‫آزمایشگاه مقاومت مصالح‬

‫گزارش آزمایش شماره ‪2‬‬

‫نام آزمایش‪ :‬خمش تیرهای خمیده‬

‫تاریخ انجام آزمایش‪49/7/22 :‬‬

‫تاریخ تحویل گزارش آزمایش‪49/7/27 :‬‬

‫گروه ‪E2‬‬

‫اعضای گروه‪:‬‬

‫‪201110018‬‬ ‫رامان وکیل‬

‫‪201110042‬‬ ‫سهند رضایی شوشتری‬
‫‪201110828‬‬ ‫علی معلمی‬

‫نیمسال اول ‪94-95‬‬

‫دانشکده مهندسی مکانیک‬
‫پردیس دانشکدههای فنی دانشگاه تهران‬
‫برگه دادههای آزمایش‬
‫برگه گزارش مختصر‬
 ‫برگه نمره‬

‫آزمایش شماره ‪2‬‬

‫خمش تیرهای خمیده‬

‫سرپرست آزمایش‪ :‬جناب آقای مهندس نوازنی‬

‫ریز نمرات‬
‫حداکثر نمره‬ ‫نمره خام‬ ‫شرح موضوع‬
‫‪3‬‬ ‫مقدمه‬
‫‪2‬‬ ‫تئوری‬
‫‪01‬‬ ‫شرح آزمایش‬
‫‪21‬‬ ‫نتایج آزمایش‬
‫‪25‬‬ ‫بحث و بررسی نتایج آزمایش‬
‫‪5‬‬ ‫جمع بندی و نتیجه گیری‬
‫‪01‬‬ ‫مراجع و ضمائم‬
‫‪25‬‬ ‫گزارش مختصر‬
‫‪211‬‬ ‫جمع کل‬

‫نمره گزارش‬
‫نمره‬ ‫ضریب تصحیح‬ ‫نمره خام‬

‫نمره افراد‬
‫نمره نهایی‬ ‫تاخیر‬ ‫نام‬
‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬

‫امضا سرپرست آزمایش‬

 ‫فهرست مطالب‬

‫‪ -0‬مقدمه ‪8......................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2‬تئوری ‪9......................................................................................................................................‬‬
‫‪ -0-2‬مباحث عمومی ‪9....................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬تحلیل خمش در تیر ربع دایره ‪01................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬تحلیل خمش در تیر نیم دایره ‪01................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬تحلیل خمش در تیر داویت ‪00....................................................................................................‬‬
‫‪ -5-2‬تحلیل خمش در تیر دایرهای ‪00..................................................................................................‬‬
‫‪ -3‬شرح آزمایش ‪02............................................................................................................................‬‬
‫‪ -4‬نتایج آزمایش ‪04............................................................................................................................‬‬
‫‪ -0-4‬تیر ربع دایره ‪04.....................................................................................................................‬‬
‫‪ -0-0-4‬خیز در راستای عمودی ‪04.................................................................................................‬‬
‫‪ -2-0-4‬خیز در راستای افقی ‪01....................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4‬تیر دایرهای ‪09.......................................................................................................................‬‬
‫‪ -0-2-4‬خیز در راستای عمودی ‪09.................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-4‬خیز در راستای افقی ‪20....................................................................................................‬‬
‫‪ -5‬بحث و بررسی نتایج آزمایش ‪23..........................................................................................................‬‬
‫‪ -0-5‬بررسی و مقایسه دادهها ‪23........................................................................................................‬‬
‫‪ -2-5‬بررسی عوامل خطا ‪24..............................................................................................................‬‬
‫‪ -6‬جمع بندی و نتیجه گیری‪21.............................................................................................................‬‬
‫‪ -1‬مراجع ‪28....................................................................................................................................‬‬
‫‪ -8‬ضمائم ‪29....................................................................................................................................‬‬
‫‪ -0-8‬مباحث عمومی ‪29..................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-8‬اثبات روابط تیر ربع دایره ‪29......................................................................................................‬‬
‫‪ -3-8‬اثبات روابط تیر نیم دایره ‪29......................................................................................................‬‬
‫‪ -4-8‬اثبات روابط تیر داویت ‪31..........................................................................................................‬‬
‫‪ -5-8‬اثبات روابط تیر دایروی‪31.........................................................................................................‬‬
‫‪ -6-8‬بررسی صرف نظر کردن از انرژی ذخیره شده در اثر نیروی برشی (علت خطا) ‪31.........................................‬‬
 ‫فهرست شکلها و نمودارها‬

‫شکل ‪ .2‬نمونه هایی از کاربرد تیرهای خمیده ‪8............................................................................................‬‬

‫شکل ‪( .2‬الف) تیر دایرهای‪( ،‬ب) تیر نیمدایرهای‪( ،‬ج) تیر ربع دایرهای‪( ،‬د) تیر داویت‪9............................................‬‬
‫شکل ‪ .3‬تیر ربع دایره به همراه بار گذاری و المان گیری ‪01............................................................................‬‬
‫شکل ‪ .9‬تیر نیم دایره به همراه بار گذاری و المان گیری ‪01............................................................................‬‬
‫شکل ‪ .5‬تیر داویت به همراه بار گذاری و المان گیری‪00................................................................................‬‬
‫شکل ‪ .6‬تیر دایروی به همراه بار گذاری و المان گیری ‪00...............................................................................‬‬
‫شکل ‪ .7‬بارگذاری بر روی تیر ربع دایره ‪02................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ .8‬نحوه نصب ساعت پیش از بارگذاری بر روی تیر دایرهای ‪03..................................................................‬‬
‫شکل ‪ .4‬نمودار خیز در راستای عمودی بر حسب نیرو تیر ربع دایره ‪05...............................................................‬‬
‫شکل ‪ .21‬نمودار خیز در راستای افقی بر حسب نیرو تیر ربع دایره ‪01.................................................................‬‬
‫شکل ‪ .22‬نمودار خیز در راستای عمودی بر حسب نیرو تیر دایروی ‪09................................................................‬‬
‫شکل ‪ .22‬نمودار خیز در راستای افقی بر حسب نیرو تیر دایروی ‪20...................................................................‬‬
‫شکل ‪ .23‬مقایسه مدول یانگ برای تیر دایره ای ‪23......................................................................................‬‬
‫شکل ‪ .29‬مقایسه مدول یانگ برای تیر ربع دایره ‪24.....................................................................................‬‬
‫شکل ‪ .25‬موضوعات مرتبط با تنش پسماند ‪25............................................................................................‬‬
 ‫فهرست جداول‬

‫جدول ‪ .2‬داده های مربوط به خیز در راستای عمودی تیر ربع دایره ‪04................................................................‬‬
‫جدول ‪ .2‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز عمودی تیر ربع دایره‪05.....................................................‬‬
‫جدول ‪ .3‬محاسبات خطا در حالت خیز عمودی تیر ربع دایره ‪06 ......................................................................‬‬
‫جدول ‪ .9‬داده های مربوط به خیز در راستای افقی تیر ربع دایره‪01...................................................................‬‬
‫جدول ‪ .5‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز افقی تیر ربع دایره ‪01........................................................‬‬
‫جدول ‪ .6‬محاسبات خطا در حالت خیز افقی تیر ربع دایره ‪08..........................................................................‬‬
‫جدول ‪ .7‬داده های مربوط به خیز در راستای عمودی تیر دایروی ‪09.................................................................‬‬
‫جدول ‪ .8‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز عمودی تیر دایروی‪21.......................................................‬‬
‫جدول ‪ .4‬محاسبات خطا در حالت خیز عمودی تیر دایروی ‪21.........................................................................‬‬
‫جدول ‪ .21‬داده های مربوط به خیز در راستای افقی تیر دایروی ‪20....................................................................‬‬
‫جدول ‪ .22‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز افقی تیر دایروی ‪22.........................................................‬‬
‫جدول ‪ .22‬محاسبات خطا در حالت خیز افقی تیر دایروی ‪22...........................................................................‬‬
‫جدول ‪ .23‬خالصه نتایج به دست آمده از آزمایش ‪23....................................................................................‬‬
 ‫‪ -1‬مقدمه‬

‫تیرهای خمیده کاربردهای وسیعی در سازه ها و ماشین آالت دارند به همین دلیل مطالعه خصوصیات این دسته از تیرها‬
‫تحت بارگذاری به منظور پیش بینی رفتار سازه اهمیت بسیاری می یابد‪ .‬در هر سازه تعیین میزان تنش و خیز ایجاد شده در‬
‫نقاط مختلف آن اهمیت باال یی دارد‪ .‬یافتن میزان تنش نقاط از حیث یافتن تنش بحرانی حایز اهمیت است‪ .‬برای به دست‬
‫آوردن توزیع تنش معموال به یک معادله دیفرانسیل می رسیم که برای حل آن باید از روش های پیچیده بهره گرفت‪ .‬از دیگر‬
‫سو‪ ،‬خیز بیانگر رفتار کشسان سازه است که برای به دست آوردن آن روش های کالسیک گوناگونی وجود دارد‪ .‬برخی از روش‬
‫های کالسیک اشاره شده حتی در سازه های پیچیده به سادگی می توانند برای محاسبه میزان خیز نقاط به کار روند‪ .‬قضیه‬
‫کاستیگلیانو یکی از این روش هاست‪ .‬این قضیه بیان می کند که خیز ناشی از یک بار در یک نقطه با مشتق انرژی کرنشی‬
‫سیستم نسبت به آن بار در نقطه موردنظر برابر است‪ .‬الزم به ذکر است که تمامی این روش ها برای سازه های االستیک و‬
‫تغییر شکل های کوچک قابل استفاده هستند‪ .‬در این آزمایش با استفاده از قضیه کاستیگلیانو و نتایج حاصل از آزمایش انجام‬
‫شده به محاسبه ضریب االستیسیته برای تیرهای خمیده خواهیم پرداخت‪.‬‬
‫در زیر نمونه هایی از کاربردهای تیرهای خمیده آورده شده است‪:‬‬

‫شکل ‪ .2‬نمونه هایی از کاربرد تیرهای خمیده‬

‫در این آزمایش خیز ناشی از خمش در دو نوع تیر خمیده شامل تیر ربع دایره و تیر دایروی بررسی شده و مقادیر به دست‬
‫آمده از کاربرد قضیه کاستیگلیانو با مقادیر تجربی مقایسه می شود‪ .‬هم چنین‪ ،‬اختالف میان این مقدارها و دالیل این اختالف‬
‫و ریشه های خطا مورد بحث قرار خواهد گرفت‪ .‬در ادامه گزارش کار به معرفی تیرهای خمیده در این آزمایش پرداخته و‬
‫محاسبات مورد نظر و مقایسه هایی انجام خواهد شد‪ .‬در پایان به جمع بندی و بحث و بررسی نتایج پرداخته می گردد‪.‬‬
‫لغات کلیدی‪ :‬تیر خمیده‪ ،‬خمش‪ ،‬خیز‪ ،‬انرژی کرنشی ذخیره شده‪ ،‬قضیه کاستیگلیانو‪ ،‬ضریب االستیسیته‬
 ‫‪ -2‬تئوری‬

‫‪ -1-2‬مباحث عمومی‬
‫مطابق آنچه گفته شد هدف از انجام این آزمایش تعیین صالبت تیرهای مختلف در برابر بارهای وارده میباشد یا به عبارت‬

‫دیگر سعی میشود چگونگی تغییر مکان ناشی از خمش تیرهای خمیده مورد بررسی قرار گیرد تا به توان دیدی مهندسی از‬

‫سازه های مختلف خمیده به دست آورد تا در نهایت امر طراحی کارگشای ما باشد‪ .‬دستگاهی که در این آزمایش وجود دارد‬

‫شامل ‪ 4‬تیر زیر است که تنها در این آزمایش دو نمونه از آن مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت‪.‬‬

‫شکل ‪( .2‬الف) تیر دایرهای‪( ،‬ب) تیر نیمدایرهای‪( ،‬ج) تیر ربع دایرهای‪( ،‬د) تیر داویت‬

‫در این آزمایش تئوری مورد استفاده قضیه کاستیگلیانو است‪ .‬بر طبق این قضیه‪ ،‬خیز ناشی از یک بار برابر است با ‪:‬‬

‫𝑈𝜕‬
‫= 𝑘𝛿‬
‫𝑘𝑃𝜕‬
‫که در آن ‪ U‬انرژی کرنشی سیستم‪ ،‬ناشی از بار ‪ P‬است‪ .‬از طرف دیگر برای یک تیر تحت خمش محض انرژی کرنشی عبارت‬

‫است از ‪:‬‬

‫‪𝑀2‬‬
‫∫=𝑈‬ ‫𝑑‬
‫𝐼𝐸‪2‬‬
‫در این قسمت برای قابل حل بودن معادله از انرژی ذخیره شده به دلیل وجود تنش برشی صرفنظرمی شود‪،‬که البته مقدار آن‬

‫هم ناچیز می باشد‪.‬‬

‫بنابراین با ترکیب دو رابطه فوق داریم‪:‬‬

‫𝑀𝜕 𝑀‬
‫∫=𝛿‬ ‫𝑠𝑑‬
‫𝑃𝜕 𝐼𝐸‬
‫که در آن 𝑠𝑑 جزء دیفرانسیلی در طول تیر است‪،‬‬
 ‫‪ -2-2‬تحلیل خمش در تیر ربع دایره‬

‫با استفاده از روابط باال و با توجه به اینکه در این مسئله فقط نیروی عمودی ‪ P‬قرار دارد‪ ،‬جابجایی ها به صورت زیر بدست می‬

‫آیند‪:‬‬

‫شکل ‪ .3‬تیر ربع دایره به همراه بار گذاری و المان گیری‬

‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫= 𝐻𝛿‬
‫𝐼𝐸‪2‬‬
‫‪𝜋𝑃𝑅 3‬‬
‫= 𝑉𝛿‬
‫𝐼𝐸‪4‬‬

‫‪ -3-2‬تحلیل خمش در تیر نیم دایره‬

‫در مورد این تیر نیز با صرف نظر کردن از نیروی افقی روابط مربوط به جابجایی به صورت زیر محاسبه می شوند‪:‬‬

‫شکل ‪ .9‬تیر نیم دایره به همراه بار گذاری و المان گیری‬

‫‪2𝑃𝑅 3‬‬
‫= 𝐻𝛿‬
‫𝐼𝐸‬
‫‪3𝜋𝑃𝑅 3‬‬
‫= 𝑉𝛿‬
‫𝐼𝐸‪2‬‬
 ‫‪ -4-2‬تحلیل خمش در تیر داویت‬

‫در این تیر با روندی مشابه تیرهای دیگر روابط به صورت زیر بدست می آید‪:‬‬

‫شکل ‪ .5‬تیر داویت به همراه بار گذاری و المان گیری‬

‫𝐿𝑅𝑃‬ ‫𝐿‬ ‫‪𝑃𝑅 3‬‬

‫= 𝐻𝛿‬ ‫‪(𝑅 + ) +‬‬
‫𝐼𝐸‬ ‫‪2‬‬ ‫𝐼𝐸‪2‬‬
‫‪𝑃𝑅 2‬‬ ‫𝑅𝜋‬
‫= 𝑉𝛿‬ ‫) ‪(𝐿 +‬‬
‫𝐼𝐸‬ ‫‪4‬‬

‫‪ -5-2‬تحلیل خمش در تیر دایرهای‬

‫در این تیر جابجایی در راستای اعمال نیرو را جابجایی عمودی و جابجایی در راستای عمود بر نیرو را افقی در نظر می گیریم‪.‬‬

‫شکل ‪ .6‬تیر دایروی به همراه بار گذاری و المان گیری‬

‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫‪𝛿𝐻 = 0.137‬‬
‫𝑧𝑧𝐼𝐸‬
‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫‪𝛿𝑉 = 0.145‬‬
‫𝑧𝑧𝐼𝐸‬
 ‫‪ -3‬شرح آزمایش‬

‫آزمایش روی دو تیر ربع دایره و دایروی انجام می شود و خیز افقی و عمودی تحت بارگذاری در نقطه موردنظر اندازه گیری‬
‫می شود‪ .‬ساختمان دستگاه استفاده شده برای آزمایش به گونه ای است که تیرها رفتار یک سر گیردار خواهند داشت به این‬
‫صورت که یک سر تیر در دستگاه کامال ثابت شده و مانند سر گیردار عمل می کند و سر دیگر تیر آزاد است‪.‬‬
‫وسایل مورد استفاده در آزمایش به شرح زیر می باشند‪:‬‬
‫‪ -0‬دستگاه مخصوص بررسی رفتار تیرهای خمیده شامل تیرهایی به شکل ربع دایره و دایره و تیر دویت‬
‫‪ -2‬دو عدد جابجایی سنج با دقت یک صدم میلی متر برای اندازه گیری خیز تیر ربع دایره و دویت‬
‫‪ -3‬یک عدد جابجایی سنج مخصوص برای اندازه گیری خیز تیر دایروی‬
‫‪ -4‬وزنه ها شامل ده عدد وزنه ‪ 011‬گرمی و ده عدد وزنه ‪ 511‬گرمی‬
‫‪ -5‬کولیس‬
‫‪ -6‬خط کش‬
‫‪ -1‬متر‬
‫‪ -8‬نخ‬
‫در مرحله اول آزمایش تیر ربع دایره را مورد مطالعه قرار می دهیم‪ .‬دو جابجایی سنج موجود را به گونه ای روی سر آزاد تیر‬
‫قرار می دهیم که یکی از جابجایی سنج ها جابجایی عمودی و دیگری جابجایی عمودی را نشان دهد‪.‬‬

‫شکل ‪ .7‬بارگذاری بر روی تیر ربع دایره‬

‫نحوه بارگذاری به این صورت است که ابتدا یک وزنه ‪ 011‬گرمی را از سر آزاد تیر می آویزیم و مقادیر خیز عمودی و افقی‬
‫را اندازه می گیریم و در هر مرحله یک وزنه ‪ 011‬گرمی اضافه می کنیم و مجددا مقادیر خیز عمودی و افقی اندازه گیری شده‬
‫را می خوانیم‪ .‬الزم به ذکر است که آزمایش در ده مرحله انجام می شود و بارگذاری نهایی برابر با یک کیلوگرم خواهد بود‪.‬‬
‫در مرحله بعد آزمایش خیز را در دو راستای عمود بر هم برای تیر دایروی اندازه گیری می کنیم‪ .‬این دو راستا و محل‬
‫بارگذاری به گونه این انتخاب می شود که یکی نشان دهنده رفتار تیر تحت کشش باشد و دیگری رفتار تحت فشار تیر را نشان‬
‫دهد‪ .‬یافتن راستای عمود به این صورت انج ام می شود که با استفاده از نخ و متر‪ ،‬محیط تیر را اندازه می گیریم و با توجه به‬
‫این که محیط کامل دایره ‪ 361‬درجه است ربع محیط را به دست می آوریم و روی تیر این نقاط را عالمت می زنیم‪ .‬جابجایی‬
‫سنج را به گونه ای قرار می دهیم که در راستای خط واصل این دو نقطه باشد‪ .‬به این ترتیب یک چرخش نود درجهای بر‬
‫راستای اندازه گیری خیز اعمال خواهد شد‪ .‬در این مرحله از آزمایش بارگذاری به این صورت انجام می گیرد که ابتدا یک وزنه‬
‫‪ 511‬گرمی را از تیر می آویزیم و در هر مرحله میزان بارگذاری را ‪ 511‬گرم افزایش می دهیم تا مقدار نهایی بارگذاری به پنج‬
‫کیلوگرم برسد‪.‬‬

‫شکل ‪ .8‬نحوه نصب ساعت پیش از بارگذاری بر روی تیر دایرهای‬

‫الزم به ذکر است که از آن جا که تحت کشش فاصله نقاط دو سر تیر از یک دیگر افزایش خواهد یافت‪ ،‬در ابتدا مقداری پیش‬
‫فشردگی در جابجایی سنج ایجاد می کنیم تا مقدار خیز را به درستی اندازه گیری کنیم‪ .‬در غیر این صورت و در حالتی که‬
‫جابجایی سنج در آزمایش کشش تیر دایروی در ابتدا روی صفر تنظیم شود در تمامی مراحل مقدار صفر را نشان خواهد داد‪.‬‬
‫مقدار پیش فشردگی اعمال شده در این قسمت برابر ‪ 21‬میلی متر بوده است‪.‬‬
‫از منابع خطا در این آزمایش می توان به موارد زیر اشاره داشت‪:‬‬
‫‪ .0‬تنش و کرنش پسماند در تیرها‬
‫‪ .2‬خطای اندازه گیری انسان‬
‫‪ .3‬صرف نظر کردن از انرژی ذخیره شده در اثر نیروی برشی‬
‫‪ .4‬ارتعاشات سیستم و ضربه‬
‫‪ .5‬خارج شدن از محدوده تغییر شکل کوچک‬
‫‪ .6‬اندازه گیری محیط تیر‬
‫‪ .1‬به هم خوردن تنظیم ساعت در حین بارگذاری‬
‫‪ .8‬متقارن نبودن وزنه ها‬
‫‪ .9‬خستگی در تیرها‬
‫‪ .01‬رو به رو نبودن نوک ساعت ها به طور دقیق در یک نقطه‬
‫‪ .00‬کشسان بودن طناب‬
‫‪ .02‬خطا در کالیبراسیون دستگاه اندازه گیری‬
‫‪ .03‬پیش بار در تیر دایروی و فشردگی فنر ساعت‬
‫توضیح در مورد تاثیرات آن ها در قسمت مربوطه در بخش پنجم آورده شده است‪.‬‬
 ‫‪ -4‬نتایج آزمایش‬

‫در بخش اول اطالعات مربوط به تیر ربع دایره و در بخش دوم اطالعات مربوط به تیر دایرهای آورده شده است‪.‬‬

‫‪ -1-4‬تیر ربع دایره‬

‫محاسبات عمومی مربوط به این تیر به شرح زیر است‪:‬‬

‫برای بدست آوردن شعاع تیر میتوان با اندازهگیری محیط آن به پاسخ مطلوب به طریقه زیر رسید‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫𝑚𝑚 ‪𝐷 2 𝐿=323‬‬

‫→ 𝐿 = = 𝑅 → 𝐿 = )𝐷 × 𝜋(‬ ‫𝑚𝑚 ‪𝑅 = 205.62819‬‬
‫‪4‬‬ ‫𝜋 ‪2‬‬
‫برای محاسبات مربوط به خیز تیر بر اساس فرمولهای مربوطه نیاز است تا گشتاور دوم سطح تیر محاسبه شود‪ .‬لذا خواهیم‬

‫داشت‪:‬‬

‫‪𝑎𝑏 3‬‬ ‫‪1‬‬

‫=𝐼‬ ‫=‬ ‫‪(5.503 × 25.30) = 350.77396 𝑚𝑚4‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬

‫خیزی که به واسطه بار وارد به تیر وارد میشود شامل دو مولفهی عمودی و افقی است‪ .‬در بخش اول به بررسی خیز در راستای‬

‫عمودی و سپس به بررسی خیز در راستای افقی میپردازیم‪:‬‬

‫‪ -2-2-9‬خیز در راستای عمودی‬

‫نتایج بدست آمده از آزمایش به شرح زیر است‪:‬‬

‫جدول ‪ .2‬داده های مربوط به خیز در راستای عمودی تیر ربع دایره‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑽 (m‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.981‬‬ ‫‪0.00010‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪1.962‬‬ ‫‪0.00022‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪2.943‬‬ ‫‪0.00034‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪3.924‬‬ ‫‪0.00046‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00058‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪5.886‬‬ ‫‪0.00069‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪6.867‬‬ ‫‪0.00082‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪7.848‬‬ ‫‪0.00094‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪8.829‬‬ ‫‪0.00106‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00117‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪53.955‬‬ ‫‪0.00638‬‬
 ‫در زیر نمودار مربوط به خیز در راستای عمودی بر اساس نیروی 𝑃 ترسیم شده است‪:‬‬

‫‪0.00140‬‬

‫‪0.00120‬‬ ‫‪y = 0.0001x - 2E-05‬‬

‫‪R² = 0.9999‬‬
‫‪0.00100‬‬

‫‪0.00080‬‬
‫)‪𝛿𝑉(m‬‬

‫‪0.00060‬‬

‫‪0.00040‬‬

‫‪0.00020‬‬

‫‪0.00000‬‬
‫‪0.000‬‬ ‫‪2.000‬‬ ‫‪4.000‬‬ ‫‪6.000‬‬ ‫‪8.000‬‬ ‫‪10.000‬‬ ‫‪12.000‬‬
‫)‪P (N‬‬

‫شکل ‪ .4‬نمودار خیز در راستای عمودی بر حسب نیرو تیر ربع دایره‬

‫برای محاسبه شیب خط الزم است جدولی به صورت زیر تشکیل شود‪:‬‬

‫جدول ‪ .2‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز عمودی تیر ربع دایره‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑽 (m‬‬ ‫‪P×P‬‬ ‫‪𝜹𝑽 ×P‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.981‬‬ ‫‪0.00010‬‬ ‫‪0.9623610‬‬ ‫‪0.0000981‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪1.962‬‬ ‫‪0.00022‬‬ ‫‪3.8494440‬‬ ‫‪0.0004316‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪2.943‬‬ ‫‪0.00034‬‬ ‫‪8.6612490‬‬ ‫‪0.0010006‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪3.924‬‬ ‫‪0.00046‬‬ ‫‪15.3977760‬‬ ‫‪0.0018050‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00058‬‬ ‫‪24.0590250‬‬ ‫‪0.0028449‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪5.886‬‬ ‫‪0.00069‬‬ ‫‪34.6449960‬‬ ‫‪0.0040613‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪6.867‬‬ ‫‪0.00082‬‬ ‫‪47.1556890‬‬ ‫‪0.0056309‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪7.848‬‬ ‫‪0.00094‬‬ ‫‪61.5911040‬‬ ‫‪0.0073771‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪8.829‬‬ ‫‪0.00106‬‬ ‫‪77.9512410‬‬ ‫‪0.0093587‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00117‬‬ ‫‪96.2361000‬‬ ‫‪0.0114777‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪53.955‬‬ ‫‪0.00638‬‬ ‫‪370.50899‬‬ ‫‪0.0440861‬‬

‫بنابراین با توجه به جدول فوق شیب به صورت زیر بدست خواهد آمد‪:‬‬

‫‪[𝛿𝑉 × 𝑃] 0.0440861‬‬ ‫𝑚‬

‫= 𝑉𝑘‬ ‫=‬ ‫‪= 0.000118988‬‬
‫]𝑃 × 𝑃[‬ ‫‪370.50899‬‬ ‫𝑁‬
 ‫محاسبات مربوط به خطا در زیر آمده است‪:‬‬
‫جدول ‪ .3‬محاسبات خطا در حالت خیز عمودی تیر ربع دایره‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑽 (m‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪d×d‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.981‬‬ ‫‪0.00010‬‬ ‫‪1.862723E-05‬‬ ‫‪3.469736E-10‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪1.962‬‬ ‫‪0.00022‬‬ ‫‪-1.981855E-04‬‬ ‫‪3.927751E-08‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪2.943‬‬ ‫‪0.00034‬‬ ‫‪-6.504383E-04‬‬ ‫‪4.230700E-07‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪3.924‬‬ ‫‪0.00046‬‬ ‫‪-1.338131E-03‬‬ ‫‪1.790595E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00058‬‬ ‫‪-2.261264E-03‬‬ ‫‪5.113314E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪5.886‬‬ ‫‪0.00069‬‬ ‫‪-3.360977E-03‬‬ ‫‪1.129616E-05‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪6.867‬‬ ‫‪0.00082‬‬ ‫‪-4.813849E-03‬‬ ‫‪2.317315E-05‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪7.848‬‬ ‫‪0.00094‬‬ ‫‪-6.443302E-03‬‬ ‫‪4.151614E-05‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪8.829‬‬ ‫‪0.00106‬‬ ‫‪-8.308195E-03‬‬ ‫‪6.902610E-05‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00117‬‬ ‫‪-1.031043E-02‬‬ ‫‪1.063049E-04‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪53.955‬‬ ‫‪0.00638‬‬ ‫‪-0.037666142‬‬ ‫‪0.000258683‬‬
‫مقدار مدول االستیسیته به صورت زیر بدست میآید‪:‬‬

‫‪𝜋𝑃𝑅 3‬‬ ‫‪𝜋 𝑃𝑅 3‬‬ ‫‪𝜋 𝑅3‬‬ ‫‪3.1415‬‬ ‫‪205.628193‬‬

‫= 𝑉𝛿‬ ‫= 𝑉𝐸 →‬ ‫=‬ ‫=‬
‫𝐼 𝑉𝐸‪4‬‬ ‫𝐼 𝑉𝛿 ‪4‬‬ ‫𝐼 𝑉𝑘 ‪4‬‬ ‫‪4 0.000118988 × 350.77396‬‬
‫𝑎𝑃𝐺 ‪𝐸𝑉 = 163.6042271‬‬
‫محاسبات خطا به شرح زیر است‪:‬‬

‫‪∑10‬‬
‫𝑑×𝑑 ‪1‬‬ ‫‪0.000258683‬‬ ‫‪𝑚 2‬‬
‫= ‪𝛼2‬‬ ‫=‬ ‫) ( ‪= 3.2335 × 10−5‬‬
‫‪𝑁−2‬‬ ‫‪10 − 2‬‬ ‫𝑁‬
‫‪2‬‬
‫‪∆= 𝑁 ∑ 𝑃 × 𝑃 − (∑ 𝑃) = 10 × 370.50899 − 53.9552 = 793.947875 𝑁 2‬‬

‫‪𝛼𝑘2𝑉 𝛼 2 𝛼𝑘2𝑉 3.2335 × 10−5‬‬

‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒ ‪⇒ 𝛼𝑘2𝑉 = 4.072685 × 10−7‬‬
‫𝑁‬ ‫∆‬ ‫‪10‬‬ ‫‪793.947875‬‬
‫𝑚‬
‫‪𝛼𝑘𝑉 = 6.38175 × 10−4‬‬
‫𝑁‬
‫با توجه به دقت دستگاه اندازه گیری داریم‪:‬‬

‫𝑚𝑚 ‪∆𝑅 = ∆𝑎 = ∆𝑏 = 0.05‬‬

‫در این قسمت برای اندازه گیری خطای 𝐼 از روش لگاریتمی استفاده می کنیم که در نهایت به صورت زیر ساده سازی میشود‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫𝐼∆‬ ‫𝑎∆‬ ‫𝑏∆ × ‪3‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫𝐼∆‬

‫=𝐼‬ ‫| ‪𝑎𝑏 3 ⇒ | | = 0 + | | +‬‬ ‫=|‬ ‫×‪+3‬‬ ‫‪⇒ | | = 0.02924‬‬
‫‪12‬‬ ‫𝐼‬ ‫𝑎‬ ‫𝑏‬ ‫‪25.30‬‬ ‫‪5.50‬‬ ‫𝐼‬
‫‪→ ∆𝐼 = 10.25979‬‬
‫‪𝜋 𝑅3‬‬ ‫𝑉𝐸∆‬ ‫𝑅∆‬ ‫𝑉𝑘∆‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐼 𝐸𝑉 =163.6042271‬‬
‫= 𝑉𝐸‬ ‫→‬ ‫|‪=0+3×| |+‬‬ ‫⇒| |‪|+‬‬
‫𝐼 𝑉𝑘 ‪4‬‬ ‫𝑉𝐸‬ ‫𝑅‬ ‫𝑉𝑘‬ ‫𝐼‬
‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐸𝑉 = 47.81955‬‬
 ‫‪ -2-2-9‬خیز در راستای افقی‬
‫نتایج بدست آمده از آزمایش به شرح زیر است‪:‬‬
‫جدول ‪ .9‬داده های مربوط به خیز در راستای افقی تیر ربع دایره‬
‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑯 (m‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.981‬‬ ‫‪0.00009‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪1.962‬‬ ‫‪0.00017‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪2.943‬‬ ‫‪0.00024‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪3.924‬‬ ‫‪0.00031‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00038‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪5.886‬‬ ‫‪0.00045‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪6.867‬‬ ‫‪0.00053‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪7.848‬‬ ‫‪0.00061‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪8.829‬‬ ‫‪0.00069‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00075‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪53.955‬‬ ‫‪0.00422‬‬
‫در زیر نمودار مربوط به خیز در راستای افقی بر اساس نیروی 𝑃 ترسیم شده است‪:‬‬
‫‪0.0008‬‬
‫‪y = 8E-05x + 2E-05‬‬
‫‪0.0007‬‬
‫‪R² = 0.9994‬‬
‫‪0.0006‬‬
‫‪0.0005‬‬
‫)‪𝛿H(m‬‬

‫‪0.0004‬‬
‫‪0.0003‬‬
‫‪0.0002‬‬
‫‪0.0001‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.000‬‬ ‫‪2.000‬‬ ‫‪4.000‬‬ ‫‪6.000‬‬ ‫‪8.000‬‬ ‫‪10.000‬‬ ‫‪12.000‬‬
‫)‪P (N‬‬

‫شکل ‪ .21‬نمودار خیز در راستای افقی بر حسب نیرو تیر ربع دایره‬
‫برای محاسبه شیب خط الزم است جدولی به صورت زیر تشکیل شود‪:‬‬
‫جدول ‪ .5‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز افقی تیر ربع دایره‬
‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑯 (m‬‬ ‫‪P×P‬‬ ‫‪𝜹𝑯 ×P‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.981‬‬ ‫‪0.00009‬‬ ‫‪0.9623610‬‬ ‫‪0.0000883‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪1.962‬‬ ‫‪0.00017‬‬ ‫‪3.8494440‬‬ ‫‪0.0003335‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪2.943‬‬ ‫‪0.00024‬‬ ‫‪8.6612490‬‬ ‫‪0.0007063‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪3.924‬‬ ‫‪0.00031 15.3977760 0.0012164‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00038 24.0590250 0.0018639‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪5.886‬‬ ‫‪0.00045 34.6449960 0.0026487‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪6.867‬‬ ‫‪0.00053 47.1556890 0.0036395‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪7.848‬‬ ‫‪0.00061 61.5911040 0.0047873‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪8.829‬‬ ‫‪0.00069 77.9512410 0.0060920‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00075 96.2361000 0.0073575‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪53.955‬‬ ‫‪0.00422‬‬ ‫‪370.50899‬‬ ‫‪0.0287335‬‬
 ‫بنابراین با توجه به جدول فوق شیب به صورت زیر بدست خواهد آمد‪:‬‬
‫‪[𝛿𝑣 × 𝑃] 0.0287335‬‬ ‫𝑚‬
‫= 𝐻𝑘‬ ‫=‬ ‫‪= 7.75514 × 10−5‬‬
‫‪[𝑃 × 𝑃] 370.50899‬‬ ‫𝑁‬
‫محاسبات مربوط به خطا در زیر آمده است‪:‬‬
‫جدول ‪ .6‬محاسبات خطا در حالت خیز افقی تیر ربع دایره‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑯 (m‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪d×d‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.981‬‬ ‫‪0.00009‬‬ ‫‪5.145669E-04‬‬ ‫‪2.647791E-07‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪1.962‬‬ ‫‪0.00017‬‬ ‫‪8.721737E-04‬‬ ‫‪7.606870E-07‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪2.943‬‬ ‫‪0.00024‬‬ ‫‪1.102251E-03‬‬ ‫‪1.214956E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪3.924‬‬ ‫‪0.00031‬‬ ‫‪1.194987E-03‬‬ ‫‪1.427995E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00038‬‬ ‫‪1.150384E-03‬‬ ‫‪1.323384E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪5.886‬‬ ‫‪0.00045‬‬ ‫‪9.684412E-04‬‬ ‫‪9.378784E-07‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪6.867‬‬ ‫‪0.00053‬‬ ‫‪5.804881E-04‬‬ ‫‪3.369664E-07‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪7.848‬‬ ‫‪0.00061‬‬ ‫‪3.557498E-05‬‬ ‫‪1.265579E-09‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪8.829‬‬ ‫‪0.00069‬‬ ‫‪-6.662981E-04‬‬ ‫‪4.439532E-07‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00075‬‬ ‫‪-1.328931E-03‬‬ ‫‪1.766058E-06‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪5.5‬‬ ‫‪53.955‬‬ ‫‪0.00422‬‬ ‫‪0.004423638‬‬ ‫‪8.47792E-06‬‬
‫مقدار مدول االستیسیته به صورت زیر بدست میآید‪:‬‬
‫‪𝑃𝑅 3‬‬ ‫‪𝑃𝑅 3‬‬ ‫‪𝑅3‬‬ ‫‪205.628193‬‬
‫= 𝐻𝛿‬ ‫= 𝐻𝐸 →‬ ‫=‬ ‫=‬
‫𝐼 𝐻𝐸‪2‬‬ ‫𝐼 𝐻𝛿‪2‬‬ ‫‪2𝑘𝐻 𝐼 2 × 7.75514 × 10−5 × 350.77396‬‬
‫𝑎𝑃𝐺 ‪𝐸𝑉 = 159.8089‬‬
‫محاسبات خطا به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪∑10‬‬
‫𝑑×𝑑 ‪1‬‬ ‫‪8.47792 × 10−6‬‬ ‫‪𝑚 2‬‬
‫= ‪𝛼2‬‬ ‫=‬ ‫) ( ‪= 1.05974 × 10−6‬‬
‫‪𝑁−2‬‬ ‫‪10 − 2‬‬ ‫𝑁‬
‫‪2‬‬
‫‪∆= 𝑁 ∑ 𝑃 × 𝑃 − (∑ 𝑃) = 10 × 370.50899 − 53.9552 = 793.947875 𝑁 2‬‬
‫‪𝛼𝑘2𝐻 𝛼 2 𝛼𝑘2𝐻 1.05974 × 10−6‬‬
‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫𝐻𝑘𝛼 ⇒ ‪⇒ 𝛼𝑘2𝐻 = 1.334722 × 10−8‬‬
‫𝑁‬ ‫∆‬ ‫‪10‬‬ ‫‪793.947875‬‬
‫𝑚‬
‫‪= 1.15532 × 10−4‬‬
‫𝑁‬
‫با توجه به دقت دستگاه اندازه گیری داریم‪:‬‬
‫𝑚𝑚 ‪∆𝑅 = ∆𝑎 = ∆𝑏 = 0.05‬‬
‫در این قسمت برای اندازه گیری خطای 𝐼 از روش لگاریتمی استفاده می کنیم که در نهایت به صورت زیر ساده سازی می‬
‫شود‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝐼∆‬ ‫𝑎∆‬ ‫𝑏∆ × ‪3‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫𝐼∆‬
‫=𝐼‬ ‫| ‪𝑎𝑏 3 ⇒ | | = 0 + | | +‬‬ ‫=|‬ ‫×‪+3‬‬ ‫‪⇒ | | = 0.02924‬‬
‫‪12‬‬ ‫𝐼‬ ‫𝑎‬ ‫𝑏‬ ‫‪25.30‬‬ ‫‪5.50‬‬ ‫𝐼‬
‫‪→ ∆𝐼 = 10.25979‬‬
‫‪𝜋 𝑅3‬‬ ‫𝐻𝐸∆‬ ‫𝑅∆‬ ‫𝐻𝑘∆‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐼 𝐸𝐻=159.8089‬‬
‫= 𝐻𝐸‬ ‫→‬ ‫|‪= 0+3×| |+‬‬ ‫⇒| |‪|+‬‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐸𝑉 = 25.2432‬‬
‫𝐼 𝐻𝑘 ‪4‬‬ ‫𝐻𝐸‬ ‫𝑅‬ ‫𝐻𝑘‬ ‫𝐼‬
 ‫‪ -2-4‬تیر دایرهای‬
‫محاسبات عمومی مربوط به این تیر به شرح زیر است‪:‬‬
‫برای بدست آوردن شعاع تیر میتوان با اندازهگیری محیط آن به پاسخ مطلوب به طریقه زیر رسید‪:‬‬
‫𝐷‬ ‫𝑚𝑚 ‪𝐿 𝐿=950‬‬
‫= = 𝑅→ 𝐿= 𝐷×𝜋‬ ‫→‬ ‫𝑚𝑚 ‪𝑅 = 151.19719‬‬
‫𝜋‪2 2‬‬
‫برای محاسبات مربوط به خیز تیر بر اساس فرمولهای مربوطه نیاز است تا گشتاور دوم سطح تیر محاسبه شود‪ .‬لذا خواهیم‬
‫داشت‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫𝑏𝑎‬ ‫‪1‬‬
‫=𝐼‬ ‫=‬ ‫‪(3.703 × 25.30) = 106.7934086 𝑚𝑚4‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪12‬‬

‫خیزی که به واسطه بار وارد به تیر وارد میشود شامل دو مولفهی عمودی و افقی است‪ .‬در بخش اول به بررسی خیز در راستای‬
‫عمودی و سپس به بررسی خیز در راستای افقی میپردازیم‪:‬‬
‫‪ -2-2-9‬خیز در راستای عمودی‬

‫نتایج بدست آمده از آزمایش به شرح زیر است‪:‬‬

‫جدول ‪ .7‬داده های مربوط به خیز در راستای عمودی تیر دایروی‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑽 (m‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00016‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00038‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪14.715‬‬ ‫‪0.00059‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19.620‬‬ ‫‪0.00081‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪24.525‬‬ ‫‪0.00102‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29.430‬‬ ‫‪0.00123‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪34.335‬‬ ‫‪0.00144‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪39.240‬‬ ‫‪0.00165‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪44.145‬‬ ‫‪0.00186‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪49.050‬‬ ‫‪0.00206‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪27.5‬‬ ‫‪269.775‬‬ ‫‪0.0112‬‬
‫در زیر نمودار مربوط به خیز در راستای عمودی بر اساس نیروی 𝑃 ترسیم شده است‪:‬‬
‫‪0.00250‬‬

‫‪y = 4E-05x - 4E-05‬‬

‫‪0.00200‬‬ ‫‪R² = 0.9999‬‬

‫‪0.00150‬‬
‫)‪𝛿𝑉(m‬‬

‫‪0.00100‬‬

‫‪0.00050‬‬

‫‪0.00000‬‬
‫‪0.000‬‬ ‫‪10.000‬‬ ‫‪20.000‬‬ ‫‪30.000‬‬ ‫‪40.000‬‬ ‫‪50.000‬‬ ‫‪60.000‬‬
‫)‪P (N‬‬

‫شکل ‪ .22‬نمودار خیز در راستای عمودی بر حسب نیرو تیر دایروی‬

 ‫برای محاسبه شیب خط الزم است جدولی به صورت زیر تشکیل شود‪:‬‬
‫جدول ‪ .8‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز عمودی تیر دایروی‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑽 (m‬‬ ‫‪P×P‬‬ ‫‪𝜹𝑽 ×P‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00016‬‬ ‫‪24.0590250‬‬ ‫‪0.0007848‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00038‬‬ ‫‪96.2361000‬‬ ‫‪0.0037278‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪14.715‬‬ ‫‪0.00059‬‬ ‫‪216.5312250‬‬ ‫‪0.0086819‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19.620‬‬ ‫‪0.00081‬‬ ‫‪384.9444000‬‬ ‫‪0.0158922‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪24.525‬‬ ‫‪0.00102‬‬ ‫‪601.4756250‬‬ ‫‪0.0250155‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29.430‬‬ ‫‪0.00123‬‬ ‫‪866.1249000‬‬ ‫‪0.0361989‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪34.335‬‬ ‫‪0.00144‬‬ ‫‪1178.8922250‬‬ ‫‪0.0494424‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪39.240‬‬ ‫‪0.00165‬‬ ‫‪1539.7776000‬‬ ‫‪0.0647460‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪44.145‬‬ ‫‪0.00186‬‬ ‫‪1948.7810250‬‬ ‫‪0.0821097‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪49.050‬‬ ‫‪0.00206‬‬ ‫‪2405.9025000‬‬ ‫‪0.1010430‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪27.5‬‬ ‫‪269.775‬‬ ‫‪0.0112‬‬ ‫‪9262.724625‬‬ ‫‪0.3876422‬‬
‫بنابراین با توجه به جدول فوق شیب به صورت زیر بدست خواهد آمد‪:‬‬
‫‪[𝛿𝑉 × 𝑃] 0.3876422‬‬ ‫𝑚‬
‫= 𝑉𝑘‬ ‫=‬ ‫‪= 0.000041850‬‬
‫]𝑃 × 𝑃[‬ ‫‪9262.7246‬‬ ‫𝑁‬
‫محاسبات مربوط به خطا در زیر آمده است‪:‬‬
‫جدول ‪ .4‬محاسبات خطا در حالت خیز عمودی تیر دایروی‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑽 (m‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪d×d‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00016‬‬ ‫‪-2.011639E-04‬‬ ‫‪4.046690E-08‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00038‬‬ ‫‪-2.560528E-03‬‬ ‫‪6.556302E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪14.715‬‬ ‫‪0.00059‬‬ ‫‪-6.930942E-03‬‬ ‫‪4.803795E-05‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19.620‬‬ ‫‪0.00081‬‬ ‫‪-1.355766E-02‬‬ ‫‪1.838100E-04‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪24.525‬‬ ‫‪0.00102‬‬ ‫‪-2.209732E-02‬‬ ‫‪4.882915E-04‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29.430‬‬ ‫‪0.00123‬‬ ‫‪-3.269708E-02‬‬ ‫‪1.069099E-03‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪34.335‬‬ ‫‪0.00144‬‬ ‫‪-4.535695E-02‬‬ ‫‪2.057253E-03‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪39.240‬‬ ‫‪0.00165‬‬ ‫‪-6.007691E-02‬‬ ‫‪3.609235E-03‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪44.145‬‬ ‫‪0.00186‬‬ ‫‪-7.685697E-02‬‬ ‫‪5.906995E-03‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪49.050‬‬ ‫‪0.00206‬‬ ‫‪-9.520664E-02‬‬ ‫‪9.064304E-03‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪27.5‬‬ ‫‪269.775‬‬ ‫‪0.0112‬‬ ‫‪-0.355542162‬‬ ‫‪0.022433622‬‬
‫مقدار مدول االستیسیته به صورت زیر بدست میآید‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫𝑅𝑃‬ ‫𝑅‬
‫‪𝛿𝑉 = 0.145‬‬ ‫‪→ 𝐸𝑉 = 0.145‬‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪→ 𝐸𝑉 = 112.1430‬‬
‫𝑧𝑧𝐼𝐸‬ ‫𝐼 𝑉𝑘‬
‫محاسبات خطا به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪∑10‬‬
‫𝑑×𝑑 ‪1‬‬ ‫‪0.0224336‬‬ ‫‪𝑚 2‬‬
‫= ‪𝛼2‬‬ ‫=‬ ‫) ( ‪= 2.8042 × 10−3‬‬
‫‪𝑁−2‬‬ ‫‪10 − 2‬‬ ‫𝑁‬
‫‪2‬‬
‫‪∆= 𝑁 ∑ 𝑃 × 𝑃 − (∑ 𝑃) = 10 × 9262.724625 − 269.7752 = 19848.696 𝑁 2‬‬
‫‪𝛼𝑘2𝑉 𝛼 2 𝛼𝑘2𝑉 2.8042 × 10−3‬‬
‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒ ‪⇒ 𝛼𝑘2𝑉 = 1.412788 × 10−6‬‬
‫𝑁‬ ‫∆‬ ‫‪10‬‬ ‫‪19848.696‬‬
‫𝑚‬
‫‪𝛼𝑘𝑉 = 1.188607 × 10−3‬‬
‫𝑁‬
 ‫با توجه به دقت دستگاه اندازه گیری داریم‪:‬‬
‫𝑚𝑚 ‪∆𝑅 = ∆𝑎 = ∆𝑏 = 0.05‬‬
‫در این قسمت برای اندازه گیری خطای 𝐼 از روش لگاریتمی استفاده می کنیم که در نهایت به صورت زیر ساده سازی می‬
‫شود‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝐼∆‬ ‫𝑎∆‬ ‫𝑏∆ × ‪3‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫𝐼∆‬
‫=𝐼‬ ‫| ‪𝑎𝑏 3 ⇒ | | = 0 + | | +‬‬ ‫=|‬ ‫×‪+3‬‬ ‫‪⇒ | | = 0.042516‬‬
‫‪12‬‬ ‫𝐼‬ ‫𝑎‬ ‫𝑏‬ ‫‪25.30‬‬ ‫‪3.70‬‬ ‫𝐼‬
‫‪→ ∆𝐼 = 4.54049 𝑚𝑚4‬‬
‫𝑉𝐸∆‬ ‫𝑅∆‬ ‫𝑉𝑘∆‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐼 𝐸𝑉 =112.1430‬‬
‫|‪=0+3×| |+‬‬ ‫⇒| |‪|+‬‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐸𝑉 = 28.40164‬‬
‫𝑉𝐸‬ ‫𝑅‬ ‫𝑉𝑘‬ ‫𝐼‬

‫‪ -2-2-9‬خیز در راستای افقی‬

‫نتایج بدست آمده از آزمایش به شرح زیر است‪:‬‬

‫جدول ‪ .21‬داده های مربوط به خیز در راستای افقی تیر دایروی‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑯 (m‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00015‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00032‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪14.715‬‬ ‫‪0.0005‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19.620‬‬ ‫‪0.00067‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪24.525‬‬ ‫‪0.00084‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29.430‬‬ ‫‪0.00102‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪34.335‬‬ ‫‪0.00121‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪39.240‬‬ ‫‪0.00138‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪44.145‬‬ ‫‪0.00157‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪49.050‬‬ ‫‪0.00178‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪27.5‬‬ ‫‪269.775‬‬ ‫‪0.00944‬‬
‫در زیر نمودار مربوط به خیز در راستای افقی بر اساس نیروی 𝑃 ترسیم شده است‪:‬‬
‫‪0.002‬‬
‫‪0.0018‬‬ ‫‪y = 4E-05x - 4E-05‬‬
‫‪R² = 0.9994‬‬
‫‪0.0016‬‬
‫‪0.0014‬‬
‫‪0.0012‬‬
‫)‪𝛿H(m‬‬

‫‪0.001‬‬
‫‪0.0008‬‬
‫‪0.0006‬‬
‫‪0.0004‬‬
‫‪0.0002‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.000‬‬ ‫‪10.000‬‬ ‫‪20.000‬‬ ‫‪30.000‬‬ ‫‪40.000‬‬ ‫‪50.000‬‬ ‫‪60.000‬‬
‫)‪P (N‬‬

‫شکل ‪ .22‬نمودار خیز در راستای افقی بر حسب نیرو تیر دایروی‬

 ‫برای محاسبه شیب خط الزم است جدولی به صورت زیر تشکیل شود‪:‬‬
‫جدول ‪ .22‬نحوه محاسبه شیب مربوط به داده های خیز افقی تیر دایروی‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑯 (m‬‬ ‫‪P×P‬‬ ‫‪𝜹𝑯 ×P‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00015‬‬ ‫‪24.0590250‬‬ ‫‪0.0007358‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00032‬‬ ‫‪96.2361000‬‬ ‫‪0.0031392‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪14.715‬‬ ‫‪0.0005‬‬ ‫‪216.5312250‬‬ ‫‪0.0073575‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19.620‬‬ ‫‪0.00067‬‬ ‫‪384.9444000‬‬ ‫‪0.0131454‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪24.525‬‬ ‫‪0.00084‬‬ ‫‪601.4756250‬‬ ‫‪0.0206010‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29.430‬‬ ‫‪0.00102‬‬ ‫‪866.1249000‬‬ ‫‪0.0300186‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪34.335‬‬ ‫‪0.00121‬‬ ‫‪1178.8922250‬‬ ‫‪0.0415454‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪39.240‬‬ ‫‪0.00138‬‬ ‫‪1539.7776000‬‬ ‫‪0.0541512‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪44.145‬‬ ‫‪0.00157‬‬ ‫‪1948.7810250‬‬ ‫‪0.0693077‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪49.050‬‬ ‫‪0.00178‬‬ ‫‪2405.9025000‬‬ ‫‪0.0873090‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪27.5‬‬ ‫‪269.775‬‬ ‫‪0.00944‬‬ ‫‪9262.724625‬‬ ‫‪0.3273107‬‬
‫بنابراین با توجه به جدول فوق شیب به صورت زیر بدست خواهد آمد‪:‬‬
‫]𝑃 × 𝑣𝛿[‬ ‫‪0.3273107‬‬ ‫𝑚‬
‫= 𝐻𝑘‬ ‫=‬ ‫‪= 3.53363 × 10−5‬‬
‫‪[𝑃 × 𝑃] 9262.724625‬‬ ‫𝑁‬
‫محاسبات مربوط به خطا در زیر آمده است‪:‬‬
‫جدول ‪ .22‬محاسبات خطا در حالت خیز افقی تیر دایروی‬

‫‪-‬‬ ‫)‪m(kg‬‬ ‫)‪P(N‬‬ ‫)‪𝜹𝑯 (m‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪d×d‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪4.905‬‬ ‫‪0.00015‬‬ ‫‪2.278534E-03‬‬ ‫‪5.191719E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪9.810‬‬ ‫‪0.00032‬‬ ‫‪2.889369E-03‬‬ ‫‪8.348452E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪14.715‬‬ ‫‪0.0005‬‬ ‫‪1.685353E-03‬‬ ‫‪2.840415E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19.620‬‬ ‫‪0.00067‬‬ ‫‪-1.088263E-03‬‬ ‫‪1.184315E-06‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪24.525‬‬ ‫‪0.00084‬‬ ‫‪-5.529578E-03‬‬ ‫‪3.057623E-05‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29.430‬‬ ‫‪0.00102‬‬ ‫‪-1.193289E-02‬‬ ‫‪1.423940E-04‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪34.335‬‬ ‫‪0.00121‬‬ ‫‪-2.044536E-02‬‬ ‫‪4.180127E-04‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪39.240‬‬ ‫‪0.00138‬‬ ‫‪-3.003693E-02‬‬ ‫‪9.022169E-04‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪44.145‬‬ ‫‪0.00157‬‬ ‫‪-4.217909E-02‬‬ ‫‪1.779076E-03‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪49.050‬‬ ‫‪0.00178‬‬ ‫‪-5.716616E-02‬‬ ‫‪3.267969E-03‬‬
‫‪Sum‬‬ ‫‪27.5‬‬ ‫‪269.775‬‬ ‫‪0.00944‬‬ ‫‪-0.16152501‬‬ ‫‪0.00655781‬‬
‫مقدار مدول االستیسیته به صورت زیر بدست میآید‪:‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫𝑅𝑃‬ ‫𝑅‬
‫‪𝛿𝐻 = 0.137‬‬ ‫‪→ 𝐸𝐻 = 0.137‬‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪→ 𝐸𝐻 = 126.42367‬‬
‫𝑧𝑧𝐼 𝐻𝐸‬ ‫𝐼 𝐻𝑘‬
‫محاسبات خطا به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪∑10‬‬
‫𝑑 ‪1‬‬
‫‪× 𝑑 0.00655781‬‬ ‫‪𝑚 2‬‬
‫= ‪𝛼2‬‬ ‫=‬ ‫) ( ‪= 8.1972625 × 10−4‬‬
‫‪𝑁−2‬‬ ‫‪10 − 2‬‬ ‫𝑁‬
‫‪2‬‬
‫‪∆= 𝑁 ∑ 𝑃 × 𝑃 − (∑ 𝑃) = 10 × 9262.724625 − 269.7752 = 19848.696 𝑁 2‬‬
‫‪𝛼𝑘2𝑉 𝛼 2 𝛼𝑘2𝑉 8.1972625 × 10−4‬‬
‫=‬ ‫⇒‬ ‫=‬ ‫⇒ ‪⇒ 𝛼𝑘2𝑉 = 4.1298745 × 10−8‬‬
‫𝑁‬ ‫∆‬ ‫‪10‬‬ ‫‪19848.696‬‬
‫𝑚‬
‫‪𝛼𝑘𝑉 = 2.032226 × 10−4‬‬
‫𝑁‬
 ‫با توجه به دقت دستگاه اندازه گیری داریم‪:‬‬
‫𝑚𝑚 ‪∆𝑅 = ∆𝑎 = ∆𝑏 = 0.05‬‬
‫در این قسمت برای اندازه گیری خطای 𝐼 از روش لگاریتمی استفاده می کنیم که در نهایت به صورت زیر ساده سازی می‬
‫شود‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝐼∆‬ ‫𝑎∆‬ ‫𝑏∆ × ‪3‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫‪0.05‬‬ ‫𝐼∆‬
‫=𝐼‬ ‫| ‪𝑎𝑏 3 ⇒ | | = 0 + | | +‬‬ ‫=|‬ ‫×‪+3‬‬ ‫‪⇒ | | = 0.042516‬‬
‫‪12‬‬ ‫𝐼‬ ‫𝑎‬ ‫𝑏‬ ‫‪25.30‬‬ ‫‪3.70‬‬ ‫𝐼‬
‫‪→ ∆𝐼 = 4.54049 𝑚𝑚4‬‬
‫𝐻𝐸∆‬ ‫𝑅∆‬ ‫𝑉𝑘∆‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐼 𝐸𝐻 =126.42367‬‬
‫|‪=0+3×| |+‬‬ ‫⇒| |‪|+‬‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪∆𝐸𝐻 = 5.793912‬‬
‫𝐻𝐸‬ ‫𝑅‬ ‫𝑉𝑘‬ ‫𝐼‬
‫در نهایت به طور کلی با در نظر گرفتن تصحیح ارقام نتایج به دست آمده در مراحل قبل را میتوان به صورت زیر خالصه کرد‪:‬‬
‫جدول ‪ .23‬خالصه نتایج به دست آمده از آزمایش‬

‫تیر دایرهای‬ ‫تیر ربع دایره‬

‫مدول یانگ مرتبط با خیز عمودی‬ ‫مدول یانگ مرتبط با خیز افقی‬ ‫مدول یانگ مرتبط با خیز عمودی‬ ‫مدول یانگ مرتبط با خیز افقی‬

‫𝑎𝑃𝐺 ‪𝐸𝑉 = 112.1 ± 28.4‬‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪𝐸𝐻 = 126.4 ± 5.8‬‬ ‫𝑎𝑃𝐺 ‪𝐸𝑉 = 163.6 ± 48.7‬‬ ‫𝑎𝑃‪𝐸𝐻 = 159.8 ± 28.4‬‬

‫‪ -5‬بحث و بررسي نتایج آزمایش‬

‫‪ -1-5‬بررسی و مقایسه دادهها‬

‫بر طبق جدول ‪ 03‬که در بخش قبلی آمد میتوان دادهها را به صورت زیر مقایسه نمود‪:‬‬
‫‪160‬‬

‫‪140‬‬

‫‪120‬‬

‫‪100‬‬
‫)‪E (GPa‬‬

‫‪80‬‬

‫‪60‬‬

‫‪40‬‬

‫‪20‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Vertical‬‬ ‫‪Horizontal‬‬

‫شکل ‪ .23‬مقایسه مدول یانگ برای تیر دایره ای‬

 ‫‪250‬‬

‫‪200‬‬

‫‪150‬‬
‫)‪E (GPa‬‬

‫‪100‬‬

‫‪50‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Vertical‬‬ ‫‪Horizontal‬‬
‫شکل ‪ .29‬مقایسه مدول یانگ برای تیر ربع دایره‬
‫مطابق نمودارهای ارائه شده مشاهده می شود که مقدار مدول های یانگ بدست آمده در دو حالت با تقریب خوبی یکسان‬
‫هستند و تفاوت خیلی زیادی با یکدیگر ندارند‪ .‬از نگاه دیگر مقادیر به دست آمده برای مدول یانگ از طریق آزمایش با مقادیر‬
‫موجود در مراجع رسمی تا حدی اختالف دارد که علت این اختالف به وضوح مربوط به خطاهای موجود در آزمایش است که‬
‫در بخشهای گذشته به صورت کلی به آن اشاره شد‪ .‬با توجه به مدول های االستیسیته بدست آمده و مقایسه با مقادیر کتب‬
‫مرجع برای فوالد که در بازه ‪ 011‬تا ‪ 201‬گیگاپاسکال گزارش موجود است‪ ،‬لذا می توان گفت که تیرهای استفاده شده در این‬
‫آزمایش فوالدی بوده است‪ .‬همچنین اگر به ضرایب همبستگی موجود در نمودارها دقت شود‪ ،‬ضرایبی همچون ‪ 199999‬و یا‬
‫‪ 199994‬به وضوح رابطه خطی بین بار و خیز را که چنین نیز انتظار داشتیم نشان می دهد‪.‬‬
‫‪ -2-5‬بررسی عوامل خطا‬
‫‪ .0‬تنش و کرنش پسماند و خستگی در تیرها‪ :‬به طورکلی اغلب فرایندهای ساخت و تولید در قطعه عامل ایجاد‬
‫تنش پسماند میباشند‪ .‬جوشکاری‪ ،‬آهنگری‪ ،‬ماشینکاری‪ ،‬ریخته گری‪ ،‬شکل دهی‪ ،‬پوشش دهی و عملیات حرارتی‬
‫از روش های عمده و پر استفاده در ساخت تجهیزات صنعتی از منابع ایجاد این تنش ها در محصوالت صنعتی می‬
‫باشند‪ .‬عالوه بر فرآیندهای ساخت تنش های پسماند بدلیل اختالف جنس و نیز اختالف ابعادی در مونتاژ نیز در‬
‫قطعات بوجود می آید‪ .‬تنش های ایجاد شده ناشی از این عوامل می توانند به صورت محلی و یا سراسری در قطعه‬
‫وجود داشته باشند‪ .‬تنشهای پسماند محلی در کنترل کیفیت و نگهداری اهمیت بیشتری دارد‪ .‬چون عامل وجود‬
‫ناهمگونی در سازه شده و تاثیرات منفی بیشتری بر عمر و پایداری آن می گذارد‪ .‬تأثیرات تنش های پسماند ممکن‬
‫است وابسته به بزرگی‪ ،‬جهت و توزیع تنش‪ ،‬با در نظر گرفتن تنش اعمالی از خارج‪ ،‬سودمند یا مضر باشد‪ .‬دالیل‬
‫مستند بسیاری وجود دارد که قانون جمع آثار در مورد ارتباط انواع تنش های پسماند و دیگر تنش ها صدق می‬
‫کند‪ .‬توزیع و بزرگی تنش های پسماند از پارامترهای مؤثر بر رفتار مکانیکی قطعات از جمله استحکام که مورد بررسی‬
‫در این آزمایش بود‪ ،‬استحکام خستگی و مقاومت خوردگی آن می باشد‪ .‬بررسی ها نشان می دهد تاثیر تنش های‬
‫پسماند می تواند از دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار گیرد‪ .‬عالوه بر رفتار خستگی‪ ،‬مقاومت خوردگی و رفتار‬
‫شکست و پایداری ابعادی سازه از عمده ترین خصوصیات تاثیر پذیر از تنش های پسماند می باشد‪ .‬شکل ‪ 05‬برخی‬
‫از حوزه های متاثر از تنش های پسماند را نشان می دهد‪.‬‬
 ‫شکل ‪ .25‬موضوعات مرتبط با تنش پسماند‬

‫تنش های پسماند در برخی موارد ایمنی و تحمل پذیری ماده نسبت به عیوب بویژه ترک ها را در قطعه را کاهش می دهند‪.‬‬
‫عالوه بر تحلیل ایمنی سازه ها‪ ،‬تنش های پسماند بر رفتار خوردگی‪ ،‬خستگی‪ ،‬شکست‪ ،‬پایداری ابعادی و کیفیت ساخت سازه‬
‫ها و قعات صنعتی نیز تاثیر گذار میباشد‪ .‬چنانچه در انجام تحلیل های ایمنی اطالعات مناسبی راجع به بزرگی و توزیع تنش‬
‫ها در اتصاالت مورد نظر نباشد‪ ،‬از تخمینهای محافظه کارانه استفاده میشود که ممکن است در نهایت منجر به زیر سوال رفتن‬
‫کاربرد سازه مورد نظر شود‪ .‬بدلیل تاثیر چشمگیر این تنشها بر رفتار مکانیکی قطعات‪ ،‬امروزه در نظر گرفتن آن در طراحی‪،‬‬
‫ساخت‪ ،‬کنترل کیفیت و نیز تحلیل عمر و کارکرد قطعات مورد توجه می باشد‪.‬‬
‫امروزه موضوع اثر تنش های پسماند بر رفتار مکانیکی و کارکرد قطعات مهندسی مورد توجه می باشد‪ .‬عدم توجه به این موضوع‬
‫و نداشتن اطالعات مناسب از وجود و توزیع و بزرگی تنش های پسماند اغلب باعث بروز خسارت و افزایش هزینه های مربوط‬
‫به استفاده از قطعات مکانیکی شده است‪ .‬شکل ‪ 4‬بخش های مختلف در نظر گرفتن موضوع تنش های پسماند و اثرات آن را‬
‫در طراحی‪ ،‬ساخت‪ ،‬کنترل کیفیت و پایداری ابعادی سازه ها به عنوان بخشی از طراحی مدرن را نشان میدهد‪.‬‬
‫‪ .2‬خطای اندازه گیری انسان‪ :‬به عنوان نمونه در اندازه گیری و خواندن اعداد از روی کولیس ممکن است خطا ایجاد‬
‫شود‪ .‬برای اندازه گیری خود قطعه توسط کولیس ممکن است فردی با نیروی زیادی قطعه را در بین دو زبانه کولیس‬
‫قرار دهد و فرد دیگری با نیروی کمتر این کار را انجام دهد که خود منجر به تغییر نتایج می شود‪ .‬یکی دیگر از‬
‫خطاهای انسان مربوط به قرائت ساعت اندازه گیری است‪ .‬هر سیستمی با توجه به ثابت زمانی آن نیاز دارد که بعد‬
‫از اعمال ورودی پس از مدت زمانی مشخص خروجی آن قرائت شود تا از حالت گذرا به حالت استاتیکی یا پایای‬
‫خود برسد‪ .‬چنانچه زمان کافی داده نشود و سریع اعداد ساعت اندازه گیری خوانده شود‪ ،‬خطای زیادی ایجاد خواهد‬
‫شد‪.‬‬
‫‪ .3‬ارتعاشات سیستم و ضربه‪ :‬چنانچه بارگذاری به صورت ناگهانی به سیستم وارد شود خطای زیادی وارد خواهد‬
‫شد‪ .‬اگر به عنوان نمونه بار به آرامی به سیستم اعمال شود‪ ،‬معادله اعمال بار با حالتی که به صورت ارتعاشی و یا‬
‫ضربه وارد شود متفاوت خواهد بود و در نتیجه پاسخ سیستم تفاوت خواهد کرد‪.‬‬
‫‪ .4‬خارج شدن از محدوده تغییر شکل کوچک‪ :‬در مقاومت مصالح کرنش و یا تغییر شکل های بسیار کوچک مورد‬
‫بررسی قرار می گرفت‪ .‬اگر بار به نحوی به صورت ضربه ای وارد شود یا از حدی بیشتر شود ممکن است سیستم از‬
‫حالت تغییر شکل های کوچک خارج شود و روابط تئوریکی که برای محدوده تغییر شکل های کوچک صادق است‬
‫دیگر برقرار نخواهد بود‪ .‬در این جا باید از مقاومت مصالح غیر خطی استفاده نمود که در محدوده این بحث نمی‬
‫گنجد‪.‬‬
‫‪ .5‬اندازه گیری محیط تیر‪ :‬به دلیل کشسان بودن طناب اندازه گیری محیط تیر با خطای زیادی انجام می شود‪.‬‬
‫ممکن است فردی طناب را محکم بکشد و فرد دیگری به آرامی این کار را انجام دهد تا محیط را بدست آورد که‬
‫خود باعث تغییر محیط تیر و در نتیجه تغییر در شعاع آن خواهد شد‪.‬‬
‫‪ .6‬به هم خوردن تنظیم ساعت در حین بارگذاری‪ :‬مجددا به دلیل آن که بارگذاری ممکن است به صورت ضربه‬
‫ای وارد شود‪ ،‬امکان به هم خودن تنظیم ساعت وجود دارد‪.‬‬
‫‪ .1‬متقارن نبودن وزنه ها‪ :‬موجب ایجاد گشتاور به سیستم میشود که در نتیجه معادالت حاکم بر سیستم را تغییر‬
‫خواهد داد‪ .‬ولی به دلیل آن که از این موضوع صرفنظر شده است لذا خطا در خروجی خواهیم داشت‪.‬‬
‫‪ .8‬رو به رو نبودن نوک ساعت ها به طور دقیق در یک نقطه‪ :‬از آن جایی که الزم است جابجایی یک نقطه دقیقا‬
‫اندازه گیری شود‪ ،‬لذا ممکن است نوک ساعت ها دقیقا یک نقطه را مشخص نکند که باعث ایجاد خطا خواهد شد‪.‬‬
‫‪ .9‬خطا در کالیبراسیون دستگاه اندازه گیری‪ :‬اگر دستگاه اندازه گیری (ساعت ها) به درستی کالیبره نشده باشد‪،‬‬
‫در نتیجه اعداد خوانده شده صحیح نخواهد بود‪ .‬به طور کلی خطا به دو صورت خطای پراکندگی یا خطای تکرارپذیری‬
‫و خطای ذاتی و هم چنین خطای انحراف صفر رخ میدهد که اولی از عدم دقت وسیله اندازهگیری و دومی از عدم‬
‫صحت در کالیبراسیون وسیله منتج میشود‪.‬‬
‫‪ .01‬پیش بار در تیر دایروی و فشردگی فنر ساعت‪ :‬به خصوص در حین اندازهگیری جابجایی عمودی در تیر دایروی‬
‫که نیاز به ایجاد پیشبار داریم قابل مالحظه است‪.‬‬
‫‪ .00‬اصطکاک بین ریسمان و قرقره‪ :‬در تیر دایروه بین قرقره و طناب اصطکاکی وجود دارد که از آن صرف نظر شده‬
‫است‪ .‬لذا دقیقا نیروی وزنه نیرویی نیست که به سیستم وارد می شود‪ .‬اگر جرم طناب را نیز در نظر بگیریم باز هم‬
‫از این نگاه خطا ایجاد خواهد شد‪.‬‬
‫‪ .02‬صرف نظر کردن از انرژی ذخیره شده در اثر نیروی برشی‪ :‬صرف نظر کردن از انرژی برشی ممکن است در‬
‫شرایطی در جواب مساله نقش ایفا کند‪ .‬به عنوان نمونه اگر مساله ی یک تیر یک سر درگیر ربع دایره ای که یکی‬
‫از آزمایش ها نیز در همین مورد بود را مطابق شکل زیر در نظر بگیریم و سپس بخواهیم انرژی کرنشی کل تیر را با‬
‫در نظر گرفتن تمامی نیروهای ناشی از برش و خمش شامل نیروی محوری‪ ،‬ممان خمشی‪ ،‬نیروی برشی و ممان‬
‫پیچشی لحاظ کنی م‪ ،‬به معادالت و روند حل بسیار پیچیده ای می رسیم که در نهایت جواب با حالتی که نیروهای‬
‫برشی صرف نظر شود کامالً متفاوت خواهد بود‪ .‬برای توضیح این مبحث به حل مسالهای می پردازیم که به دلیل‬
‫محاسبات طوالنی در بخش ضمایم آورده شده است‪.‬‬
 ‫‪ -6‬جمع بندی و نتیجه گیری‬

‫هدف این آزمایش بررسی رفتار خطی تیرهای خمیده تحت بار خمشی بود که از انرژی ذخیره شده نیز در اثر نیروی برشی‬
‫صرفنظر شد‪ .‬آزمایش مورد نظر بر روی یک تیر ربع دایره ای و یک تیر دایره ای انجام شد و بارگذاری بر روی آن اعمال گردید‪.‬‬
‫خیز افقی و عمودی اندازه گیری شد‪ .‬خطوط رگرسیون و ضرایب همبستگی تعیین شد و با توجه به ضرایب همبستگی بدست‬
‫آمده خطی بودن رفتار سیستم نتیجه شد‪ .‬با در نظر گرفتن قضیه کاستیگلیانو و محاسبه شیب خطوط‪ ،‬مدول االستیسیته‬
‫تیرها را در دو راستای افقی و عمودی محاسبه گردید‪ .‬با مقایسه مقادیر بدست آمده با مراجع رسمی جنس تیر فوالد حدس‬
‫زده شد و مقادیر بدست آمده تا حد مناسبی مطابقت با کتب مرجع داشت و علت اختالف آن ها نیز به طور کامل تشریح داده‬
‫شد‪.‬‬
 ‫ مراجع‬-7

[1] Ferdinand P. Johnston , Beer, E. Russell, "Mechanics of Materials",6th Edition, Mc Graw-Hill

Publications, Columbus, US

[2] J. Keith Nisbett, Richard G. Budynas, “Shigley’s Mechanical Engineering Design”, 9th Edition
, Mc Graw-Hill Publications, Columbus, US

[3] Gere, M., Timoshenko, S.P., 1972, Mechanics of Materials, 1 st Edition, D. Van Nostrand
Company, U.S.
 ‫‪ -8‬ضمائم‬
‫‪ -1-8‬مباحث عمومی‬
‫در قضیه اول کستیگ لیانو هرگاه از کل انرژی ذخیره شده در سازه به ازاء یک بارگذاری خاص نسبت به جابجایی سازه در یک‬
‫نقطه معین مشتق بگیریم نیروی خارجی اعمال شده به سازه در آن نقطه به دست میآید‪.‬‬
‫𝑙𝑎𝑡𝑜𝑡‪𝜕𝑈𝑖,‬‬
‫𝑗𝑃 =‬
‫𝑗𝛿𝜕‬
‫𝑙𝑎𝑡𝑜𝑡‪𝜕𝑈𝑖,‬‬
‫𝑗𝑀 =‬
‫𝑗𝜃𝜕‬
‫در قضیه دوم کستیگ لیانو هرگاه از متمم کل انرژی ذخیره شده در سازه به ازاء یک بارگذاری خاص نسبت به نیروی خارجی‬
‫اعمال شده در این نقطه مشتق بگیریم‪ ،‬جابجایی آن نقطه از سازه به دست میآید‪.‬‬
‫∗‬
‫𝑙𝑎𝑡𝑜𝑡‪𝜕𝑈 𝑖,‬‬
‫𝑗𝛿 =‬
‫𝑗𝑃𝜕‬
‫𝑙𝑎𝑡𝑜𝑡‪𝜕𝑈 ∗ 𝑖,‬‬
‫𝑗𝜃 =‬
‫𝑗𝑀𝜕‬
‫با توجه به اینکه در اثبات قضیه دوم از اصل جمع آثار استفاده شده است‪ ،‬این قضیه تنها برای سازههای ارتجاعی خطی در‬
‫محدوده االستیک معتبر است‪.‬‬
‫‪ -2-8‬اثبات روابط تیر ربع دایره‬
‫لنگر در هر نقطه از تیر با زاویه ‪ θ‬از رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬
‫))𝜃 ‪𝑀 = −(𝑃𝑅 cos 𝜃 + 𝑄𝑅(1 − sin‬‬
‫بنابراین مقدار جابجایی در دو جهت به صورت زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝜋‬
‫𝑀𝜕 𝑀‬ ‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫∫ = 𝐻𝛿‬ ‫= 𝜃𝑑𝑅‬
‫𝑄𝜕 𝐼𝐸 ‪0‬‬ ‫𝐼𝐸‪4‬‬
‫𝜋‬
‫𝑀𝜕 𝑀‬ ‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫∫ = 𝑉𝛿‬ ‫= 𝜃𝑑𝑅‬
‫𝑃𝜕 𝐼𝐸 ‪0‬‬ ‫𝐼𝐸‪2‬‬
‫‪ -3-8‬اثبات روابط تیر نیم دایره‬
‫مطابق قضیه کاستیگلیانو برای تغییرات مکان در دو راستای افقی و قائم داریم‪:‬‬
‫𝜋‬
‫𝑀𝜕 𝑀‬
‫∫ = 𝐻𝛿‬ ‫𝜃𝑑𝑅‬
‫𝑄𝜕 𝐼𝐸 ‪0‬‬
‫𝜋‬
‫𝑀𝜕 𝑀‬
‫∫ = 𝑉𝛿‬ ‫𝜃𝑑𝑅‬
‫𝑃𝜕 𝐼𝐸 ‪0‬‬
‫نیروی افقی ‪ Q‬از نظر مقدار برابر صفر است و فقط به منظور استفاده از قضیه وارد شده است‪.‬‬
‫به منظور محاسبه ‪( M‬لنگر در هر نقطه از تیر) جهت حرکت عقربههای ساعت را مثبت میگیریم‪.‬‬
‫)𝜃 ‪𝑀 = 𝑄𝑅 sin 𝜃 − 𝑃𝑅(1 − cos‬‬
‫با قرار دادن ‪ M‬در روابط مربوط به قضیه و در نظر گرفتن ‪ Q = 0‬خواهیم داشت‪:‬‬
‫‪−2𝑃𝑅 3‬‬
‫= 𝐻𝛿‬
‫𝐼𝐸‬
‫‪3𝑃𝑅 3‬‬
‫= 𝑉𝛿‬
‫𝐼𝐸‪2‬‬
 ‫‪ -4-8‬اثبات روابط تیر داویت‬
‫در نیر داویت‪ ،‬جابجایی در نقطه بارگذاری مجموع دو جابجایی میباشد که یکی به علت خمش تیر و دیگری ناشی از خمش‬
‫تیر خمیده ربع دایرهای میباشد‪ .‬لنگر خمشی در دو بخش صاف و خمیده به ترتیب از روابط زیر به دست میآید‪:‬‬
‫)𝑥 ‪𝑀 = 𝑃𝑅 + 𝑄(𝑅 +‬‬ ‫𝐿<𝑥<‪0‬‬
‫𝜋‬
‫)𝜃 ‪𝑀 = 𝑃𝑅 cos 𝜃 + 𝑄𝑅(1 − sin‬‬ ‫<𝜃<‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫با استفاده از قضیه کاستیگلیانو خواهیم داشت‪:‬‬
‫𝜋‬
‫𝐿‬
‫𝑅𝑃‬ ‫‪2 𝑃𝑅 3‬‬
‫∫ = 𝐻𝛿‬ ‫∫ ‪(𝑅 + 𝑥)𝑑𝑥 +‬‬ ‫𝜃𝑑 𝜃 ‪(1 − sin 𝜃) cos‬‬
‫𝐼𝐸 ‪0‬‬ ‫𝐼𝐸 ‪0‬‬
‫𝜋‬
‫𝐿‬
‫‪𝑃𝑅 2‬‬ ‫‪2 𝑃𝑅 3‬‬
‫∫ = 𝑉𝛿‬ ‫∫ ‪𝑑𝑥 +‬‬ ‫𝜃𝑑 𝜃 ‪cos2‬‬
‫‪0‬‬ ‫𝐼𝐸‬ ‫‪0‬‬ ‫𝐼𝐸‬
‫با محاسبه انتگرالهای فوق به نتایج زیر خواهیم رسید‪:‬‬
‫𝐿𝑅𝑃‬ ‫𝐿‬ ‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫= 𝐻𝛿‬ ‫‪(𝑅 + ) +‬‬
‫𝐼𝐸‬ ‫‪2‬‬ ‫𝐼𝐸‪2‬‬
‫‪𝑃𝑅 2‬‬ ‫𝑅𝜋‬
‫= 𝑉𝛿‬ ‫) ‪(𝐿 +‬‬
‫𝐼𝐸‬ ‫‪4‬‬
‫‪ -5-8‬اثبات روابط تیر دایروی‬
‫در این تیر روابط به صورت زیر بدست می آیند‪:‬‬
‫𝑅𝑃 𝜋‬
‫‪2 2 (1‬‬ ‫𝑀 ‪− cos 𝜃) + 𝑄𝑅 sin 𝜃 −‬‬
‫∫ ‪𝛿𝐻 = 2‬‬ ‫)𝜃𝑑𝑅( 𝜃 ‪𝑅 sin‬‬
‫‪0‬‬ ‫𝑧𝑧𝐼𝐸‬
‫𝑅𝑃 𝜋‬
‫‪2 2 (1‬‬ ‫𝑅 𝑀 ‪− cos 𝜃) + 𝑄𝑅 sin 𝜃 −‬‬
‫∫ ‪𝛿𝑉 = 2‬‬ ‫)𝜃𝑑𝑅( )𝜃 ‪(1 − cos‬‬
‫‪0‬‬ ‫𝑧𝑧𝐼𝐸‬ ‫‪2‬‬
‫با سادهسازی روابط فوق به نتایج زیر خواهیم رسید‪:‬‬
‫‪4 − 𝜋 𝑃𝑅 3‬‬ ‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫( ‪𝛿𝐻 = 2‬‬ ‫)‬ ‫‪= 0.137‬‬
‫𝑧𝑧𝐼𝐸 𝜋‪4‬‬ ‫𝑧𝑧𝐼𝐸‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫𝑅𝑃 ‪𝜋 − 8‬‬ ‫‪𝑃𝑅 3‬‬
‫( ‪𝛿𝑉 = 2‬‬ ‫)‬ ‫‪= 0.145‬‬
‫𝑧𝑧𝐼𝐸 𝜋‪16‬‬ ‫𝑧𝑧𝐼𝐸‬

‫‪ -6-8‬بررسی صرف نظر کردن از انرژی ذخیره شده در اثر نیروی برشی (علت خطا)‬
‫( توجه‪ :‬به دلیل حجم محاسبات بسیار زیاد امکان تایپ فرمول های آن مقدور نبود‪ ،‬لذا تصاویری از حل دست نویس‬
‫آن ارائه شده است‪).‬‬
‫طرح مساله‪ :‬هدف محاسبه میزان انرژی کرنشی کل در تیر زیر مطابق‬
‫با بارگذاری اعمال شده بر روی آن و لحاظ تمامی نیروهای ناشی از برش‬
‫و خمش شامل نیروی محوری‪ ،‬ممان خمشی‪ ،‬نیروی برشی و ممان‬
‫پیچشی است‪( .‬ضریب پواسان 𝑣 میباشد‪).‬‬
‫سطح مقطع تیر به صورت زیر است‪:‬‬
‫حل مساله‪:‬‬
‫و در نهایت جواب نهایی به صورت زیر میشود‪.‬‬