαίος Κώδικας
3.2 Ενοποίηση Π3.2 Τεκμηρίωση
3.3 Δοκιμές Π3.3 Αποτελέσματα Δοκιμών
4. Ολοκλήρωση -
Παράδοση
4.1 Εγκατάσταση Π4.1 Πρωτόκολλο Παράδοσης -
Παραλαβής
4.2 Εκπαίδευση Π4.2 Εγχειρίδια Χρήσης
Καθορισμός διαδοχής και αλληλεξαρτήσεων των δραστηριοτήτων
Αφού οι Δραστηριότητες προσδιοριστούν και διασπαστούν σε μικρότερες
συνιστώσες, πρέπει να συσχετιστούν μεταξύ τους, ώστε να καθοριστούν η
διαδοχή (η σειρά με την οποία οι δραστηριότητες θα πρέπει να
αναληφθούν) και οι αλληλεξαρτήσεις (ποια δραστηριότητα πρέπει να έχει
ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη κάποιας άλλης) των δραστηριοτήτων.
• Υποχρεωτικές αλληλεξαρτήσεις: Υποχρεωτικές είναι εκείνες οι
αλληλεξαρτήσεις που είναι συμφυείς με τη φύση της εργασίας (π.χ. σε ένα
κατασκευαστικό Έργο δεν είναι δυνατή η ανέγερση και επίχριση των
τοίχων πριν τεθούν τα θεμέλια).
• Προαιρετικές αλληλεξαρτήσεις: Προαιρετικές αλληλεξαρτήσεις είναι
εκείνες που ορίζονται από την Ομάδα Διαχείρισης Έργου (δηλ. ο ορισμός
τους είναι στη διακριτική ευχέρεια της Ομάδας). Κανονικά, η Ομάδα
Διαχείρισης Έργου γνωρίζει καλά τη θεματική περιοχή στην οποία
αναφέρεται το Έργο και επιπλέον είναι ενήμερη για κάθε ασυνήθιστο
στοιχείο του Έργου που καθιστά υποχρεωτική την εφαρμογή
συγκεκριμένης διαδοχής κατά την υλοποίηση.
• Εξωτερικές αλληλεξαρτήσεις: Εξωτερικές αλληλεξαρτήσεις είναι εκείνες

που απορρέουν από δραστηριότητες εκτός των δραστηριοτήτων του Έργου
(π.χ. η δοκιμή λογισμικού εξαρτάται από την παράδοση του υλικού
[hardware] από εξωτερικό προμηθευτή).
Κάθε γραφική απεικόνιση των λογικών σχέσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων

Έργου αποκαλείται Δικτυωτό Διάγραμμα Έργου (Project Network
Diagram). Υπάρχουν περισσότερες από μία τεχνικές για την κατασκευή
ενός Δικτυωτού Διαγράμματος Έργου (Μέθοδος Διαγράμματος Διαδοχής
[Precedence Diagramming Method], Μέθοδος Διαγράμματος Βελών [Arrow
Diagramming Method] και Μέθοδος Διαγράμματος Προϋποθέσεων
[Conditional Diagramming Method]).
Διάσπαση των Δραστηριοτήτων σε Διαχειρίσιμες Εργασίες
Περιγραφή Διάρκεια Ημ/νία Έναρξης Ημ/νία Λήξης Εξαρτήσεις

1. Ανάλυση
1.1 Έρευνα Αγοράς
1.2 Προδιαγραφές Από 1.1
2. Σχεδίαση
2.1 Λογική Σχεδίαση Από 1.1
2.2 Φυσική Σχεδίαση Από 1.1 και 2.1
3.1 Προγραμματισμός Από 1.1 και 2.2
3.2 Ενοποίηση Από 3.1
3.3 Δοκιμές Από 3.1 και 3.2
Παράδοση
4.1 Εγκατάσταση Από 3.3
4.2 Εκπαίδευση Από 3.3 και 4.1
Εκτίμηση διάρκειας Δραστηριοτήτων/Εργασιών

Η εκτίμηση της διάρκειας των δραστηριοτήτων είναι η διεργασία
διαμόρφωσης μίας ρεαλιστικής ποσοτικής εκτίμησης του πιθανού αριθμού
περιόδων εργασίας που θα απαιτηθούν για την ολοκλήρωση κάθε μίας
δραστηριότητας.
Τα αναγκαία δεδομένα εισόδου για την εκτίμηση της διάρκειας των
δραστηριοτήτων είναι:
• Ο Κατάλογος Δραστηριοτήτων
• Περιορισμοί και υποθέσεις εργασίας
• Οι απαιτήσεις σε Πόρους. Η διάρκεια των περισσότερων δραστηριοτήτων

επηρεάζεται από το πλήθος των πόρων που ανατίθενται σε αυτές και από
τις δεξιότητες και τις ικανότητες που αυτοί διαθέτουν.
• Ιστορικές πληροφορίες. Αφορούν σε διαθέσιμα δεδομένα από φακέλους
Έργου παρόμοιων Έργων αναφορικά με την πραγματική διάρκεια των
δραστηριοτήτων τους. Αφορούν επίσης σε πληροφορίες διαθέσιμες σε
βάσεις δεδομένων, όπως πόσος χρόνος απαιτείται για να στερεοποιηθεί το
σκυρόδεμα, πόσος χρόνος απαιτείται για να ανταποκριθεί ένα Υπουργείο
σε ορισμένα είδη αιτήσεων, πόσος χρόνος απαιτείται για την ψήφιση ενός
νόμου κλπ.
• Εντοπισμένοι κίνδυνοι. Η Ομάδα Έργου μπορεί να επιλέξει να

ενσωματώσει μία επιπρόσθετη χρονική περίοδο, που συνήθως
αποκαλείται χρονικό απόθεμα (reserve time) στη διάρκεια μίας
δραστηριότητας, αναγνωρίζοντας ότι ενδέχεται να επέλθουν ένας ή
περισσότεροι από τους εντοπισμένους κινδύνους. Ο χρόνος αυτός μπορεί
να εκφράζεται ως ποσοστό της εκτιμώμενης διάρκειας μίας σταθερής
περιόδου.
Χρονικός Προγραμματισμός Δραστηριοτήτων (1)

Ο χρονικός προγραμματισμός ακολουθεί την εκτίμηση του χρόνου που
απαιτείται για κάθε δραστηριότητα και είναι ιδιαίτερα κρίσιμο βήμα κατά τη
Φάση Προγραμματισμού, καθώς το εφικτό της επίτευξης των στόχων ενός
προγράμματος / σχεδίου φαίνεται μόνο όταν οι δραστηριότητες
τοποθετηθούν σε ένα χρονοδιάγραμμα που καθορίζει πότε πρέπει να
εκτελεστεί η κάθε δραστηριότητα.
Απαιτούνται τα ακόλουθα δεδομένα:
• Η διαδοχή και οι αλληλεξαρτήσεις των δραστηριοτήτων
• Εκτιμήσεις για τη διάρκεια των δραστηριοτήτων
• Απαιτήσεις σε πόρους και διαθεσιμότητα πόρων
• Υποθέσεις εργασίας (Assumptions)

• Περιορισμοί (Constraints). Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες χρονικών
περιορισμών που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση
του χρονοδιαγράμματος:
o Οι επιβεβλημένες ημερομηνίες έναρξης ή λήξης δραστηριοτήτων, οι
οποίες είναι δυνατόν να χρησιμοποιούνται ώστε να οριοθετήσουν την
επέλευση της έναρξης ή της λήξης όχι νωρίτερα ή όχι αργότερα από
μία προκαθορισμένη ημερομηνία (π.χ. στην περίπτωση Έργων που
συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ για την τρέχουσα περίοδο
προγραμματισμού, αυτά θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί πριν από
την έναρξη της επόμενης περιόδου προγραμματισμού).
o Ο Ιδιοκτήτης του Έργου ή τα ενδιαφερόμενα μέρη του Έργου μπορεί
να ζητήσουν την ολοκλήρωση ενός συγκεκριμένου παραδοτέου μέχρι
μία συγκεκριμένη ημερομηνία.
Εκτίμηση χρονικής διάρκειας Πακέτων Εργασίας

1. Ανάλυση
1.1 Έρευνα Αγοράς 2 ημέρες
1.2 Προδιαγραφές 4 ημέρες Από 1.1
2. Σχεδίαση
2.1 Λογική Σχεδίαση 3 ημέρες Από 1.1
2.2 Φυσική Σχεδίαση 6 ημέρες Από 1.1 και 2.1
3.1 Προγραμματισμός 5 ημέρες Από 1.1 και 2.2
3.2 Ενοποίηση 3ημέρες Από 3.1
3.3 Δοκιμές 5 ημέρες Από 3.1 και 3.2
Παράδοση
4.1 Εγκατάσταση 4 ημέρες Από 3.3
4.2 Εκπαίδευση 3 ημέρες Από 3.3 και 4.1

Χρονικός Προγραμματισμός Δραστηριοτήτων (2)
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις στον χρονικό προγραμματισμό.
Τα βήματα είναι δυνατόν να εκτελεστούν είτε με το χέρι είτε με χρήση
εργαλείου Η/Υ (λογισμικού). Το Λογισμικό Διαχείρισης Έργων (όπως το
Microsoft Project, το Primavera κλπ.) χρησιμοποιείται ευρέως ως βοήθημα
για την ανάπτυξη χρονοδιαγραμμάτων.
Το χρονοδιάγραμμα Έργου περιλαμβάνει τουλάχιστον τις ημερομηνίες
έναρξης και λήξης κάθε δραστηριότητας, καθώς και τη διάρκεια αυτής (σε
ημέρες, εβδομάδες, μήνες κλπ.). Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει
πληροφορίες σχετικά με τον υπεύθυνο για την υλοποίηση της κάθε
ενέργειας. Μπορεί να παρουσιάζεται σε συνοπτική ή αναλυτική μορφή, με
χρήση γραφικών ή με τη μορφή πίνακα.
Πιο συγκεκριμένα, οι παρακάτω μορφές είναι αυτές που χρησιμοποιούνται
συνηθέστερα:
• Ραβδογράμματα, που αποκαλούνται επίσης Διαγράμματα Gantt (Gantt

Charts)
• Δικτυωτά Διαγράμματα Έργου (Project Network Diagrams) με

ημερομηνίες. Η μορφή αυτή δείχνει τη διαδοχή και τις αλληλεξαρτήσεις
των δραστηριοτήτων, καθώς και την ημερομηνία έναρξης και
ολοκλήρωσης κάθε δραστηριότητας. Το Δικτυωτό Διάγραμμα Έργου συχνά
αποκαλείται και διάγραμμα PERT.
• Διαγράμματα οροσήμων (Milestone charts). Σε αυτό το είδος

διαγραμμάτων παρουσιάζονται κατά κανόνα τα καθορισμένα ορόσημα,
δηλαδή οι ημερομηνίες έναρξης και ολοκλήρωσης της παραγωγής των
παραδοτέων.
Χρονικός προγραμματισμός

1. Ανάλυση 6 ημέρες 22/03/2012 29/03/2012
1.1 Έρευνα Αγοράς 2 ημέρες 22/03/2012 23/03/2012
1.2 Προδιαγραφές 4 ημέρες 26/03/2012 29/03/2012 Από 1.1
2. Σχεδίαση 8 ημέρες 30/03/2012 10/04/2012
2.1 Λογική Σχεδίαση 3 ημέρες 30/03/2012 03/04/2012 Από 1.1
2.2 Φυσική Σχεδίαση 6 ημέρες 03/04/2012 10/04/2012 Από 1.1 και 2.1
3. Υλοποίηση 10 ημέρες 11/04/2012 24/04/2012

3.1 Προγραμματισμός 5 ημέρες 11/04/2012 17/04/2012 Από 1.1 και 2.2
3.2 Ενοποίηση 3ημέρες 18/04/2012 20/04/2012 Από 3.1
3.3 Δοκιμές 5 ημέρες 18/04/2012 24/04/2012 Από 3.1 και 3.2
4. Ολοκλήρωση - 6 ημέρες 25/04/2012 02/05/2012
Παράδοση
4.1 Εγκατάσταση 4 ημέρες 25/04/2012 30/04/2012 Από 3.3
4.2 Εκπαίδευση 3 ημέρες 30/04/2012 02/05/2012 Από 3.3 και 4.1
Το Διάγραμμα Gantt (Gantt Chart)

Το διάγραμμα Gantt εστιάζει στη διαδοχή των εργασιών που είναι αναγκαίες για
την ολοκλήρωση κάποιου Έργου. Κάθε δραστηριότητα / εργασία απεικονίζεται
ως οριζόντια ράβδος σε ένα διάγραμμα X-Y. Ο οριζόντιος άξονας (άξονας των
X) είναι η χρονική κλίμακα στην οποία θα υλοποιηθεί το Έργο. Συνεπώς, το
μήκος κάθε ράβδου δραστηριότητας / εργασίας αντιστοιχεί στη διάρκεια της
δραστηριότητας / εργασίας ή στον αναγκαίο για την ολοκλήρωσή της χρόνο.
Τα βέλη που συνδέουν τις δραστηριότητες / εργασίες αντιπροσωπεύουν τη σχέση
μεταξύ των δραστηριοτήτων / εργασιών που συνδέουν.
Το διάγραμμα Gantt αποτελεί άριστο εργαλείο για τη γρήγορη εκτίμηση της
κατάστασης ενός Έργου, συνεπώς είναι κατάλληλο για παρουσιάσεις προς τη
Διοίκηση, για αναφορές κατάστασης και για την παρουσίαση πληροφοριών
αναφορικά με την πρόοδο ενός Έργου προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Το διάγραμμα Gantt μπορεί να αναπτυχθεί με τη χρήση Πακέτων Λογισμικού
όπως τα MS Project, Primavera Project Planner (P3), Project Scheduler (PS8)
κλπ.
Διάγραμμα Gantt
Βασικό επίπεδο ανάλυσης (Φάσεις)
Δεύτερο επίπεδο ανάλυσης (Πακέτα Εργασίας)
Δεύτερο επίπεδο ανάλυσης με εξαρτήσεις –
Χρονοδιάγραμμα Έργου
Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα των Διαγραμμάτων Gantt

Ορισμένα από τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν τα διαγράμματα Gantt
είναι τα εξής:
• Είναι πολύ εύκολα κατανοητά και χαράσσονται εύκολα.
• Είναι χρήσιμα για στατικά περιβάλλοντα.
• Βοηθάνε στη διαδικασία της επισκόπησης των δραστηριοτήτων ενός
έργου. Χρησιμοποιούνται ευρέως.
• Τα περισσότερα προϊόντα λογισμικού υπολογιστών τα έχουν σαν βάση για
τη διασύνδεση γραφικών.
Αντίστοιχα, ορισμένα από τα μειονεκτήματα των διαγραμμάτων Gantt είναι

τα παρακάτω:
• Είναι πολύ δύσκολη οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής τους.
• Δεν έχουν τη δυνατότητα να εξισώσουν τον χρόνο με το κόστος ενός έργου.
• Δεν μπορούν να βελτιστοποιήσουν την κατανομή των πόρων.
4.2 Δίκτυα Έργων
Χρονικός Προγραμματισμός Έργων

Ο Χρονικός Προγραμματισμός (Scheduling) αποτελεί ένα κρίσιμο πρόβλημα για
κάθε έργο.

• Ποια θα είναι η προβλεπόμενη διάρκεια του έργου;
• Πότε προβλέπεται να αρχίζει και να τελειώνει κάθε δραστηριότητα του
συγκεκριμένου έργου;
• Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στο έργο αν κάποια δραστηριότητα δεν ακολουθήσει
κατά την υλοποίησή της το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα;
• Πώς μέσα σε συνθήκες αβεβαιότητας ή κινδύνου γίνονται οι χρονικές προβλέψεις;
Προϊόν του Χρονικού Προγραμματισμού αποτελεί το Χρονοδιάγραμμα του έργου (ή

Χρονοδιάγραμμα Δραστηριοτήτων), το οποίο αποτυπώνει χρονικά αναλυτικά την
έναρξη, τη λήξη και τη διάρκεια των δραστηριοτήτων του έργου.
Σχέσεις μεταξύ δραστηριοτήτων (1)
Με τη Δομική Ανάλυση το έργο αναλύεται σε δραστηριότητες οι οποίες σχετίζονται
μεταξύ τους.
Αυτές οι Σχέσεις ή Δεσμεύσεις (Constraints) μπορεί να είναι:
• Σχέσεις Τέλους – Έναρξης (Finish to Start – FS): Η έναρξη μιας
δραστηριότητας εξαρτάται από το τέλος κάποιας άλλης.
• Σχέσεις Τέλους – Τέλους (Finish to Finish – FF): Το τέλος μιας δραστηριότητας
εξαρτάται από το τέλος κάποιας άλλης.
• Σχέσεις Έναρξης – Τέλους (Start to Finish – SF): Το τέλος μιας δραστηριότητας
εξαρτάται από την αρχή κάποιας άλλης.
• Σχέσεις Έναρξης – Έναρξης (Start to Start – SS): Η έναρξη μιας
δραστηριότητας εξαρτάται από την έναρξη κάποιας άλλης.

Σχέσεις Τέλους – Έναρξης (Finish to Start – FS):
Έστω δύο δραστηριότητες με κωδικούς 100 και 200 αντίστοιχα.
Εάν έχουν σχέση FS(100, 200) = 2, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να ξεκινήσει 2 χρονικές μονάδες μετά την ολοκλήρωση της δραστηριότητας με
κωδικό 100.
Εάν έχουν σχέση FS(100, 200) = - 2, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να ξεκινήσει 2 χρονικές μονάδες πριν την ολοκλήρωση της δραστηριότητας με
κωδικό 100.
Ο αριθμός 2 ονομάζεται Υστέρηση (Lag) και εάν δεν έχει πρόσημο σημαίνει “μετά”,
ενώ όταν έχει αρνητικό πρόσημο σημαίνει “πριν”.
Εάν έχουν σχέση FS(100, 200) = 0, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
ξεκινά αμέσως μετά την ολοκλήρωση της δραστηριότητας με κωδικό 100.
Σχέσεις Τέλους – Τέλους (Finish to Finish – FF) :
Εάν έχουν σχέση FF(100, 200) = 2, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να τελειώσει 2 χρονικές μονάδες μετά το τέλος της δραστηριότητας με κωδικό
100.
Εάν έχουν σχέση FF(100, 200) = - 2, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να τελειώσει 2 χρονικές μονάδες πριν το τέλος της δραστηριότητας με κωδικό
100.
Εάν έχουν σχέση FF(100, 200) = 0, αυτό σημαίνει ότι οι δύο δραστηριότητες πρέπει να
τελειώσουν ταυτόχρονα.

Σχέσεις Έναρξης – Τέλους (Start to Finish – SF):
Εάν έχουν σχέση SF(100, 200) = 4, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να τελειώσει 4 χρονικές μονάδες μετά την έναρξη της δραστηριότητας με κωδικό
100.
Εάν έχουν σχέση SF(100, 200) = - 4, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να τελειώσει 4 χρονικές μονάδες πριν την έναρξη της δραστηριότητας με κωδικό
100.
Εάν έχουν σχέση SF(100, 200) = 0, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
τελειώνει ταυτόχρονα με την έναρξη της δραστηριότητας με κωδικό 100.
Σχέσεις Έναρξης – Έναρξης (Start to Start – SS):
Εάν έχουν σχέση SS(100, 200) = 3, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να ξεκινήσει 3 χρονικές μονάδες μετά την έναρξη της δραστηριότητας με κωδικό
100.
Εάν έχουν σχέση SS(100, 200) = - 3, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα με κωδικό 200
πρέπει να ξεκινήσει 3 χρονικές μονάδες πριν την έναρξη της δραστηριότητας με κωδικό
100.
Εάν έχουν σχέση SS(100, 200) = 0, αυτό σημαίνει ότι οι δύο δραστηριότητες πρέπει να
ξεκινήσουν ταυτόχρονα.
Δίκτυο του Έργου
Το Δίκτυο του Έργου (Project Network) είναι μια γραφική παράσταση (Γράφος –
Graph), η οποία αποτυπώνει την αλληλεξάρτηση και αλληλεπίδραση των
δραστηριοτήτων του έργου.
Επιτρέπει τη συμβολική παρουσίαση του έργου ως σύνολο δραστηριοτήτων λογικά
συνδεδεμένων μεταξύ τους.
Υπάρχουν δύο τύποι δικτύων:
• Τοξωτά Δίκτυα (Arrow Network, Activity On Arrow Network A-O-A), στα οποία οι
δραστηριότητες παριστάνονται ως βέλη.
• Κομβικά Δίκτυα (Precedence Network, Activity On Node Network A-O-N), στα οποία
κάθε δραστηριότητα παριστάνεται με έναν κόμβο του δικτύου.

Τοξωτά Δίκτυα (1)
Δομικά στοιχεία:
• Γεγονότα (Events): Τα σημεία στο χρόνο που ορίζουν την αρχή και το τέλος μιας
δραστηριότητας. Παριστάνονται με κύκλο και αριθμούνται μονοσήμαντα.
Γεγονός
Ετικέτα
Γεγονότος
Ενωρίτερος Βραδύτερος
Χρόνος Χρόνος
Γεγονότος Γεγονότος
Τοξωτά Δίκτυα (2)

• Δραστηριότητες (Activities): Παριστάνονται με βέλος. Πάνω στο βέλος σημειώνεται ο

κωδικός της δραστηριότητας και η χρονική της διάρκεια με τη μορφή Δ/ΧΔ. Η φορά του βέλους
δείχνει την προτεραιότητα και την ακολουθία των δραστηριοτήτων του δικτύου.
Δραστηριότητα
• Πλασματική Δραστηριότητα (Dummy Activity): Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται η

λειτουργική σύνδεση δύο γεγονότων, η οποία δεν αποτελεί πραγματική δραστηριότητα (δεν
απαιτεί ούτε χρόνο, ούτε πόρους). Συμβολίζεται με διακεκομμένο βέλος.
Πλασματική Δραστηριότητα
1 100/5 2
Τοξωτά Δίκτυα – Κανόνες (1)
Κάθε γεγονός ορίζει το τέλος μιας δραστηριότητας και την αρχή μιας άλλης, εκτός από
το Αρχικό Γεγονός (Start Event), το οποίο καθορίζει την έναρξη του έργου, και το
Τελικό Γεγονός (Finish Event), το οποίο καθορίζει το τέλος του έργου.
Το γεγονός που προηγείται κάποιου άλλου ονομάζεται Προηγούμενο (Predecessor),
και εκείνο που έπεται κάποιου άλλου ονομάζεται Επόμενο (Successor).
Το τοξωτό δίκτυο πρέπει (σχεδιαστικά) να αρχίζει και να τελειώνει με ένα γεγονός. Σε
περίπτωση που στην πραγματικότητα υπάρχουν διαφορετικά γεγονότα τέλους,
χρησιμοποιούνται οι πλασματικές δραστηριότητες για τη σχεδιαστική εξομάλυνση του
δικτύου.

Οι μόνες επιτρεπόμενες σχέσεις μεταξύ δύο δραστηριοτήτων i και j είναι οι σχέσεις
“τέλους – αρχής” (Finish to Start), FS(i,j) = 0.
Αυτό έχει ως συνέπεια τα ακόλουθα:
• Μια δραστηριότητα (εκτός της πρώτης) ξεκινά αμέσως μόλις τελειώσει η
προηγούμενή της. Αν συμβαίνει μια δραστηριότητα να πρέπει να ξεκινήσει όταν έχει
ολοκληρωθεί μέρος της προηγούμενής της, τότε θα πρέπει να ανακαθοριστούν οι
δραστηριότητες αυτές. Π.χ. Αν κατά την ανέγερση ενός κτιρίου η θεμελίωση μπορεί
να αρχίσει πριν την ολοκλήρωση της εκσκαφής, τότε η δραστηριότητα της εκσκαφής
πρέπει να διασπαστεί σε δύο δραστηριότητες Δ1 και Δ2, τέτοιες ώστε η θεμελίωση
να αρχίσει μετά την ολοκλήρωση της Δ1 και να εξελίσσεται παράλληλα με την Δ2.
• Δεν επιτρέπεται η διακοπή μιας δραστηριότητας. Αν για κάποιο λόγο είναι

απαραίτητο, τότε αυτή η δραστηριότητα θα πρέπει να διασπαστεί σε άλλες πιο μικρές
ώστε η διακοπή να συμπίπτει με την ολοκλήρωση κάποιας από αυτές.
• Η αναμονή (κενό) μεταξύ δραστηριοτήτων παριστάνεται με δραστηριότητα χωρίς

πόρους.
Ένα γεγονός πραγματοποιείται εφόσον οι δραστηριότητες που καταλήγουν σε αυτό έχουν όλες
περατωθεί.
Για παράδειγμα, στο ακόλουθο τμήμα δικτύου:
100/3
4
200/5
το γεγονός 5 πραγματοποιείται εφόσον έχουν ολοκληρωθεί οι δραστηριότητες 100 (που διαρκεί

3 χρονικές μονάδες) και 200 (που διαρκεί 5 χρονικές μονάδες). Αν η δραστηριότητα 100
τελειώνει χρονικά αργότερα από την 200, τότε το γεγονός 5 συμβαίνει αμέσως μετά τη λήξη
της 100.
Μια δραστηριότητα θεωρείται ότι αρχίζει εφόσον έχει πραγματοποιηθεί το γεγονός έναρξής της.

Απαγορεύονται οι βρόχοι στο δίκτυο. Για παράδειγμα, το ακόλουθο δίκτυο δεν έχει
νόημα:
100/2
5
200/4
4
300/5
Δεν είναι επιτρεπτή η ύπαρξη ανεξάρτητων δραστηριοτήτων ή γεγονότων. Για κάθε

δραστηριότητα υπάρχει γεγονός έναρξης και γεγονός τέλους και για κάθε γεγονός
υπάρχει τουλάχιστον μια προηγούμενη ή επόμενη (ή και τα δύο) δραστηριότητα.
Δύο παράλληλες δραστηριότητες δεν μπορούν να έχουν τα ίδια γεγονότα ως αρχή και τέλος. Στην
περίπτωση αυτή χρησιμοποιούνται πλασματικές δραστηριότητες.
100/4
1 2
200/5 2
100/4
1
200b/0
200a/5 3
Μια διαδοχική σειρά δραστηριοτήτων που εκτείνεται από την αρχή μέχρι το τέλος του δικτύου,
ονομάζεται Διαδοχή ή Δρομολόγιο ή Δρόμος (Path).
Τοξωτά Δίκτυα – Παράδειγμα

Ένα έργο περιγράφεται από τον παρακάτω πίνακα δραστηριοτήτων:
Παράδειγμα 1: Πίνακας Δραστηριοτήτων Έργου

Δραστηριότητα Διάρκεια Σχέσεις
(μήνες)
100 5 Αρχή έργου
300 3 Μετά το τέλος της 100
400 2 Ένα μήνα μετά την έναρξη της 200
500 4 Μετά το τέλος των 200, 300 και 400
Παρατηρούμε τα εξής:
• Το έργο ξεκινά με την έναρξη των δραστηριοτήτων 100 και 200.
• Επειδή η δραστηριότητα 400 αρχίζει πριν το τέλος της 200 (συγκεκριμένα, ένα μήνα
μετά την έναρξη της 200), η 200 (που έχει διάρκεια 4 μήνες) πρέπει να διασπαστεί
σε δύο δραστηριότητες: 200a (με διάρκεια 1 μήνα) και 200b (με διάρκεια 3 μήνες),
έτσι ώστε η 400 να ξεκινά αμέσως μετά το τέλος της 200a και το τέλος της 200b να
συμπίπτει με το τέλος της 200.
Τοξωτά Δίκτυα – Παράδειγμα (συν.)
Παράδειγμα 1: Πίνακας Δραστηριοτήτων Έργου
Δραστηριότητα Διάρκεια (μήνες) Σχέσεις

300 3 Μετά το τέλος της 100
400 2 Ένα μήνα μετά την έναρξη της 200
500 4 Μετά το τέλος των 200, 300 και 400
Το τοξωτό δίκτυο που αντιστοιχεί στον πίνακα δραστηριοτήτων του έργου είναι το ακόλουθο:
4 6
300/4 500/4
100/5
1
400/2
3
200a/1
200b/3
?

2
4 6
300/4 500/4
100/5
1
400/2
600/0
3 5
200a/1
200b/3
Από το τοξωτό δίκτυο του έργου παρατηρούμε τα ακόλουθα:

• Το γεγονός 1 είναι το αρχικό γεγονός (αρχή του έργου) και το γεγονός 6 είναι το τελικό γεγονός
του έργου (τέλος του έργου).
• Το έργο ολοκληρώνεται με την ολοκλήρωση της δραστηριότητας 500.
• Η δραστηριότητα 600 είναι πλασματική και προκύπτει επειδή τα γεγονότα 3 και 4 δεν μπορεί να
ορίζουν ταυτόχρονα δύο διαφορετικές δραστηριότητες (δηλαδή τις 400 και 200b).
• Οι διαδρομές του δικτύου είναι: α) 100-300-500, β) 200a-400-500, γ) 200a-200b-600-500
Αρχικό Διάγραμμα Gantt:
Νέο Διάγραμμα Gantt:
Κομβικά Δίκτυα (1)

• Δραστηριότητες (Activities): Παριστάνονται με ορθογώνια, τα οποία περιέχουν
κελιά. Το πάνω αριστερό κελί περιέχει τον μονοσήμαντο κωδικό της δραστηριότητας.
Το πάνω δεξί κελί περιέχει τη χρονική διάρκεια της δραστηριότητας. Τα άλλα κελιά
περιέχουν χρονικά στοιχεία της δραστηριότητας (θα εξηγηθεί λεπτομερώς αργότερα).
Δραστηριότητα
Κωδικός Διάρκεια
Δραστηριότητας Δραστηριότητας
• Τύπος σχέσης μεταξύ δραστηριοτήτων: Συμβολίζεται με βέλος που συνδέει δύο
δραστηριότητες. Πάνω στο βέλος σημειώνεται ο τύπος της σχέσης: FS(i, j) = ν1 ή
FF(i, j) = ν2 ή SF(i, j) = ν3 ή FF(i, j) = ν4 (όπου νk είναι οι χρονικές μονάδες της

σχέσης και μπορεί να είναι θετικός, αρνητικός ή μηδενικός αριθμός).
Τύπος σχέσης μεταξύ

δραστηριοτήτων
FS ή FF ή SF ή SS
Η δραστηριότητα 100 έχει χρονική διάρκεια 4 χρονικές μονάδες
100 4 200 7 Η δραστηριότητα 200 έχει χρονική διάρκεια 7 χρονικές μονάδες
SF = 3
Η σχέση δραστηριοτήτων είναι Start to Finish SF(100, 200) = 3.
Αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα 200 χρονικά τελειώνει τρεις
χρονικές μονάδες μετά την αρχή της δραστηριότητας 100.

• Στα κομβικά δίκτυα δεν υπάρχει η έννοια της πλασματικής δραστηριότητας.
• Ο γράφος του δικτύου μπορεί να αρχίζει και να τελειώνει με πολλές δραστηριότητες.

Η δραστηριότητα που προηγείται κάποιας άλλης ονομάζεται Προηγούμενη
(Predecessor) και αυτή που έπεται Επόμενη (Successor).
• Οι έννοιες “Προηγούμενη” και “Επόμενη” δραστηριότητα σχετίζονται μόνο με την

εμφάνισή τους στο γράφο του δικτύου και όχι με τη χρονική τους εξέλιξη
(θα εξηγηθεί λεπτομερώς αργότερα).
• Στα κομβικά δίκτυα μπορούν να υπάρξουν όλοι οι τύποι σχέσεων μεταξύ των
δραστηριοτήτων. Αυτό έχει ως συνέπεια ότι το κομβικό δίκτυο δεν αποτυπώνει
γραφικά τη χρονική εξέλιξη του έργου, αλλά τη λογική διαδοχή των
δραστηριοτήτων στη βάση των σχέσεων που τις διέπουν. Έτσι, οι
εμφανιζόμενες σαν πρώτες δραστηριότητες στο γράφο του δικτύου είναι πιθανόν να
μην είναι και χρονικά οι πρώτες του έργου.
Κομβικά Δίκτυα – Παράδειγμα 1
Έστω ότι το τμήμα ενός κομβικού δικτύου είναι το ακόλουθο:
100 4 200 7
SF = 3
Οι δραστηριότητες 100 και 200 έχουν σχέση Έναρξης – Τέλους (Start to Finish) SF(100, 200) = 3
και οι προβλεπόμενες χρονικές τους διάρκειες είναι 4 και 7 χρονικές μονάδες αντίστοιχα. Αυτό
σημαίνει ότι:
• Η δραστηριότητα 200 χρονικά τελειώνει 3 χρονικές μονάδες μετά την αρχή της
δραστηριότητας 100 (επομένως υπάρχει επικάλυψη).
• Επειδή η διάρκεια της δραστηριότητας 200 είναι 7 χρονικές μονάδες, ενώ η διάρκεια της
δραστηριότητας 100 είναι 4 χρονικές μονάδες, η δραστηριότητα 200 αρχίζει 4 χρονικές
μονάδες πριν την έναρξη της 100.
• Επομένως, ενώ στο γράφο του δικτύου η δραστηριότητα 100 είναι προηγούμενη της 200,
χρονικά είναι επόμενη της 200:
Start(100) Finish(200)
SF(100, 200) = 3
0 1 2 3 4
100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
Κομβικά Δίκτυα – Παράδειγμα 1 (συν.)

Κάθε τύπος από τις προαναφερόμενες σχέσεις μπορεί να μετατραπεί σε κάποιον άλλο τύπο χωρίς να
μεταβάλλεται η πραγματική σχέση μεταξύ των δραστηριοτήτων:
SF(100, 200) = 3
0 1 2 3 4
100 4 200 7
SF = 3 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
FS(100, 200) = -8
0 1 2 3 4
100 4 200 7
FS = -8 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
FF(100, 200) = -1 Finish(100)
Finish(200)
0 1 2 3 4
100 4 200 7
FF = -1 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
Start(200) Start(100)
SS(100, 200) = -4
0 1 2 3 4
100 4 200 7
SS = -4 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
FS(200, 100) = -3
0 1 2 3 4
200 7 100 4
FS = -3 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
SF(200, 100) = 8
0 1 2 3 4
200 7 100 4
SF = 8 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
FF(200, 100) = 1 Finish(100)
Finish(200)
0 1 2 3 4
200 7 100 4
FF = 1 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
Start(200) Start(100)
SS(200, 100) = 4
0 1 2 3 4
200 7 100 4
SS = 4 100
200
0 1 2 3 4 5 6 7
Αυτή η δυνατότητα μετατροπής του τύπου των σχέσεων βοηθάει ουσιαστικά στη χρονική ανάλυση
των κομβικών δικτύων, όπως θα δούμε αργότερα.
Βασικό στοιχείο στο σχεδιασμό ενός κομβικού δικτύου είναι ο καθορισμός της δραστηριότητας
(ή των δραστηριοτήτων) που η έναρξή τους αποτελεί χρονικά την έναρξη του έργου.
Κομβικά Δίκτυα – Παράδειγμα 2

Να σχεδιαστεί το κομβικό δίκτυο του έργου που περιγράφεται από τον ακόλουθο πίνακα:
Πίνακας Δραστηριοτήτων Έργου

Δρ/τα Διάρκεια Σχέσεις
100 5 Τελειώνει 1 μέρα μετά το τέλος της 300
200 4 Αρχή του έργου
300 3 Ξεκινά 5 μέρες μετά την έναρξη της 200
400 2 Τελειώνει 6 μέρες μετά την αρχή της 300 και ξεκινά 4
μέρες μετά το τέλος της 100
500 4 Ξεκινά 2 μέρες μετά το τέλος της 300
Ο πίνακας καθορίζει τις ακόλουθες σχέσεις δραστηριοτήτων:
200 4 300 3 300 3 100 5 300 3 400 2

SS = 5 FF = 1 SF = 6
100 5 400 2 300 3 500 4

FS = 4 FS = 2
Για να σχεδιάσουμε το δίκτυο, αναδιατάσσουμε τις σχέσεις αυτές, ομαδοποιώντας τις με
βάση τις δραστηριότητες, ξεκινώντας από τη δραστηριότητα έναρξης:
300 3 100 5 100 5 400 2

FF = 1 FS = 4
200 4 300 3 300 3 400 2

SS = 5 SF = 6
300 3 500 4
FS = 2

300 3 100 5 100 5 400 2

FF = 1 FS = 4
200 4 300 3 300 3 400 2

SS = 5 SF = 6
300 3 500 4
FS = 2
Επομένως το κομβικό δίκτυο του έργου είναι το ακόλουθο:
100 5
FF = 1
FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
500 4
FS = 2
Παρατηρούμε ότι το δίκτυο αρχίζει, γραφικά και χρονικά, με τη δραστηριότητα 200 και τελειώνει,
γραφικά, με τις δραστηριότητες 400 και 500.
Δεν μπορούμε να συμπεράνουμε για τη χρονική διάταξη του δικτύου, δηλαδή:
• δεν μπορούμε να πούμε για τη χρονική αλληλουχία των δραστηριοτήτων του έργου, πλην της
200 η έναρξη της οποίας αποτελεί και την αρχή του έργου,
• δεν μπορούμε να πούμε με το τέλος ποιας δραστηριότητας τελειώνει το έργο.
Σύγκριση Τοξωτών και Κομβικών Δικτύων

Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα
• Ευκολονόητα και απλά στη • Εντελώς ασύμφορα σε μεσαίας και μεγάλης

δημιουργία τους κλίμακας έργα καθόσον τα προκύπτοντα
δίκτυα είναι πολύ μεγάλου μεγέθους και
Τοξωτά • Παρουσιάζουν με ευκρίνεια δύσκολα στο χειρισμό τους.
Δίκτυα ταυτόχρονα και τις σχέσεις
μεταξύ δραστηριοτήτων αλλά • Περιλαμβάνουν μόνο σχέσεις “Τέλους –
και τη χρονική διαδοχή τους. Έναρξης” (Finish to Start) μεταξύ των
δραστηριοτήτων, ενώ σε ένα έργο το πιο
συνηθισμένο είναι να εμφανίζονται σχέσεις
άλλων τύπων.
• Πυκνή αποτύπωση και χρήση • Αποτυπώνουν τις σχέσεις μεταξύ

όλων των τύπων σχέσεων δραστηριοτήτων λογικά και όχι χρονικά.
μεταξύ των δραστηριοτήτων.
Κομβικά • Χρειάζονται ιδιαίτερη επεξεργασία για να
Δίκτυα φανεί η χρονική διαδοχή των
• Διευκολύνουν το χρονικό δραστηριοτήτων.
προγραμματισμό, ιδιαίτερα
όταν αυτός γίνεται κάτω από
περιορισμούς.
4.3 Χρονική Επίλυση Δικτύων Έργου
Χρονική Επίλυση Δικτύου Έργου

• Ποια είναι η προβλεπόμενη διάρκεια του έργου;
• Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στη διάρκεια του έργου από τυχούσες υπερβάσεις της
διάρκειας κάποιας ή κάποιων δραστηριοτήτων;
Απαντήσεις σε τέτοιου είδους ερωτήματα δίνει η χρονική επίλυση του δικτύου έργου.
Ημερολόγιο έργου (1)

Βασικό προαπαιτούμενο για τη χρονική επίλυση του δικτύου είναι ο καθορισμός της
μονάδας μέτρησης του χρόνου.
• Εάν ως μονάδα χρόνου τίθεται η ώρα, δεν υφίσταται κανένα πρόβλημα.
• Εάν ως μονάδα χρόνου τίθεται η ημέρα, η εβδομάδα, ο μήνας κλπ. τότε τίθεται θέμα
ορισμού τους.
Εάν ως μονάδα χρόνου τίθεται η εργάσιμη ημέρα, θα πρέπει να καθορίζονται για κάθε
δραστηριότητα:
• η ώρα έναρξής της,
• η χρονική διάρκειά της σε ώρες,
για τους εξής λόγους:
 Υπάρχουν δραστηριότητες που μπορεί να διαρκούν ημερησίως μόνο μερικές ώρες και
άλλες που μπορεί να διαρκούν ολόκληρο το 24ωρο. Για παράδειγμα, η επιθεώρηση
ενός εργοταξίου μπορεί να διαρκεί τρεις ώρες, ενώ οι κατασκευαστικές
δραστηριότητες μπορεί να διαρκούν όλο το 24ωρο (σε βάρδιες).
 Όταν λέμε ότι μια δραστηριότητα ολοκληρώνεται π.χ. την πέμπτη εργάσιμη ημέρα,
αυτό σημαίνει ότι ολοκληρώνεται το πολύ μέχρι τη λήξη της καθορισμένης πέμπτης
εργάσιμης ημέρας, ενώ η έκτη εργάσιμη ημέρα ξεκινά τουλάχιστον την ώρα έναρξης
της έκτης καθορισμένης εργάσιμης ημέρας.
Εάν ως μονάδα χρόνου τίθεται η εργάσιμη εβδομάδα, θα πρέπει να καθορίζονται για

κάθε δραστηριότητα:
• η εργάσιμη ημέρα,
• οι ημέρες της εβδομάδας που θεωρούνται εργάσιμες.
Και αυτό γιατί ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να ακολουθούν άλλη εργάσιμη
εβδομάδα και άλλες άλλη.
Για παράδειγμα, οι μελετητικές εργασίες να διεξάγονται πέντε ημέρες την εβδομάδα, ενώ
οι εργασίες στο εργοτάξιο να πραγματοποιούνται όλες τις ημέρες της εβδομάδας (και το
Σαββατοκύριακο).
Ομοίως, εάν ως μονάδα χρόνου τίθεται ο εργάσιμος μήνας, θα πρέπει να καθορίζονται

για κάθε δραστηριότητα:
• η εργάσιμη ημέρα,
• οι ημέρες του μήνα που θεωρούνται εργάσιμες.
Ο καθορισμός της εργάσιμης ημέρας, εβδομάδας, μήνα κλπ. για κάθε δραστηριότητα,
κατά τη διάρκεια εξέλιξης του έργου, παράγει το Ημερολόγιο του Έργου (Project
Calendar).
Ο χρονικός προγραμματισμός του έργου μπορεί να γίνεται με δύο τρόπους:
1. Με ελεύθερο από ημερολογιακές αναφορές τρόπο, δηλ. χωρίς να λαμβάνονται υπόψη
οι αργίες. Στην περίπτωση αυτή η αρχή του έργου σηματοδοτείται από τη χρονική
στιγμή ΜΗΔΕΝ, που σημαίνει την έναρξη της πρώτης εργάσιμης μονάδας του έργου.
Αν, για παράδειγμα, η δραστηριότητα 100 αρχίζει τη χρονική στιγμή μηδέν και
διαρκεί 5 εργάσιμες χρονικές μονάδες και η 200 αρχίζει 3 χρονικές μονάδες μετά το
τέλος της 100 και διαρκεί 4 χρονικές μονάδες [FS(100, 200) = 3], αυτό σημαίνει ότι:
 η 100 αρχίζει στην αρχή της πρώτης εργάσιμης μονάδας του έργου (0 + 1 = 1)
και τελειώνει στο τέλος της πέμπτης εργάσιμης μονάδας (0 + 5 = 5),
 η 200 ξεκινά στην αρχή της ένατης χρονικής μονάδας (5 + 3 + 1= 9) και
τελειώνει στο τέλος της δωδέκατης χρονικής μονάδας (5 + 3 + 4 =12). Η
πρόσθεση του 1 που γίνεται στην έναρξη κάθε δραστηριότητας, δηλώνει ακριβώς
ότι η δραστηριότητα ξεκινά στην αρχή της επόμενης χρονικής μονάδας.
FS(100, 200) = 3
Finish(100) Start(200)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
100
200
Χρονικές μονάδες 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2. Με την εξαρχής ημερολογιακή αναφορά στην οποία λαμβάνονται υπόψη και οι

αργίες. Όταν, για παράδειγμα, αναφέρεται ότι η δραστηριότητα 100, με διάρκεια 7
ημέρες, αρχίζει την πρώτη εργάσιμη ημέρα και αμέσως μετά ξεκινά η δραστηριότητα
200, αυτό σημαίνει ότι η δραστηριότητα 100 τελειώνει στο τέλος της 7ης εργάσιμης
ημέρας και η 200 ξεκινά στην αρχή της επόμενης εργάσιμης ημέρας, δηλαδή στην
αρχή της 8ης εργάσιμης ημέρας, η οποία μπορεί να είναι ημερολογιακά η αμέσως
επόμενη ημέρα ή κάποια άλλη επόμενη, εφόσον μεσολαβεί αργία.
Έτσι, αν η δραστηριότητα 100 ξεκινά την Τετάρτη 25/4 και διαρκεί 7 εργάσιμες
ημέρες, τότε ολοκληρώνεται την Παρασκευή 4/5, επειδή μεσολαβεί Σαββατοκύριακο
και η αργία της πρωτομαγιάς. Επίσης, η δραστηριότητα 200 ξεκινά τη Δευτέρα 7/5,
επειδή μεσολαβεί Σαββατοκύριακο:
ΤΕ ΠΕ ΠΑ ΣΑ ΚΥ ΔΕ ΤΡ ΤΕ ΠΕ ΠΑ ΣΑ ΚΥ ΔΕ ΤΡ
25/4 26/4 27/4 28/4 29/4 30/4 1/5 2/5 3/5 4/5 5/5 6/5 7/5 8/5
100
200
Εργάσιμες ημέρες 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Μέθοδος της Κρίσιμης Διαδρομής (1)
(Critical Path Method – CPM)
Η μέθοδος κρίσιμης διαδρομής (critical path method, CPM) είναι ένας αλγόριθμος για
τον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων ενός έργου. Αποτελεί ένα σημαντικό
εργαλείο για την αποτελεσματική διαχείριση των έργων.
Η βασική τεχνική για τη χρήση της CPM είναι η κατασκευή ενός μοντέλου του έργου
που περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
• τον κατάλογο όλων των δραστηριοτήτων που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του
έργου (δομική ανάλυση εργασιών),
• το χρόνο (διάρκεια) που κάθε δραστηριότητα θα χρειαστεί για να ολοκληρωθεί,
• τις εξαρτήσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων.
Χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα, η CPM υπολογίζει τη μεγαλύτερη σε διάρκεια

“διαδρομή” των προγραμματισμένων δραστηριοτήτων από την αρχή μέχρι το τέλος
του έργου, καθώς και τον νωρίτερο και βραδύτερο χρόνο που κάθε δραστηριότητα
μπορεί να ξεκινήσει και να τελειώσει χωρίς να επιφέρει αύξηση της διάρκειας του
έργου.
Μέθοδος της Κρίσιμης Διαδρομής – CPM (2)

Η διαδικασία αυτή καθορίζει ποιες δραστηριότητες είναι “κρίσιμες” (δηλ. μπορεί να έχουν
επίπτωση στη διάρκεια του έργου) και ποιες χαρακτηρίζονται από “περιθώριο χρόνου”
(δηλ. μπορούν να καθυστερήσουν χωρίς να επιμηκύνουν το έργο).
Κρίσιμη διαδρομή σε ένα δίκτυο έργου είναι η διαδρομή από συνδεόμενες μεταξύ τους
δραστηριότητες που (αθροιστικά) δίνουν τη μεγαλύτερη χρονική διάρκεια από την
έναρξη μέχρι το τέλος του έργου.
Ο χρόνος ολοκλήρωσης του έργου θα ισούται με το άθροισμα των διαρκειών των
δραστηριοτήτων, που ανήκουν στην κρίσιμη διαδρομή.
Αυτό καθορίζει και το συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα για την ολοκλήρωση
του έργου.
Οποιαδήποτε καθυστέρηση μιας δραστηριότητας στην κρίσιμη διαδρομή επιφέρει
χρονική επιμήκυνση στην ολοκλήρωση του συνολικού έργου.
Ένα έργο μπορεί να έχει πολλές, παράλληλες διαδρομές. Μια πρόσθετη παράλληλη
διαδρομή μέσω του δικτύου με συνολική διάρκεια μικρότερη από την κρίσιμη διαδρομή
ονομάζεται υπο-κρίσιμη ή μη-κρίσιμη διαδρομή.
Πολλές φορές σε κάποια περισσότερο πολύπλοκα δίκτυα, προκύπτουν περισσότερες από
μία κρίσιμες διαδρομές.
Εννοείται ότι ο συνολικός χρόνος των κρίσιμων διαδρομών είναι ο ίδιος και φυσικά
μεγαλύτερος από τον συνολικό χρόνο οποιαδήποτε άλλης διαδρομής του δικτύου.
Συμπερασματικά, με τη μέθοδο CPM μπορεί να προσεγγισθεί:
 ο συνολικός χρόνος του έργου,
 το πόσο μπορούν να καθυστερήσουν ή όχι οι επιμέρους δραστηριότητες του

έργου,
 ποιες από αυτές είναι κρίσιμες (που ανήκουν στην κρίσιμη διαδρομή), οπότε δεν
υπάρχει περιθώριο καθυστέρησής τους,
 πόσες είναι οι κρίσιμες διαδρομές για το έργο (αν υπάρχουν περισσότερες από
μία),
 σε ποιες από τις δραστηριότητες πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή (π.χ. με

μεταφορά επιπλέον πόρων) η διοίκηση του έργου και γενικά να προγραμματίσει έτσι
το έργο ώστε να ολοκληρωθεί ομαλά μέσα στους επιθυμητούς χρόνους.
Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που προκύπτουν από την μέθοδο μπορεί να κάνει

αλλαγές στο σχεδιασμό του έργου, αν οι χρόνοι που προκύπτουν είναι μεγαλύτεροι
από τους επιθυμητούς, με το να αναθεωρήσει την κρίσιμη διαδρομή, ελέγχοντας και
συμπιέζοντας χρονικά τις δράσεις της αν γίνεται (π.χ. με την χρήση επιπλέον πόρων).
Είναι δυνατόν σε ένα δίκτυο δραστηριοτήτων να υπάρξουν περισσότερες κρίσιμες

διαδρομές.
Οποιαδήποτε άλλη διαδρομή στο δίκτυο που οδηγεί από την έναρξη του έργου στο
τέλος του, περιλαμβάνει δραστηριότητες των οποίων η συνολική διάρκεια είναι
μικρότερη από αυτήν της κρίσιμης διαδρομής.
Φυσικά αν για κάποιο λόγο αυξηθεί πάνω από κάποιο όριο η διάρκεια μιας ή
περισσότερων δραστηριοτήτων μιας μη κρίσιμης διαδρομής, η διαδρομή αυτή
καθίσταται κρίσιμη, αντικαθιστώντας την προηγούμενη κρίσιμη.
Για να συμβεί αυτό θα πρέπει η αύξηση αυτή να είναι μεγαλύτερη της διαφοράς,
μεταξύ της διάρκειας της κρίσιμης διαδρομής και της συνολικής διάρκειας των
δραστηριοτήτων της μη κρίσιμης διαδρομής.
Μέθοδος της Κρίσιμης Διαδρομής - CPM (5)
Ορισμοί (1)
Ενωρίτεροι χρόνοι
Ενωρίτερος Χρόνος Έναρξης (ΕΧΕ) ή Ενωρίτερη Έναρξη (Early Start – ES): Η

νωρίτερη χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) που μπορεί να ξεκινήσει η δραστηριότητα,
με την προϋπόθεση ότι ικανοποιούνται οι υφιστάμενοι περιορισμοί.
Εάν αυτός ο χρόνος αναφέρεται στην πρώτη χρονικά δραστηριότητα του δικτύου,
δηλώνει και τη νωρίτερη χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) έναρξης του έργου.
Ενωρίτερος Χρόνος Τέλους (ΕΧΤ) ή Ενωρίτερη Λήξη (Early Finish – EF): Η

νωρίτερη χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) που μπορεί να τελειώσει η δραστηριότητα,
με την προϋπόθεση ότι ικανοποιούνται οι υφιστάμενοι περιορισμοί.
Εάν αυτός ο χρόνος αναφέρεται στην τελευταία χρονικά δραστηριότητα του δικτύου,
δηλώνει και τη νωρίτερη χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) λήξης του έργου.

Ορισμοί (2)
Βραδύτεροι χρόνοι
Βραδύτερος Χρόνος Έναρξης (ΒΧΕ) ή Βραδύτερη Έναρξη (Late Start – LS): Η

βραδύτερη (πιο καθυστερημένη) χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) που μπορεί να
ξεκινήσει η δραστηριότητα, με την προϋπόθεση ότι ικανοποιούνται οι υφιστάμενοι
περιορισμοί.
Εάν αυτός ο χρόνος αναφέρεται στην πρώτη χρονικά δραστηριότητα του δικτύου,
δηλώνει και τη βραδύτερη χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) έναρξης του έργου.
Βραδύτερος Χρόνος Τέλους (ΒΧΤ) ή Βραδύτερη Λήξη (Late Finish – LF): Η

βραδύτερη χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) που μπορεί να τελειώσει η
δραστηριότητα, με την προϋπόθεση ότι ικανοποιούνται οι υφιστάμενοι περιορισμοί.
Εάν αυτός ο χρόνος αναφέρεται στην τελευταία χρονικά δραστηριότητα του δικτύου,
δηλώνει και τη βραδύτερη χρονική στιγμή (ή ημερομηνία) λήξης του έργου.
Ορισμοί (3)
Περιθώριο Χρόνου (Float) ή Χαλαρός Χρόνος (Slack)

Αποτελεί μέτρο της (χρονικής) ευελιξίας του έργου και υποδηλώνει το εγγενές
πλεόνασμα χρόνου που υπάρχει στον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων.
Υποδηλώνει, δηλαδή, για πόσες χρονικές μονάδες μπορεί να καθυστερήσει η έναρξη
ή να επεκταθεί η διάρκεια κάποιας δραστηριότητας στο δίκτυο του έργου χωρίς
αυτό να επηρεάσει:
• την ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου (Συνολικό Περιθώριο Χρόνου – Total
Float)
• την ημερομηνία έναρξης επόμενων δραστηριοτήτων (Ελεύθερο Περιθώριο
Χρόνου – Free Float)
Γενικά, το περιθώριο χρόνου υπολογίζεται ως η διαφορά των βραδύτερων χρόνων μείον
τους ενωρίτερους χρόνους:
Χρονικό περιθώριο = Βραδύτερος Χρόνος Έναρξης – Ενωρίτερος Χρόνος Έναρξης
ή
Χρονικό περιθώριο = Βραδύτερος Χρόνος Τέλους – Ενωρίτερος Χρόνος Τέλους
Όταν μία δραστηριότητα έχει μηδενικό χρονικό περιθώριο, αυτό σημαίνει ότι
βρίσκεται πάνω στην κρίσιμη διαδρομή.

Ορισμοί (4)
Το Συνολικό Περιθώριο Χρόνου - ΣΠΧ (Total Float, Total Slack) αφορά όλες τις
δραστηριότητες που βρίσκονται στην ίδια διαδρομή και δηλώνει το μεγαλύτερο
δυνατό χρονικό διάστημα που μπορεί να υπερβεί την προβλεπόμενη διάρκειά της μια
δραστηριότητα χωρίς να αυξηθεί η συνολική διάρκεια του έργου.
Αυτό το περιθώριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απορρόφηση καθυστερήσεων, είτε
από την ίδια τη δραστηριότητα, είτε συνολικά από όλες τις δραστηριότητες της
διαδρομής που ανήκει η συγκεκριμένη δραστηριότητα. Αν κάποια δραστηριότητα
καταναλώσει αυτό το συνολικό χρονικό περιθώριο, αυτό σημαίνει ότι θα μειωθεί το
χρονικό περιθώριο καθεμιάς από τις υπόλοιπες δραστηριότητες της διαδρομής.
Ενωρίτερο Βραδύτερο Ενωρίτερη Βραδύτερη
Τέλος Τέλος Εναρξη Εναρξη
Διάρκεια
Δραστηριότητας
Συνολικό Περιθώριο
Χρόνου
Προσοχή: Πολλές φορές γίνεται η παρανόηση ότι καθεμιά από τις δραστηριότητες έχει
αυτό το χρονικό περιθώριο για τον εαυτό της, ενώ αυτό αφορά στο σύνολο των
δραστηριοτήτων της διαδρομής.
Ορισμοί (5)
Ελεύθερο Περιθώριο Χρόνου - ΕΠΧ (Free Float, Free Slack) είναι το χρονικό
διάστημα κατά το οποίο μπορεί να υπερβεί την προβλεπόμενη διάρκειά της μια
δραστηριότητα χωρίς να επηρεασθεί ο ενωρίτερος χρόνος έναρξης (ΕΧΕ - ES) των
επόμενων δραστηριοτήτων, με δεδομένο ότι οι προηγούμενες δραστηριότητες
ξεκινούν στον ενωρίτερο χρόνο τους.
Εάν μια δραστηριότητα διαθέτει ελεύθερο περιθώριο χρόνου (ΕΠΧ>0), αυτό μπορεί να
χρησιμοποιηθεί συνολικά από τις προηγούμενες δραστηριότητες της διαδρομής που
ανήκει η συγκεκριμένη δραστηριότητα.

Ελεύθερο Περιθώριο
Χρόνου
Διάρκεια
Δραστηριότητας

Ορισμοί (6)
Ανεξάρτητο Περιθώριο Χρόνου - ΕΠΧ (Independent Float, Independent Slack)

είναι το χρονικό διάστημα κατά το οποίο μπορεί να υπερβεί την προβλεπόμενη
διάρκειά της μια δραστηριότητα όταν οι προηγούμενες δραστηριότητες
ολοκληρώνονται στο βραδύτερο τέλος τους (ΒΧΤ – LF) και οι επόμενες ξεκινούν
στην ενωρίτερη έναρξή τους (ΕΧΕ - ES).
Το ανεξάρτητο περιθώριο χρόνου μπορεί να καταναλωθεί μόνο από την ίδια τη
δραστηριότητα, ενώ δεν επηρεάζει προηγούμενες και επόμενες δραστηριότητες.
Αποτελεί ένα απόθεμα χρόνου της δραστηριότητας για τις “δύσκολες” στιγμές.

Ανεξάρτητο
Διάρκεια Περιθώριο
Δραστηριότητας Χρόνου
Ένα δίκτυο έργου δημιουργείται κάτω από την πίεση δύο διαφορετικών αναγκών:
1. Την ανάγκη να προβλεφθεί η διάρκεια του έργου χωρίς την ύπαρξη καταληκτικής
ημερομηνίας (DeadLine) για την υλοποίηση του έργου. Αυτό συμβαίνει όταν τίθεται
το ερώτημα “αυτό το έργο πόσο μπορεί να διαρκέσει;”.
Στην περίπτωση αυτή ο ΒΧΤ (LF) του έργου τίθεται ίσος με τον ΕΧΤ (EF) του
έργου (ΒΧΤ = ΕΧΤ ή LF = EF).
2. Την ανάγκη να προσαρμοστεί το δίκτυο σε συγκεκριμένο επιβαλλόμενο χρόνο
υλοποίησης, για παράδειγμα “το έργο πρέπει να υλοποιηθεί μέσα σε 3 μήνες”.
Τότε ο ΒΧΤ (LF) του έργου πρέπει να είναι ίσος με τον διαθέσιμο (“τακτό”)
χρόνο (ΒΧΤ = LF = τακτός χρόνος = 3 μήνες).
 Εάν ΕΧΤ>ΒΧΤ (EF>LF), το συγκεκριμένο δίκτυο είναι ανεπαρκές και πρέπει
να γίνει νέα προσέγγιση.
 Εάν ΕΧΤ<ΒΧΤ (EF<LF), τότε δεν υφίστανται κρίσιμες διαδρομές, κάθε
δραστηριότητα διαθέτει θετικό ΣΠΧ και το δίκτυο ικανοποιεί με ευχέρεια τον
επιβαλλόμενο τακτό χρόνο (διαθέσιμο χρόνο υλοποίησης) του έργου.
 Εάν ΕΧΤ = ΒΧΤ (EF=LF), υπάρχουν κρίσιμες διαδρομές και το δίκτυο
ικανοποιεί οριακά τον επιβαλλόμενο τακτό χρόνο (διαθέσιμο χρόνο
υλοποίησης) του έργου.
Ένα ακόμα ενδιαφέρον σημείο:

Μείωση του συνολικού απαιτούμενου χρόνου για την υλοποίηση ενός έργου
επιτυγχάνεται αν στο δίκτυο μειωθεί ο αριθμός των διαδοχικών δραστηριοτήτων και
αυξηθεί ο αριθμός των παράλληλων δραστηριοτήτων (αν αυτό είναι εφικτό).
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα:
 τη δημιουργία περισσότερων διαδρομών στο δίκτυο έργου,
 τη συντόμευση της κρίσιμης διαδρομής σε χρόνο και σε πλήθος δραστηριοτήτων
(όμως με κίνδυνο να προκύψουν περισσότερες από μία κρίσιμες διαδρομές),
 τη δημιουργία σε αρκετές δραστηριότητες θετικού Συνολικού Περιθωρίου
Χρόνου, με συνέπεια τη μείωση του άμεσου κινδύνου χρονικής υπέρβασης του
έργου σε περιορισμένο αριθμό δραστηριοτήτων.
Γενικά, είναι επιθυμητό σε ένα έργο να υπάρχουν πολλές διαδρομές στο δίκτυο, και μία
μόνο σύντομη (μικρός αριθμός διαδοχικών δραστηριοτήτων) κρίσιμη διαδρομή.
Επίλυση Τοξωτού Δικτύου
i 100/ΧΔ i,j j
EXi BXi ΣΠΧ / ΕΠΧ / ΑΠΧ EXj BXj
Συνολικό Ανεξάρτητο
Περιθώριο Περιθώριο
Ενωρίτερος Ελεύθερο Βραδύτερος
Χρόνου Χρόνου
χρόνος Βραδύτερος Περιθώριο Ενωρίτερος χρόνος
Γεγονότος i χρόνος Χρόνου χρόνος Γεγονότος j
Γεγονότος i Γεγονότος j
Ο ενωρίτερος και βραδύτερος χρόνος ενός γεγονότος έναρξης (i) μιας

δραστηριότητας, ταυτίζονται με τον αντίστοιχο ενωρίτερο και βραδύτερο χρόνο
έναρξης της δραστηριότητας:
ΕΧi = ΕΧΕi και ΒΧi = ΒΧΕi
Ομοίως, ο ενωρίτερος και βραδύτερος χρόνος ενός γεγονότος τέλους (j) μιας
δραστηριότητας , ταυτίζονται με τον αντίστοιχο ενωρίτερο και βραδύτερο χρόνο
τέλους της δραστηριότητας:
ΕΧj = ΕΧΤj και ΒΧj = ΒΧΤj

Ενωρίτεροι χρόνοι Γεγονότων
Ο υπολογισμός των ενωρίτερων χρόνων των γεγονότων του δικτύου γίνεται με σάρωση
του δικτύου από την αρχή προς το τέλος, θέτοντας ως ενωρίτερο χρόνο του πρώτου
γεγονότος του δικτύου την τιμή μηδέν.
Για τα υπόλοιπα γεγονότα του δικτύου, ο ενωρίτερος χρόνος προκύπτει ως εξής:
 Εάν σε αυτό το γεγονός καταλήγει μόνο μία διαδρομή, ο ενωρίτερος χρόνος του
γεγονότος είναι ο ενωρίτερος χρόνος του προηγούμενου γεγονότος συν τη διάρκεια της
δραστηριότητας:
ΕΧj = ΕΧi + ΧΔi,j (σχέση 1)
 Εάν σε αυτό το γεγονός καταλήγουν περισσότερες από μία διαδρομές, υπολογίζουμε
(σύμφωνα με την προηγούμενη σχέση) τον ενωρίτερο χρόνο του γεγονότος για κάθε μία
διαδρομή που καταλήγει στο γεγονός και επιλέγουμε ως ενωρίτερο χρόνο του γεγονότος
τον μεγαλύτερο ενωρίτερο χρόνο που προκύπτει:
Έστω: ΕΧj(1) = ΕΧa + ΧΔa,j , ΕΧj(2) = ΕΧb + ΧΔb,j , … , ΕΧj(ν) = ΕΧn + ΧΔn,j
Τότε: ΕΧj = max {ΕΧj(1), ΕΧj(2), … , ΕΧj(ν)}
Παράδειγμα 1: Επίλυση Τοξωτού Δικτύου
Έστω το τοξωτό δίκτυο του σχήματος, στο οποίο ως χρονική μονάδα λαμβάνεται η
εργάσιμη ημέρα.
2 300/6 4
EX2 BX2 EX4 BX4
100/3 600/3
1 6
400/6
EX1 BX1 EX6 BX6
200/4 700/3
3 500/4 5
EX3 BX3 EX5 BX5
Παράδειγμα 1: Επίλυση Τοξωτού Δικτύου (συν.)
2 300/6 4
3 BX2 EX4 BX4
100/3 600/3
1 6
400/6
0 BX1 EX6 BX6
200/4 700/3
3 500/4 5
4 BX3 EX5 BX5
Υπολογίζουμε τους ενωρίτερους χρόνους των γεγονότων:

Γεγονός 1:
ΕΧ1 = 0 (γεγονός αρχής του δικτύου – γεγονός έναρξης)
Γεγονός 2:
ΕΧ2 = ΕΧ1 + ΧΔ1,2 = ΕΧ1 + ΧΔ100 = 0 + 3 = 3
Γεγονός 3:
ΕΧ3 = ΕΧ1 + ΧΔ1,3 = ΕΧ1 + ΧΔ200 = 0 + 4 = 4
2 300/6 4
3 BX2 10 BX4
100/3 600/3
1 6
400/6
0 BX1 13 BX6
200/4 700/3
3 500/4 5
4 BX3 8 BX5
Στο Γεγονός 4 καταλήγουν δύο δραστηριότητες (300 και 400). Επομένως:

ΕΧ4(1) = ΕΧ2 + ΧΔ300 = 3 + 6 = 9 και ΕΧ4(2) = ΕΧ3 + ΧΔ400 = 4 + 6 = 10
ΕΧ4 = max{ΕΧ4(1), ΕΧ4(2)} = max{9, 10} = 10
Γεγονός 5:
ΕΧ5 = ΕΧ3 + ΧΔ3,5 = ΕΧ3 + ΧΔ500 = 4 + 4 = 8
ΕΧ6(1) = ΕΧ4 + ΧΔ600 = 10 + 3 = 13 και ΕΧ6(2) = ΕΧ5 + ΧΔ700 = 8 + 3 = 11
ΕΧ6 = max{ΕΧ6(1), ΕΧ6(2)} = max{13, 11} = 13
Παράδειγμα 1: Τοξωτό Δίκτυο με Ενωρίτερους Χρόνους
2 300/6 4
3 BX2 10 BX4
100/3 600/3
1 6
400/6
0 BX1 13 BX6
200/4 700/3
3 500/4 5
4 BX3 8 BX5
Η μικρότερη χρονική διάρκεια
του έργου είναι 13 ημέρες
Βραδύτεροι Χρόνοι Γεγονότων
Ο υπολογισμός των βραδύτερων χρόνων των γεγονότων του δικτύου γίνεται με
σάρωση του δικτύου από το τέλος προς την αρχή.
Βραδύτερος χρόνος για το τελικό γεγονός τίθεται , είτε ο “τακτός” χρόνος (εφόσον
δίνεται), είτε ο ενωρίτερος χρόνος που προσδιορίστηκε στο προηγούμενο στάδιο (η
μικρότερη χρονική διάρκεια του έργου).
Για τα υπόλοιπα γεγονότα του δικτύου, ο βραδύτερος χρόνος προκύπτει ως εξής:
 Εάν σε αυτό το γεγονός καταλήγει μόνο μία διαδρομή (πηγαίνοντας από το τέλος
προς την αρχή) ο βραδύτερος χρόνος του γεγονότος είναι ο βραδύτερος χρόνος του
αμέσως προηγούμενου γεγονότος μείον τη διάρκεια της δραστηριότητας:
ΒΧi = BΧj - ΧΔi,j (σχέση 2)
 Εάν σε αυτό το γεγονός καταλήγουν (πηγαίνοντας από το τέλος προς την αρχή)
περισσότερες από μία διαδρομές, υπολογίζουμε (σύμφωνα με την προηγούμενη
σχέση) τον βραδύτερο χρόνο του γεγονότος για κάθε μία διαδρομή που καταλήγει
στο γεγονός και επιλέγουμε ως βραδύτερο χρόνο του γεγονότος τον μικρότερο
βραδύτερο χρόνο που προκύπτει:
Έστω: ΒΧi(1) = ΒΧa + Χδi,a , ΒΧj(2) = ΒΧb + Χδi,b , … , ΒΧi(ν) = ΒΧn + Χδi,n
Τότε: ΒΧi = min {ΒΧi(1), ΒΧi(2), … , ΒΧi(ν)}
2 300/6 4
3 BX2 10 10
100/3 600/3
1 6
400/6
0 BX1 13 13
200/4 700/3
3 500/4 5
4 BX3 8 10
Έστω ότι δεν δίνεται “τακτός” χρόνος.

Υπολογίζουμε τους βραδύτερους χρόνους των γεγονότων:
Γεγονός 6:
ΒΧ6 = 13
Γεγονός 5:
ΒΧ5 = ΒΧ6 - ΧΔ5,6 = ΒΧ1 - ΧΔ700 = 13 - 3 = 10
Γεγονός 4:
ΒΧ4 = ΒΧ6 - ΧΔ4,6 = ΒΧ1 - ΧΔ600 = 13 - 3 = 10
Παρ. 1: Επίλυση Τοξωτού Δικτύου (συν.)
2 300/6 4
3 4 10 10
100/3 600/3
1 6
400/6
0 0 13 13
200/4 700/3
3 500/4 5
4 4 8 10

ΒΧ3(1) = ΒΧ4 – ΧΔ400 = 10 - 6 = 4 και ΒΧ3(2) = ΒΧ5 – ΧΔ500 = 10 - 4 = 6
ΒΧ3 = min{ΒΧ3(1), ΒΧ3(2)} = min{4, 6} = 4
Γεγονός 2:
ΒΧ2 = ΒΧ4 - ΧΔ2,4 = ΒΧ4 – ΧΔ300 = 10 + 6 = 4
ΒΧ1(1) = ΒΧ2 – ΧΔ100 = 4 - 3 = 1 και ΒΧ1(2) = ΒΧ3 – ΧΔ200 = 4 - 4 = 0
ΒΧ1 = min{ΒΧ1(1), ΒΧ2(2)} = max{1, 0} = 0
Παράδειγμα 1: Τοξωτό Δίκτυο με Ενωρίτερους και Βραδύτερους Χρόνους
2 300/6 4
3 4 10 10
100/3 600/3
1 6
400/6
0 0 13 13
200/4 700/3
3 500/4 5
4 4 8 10
Περιθώρια Χρόνου
Τα Περιθώρια Χρόνου υπολογίζονται για τις δραστηριότητες και ισχύουν οι

ακόλουθες σχέσεις:
• Συνολικό Περιθώριο Χρόνου: ΣΠΧ = BΧj - ΕΧi - ΧΔi,j (σχέση 3)
 Όταν ΣΠΧ = 0, τότε η δραστηριότητα αυτή είναι κρίσιμη.
 Όταν σε ένα τοξωτό δίκτυο υπάρχει μια κρίσιμη δραστηριότητα, τότε θα

ανήκει σε μια διαδρομή, στην οποία όλες οι δραστηριότητες θα είναι
επίσης κρίσιμες και η διαδρομή αυτή θα είναι Κρίσιμη Διαδρομή (Critical
Path).
• Ελεύθερο Περιθώριο Χρόνου: ΕΠΧ = ΕΧj - ΕΧi - ΧΔi,j (σχέση 4)
• Ανεξάρτητο Περιθώριο Χρόνου: ΑΠΧ = ΕΧj - ΒΧi - ΧΔi,j (σχέση 5)
Παράδειγμα 1: Επίλυση Τοξωτού Δικτύου - Υπολογισμός Περιθωρίων Χρόνου
2 300/6 4
3 4 10 10
100/3 600/3
1 6
400/6
0 0 13 13
200/4 700/3
3 500/4 5
4 4 8 10
Δραστηριότητα 100:
ΣΠΧ100 = ΒΧ2 – ΕΧ1 – ΧΔ1,2 = ΒΧ2 – ΕΧ1 – ΧΔ100 = 4 – 0 – 3 = 1
ΕΠΧ100 = ΕΧ2 – ΕΧ1 – ΧΔ1,2 = ΕΧ2 – ΕΧ1 – ΧΔ100 = 3 – 0 – 3 = 0
ΑΠΧ100 = ΕΧ2 – ΒΧ1 – ΧΔ1,2 = ΕΧ2 – ΒΧ1 – ΧΔ100 = 3 – 0 – 3 = 0
2 300/6 4
3 4 10 10
100/3 600/3
1 6
400/6
0 0 13 13
200/4 700/3
3 500/4 5
4 4 8 10
2 300/6 4
3 4 10 10
100/3 600/3
1 6
400/6
0 0 13 13
200/4 700/3
3 500/4 5
4 4 8 10
2 300/6 4
3 4 10 10
100/3 600/3
1 6
400/6
0 0 13 13
200/4 700/3
3 500/4 5
4 4 8 10
2 300/6 4
3 4 1/1/0 10 10
100/3 600/3
1/0/0 0/0/0
1 6
400/6
0 0 0/0/0 13 13
200/4 700/3
0/0/0 2/2/0
3 500/4 5
4 4 2/0/0 8 10
• Επειδή οι δραστηριότητες 200, 400 και 600 έχουν ΣΠΧ = 0, έχουμε μόνο μία
Κρίσιμη Διαδρομή: 1, 3, 4, 6
• Επειδή οι δραστηριότητες 100 και 300 έχουν ΣΠΧ = 1, παρουσιάζουν “χρονική
ελαστικότητα” μιας ημέρας. Αυτό δηλώνει ότι:
 είτε μόνο η 100 μπορεί να καθυστερήσει 1 ημέρα,
 είτε μόνο η 300 μπορεί να καθυστερήσει 1 ημέρα,
 είτε μπορούν να καθυστερήσουν από μισή ημέρα και η 100 και η 300.
2 300/6 4
3 4 1/1/0 10 10
100/3 600/3
1/0/0 0/0/0
1 6
400/6
0 0 0/0/0 13 13
200/4 700/3
0/0/0 2/2/0
3 500/4 5
4 4 2/0/0 8 10
• Επειδή οι δραστηριότητες 500 και 700 έχουν ΣΠΧ = 2, παρουσιάζουν “χρονική

ελαστικότητα” δύο ημερών. Αυτό δηλώνει ότι:
 είτε μόνο η 500 μπορεί να καθυστερήσει 2 ημέρες,
 είτε μόνο η 700 μπορεί να καθυστερήσει 2 ημέρες,
 είτε μπορούν να καθυστερήσουν από μία ημέρα και η 500 και η 700 κλπ.
2 300/6 4
3 4 1/1/0 10 10
100/3 600/3
1/0/0 0/0/0
1 6
400/6
0 0 0/0/0 13 13
200/4 700/3
0/0/0 2/2/0
3 500/4 5
4 4 2/0/0 8 10
• Η δραστηριότητα 300 έχει ΕΠΧ = 1. Αυτό δηλώνει ότι αν η 100 ξεκινήσει στον
ενωρίτερο χρόνο της, η 300 μπορεί να καθυστερήσει κατά 1 ημέρα, χωρίς αυτό να
επηρεάσει τον ενωρίτερο χρόνο έναρξης της 600 (ενωρίτερο χρόνο τέλους του
έργου).
• Η δραστηριότητα 700 έχει ΕΠΧ = 2. Αυτό δηλώνει ότι αν η 500 ξεκινήσει στον
ενωρίτερο χρόνο της, η 700 μπορεί να καθυστερήσει κατά 2 ημέρες, χωρίς αυτό να
επηρεάσει τον ενωρίτερο χρόνο έναρξης της 600 (ενωρίτερο χρόνο τέλους του
έργου).
Παράδειγμα 1: Διαγράμματα Gantt για το Τοξωτό Δίκτυο
(Ενωρίτεροι και Βραδύτεροι Χρόνοι)
Ιουλ 2012
Task
ID
Name 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
1 100
2 200
3 300
4 400
5 500
6 600
7 700
Ιουλ 2012
Task
ID
Name 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
1 100
2 200
3 300
4 400
5 500
6 600
7 700
Επίλυση Κομβικού Δικτύου

Στα κομβικά δίκτυα τα χρονικά στοιχεία αναφέρονται σε δραστηριότητες και όχι
σε γεγονότα.
Οι δραστηριότητες αναπαριστάνονται με ορθογώνια, τα οποία περιέχουν κελιά.

Το πάνω αριστερό κελί περιέχει τον κωδικό της δραστηριότητας.
Το πάνω δεξί κελί περιέχει τη χρονική της διάρκεια.
Στα άλλα κελιά καταγράφονται τα χρονικά στοιχεία της δραστηριότητας.
Οι σχέσεις αλληλεξαρτήσεων που διέπουν τις δραστηριότητες καταγράφονται πάνω

στα βέλη που συνδέουν τα τετράγωνα των δραστηριοτήτων.
Οι δείκτες i και j είναι οι κωδικοί της προηγούμενης και της επόμενης

δραστηριότητας αντίστοιχα, όπως εμφανίζονται στο γράφο του δικτύου και όχι
χρονικά.
i ΧΔ i j ΧΔ j
EXΕi EXΤi ΣΠXi EXΕj EXΤj ΣΠXj
ΒXΕi ΒXΤi ΕΠXi ΒXΕj ΒXΤj ΕΠXj
Ενωρίτεροι Χρόνοι Δραστηριοτήτων
Στα Κομβικά Δίκτυα μπορούν να υπάρξουν όλοι οι τύποι σχέσεων ( SF, FS, FF, SS)
μεταξύ των δραστηριοτήτων (ενώ στα τοξωτά δίκτυα υπάρχει μόνο ο τύπος FS).
Για τον υπολογισμό των ενωρίτερων χρόνων έναρξης ισχύουν τα εξής (απαιτείται
διαφορετικός υπολογισμός για κάθε τύπο σχέσης):
Σχέσεις Start-to-Start (SS) : EXEj = EXEi + SS(i,j) (σχέση 6)
Σχέσεις Finish-to-Start (FS) : EXEj = EXTi + FS(i,j) (σχέση 7)
Σχέσεις Start-to-Finish (SF) : EXEj = EXEi + SF(i,j) – ΧΔj (σχέση 8)
Σχέσεις Finish-to-Finish (FF) : EXEj = EXTi + FF(i,j) – ΧΔj (σχέση 9)
όπου, SS(i,j), FS(i,j), SF(i,j) και FF(i,j) είναι οι χρονικές υστερήσεις μεταξύ των
δραστηριοτήτων, αντίστοιχες για κάθε τύπο σχέσης.

Εάν σε έναν κόμβο (δραστηριότητα) καταλήγουν περισσότερες από μία διαδρομές,
υπολογίζουμε (σύμφωνα με τις σχέσεις 6, 7, 8, 9) τον ενωρίτερο χρόνο έναρξης της
δραστηριότητας για κάθε μία διαδρομή που καταλήγει στον κόμβο (δραστηριότητα)
και επιλέγουμε ως ενωρίτερο χρόνο έναρξης της δραστηριότητας τον μεγαλύτερο
ενωρίτερο χρόνο έναρξης που προκύπτει:
ΕΧΕj = max {ΕΧΕj(1), ΕΧΕj(2), … , ΕΧΕj(ν)}.
Για τον υπολογισμό των ενωρίτερων χρόνων τέλους ισχύει το εξής:

EXTj = EXEj + ΧΔj (σχέση 10)
Το έργο ξεκινά με τη δραστηριότητα που έχει μηδενικό ενωρίτερο χρόνο έναρξης.
Το έργο τελειώνει με τη δραστηριότητα που έχει το μεγαλύτερο ενωρίτερο χρόνο

τέλους.
Η μικρότερη διάρκεια του έργου ταυτίζεται με το μεγαλύτερο ενωρίτερο χρόνο

τέλους του έργου.
Παράδειγμα 2: Επίλυση Κομβικού Δικτύου
Να σχεδιαστεί και να επιλυθεί το κομβικό δίκτυο του έργου που περιγράφεται από τον ακόλουθο
πίνακα:
Πίνακας Δραστηριοτήτων Έργου

Δρ/τα Διάρκεια Σχέσεις
100 5 Τελειώνει 1 μέρα μετά το τέλος της 300
200 4 Αρχή του έργου
300 3 Ξεκινά 5 μέρες μετά την έναρξη της 200
400 2 Τελειώνει 6 μέρες μετά την αρχή της 300 και ξεκινά 4
μέρες μετά το τέλος της 100
500 4 Ξεκινά 2 μέρες μετά το τέλος της 300
Ο πίνακας καθορίζει τις ακόλουθες σχέσεις δραστηριοτήτων:

200 4 300 3 300 3 100 5 300 3 400 2
SS = 5 FF = 1 SF = 6
100 5 400 2 300 3 500 4

FS = 4 FS = 2
Παράδειγμα 2: Επίλυση Κομβικού Δικτύου (συν.)

Σχεδίαση Δικτύου

300 3 100 5 100 5 400 2

FF = 1 FS = 4
200 4 300 3 300 3 400 2

SS = 5 SF = 6
300 3 500 4
FS = 2
300 3 100 5 100 5 400 2

FF = 1 FS = 4
200 4 300 3 300 3 400 2

SS = 5 SF = 6
300 3 500 4
FS = 2

Επομένως το κομβικό δίκτυο του έργου είναι το ακόλουθο:
100 5
FF = 1
FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
500 4
FS = 2
Παρατηρούμε ότι το δίκτυο αρχίζει, γραφικά και χρονικά, με τη δραστηριότητα 200 και
τελειώνει, γραφικά, με τις δραστηριότητες 400 και 500.
Δεν μπορούμε να συμπεράνουμε για τη χρονική διάταξη του δικτύου, δηλαδή:
• δεν μπορούμε να πούμε για τη χρονική αλληλουχία των δραστηριοτήτων του έργου,
πλην της 200 η έναρξη της οποίας αποτελεί και την αρχή του έργου,
• δεν μπορούμε να πούμε με το τέλος ποιας δραστηριότητας τελειώνει το έργο.
Για να προσδιοριστούν αυτά απαιτείται η επίλυση του δικτύου.
Παρ. 2: Επίλυση Κομβικού Δικτύου (συν.)
100 5
4 4
FF = 1
FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8
500 4
FS = 2
ΕΧΕ200 = 0 (η έναρξη της δραστηριότητας 200 είναι και η αρχή του έργου)
ΕΧΤ200 = ΕΧΕ200 + ΧΔ200 = 0 + 4 = 4 (από τη σχέση 10)
ΕΧΕ300 = ΕΧΕ200 + SS(200,300) = 0 + 5 = 5 (από τη σχέση 6)
ΕΧΕ100 = ΕΧT300 + FF(300,100) – ΧΔ100 = 8 + 1 - 5 = 4 (από τη σχέση 9)

100 5
4 4
FF = 1
FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 13 15
500 4
FS = 2 10 14
ΕΧΕ500 = ΕΧT300 + FS(300,500) = 8 + 2 = 10 (από σχέση 7)
ΕΧΤ500 = ΕΧΕ500 + ΧΔ500 = 10 + 4 = 14 (από σχέση 10)
Στη Δραστηριότητα 400 καταλήγουν δύο διαδρομές. Επομένως:

ΕΧΕ400(1) = ΕΧT100 + FS(100,400) = 9 + 4 = 13, και (από σχέση 7)
ΕΧΕ400(2) = ΕΧΕ300 + SF (300,400) – ΧΔ400 = 5 + 6 - 2 = 9 (από σχέση 8)
ΕΧΕ400 = max{ΕΧΕ400(1), ΕΧΕ400(2)} = max{13, 9} = 13
ΕΧΤ400 = ΕΧΕ400 + ΧΔ400 = 13 + 2 = 15 (από σχέση10)
100 5
4 9
FF = 1
FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 13 15
500 4
FS = 2 10 14
Από τους χρόνους αυτούς φαίνεται ότι:

• Το έργο ξεκινά με την έναρξη της δραστηριότητας 200.
• Το έργο τελειώνει με τη λήξη της δραστηριότητας 400.
• Η μικρότερη διάρκεια του έργου προβλέπεται να είναι 15 χρονικές μονάδες.

Βραδύτεροι Χρόνοι Δραστηριοτήτων
Βραδύτερος χρόνος τέλους του έργου τίθεται , είτε ο “τακτός” χρόνος (εφόσον
δίνεται), είτε ο μεγαλύτερος από τους ενωρίτερους χρόνους τέλους όλων
των δραστηριοτήτων του έργου που προσδιορίστηκαν στο προηγούμενο στάδιο
και ταυτίζεται με τη συνολική χρονική διάρκεια του έργου.
Ο υπολογισμός των βραδύτερων χρόνων γίνεται ξεκινώντας από τη δραστηριότητα με

το μεγαλύτερο βραδύτερο χρόνο τέλους και προχωρώντας προς τα πίσω,
λαμβάνοντας υπόψη τις υπάρχουσες σχέσεις.
Εάν σε μια δραστηριότητα καταλήγουν (προς τα πίσω) περισσότερες από μία σχέσεις,
υπολογίζουμε τον βραδύτερο χρόνο τέλους της δραστηριότητας για κάθε μία σχέση
που καταλήγει στη δραστηριότητα και επιλέγουμε ως βραδύτερο χρόνο τέλους της
δραστηριότητας τον μικρότερο βραδύτερο χρόνο τέλους που προκύπτει:
ΒΧΤi = min {ΒΧΤi(1), ΒΧΤi(2), … , ΒΧΤi(ν)}
Βραδύτεροι Χρόνοι Δραστηριοτήτων
Για τον υπολογισμό των βραδύτερων χρόνων τέλους για τη δραστηριότητα i , της
οποίας η επόμενη (γραφικά) δραστηριότητα είναι η j, ισχύουν τα εξής (απαιτείται
διαφορετικός υπολογισμός για κάθε τύπο σχέσης):
Σχέσεις Start-to-Start (SS) : ΒXΤi = ΒXEj - SS(i,j) + ΧΔi (σχέση 11)
Σχέσεις Finish-to-Start (FS) : ΒXΤi = ΒXEj - FS(i,j) (σχέση 12)
Σχέσεις Start-to-Finish (SF) : ΒXΤi = ΒXTj - SF(i,j) + ΧΔi (σχέση 13)
Σχέσεις Finish-to-Finish (FF) : ΒXΤi = ΒXTj - FF(i,j) (σχέση 14)
Ο βραδύτερος χρόνο έναρξης δίνεται από τη σχέση:
ΒXΕi = ΒXTi - ΧΔi (σχέση 15)

Υπολογισμός Βραδύτερων Χρόνων Δραστηριοτήτων
100 5
4 9
FF = 1
FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 13 15
13 15
500 4
FS = 2 10 14
Εφόσον δεν έχει δοθεί “τακτός” χρόνος για το έργο, η Δραστηριότητα 400 έχει το
μεγαλύτερο ενωρίτερο χρόνο τέλους στο δίκτυο. Επομένως:
ΒΧΤ400 = 15
ΒΧΕ400 = ΒΧΤ400 - ΧΔ400 = 15 - 2 = 13 (από σχέση15)
100 5
4 9
FF = 1 4 9 FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 13 15
13 15
500 4
FS = 2 10 14
11 15
Η Δραστηριότητα 500 δεν σχετίζεται με τη δραστηριότητα 400, άρα ο βραδύτερος

χρόνος τέλους της θα είναι ο μεγαλύτερος βραδύτερος χρόνος τέλους στο δίκτυο:
ΒΧΤ500 = ΒΧT400 = 15
ΒΧΕ500 = ΒΧΤ500 - ΧΔ500 = 15 - 4 = 11 (από σχέση 15)
Για τη Δραστηριότητα 100 προκύπτει:

ΒΧΤ100 = ΒΧΕ100 - FS(100,400) = 13 - 4 = 9 (από σχέση 12)
ΒΧΕ100 = ΒΧΤ100 – ΧΔ100 = 9 - 5 = 4 (από σχέση 15)

100 5
4 9
FF = 1 4 9 FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 13 15
5 8 13 15
500 4
FS = 2 10 14
11 15
Στη Δραστηριότητα 300 καταλήγουν (προς τα πίσω) 3 σχέσεις. Άρα θα υπολογιστούν τρεις
χρόνοι και θα “κρατηθεί” ο μικρότερος:
ΒΧΤ300 (1) = ΒΧT400 - SF(300,400) + ΧΔ300 = 15 - 6 + 3 = 12 (από σχέση 13)
ΒΧΤ300 (2) = ΒΧΕ500 - FS(300,500) = 11 - 2 = 9 (από σχέση 12)
ΒΧΤ300 (3) = ΒΧT100 - FF(300,100) = 9 - 1 = 8 (από σχέση 14)
Άρα: ΒΧΤ300 = min{ΒΧΤ300 (1), ΒΧΤ300 (2), ΒΧΤ300 (3)} = min{12, 9, 8} = 8
και
ΒΧΕ300 = ΒΧΤ300 - ΧΔ300 = 8 - 3 = 5 (από σχέση 15)
Για τη Δραστηριότητα 200 προκύπτει:
ΒΧΤ200 = ΒΧT300 - SS(200,300) + ΧΔ200 = 5 - 5 + 4 = 4 (από σχέση 11)
ΒΧΕ200 = ΒΧΤ200 – ΧΔ200 = 4 - 4 = 0 (από σχέση 15)
_____________________________________________________________________
Κομβικό δίκτυο του έργου

με ενωρίτερους και βραδύτερους χρόνους
100 5
4 9
FF = 1 4 9 FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 13 15
0 4 5 8 13 15
500 4
FS = 2 10 14
11 15

Το Συνολικό Περιθώριο Χρόνου κάθε δραστηριότητας i, δίνεται από τη σχέση:

ΣΠΧi = ΒΧΤi – ΕΧΕi – ΧΔi (σχέση 16)
Μια δραστηριότητα είναι κρίσιμη εάν ΣΠΧi = 0.
Ένα κομβικό δίκτυο μπορεί να αρχίζει και να τελειώνει (γραφικά) με πολλές

δραστηριότητες.
Η παραστατική αλληλουχία των δραστηριοτήτων δεν ταυτίζεται υποχρεωτικά με τη
χρονική τους αλληλουχία.
Όταν ο ενωρίτερος χρόνος τέλους του έργου ταυτίζεται με το βραδύτερο χρόνο τέλους
του έργου, θα υπάρχει τουλάχιστον μία “αλυσίδα” κρίσιμων δραστηριοτήτων
του δικτύου που συνδέονται με σχέσεις μεταξύ τους και η οποία περιλαμβάνει
οπωσδήποτε τουλάχιστον μία από τις πρώτες και μία από τις τελευταίες
(χρονικά) δραστηριότητες του δικτύου.
Κάθε μία από αυτές τις “αλυσίδες” δραστηριοτήτων αποτελεί μια κρίσιμη
διαδρομή του κομβικού δικτύου
Το Ελεύθερο Περιθώριο Χρόνου μιας δραστηριότητας υπολογίζεται για κάθε τύπο σχέσης, ως
ακολούθως:
Σχέσεις Start-to-Start (SS) : EXΠi = EXEj - EXEi - SS(i,j) (σχέση 17)
Σχέσεις Finish-to-Start (FS) : EXΠi = EXEj - EXEi - FS(i,j) (σχέση 18)
Σχέσεις Start-to-Finish (SF) : EXΠi = EXEj - EXEi - SF(i,j) + ΧΔj (σχέση 19)
Σχέσεις Finish-to-Finish (FF) : EXΠi = EXEj - EXEi - FF(i,j) + ΧΔj (σχέση 20)
Εάν σε μια δραστηριότητα i καταλήγουν (προς τα πίσω) περισσότερες από μια σχέσεις, τότε
υπολογίζουμε το Ελεύθερο Περιθώριο Χρόνου για κάθε μία από αυτές τις σχέσεις και
“κρατάμε” ως Ελεύθερο Περιθώριο Χρόνου της δραστηριότητας i το ελάχιστο
(min) των Ελεύθερων Περιθωρίων Χρόνου των σχέσεων που υπολογίσαμε.
Παρ. 2: Επίλυση Κομβικού Δικτύου

Υπολογισμός Περιθωρίων Χρόνου
100 5
4 9 0
FF = 1 4 9 0 FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 13 15 0
0 4 5 8 13 15 0
500 4
FS = 2 10 14 1
11 15 1
Με τη Δραστηριότητα 400 τελειώνει το έργο. Επομένως:

ΣΠΧ400 = 0
ΕΠΧ400 = 0
ΣΠΧ500 = ΒΧΤ500 – ΕΧΕ500 – ΧΔ500 = 15 – 10 – 4 = 1 (σχέση 16)
ΕΠΧ500 = 1 (επειδή δεν έχει σχέση με τη δραστηριότητα 400)
ΕΠΧ100 = ΕΧΕ400 – ΕΧΤ100 – FS(100,400) = 13 - 9 - 4 = 0 (σχέση 18)
100 5
4 9 0
FF = 1 4 9 0 FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 5 8 0 13 15 0
0 4 5 8 0 13 15 0
500 4
FS = 2 10 14 1
11 15 1
Επειδή στη Δραστηριότητα 300 καταλήγουν (προς τα πίσω) 3 σχέσεις, θα υπολογιστούν
τρία ελεύθερα περιθώρια χρόνου και θα “κρατηθεί” το μικρότερο:
ΕΠΧ300(1) = ΕΧΕ400 - ΕΧΤ300 - SF(300,400) + ΧΔ400 = 13 - 5 - 6 + 2 = 4
(σχέση 19)
ΕΠΧ300(2) = ΕΧΕ500 - ΕΧΤ300 - FS(300,500) = 10 - 8 - 2 = 0 (σχέση 18)
ΕΠΧ300(3) = ΕΧΕ100 - ΕΧΤ300 - FF(300,100) + ΧΔ100 = 4 - 8 - 1 + 5 = 0
(σχέση 20)
ΕΠΧ300 =min{ΕΠΧ300(1), ΕΠΧ300(2), ΕΠΧ300(3)} = min{4, 0, 0} = 0

100 5
4 9 0
FF = 1 4 9 0 FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 0 5 8 0 13 15 0
0 4 0 5 8 0 13 15 0
500 4
FS = 2 10 14 1
11 15 1
ΕΠΧ200 = ΕΧΕ300 – ΕΧΕ200 - SS(200,300) = 5 - 0 - 5 = 0 (σχέση 17)
Παρ. 2: Τελική μορφή Επίλυσης Κομβικού Δικτύου
100 5
4 9 0
FF = 1 4 9 0 FS = 4
200 4 300 3 400 2
SS = 5 SF = 6
0 4 0 5 8 0 13 15 0
0 4 0 5 8 0 13 15 0
500 4
FS = 2 10 14 1
11 15 1
Υπάρχει μία κρίσιμη διαδρομή: 200, 300, 100, 400
Ελεύθερο Περιθώριο Χρόνου διαθέτει μόνο η δραστηριότητα 500 (ΕΠΧ500 = 1)
Παρ. 2: Διαγράμματα Gantt για το Κομβικό Δίκτυο

(Ενωρίτεροι και Βραδύτεροι Χρόνοι)
Ιουλ 2012
Task
ID
Name 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
1 100
2 200
3 400
4 300
5 500
Ιουλ 2012
Task
ID
Name 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29
1 100
2 200
3 300
4 400
5 500
Τοξωηά Γίκηςα
i 100/ΧΓ i,j j
EXi BXi ΣΠΧ / ΔΠΧ / ΑΠΧ EXj BXj
Σςνολικό Ανεξάπτητο
Πεπιθώπιο Πεπιθώπιο
Δνωπίτεπορ Δλεύθεπο Βπαδύτεπορ
Χπόνος Χπόνος
σπόνορ Βπαδύτεπορ Πεπιθώπιο Δνωπίτεπορ σπόνορ
Γεγονότορ i σπόνορ Χπόνος σπόνορ Γεγονότορ j
Γεγονότορ i Γεγονότορ j
Δνωπίηεποι Χπόνοι Γεγονόηων

ΔΧj = ΔΧi + ΧΓi,j και ΔΧj = max {ΔΧj(1), ΔΧj(2), … , ΔΧj(ν)} (σχέση 1)
Βπαδύηεποι
ΤοξωηάΧπόνοι
Γίκηςα Γεγονόηων
ΒΧi = BΧj - ΧΓi,j και ΒΧi = min {ΒΧi(1), ΒΧi(2), … , ΒΧi(ν)} (σχέση 2)
Πεπιθώπια Χπόνος ΧΓ Γπαζηηπιοηήηων
Σςνολικό Πεπιθώπιο Χπόνος: ΣΠΧ ΣΠΧ =ΑΠΧ

ΔΠΧ BΧj - ΔΧi - ΧΓi,j (σχέση 3)
Δλεύθεπο Πεπιθώπιο Χπόνος: Πεπιθώπιο ΔΠΧ Σςνολικό
= ΔΧ j - ΔΧi - ΧΓi,j
Ανεξάπτητο
Πεπιθώπιο (σχέση 4)
Δνωπίτεπορ Δλεύθεπο Βπαδύτεπορ
Ανεξάπηηηο Πεπιθώπιο Χπόνος:
Χπόνος Χπόνος
σπόνορ
Γεγονότορ
Βπαδύτεπορ
σπόνορ
ΑΠΧ
Χπόνος
=
Πεπιθώπιο
ΔΧ j - ΒΧ ΧΓ
Δνωπίτεπορ
i -
σπόνορ
σπόνορ
i,j
Γεγονότορ
(σχέση 5)
Γεγονότορ Γεγονότορ
Δνωπίηεποι Χπόνοι Γεγονόηων

ΔΧ = ΔΧ + ΧΓ και ΔΧ {ΔΧ ΔΧ (2), … , ΔΧ (ν) (σχέση 1)
Κομβικά Γίκηςα
Βπαδύηεποι Χπόνοι Γεγονόηων
ΒΧ Χ ΧΓ και ΒΧ {ΒΧ ΒΧ (2), … , ΒΧ (ν) (σχέση 2)
i ΧΓ i
Πεπιθώπια Χπόνος Γπαζηηπιοηήηων
j ΧΓ j
Σςνολικό Πεπιθώπιο EXΤi ΣΠXi
EXΔi Χπόνος: ΣΠΧ = Χ ΔΧ ΧΓEXΔj EXΤj ΣΠX (σχέση
j 3)
Δλεύθεπο Πεπιθώπιο Χπόνος: ΔΠΧ = ΔΧ ΔΧ ΧΓ (σχέση 4)
ΒXΔi ΒXΤi ΔΠXi ΒXΔj ΒXΤj ΔΠXj
Ανεξάπηηηο Πεπιθώπιο Χπόνος: ΑΠΧ = ΔΧ ΒΧ ΧΓ (σχέση 5)
Δνωπίηεποι Χπόνοι Γπαζηηπιοηήηων

Δνωπίηεποι Χπόνοι Έναπξηρ Γπαζηηπιοηήηων: Κομβικά Γίκηςα
Σχέσεις i ΧΓ i j ΧΓ j σχέση
Σχέσεις EXΔi EXΤi ΣΠXi
EXΔj EXΤj ΣΠXj σχέση
Σχέσεις ΒXΔi ΒXΤi ΔΠXi ΒXΔj –ΒXΤΧΓj ΔΠXj σχέση
Σχέσεις – ΧΓ σχέση
και ΔΧΔΔνωπίηεποι ΔΧΔ Χπόνοι Γπαζηηπιοηήηων
ΔΧΔ (2), … , ΔΧΔ ν
Δνωπίηεποι Χπόνοι Έναπξηρ Γπαζηηπιοηήηων:
Δνωπίηεποι Χπόνοι Τέλοςρ Γπαζηηπιοηήηων ΧΓ (σχέση 10)
Σχέσεις Start-to-Start (SS) : EXEj = EXEi + SS(i,j) (σχέση 6)
Βπαδύηεποι
Σχέσεις Finish-to-Start (FS) : EXEj = Χπόνοι Γπαζηηπιοηήηων
EXTi + FS(i,j) (σχέση 7)
Βπαδύηεποι Χπόνοι Τέλοςρ
Σχέσεις Start-to-Finish (SF) Γπαζηηπιοηήηων:
: EXEj = EXEi + SF(i,j) – ΧΓj (σχέση 8)
Σχέσεις
Σχέσεις Finish-to-Finish (FF) : EXE j Β Τ i= Β
= EXT + FF(i,j) – ΧΓ j ) + ΧΓ (σχέση 9) (σχέση 11)
και : ΔΧΔj = max {ΔΧΔj(1), ΔΧΔj(2), … , ΔΧΔj(ν)},
Σχέσεις Β Τ =Β (σχέση 12)
Δνωπίηεποι Χπόνοι Τέλοςρ Γπαζηηπιοηήηων: EXTj = EXEj + ΧΓj (σχέση 10)
Σχέσεις Β Τ =Γπαζηηπιοηήηων
Βπαδύηεποι Χπόνοι Β ) + ΧΓ σχέση
Σχέσεις
Βπαδύηεποι Χπόνοι Τέλοςρ Γπαζηηπιοηήηων: Β Τ Β σχέση
και Σχέσεις Start-to-Start (SS)
ΒΧΤ ΒΧΤ
: ΒXΤ i = ΒXEΒΧΤ (2),+ …
j - SS(i,j) ΧΓi, ΒΧΤ ν (σχέση 11)
Σχέσεις ΒXΤ
Βπαδύηεποι Χπόνοι Έναπξηρ Γπαζηηπιοηήηων: Β Δ = Β
Finish-to-Start (FS) : i = ΒXEj - FS(i,j)
ΧΓ (σχέση 12) (σχέση 15)
Σχέσεις Start-to-Finish (SF) : ΒXΤi = ΒXTj - SF(i,j) + ΧΓi (σχέση 13)
Πεπιθώπια
Σχέσεις Finish-to-Finish (FF)
Χπόνος Γπαζηηπιοηήηων
: ΒXΤi = ΒXTj - FF(i,j) (σχέση 14)
Σςνολικό
και : Πεπιθώπιο Χπόνος: ΒΧΤi = minΣΠΧ
{ΒΧΤ=i(1), ΒΧΤΒΧΤ–i(2),ΔΧΔ – ΧΓ
… , ΒΧΤ i(ν)} (σχέση 16)
Δλεύθεπο Πεπιθώπιο
Βπαδύηεποι Χπόνοι Χπόνος:
Έναπξηρ Γπαζηηπιοηήηων: ΒXΔi = ΒXTi - ΧΓi (σχέση 15)
Σχέσεις Πεπιθώπια ΠΧπόνος Γπαζηηπιοηήηων (σχέση 17)
Σςνολικό Πεπιθώπιο Χπόνος: ΣΠΧi = ΒΧΤi – ΔΧΔi – ΧΓi (σχέση 16)
Σχέσεις Π Τ σχέση
Δλεύθεπο Πεπιθώπιο Χπόνος:
Σχέσεις
Σχέσεις Start-to-Start (SS) : EXΠΠ i = EXEj - EXEi - SS(i,j)
ΧΓ (σχέση 17) σχέση
Σχέσεις
Σχέσεις Finish-to-Start (FS) : EXΠΠ i = EXEj - EXΤi - FS(i,j)Τ ΧΓ (σχέση 18) σχέση
και Σχέσεις Start-to-Finish Π
(SF) : EXΠ i = Π j
EXE - EXE i Π (2), …, EXΠ
- SF(i,j) + ΧΓ j ν (σχέση 19)
Σχέσεις Finish-to-Finish (FF) : EXΠi = EXEj - EXΤi - FF(i,j) + ΧΓj (σχέση 20)
και : EXΠi = min {EXΠi(1), EXΠi(2), …, EXΠi(ν)}
5_Ομάδα Έργου
Ομάδα Έργου (1)

•Τα άτομα που εμπλέκονται ουσιαστικά στην υλοποίηση του έργου αποτελούν
την Ομάδα Έργου (Project Team).
•Ως Ομάδα Έργου ορίζεται ένα σύνολο ανθρώπων που εργάζονται όλοι μαζί,
για την επίτευξη κοινών στόχων.
Υπεύθυνος
Προγραμματισμού
Εργασιών
Μελετητής Μηχανικός
Διευθυντής
Σχεδιαστής Λογιστής
Έργου
Υπεύθυνος
Παραλαβής Γραμματέας
Παραγγελιών
Υπεύθυνος
Προμηθειών
Ομάδα Έργου (2)
•Αποτελεί μια δυναμική οντότητα με σχετική αυτοτέλεια και έντονη εσωτερική

σύνδεση.
•Οι ομάδες έργου αποτελούν αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο διαχείρισης

έργων.
Αποδοτικότητα σημαίνει ότι κάθε εργασία εκτελείται σωστά.
Αποτελεσματικότητα σημαίνει ότι εκτελούνται οι σωστές εργασίες.
Γενικά Χαρακτηριστικά Ομάδας Έργου

•Συνένωση ατομικών ειδικοτήτων, δεξιοτήτων, ταλέντων και υπευθυνοτήτων
κάτω από ατομική και συλλογική πειθαρχία.
•Κατανομή ατομικών καθηκόντων και αρμοδιοτήτων μεταξύ των μελών της.
•Συλλογικός έλεγχος των λαμβανομένων αποφάσεων και προσαρμογή τους στις
πραγματικές συνθήκες του έργου.
•Ανάπτυξη διαύλων αμφίδρομης επικοινωνίας μεταξύ των παραγόντων του
έργου και της ομάδας έργου.
•Παραγωγή ιδεών, προτάσεων και πληροφόρησης.
•Συντονισμός των ενεργειών της ομάδας έργου με τις επιδιώξεις των
παραγόντων του έργου.
•Επίλυση των διαφωνιών και συγκρούσεων μεταξύ των μελών της ομάδας
έργου.
•Δημιουργία κλίματος που επιτρέπει την έκφραση γνώμης, την κριτική
αντιπαράθεση και την ενιαία δράση.
Βασικά Πλεονεκτήματα Ομάδας Έργου
•Ως οργανισμός επιτυγχάνει και διατηρεί ευκολότερα τις επιτυχίες της.
•Υπάρχει διαχρονικά και ανανεώνεται με νέα άτομα ενώ τα μέλη της έρχονται
και παρέρχονται.
•Αποτελεί “αποθήκη” γνώσεων, εμπειρίας και τεχνογνωσίας.
•Επιτυγχάνει ευκολότερα τους στόχους της με την ομαδική εργασία.
•Η συνέργεια (συλλογική και συμπληρωματική εργασία) της ομάδας δίνει
αποτελέσματα που ξεπερνούν το αθροιστικό αποτέλεσμα των μεμονωμένων
ικανοτήτων.
•Πολλοί άνθρωποι είναι πιο αποτελεσματικοί όταν δουλεύουν στα πλαίσια
ομάδων παρά όταν δουλεύουν ατομικά.
•Εξασφαλίζει και παρέχει στα μέλη της περισσότερα μέσα (π.χ. εξοπλισμό,
αναλώσιμους πόρους) από ότι θα διέθεταν μεμονωμένοι εργαζόμενοι.
•Μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερο εύρος τεχνικής υποστήριξης.
Τι κερδίζει το άτομο ως μέλος ομάδας

•Η συμμετοχή του στην ομάδα καλύπτει κοινωνικές του ανάγκες και ειδικότερα
την ανάγκη να ανήκει σε ένα μεγαλύτερο σύνολο.
•Αυξάνει η αυτοεκτίμησή του – ορίζει τον εαυτό του μέσω της σχέσης του με
τους άλλους, ως μέλος μιας ομάδας ή μιας εταιρείας.
•Η ομαδική επιτυχία είναι και δική του επιτυχία.
•Εισπράττει ικανοποίηση από τη συμμετοχή του στην επιδίωξη κοινών στόχων,
την έκφραση γνώμης και τη συμβολή του στη λήψη αποφάσεων.
•Αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια – μοιράζεται τους κινδύνους και την πιθανή
αποτυχία με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας.
•Η συμμετοχή του στην ομάδα του παρέχει υποστήριξη για την
πραγματοποίηση των προσωπικών του στόχων – δυνατότητα ελεύθερης
έκφρασης ιδεών και απόψεων, εποικοδομητική κριτική και εναλλακτικές
προτάσεις.
•Η ομάδα παρέχει στα μέλη της ψυχολογική υποστήριξη.
Βασικά προσόντα μέλους ομάδας
•Υψηλή νοημοσύνη και ευφυΐα, αλλά όχι πονηρία.
•Πυγμή, αλλά και ευαισθησία στις ανάγκες των ανθρώπων.
•Δυναμικότητα, αλλά και υπομονή.
•Ευχέρεια λόγου και άνεση στην επικοινωνία, αλλά και προσεκτική ακρόαση και
κατανόηση των όσων λένε οι άλλοι ή εννοούν χωρίς να λένε.
•Αποφασιστικότητα, αλλά και στοχασμός.
•Ικανότητα να αποδίδει σε ευρύ πεδίο ειδικοτήτων.
Μέγεθος της ομάδας έργου

Το μέγεθος της ομάδας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες:
•Από το πόσοι άνθρωποι χρειάζονται για να ολοκληρωθεί το έργο (“μέγεθος”
του έργου).
•Από την πολυπλοκότητα του έργου.
•Από το πλήθος των απαιτούμενων τεχνικών ειδικοτήτων και δεξιοτήτων (αν η
ομάδα είναι πολύ μικρή, δεν θα διαθέτει όλες τις απαραίτητες γνώσεις και
δεξιότητες που χρειάζονται για την εκτέλεση του έργου).
•Από το αποδεκτό επίπεδο σύγκρουσης στην ομάδα (η πιθανότητα
συγκρούσεων αυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των ατόμων που
συμμετέχουν).
Σημειώνεται ότι:
•Οι πολυπληθείς ομάδες είναι δυσκίνητες και πρακτικά είναι δύσκολο να
συγκεντρωθούν όλες οι απόψεις και να επιτευχθεί συμφωνία.
•Στις μεγάλες ομάδες η αποτελεσματική επικοινωνία και η επίτευξη συμφωνίας
μπορεί να καταστούν αδύνατες (δημιουργούνται “κλίκες”).
•Απαιτείται ισορροπία προσωπικοτήτων.
Στελέχωση της ομάδας έργου (1)
Σε μια ομάδα έργου υπάρχουν τρεις κατηγορίες μελών:
• Ο Διευθυντής Έργου (Project Manager), με την εξουσία που του παρέχει η
οργανωτική δομή του έργου.
• Τα βασικά στελέχη, που έχουν ρόλους “κλειδιά” στο έργο.
• Τα απλά μέλη, που παίζουν περισσότερο εκτελεστικό ρόλο.
Οι δύο πρώτες κατηγορίες είναι ιδιαίτερα κρίσιμες για την πορεία της ομάδας
κατά την εξέλιξη του έργου.
Αποτελούνται από άτομα υψηλής επαγγελματικής συγκρότησης και εμπειρίας
και συνήθως είναι δυσεύρετα στην αγορά.
Όταν γίνεται αναφορά στη στελέχωση της ομάδας, αυτό αφορά κυρίως τις δύο
πρώτες κατηγορίες.

• Ποια είναι η δυνατότητα επιλογής του Project Manager και των μελών της
ομάδας;
• Ποιες είναι οι απαιτήσεις του έργου από τον Project Manager και τα
υπόλοιπα μέλη της ομάδας;
• Ποιες είναι οι προδιαγραφές μέσα στις οποίες καλείται να λειτουργήσει η
ομάδα;
• Ποιες εναλλακτικές λύσεις θα υπάρχουν σε περίπτωση αποχώρησης
σημαντικών στελεχών της ομάδας κατά την εξέλιξη του έργου;
Αναφορικά με την επιλογή των μελών της ομάδας τίθενται δύο ερωτήματα:
1. Τι είδους στελέχη ζητώ; (απαιτήσεις της θέσης εργασίας και προσόντα του
στελέχους)
2. Τα στελέχη της ομάδας θα αναζητηθούν μέσα στην εταιρεία ή στην
ελεύθερη αγορά εργασίας;
Συγκεκριμενοποίηση των ρόλων κάθε μέλους της ομάδας έργου:
• Απαιτήσεις των παραγόντων του έργου από την ομάδα και πλαίσιο
επικοινωνίας.
• Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες του Project Manager.
• Αν θα υπάρχει Γραφείο Έργου και ποιοι θα συμμετέχουν.
• Ποια μέλη της ομάδας έχουν αποκλειστική συμμετοχή στο έργο.
• Ο ρόλος και οι αρμοδιότητες κάθε μέλους της ομάδας έργου.
• Ο εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας της ομάδας.
• Καθορισμός διαδικασιών παρακολούθησης και ελέγχου.
• Καθορισμός μέσων, τεχνικών, μεθοδολογιών και προτύπων που θα
χρησιμοποιούνται.
• Καθορισμός εναλλακτικών σεναρίων αλληλο-κάλυψης των μελών της ομάδας
σε εξαιρετικές περιπτώσεις.
Προσόντα του Project Manager

Ο Project Manager:
• Προΐσταται της ομάδας έργου.
• Αποτελεί την κύρια Διεπαφή (Interface) μεταξύ της ομάδας έργου και των
παραγόντων του έργου.
Πεδίο ικανοτήτων του Project Manager:

• Διαπραγμάτευση
• Διοίκηση – Οργάνωση
• Ηγεσία
• Έλεγχος
• Τεχνικές Γνώσεις
• Δημόσιες Σχέσεις
• Διαχείριση: Χρόνου, Πόρων, Κόστους, Προμηθειών, Επικοινωνιών,
Ποιότητας, Κινδύνων
Λήψη Αποφάσεων στην ομάδα έργου (1)
Οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων στην ομάδα έργου εξαρτώνται από:
• Τις αρμοδιότητες που έχει ο Project Manager και οι Functional Managers

• Το μέγεθος και τη γεωγραφική κατανομή της ομάδας έργου
• Το αντικείμενο και την επικινδυνότητα του έργου
• Τα προσόντα και τα χαρακτηριστικά των μελών της ομάδας
• Το “ύφος” και την “κουλτούρα” που επικρατεί στην εταιρεία
• Τις ικανότητες, τις γνώσεις, την εμπειρία, την ιδιοσυγκρασία και τις
αντιλήψεις του Project Manager
• Το είδος των προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει η ομάδα
• Τη χρονική στιγμή κατά την οποία λαμβάνονται οι αποφάσεις
Λήψη Αποφάσεων στην ομάδα έργου (2)

Τρόποι λήψης αποφάσεων στην ομάδα έργου:
 Ο Project Manager διαβουλεύεται με τους Functional Managers και
κοινοποιεί τις αποφάσεις στην ομάδα
 Ο Project Manager έχει εξωτερικό σύμβουλο με τον οποίο συνεργάζεται και
κοινοποιεί τις αποφάσεις στην ομάδα
 Ο Project Manager αποφασίζει αποκλειστικά μόνος του έχοντας και την
πλήρη ευθύνη των αποτελεσμάτων των αποφάσεών του
 Ο Project Manager συνεργάζεται με ανθρώπους “κλειδιά” του έργου, αλλά
αποφασίζει τελικά μόνος του
 Ο Project Manager συνεργάζεται με όλα τα μέλη της ομάδας, αλλά
αποφασίζει τελικά μόνος του
 Ο Project Manager συνεργάζεται με όλα τα μέλη της ομάδας και η απόφαση
λαμβάνεται με πλειοψηφία
 Ο Project Manager συνεργάζεται με όλα τα μέλη της ομάδας και η απόφαση
λαμβάνεται μόνο από τα μέλη της ομάδας, χωρίς τη δική του συμμετοχή
Ηγεσία της ομάδας έργου (1)
Για να είναι μια ομάδα έργου αποτελεσματική χρειάζεται να έχει έναν
επικεφαλής ή Ηγέτη.
Ο ηγέτης της ομάδας αποτελεί την έκφραση της ενιαίας αντίληψης και
κατεύθυνσης στους κοινούς στόχους της ομάδας.
Η παρουσία του ηγέτη συνδέεται άμεσα με την παρακίνηση, την αντιμετώπιση
κρίσεων και συγκρούσεων, την ανάπτυξη της ενιαίας αντίληψης στη λήψη
αποφάσεων και στη δράση μεταξύ των μελών της ομάδας, την επίβλεψη της
πορείας των εργασιών κλπ.
Είναι εκείνος που τελικά αποφασίζει στα πλαίσια που έχουν καθοριστεί, αλλά και
εκείνος που “μπαίνει μπροστά” στις δυσκολίες που προκύπτουν.
Να ξεκαθαριστεί ότι:
 Άλλο είναι ο ηγέτης της ομάδας και άλλο ο Project Manager. Ο Project
Manager θα πρέπει να είναι και ηγέτης, ενώ ένας ηγέτης μπορεί να μην είναι
Project Manager.
 Σε μια μεγάλη ομάδα έργου, διάσπαρτη γεωγραφικά, είναι πιθανό να
υπάρχουν πολλοί ηγέτες διαφόρων επιπέδων, αλλά μόνο ένας Project
Manager

Η ποιότητα της ηγεσίας αξιολογείται με βάση τα ακόλουθα κριτήρια:
• Την Ποιότητα Εποπτείας ή Επιστασίας (Quality of Supervision)

• Τις “ανοχές” του ηγέτη προς τους άλλους. Η συμπεριφορά του μπορεί να
χαρακτηρίζεται από ανθρώπινη ανοχή και κατανόηση ή από αυστηρή και
απαρέγκλιτη τήρηση των κανονισμών.
• Τη συμπεριφορά του ηγέτη όπως την αντιλαμβάνονται οι υφιστάμενοί του.
• Τη συμπεριφορά του ηγέτη όπως την αντιλαμβάνονται οι προϊστάμενοί του.
Βασικοί ποιοτικοί δείκτες συμπεριφοράς ενός ηγέτη:
• Ενδιαφέρον, σεβασμός και υποστήριξη στους υφιστάμενούς του

• Αποφασίζει αφού έχει σφαιρική ενημέρωση και έχει ακούσει προσεκτικά
προτάσεις από τα μέλη της ομάδας
• Είδος εποπτείας που ασκεί (γενική και καθοδηγητική, ή ατομική, κοντινή και
πιεστική)
• Καλός σχεδιασμός των ενεργειών του
• Απαιτητικός, αλλά και με δίκαια κρίση
• Αποτελεσματική επικοινωνία με τους υφιστάμενούς του και τους
προϊστάμενούς του
• Ενδιαφέρον για την αυτό-ανάπτυξή του, αλλά και των μελών της ομάδας

Διαχείριση Και Διοίκηση Έργων ΠΕΤΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Διαχείριση Και Διοίκηση Έργων ΠΕΤΡΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Διαχείριση και Διοίκηση Έργων

Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου – Σχολή Μηχανικών

Πέτρος Βλαχόπουλος, Καθηγητής

H διοίκηση και διαχείριση έργων (project management)

Πατέρας του γνωστικού πεδίου της διαχείρισης έργων θεωρείται ο

Το γνωστό διάγραμμα Gantt, ένα ραβδόγραμμα που παρουσιάζει τις

Ο Γκαντ μαζί με τον Φρέντερικ Τέιλορ (Frederick Winslow Taylor)

Σε πρακτικό επίπεδο, ο σκοπός της Διαχείρισης Έργων είναι να

Μια χρονικά συνεχής και επαναλαμβανόμενη προσπάθεια

Μια χρονικά περιορισμένη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός μοναδικού

προϊόντος ή μιας μοναδικής υπηρεσίας

• Το έργο έχει χρονικά καθορισμένη αρχή και τέλος

• Το αποτέλεσμα ενός έργου είναι πάντα διαφορετικό από το

αποτέλεσμα ενός άλλου έργου, ακόμα και αν φαίνονται τα δύο

Επαναλαμβανόμενες προσπάθειες οι οποίες αποτελούν έργα, ή ένα σύνολο

έργων που σχετίζονται άμεσα μεταξύ τους

• Περιορίζονται από τους διαθέσιμους πόρους

• Σχεδιάζονται, υλοποιούνται και ελέγχονται

• Οι λειτουργίες είναι χρονικά συνεχείς και επαναλαμβανόμενες

• Τα έργα είναι χρονικά περιορισμένα και μοναδικά

• Μπορεί να αποτελεί τμήμα μιας λειτουργίας

• Μπορεί να συνδέεται με μια λειτουργία

• Μπορεί να διαθέτει δικές του λειτουργίες

Οι “Παράγοντες” (Stakeholders) του Έργου

• Αυτοί που αποφασίζουν για τη διεξαγωγή του έργου

• Οι Χρηματοδότες του έργου

• Οι Εργολήπτες ή Ανάδοχοι του έργου

• Οι “Πελάτες” ή Χρήστες, στους οποίους απευθύνεται το παραγόμενο

• Ανθρώπινοι Πόροι (Human Resources)

• Αναλώσιμοι Πόροι (Consumable Resources), που περιλαμβάνουν κάθε

Το σύνολο των δραστηριοτήτων και εργασιών που απαιτούνται για την

Αντικείμενο (εύρος, εμβέλεια, έκταση) του έργου (Project Scope):

Το σύνολο της απαιτούμενης εργασίας για την υλοποίηση του έργου.

Κόστος του έργου (Project Cost):

Οικονομικοί πόροι (Financial Resources) του έργου:

Οικονομικό αντικείμενο του έργου (Project Financial Scope):

Παράγοντες που επιδρούν στην υλοποίηση

Κύριος στόχος η εξισορρόπηση κόστους – χρόνου – ποιότητας.

Οι βασικότεροι παράγοντες που σηματοδοτούν το έργο τόσο ως προς την

 Ο Θεσμικός και Νομικός Παράγοντας

 Ο Παράγοντας “Παγκοσμιοποίηση – Πολυπολιτισμικότητα”

Επιδρά στο έργο με δυο τρόπους:

• Η χρονική διάρκεια απασχόλησης / χρήσης των πόρων επιδρά στο κόστος

• Σε ορισμένες περιπτώσεις η διάρκεια των έργων είναι καθοριστική για τη

• Σε άλλες περιπτώσεις η κεντρική επιδίωξη είναι η μείωση του κόστους,

• Σε κάθε περίπτωση η υπέρβαση του χρονοδιαγράμματος αποτελεί σοβαρό

• Η ωφελιμότητα του παραγόμενου αποτελέσματος κρίνεται με βάση το πώς ικανοποιούνται οι

• Η ποιότητα του παραγόμενου αποτελέσματος κρίνεται συχνά σε βάθος χρόνου (σήμερα

• Ο καθορισμός θεσμικού πλαισίου μέσω της θεσμοθέτησης προδιαγραφών (standards-

• Η ποιότητα του παραγόμενου αποτελέσματος βρίσκεται σε άμεση αλληλεξάρτηση με το

Ο Ποιοτικός Παράγοντας (2):

Στην κατεύθυνση διασφάλισης της ποιότητας, τίθενται Πρότυπα (Standards), υπό

Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι ο καθοριστικός συντελεστής για την επιτυχία ή

• Η εργασία αποτελεί τη “ραχοκοκαλιά” του έργου.

• Η παρουσία εργασιακών προβλημάτων θέτει σε άμεσο κίνδυνο τους

• Πιθανά εργασιακά προβλήματα:

 Αντιπαραθέσεις διοίκησης και εργαζομένων

 Αμφισβητήσεις εργασιακής ιεραρχίας

 Μικρή απόδοση εργασίας

 Ακαταλληλότητα εργατικού δυναμικού

 Έλλειψη συνεργασίας και επικοινωνίας

Κάθε έργο διεξάγεται σε συγκεκριμένο κοινωνικό περιβάλλον και επηρεάζεται άμεσα

Ο κοινωνικός παράγοντας επιδρά στο έργο με διάφορους τρόπους. Μπορεί:

 Να εμφανίζεται σαν αντίθεση κοινωνικών ομάδων (οικονομική, πολιτική,